La Quotidiana 30-11-2015, p. 14
Rapports dad RTR
equilibrads ed objectivs
„ (cp) A chaschun da sia ultima sesida è il cussegl dal public SRG.R (CP
SRG.R) s’occupà cun ils rapports da
Radiotelevisiun Svizra Rumantscha
(RTR) davart las votaziuns federalas
2015 ed ils bulletins da novitads. En
ses rapport fa la cumissiun ina bilan­
tscha fitg positiva da las contribuziuns
realisadas avant las votaziuns federalas.
Ils rapports èn stads equilibrads ed
objectivs. Medemamain persvadì han
las emissiuns durant la dumengia da vo­
taziun dals 18 d’october. L’offerta dad
RTR è stada cumpletta e senza concur­
renza. En spezial l’offerta online cun il
dossier spezial è stada detagliada e fitg
survesaivla. Attenziun speziala ha RTR
era fatg a las atgnadads regiunalas e
chantunalas en il Grischun. Quai den­
tant senza tralaschar quai ch’è succedì
politicamain en l’ulteriura Svizra.
Promover dapli ils
chanals da social media
La redacziun da giuventetgna «Batta­
porta» ha fatg intervistas frestgas e luc­
cas e preschentà uschia las candidatas
ed ils candidats da las partidas giuvnas.
Il CP SRG.R beneventass dentant
sch’ils chanals da social media vegnis­
san optimads ed integrads anc pli fitg.
Ultra da quai è il project «Politbox»
vegnì reducì memia fitg sin l’app da la
SSR, ed uschia è l’offerta supplementa­
ra fitg multifara vegnida in pau a la cur­
ta. Cumpareglià cun las emissiuns
«Wahlfart» e «Wähler gesucht» dad SRF
èn las singulas emissiuns dad RTR sta­
das plitost tradiziunalas e pli pauc in­
novativas. Per finir po vegnir constatà
che l’offerta dad RTR è stada fitg exten­
dida e quasi cumpletta.
Bulletins da novitads
dal Radio Rumantsch
Il cussegl dal public SRG.R ha ultra da
quai era prendì sut la marella ils bulle­
tins da novitads dal Radio Rumantsch
areguard lingua, dicziun, preschenta­
ziun e stil. Leger rumantsch grischun
chaschuna fadia als pli paucs preschen­
taders da novitads. Era la pronunzia
clera e bain chapibla da la pli part dals
preschentaders è vegnida valitada sco
positiva. Gist tar las novitads è il CP
SRG.R plinavant da l’opiniun che la
scolaziun e furmaziun dals collavura­
turs en ils secturs da la lingua e dal dis­
currer meritia attenziun speziala.
Perspectiva
A chaschun da la seduta dal favrer 2016
s’occupa il CP SRG.R cun las emissiuns
da musica «Las Perlas», «Soundcheck» e
«La Classica». Questas emissiuns ve­
gnan emessas mintgamai il venderdi, la
sonda e la dumengia tranter las 19.00 e
las 20.00 en il Radio Rumantsch. Augustin Beeli è sa retratg sco commember
dal CP SRG.R per la fin dal 2015. Sia
successura ubain ses successur vegn ele­
gì a chaschun da la radunanza generala
da la SRG SSR Svizra Rumantscha ils
21 da matg 2016 a Cuira.
Rumantsch grischun
en «România literara»
Madleina Popescu­Marin dat ina survesta
t il tetel «Elvetia Romansa»
montscha) scriva la linguia Madleina Popescu-Marin
a «România literara» dil non in’entira pagina davart il
grischun. Ella taxescha
experiment cultural empere seigi denton vegnius sut
alla democrazia communaa Popescu renda attents al fatg
provas dad unificar (fusiunar)
romontschs hagien fatg pli
gi. Il rumantsch grischun per­
he Heinrich Schmid ha for­
idioms existents en in lungatg
gi entusiasmau surtut la giu­
intellectuala e perschuadiu
n la Ligia Romontscha – buc
ra ord raschuns finanzialas.
tgala dalla Romontschia ei
s’engaschada enorm per la derasaziun da
quella koiné, ni lungatg unificau, era en
scola.
Ei hagi denton dau dall’entschatta na­
ven gronda opposiziun tier linguists e
professers renomai. Autras persunalitads,
certs scribents, seigien restai neutrals ed
hagien cuntinuau a scriver en lur idioms.
Suenter 25 onns rumantsch grischun
ei denton vegniu constatau – a basa d’ina
analisa detagliada – che l’acceptanza dil
rumantsch grischun el pievel seigi pli che
mudesta. Sco il pli grond e difficil pro­
blem ei l’introducziun dil rumantsch gri­
schun en scola semussada, pia sco lingua
d’alfabetisaziun. En certas vischnauncas
han ins acceptau il lungatg standardisau
per en scola, en autras denton refusau.
Sco motiv principal encunter ei ve­
gniu fatg valer ch’ei seigi principalmein
da dar peisa als idioms, e quei surtut en
vesta alla germanisaziun progredenta. Il
rumantsch grischun savessi vegnir intro­
ducius ellas davosas classas primaras sen­
za denton pretender cumpetenzas per­
suenter. La decisiun pro u contra ei min­
tgamai curdada tras la radunonza com­
munala. Mo ton ei da dir: Il rumantsch
grischun ei ina realitad. Perquei eisi da
tschercar in cumpromiss el senn da bein
tgirar e duvrar il rumantsch grischun, mo
buca sin donn e cuost dils idioms.
La presentaziun dil rumantsch gri­
schun en la numnada revista rumena ei
tenida fetg generalmein el senn da retro­
spectiva. Aunc buca risguardada ei per­
quei la nova situaziun, sedada uss a basa
dalla decisiun dalla regenza pertuccont
idioms e rumantsch grischun el rom dil
Plan d’instrucziun 21 en scola primara.
Sut il tetel «Elvetia
Romansa» scriva la
linguista rumena
Madleina Popescu-Marin ella revista «România literara» sin in’entira
pagina davart il rumantsch grischun.
MAD