Pretsch Fr. 1.90
18. annada, numer 90
GA 7007 Cuira Glindesdi, ils 12 da matg 2014
Pader Bruno Rieder
en il Forum claustral
Sut il motto «Stabilitas in progressu» datti quest onn quatter referats en il Forum claustral.
L’urs M25 è sin
viadi en il Grischun
5
Venderdi passà ha in automobilist
fotografà in urs curt avant la galaria da la Val Ratitsch a Zernez.
7 LA VOUSCH DA SURMEIR
Redacziun: Via comerciala 22, 7007 Cuira, tel. 081 920 07 10, fax 081 920 07 15
■ COMMENTARI
Ilanz/Glion cun nova
soluziun per la scoletta
■ (ac) La nova soluziun per la
scoletta dil marcau presentada dil cussegl scola dad Ilanz/
Glion senumna: «Duas partiziuns romontschas sper ina
partiziun tudestga». Ils geniturs che han annunziau lur affons per la scoletta romontscha
ein satisfatgs da quella novitad.
Els han giu annunziau resalvas
viers las anteriuras propostas en
caussa scoletta. Cuntents cun
igl agir dil cussegl da scola pon
era ils geniturs dils scolarets da
Duin e Pitasch esser. Lur viadi
da scola vegn scursanius. Els san
separticipar alla partiziun romontscha dalla scoletta dil marcau. La partiziun tudestga dalla
scoletta dil marcau secumpona
bein sulet dad ina partiziun. Ella retscheiva denton ina secunda mussadra per garantir la qualitad dil menaschi cun 22 scolarets. La damonda dalla scoletta
dil marcau ha fatschentau fermamein il niev cussegl da scola
dad Ilanz/Glion.
➢ COMMENTARI E PAGINA 3
Ina decisiun da peisa
DAD ANDREAS CADONAU
S
Las storas ein aunc serradas tier la Regiun Surselva (baghetg seniester): Baul ni tard daventa ella la patruna
digl uffeci civil dils treis cumins Glion, Rueun e Stussavgia sco era digl Uffeci da stumadira e concuors Glion.
MAD
I
Regiun Surselva
cun dapli pensums
l cussegl da scola ha anflau
exact la dretga risposta viers
tut quels che han lamentau la
terrada romontscha en connex
cun la fusiun. El cass dalla
scoletta romontscha ei severificau claramein. La fusiun
communala resta ina schanza
per il lungatg romontsch. E
schanzas ston ins nezegiar.
Treis uffecis dil cumin dalla Foppa ein aunc buca suttetg
DAD AUGUSTIN BEELI / ANR
L’anteriur administratur da la Pro Natura Grischun Hans F. Schneider cun
sia successura Jacqueline von Arx.
FOTO R. DUSCHLETTA
Pro Natura Grischun
in Engiadina
■ (anr/rd) Ingon es gnüda realisada la 49avla radunanza generala da la Pro Natura Grischun a
Zernez. La radunanza ha gnü lö
i’l Chastè Planta-Wildenbeg.
Las commembras ed ils commembers da quista società sun persunas
chi aman la natüra e sias bellezzas.
Perquai s’ingaschan els fermamaing per tilla mantegner ingio
chi fa dabsögn. Davart la suprastanza ha il president da la Pro Na-
tura Grischun, Stefan Barandun,
ingrazchà a Hans F. Schneider per
sia lavur prestada sco administratur da la società chi va uossa in
pensiun. Sco successura es gnüda
tschernüda al principi da l’on
Jacqueline von Arx. Davo la radunanza han ils preschaints pudü
giodair ün aperitiv chi’d es gnü
sport dal cumün da Zernez.
➢ PAGINA 7
Il mistregn da Schluein
sto buca pagar
■ (ac) La vischnaunca da Schluein enconuscha neginas contribuziuns turisticas per il mistregn e per possessurs da habitaziuns secundaras, aunc buca.
Sco quei ch’il president communal da Schluein, Bruno Wellinger,
ha explicau spetga la vischnaunca
la decisiun dil suveran da Flem en
caussa lescha turistica per sefatschentar cun quella tematica.
10020
9 771424 749004
Bruno Wellinger ei cunscients dalla dependenza turistica dil mistregn indigen ed en ina fuorma ni
l’autra vegn quel a pagar el futur
in cert obulus. Las vischnauncas
da Trin e Sagogn possedan bein leschas turisticas, adattaziuns ein en
quellas vischnauncas actualmein
negin tema.
➢ PAGINA 5
Servetsch d’abunents e da
distribuziun: tel. 0844 226 226
mail: [email protected]
■ En nies cantun Grischun ha
ina transformaziun radicala
dallas structuras liug dapresent. Ils cumins crodan naven
sco instanza denter cantun e
vischnaunca. Tgei che schabegia culs funcziunaris dil cumin
ei denton aunc buca clar. In
miez onn avon ch’ils cumins calan d’exister sa il persunal aunc
buca tgi che vegn ad esser siu patrun niev. Per ina regiun che dispona gia da structuras che
funcziunan ei la decisiun dil
cussegl grond dils 23 d’avrel davart la refuorma dil territori ina
sfida. Tut vegn detretschau e
mess ensemen da niev. Aschia ei
quei il cass tier la Regiun Surselva. Sco quei ch’ei vesa ora vegn
la regiun a stuer surprender ulteriuras incaricas.
Igl Uffeci civil Glion ed igl Uffeci da stumadira e concuors
Glion ein aunc ussa inclus el cumin dalla Foppa. Silla damonda
tgei che schabegi cun quels pensums renviescha il mistral Roman
Cantieni al cantun. Quel seigi
cumpetents da reglar quella caus-
sa. Il schef digl Uffeci da vischnauncas dil Grischun omas
Kollegger declara lu era la situaziun objectiva suandontamein:
«Las circumstanzas ein regladas
claramein ella lescha. Pensums
publics sco il register civil ed igl
uffeci da stumadira sto l’instanzasuccessura dil cumin surprender.
Quei fuss la regiun. Cu ella vegn
a surprender quels uffecis restonts dil cumin dependa dil decuors dil referendum encunter la
reforma dil territori.
➢ PAGINA 3
Gratulants
da lunsch e da manaivel
■ (anr/gns) Millis e millis persunas ha il di da las portas avertas
da la Viafier retica attratg a Landquart. En ils lavuratoris ed enturn
quels è stà bler traffic cun visitar
12 500 persunas l’occurrenza per
l’anniversari da 125 onns da la Via-
fier retica. Vegl e giuven è vegnì per
gratular a la giubilara e l’interess
immens è il meglier mussament
quant populara che la «pitschna
cotschna» è en noss chantun, dentant er ordaifer quel. In dals puncts
culminants da la festa d’anniversari
ecapescha muenta la decisiun dil cussegl da scola dad
Ilanz/Glion buc il mund. Tuttina munta el in ferm signal
ella discussiun dalla valur futura dil lungatg romontsch ella
vischnaunca fusiunada egl intschess dalla Foppa.
è lura stada la premiera dal film «Ils
piuniers da la viafier en il Grischun» che la Viafier retica ha fatg
en collavuraziun cun Radiotelevisiun Rumantscha.
➢ PAGINA 2
L
’argumentaziun da divers
geniturs romontschs da
Glion da buca vuler tarmetter
lur scolarets naven da Glion
en ina fracziun ei bein buca
stada ferma. Sch’in scolar dad
ina fracziun serenda el center
eis ei buc ual capeivel che la
via cuntraria duess esser problematica.
T
uttina ein las resalvas e
l’opposiziun dils geniturs
stadas necessarias. Era per ils
scolarets dallas fracziuns da
Duin e Pitasch. Lur viadi
staus planisaus sper la scola da
Glion vi entochen Sevgein ed
anavos sulet pervia da lur derivonza linguistica munta bunamein ina discriminaziun. Il
cussegl da scola ha enderschiu
la problematica e decidiu sco
igl ei stau da decider.
E
i fuss denton empau naiv
da veser l’instrucziun linguistica dalla scola da Glion
sulet ord l’optica da romontsch
e tudestg. La veta sil plaz scola
a Glion daventa pli e pli multiculti.
Q
uei ei bien aschia e sche
quella constellaziun promova la varianta dall’instrucziun romontscha, daco buc?
E
Ina da las attracziuns è
stada la locomotiva a vapur
G3/4 «Rhätia»,
che datescha
da l’onn 1889.
FOTO G. N. STGIER
n scadin cass ei l’instrucziun romontscha a Glion
sin via da bandunar il plaz sisum la gliesta dallas pli lungurusas lecziuns da scola. Era
grazia ad ina nova generaziun
da scolastas e scolasts e da geniturs pertscharts dils avantatgs dalla plurilinguitad.
[email protected]
Scarica

La Quotidiana, 12.5.2014