Pretsch Fr. 1.90 18. annada, numer 90 GA 7007 Cuira Glindesdi, ils 12 da matg 2014 Pader Bruno Rieder en il Forum claustral Sut il motto «Stabilitas in progressu» datti quest onn quatter referats en il Forum claustral. L’urs M25 è sin viadi en il Grischun 5 Venderdi passà ha in automobilist fotografà in urs curt avant la galaria da la Val Ratitsch a Zernez. 7 LA VOUSCH DA SURMEIR Redacziun: Via comerciala 22, 7007 Cuira, tel. 081 920 07 10, fax 081 920 07 15 ■ COMMENTARI Ilanz/Glion cun nova soluziun per la scoletta ■ (ac) La nova soluziun per la scoletta dil marcau presentada dil cussegl scola dad Ilanz/ Glion senumna: «Duas partiziuns romontschas sper ina partiziun tudestga». Ils geniturs che han annunziau lur affons per la scoletta romontscha ein satisfatgs da quella novitad. Els han giu annunziau resalvas viers las anteriuras propostas en caussa scoletta. Cuntents cun igl agir dil cussegl da scola pon era ils geniturs dils scolarets da Duin e Pitasch esser. Lur viadi da scola vegn scursanius. Els san separticipar alla partiziun romontscha dalla scoletta dil marcau. La partiziun tudestga dalla scoletta dil marcau secumpona bein sulet dad ina partiziun. Ella retscheiva denton ina secunda mussadra per garantir la qualitad dil menaschi cun 22 scolarets. La damonda dalla scoletta dil marcau ha fatschentau fermamein il niev cussegl da scola dad Ilanz/Glion. ➢ COMMENTARI E PAGINA 3 Ina decisiun da peisa DAD ANDREAS CADONAU S Las storas ein aunc serradas tier la Regiun Surselva (baghetg seniester): Baul ni tard daventa ella la patruna digl uffeci civil dils treis cumins Glion, Rueun e Stussavgia sco era digl Uffeci da stumadira e concuors Glion. MAD I Regiun Surselva cun dapli pensums l cussegl da scola ha anflau exact la dretga risposta viers tut quels che han lamentau la terrada romontscha en connex cun la fusiun. El cass dalla scoletta romontscha ei severificau claramein. La fusiun communala resta ina schanza per il lungatg romontsch. E schanzas ston ins nezegiar. Treis uffecis dil cumin dalla Foppa ein aunc buca suttetg DAD AUGUSTIN BEELI / ANR L’anteriur administratur da la Pro Natura Grischun Hans F. Schneider cun sia successura Jacqueline von Arx. FOTO R. DUSCHLETTA Pro Natura Grischun in Engiadina ■ (anr/rd) Ingon es gnüda realisada la 49avla radunanza generala da la Pro Natura Grischun a Zernez. La radunanza ha gnü lö i’l Chastè Planta-Wildenbeg. Las commembras ed ils commembers da quista società sun persunas chi aman la natüra e sias bellezzas. Perquai s’ingaschan els fermamaing per tilla mantegner ingio chi fa dabsögn. Davart la suprastanza ha il president da la Pro Na- tura Grischun, Stefan Barandun, ingrazchà a Hans F. Schneider per sia lavur prestada sco administratur da la società chi va uossa in pensiun. Sco successura es gnüda tschernüda al principi da l’on Jacqueline von Arx. Davo la radunanza han ils preschaints pudü giodair ün aperitiv chi’d es gnü sport dal cumün da Zernez. ➢ PAGINA 7 Il mistregn da Schluein sto buca pagar ■ (ac) La vischnaunca da Schluein enconuscha neginas contribuziuns turisticas per il mistregn e per possessurs da habitaziuns secundaras, aunc buca. Sco quei ch’il president communal da Schluein, Bruno Wellinger, ha explicau spetga la vischnaunca la decisiun dil suveran da Flem en caussa lescha turistica per sefatschentar cun quella tematica. 10020 9 771424 749004 Bruno Wellinger ei cunscients dalla dependenza turistica dil mistregn indigen ed en ina fuorma ni l’autra vegn quel a pagar el futur in cert obulus. Las vischnauncas da Trin e Sagogn possedan bein leschas turisticas, adattaziuns ein en quellas vischnauncas actualmein negin tema. ➢ PAGINA 5 Servetsch d’abunents e da distribuziun: tel. 0844 226 226 mail: [email protected] ■ En nies cantun Grischun ha ina transformaziun radicala dallas structuras liug dapresent. Ils cumins crodan naven sco instanza denter cantun e vischnaunca. Tgei che schabegia culs funcziunaris dil cumin ei denton aunc buca clar. In miez onn avon ch’ils cumins calan d’exister sa il persunal aunc buca tgi che vegn ad esser siu patrun niev. Per ina regiun che dispona gia da structuras che funcziunan ei la decisiun dil cussegl grond dils 23 d’avrel davart la refuorma dil territori ina sfida. Tut vegn detretschau e mess ensemen da niev. Aschia ei quei il cass tier la Regiun Surselva. Sco quei ch’ei vesa ora vegn la regiun a stuer surprender ulteriuras incaricas. Igl Uffeci civil Glion ed igl Uffeci da stumadira e concuors Glion ein aunc ussa inclus el cumin dalla Foppa. Silla damonda tgei che schabegi cun quels pensums renviescha il mistral Roman Cantieni al cantun. Quel seigi cumpetents da reglar quella caus- sa. Il schef digl Uffeci da vischnauncas dil Grischun omas Kollegger declara lu era la situaziun objectiva suandontamein: «Las circumstanzas ein regladas claramein ella lescha. Pensums publics sco il register civil ed igl uffeci da stumadira sto l’instanzasuccessura dil cumin surprender. Quei fuss la regiun. Cu ella vegn a surprender quels uffecis restonts dil cumin dependa dil decuors dil referendum encunter la reforma dil territori. ➢ PAGINA 3 Gratulants da lunsch e da manaivel ■ (anr/gns) Millis e millis persunas ha il di da las portas avertas da la Viafier retica attratg a Landquart. En ils lavuratoris ed enturn quels è stà bler traffic cun visitar 12 500 persunas l’occurrenza per l’anniversari da 125 onns da la Via- fier retica. Vegl e giuven è vegnì per gratular a la giubilara e l’interess immens è il meglier mussament quant populara che la «pitschna cotschna» è en noss chantun, dentant er ordaifer quel. In dals puncts culminants da la festa d’anniversari ecapescha muenta la decisiun dil cussegl da scola dad Ilanz/Glion buc il mund. Tuttina munta el in ferm signal ella discussiun dalla valur futura dil lungatg romontsch ella vischnaunca fusiunada egl intschess dalla Foppa. è lura stada la premiera dal film «Ils piuniers da la viafier en il Grischun» che la Viafier retica ha fatg en collavuraziun cun Radiotelevisiun Rumantscha. ➢ PAGINA 2 L ’argumentaziun da divers geniturs romontschs da Glion da buca vuler tarmetter lur scolarets naven da Glion en ina fracziun ei bein buca stada ferma. Sch’in scolar dad ina fracziun serenda el center eis ei buc ual capeivel che la via cuntraria duess esser problematica. T uttina ein las resalvas e l’opposiziun dils geniturs stadas necessarias. Era per ils scolarets dallas fracziuns da Duin e Pitasch. Lur viadi staus planisaus sper la scola da Glion vi entochen Sevgein ed anavos sulet pervia da lur derivonza linguistica munta bunamein ina discriminaziun. Il cussegl da scola ha enderschiu la problematica e decidiu sco igl ei stau da decider. E i fuss denton empau naiv da veser l’instrucziun linguistica dalla scola da Glion sulet ord l’optica da romontsch e tudestg. La veta sil plaz scola a Glion daventa pli e pli multiculti. Q uei ei bien aschia e sche quella constellaziun promova la varianta dall’instrucziun romontscha, daco buc? E Ina da las attracziuns è stada la locomotiva a vapur G3/4 «Rhätia», che datescha da l’onn 1889. FOTO G. N. STGIER n scadin cass ei l’instrucziun romontscha a Glion sin via da bandunar il plaz sisum la gliesta dallas pli lungurusas lecziuns da scola. Era grazia ad ina nova generaziun da scolastas e scolasts e da geniturs pertscharts dils avantatgs dalla plurilinguitad. [email protected]