STUDI TESTI. E 32. HORTUS CABLESTIUM EX OMNIGENA SANGTORUM DEFLORATIONE PHORUM ET DELICrARUM SGRIPTORUM ET IN PLURES GENTURIAS SENTENTIARUM, QUASI EXEMPLORUM APOPHTHEGMATUM, TOTIDEM IN FLORUM MARIAE APUD VICUM ORDINIS DISTINGTUS AREOLAS, CONGREGATIONIS CISTERCIENSIS GOMPOSITUS GURA D. IOANNE BONA E MONTE A BEATAE SUMMA SPIRITUALIUM REGALI SANCTI BERNARDI ABBATE OPERA SCOPERTA ED ORA con PER PRIMA LA un'ampia VOLTA PUBBLICATA INTRODUZIONE DA Mons. Dott. SCRITTORE MARCO DELLA BIBLIOTECA VATTASSO VATICANA ROMA TIPOGRAFIA POLIGLOTTA 1918 PHILOSO- MORALIUM PATRUM, VATIGANA ; ET IMPRIMATUR: Fr. Albertus Lepidi, Ord. Praed., S. P. A. Magister. IMPRIMATUR: f Iosephus Palica, Archiep. Philippen., Vices gerens. BARTHOLOMEO BERTONE ANTISTITI GATHEDRALIS EGCLESIAE CANONIGO URBANO MONTIS DOGTRINA VIRO VIRTUTIBUS ET ILLE PAROEGIAM VATTASSO MARGUS OLIM BONA EAMDEMQUE GIVITATEM EAMDEM NUNG DISGIPULUS GRATI AG ANIMI DEVOTI D. PEDEMONTIO OPUS CARD. IOHANNIS 1N INLUSTRI NOVUM HOC QUOCUM REGALIS D. D. AMIGUS ERGO SORTITUS EST PROLEGOMENI ! «*r*£ ' -" h h- ! ' . A , PROLEGOMENl I. al Onoranze card. nascita. Frutti — presente, a VHortus il seguito nella Chi presto notato dinal Bona. ciata nella universale insolito del diocesi di GL nome al festeggiamenti centenario tavo Invito p. e cit. 1033-1109. Settembre di ed il in Fascicolo Bivista Scritti 1909). s. sant' programma, 8-24; nella di col varii tempo, 1910 onoranze e ed del- scritto. Metodo — che di Aosta il arcivescovo d'Aosta, storica commemorativo SanVAnselmo nelVVIII (cfr. Benedettina, del centenario d'Aosta, centenario di V. IV, di s. 1909, Anselmo, arcivescovo della di morte, Ber- di i Pie- in Tasso, Cantorbery, anno plauso can. celebrava si al rimandati furono G. Mons. il ogni ordine ne gia precedente nelPanno lan- risponde riscosso in ma car- Luglio delFanno tosto 1909, del stata era 29 consenso nel ben susci- nascita vescovo, aveva ricorreva pubblicati fu vi avrebbe egregiamente scrisse come Bivista fin dal dotto largo Anselmo cui Pentusiasmo era quelle solenni Anselmo titolo: nel entusiasmo: un in quesfopera. dalla perche 1910, il centenario monte Mondovi Ressia, tosto, di la L'autografo — centenario il centenario Veramente Pidea monregalese ottenuto di sua consigliarono che medesima. quello zelante cittadini.1 E ben 1 di Periodo attuo terzo Battista ed a Motivi — della centenario ierzo pubblicazione. — ed recato L' idea da altra della stampa un precedente di ebbe del centenario. deliciarum. Bona feste occasione quel preferenza si fosse dalle tato di caelestium Come — in Bona, Vot- Per 1109-1909: fasc. XIII, pubblicato Cantorbery, 1109-1909, Aosta. CARD. DEL TRICENTENARIO DEL X si propago tone, P impulsopartitodal centro ne diocesi, vasta cui luoghi,a i confini varco piu ha meno o * alPesempioPaugustaTorino. grande Mondovita;2e di bronzo. la Ne la molo a maggiori lavori. santa e venerata 1 Bona nel glotta Vaticana, 1910, p. 9. al card. 2 Si veda: letto Mondovl, [P. Vopera spolti, Per Nov. delle 1910 sue dinal il tricentenario ; Marco del cardinale XVIII, cardinale del cardinale 253-268; fasc. XIX, Bona, nell'opusc. Mondovi L'attivitd di uomini pochi tenarie carmi di di Mondovl dettina, an. Giovanni Piccola - al Mondovi, del in ecc, ove Nostro; card. pel V, 1910, fasc 59-76 Bivista La Bona Civilta scelta furono e per Giovanni XX, Bona 2a ediz. ; Filippo Bona Velenco con 19-29; Idem, Mondovi p. Benedettina, storica al Manno, La santita la sperare V, 1910, anno Lo car- dipoesie mazzetto ; Francesco Gri- fasc. del Nazionale, del stemma ecc, p. 33-34; Amedeo 46-55 ; Idem, Musica nell'opusc cit.,p. XXI, di e Bona, del dottrina e Bona, p. 535-540. notizie - (jAvotto, Testi- cardinale massime ecc, p. 77-95. pubblicati molti in Rivista Mondovi, p. 5-35; Maurizio sentenze altre di Cisterciense Bona, Bona, da cattolica, II cardinal Giovanni 321-364; Antonio santitd card. del tip. poli- cardinal Ressia, Eassegna al cardinal insigni sulla inediti in Bona, del cardinale VI, 1911, fasc an. pregio delle sue opere. libri, nell'opusc Mondovl del Santuario cardinal poetica del Bona, del card. Benedettina, del Gio. Battista Bona, p. di 1909, Mondovi, tip.vescovile, 1909; Bona, in Bona? sti- vero, Tonelli, nell'opusc.cit., p. 30-32; Idem, Si pub Bona, di nascita, Roma, sua commemorativo nell'opusc.cit.,p. Bona, poesia mlVopera monianze al cardinal Sommo X, in 1669, nell'opusc cit.,p. 35-45; Idem, Un p. Michelotti, storica Vita Giovanni canonizzazione fasc. Vattasso, nel Dicembre del cardinal inedite card. in Mondovi opere, Bona classica statua una tip. vescovile, 1910, del chia- Comitato, nell'opuscolo intitolato del V 8 Novembre cristiana, Mondovi, vita di del preziosaLettera dalla Discorso del Rosa], Per il terzo centenario vol. Mons. 60°, 1909, IV, p. 673-688; maestro e Mondovi-Piazza a le opere e Pio sua centenario Ramorino, discorsi, e incoraggiamento con E. anno 16 Felice e terzo in L'immortale L'origine delle festeBoniane Mondovi di memoria, vita glo- vera approvazionedel sovrana Pontefice,la quale fu anche di anno e prima della scultura fu stessa le sembianze manco Bona: con scritti, figura,la Parte immortalarne ad mata appartenuto il egregi con illustrarono conferenze con quellecitta a quelloun quella tutta a s'estese e Fu uomini rificazione del Bona: BONA. Bona ricavate Si vegga articoli sul Bona la Eivista YEco e Feste storica sul suoi dai inoltre sulle bibliografiche si consulti e non cen- Bene- TRICENTENARIO DEL Aprile 1910, 25 della Benedettina le feste in di ricercare sia il proposito sia inediti, mento dei del ritratto di lui,tracciati un che Cio detto fu sobrieta ed con ed articolo;2 citato accontentandomi ricordate la suddetta delFAula costruzione Scuole 1 e Cfr. Acta l'opusc. cata la Apostolicae Seclis,vol. II, Romae, al Mondovi versione Bona, card. latina ecc, al della p. Santuario vita,3 la sua nelPedificio delle scopertadi la e codici contenenti scritti typis Vaticanis, 1910, p. 324-326; anche trovasi pubbli13-18, ove pontiticio,fattane documento del quelfervore eretta Bona cospicuodi abbastanza il lettore, specialmente 4 Santuario, stesso suc- vanno parte intitolata al poi e nel Bertone i frutti di studi una fatto esser io rimando di bronzo passo Apostolicheallo numero un di e statua il Nostro Vico, ove Mons. qui clie tra di notar d'entusiasmo,di ricerche di * doveva eleganza da biografiaed una ingegnimonregalesi. quellepagine a il disegnodi pre- tempo che e ancora pubblicomonu- infme coloriti da fatto allora encomio ma un erigcrgli nostro e solo Ohiesa,non alle stampc i suoi scritti sia concittadini, airammirazione sentare di della onore, dare e la deliberazione spese a suo aoino come del Piemonte, decoro luminare Famigliae lodo ed approvo ne il Bona commendo scrittore, proclamandoloonore come e solo non XI BONA. GARD. DBL prof. Felice dal Ramorino. 2Cfr. opusc. 3 E dovuta di altri autore ai due ponti cit.,p. 9-12. squisita del compianto vincitore monumenti e pregiati all'arte Vittorio feste al cardinal colare al clero nel Bona ed al 4 tecnico salita che E opera e conduce del celebre di Torino. terzo popolo vile, 1910, p. 9, nota3); pie' della II in Emanuele della fu Torino dalla centenario Diocesi collocata alle Scuole architetto , comm. e di al cav. Reduzzi, Cesare per gruppi di nascita, sua N.° sinistro statue Ressia, (cfr. Mons. Roma Mondovi, lato prof. ai concorsi nella Lettera Le cir. 67, Mondovi, del tip.vescoSantuario, quasi Apostolicho. A.ngelo Reyccnd, prof. del a Poli- di altri per lui. a piu una esatta letteraria di lui: pubblicaragioneun'altra e per approvatodal Santo inediti circa la Padre per per rendere piccolabiografia la altro mio portare un del grandioso disegno pubblicazione degliscritti del compilazionedi un'esatta biografia la e cio di alPesecuzione contributo modesto di note con e del tutto sconosciuta, opera corredare ricordata,intendendo teste sua Bona delPattivita scientiflco- e nuovamente approfltto di completaree avvalso altra volta per poesielatine inedite del ne ora vita. sua sono notizia della vita breve una di mi e piccolaimportanza non della conoscenza mazzetto un pubblicare di varii documenti e questa scoperta gia Di dare autore, lettere di lui ad altri inediti del nostro editi ed PUBBLICAZIO¥E. QUESTA DI MOTIVI XII nostro autore. Tra le opere non ragione ho scelto II nostro, in cuor Fansia e la tura di esso ed delle eterne al dolore: unico fede; unico sollievo libro si ne e di senza questa pianto. ormai, nel- circonda ci in tanta conforto infinita del scegliesse per la spe- Signore. pubblica- pieno di celestiali delizie, poichela let- rinfrancare 1'anima nostra,distaccandola terrene verita. In pascolo ubertoso che non unica preghiera; la nella misericordia gioveraa dalle bassezze cio che trepidazione ; tutto dunque opportuno questo di desolazione lutto, vive, da lunghi anni vero, la confidenza ranza di e Bona darla alla luce in presente,per alla mestizia tristezza zione nella e induce Era la di sangue tragicaepoca del pubblicate ancora ed innalzandola queste pagine alPanima avida di alla contemplazione il lettore trovera luce, di pace, di un giu- l'autografo dell'«hortus stizia e di amore; trovera avversita nelle Questa nuova 7351; il lat. 4 delPautore, titolo quale e sul chiostro cambia viazioni di di in fino alla pag. gradatamentedi copiose.Le pagine II,VI, 172-189 tavia del Sebbene io offro ne delVHortus 2 Nel nella caelestium Diarium Meditamenta seconda valore ticus continens Vat. 7438, car. 2 va abbre- Le seguitovanno diventare assai a cartina fra le e staccata, con di questo ms., tutfacsimili, aggiunte in fine sull'autograna tavole ai di 1° n. un brano di rappresentata prima redazione pagina del riprodotta una codice ed vien riprodotto e circa al n.° 2 e la della deliciarum. di cui il Bona riferisce parole scriptorum spiritualium con carattere e con piu minuto avere scrittura bianche; son conteuente tavola asceticum, litwaria, sono Boniano in fino una le due prima tavola, originale del Bona, autografo dell' Psalmodia; Divina dubbio con nella firma la con pagina mezza alcun al lettore la e 62; numero, inserita e abbia non la prova volume: presente scrittura 173 e II inchiostro con di accuratezza. e regolarita rare mano 257X195. mm. quando, aumentando 1 scritto di dopo questa pagina 1'in- 61: quando via di pagine 172 dal Cod. Vat. di questo volume. frontispizio pagina molto son sociali. c religiosi tutto cartaceo un eflficace alla stata conservata e conforto un ferite, stimolo uno pagine VI-190, alla perdendovia alle XIII ». nitida,regolareed accurata, e fino identico ci opera di scrittura La balsamo un sventure, quello posto e deliciarum di tutti i suoi doveri praticacostante . nelle e caelestium d'un parlera il titolo in di seguito, ai quesfopera, n.° 8 dei capitolo sostituendo alle e soggiungendo parole scriptorum asceticorum le quali posparole, quesfaltre penna diversa sottotitolo aphorismos, 148). le si oppure d'un titolo apopht[h~\egmata, exempld nuovo, antiqua Thesaurus et recentiora asce- (Cod. IN TEMPO XIV SCRITTO FU CUI COD. IL DELL HORTUS « ». altri appuntiautografi occorrono appuntiautografi:1 2 190. pag. numerazione La pag. 171. Nel antica margine laterale aggiunse quasi ad ogni numero, del contenuto. inferiore,e la in parte ed la Kk illegibile tura, corretta da 7352 DeliciAarum Hortus e in pergamena dalle e .... | pag. I, nel di , lettere al testo. prefazioneed Card. 3 I " abbate domanda Per nella di alcune fra il 1653 1 Li 2 Ne 7352 ; svanita segna- \ Bona | lesatura badare occorre Siccome nel titolo al Santuario di Vico, se ne prefazioneil altre sue Bona opere, ed il 1658, prima 5 del allude ossia alle dobbiamo gia alla dare al puo era una titolo, detto che e 1647-1650; vicese,ossia agli anni scritta essere La poter ch'esso titolo risale al tempo, in cui Fautore poi da poi Fattuale E ma- margine molto titolo : codice? questo alla delPabbazia alla flessibile. tale era Alla seguitadal rispostaprecisaa il Bona | 1 distribuita la e segnatura antica ... e fu scritto Quando in cui segnatura attuale,corretta del volumetto sul dorso pagina a cTognipagina Pautore esterno teria,Fargomento notata dalla va pure inferire al governo 4 siccome pubblicazione prime tre, pubblicate dedurne 1658; siccome ch'essa finalmente non pote il testo, pubblico in nota a pag. 146 di questo volume. riparlo a pag. xvi-xvm. La parola Card. un'altra lo stesso e parola (Hortas?), scritta con sopra inchiostro delTantica rossastro essere segnatura, e la prima delle due E sembra scritta. stata deturpata col dito, non appena Gfr. piu innanzi, pag. xxxix-xl. Cfr. piu innanzi i n.1 I— III delle opere edite del nostro II Bona autore. allude le chiaramente con a sue : vero queste seguenti parole Quantum opere 3 4 5 legendo profecerim, tum hic mysticus (vedi piu innanzi, tum nonnullae Hortus, florum p. ^-3). iam lucubrationes, quae publici iuris sunt, et fructuum tibi varietate refertus, ostendet TEMPO che scritto stato e CDl JN DBLL*« COD, n. varie a sita della scrittura BGBITTO ITJ BORTl come riprese, dimostra la diver- delFinchiostro, reca e XV fino alla pag. lin. 18 la citazione di libri pubblicati anteriormente dalla pag. 92, lin. 19 e menziona ne al principee posteriore 1654 andremo asserendo esso lungi dal redatta venne argomentare che negli anni, in continuato nelle neglianni E Vita... valga Ioannis definitivamente il vero. a S. (cfr.piu innanzi Genturia settima, Bei Francisci per la il ragione nona, ricordata Suor quale fu Gallicio, 9 Sett. 1660 2 non Piu si trovano stampato, cui fu della di di Anna, 1654 e stessa Centuria nel del col a Roma que- del gia 1658; quinta, la citata e fu et Vita 160 n.° (cfr.il che sei vengono o in avuto di servi pubblica della Centuria venerabile Madre Santa Chiara, di dell'Elenco cit.) ; 1'opera di 85 n.° per Giov. la ed stampa dell' Elenco a Aooil cit.). si possa sole cui pagine il libro quel quasi subito scendere, sia perche 1661, sia perche dopo sia andamento, nell'anno della citata posteriorial medesimo pure delVOrdine della 1'approvazione resa gesta, approvata sembra opere ebbe 163, al n.° 39 e nona, Vita subito che la quale fu approvata pubblicata nel 1655 venne anno pag. (cfr. il ch'egli abbia sia tal Maria, 1660 mi codice e a seguente non Gallicio assai e probabile pubblicato, e se ne ); Giesu di in Nicoletti, nel quesfanno trovato Genturia S. Regularium, Andrea ... inchiostro il Bona D. Saulii ricordate A fatto che si trova della da ed cit. nell'anno stampata giu 1657 Roma Alexandri dell'opera medesimo essendosi in e in la citazione col 54 n.° 82 n.° Clericornm del detta a il 1662. verso 120, al n.°21 bibliografico) ; a pag. Silos, Venerabilis 1'opera di Giuseppe dell'Elenco Farnese, scritto in parte e dell'Elenco Settembre 194 lecito e la quale,come prefazione, il 7 Settembre Ordinis stampata 165, al stino 151 1'opera Francesca tutto cio composta prima Maturino menzionata e nel (cfr.il n.° 92, al stampa n.o fin la essere di partifurono al Santuario di Vico, opporsiil codice pag. Samsone Olympii stampa e A la per 62.2 Da o successivi pote non non qualchetempo, e posciaripreso per prime pagine del 1 le altre e abbate era sembrerebbe dimostrammo, pag. Tautore * clie la prima parte di il codice fu incominciato cui sta conclusione altri,la cui edizione del 1651 ed il 1661 quindi interrotto venne la prima tra il 1655 composte e vero al 1051, anteriore al 1662, ed 92, scritte in finalmente del Gallicio libro nello giovato per stesso la sua parte perche, fu qui anno, opera. COME XVI fatto questo ma piu tardi nelle due carte sia e titolo, provato non prefazione del surdo,che che e scritto dopo ! che la basti ora riguardo al Ghe la generale testo sia 1'assurdo e che il Bona il solo titolo dell'opera di al : ammettere almeno essa in tempo, anni otto cui in lui 1'idea di il Bona quesfopera Pseudo-Beda, o meglioil P. Otlhon Fidea ebbe alfabetico ; 2 il Bona di di scrivere Seneca, di- invece concepi 1'idea caelestium deliciarum,percorrendogli Apoftegmi tratti da Plutarco ed diversamente Freising(j 1072) ordine AelYHorius la compose abbate Proverbiorum, leggendo i Proverbi spostiper al caelestium deliciarum. sia sorta come della diocesi di il Liber prefazione prima parte del la trascrizione 1'abbia attuata. Lo come la quando Vico, ma neglianni 1647-1650 cio E • Vediamo 1 di il testo parte contemporaneamente il Bona poi anche scrisse il codice AelYHortus e in dimostrato dalPase prima della prefazione, incominciata ed aggiunta stata il titolo ed bisognerebbein questo caso avesse valore,perche lasciate apposita- verrebbe,ritenendo ne alcun manoscritto abbate piu era trascritta stata ». sia prefazione codice nel cio da Ordine ; che suo HORTUS stati trascritti. Infatti, che scritta stata del DELL'« nostro caso quando gia delFoperav'erano non l'iDEA BONA ha nel non in bianco, mente NEL di ritenere che la motivo abbiam SORSE prefazione principio del altri autori. Ecco, da e sia non testo lo stata dimostra scritta anche cio ch'egli infatti, al contemporaneamente la diversita del colore titolo dell' in- chiostro. 2 che e spurie cfr. Cfr. pure del Migne, Migne, Patrologia Latina, vol. 146, col. 299. pubhlicata ven. vol. Beda senza nel alcun vol. 146, col. 17-18. accenno al 90, col. 1089-1114 P. Othlon della - Sulfautore delfopera, tra le opere stessa dubbie o Patrologia Latina, COME scrive a SORSE 190 pag. quali avrebbe del 1 Quando il parecchie raccolte Nel secolo 1101:11 xvil altri con clic caso Bona s'accinse di ma Francesco xv scrivere a apoftegmi, Plutarcho a altri con Filelfo nei tradotto x gia pubbli- deliciarum state erano Latino in legerem collecta,non caelestium intendimenti, aveva rifatto Oum et aliis VHortus dci appunti, avesse prefazionedelFopera suddetta: Plutarco, di codicc nostro ethnicorum Apopht[h\egmata cate. M:i.l.'" potuto giovarsinel la corretto o l/lDKA BONA NEL gliApophtheg- primi ne seguente Regio venne intrapresa un'altra versione: 1'opera del Filelfo pubblicataalmeno due volte nei primordii della stampa, una da Spira prima a Venezia per Vindelin nel 1471, ed una nota di luogo, di tempo di seconda, senza e editore; la tradudel zione vide la luce Regio a piu volte nel secolo xvi Parigi ed altrove. Queste edizioni invogliarono altri a simili lavori ; ed E r a s m o d i R o 1 1 e r d a m fu de' primi che si posero uno su questa via, pubblicando a Parigi nel 1532 e nel 1533 fu che anche 1'opera, ristampata a Lione nel 1541 e 1546, intitolata: Apophthegmamata e del anni Raffaele secolo aveva tum opus codice di primis frugiferum, vigilanter ab ipso recognitum cum correctis aliquot lui, Conrado sthenes locis,in (f 1561),stampo memorabilium quibus interpres Diogenis Wolffhart, a Basilea probatissimis ex quibusque collectorum priscis pariter atque recentioribus redacti, i quali, emendati ticum poi da altro un nel dotto ed 1602, vennero naeque linguae scriptoribus a Conrado riorum 1614, col titolo alphabeti iuxta hac iussu, postrema seriem editione impietate purgata, plurimisque Accesserunt Parabolae, authoribus excerptae, deinde et purgatae altri Lione ; quegli nel 1590, sententiae a i Societatis quali il per C. Lycosthenem bel suo Jesu Strasburgo libro nel ecc, insigniores et pia apophthegmata poetis, tam Grecis ad Latinis quam studio et piu col ex titolo bene doctissimorum vindicati, quaepium ed ed edito molte altrove. Ne Theologorum a come Strozzi di nel di quelle motti filosofi,tradotti in italiano di arguti piacevoli e in (Scieltadegli Apophtegmi Paulli atque apoftegmi lingua in ab ope, nel sentenze 1559, a Ciceronis Txdlii philosoph/s, diligentisstudio tii omnibus a ex atque memlis Colonia lingue 1606 e le Gualandi Bernardo notabili Fiorenza, 1552) nel volgari, fra di cosi toscana..., Vinegia, 1567) di Plutarco..., Paolo poterant offendere. lectorem Giovanni e Apophthegmatum Mam in seguito Lagner vivendum 1577, 1583, 1590, 1604, traduzioni mancarono quali voglionsi ricordare (Apoftemmi di Plutarco, cipi Venezia a intitolato studiosum catholicae et veritatis volte consilio sedulo Venezia Marci beateque ... selecta; questi per il suo pregevole volume optimis utriusque linguae scriptoribus libri IIX et aliis tandem oratoribus, ducentis sime industria, : et Seneca Vennero Pietro volte Supe- vero sunt, locupletata. nunc opera. Lati- obscoenitate exPlutarcho, dispositae,ac stampato 1606, nunc : omni ab speciale menzione meritano 1591, nella collecta, et per damtiato stellulis notatae Erasmum alphabenel Gesuiti Padri prohibita recoguita, quae per ordinem probatis Graecae authore accurate auctoribus, anonimo un dei ex digesta, sed olim centuriis, per Patrum raccoglitori,fra Manuzio seu auctae, Lycosthene Similitudines sive ad da Apophthegmatum : responsorum Latinis communes dapprima pubblicati a cura Lione, 1'anno communes loci Lyco- greca sive quam accresciuti citta di locos Graecis tam fefellerat.Dopo alla si chiamo com'egli stesso nel 1555 gliApophthegmatum o, (!),e Graeco autore Laertii e di prin- Filippo quella in franb studium potuihornrn non L'lDEA ATTUO BONA IL COME XVIII DELL'« approbare ; non tum mihi venit in mentem moribus quod illipro corrigendis id ego pro civili, vita Avuta * tosto che veniva mano man apoftegmi,gliesempi,le sentenze uomini dottrina piuinsigni per di Nicola anciens Perrot tirez santita. Ma e Les Laerce Diogene de ad attuarla, leggendo,gli gliammaestramenti e intitolata: d'Ablancourt, Plutarque, de in vita spirituali praestarem. idea, egli s'accinse quest' dalle opere, estraendo des ». inutilefuturumsi sola cese HORTUS non e les credere a apophtegmes, etc. et degli bonmots ou stratagesmes de cfr. Graesse, de Tresor (per altre versioni di Bona suscito nel livres rares et precieux, tom. I, p. 167).Quale queste opere 1'idea del suo florilegio? Poiche egli dice d'aver avuto questa idea leggendo altri autori, sembrerebbe che 1'opera,alla e da gli apoftegmi tratti da Plutarco la traduzione il sia di Perrot d'Ablancourt Bona, piuttosto quale accenna cio e verosimile, e certo pero la collezione da costui se o tradotta; ma ch'egli Paris, 1644; Frontin, o prima data di di almeno o nel parole utrobique enim che Lycosthenes dictum, Erasmus V[ide] in nostro nem distincta reperitur. ut il Bona Deinde non ex nostris, proverbia aliqua ad fidem vel Seneca, nullam in hac vita instruere, namque vitam audit, scelera eorum: usuram mini debeo! quanto Veni; se mirabar ad et, iuxta il ecco ut inquit scita dictum, nec di et celebre insigne, celebre Ed passim qui ne evangelicam ut ecco per ex che alphabeti ordi- proverbiorum aliquo simili sacris studio Litteris, tum pru- dictis imietiam Si enim idem fidelium congrua. obtinenda habens, sed tantummodo et se Deum cesses; parabolam corrigere, et alios ad ubique quique scio esse et: Annuntia alii corre- praesentem, aeter- omnibus quidem dictum: populo Qui meo quinque talenta patrefamilias dicente: Negotiaduo, alii autem unum, ad aedificationem habere scientiae dona aliquos per concessa cfr. vol. col. Patrol. 146, col. 2 ibid., 1089; Lat., 90, (Migne, data, alii dum venio; vero : fa al infidelium cuiquam eum quam vita credo scrivendo il passo Proverbia eorumdem hoc, promittentem, et: Clama ed degli Apophthegmata Pseudo-Beda, tantam quibusdam aeterna ego le adagium: 190); car. vulgo iactatum, Senecae aedificationem pro magis diligentibus dicat: allo probitate delectatus, studuit morum ctionem ad spem sit saecularibus ex sicut novitate Proverbiorum. in Ecco insigne. adagium. incitabar parum 1614 sit non dicuntur quidem tarer, colligendo scilicet, tam 7351, quapiam rinvia suorum illa quae potuisse, quanta hominum, ora del et scita obambulet, nuper novitate apophthegma quamvis legissem, primo inesse et insigne, praefatione Cum : quod adagium. Varrone, quasi circumagium teste obambulans, est parole, queste Bedam caso dentiam hominum dubium hominum Dopo adagium, egli emen- la definizione e (Cod. Vat. et sententia tolse scita,quadam per prefazione delFedizione sit cum novitate ora 1 Nam nulli : quapiam per : ora per nella legge dictum 1'edizione mani apophthegma tra ambulat non fra in vero, corre est celebre et brevitas adest si che quod passim nisi ebbe lavoro suo Lycosthenes, Apophthegma Affine est adagio, passo, Da la differenza e del Bona: del corso Lycosthenes. apophthegma 1694 1664; COME XX deWffortus buona BONA IL di sezione Prima Bona, omise tentandosi di lettura aveva ne forse di A quali il Pier minor Padri Damiani, scritto ; al n.° 4 e Malo scire nescius voluntatem Bei esse, si enim parola aliquid sono della e esse, il Dottori molti Tommaso; s. Da Gero- asce- Ponte, il d'Assisi, Francesco pochi scrit- non il Sacchini Wadding, agiografie biografi. Centuria, stessa a tra essi vi : abbate ; i di Sales ; Francesco ut nel illud opus ms. pro del Bei Be vita (p.210-211)sta gloria. Interrogatus exequeretur: susceperat e le parole superflue Malo an respondit. Minime, perfruerer delectatione,nelVHortus scirem, nimia posposta e un'opera cosi raccolta sua Siena,il Blosio,s. s. la casuale degli autori,dei Antonio s. aliquid susceperat faciendum Quiclam : optaret invece nescius esse soppresse. 1 Per (cfr.piu il dopo il menta, T, n. 226 Bona dell' Elenco gli Apophthegmata la morte tom. florilegioil suo innanzi conosciuti ancora anni e Caietani,e numerosi est, etc. visus la Ferreri cui venne numero ecclesiastici, quali il Surio, il ed materia, accon- per Susone, il Da Kempis,il da Caterina il Bonaventura s. Thauler,s. tori alla distribuzione per Chiesa, quali s. Atanasio,s. della il Vincenzo distribuirli per il lettore. questa per trascritta quindi di maggior diletto e ascende si servi Bona una generalmente e scelta. Ne profitto per tici e mistici,come s. Faveva e materia per varia 1 lamo, Palladio, Cassiano s. esempi raggruppamento piu duecento alcuni sono gia raccolta vita sancte instituenda. suggeritala non circa ». disporlinelFordine stesso, in organica,ma meno e il HORTUS aveva attenendosi centurie;egli invece, pur centurie,ne « usavano raccoglitori gli apoftegmi raggruppare di del De i DELL dopo che apoftegmi e nella suddetta del IDEA L al Bona venne messe ATTUO del nostro Lutetiae autore Parisiorum, giovo largamente : gli e bibliografico) si Patrum, dal ap. che furono delle che pubblicati Cotelier, negli Ecclesiae Franciscum Vitae allora Muguet, non solo Graecae Patrum erano alcuni monu- 1677, p. 338-712. METODO piu felice: dizione,del la sono criterio sano cui ma erano in difficilmentc avrebbe del e potuto essere grande lui da delibate, Bona in questo lo stile facile e ordinariamente libro suo piano; solo non meraviglia, anche al e cosa, corretta; delPindole causa delFultima nelle altro,non 1'autore lavoro, che lascio anzi al n.° 92 molto ammiriamo per perche specialmente suo interrotto a dal quellane questo raggiungono ne qual quando lingua usata sempre quella bellezza,che maggiori.La cata- correggendo e ritoc- latino. La quasi e ma i brani scelti allc volte e copiandoe volgare, eru- gusto del Bona. fine il latino, traducendo egli uso 1'originale quand'era in mano \ \ I della scritte le opere sono cando ma ». la francese, la spagnuolae la latina,1'italiana, lana ; opere H0RTU8 cio costituisce un'altra prova e lingue,in Le DELL*« STAMPA Nlil.l.A degliautori scelta La SEGUITO deve stessa non sue recar delFopera, diede 1'ultima incompiuto,avendolo Centuria. * * Ed in ora * poche parole intorno al metodo Se si fosse questa pubblicazione. nato per i unicamente da dotti,mi sarei scrupolosamente tenuto le abbreviazioni, i nessi ed correggendonela punteggiatura uniformandomi all'uso scritta indistintamente cosi lingualatina, migliore;ma per ho stimato seguito trattato d'un libro desti- soltanto sciogliendone alForiginale, ziali maiuscole me e siccome tutti coloro opportuno di che per le ini- quesfopera e intendono correggere la anche del Portografia quando originale, testo * errata, conservando era potessescriversi anclie che evitare ho generalmentein molto accurato a questo delPeditore delPanno e mi sono ebbi bibliografico cura Ne dal Bona. ogni scrittore e Cosi ho stampato di notare faex, fecundare, hyacinthus, coedere, peus, coedes, extruere, la caratteristicadi la fonte di praenunciae, cenni comune, a nascondo caecitas, caedere, caedes, clipeus, defaecatum, locutus, nuntiare, oboedientia, oboedire, repperi, rettuli, rythmus, il codice ha praenuntiae, adolescentia, annichilet, coecus, coenare, eleemosina, deli- ecc. taedium, coecitas, coeteri,coeterum, cly- foex, foecundare, hiacinthus, imo, toedium, satyra, solemnis, pae- Elizabeth, exolvere, extin- obedientia, obedire, poenitentia, poenitere, perconctatus, rithmus, piu piu. Non caecus, ceteri, ceterum, delitiae, dilacrymans, foenum, nome nelPindice di essi brevissimi coelum, coelestis,charitas, coelare, defoecatum, guere, dove il titolo Elisabeth, exsolvere,exstinguere, exstruere,,faenum, imrno, nitentia, paenitere, percontatus, satira, sollemnis, ecc, di fare, delPau- citate cio; ma ancora adulescentia, annihilet, ciae, dilacrimans, eleemosyna, si rimediasse generalmente omessa di ciascuno quasi sempre riuscir non luogo, del del della stampa, caelum, caelestis,caritas, celare, cenare, degliautori cercato opere Tindicazione di quasisempre intiero il nome per attingerechi voglia saperne cui puo ho ; il che accontentato dare indicando biografici, 1 quindiche : occorreva completo delPopera,con e cita i nomi delle bibliografico nelFindice e questo citazioni. In esse, abbreviate,da cosi ordinariamente testo cio con Un'altra innosbagliate. di rado inconveniente grave nel dando tore intese facilmente voluto Ho riguardale in forme ed i titolidelle opere dalFautore, usata tutto il resto, il Bona eglinon ma forma vocabolo un potesse apprendere da cio che fatto per ». etimologicamente essa piu corretta. lettore come sempre la evidentemente forme ; piu modi, la o HORTUS « casi, in cui nei pero era non qualche libro alcune vazione in due questa se DELL' STAMPA NELLA SEGUITO METODO XXII loquutus, nunciare, reperi, repuli, retuli, che ranza mente questo al Dovrei dir autore. lavoro ch'esso prima NBLLA SEGUITO METODO mi giovare potra clero, dare brevemente costo cui a ora in Tindice della DBLL*4 STAMPA fatica; grande non imMTS». al poco particolar modo bibliografico, vita e delle XXIII la nutro ma lettore, e spe- special- dedicato. e ma opere credo del utile nostro II. CARDINALE IL GUOVANNI CENNI Fra i 1'Italia dottrina nel il e dito opere;2 1 Cfr. Maurizio in Augustae 2 I del opere fu ne anche nel typis si cui sono, Sala, Tra xx-xxv. p. fatti Ver- Baptistae ed. Bona, son fu ha percio Gallia Vat. i I, tom. gli nomi autori piu Gislandi, 1667, S. seguenti: e correligionario sopra, sulla del 135M36) car. Egli valore. vita Bona, ; la parla sua del scriptoribus Pedemontanis p. 316. lui, cfr. Carlo Su , di Cistercio-monasticarum chrono- Italia in Bernardi 1690, Zappatae, Bartholomaei sumptibus Taurinorum, i Cong. seu copiose meno 7438, de seu Reformatorum et o maggior un reflorescentis Cistercii Augustae tempo, Pedemontii, Mariae Francisci di piu concittadino (cfr. Cod. nemico Bona notizie ordine per Costui fiero in diedero ci scriptorum Fuliensis tom. 1675, III nel Verdussen, libri il quale Operum 1678; nel Scrisse Cardinalis Eminentissimi Septembris laine, Francese. Anonimo VElogium carum di gli Elogia liturgicarum] 98-99. 2. del regia, 1747, sue fonti alle ancora Joannis Joanne auctore duo, quelli, a del Morozzo, Mariae logica Historia, p. piu lode Syllabus Monteregali, B. il in Giuseppe accennare opere cTelo- delle e [Eerum et Antverpiensi eru- come risalire si veggano ma come parole vita pote o eiusque... Billaine typographia ex o insigne e belle sua volle cit. ; Bona libri Rossotto. testimonianza Nostro loc. e Ludovici Bona, Andrea 1. art. carcl. scrittori, che principali sulle ma qui biografi lui rag- 2. nota p. x, suoi molto cardinale; come per liturgicarum basti e della Joanne Taurinorum, moderni, monaco Egli notizie Parisiensi Berum Bona. cariche, illustrarono posto un anche Gavotto, de e ebbero dei illustrium dussen, Giovanni cospicue letterarie dubbio senza come OPERE. virtu, per Moltissimi diedero nessuno editionibus ex e poeta. ci ma virorum a scrittore; molti gio;1 opere MONDOVI SUE scientifiche tiene xvn, SULLE rare per monregalese come come e per E VITA che e secolo guardevole uomo SUA personaggi vasta per SULLA DA I30NA e duo, auctore a Cardinalis, delle p. xiv-xx Ioanne varie pubblicato stato Eminentissimi nell'edizione 1739; data in Bona, del opere del Bona..., tom. curata volte, a fatta dell'edizione da Roberto Nostro del morte Idibus Parisiorum, Lutetiae edito Bona, I la dopo anno un ad come Parigi, ad es., ap. Anversa, dei pp. 3-24 Bil- ap. Rerum Sala a Ludov. I. B. Hturgie stampata tutti,qual piu a Torino, Epistolae Bona, Iusti, nel typis Iacobi ex cui cero la tutta Ebbe Chiusa-Pesio. Scrisse rale. GU notizie buone Gard. Bona Maximo inscripta, Archiepiscopi Mediolan. Ordinis S. Bernardi Victorium tenga de e qua nuoce 4. aliorum ristretto et S. IX 5. Carlo col quale Dal Bona fu 0. P. descriptae: recognitae, stampato ductae, S. Romanorum opera tatis Iesu ebbe buona col. E. Fu il prezioso II ci diede interessanti in questa a pp. xx-xxn a cura di 6. Ioan. dero, ac Iacobi 7. che titolo del De a di prima parte del e Socie- accessione Nostro, piu giovane Cursus poi di della venne Bona, a Torino a pp. spiri- Saluzzo, sua quesfelogio edito di eta. vitae vescovo 105-106 pro- de Rubeis. del ammiratore molto fu che et Oldoino Philippi et Ant. 52-57 pp. Ecclesiae opera ristampata nel 1755 Eggs. docta, Da Bona 504-506 del gestae, obitus, alia- Vitae, legationes, res seu etc. S. del notizie R. E. Monachii, Cardinalium... sumptibus bibliopolae, 1714. Tarditi. e Per Vita una ac Pontefice rebus tisregalis,Congreg. S. Bernardi del cit.,p. i),ma il desiderio Sommo vita ed. quale il del fu Bona non Benedetto Cor- segretario del celebre in prosa poesia (cfr. Episolo piu e la^diede P. Roberto gestis Joannis Ordinis Ignazio Giuseppe delFabbate istanza benefattore, scrisse Bona, assecondare comando col Remy del Bona Epistolae selectae digna il Tarditi selectae tardi, per volo memoratu conterraneo suo ms. gestae res Praedicatorum rerum intitolato Morozzo, cui vita Sala. Ildefonso Tournon, stolae vol. delle Giuseppe dell'opera Purpura scitu que al n.° 1: la Giorgio III tom. del Roberto del notizie nota Ordinis fosse ne et nascentis Augustino Ab della Vitae initio grande un trattato con- parte oculare; Bona, delle ab sumptibus relazione, quantunque tualis,di cui si parlera piu innanzi. citata tom. notis. Morozzo. Secundum sebbene in gran ingenti ubique et Congregationis Astae, apud del IV Ciaconii M., Alphonsi cura occorrono laudativo. e Cardinalium 1677, gene- intitolata: e Bertolotti, testimonio del tomos ove abbate stampata contemporaneo 1793 abbate (cfr.Mazzuchelli, B. Rossini, 1762, G. presso del d'un uberrimis nel dono in a quatuor Giuseppe in I. Fu volte 1682 Bertolotto, fu e enfatico R. cum et ad Roma a quella e Oldoini, Clementem ad usque Lucca, Q. Camillo Principis Alphonsi Card. Littae narrazione troppo succoso un Pontificum La il tono essa Agostino pubblico delle a Vita, Eminentissimo Cisterciensis, auctore, 1677. fu due ne Biografia del Bona sua edita, Luca lucem in parecchi errori, ad pero op. Eminentissimi E. e Maggio auspiciis Eminentissimi Zangrandis, la a delUediz. stampata e cit., p. 49-50, 96-98, Mazzuchelli). La R. et sub il 19 III, Brescia, Morozzo, daJ S. Ordine, suo Roma a II, Parte ancora ignorate Ioannis mori e opere, ved. e nel cariche d'Italia, vol. scrittori Passionei ancora Tra varie molte p. 1068-1069, adunque vii-xxii pp. in errori gli antichi, e il migliore biografo del Bona, di ed amico sine discepolo a Pinerolo, condiscepolo in Roma della diocesi di Mondovi, essendo vita. Anch'egli era nato a compagno per a ed 1759. Bertolotti. 3. Luca fu resta 1747-1753; ed Benedetto da curata biblioteca; eppercio inesattezze in Bona biografia del typ. regia, negli anni ex del di e incorsi sono meno, lievi. La che tutfaltro qual e MONDOVI. d'archivio documenti ai ed manoscritte DA BONA GIOVANNI CARDINALE IL XXVI Sala XIV, Bona ne ed alle ed in card. di stampe; ottemperare compilo Pedemontani, un al bene- compendio, patritii Mon- Cisterciensis,S. R. E. tit.S. Bemardi ad finora, del autore, sulla nostro di Roma pubblico questi autori A della pure ed teratura esatti Coloniae ciensis ... p. 176; nel historique, naire le ou Comp., e melange Vhistoire de piu o letmeno Cister- bibliopolam, della Le italiana, dictio- grand et profane, sacree 1655, Torino-Roma, letteratura Morery, ; nel della Ordinis sacri Chiesa, vol. XIV, p. 415-416 curieux infatti, cenni Storia tali nuovo; storici Busaeum della 1833, di alcuni scriptorum Ioannem universale nulla quasi troviamo, Bibliotheca apud alcuni corresse altri, i quali trattarono Chiesa, Xft, p. 7-8; nel Tiraboschi, Bettoni IV, Milano, Noi Visch, Storia Rohrbacher, Marietti, 1897, ediz. vol. De Agrippinae, , molti o della religiosi e di Dizionarii. Cahlo in biblioteche documenti. nulla dir senza ma Ordini compilatori i Nostro del Bona, degli nelle varie tipografia vescovile: nuovi a potrebbero aggiungere ne se del vita storici gli sono base predecessori, in suoi tipi delia 1874, coi nel Mondovi, a dei errori di rintracciare degli altri e Vaticano.1 nelFArchivio e Boniani manoscritti dei scorta la ventura ch'ebbi documenti, MONDOVI. speciale 1'attivita scientifico-letteraria in modo di illustrare e DA BONA GIOVANNI CARDINALE IL XXVIII I, tom. eccleBibliotheque des auteurs p. 451-452; nel Dupin, 56 nel du DizioXVII* tom. III, Paris, 1708, Moroni, siecle, siastiques p. sgg. ; nario di erudizione storico-ecclesiastica, vol. V, Venezia, 1840, p. 314; nel Casa- Amsterdam-La vol. Sardegna, 1 vato Daro Dobbiamo C. biamo 139v-152. viva la dopo gio 1682, perche poco il 19 debba nel cod.Vat. 7438, degli appunti. la licenza D. di Francesco Bona E leggere monaco (al quale ha lasciato custode quali Voratore tiene volte havuta i libri Testamento alla del sua chiave VEminenze VV. dall'Em.mo Sig.r a edite S. del di che 1'autore servire del 1'oratore essa molti cit., delle notizie del mori cod. dei suddetti S. Officio cosi scrive dalV anni con appunti a libri stesso: se Card. compagno) prohibiti, libraria, nella quale sono in di Breve Pontificio, supplica virtu farli gratia Card. Capizuchi un di per confirmarli la licenza poterli leggere, ecc. quella ottenere Em.mo titolo di molti 7404, contenuto per di Fran- Vat. identica essendo Mag- appunto D. nel a li scrisse e prima precisamente S. Bernardo quaedam originale documento vita dob- cod. inedite; quale e lui. autografo si chiamava Bona Congregazione di ed certamente Bona del e nel Bona, giovandosi e la per alia et di 7438; importante il Bertolotti, il scrittura proibiti; in Vhonore della sotto la Bibliotecario havuto stato lissimamente compagno (cfr. il 303, in cui e vivo ancor lat. trascritti gio- son vita Notitie : Vat. d'un lui opere confratello, Questo supplica una vita sue il Be 1'Anonimo della asceticum, da I. B., sulla dalle e Diarium cit.,p. 106): la prova da lui, ci e data un op. con car. lui come Bernardo identificare D. illustre suo vi menziona 161-163; Morozzo, car. si di quelFanno. S. da del morte di Maggio cesco intitolato anni cod. mi quali ricordare titolo dal del resto, i copiosi excerpta gli appunti bocca di ultimi negli 123-139 carte de' documenti, omettere preziosi appunti a conscripsit Egli scrisse dalla apprese soli sibi quae i leggono al Bona S. M. di ecc. dei e voglio del smarrito, troppo pur anecdota, si mss. non compagno lui, oltre a pure car. che dei qui ma religioso cotesto Bona, Boniano, fu che a S. notizia luogo suo a Cistercense, del X, Torino, 1842, p. 743-744, questo lavoro; per degli stati geografico storico-statistico-commerciale Dizionario lis, di 1698, Haye, humi- gia altre CENNI SULLA SUA VITA !•] SULLK * Giovanni Giovanni 3 del il Bertolotti che I Sala Roberto e vol. I ed fu da degli del e alla ora nobile duca Maggiore nota si legge dell'opera sate Atti di 149 pag. di di Gio. del la nel « di errore per nascita breve fascicolo Battesimo della li 10 3 nimo cit.,p. ed. R. del Nostro Elogio succitato al 10 della cense nimo nascita Ottobre, aggiun- Vita sua di dellVEco dalPoriginale, al premesso parrocchia [1609].E statto Ottobre da di Laura, la mano, di 2a m.). la nascita se daila sia nel del battezato statti del sud.o me Laura ma Gioanni nome Mon- Maggiore, da et di la nato R.do il Molto sono poi margine altro con la Bona o state m.r ripasscritto: sta inchiostro precedente il 9 avvenuta testimonianza di 145v car. S. Maria di Doglio ripassato parole nato ma Le a Doglio. (In quesfAtto Henrico mano; legge Bonna Henrico m.r seconda una Bona, tolto di moglie del Santuario si suddetta parole Bonna, Gioanni, vien scrive onorevoli Sala, il 10 notte dalla potreb- Ottobre; ma stesso, il quale nel Dia- di cui che si padre fu suo dalle Altezze Reali professione, ed adoprato di soldato di (ioannis Savoia h% molte Epistolae selectae, bona... p. 295; Epist. XVI). 4 II Tarditi 5 II nimo la stampa, la data del 10 Ottobre, parlera piu innanzi, sotto lat. 7438, car. Natus hac 1609 (Cod. Vat. sum die, anno 142v). lo dice il Bertolotti Militum ductor (op. cit., p. 3); capitanio 1'AnoCistercense il Mazzuchelli 123), e cosi anche (cod. cit., car. (op. Ighina (op. cit.,p.5): 1515); colonnello il Paroletti (op. cit.)e Mons. il Bona cariche le e il dubbio nascere asceticum, annota: Luchina m.a Cardinale questo dubbio rium ora 1909, fasc. XI, an. il Tarditi trascritto inchiostro 2a mano, fu poi far bero et altro di Bona, 2a m., della liturgicis,pubblicata dal chiarissimo P. abate sulla 1'Ighina (op. cit., p. 5), evidentemente testial 10. Questo Battesimo, 1'ascrive fu che documento, seguente: Bonna con del rebus nuovamente me tenore finale o da e Bonna, ora da xiv»; car. a De forse Stoperi]un fig.l°del N.le M.r Gib. Battd [P. Giacomo sua (segue figl.cancellato) moglie, al quale si e posto tenuto al batt.° sono preced.te notte; li pad.ni che Vhanno la Savoia, in Mondovi-Pian Bonne, Vic.° Antonio di Vicoforte, presso 1609 del famiglia,oriunda francese Mondovi di docta, pone cosi a gia pubblicato dovi S. Maria del - (op. cit, p. n) Tassegna al Ottobre; il Mazzuchelli (op. cit.,p. 1515) segue 1'attestazione il deirEggs, quale a car. 504 del al 12 in delFAtto monianza di Ottobre; 19 Purpura anche I, Par. tomo al reca ma III della tomo era (op. cit., p. 4), ascritta e Bertolotti, gendo scritto Santuario del Octobris, ossia Idus il 10 Ottobre di parrocchia XXIX 1). nota Nel Bona IV Mondovi a padre si trova nome (cfr.L'eco 149, Suo registridella questo Bona p. B Zugano. Nei Valle nacque OPEHK. * Battista, capitano 3 nelFesercito Laura4 1 x Bona SIK Francese la erroneamente chiama Maria (ediz. di Parigi, (op. cit., p. 3) scrive (cod. cit.,car. 123); il Tarditi Lucrezia p. Bertolotti Giugana (loc.cit., p. 4) Zuchena; Bertolotti; 1'Ighina scrive Zugano Francese segue il mente il cognome della madre del Bona, (loc.cit.,p. n), l'Ano- 4). Zugana; Zugania PAnonimo (op. cit.,p. 1515) (op. cit., p. 5). si Cister- (loc.cit.,p. u); 1'Ano- il Mazzuchelli conie e ricava, tra E questo fu vera- 1'altro, dall'Atto CARDINALE IL XXX del R.do ha contratto Antonino Zugano Bonna m.r matrimonio in m.r del et licenza parole di detto Ill.re et R.1,l° Molto alcuno opposto impedimento le suolite li 16 presente chiesa Zugano et Monsig.r nostro, legittimo fig.la VIll.re della et Molto presente Citta, Baldisal in scoperto loro fra Zugano di autto- casa essendosi non parGio. m.r Laura con mr puotessero non della febraro et celebrato denuntie siche di Antonino, presente Franceschino Bardanello, Sig.r altri, omesse testimonij, et alcuni Fabiano rita 1608 Vivalda, Arciprete della Cathedral Sig.rFrancesco il d. V.: per di casa madre 57r del vol. I de' Matrimonii car. di Mondovi-P. Maggiore S. Maria di fu iei,cosi registratoa di del matrimonio Battista vantano e i loro rocchia MONDOVI. di Ledisguieres, che consanguinea dei Bonne connestabile Francesco;1 sua maggiori il famoso Delfinato fra DA BONA GIOVANNI ne contraher matrimonio. 1 Cio si ricava scrive sione V. a S. similmente che Piemonte, in di (ed. Sala, si esprime: Beaume di cosi (ibid.,p. 295; Epist. XVI) io le renda che nella mia lingua Italiana gratulazione, che s'e compiaciuta passare dinalato, simo di che 15 e per notizia, che Delfinato dal anni, la mi alloggib guerre, in venuta era data in ; La nostra. casa la per della e e Contestabile in si pro- Casa. sebbene V per Gid di Piemonte ci viene benis- sapeva Francesco Bona delle occasione con anche con- Car- al feci Religioso mi io il Gontestabile e officiodi promozione mia nostra in cosa Casa, resta come questa Casa, che di infinite grazie meco venne stessa dato seconda p. 294; Epist. XV). Nella Mi S. lllustrissima V. permettera Padre quando anzi Francia, occa- ha della germoglio in persona Piemonte; perb, che fra mio ricordo corrispondenza passava m'ha data Lettera, sua alla prima egli avendo fu Signor del 1'altra e Nella quale unico come d'altra notizie io il cortesissima Antenati 1670, successivo. fosse estinta l'una stesso, indirizzate Maggio Bertet, conoscerla degli uno 5 giorno P. colla che Bona del Roma, del al favorirmi avendo non la Marchesa Madama da data credeva escito. Io il ramo, estinto me pagb di la consolazione sono lettere da obbligato molto Illustrissima io due data Parigi, in a conosco me a quale dalla Mi : in d'Ambrun, di Beaume marchesa cosi da soprattutto Bona al marchese dal duca attestata lettera di risposta al nostro cardinale, in cui lo prega Ledisguieres in una il ritratto collocarlo celui a suo de M. le Connetable notre avec mandargli per commun Niceron, op. cit., tom. X, p. 114); daH'Anonimo parent (cfr.P. Jean di Gistercense la dove Contestabile di di liae che il per le Ledisguerio cum il Nostro fu della quale andando di casa car. sanguinis p. in 233); e, quella parentela con lat. a Francia, giostre allogib 7438, dice suo tacer sinuazione cio vegga delPillustre chi di Francesco Bona in Piemonte in sempre amicitia d'altri,dal Bertolotti, il quale seguenti parole : Comite volta padre, col quale ebbe Stabuli scriptores illi attribuunt, Praefecturae 4). Dopo una Casa Probat Franciae occasione (Cod. Vat. appunto genitoris nobilitatem, praeter propinquitatem, militaris, quem legge in qual conto possa Manno, compianto barone accenna ultimo essere quam Gal- dixi, dignitas (op. cit., ancora tenuta l'in- il quale scrive che non e sa modesto monaco Mondovita, poi piiisi asserisce, che il nostro cardinale lombi dei Bonne delfinati, preclarissimo,rampollasse dai magnanimi che furono duchi di Lesdiguieres e diedero alla Francia il gran Connestabile », ed aggiunge che non entra in questo ginepraio, « perche non veduto i ha mai documenti tale attacco, ne che sincerano Bonne mai un conosce come emigrato dal Delfinato dalla Linguadoca, s'accasasse fra noi, italianizzando il nome in o Bona del cardinale (Antonio Manno, Lo stemma Bona, nelPopuscolo cit. Mondire come « » dai SULLA CBNNl di invece era nascita di piuttosto ottuso ben presto ingegno. i Gesuiti, lettera quali il Nostro lettera 1 molti ch'essa Sala, fu « di nascita nel spiegarci come lodare del giovare la conoscenza vol. I degli Atti di forse da fu Vic.° sUd.° me notte, li padrini Gio. Batta 2 ebbe difetto Al tutelarem, breve della premessa Per parole: da difetto tus dal Cfr. sposare che si [1607].E et di stati del 1'Ano- con battezato statto Laura figliola del la nato precedente (in cancellatura) mr Fabiano S.r [aveva] suo... Bonna Gioanni, ci (op. cit., p. 4-5). popolana potra legge a car. 124r essa una sonno il Bona evasi potuit suo Bardanello. per caelum, discrimina, Angelum : te per verba reddere sono. Cistercense queste con nel deWhumido soprabbondanza la nell'Elegia Ad stesso co' versi 1'Anonimo menzione cit.,p. 6; op. Filiberto; venne di nel territorio della provincia dai legio tenuto nelle gioventu al di nella Gesuiti card. lettere et citta vol. a cervello monstruosa (cod. praedi- per progetto istessa in », data 34, f. 308). la Monti, si deJ della cittadella: questa La volta seconda Compagnia di M. tipogratico Stabilimento Mondovi il ir"7;{, dopo poco costruzionc di Carlo di 1561, chiamativi nel Mondovi 1596, chiamativi Alessandro nelli costumi Aldobrandino, Savoia, del torinese, Chieri, rardi, vol. I, 1914, p. 106-13°2,.Del Nunziatura lo dice dipartirsene abitazione Maggio (cfr.P. I volta dovettero ma loro nel nuovo Emanuele Carlo duca la atterrata tornarono di Torino il Rossotto prima la si stabilirono Emanuele duca dal la di donna. Epistolae, ed. s'accorda e fortuna. « il Bona (loc.cit.);ed Ottobre nome fu (op. cit.,p. 316). I Gesuiti quando vi Bertolotti, memoria 4 Bona 128;. cit.,car. 3 fa di batt.0 ad millena putto fu ottuso di moglie accenna Manuductio te pag. vita. Lingua DelFaltro al Giacomina balbuzie alla del morali Battista posto e tenuto S.ra la et Bonna si xxix. conoscenza miglior auguro Bona, il e li 26 : Gio. a la « disdegnato citati quale Vhanno che bambino Questo al Zugano, Antonino m/ naturali m.r Sul - t poco madre seguente documento, Battesimo figliolodi un non presso 32-33). p. la nota egli dal canto (Ioannis Bona... » segue abbia non nascita, vedi » che e » condizione le doti nobile un la che modestissima popolare infima ed povera Cistercense del scrive e bredici si insistette sua Manno, presso di Piazza;1 e ricercatore altro un Retorica di Beaume, alle quella della marchesa si L'una dhe 1'altra sopraricordate; ma 292; Epist. XI). II Bertolotti p. nimo di di e Gistercense parenti dalla al lettere bellissima di gioverebbe forse Bona rispose irreperibile.Ad ma a centenario le due studiare acutissimo di e ma filosofico, sconosciuto d'Ambrun con conditione, attesta terzo famiglia del L'Anonimo di bassa nel marchese riusci mi per passeggiere;poichfe lingua,e, datosi aglistudi, sezione il corso "i cose della nella in Bona, della del della A Bona di Bonne la storia Per - ancora abile SCXXl OPERE. puerizia fu balbuziente eomincid insegnavano Cardinale al dovl cambiamento BUE prodigiosa memoria di prove ritenuto fu anni il difetto Giovinetto che BULLE furon cervello;02ma chiare 3 E \'i'l'.\ popolare. ' Nella egli emendo die' subito A si 1 Em. « per parla gia nclla 23 Ottobre di fondare instruirc un Gesh (Jlii- Col- il Clcro et lettera "l"'l Nunzio L595 (Archivio Vat.. il CARDINALE IL XXXII fino tere ai anni quindici 2 padre si oppose. riera delle armi, del intenzione Era delle belle let- studio Durante nella di entrare il desiderio manifesto * almeno. MONDOVI. nello continuare lo lasciasse affinche padre DA BONA GIOVANNl questo di Compagnia genitore di tempo Gesu; il ma alla avviarlo inclinato, anzi vi si sentiva egli car- Fabor- egli non ad essere lo studio sue occupazioni predilettecontinuavano la tranla preghiera; le sue e e aspirazioni il ritiro dal mondo quilla solitudine del chiostro. ai piedi di Maria tale vocazione Maturo Santissima venerata nel Santuario, che s'erge maestoso nelle vicinanze di Vico, alla ma riva: le distanza zione di circa un'ora daLTalto, anzi veniva dalla ad Madonna istanze monastero4 1 annesso Cosi Bona Questa notizia cit.,car. 123v). Alla risce egli stesso nella inviato ad « R. ad rum 3 e Bertone, vile, 1913. il Bona quella dal appreso dei della Padri Cistercense sua Gesuiti Epistolae cinque stette di una anni: (God. cio asse- Psallentis Ecclesiae har- Mondovi, scrivendo che educatus quinquennium per fuit aliis cum » (cfr.ioannis viro- eruditorum typis evulgatae [ed. Ben. negli Danna presso Santuario II cTaverlo un PassioneiJ, Lucae, ex typ. alVElogium piu volte citato). questo magniflco Santuario, di cui fu posta la prima pietra Mondovi di cola 1'accogliessein dalFAnonimo esemplare cardinalis p. xxm, di vive fece allora avevano voca- in sogno Bernardo, s. asserendo soltanto Gesuiti Collegio litteras cfr. C. Luglio 1596, B. d'un nondum la storia Santuario dedica presbyteri eumdem Per dei al et lusti, 1759, Iacobi il 7 E. riferita scuola dono pietatem S. bona in sua 123). ci viene - ivi Gistercense, (God. cit., car. 2 Gistercesi, che la invitato stato Santuario, affinche l'Anonimo scrive stesso monia de' al di nelFOrdine entrare 1'abbate presso d'essere persuaso che Gonvinto Mondovi.3 da Addenda G. G. Chiechio, Storia artistica illustrata del e Vicoforte,1595-1891, Torino, tip.G. De Rossi, 1891 ; di S. N. di Begina Mondovi, Mondovi, tip. vesco- dai tempi del Bona il Santuario appariva magnifico« dalla pianta che in costruzione errerebbe chi credesse perimetrali che erano ; ma il Bona 1'abbia Vitveduto La il che alla morte fabbrica, sua compito. (1615) tozzi lascio all'altezza del primo comicione fu potuta riprendere interno, non che nel 1728 dal Gallo; il quale la diede finita nel 1733. Solamente poi nel 1782 anche le cappelle laterali erano dei suoi terminate ed il recinto interno decorato ammirati di Mondovl, anno dipinti (L'ecodel Santuario v, 1909, Ottobre, p. 150 e dai - Fin muri » nota 1, ove 4 L'erezione con Bolla con altra dote pero, i favori dignita abbaziale dovi annunziato vescovo con del Cistercesi dei riconfermati e del di la sola al firma 19 22 con dello morte 1596 Maggio Nov. la dodici del Vittozzi monaci e un con cardinale superiore anno vennero autografa, Aldobrandino e in al 1675) fatta venne (cfr.Danna-Chiechio, stesso lettera una assegnata e op. cit., p. 65) specificatii censi della 1598 furono 22 Giugno Bolla del terza una (ibid.);con le prerogative concesse ai monaci e monastero (op. cit., p. 81-82). L'arrivo al Mondovi, stampa, monastero pontificiadel Bolla di errore per data nelPArchivio del da Mons. 4 Luglio Vat., Nunziatura e accordata venne dei monaci Antonio 1596 di a la Mon- Castrucci, (questa lettera, Savoia, vol. 29, SULLA CENNl SVA \it\ 8DLLB i: 81 OPERB. i: xxxiii del Congregazione. IVabbate, viste e provate le buone disposizioni giovane, ne scrive al provincial"\ ed avutane risposta Favorevole, avvisa il Bona, il quale vola tosto al Santuario, ritira le comne mendatizie delfabbate, risaluta L'immagine della Madonna, ritorna del giorno seguente (s'eranel Luglio del 1625), e all'alba a Mondovi, la casa ali"insaputade' genitori,abbandona paterna, dd 1'addio alla del giorno successivo citta natia e la sera entra nel monastero della di s. Bernardo Pinerolo. Gongregazione Riformata presso Otto da vesti Fabito giorni dopo, il 19 di quello stesso mese, novizio. * La egli si distinse fin da principioper 1'esatta osservanza de' suoi doveri alle mita gambe sollevarne per Le pagni. quanti duro e e sue la malattia.2 1'anno Pinerolo A sandro di rimase noviziato, ed Montegrosso, f. 80). Dapprima Santuario nel (cf.Danna-Chiechio, incominciata stata (cfr.Casalis, 1 al gnano fu che 124) (op. cit., p. 1515), scrive che giorni dopo che era entrato posito vien ticnm, sotto 1625 anno 2 3 tolto Morozzo, professione toglie ogni dubbio del 2 Agosto: Hac dei 4 op. del (cod. cit., Bertolotti, II Bertolotti, scoli il monastero spirituali. 19 car. op. Luglio, si leg6 a S. Caterina. da disciplinadi a studiare Filosofia a maestro il Padre alla fabbrica accanto fabbricazione sufficien- gia monastero un'altra Ales- parte del del monastero monastero era op. ed il Tarditi quanto al giorno, (loc. cit, p. iii)asse- nel monastero; 1'Anonimo discorda; nessuno Cister- Bona scrive stesso, clie Hac : quale nel Diarium asceHabitum Religionis snscepi il 142). cit., p. 29-31. solenni il Bona, die 6) del contrariamente voti cit., p. 91-92, ov'e resse innalzare 1625, Bona dall'attestazione la data la del 1626 la erette nel cioe, nel silenzio 1'Ighina (op. cit., p. 6) ne riportano a tal giorno Mazzuchelli al solito dal poi, seguito come il 19 Giugno, otto il Bona vesti 1'abito da novizio in proin convento (op. cit., p. 25). Ogni dubbio e Bertolotti il il 1' ingresso del Luglio vestizione; impresero casipole cit.,p. 115-119).La (loc. cit., p. (Cod. cit.,car. cense sotto passarono ad per di Giovanni com- lanti cit., vol. cit., p. 649). Francese 19 nelle affidato, ai suoi salute,compi Agosto infer- giorno stesso, in cui fu posta la prima pietra del Santuario all'anno, Quanto il 2 anno 1613 ; nel 1628 op. il op. 1'Anonimo abitavano costruzione abitabile; temente mesi; seguente fu inviato Asti.4 Quivi egli ebbe presso i monaci in in il nome un Retorica tre per da letto,gli venne della Ristabilito ancora Vitali; nell'anno a la si protrassero coi voti solenni,3 assumendo Dio il obbligato a tenere 1'animo, 1'insegnamento sua Tormentato esemplare. ed lezioni neLTorazione del la condotta per il 2 asserisce che agli altri biografi, 1627 cit., (op. Agosto p. 52); ma nel scrivendo professionem- emisi cit., p. 32-33. detto di Pinerolo ch'era e di mori Per - 1626 fece peste nel Bona anche sotto la fece qui data 142). Vitali, cfr. Morozzo, nel 1615, i voti solenni (cod. cit.,car. Alessandro Mondovi, di asceticum, Diarium anno il 1630. Lascio mss. molti opu- CARDINALE IL XXXIV Gerolamo * virtu. Alla eziandio Roberto, d'un scuoia da destarne nello stesso progressi Vuolsi che San da in che GIOVANNI d'un come 1 Al secolo ilMorozzo a pag. Pinerolo giosa a stero di S. 1' 11 Vittore manoscritte come uomo Bona). e e per grandi e rapidi condiscepoli, ma nei letterato ed si valse quale poi preghiera. Gerolamo Carrara fece la Montegrosso; a e fu priore del monaparecchie opere 1'elogio che fa di lui 1639, lasciando vedi anche il Bertolotti erudito scrive Carrera, come professione reli- (e non Torino; a nel mori ove opera, 2 cit.,p. 79-80; op. quella poderosa christianae, della di Vercelli, a come Della diei dell'op. cit.).Nacque Giugno 1619; insegno (cfr.Morozzo, del non dottrina per fece cosi solo egli meditasse tempo si chiamava 79 stimato maestro. suo manuale egli MONDOVI. il Bona tanfuomo intitolo Horologium sempre assai uomo meraviglia tal DA BONA a 33 della pag. cit. Vita abbiamo alle stampe corrispondenza epistolare col Bona delle dal Sala Bona... tre son quali pubblicate (Ioannis Epicinque lettere, dal Passionei stolae selectae, p. 1, 3, 7; Epist. I, III, V) e due (Ioannis Bona Epistolae, p. 1-15; Epist. I e II). I biografidel Bona ricordare parlano tutti de 11'Horologium asceticum, senza affatto VHorologium diei christianae veramente e questa 1'opera,che il Bona ; ma ideo e comincio in quel torno di tempo. II titolo di Horologium asceticum, come fu dalV dato molto tardi ad stralciata cliei chrivedremo, Horologium piu un'opera due ordine redazioni di tempo, e stianae. Di quesfopera conosco : la prima, per autografa nel cod. Vat. lat. 7321 A, col titolo : Horoloquella che ci e conservata indicans humanas \ horas et modum perfecte obeundi \ exergium | diei christianae sua ... 2 in D. Bona S. Bemardi pag. 514 dum nudus doci che prima pur si acl 1655. currerem ailora aveva La seconda dal tripartitum (cod. cit, christianae modo Be e cod. car. perfecte obeundi ea, di i 46 ex 7359; 255) e quae cui in tempo, il Bona far credere quo ci a mun- comprendeva scritte esser conservata e intitolata era hunc in poterono non che veni il 46, le quali, attestan- anni anni, Vat. il su potrebbe prima del 1655, perche neppure quella qui \ Auctore Congregatio-\nis materiale gia pre- che cio aeternitatem, e Viaum parte nel a his necessarium aeternitatem. apud elapsi sunt, compiuto redazione frammentaria, \ Opus acquirere Mariae gran allora ut ma trattava ultimata Iam il Bona essa, in leggono queste parole : et gemens, del B. contrariamente ma, fu surriferito, non titolo scritta venne Santuario; al sibi Questa redazione, Cisterciensis. raccolto, abbate | beatam vita regali | Abbate Monte e Ordinis cedentemente era brevissima hac Ioannb \ occurrunt. quotidie certisque diebus citationes, quae cupiunt autografa Horologium la parti: tre quotidie certisque diebus diei prima occurrunt Be Missa (car. 182 e sgg.); e la terza, pie celebranda (car.255 e sgg.); la seconda non e anteassai probabilmente, Be praeparatione ad mortem. Questa redazione riore al 1662, perche al capo I, § 3 (car.355v) della prima parte il Bona, oltre all'edizione di Parigi della sua Via comrimanda che all'ediz. di Roma, ancora pendii ad vicende Beum, diverse. della ghiera; seguire penso La fu stampata appunto prima servi sempre seconda sante di che trarne il lavorio invece del un'opera il Bona Nostro inti tolata si su 1662. nel all'autore giovo questa Manuale Queste per di come altre seconda asceticum. due redazioni manuale opere. redazione. Be Missa E molto ebbero di pre- interes- Anzitutto egli pie celebranda, XXXVI di e di viva 1'altro, compreso tra Francesco Nel di S. celebro la Pietro, nella vere che, scopo di recarsi S. Roberto di Marsilio Ficino perfezionarsinella per fu ordinato quello stesso anno in quesfalma prima Messa sua chiesa (ed. Sala, gymnasio Nihilominus di 2 S. Pudenziana. scrive statim in omnia acriori qui stylus, quae ! Vix vale ultimum postmodum Mense sacerdote, citta,alFaltare S'accinse allora diverti scri- a 4. Tomos digesta magni modestia, quae (ita me amet), Deus cor a explorator. abfui, parum brevissimo Petrarchae, Beus da Peripa- e ut opera, voravi et quot quae sed Francisci longiori lucerna. Gerolamo paulisper praeclara Legi similiter, imo ac P. transfuga, ut Ficini suddetto dixerim. legerem dum al transacto quidem non studio, sententiae, potui, il Bona perlegi Marsilii ac poris spatio Opera 2-3): p. Academiam, in quin Aristoteli menta Roma a di Ecco, in proposito, quanto nanda le opere De sacrificioMissae, proprio uso quel prezioso anche di dagli amici, rese poi pubblica ragione, allo in aiuto alla pieta dei sacerdoti. 3 Nel venire Settembre per tetico MONDOVI. trattatello indotto 1 ammirazione, pote finalmente Teologia.II 17 Dicembre il 19 DA Petrarca.1 1633 ed BONA GIOVANNI CARDINALE IL bone! Quae sanctioris temrumi- doctrina, vitae singultu, oculos docu- fletu a continere. 2 Hac date Queste Hac segnato: si ricavano die die primam Missam tip. Vaticana, 3 in Filium fere omnium, plura publici iuris che Missa il Bona dallo LTultima stampato. zione. a Poiche Missae non Roma co' Morozzo 1658. e a in e ricorretta di mano 106. L'anno ebbe che S. Puden- di Roma, al XIX, e Falco anche soltanto v'e a Roma nel initiatus suscepto ministerio servi rite fungi, et recentiorum aliquid ediderunt, scripta percurunum congestis,paucisque de meo impellentibus multos in modo e come dal cod. Vat. delTautore; per evidente la che 1668, fui, illud sacrificio quotidie Patrum, scrivendo data 1658, com'e del De queiTedizione, il Bona sta Pudentianae post da stampa non e e, 7359, manca come annos far supporre inserito venne dapprima quivi, nella prima redazione, e molto e ci Fabio pag. S. Dic, annotato: in amicis quod redazione al 1662, essere puo tipi di Sacerdotio percio pubblicato. Quesfopuscolo Gio, del resto, trova elencati litolo anteriore 17 e chiesa secolo IV Sanctorum stimulis excerpsi, quibus questa redazione xxxv, pag. dal peccatis incruento celebranda christianae; scritta, corretta Dic. suli'insigne esset res il Tarditi, subito 1'abbia diei e aliorum composui, facio. Erra neir Horologium essa et sancte illis documenta opusculum additis, hoc giorno 19 ecclesia in Roma di primum ardua igitur conscientiae qui ex Cum : quam meis pro de notizie chiese al al sacrificio Missae, stampato dice coepi, versare Actus immolare. rens, al De 1'altro, il Bona Dei ipsum Per - Le S. Petri altare ove, 1633, ed an. 192-195. 1891, p. protinus animo et 144). c. asceticum, fui, ad Armellini, Cfr. la Praemonitio cui, tra Diarium Romae (cod. Vat. 7438, celebravi ziana, cfr. Mariano dal ordinatus sacerdos a cc. diverso 182-239: della prefa- dimostrammo 1'edizione principe del De sacrificio stampato in quelFedizione, fatta a anche riferito nell'op.cit. del trovasi il principe e il 1668, non adunque delFedizione una riprova nel fatto, che fra i titoli del Bona di Gonsultore del S. Ufficio; il qual quello pure nel 1667. SULLA CENNI delFanno profittola poesia e della vastita La VITA E troviamd lo seguente amore SUA S! la musica. e i: OPKHK. XXXVII Torino, intento a dottrina sua SITM.K coltivare a con ' tardd non ad conosciuta essere lo designarono apprezzata dai suoi superiori,i quali, nel 1 ().'"(", di Mondovi. D'animo alieno professore di Teologia al Santuario della solitudine e dei tranquilli dalle clamorose dispute ed amante il suo senza egli incomincio studi, non insegnamento, prenpena anche der Beeck dendo a van spiegare Martino (f 1624),modello, 2 dei polemici. a teotogi quel tempo, ed alla flne del Trovandosi del priore quale il tanta con quivi il abbate suoi studi dalla nuova fatto, Andrea, zioso 2 der de la lettera Kalend. Octobris Gfr. S. I., nato e morto a e eas 13 0 e di esentato essere ove, nel di monastero Consolata, passo cinque anni, che essendo questo mentre, S. da vacato Roberto, in data Taurini, il 22 Gen. Hilverenbeeck oVan (Verbeeck - a Setten- (nella Brabanzia 1624, cfr. C. Sommervogel, Bibliotheque I, Bruxelles-Paris, 1890, col. 1091-1111; H. Hurter, III, Oeniponte, libraria theologiae catholicae, tom. 1907, p. (op. cit.,p. 44),seguito dal Mazzuchel e Acade- trascorsi (op.cit.,p. 1516), della Consolata fanno cenno gli altri biografi non che quesfopera era gia (Discorso cit., p. 22) afferma Valfre al Bona, in cita in proposito la lettera di Andrea tra nella 1642 (ed. Sala, p. 13; Epist. IX), 1'altro, quale, horam, attorno anni li al Santuario cinque 1'opera suddetta; nei per tam seguente, In P. Gerolamo il 1561 verso ad tuae qua fosse essa poiche ad illic tam dulcibus, quesfopera che 3 720-723. Settembre hic certo delPanno 1642, beatam adhuc dunque ma nel : dottrina, ambiva egli non tranquillitadei (ed. Sala, p. 5-7; Epist. IV). Per Martino Becanus op. cit.,p. 38-40. Jesus, tom. il materiale del detto della Bonaal Vienna cio; il Ramorino data alia la e 1634 il Bona avere ultimata Torino, a 1643. del literarius II Bertolotti raccolto di de Wagneriana, asserisce mandato Bertolotti, Nomenclator 3 Ma supplico prego, la Capitolo generale: prudenza lasciato sostenne di tutta e Fottenne. Dicembre Compagnie mica la suoi Bona, scrivere. Si veda Beeck), la il per a il 12 trionale) dei la Frutto svolger iibri,a studiare, a prelavoro in citta la redazione e suo quella prima delfopera Ecclesiae scrisse in soli tre anni, termiharmonia, ch'egli Psallentis pridie zelo, esser il Santuario presso del nandola pertanto, venne intento sempre 1 chiese : le lodi di Mondovi. di era dignita,e Gio S. lo carica, ma Roma Ogerio, succedergli il a nuova a Santuario del desiderio suo la Matteo morte a chiamato incirca,ando giudici,apprezzandone lo elessero onori: Fu venne riscuoterne da mesi otto corso, ripugnanza con competenza citta. Dopo i d'Asti. monastero accetto suo la gia nos Canonicae nervosis finita nel sostanzialmente il Bona lavoro prefazione della pervenerunt. Num infarcis? Parrebbe Horae carminibus Settembre del 1642; primi di Dicembre redazione dell'opera reca prima ancora fino ai il di posto in e tal Asti Ad qualita gli accolto suoi i desideri anni, che Gappuccini, leggerletutte di di mandar ad effetto ilsuo compendii ad Deum, al faceva quanto del 4 intento. con Mentre (an. 1646), che confermo data Augustae Taurinorum, gravemente: la appunto Che MDCXLIII. in poi quesfopera, triennio, un 318 mm. 220 X e dal di pp. cittadini, il compagno cola, in Padri una della Ghiesa, gli riusci suo ci e 0 Testamento suo le altre iam nel scritte di Decembris, cod. 7336; Vat. stata quale vigilata per di cartaceo un II dell'autore. mano salutis sia il carme, multum ternos 5 anno redazione, dell'ultimo verso spirituale malattie. sue prima sua mihi conservata xxvin-466, il nella primo cosi: suona redazione Questa - dai e trovato pridie Idus sempre provato e suddetta redazione accettare. monaci a 2 priorato; e frattempo medito la Via diligenza dagli altri autori attendeva a queste fatiche, guarito, scrisse poi in tutte s'ammalo di proposito.3 Nel raccogliendo suo ad dei stampa a nei tre anni eletto egli per rinunciare il Bona avendo dopo poco venne giubilo le previsioni.Narra e con le opere libreria di delibero dai tocco ove lo persuase Bertolotti il P. venne degli ultimi annos. 1'ufficio dall'abbate affidato di di tutti soddisfece scritta MONDOVI. Roma, Gapitolo generale Stava d'Asti. del monastero priore nuovo nella DA lui a al questa carica, ma e * Minardo: d'intervenire beJ fu provinciale,ne Francesco Gio. BONA GIOVANNI CARDINALE IL XXXVIII primo titolo \ Symbolicus \ Asce| Tractatus \ Historicus D. Ioanne Bona Cisterciensi Auctore Monacho Monte e ticus. | | Begali \ \ fu poi sostituito da (cod. cit., p. iii);esso Congregationis Reform. S. Bernardi Canonicarum J Historia | cum symbolicis, et asceticis \ comquesfaltro: Horarum scritto cartina incollata titolo primitivo fino alla sul sur una mentationibus, la dedica alla Beatissima Vergine di parola Asceticus. ln que'sto codice manca altri 14 carmi, oltre i 50 pubblicati, cassati daled occorrono Mondovi pero di in alcuni diffefisce ed II testo e e correzioni, 1'autore. luoghi pieno aggiunte dali'edizione. La della materia notevolmente e disposizione stessa alquanto la Notitia dalla stampa: cosi, per es., dopo la prefazione vien subito diversa De dell'opera era librorum, seguita dal Prospectus materiarum et auctorum De il capo ed p. 54-55). in eta Cfr. Ecco gli riuscl tengono di 4 5 parole op. op. officioparvo carminum, B. (cfr.Bertolotti, a Milano Virginis, cit., op. il 17 Nov. 1665, cit., p. 48-49. cit., p. 55-56. dell'Anonimo havendo Index trovata una Cistercense: In libraria, qual triennio un quale fu Capucini, esservi de era nel tutti bona il che occasione: leggerlitutti, e non perdere cosi ab Vat. alle tre anni: in quei 7438, car. 124): quali parole ipso (cod. dietro la continuaBaronio con quesfaltre : Tutto il Corpo del Cardinal Oderigo ha letto due volte da capo sino al fine: ab ipso (ibid.). Cfr. da modo le Padri, i Santi tione Bertolotti, Asti di Priore in anni, cfr. Morozzo, di 60 3 precede quello De cio consigliato dal Bertolotti Minardo, monregalese, morto Sull'abbate - 2 fu d"iV e officiodefunctorum II Minardo 1 Canonicis Horis di Bertolotti, far Cfr. risolse op. credere erroneamente Bertolotti, cit., p. 57. op. che cit.,57-58. II Tarditi, il Bona cit., p. op. 1'abbia subito Questo Testamento, con vi, scrive in pubblicata. molte varianti 8ULLA GBNNI VITA E SULLE preposto all'abbazia fu 1047 Nel SUA BUB di OPERB. Vico; XXXIX volta questa e non ckuTaccettare esimere la sua quella carica, attribuendone Gli elezione anni, ch'eglipass6 col£ come il forse costituiscono vila della sua abbate, periodo piu fecondo scientifica e letteraria. 2 In tal tempo, infatti, e^li die 1'ultima mano 3 Ecclesiae harmonia alla Psallentis e Bcrisse,fini o condusse a varie altre tra cui: buon VHorologium diei chrisiianae ;4 punto opere, si pote alla la nome; e correzioni, 1 Cfr. 2 Durante Bertolotti, il diei Horologium 3 della Bertolotti, reasumpto, elucubrando quae ; G la Phoenix (cfr.Cod. christianae Sulla redazione prima 4 Cfr. 5 Questa sopra, di Vat. p. classica e n. 4 ex sanctis Patribus 1650. Cio fu sfopera nel nome 1674, poco del passo rimanda a questo 146).Com'essa Cistercense, donavit uni pater duobus vel pubblicata tribus altrui nome dal e in manum... gubernium. 3. nota seg., (op. cit.,IV, Diarium scrive: asceticum, Cursus vitae methodo perspicua Bona nelle il ove dopo sub al dell'^4c£ws il rinvio 1910, al ove, spiritualis concimiatus. si alterius. ei le Exercitia parole diurna, (cfr.cod. cit., dall' A al Cursus Ipse enim n on im vitae o spi- Cardinalis ipse tamen Lo (cod. cit.). che quesfopera venne cit.,loc. nuovamente avverti e da ancora dicturum; nemini se sia apprende Bona Cardinalis 1674, dopo cap. il Bona autore humilitatis del nomine eiusdem sia ne Diarium, Bona, del Morozzo amicis (cod. cit.,vcar. 147v). del Questa prima redazione dal cod. Vat. lat. 7354, autografa del mani est nel che ma ; surriferito patribus nostris, promittens ex absolutum 1'Hurter si ricava la recita per Cistercense sotto del Diario, impressus Anonimo stesso scritto chiama facili,ac brano quale appunto, annota: eum dixit dal sia venuta il ritualis, cosi la morte medesimo suo obiter vix Morozzo, il qui dopo et imposuit xxxvn p. Harmoniae di que147v). Autore (cod. Vat. 7438, car. la costui col perche pubblico proprio 1650 anno attestato, sia chiaramente altro fin ritenuto Ecclesiae praesens literaria, il Bona auctoribus aliis Monteregali hunc Absolvi et la come (cfr.Bertone, persone presso sopra, Pontefice 2. nota seg., opera, Sommo Vico-forte, p. 27). Psallentis Ioannis vedi quesfopera, xxxiv centomila digestis, ultimam est, quo opus dal excerpta coacervaverat, formam in nel ultimata 1235),venne del capitolo Meditamenta col. coll'ottenere e Operi inde hinc hoc tempore perfectum Eodem 63-64: cit., p. op. redegerat, meliorem ordinem costruzione cola piu di (1651),che attrasse di N. Signora Eegina di Mondovi Giubileo II Santuario Absolvi Monteregali hunc 1650 anno 6 Essa spirituum si rese anche vicese, il Bona soggiorno all'abbazia grandequel Santuario, col migliorarne 1'amministiazione, col di il progresso promuovere car. ne\V spirituum, Discretio intitold: che cit., p. 58-59. op. suo benemerito mente un inserito poi altrui pubblicato sotto discretione spiritualis,seu vitae venne del De A, p. 513-522). 7321 un redazione prima Lapis Lydius ' Dio. spiritualis,5che.fu piu tardi vitae il Cursas di volonta e molto diversa cui argomentiamo cui il Bona era che abbate Liber un dall'edizione, che il codice suddetto al Santuario de di spirituum discretione di cartaceo fece ne fu 1'autore X nel e il ci e conservata 216, di pp. viu-82. 1672: il titolo, da incominciato almeno Mondovi, 308 mm. nel tempo, seguente: Lapis Lydius in \ spiritus renovatio rediviva, annua * ritualia Nel e YHortus 1651 il nomina, ma dei dal et exercitia spi- 2 Gistercesi,radunato delFOrdine; dissuaso fu ne anachoresim per Gapitolo generale abbate MONDOVI. deliciarum. caelestium lo elesse renzuola, DA BONA GIOVANNI CARDINALE IL XL Fio- a egli di opporsi alla Parma, Girolamo Corio, tento di vescovo carica lo quale sopraintendeva a quella riunione. 3 La nuova anni immerso tre riporto a Roma, ov'eglipasso negli studi e nel affari In ufficio. inerenti al suo disbrigodegli questo tempo compose il vitae singularis diaboli tum ad fraades, \ D. Ioanne gationis S. il dei primo il instinctuum, tentationes detegendas, et superandas ac Bona di 9 consta di 2, il sesto theologos Divinae 1'ultimo datam; nobis contingat per Precede Amen. a Dei III 1'indice occorre finis est del Cipolla Magister il Bona sed asceticum, augendus fine scrivendo: exemplis, et in Iam doctrina Celebris facientem, in perpetuas . et ora finisce e A - approbatus mandatoomnium qui a iv-vi pp. di fra' Vincenzo codice questo accenna ut Romae, erat impri- (cod. Vat. Patrum Sanctorum Hunc com. ed me; pro utique aeternitates viam currens est et gratis Quod animat. via, capi, sette di 12, il quarto com. 1'Imprimatur S. P. A. Magistri P. sunt apposto e 1 Con\gre- benevolo, la quale Vale, principium. In B.mi et socius nel Diarium meretur; et contenuto. in ubi benevole, ne lapides, qui Vicum gratum et honor offero tibi,Lector apud divide capo quam prefazione Lectori ad si di 7, il terzo gratiam amat est laus cui breve offendas lucubrationum mearum ubi est Dei, una multum tuum pedem divisio magis gratiam pag. lapidem pretiosum rum et in Tra- multiplices tum Mariae 12. II di 3, il settimo di gratiae finisce B. secondo paragrafi, il ad et singulis personis, confessariis necessarius. \ Au- et Cisterci-\ensis.II libro Ordinis quali j | et humani. \ suique notitiam, Abbate | Regali Monte e Bernardi quinto apud divini, diabolici spirituum divinorum praelatis, magistris spiritualibus, maxime ctore ed \ Discretio spiritualis, seu ctatus 7438, 148). car. 1 literaria, dopo augeri et debet di Quesfopuscolo, tamenta il Bona cui (cfr.cod. nel Vat. 7438, asceticum, al Diarium il titolo,scriveva, recato averne 148), fu car. n. 7 dei Medi- il 1656, transcribi verso rinvenuto nel ms. 1846 nella Martin, Regia di Parigi e pubblicato 1'anno seguente da Giuseppe delle estere (ved.piu sotto il n. xvn Congregazione delle Missioni del LTeditore edite in ed a Bona). nota, (a pag. 5, pag. 255) assegna Biblioteca della sacerdote opere quesfoperetta quanto quando la al ai canoni, gia era del in stianae 23 vece le ma sopra, 3 Cfr. Bertolotti, Luglio Girolamo - dell'anno Ratisbonae, che molto alla seconda VII pag. era abbate sia stata furono ho non mi citato ancora alla sul sembra dal ; e Bona di controllare base occorreva Vico di scritti modo in emessa probabilmente asserzione, Santuario al che 5, in nota). Non (pag. 8) trovo dell' Horologium Cfr. 124v. ch'essa penso canone 2 il Bona innanzi, asserisce (op. cit., pag. Santuario, poi cui vanno cardinale dell'opera; quanto a verita, perche al car. che prima asserzione, di abbate in tempo, qualifica frontispizio ch'essa risponda VHorologium diei chri- asceticum. xv. op. Corio cit.,p. 65-68; Anonimo fu eletto vescovo seguente (cfr.Gams, 1873, p. 745). Cistercense, di Parma Series il 2 episcoporum Vat. cod. Maggio 1650 Ecclesiae e 7438, mori il catholicae, SULLA CENNI attiro si e (an. 1653),che harmonia siae la stima e ritornare per SULLE E SUE alle glivalse generalato, 3 al Santuario di unanime celebre VII. Genova, XLI la Psallentis plauso del Alessandro di OPERE. stampe il la benevolenza di Chigi, poi Papa col nome Spirato il tempo del suo carica nel Capitolo generale namente VITA mandd caelum;1 ad la Manuductio SUA Mondovi dei dotti; cardinale Fabio 2 gioia tal usci esautorato piel'ina riprendervi con rassegno onde Eccle- sottostare a dure segnamento della Teologia.4 Cola dovette prove, silenzio in con ch'eglisopporto rassegnazione e con pazienza esem5 di cattivo L'eco trattamento plare. questo probabilmente pervenne alle orecchie di deroso Nomis tario della 1 Nel Alessandro di se, presso lo fece VII, il quale, desichiamare a Roma dal dal proprio parente P. Giacinto Libelli,allora Segreil Bona accondiCongregazione delPIndice; ma non e Diarium Romae posui Pontefice il Bona avere conte novello del asceticum, dopo Angelo et dedicavi il titolo custodi. dell'opera,il Secundis in Bona aggiunge : Com- indiget; e piu tardi annoto (cod. Vat. 7438, car. 147v). Questa curis anno 1658, in 24 margine: Impr. Romae fu del Bona? in quale delle tre venute a Roina; ma dunque composta opera nella prima, sia perche allora il Bona Non essendo molto ancor giovane non tutta nella prefaafferma quell'esperienza, di cui, com'egli stesso poteva avere si valse assai sia Ja Manuductio zione, quell'opera, specialmente perche per dal Cursus vitae spiritualis, il quale fu terminato soldipende evidentemente nota nel 1650 (ved. sopra, nella tanto non 5) terza, xxxix, perche ; quando pag. la terza volta chiamatovi recavasi a Roma, nell'Aprile del 1657 il Bona per Pontefice dal che lo aveva Generale del nominato suo Ordine, egli per Breve che quesfopera fu resta aveva gia composta la Manuductio; quindi dimostrato scritta nella seconda del venuta Bona a ossia Roma, nel triennio 1651-1653. - si ricava da cio ch'essa 1'opera fosse gia composta prima della terza venuta abbiam veduto, nel Diarium asceticum, al capitolo gia registrata,come intitolato il fu scritto prima Meditamenta certamente literaria; qual capitolo ad Deum, del 1657, perche l'altr'operadel Bona, intitolata che fu Via compendii l'indicazione ch'era appunto pubblicata in quell'anno, vi fu prima segnata con soltanto pronta per la stampa (paratus [liber]prelo; cod. Vat. 7438, car. 147v). Che trovasi 2 car. Gfr. Bertolotti, op. cit., p. 70-73; Anonimo Bertolotti, op. cit., p. 74-75. Gistercense, Vat. cod. 7438, 124v. 3 Cfr. 4 Gfr. Bertolotti, 5 Risulta p. 8-9) p. 191). col e che P. p. 76-80); il Tarditi ragione, come op. cit.,p. 75-76. (cfr.Ighina, op. cit., parola col conte Nomis Ioannis Bona... Epistolae, cd. Passionei, (cfr. il solo abbate (op.cit., incolpadi questo maltrattamento Tarditi ha confratelli ed il dei una cit., vn) ; (op. parte p. fece Giacinto IlBertolotti - ne si ricava soltanto Libelli dalla lettera che il P. Libelli scrisse al Bona, in data chiamato il Papa lo aveva dove 1655, per indurlo a venire a Roma, Gistercense parla pure di maltratta(ed. Passionei, p. 191). L'Anonimo falsi framenti di strapazzi, che il Bona dovette e sopportare per parte dei telli », ma li riporta al tempo del precedente generaiato (cod. Vat. 7438, car. 124). 13 Decembre « XLII DA BONA GIOVANNI CARDINALE IL sicuro ormai starsene diversamente ma ai potendosi, a non disposto la divina aveva innalzare voleva Sperava eglidi chiostro monregalese ; del solitudine nella del causa egli la nuova, quella la volonta esser alla viaggio della il Paddio Papa al rimase ando, la Via stampe appena 4 compendii ad Deum, suo al monastero, in volenteroso al gP impedirono mandare dedico che 2 poi tutto il restante gli fu possibile,a a protestarglitutta disimpegno dei suoi nuovi doveri. Questi pero non d'attendere ai suoi prediletti studi; sicche eglipote alie era delPanimo dignitaconferitaglied devozione: quindi si accinse e ne il Bona. febbricitante,3 si pose citta,ove Roma, a die sebbene e, carica tal della obbedienza sua natia Gapitolo dei Gister- Pontefice, cui a lo che peste in Italia,e nell'intimo Signore, delPeterna volta ringraziare il la del vita. Giunto sua rassicurato e citta Santuario, alla la contagio,radunare cesi per ia elezione del Generale, il Sommo scelse ed elesse stata deferita la nomina, Avutane Provvidenza, Infierendo onori. alti piu * di salute. airinvito, allegando gravi motivi scese MONDOVI. subito al Sommo Pon- 1 Gfr. Epistolae, ed. S a 1 a 1655 ; ed. P a s s i on e i, p. 18-19 ; Epist.XVI, 12 Sett Parte 12 Sett. 13 Anonimo Lett. III, 189-192; e II-III, Dec.1655; Cistercense, p. 124v. cod. Vat. 7438, car. Per il domenicano Giacinto Libelli, di Citta di . , - Gastello, eletto 1684, cfr. Lutetiae 2 arcivescovo Gallia del 1'assenso 2"" notizia venne 1657 VII tal a la data Brevium, vol. fu nomina comunicata dum a in in Procuratorem car. Spoletan. Assistentes, S. Roberto di proprio il Bona Roma, 1167, il 26 Marzo dal card. Apud 1657, an. 1657 abbate S. Petrum, 221-225); 224v); e car. (ibid.,car. Franciotti, in data da Roma, fu spedito a Torino, op. cit, p. 193). II Breve Bertolotti, il quale s'affretto a portarlo personalmente al cit., p. 83-87)).Alle op. S. Benedicto I, tom. (ed. Passionei, il ricevette tolotti, dato al Bona destinatario, adoperandosi efficacemente a il 23 Ottobre morto e Sammabthani, di motu elegge Gistercesi, porta (cfr.Secretaria Pontefice Marzo lo ove dei Dionysii studio 834. 1715, Breve, col quale Alessandro generale delFOrdine 5 Aprilis 1657, an. li 31 et opera col. 1673 il 21 Febbraio Avignone ... Parisiorum II questa di christiana nec in non secundum generalem altre primum, Iulium perche a cariche il Pontefice et Ioannem Sancta Visitatores; ac la nomina accettasse ne nomino Antonium Anastasia Aloysium S. a in primum, Sancto a Ber(cfr. Alexandrum Iosepho in secun- et Franciscum Bernardo Genuen. vol. Congregationis praedictae (SecretariaBrevium, cit., 221). 8 Cosi 4 II c'informa Bertolotti, molto opera dal fermato tempo Diarium menta literaria, la vitae spiritualis che II Ramorino monianza op. prima cit.,p. 88-89, scrive che la rendesse che a 125 car. ii Bona aveva del cod. ultimato cio di cit. questa ci e conpubblica ragione; e dei Meditaal capitolo piu volte citato asceticum, ove, Via Deum e compendii ad registrata prima del Cursus nel 1650 (cfr.cod. Vat. 7438, car. fu finito dal Bona 147v). (Discorso cit, del Cistercense, 1'Anonimo Mazzuchelli, 23), basandosi quale riporta p. il al evidentemente sulFerronea 1656 principe della 1'edizione testiVia settimo del mine dalFalto anche dal quale, MONDOVI. cTessere ottenere in di cambiarlo e Assistente;1 di lieve piu ufficio suo finalmente pote anno DA BONA GIOVANNI GARDINALE 1L XLIV quello circa onorifico,ma dopo, fu poi meno anni tre esentato 2 Capitolo di Fiorenzuola. di specialebenevolenza e di stima nel disgravato il glidiede ancora membro delle Congregazioni nominarlo medesimo Pontefice,sia con dell'Indice,3 dei Riti e di Propaganda, Qualificatore e piu tardi,nel Altre prove del S. 1667, Consultore Ufficio;4sia 1'annoverarlo con tra i suoi fami- una volta, poi due volte aila settidapprima almeno il giovedi ed il sabato, alla sua con presenza per trattenersi mana, lui in dotti e famigliaridiscorsi;5 sia,finalmente, col dispensarlo, della sua voluta dalla a causa cagionevole salute, da ogni asprezza Faccordargli varii distinti privilegipersonali.6 regola,e con volerlo gliarie generalatus Congregationis Reformatae tui sum Cistercien.,quo annis titulo et S. B. sitarum librorum 1 Cfr. 2 Cfr. Bertolotti, 3 Sul principio del cio Go.mbefis, Biblioteca S. Bernardi tore D'Achery, nonche Epist. CIV, CVI, CV, 5 12 la hore ogni volta; la settimana, (si legga liari, due tolotti di cui sommario Anonimo concessioni e del espressa tenore cod. fu Consul- del Mabillon (ed. Sala, VI 125; cit.,car. nominato e p. 94-95; Martii Idus di 1667; esso, al e nel Concessio 151-1 Breve exemptionis 26 a de fami- andava poi 125v). II 52v, 125M26. cit. del volta Fustamberg vi (cod. cit., car. giorno senza passava cit.,p. 98-99). cit., car. familiari una 1683],uno cosi aveva familiari, vedere sabbato non parola seguente: suoi tra Monsignor [dal 1661 suplire per (cfr.op. cod. [che il Bona in discorsi (!)seco mancato esser et al che doppo ammise S. S.t® che si lasciasse per giovedi Cistercense, Poco lo Paderbon Bona VII 1660, die 19 Ian. e Mabillon trattennersi per di Alessandro e scrive: li ordinb affermando esagera con la ma Aprilis 1667). appresso al in cui Parisiis... Alessandro giorni Padre settimana, cioe adunque queste 6 della generalis Congregationis censura congratulazione al datate cosi finalmente al nostro la Cfr. e o di cassato, e Cistergense, Bona del Congregazione segnatura, censura della 126. cit.,car. Monothelitarum di ancora Abbas L'anno, lettere 12 Bomae, qualche tempo e s' intrattenesse 6 dalle risposta Furstenberg »), vescovo « convenne volte p. generalizia] Papa ogni 4 data 3. rispettivamente ; La della Nobis a (ibid.). etc. cod. haeresis della si segna nota xliii Cistercense carica facendolo chiamare molte a priva cit., p. 90; Anonimo dalla Aprilis 1667 L'Anonimo lasciata ii Ufficio, si apprende del Parisiis, op. Consultore dell'autore nome Bona, citato, sopra S. del miscellanea, praepo- Inquisitionis Cistercense, Historia aliquot nostrorum Bitibus incumbere, continue della quale Congregationis Consultor. Bertolotti, il Breve universalis gia era censura una il Quivi del mano etS. Cfr. il Bona in occorrente di e et fratrum et Sacris expurgandorum, Bomanae dalla nuper es, Ordinis absolvisti,ab venerabilium tibi est studiis 1660 ricava Vaticana. scrittura ed si et Bernardi, Monachorum op. cit.,p. 123; Anonimo op. cit.,p. 123-124. Bertolotti, delTIndice: 4 Sanctae fueris, necessarium honoratus del Congregationum prohibitorum Qualificatoris et S. functus septennium per Consultoris gradu Indici E. nostro iussu Ber- che il Bona Di alcune Apiile 1664, Choro et omnium il CENNI Molti SUA VITA SULLE E OPERE. SUE XI, V i lavori fatti dal Bona membro importanti sono come tra i quali voglionsispecialmente ricoGongregazioni romane; i suoi voti o pareri intorno ai principalilibri d'indole religiosa, delle dare che SULLA ed allora avevano e le liturgici della inni di altri offici di santi dottrina sua i suoi rumore, gran correzioni sue la fama tanto destato alcuni per offici di altri inni.1 Frat- e s'era cosi largamente diffusa,che i storico,liturgico, teologico, migliori cultori della scienza nel campo agiograficoe filologicoo ne ricercavano 1'amicizia,o ricorrevano lui per consigli e per aiuti. Per tal modo a egli strinse relazione con gli uomini piu illustri del suo tempo, tra i quali e bello rammentare Filippo Labbe, Leone Allacci, Luca Holste, Giovanni Luca Mabillon, Stefano Baluze, essendo venuto Emanuele Cristiano al lo tate Abbate sine Bibliotheca nendi quamcumque Brevium, Gfr. Molte Cfr. p. 290 in nota piu 29 il volte ancora la lettera Cfr. op. qui et nullo a superiorum, vixerit quoad obitum ante eosque relinquendi, vel quae facul- cum S. Bernardi utendi licentia habere eum solent, necnon benefactorum retilar- contigerit,illamque honestis in (Secretaria expendendi n. VII ed citata inedite del il XVI tra delle il Bona del si hanno Bona Bona al duca i suddetti Sala edizione del edite. opere ed ed in scrittori quella del si hanno Passionei, nel cod. delle volgari); cfr. anche 7382. dal Sala specialmente II, pubblicata Bertolotti, op. e Vat. Emanuele Carlo alle cit.,p. 109-111; cit., p. 53. Bertolotti, Archivio IV, Romae Dicembre, 8). ma ac di Diocle- monasterio a consanguineorum, licitis usibus suis aut deinceps habebit, licito et iusto scambiatesi altre vel quam titulo VII regularibus, concedi Congregationis dictae 3 vocazione. 168*). car. sotto lettere op. Vaticano, Ciaconio, Vitae tom. al quovis (e 1'Epist.IX Morozzo, 5 piu nella poche 4 alio vol. 1298, 2 stampe a pecuniam, vel 1 3 pluribus et habet, totalmente Alessandro ad studiorum, possit; nunc Garlo questi si ma sua et austeritatibus Oratoris libris,aliisque coemendis adiutorem monasteriis Savoia alle Terme Lectoribus generali, quovis praetextu libris, quos suum exercitiis amoveri alla e S. Bernardo Religionis socium unum di tal carica succeduto mutari, et vel gitionibus, statuta consensu uni non et sibi assumendi Urbe de ab atque exemptionum consuetudinem etiam di duca del 1665, Gongregazione delle Indulgenze di quello stesso 1669 anno Novembre II titolo Papebroek, NelFOttobre una talento IX, Daniele quella sede; a e della il 29 ed 5 cardinale. immunitatum iuxta Gonsultore Reliquie,4 creo merito dopo, Glemente nomino 1667, lo delle il Bona poco 2 d'Asti, il vescovo proporre suo anni Quattro e Noris. poter accettare, ritenendo non sproporzionata nel il Henschenius, Enrico Lupo, morte a II voleva di scuso Goffredo D'Achery, cit., p. 128-129. Acta Consistorialia 1669-1679, Eomanorum res gestae Pontificum 1677, col. 789 e 793. II Morozzo et come bensi, come asserisce tutti 29 Nov. 30v-31 ; cfr. et S. R. assegna il Mazzuchelli erroneamente gli altri, al non car. E. Oldoini, Cardinalium, 1'elezione del Bona (op. cit.,p. 1517, Calendas (tertio Decembris). IL XLVI di ziano, segreto del della notizia La BONA GIOVANNI erezione, gli venne nuova Goncistoro CARDINALE 19 sua DA MONDOVI. da assegnato Maggio 1670. elevazione alla Clemente X nel ] fu accolta porpora da tutti 2 Gli uomini piu insigniper giubilo e viva soddisfazione. s'affrettarono ad e virtu, per dignita inviarglienele per sapere piu sentite congratulazioni,augurandogli altresi che fosse assunto 3 Non fa quindi meraviglia se al soglio pontificio. nel conclave con gran apertosi dopo poco la nomina per del influenti cardinali alcuni della lui IX, come guardassero degno favorirne a non reca 1'elezione; come disposti che schermi abilmente, meraviglia il sapere egli se ne 4 II celebre il dal suo cosi ad allontanare triregno. capo tiara neppur riuscendo 1 di Clemente successore Fu a a ben uomo fossero e ritenuto fin che qui il Bona il titolo di S. Sal- dapprima avuto avesse vat.ore in Lauro ottenesse che in seguito di cambiarlo con e quello di S. Bercio e (cfr.Mazzuchelli, op. cit., p. 1517; Ighina, op. cit., p. 22). Ma II Bona, al pari degli altri cardinali ebbe 1'assecreati con inesatto. lui, non gnazione di alcun titolo prima del Concistoro segreto del 19 Maggio 1670. In nardo Goncistoro questo agli altri siae S. Salvatoris nardi nominati in Lauro clausulis cum Acta suddetti loro cardinali e S. Bernardi lui con et « ; la boeca card. al » f. 33 1669-1679, il titolo Bona Cardinalitium titulum v); Ber- extendendis apri « ed Eccle- Sancti iri litteris latissime opportunis Consistorialia assegno chiuse sup^ressit « erexit, et surrogavit Ecclesiam loco et eius necessariis (Archivio Vaticano, Chiesa Pontefice il Sommo cardinali la bocca al cardinalizio, assegnando Bona » » ai la (ibid.,car. 35v).11 card. DelSanctorum il titolo di S. Salvatore, « optavit Ecclesiam fino, che prima aveva Viti et Modesti in Titulum, » prius erat Diaconia (ibid.,car. 35v). quae Cfr. Bertolotti, cit., p. 137-140. In varii luoghi, come, op. p. es., a Torino ed a Mondovi, fatti specialifesteggiamenti. Per furono i festeggiamenti fatti a Torino, cfr. Morozzo, delVEm.mo e Applausi nella promotione alla porpora « a creatione primaeva vacans » 2 Reverendissimo sig. Cardinale Torino, Morozzo, seppe cfr. il mio dovl articolo al cardinal 3 Tra Bona altezze, di di nel al terzo Goffredo Baluze, di Bona... dalla centenario nunzi, nel Bona di eccellenze, di deseritti Zappata, 1670; cardinal Gran del nascita, Giu- a Mondovi, 1669, in Mon- 35-45. p. imperatori, di Maestro re, delTOrdine prelati e 7377). Alle Valicani Carlo quelli fatti per di D. da Dicembre sua sono vescovi, di di 7375, 7376, Goussainville, di Bernardo Audebert, (cfr.i codici de Giovanni congratulazione ve ne ecclesiastici delTimpero, del nali, di elettori di Mondovl le lettere D. Bartolomeo di di cardidi moltissimi abbiamo Malta, altri quelle stampe d'Achery, di Giov. Mabillon, di Daniele Henschenius, Papebroek, di Cristiano Lupo, di Stefano Domenico ed. ed. ecc. Sala, Surio, (cfr. Passionei, p. 55 e p. 111-117; di Pietro di Luca passim). 4 car. pre Cfr. 128-130. dei 21 - voti maggior dal Bertolotti, Si nelle numero Dic. 1669 rileva varie dei al 29 op. cit.,p. 144-145; Anonimo dagli scrutinii votazioni; voti. E Aprile noto 1670. del conclave II il Bona cod. ebbe Vat. 7438, quasi semebbe il anche parecchie votazioni le votazioni e sera procedettero mattina alla mattina Bona del primo giorno ebbe anzi che Cistercense, che in GENNI SULLA Grammatigae legbs forte Vana erit sono una dato. x e bonus, (3 nella 26, 8 ebbe ma ebbe riporto il 29 ebbe universalmente circon- il cardinale Papa egliritorno ed il ai suoi 7 voti (di cui 6 avuti 7) ; Altieri, amati studi il memoranda quella sera 1'Omodei (di cui 1 per accessit), cui (cfr.cod. 1 iat. Barber. il Conclave, altri, ma dal 2 indicazione senza Fu nota eletto furono Bertolotti, ripubblicarono, cit.,p. 34, 4440, distici due tra 14, ed il 29 : ebbe non il Litta),la sera del 3 Aprile, in la op. il card. alla 7 pure Altieri 12, in 5 ne ebbe 2 uno 2, di cui d'autore: Ramorino, Aprile 1670, Biscorso, mori il 22 1 ner col nome di dall'ANONiMO dal con Tarditi, cui voti (il 7) : il Bona accessit); per 3 voti avuto aveva ciaschedurf di pubblicati 8 accessif),ed alla per voti, il Carpegna 8 voti in (ilBarberini due 56, di cui Marzo, Aprile, ebbe 8 voti mattina ebbe Altieri 30 ebbe cui cui (di cui (di cui alia sera Card.1 nome ; alla ebbe Aitieri, alla mattina sera cit.,p. 143-144; di sera piiialcun del dell'8 mattina del Scrutinii anche 5 alla 4 alla e 22 6; e alcun piu il 15 Gennaio cosi 14, in cui ebbe gli altri, il Mazzuchelli, il Gennaio, il 2, Fransoni intitolato quale fu assunto nel Questi cit.,p. 15; 1, Cerri accessit; Nerli 2 per Brancacci il 1° alla mattina uno voti sera Papa ebbe ebbe 1, il card. Spada 1, il Buonvisi4, 6, Paluzzi 3, Rasponi 1, Caracciolo 1, Carafa 2, Bonelli del dccessit);il card. per accessit),alla per (di cui due di 7) ; la ne non 0; in seguito e 6; il 25, 8 e 28; riporto sugli altri il maggior numero 9 voti (il card. Francesco cui ebbe Bar- accessit)ed mattina 2, 7) ; la mattina Piccolomini) ; la mattina (di cui 4 per il sera; 1); il giorno (1 ed 0; il 30 e altrettanti ebbe ne e ed 8 il In Litta in in cui fu nominato alla 4 il nuovo (ilBarberini il Carafa ; discreto Febbraio, (ilBarberini sera 2 sera 3; il 24, 7 e alla 2; iJ 6, 4 numero altrettanti 23, 4 nessuno e e 19; 11 di aveva voti Barberini soltanto un dell'11 Aprile,giorno il card. il 6; il 29, 5 e mattina 4; il 5, 4 e 7 ed ancora sera per ne 9 voti Barberini 6; il 28, 6 e sempre 8 (ilBarberini li foret, accessit),alla sera; accessit) e 0 alla berini, Decano, in cui alla 4 la mattina voti ne\V uno tre alla 11 voti ; 10 mattina da X, voto un 2; il 4, 1 e ed e 9; il 27, 8 e (di cui 3, 2 zero; votazione la mattina 5 voti mattina di Papa stima, ond'egli era di Clemente nome bona. imago; Bona 2 spernit; papa : contenuti Daugieres, Egclesia gonturbet si XLVII Non si tardo gravi occupazioni delle Gongregazioniromane. il vescovato d'Assisi; ma offrirgli egli,alieno da ogni dignita richiedono specialmente da quelle che cura d'anime, declino voto; il 31 di padre digere te OPERE. alle ebbe il SUE conciave, in cui fu eletto il assunse 4 voti il dal del ligeat ne della riprova Uscito ut Papa SULLE plerumque soloegismi Esset ad E Pasquino e la risposta seguente epigramma: nel ed VITA di motto che SUA 35 per accessit. 1, i'Odescalchi 3 Boncompagni 1, 1, Rospigliosi 4, accessit; Celsi giorno Clemente X). Francese, op. 1'indicazione 1 durante cit., p. loc. xv; e deli'autore op. cit.,p. 1517; 1'Ighina, op. 1. cit., p. 11, nota Luglio 1676. XLVIII l 1'offerta. cui a CARDINALE IL Frattanto tazione diede posto aveva del comando del alla DA il MONDOVI. capolavoro scientifico, prima, per consiglio e sollecicardinale e Sforza-Pallavicini, per suo anni il amico, Sommo BONA stampa sette raano dotto suo GIOVANNI Ponteflce Alessandro VII, che e intitolo: (an. 1671),2 e nei tre anni che ancora di vita pubblicd la seconda del De discreredazione gli restarono tione vitae spirituum (an. 1672),3 ed i Principia et documenta christianae (an. 1674).4 Sei anni innanzi pubblicato egli aveva Rerum 1'aureo trattatello Atlendeva 6 mortem, 1 Di cio il Bona, tra cillitas Gfr. septimus la aveva hoi opus vires ne Set- eremiti lettera di est del diretta al da excedere, (ed. Sala, coactus proprii Cardinalatum at : Episco- ad vero e nonnisi et anche nella nominato il coactus suddetta: Cardinalis Pallavicini, ut sum, iettere si veda VII, Noveram aggressus Molte su Iam la lettera 1672, in cui, oltre nome illud 190; Epist. GCXLIV). p. anche di Alessandro prefazione praecepto ex VII vedasi e il 1 Marzo Roma, ricordato Pontificis Alexandri dixi otii, aut quidem operis delineatione; Castellano, in data meas Et ... cognita imbe- non fuit (ed. cit., p. 127; Epist. CLVII). tra 1'altro, scrive: il Bona, quesfopera, ove prima a dudum amor non cit. ; ma quesfopera pubblico il Sala nelFed. il Bertolotti, op. cit., p. 157-160, ed scrivono dotti II 24 Sirmola, con mearum Pontificispraecepto espressamente ipsius Summi Praefatione di uomini che cio ancora il Mazzuchelli, in op. cit., 1519-1520. 3 Vedi 4 La si ha a del Gfr. 6 L'AnonimoGistercense De metterlo per quelli che poi parte quasi tutta poi avere invece cosi quei Padri e di manca delFautore, mano la prefazione. che mortem, simil di Quando si amalo e si trova perb legeva per citato Cod. i Santi darlo materia, per mysticum, nel attorno stava Padri M[s]. di novo, poi alle stampe; il quale haveva qual gia da lettore : - all'ediz. premesso [II Bona] Vassistevano, un di (cod.Vat. 7438, car. 149). LJna copia di quesfopuprobabilmente per 1'edizione del 1731, si disse che il Bona sotto il capezzale, durante la sua ultima malattia con se esprime che Quivi la materia servi al si parte ad miglior forma, fare questo Lexicon sempre (cfr.1'Avviso ricorretta scrive: cosi in e 3. nota scritto hanno corretta lat. 7359. Vat. preparatione finito voleva scolo, che quesfopera, p. xxxvi, sopra, 6. n. cod. 5 tutti mento di copia 82-180 car. al trattato volle p. xxxix, sopra, brutta Horologium e di fuit, respectus aliquis vocatio Glaudio a non p. Rodolfo virium sublimitas ministerii elapsus che ac si spezzo. Assisi, ad praeparatione debole presso recusaverim, regimen del card. Sforza-Pallavicini, nome e De 1670 prefazione annus Bona molto Subasio 31 , legitima 2 del Sanctissimi accepi patum gia trattato di Verdala Ugo di humanus neque invitus del data Episcopalis commodi, fibra sua Benedetto ecclesiae et la del (ed. Sala, p. 125-126; Epist. clvi); ma Maggio 1'altro, cosi loro rispose da Roma, il 7 Giugno: Quod mihi oblatum in Assisiensis correzione si lamentarono S. 5 sacrificioMissae. alla di Bona card. De quando monastero al libri duo liturgicarum trattato non si tutto intitolato cit.): fece legere in De una il 1'Anonimo suo volta, ma preparatione Gistercense testamento poco ad a poco: spirituale da questo testa- mortem, che sta SULLA CENNI in d'anni eta breve un lo incolse 1674 tembre della codicillo sua dero pie essere fu e plice iscrizione SULLE febbre, ed delle e di lui stesso santamente mori, l 1673, cui aggiunse morte, egliaveva disposto in favore specialmente sua sostanze S. Bernardo alle alcuna seppellito senza da XLIX OPERE. del 1° Ottobre sue chiesa SUE il °28 Ottobre della 1'antivigilia della e E testamento biblioteca di opere la Gon 65. VITA SUA 2 Terme, questa con pompa, desi- ove sem- dettata: o. d. M. IOANNES BONA PEDEMONTANUS S. CONGREG. HUIUS ET MONACH[us] BERNARDT ECCLESIAE TRANSLATO HUC SALVATORIS S. TITULO LAURO IN prim[us] presb[yter] VIVENS Questa, sai della dottrina meno non scrittore dei uno le per uomo come la valentia e composto del Molte cense nel cit. cod. Vat. Bona Vincenzo Roma, i monaci fece volta per il quale del cod. molto di scrittore; Gfr. F. si del fatte varii (cod. cit.,car. Bona ci da ma si veda col codicillo dei uno di deca- fatte haveva da di questo fine: atti di che se, ricevuto: piu virtu, facen- 134). Cister- 1' Anonimo anche come tempo, haverlo di a 4 Card.lc il buon orationi esercitano ; periodo un spirituali che adagio cit. ; di questo 7404, car. Forcella, Lud. testamento, cio che ne scrisse del 26 Ottobre 1674, si ha 161-163. delle Iscrizioni Gecchini, 1877, p. 181, chiese e 362. n° d'altri edificii AlFiscrizione di Roma. dal dettata aggiunsero: MDCLXXIIII ANNO XXIIII MENSIS AETATIS occorrono in havendole ontione Vat. non la vastita o qualita sue Viatico, e doppo sacro malattia suu"ulUma DIE Bona deiruomo leggere alcune ancora OBIIT 4 nel Bona, cit., p. 166-171. op. copia ix, otto o Una 3 vol. sei 132-134 Bertolotti, 2 le Vissuto iaculatorie, nelle quali notizie car. a Si uso. orationi leggere 1 la bonta per et esercitii Codice, per ricevere avanti e doppo Vestrema altre dosene trattati detto cosi anche molte che secolo. suo altri con suo per nel stanno il MS. codice un card. di santo fama egli godette e gode tuttora e reputato il principe degli autori ascetici del suo della scienza liturgicaed prirni tra i fondxtori migliori latinisti in del scrittore. II Bona, infatti, si distinse dello virtu sue 3 POSUIT. capi, la vita e piu Fumilta ammirare devi se sommi per SIBI CARDINALIS Tonellt, articoli nelFANONiMO citati SUAE a pag. Gistercense, OCTOBH. LXV. x. - God. Preziose Vat. del notizie sulle virtu 7438, car. 134v-139. d CARDINALE IL L denza soltanto non politica ed di eminente Molto Svezia. de Cousin, ont un il e Sforza mort, sont laquelle il s'est constamment des devoirs la de gations, donne a del ad Cod. scrive une Vetonnement che i suoi merita di universale [Bona] hunc Doctori Augustano et benedictinae et in et fecit,ut diuprinceps haberetur. praesidia, in praesertim cum pore, virus quacumque ad illustrandam divinus cultus haeresis iniecisset catholicae valuerunt, unum et alterum quae hic libello hoc fuit, ut aliis quidem tum in est inter dederat coenobium tam aequales esset excellentiam semper quibus probari cum, Iam, Sed contendit? dedit, plurimum qua esset Ita, si christianae iis et via late pro- tractarunt, necessario doctrinae tem- sane serperet, et, ut ad in praeclara: Mariae reliquum atque his ex Ghristi imitatione is sanctitudinis, qua documen- virtutis, insigne ne non ingenii et doctrinae et animi quibus pietdtem contemplationem De aureo indole litteris populi solum non omnibus, rebus rerum pudicitiae autem egit de multa enim detrimentum aliud et ordines divinarum fructuosus: fuit etiam proripuit. Postquam virtutis et ad prudentibus, videantur. eminuit. adolescentulus, se in studiis Ecclesiae paraverat, tanta christiani refovendam ad vulgavit scripta religiosae vitae, quid orsus operae cedere multum non professionis veritatem volumen, legentes rapit, sic novimus per quemdam in suis religionis fervorem exstingueret. Itaque omnem suum, qui saeculo pervestigatione ratione Ecclesiae decus dixeris. iure caerimoniis protulit, idque lanseniana continetur, atque parum scribendo signi- si nega- quem eos, quanta scientiae quaesibi meditando autem, Omnino, lumen in iis, quae adeo dubita subalpinae gentis est eu vitae non e extiterunt, singularem theologiae partes eas fructum communem est: attinet,quis dubitet, inter deditus ont en altri, il Sommo molti Ecclesiae incredibile obli- ses quelli dei santi giudica ch'egli Chiesa (cfr.Storia cosi scrive: tamen etiam versantur, vitae Haec di Lettera vie, sa con della tacere per sira Qui quidem ? qui deinceps ceterorum e, admirabiles copia fuerit: sed praecipue disciplina christianae i Dottori ed atque genere, Bonae toutes santo, paragonarsi videri, ipsum et doctrinam alio in Cardinali tribuere di fama gratae posteritatis,aequum comparandum eruditionem septimo decimo, alii varietate honestari familiae ornamentum, ad quod locum i Padri Chiesa, vol. XIV, p. 8) ; X, di s. m., nella surricordata Pio ftcationibus Nam, fra de et documenta Principia ebbe da sono della Pontefice veris ascetici annoverato essere fin la a remplir docta, vol. III, p. 505-506) ; il Rohrbacher (cfr.Purpura papiers, qui Profession Religieuse. pour dei ha non 1'exactitude,avec Beligieux les plus reformez, qui aux trattati la de soimesme sur Les de che 153). Luigi car. Bona: di quello lui, e 7438, del jeunesse jusques sa tutto sa sapeva Vat. exercices des il veilloit Regina Cristina plus surprenante preuve et la non Cistercense, (nell'Avvertimento alla traduzione christianae, p. 11). L'Eggs attesta che il Bona Padri Nostro che cose connoissance di asserire dai difetti della e personaggio, un francese, cosi aquite, depuis laquelle de e e diede molte sa piete chretienne, L'application,avec che giorno Palavicino, sa apres morale privata, come anche, sebe sue raggiungere un grado opere, assai distinto fra gli scrittori.1 posto un deirAccademia ete trouvez altresi ma dai vizi pubblica difetti (Anonimo suoi membro MONDOVI. economica, immune giudizio diss'ella Bona, DI nelle ed espressivo il carcl. niuno sua santita II card. sapeva vita totalmente, non 1 nella cosi eta sua BONA mantenersi letteraria,egli seppe bene GIOVANNI faceret,e paterna Vicanae tempus, domo auspicato initium nisi ad colendis omnem multum disciplinisque dedit; atque in perfectioni animi iis LII CARDINALE IL - BONA GIOVANNI DA MONDOVI. * * Opere * edite. I. historicus,symbolicus, divinis psallendis edizione nuova ap. mysteriis monia... datior et . D. di dottamente, al e Bona... 1672 del lo L'affermare tale Golonia il Bona. merito, suo Una - Parigi nel 1663, eiusque causis, Psatlentis ristampe Ecctesiae har- del auctior di et emen- questa edizione 1676. gia scritto aveano molti egli diviso appunto di piu peregrino o sicuro,non Ma cio che glipareva scegliereda ciascuno senza aggiungere del proprio,per esporre nuovo. a secunda quesfopera sapeva Collinii,1653. . Editio di e di in multiplici eru- psalmodia Galtiis: in ecclesiarum apparve sive . . soggetto ben divina . prodit Parigi Intorno De aggiunte tractatus . Ioanne primum nunc quelle « titolo: disciplinis auctore ed omnium Io. Petri typ. Tractatus eiusque causis, et curiosum novum ex harmonia. psalmodia ritibus variis eorrezioni con Billaine, col L. son Romae, Ecclesiae de divina asceticus Opus officiis. illustratum. ditione Psallentis - disciplina,deque et mysteriis * tutto metodo con affatto parola libera,eglidice, ma sara (Praefatio ad lectorem).La lode a Dio, eco delPinno eterno cesso degli angeli in cielo,comincio in terra con Adamo ; ne mai, essendo ingenito sentimento, del pari che bisogno, delTuomo. Fin suoi dai cristiana cerco tal uopo nella a primordii la Ghiesa i salmi di i Bibbia David e de' profeti, aggiunse cantici che imparo nel dagli Apostoli Vangelo; e, inspirandosi ai misteri della Nuova alle vittorie de' rnartiri, al mondo, Alleanza, ai benefizii che reco 1'inno novello, che apprese ad esprialFeroismo dei santi, intono verita e bellezze sovrumane colla lingua di Virgilioe d'Orazio. mere Da questa triplice 1'elemento sorgente, a cui ella attinse,emana superba non « divino, ond'e animata perfezionamento. 1 e Le primum XII e in titolo: ratim fatte nel corpus titolo: comprehensa, Eminentiss. e D. D. fuere. Editio Antuerpiae, I-Vl, IX 1677, sumptibus hactenus S. B. cardinalis lo. Bona... Demen, 1723; furono Bona Baptistam Opera edizioni omnia deile 1683; Antuerpiae, Venetiis, 1733. insieme raccolte Schipperi, col titolo eclita separatim E. apud Altre nova. XI J. J. F. e Anversa, Ioannis e viduae coi quelle indicate Ludovicum Parigi, apud a Ioannis ad 1'autore numeri collecta; Coloniae, sumptibus H. dussen, 1694; coi stampate vennero edita rintraccia presto ordine, forma e 1'antichita,n'esalta 1'eccel- ch'ebbe Salmodia, Opera quotquot unum 1677-1678, col tomis Anversa ad Bonae... XIV Ne qui segnate opere pubblicate Ioannis la fuere omnia numeri : nunc I-VI, IX, XI, Billaine, negli anni Opera Verdussen, omnia, quotquot hactenus Opera omnia sumptibus son H. tribus 1739, col nel et C sepa- quelle Ver- CENNI i SUE OPERE. LIII la storia; spiega i simboli,ne racconta di officio;della che ebbe in tratta del nome ripartizionedi esso canoniche; delforiginerispettiva e delle singoleparti(cap.T-XVI); ore mostra del canto nella filosotia ove quanto sappia addentro sacro, musica della storia nella dei riti e (cap. XVJI); della varieta da osservarsi delle disposizioni e (cap. XVIII); delle ceremonie necessarie (cap. XIX); infine degli esempi de' santi,da cui rilevasi sia la recitazione di quanto momento divota di questa pubblica preghiera, imposta dalla Chiesa (cap.XX). intrecciati Alla prosa sono cinquanta componimenti poetici, in varii metri, 1'argomento de' quali e tratto dalla materia espostadi ringraziamento a L' ultimo cantico un e Dio, per aver, sua compiuto un'opera cosi importante, che gli costo lunghe merce, faticose e veglie: lenza, addita SULLE ne misteri,ne « mihi O II. Via - D. Ioanne Bona abbate ciensis Lugduni, Bruxelles a Lo nel scopo lisi che ed a ; ... oratio- Auctore Gister- Ordinis Bernabo et ; Goloniae, 1674; loan. Em. ascetica 1657 Verme, a Venetiis, ap. de et Theologiam. Argentorati typis ». anagogicos Bernardi (tragliOpuscula Romae, l aequor Mariam Bona), gard. Propaganda Fide, 1866. quelJe in lingua francese, stampate a Parigi nel 1727, e quella in italiano edita 1846. di quesfoperetta, facciamo, ne typis Ang. 1678; ; annos mysticam Gomba, ricordero 1685 ad 1662 F. per motus per Leonard, fratres, 1847 nel Napoli Deum generali. Romae, versioni vigilata confecimus Regali, Gongreg. S. 1742; Parisiis Mellier Delle Monte e sumptibus Lazaronum, ap. ad isagogicus Fridericum Parisiis,ap. - Liber multum spatiis longum sat compendii iaculatorias. nes plures iam Pagina, e Distingue il Bona praticabileal volgo, ma « di dare vie due solo a facile mezzo un dalla apparisce come per conseguir V per chi e dotato breve unirsi intento di : anaa una, Dio. non coltura; Faltra, prima, lunga, faticosa ristretta nei confmi delFumana e speculazione; la seconda, corta, alle cose infinite, e trascende ogni limite agevole,che dilata il cuore delle umane cognizioni (cap. I, II).Or chi ci addita questa ultima via? La ad 1'anima Teologia mistica, fine della quale e condurre un'intima unione con Dio, nel quale insegnamento e tutto Tarcano della sua manchino le disposizioninecesnon Quando sapienza. sarie, e sieno sgombrati gli ostacoli, quesfunione, di cui 1'autore aperta a tutti,e sempre, e dovecchesia. La - 1 ved. Ighina, sopra, xxxvn op. cit., pag. e segg. 23-24. - Sul tempo in cui fu scritta quesfopera, CARDINALE IL LIV DA BONA GIOVANNI MONDOVI. rapidi e splendidissimitratti,i soprannaturali effetti le aspirazioni(attidi desiderio amoroso con (cap. IV, V), di Dio), coi movimenti innalzata a Dio), anagogici (slancidelFanima fatte in le giaculatorie(orazioni la bocca, che con ispiritoo con volano di dardi al veloci cuor come Dio),con gliaffetti insomma: ad esprimere lo stesso tutti nomi diversi, che servono pensiero Tali in questo soggetto. malaspirazioni frequentemente ripetute,. della nostra le natura, le distrazioni che recano grado 1'instabiJita di la perpetuita cure terrene, mantengono quella preghiera che Gesu la vita del Cristo ci comanda (Luc. XVIII, 1): e per esse, come la respirazione,il fervore della carita si mantiene con (cap.VI). corpo le fonti,1'uso, la pratica,1'ordine, Importa dunque conoscerne fornisce numerosi la materia : ne discorre con accuratezza a lungo; ne stato dei esempi per ogni atto ed occasione, e le adatta al triplice dei progredientie dei perfetti principianti, (cap.VII, VIII, XI-XIX). Mette poi in avvertenza riguardo al pericoloche vi ha di scambiare descrive, con si ottiene - « di di tali stati alcuno con il frutto affetti,mentre pratico,cioe delle 1'osservanza buone opere certa L'anima mollezza, delFunione perfetta inerzia,certa oziosita certa Dio con deve 1'amore esser de' comandamenti la e pratica (cap. VIII). aspirazionia Dio, sciolta dalle lusinghe del secolo, si leva dai legami delle passioni e scevra della verita divina. Spiegato alla contemplazione, che e la visione qual sia 1'oggetto,quali le specie,lo stato,il grado della vita conragionando delFamore templativa (cap. IX, X), 1'autore conchiude il principio, cosi il termine di Dio ; giacche, come della scorciatoia (cap. XX). insegnata e 1'amore della Manuductio Questo trattatello,mirabile complemento « elevata le ali delle merce « ad coelum tiene il fiore nardo, da dei Principia et documenta e s. di della dottrina Bonaventura, san Vittore, Dionisio di Gesu, Giovanni s. dei e della Patrum ap. - Ang. Bernabb a Viennae Francofurti, ap. ved. Ighina, sopra, op. Verme, inno un 1658 e 4. Sul sublime medullam 1660 ; tempo e di a D. Toramasi Ponte, molti Dio ». continens Ioanne altri,e 1663 sanctorum Bona... in Romae, Claudii Cosmerovvium, ; in J Lugduni, sumptibus Matthaeum Serlinum, - da Teresa, Auctore (Austriae), ap. cit.,p. 17-19. nota s. coetum, Gullielmum p. xlii, de' philosophorum. Prost, 1660; 1 ad Manuductio et veterum Padri, specialmente di san Bermistici piu celebri,quali Riccardo Groce, e con- ss. Gartusiano, Ludovico parte didascalico, in parte III. christianae, che vitae 1660; Bruxellis, typis F. Fop- cui fu scritto questo trattatello, CENNI 1663 pens, Parisiis, 1664; e SULLE SUE OPERE. Antonium ap. Bats, 1664; Monachii, 1664; Neapoli, llomae, Iacobum ap. Busaei, 1665; Boterodami, loniae, 1674; Varsaviae; bergios, 1676; C. ap. de de Bruxellis 1670; ab Gedanii prostant et Petrum Fusco, 1664; Goloniae, sumptibus Zappata, Coloniae, 1675; e Antonium 1664; Barth. ap. Chrestien ap. Dragondellum, Taurini, 1670 LV Egmont, Taurini, 1766, 1847; Friburgi Brisgoviae, citati), Co- 1671; Ianssonio-Waes- ap. Venetiis, 1698; et Parisiis (fra B. Herder, 1911 gli Opuscula (fra ascetica selecta Ioan. Card. gli Opuscula Bona), ecc. Quesfopera fu tradotta in varie lingue (cfr. Mazzughelli, op. cit., p. 1519; ed il Catalogue generale des livres imprimes de la BibliothequeNationale, tom. in italiano la migliore e XV, col. 429-431): delle versioni di Ghiavrie, stampata a Torino nel 1821 quella del conte Somis e in* molte altre Roma ristampata seguito volte, ed, ultimamente, a ecc. ; - nel 1910. La « Guida tore, quasi che un al condurre a buona medesimamente Antonino salutari,di delle api succhi, ed che contiene cui egli quanto ancora ha materia poi altre di ed col per provato imparato accozzando alcune e le morali lasciarono di soltanto di cose espresse stile. Avvi meditazioni, ne' Padri, e Epitteto,di il frutto solo delle le massime suoi 'mali, ma propria esperienza.A guisa in confondere alcune suo dalla 1'efficacia di l'au- istituzioni, i santi Seneca, altro dice e, come quesfaureo libretto;non aveva aveva fatto di tutte migliorisentenze di altri savii. Non letture sue coelum) vita beata e deile e ad (Manuductio compendio, o sommario cielo solo un colle dunque sapore differenti parole degliautori nella Guida al cielo brio questa e maneggiata con descrizioni,leggiadria di modi, vivezza profonde di e pensieri,squisitezzadi di similitudini, che un non so breviloquenza, avvi insomma sugosa di poetico, di fervido, di sentenzioso. Gosi richiedeva il fine delvia cogliinsegnamenti, per che fu di condurre 1'autore, per la retta estirparei vizii,purificargli affetti,tener in brigliale passioni,e nello stesso tempo pensieri,allettarlo tivi ». sollevar con dolci 1'animo al sentimenti, cielo con stimolarlo nobili con e santi forti mo- J ebbe nulla non Dopo i libri sacri e gliantichi Padri il mondo conviene di piu prezioso che quesfoperetta. Essa a qualunque ceto nella propria linordine di gente...Ogni nazione, traducendola e di uguale alFEnchiridio Questo libro molti fanno gua, la fece sua. Tommaso da Kempis; altri lo preferiscono per la bellezza dello « 1 Ighina, op. cit., pag. 15-16. CARDINALE IL * LVI stile e ch'e 1'altezza per IV. delle De - S. Gongreg. Refor. typis de Fabii cfr. sopra, p. XXXVI, tradotto italiano in D.Vincenzo dal Messina P. 1908. (Napoli,1881); e, Quest' opuscolo - 0. M. Desideri, Romae, ; sum- Leodii, Dessain, 1848; Rossi, 1844; Taurini, Marietti, 1668; Billaine,1668 Venetiis, Pietro typis Zenobii, 1713; Pietro Con- Romae, di vece Coloniae, 1680; 1678; e L. praxim Bona, Sac. OfficiiConsultore. et S. 3);Rothomagi, sumptibus Monachii, 1674; Parisiis, ptibus Cesaretti, etc, 1684; Parisiis, Lecoffre, 1876; Abbate, (per sbaglio tipograficoin nota Mondovi, Ioanne D. Cistercien. Indulgentiarum 1676 fu nel dire... concordano Auctore celebrandi. Ordinis Falco, 1658 Savioni, 1774; poi asceticus, continens tractatus Bemardi Indicis,Rituum, greg. MONDOVI. ». reverenter et Tutti sentenze. sacrificioMissae attente, devote DA BONA J immortale opera GIOVANNI da (Siena,1863); da ultimamente, Mons. ricordo in francese (Torino, 1909); delle traduzioni J.-B.-E. quella pubblicata a Lyon, M. Mayer, 1672, quella delFabbate Pascal (Plancy, Societe de Saint-Victor,1849), dell'abbate Lobry P. P. (Paris, (Paris, L. Vives, 1854-1855, 1874) e quella delFabbate C. Douniol, 1864). D'Eramo Iniziato « intorno scrissero al appena al il Bona sacerdozio, Sacrifizio gran volle gli autori sapere quanto piu celebrati. Ne il il trattatello indicato, diviso in meglio, e ne compose d' inseche pubblico molti anni dopo. Intese con esso capitoli, la pratica di celebrare rivedivozione e attentamente, con raccolse sette gnare la renza s. Messa: del tratta e valore dei frutti e della medesima; dei pregi che si richiedono nel sacerdote; di cio che esige il remoto e prossimo apparecchio alFaugusta funzione; della celebrazione; del ringraziamento ; degli ostacoli di ricavarne il che impediscono vantaggio spirituale,che si potrebbe maggiore. Ogni cerimonia, da belle riflessioni rito e accompagnata ogni preghiera del sacro da pii affetti,che elevano la mente il cuore. Da ed accendono e della dignita tutto il libro traspira 1'alto concetto, che ha 1'autore ministero del V. - ostendet 1 in 8 sopra, lndex liturgicarum Vita quesfopera Ighina, p. xxxvi. op. fu duo. libri il sentimento e Quibus Auctore della sua nascita, composta, cit., p. 20-21. ved. - p. 84. sopra, Per - p. altre quid contineatur, Bona, S. R. E. Ioanne cit.,p. 97-98; cfr. G. Gavotto, dalla centenario divina, ». post Praefationem. Bertolotti, terzo cui Rerum vittima la 2 profonda umilta sua nel d'immolare in Mondovi Per cio xli, nota notizie che al card. riguarda il Bona ternpo 1. su quest'opu?colo, ved. CENNI L. Uscirono mentum, Torino Presbytero observationibus, J. ap. anni recogniti, aucti ticana tre Sala una E. tit. S. Bernardi editione denuo accessionibus Latinae ex Thermas Roberti D. Patritio historico, critico, dogma- locupletati ac Abbatis Congr. S. Bernardi ad recogniti,aucti, notis, fere commentario labore et R. di e liturgicarum tibri Cisterciensis,Pedemontano, novissima perpetuo ac studio rinorum, fusiori disquisi- volumi, pubblico 1'abbate Roberto " Bona, hac Bibliotheca 1674. Testa- Sala in tres *? tomos Taurinensis, eiusdem ... et Friessen, et 1747-1753, col titolo: Rerum tico itlustrati,novisque Ord., W. 1'aggiunta del ristampa, ricca di note Cardinali, Ordinis Regalis, distributi libri 1676; ed Joanne auctore Montis nel critiche,in negli LVII fermentato locupletati,con Parigi a osservazioni duo, et azymo OPERE. Agrippinae, due poi questi di de tione a Coloniae Billaine, 1672; SUE CisterPresbytero Cardinali, Ordinis Angeli Tinassii, 1671; Parisiis, ap. typis Nicolai Romae, ciensis. Thermas ad Bernardi tit. S. SULLE Tit.,Sac. Facultatum linguae professoris.Tom. typ.regia, 1747; tom. II, ibid.,1749; et in I, Augustae tom. Va- Tau- 1753. III, ibid., 1'atto piu solenne Liturgia dissero i Greci la s. Messa, come e pubblico del culto cristiano. Quindi il Bona, sotto il titolo indiII vocabolo tratta soltanto. cato, di essa Liturgia si estese poi a comprendere tutti i riti della Ghiesa; e bene sta, perche tutti si rivolgono alla SS. Eucaristia, sacrifizio e sacramento, centro della gloriosa. A dare un religione,formandole, a dir cosi, un'aureola di quesfopera abbastanza concetto preciso, poiche un'analisi indice minuta riuscirebbe ad solo un occorre lungo e scarno, libri: nel primo s'espongono le noin due che e divisa osservare zioni generali riguardanti 1'augusto sacrifizio,cioe il nome, 1'isti« - - tuzione, i riti delle Ghiese orientale edr occidentale, ecc. il sacerdote parti del medesimo, accompagnando le cerimonie, le preghiere,dal momento vesti. deposizione delle sacre le « che II commento senza essere stioni di tuttavia rilievo,che pale. Nel i cristiani 1 II si primo primitivi a quattro classi combe (cap. XIX); sotto cosi libro delle nione fa 1'autore ambedue primo difatti 1'opera volume del Bona non esce stretto, che attengono in della non in tutti preparazione dai confini si qualche nel secondo : della allarghi altresi modo le calunnie al tema gliatti, fino alla storia, a que- princi- dei pagani contro Messa (cap. IV); parla cagione della santa dei penitenti(cap.XVII) ; dei templi,delle catadei dittici (cap. XII); della comunel secondo le specie (cap.XVIII) e dei fanciulli (cap.XIX). p. ha es. novera quatuor; termina col ma il secondo terzo volume. ed il terzo hanno tres; e CARDINALE IL LVIII in era uso II dottissimo il pane anni, ottocento lon cio alFopposto validi menti a essersi di di via sedare il si bene e studii di Di solidius Nihil VI. De - Cisterciensis. Ordinis nassii, 1672 del 1671, 1742. Lazzaronum, compendii ad citati nel scula a Parigi, ap. « il In padre di non questo monianza Suo s. scopo dogma, ed uomini confermarono. elegantius, nihil et nel dice che asserire 1674, ivi ed loan. in e stesso J. de ap. Bru- Mariam la con Via gli Opupubblicata tra fu francese Ti- un'edizione stampato pure 1673 1676; e ancora Venetiis, ap. fu Angeli nel Nully 1701. professa di seguire principalmente il Bona Bernardo, citano traduzione Billaine, Nicolai Billaine, 1673 ; libro nel Presbytero Cardinali, sumptibus il Fabroni Ioanne Authore unus. cosa maestro suo che fosse non sovrano, protesta e avvalorata dall'au- degli altri ss. Padri che lo precedettero,dalla testiScrittura,e da esperienza certa. irrefragabiledella sacra di scriver a gloriadi Dio, e ad istruzione dei direttori e di lui torita ed Una - trattato osato aver typis Parigi a 1847. Lud. suo, liber Thermas ad Questo Deum nihil eminentius, Bernardi Romae, - il diritto il giudiziodi Giov. buon credo, erroneamente) ma, tesi sua a appena le discussioni avviso; mutar La nome. valse di fatto. Per la spirituum (ilMazzuchelli xellis,1674 chiaro riguardava non 1674; Parisiis, ap. Lud. e di le due * ». tit. S. E. argo- potuto conciliare essa ripetersia discretione S. R. Bona, adduceva contese, cui storiche illo genere vidi al questione egli pero a cose puo in hactenus che Mabil- P. promiscuamente l'uno e secolo IX. Gosi egli proce- sveglid vive ebbe quesfopera il Bona altri scrittori da era nelle autorita Voisin: De non posteriorinon molta « rito, e dotto men avrebbe dichiarazione, che sua una cioe che mezzo, al contrario sentenza non adoperato Fozio, opinioni,caldeggiate anche sua MONDOVI. delFazimo: affermava provare una per il fermentato; allo scisma fino 1'altro, deva DA piu famosa, gia per 1'innanzi agitata,e quella XXIII al pane che al capo del primo libro, intorno pel santo sacrifizio nei primi secoli della Ghiesa latina. P. Sirmond sostenuto essere aveva stato, per piu di discute che BONA controversia La « GIOVANNI e anime. delle o ispirazione, impulso, istinto,movimento, da cui ciascuno si sente spinto a fare fare qualche cosa. non spirito Questo, che e dentro noi, chiama o il dialo spiritodivino altri sono al di fuori, cioe due e umano; « 1 Sotto il nome Ighina, op. cit, pag. notizie, ved. sopra, spiritoegli intende di 24-25; cfr. Gavotto, p. xlviii, nota 2. loc. 1'interna cit., pag. 85-86. - Per altre CARDINALE IL LX VIII. Praxis - descripta Joannem livres Bona primitivae Joannem et elencata de imprimes la nel quesfopera 432; IX. et documenta Principia risiis,1674; Venetiis,ap. tollat et Debbo lo. lacob. Torino a quindi crucem Nicolai sumptibus 16. Romae, Matth. me. ed Si vitae christianae. venire, abneget semetipsum, me Roma ma - Catalogue general des di Parigi,tom. XV, Nationale Bibliotheque fatta a ogni ricerca da me rintracciare quesfopera riusci infruttuosa. tarmi di registrarneil solo titolo. col. compendiose Gropperum,... in poenitentium. Gandavi, typis F. d'Ercle,1673. ac soltanto Trovo MONDOVI. ... confessariorum usum DA BONA poenitentialis Ecclesiae DD. per GIOVANNI et sequatur Angeli Tinassii, 1674; Hertz, 1675; Parisiis, ap laine, 1675; Coloniae, 1675; Monachii, vult post quis suam, per acconten- Veronae, 1676; Lud. PaBil- lacobum per Fri(tragli Opuscula citati); burgi Brisgoviae, B. Herder, 1911 (tra gli Opuscula ascetica selecta in lingua volgare. varie traduzioni cit.). Di quesfopera abbiamo La e a Baba, prima fu fatta daGabriello stampata in Roma Vallarsi, 1729; Parisiis, Mellier, 1847 - nel ftlgnazio de' Lazzari canonico Pallavicini, spese tonio Gaetano per di Torino nel 1828 la 1677; e Lateranense, la terza, Albizzini,1753; Somis conte 1676 Chiavrie, e fu essa di e seconda dal impressa di tutte P. An- in Firenze la migliore, e del la prima volta a stampata volte; altre traduzioni poi ristampata son quelle del prof. Mansi (Milano, Messaggi, 1892) e del P. M. M. B. (col titolo La vita cristiana, letture spirituali,Roma, Desclee, s. a.). Gousin dal In francese fu tradotta e pubblicata a Paris, 1675; 1676; 1690; 1693, ecc; dalFabbate Goujet e stampata a Paris, chez Mariette, J.-H.-R. 1718 e e Toulouse, a Prompsault, Occasione « altre di Vieusseuz impressa e libro questo flls,1827 et pere Paris, A. Jeanthon, 1838. a che gravi pensieri:uno prevaricatole tante volte furono due riguardava gli anni passati,in cui aveva la legge di Dio, come ci dice 1'autore; 1'altro ed 1'incertezza era dell'eterna salute. ; dalfabbate che la Per mirava qual cosa al futuro, delibero di ogni efficacia primamente a se stesso, indi agli altri ad alcuni certi da somigliante miseria, riducendo che stretti sono e piu necessarii principiidella vita cristiana,che brevi siano e consoccorrere cisi,e lezioni Vla e con molto di s. corretta Benedettino in la IVa Gertrude, da lui nel cod. Capuana nel cod. Vat. Vat. e (cod. Vat. si hanno melitano racchiudano, poco nel cod. 7404, 7488, la Va son 7404, car. Vat. car. car. 7482, 133-158 250-255. tutto cio che diffusamente rifatte completamente 139-140v); le correzioni car. e 104-126, quelle del quelle del Proprium dal del Bona det- e la Breviario Breviario della CarChiesa CENNI si tato Padri della di vita Chiesa, beata; « ed lettare a Padre cammino cristianamente. " colui,che per a di- ricevuto ha del X. ribus * ». „ Cursus - vitae spiritualis methodo faciliac perspicua Fu 5). nota - Sancti gregationis Concionatore. et ristampato duzione italiana dalla II Cursus ascetica. il metodo comprende quella Cursus, parti: tre nella comincia a la descrivere prima di pessimo a teologia Cursus egli invece Manuductio della dipendenza portarne del ha le prove; se Esso Cursus. purgativa,nella via e delFunitiva : la prima dei la terza dei proficienti, della via col peccato A bene. stato del dai peccati peccativeniali Fanima purgar per nel volte nel Manu- tratto nel cenno si tratta terza costanza il trattato la a breve un illuminativa, nella raffermarne che m'indugio la tra- 1683, con due fu 1905. e chiara E 1674; e nella scientifico, la seconda propria degli incipienti, perfetti. Nella prima s' indicano i mezzi gravi, dalle prave abitudini formate per Mancini, il Bona che Con- (!),Theo- Monaco nel classico un usque Morotio, Groce, 1891 differenza daro altrove; qui della e stessa io ne S. nel d'arte. opera M. Zappata da strettamente dal lo faro Battista questa con un'insigne Manuductio seconda e Iosbph typis Philippi spiritualis materia coelum, fatto mai, Cisterciensis Ottavio P. conversionis Ordinis tipografiaPustet vitae La ad seguito del initio Garolo Gio. per ab xxxix, pag. spiritualis faciliac vitae B. P. D. Bomae, Torino a Ratisbona ductio Bernardi et aliis aucto- (ved.sopra, concinnatus hominem perducens Patribus sanctis ex titolo: Cursus col sanctitatis,auctore apicem logo pubblicato methodo perspicua e ogni consiglio piuttostoad insegnare che fatta e della che ha dei opere necessaria Perocche siasi vivere che mira nelle del tutto, ed somma essendo la scrittori. sapere quesfopera LXI sentirsi in cuore inclinazione una grazia vuole al tutto cose un religione,e precettante efficace, ottime il nostro tende diagli regole per giungere cola, ove alle ad questa, e OPERE. Scrittura,e poi pii la dipende commuovere, celeste dal in e SUE santa di altri cui ella L'autore nella prima sola, da cosa una in legge SULLE e dai tale scopo peccatore 1'autore prima della conversione, parla delFordine, del modo, e dei segni della converai frutti della vera sione, accenna penitenza,tratta dell'ordine,con cui procedono gli incipientinella purgazione delFanima, del pecveniale, cato 1 pag. de' Iuhina, op. xlviii, nota suoi danni cit., p. 16-17. 4. e - Per rimedii altre e notizie certi di su peccati occulti, quesfopera, ved. sopra, GIOVANNI CARDINALE IL LXII BONA DA MONDOVI. spirituale,cui si deve aprire lo stato interiore delFanima, e da i segni per discernere il buono Gettate cosi le basi del tirocinio spirituale, dal cattivo direttore. sia la vita dello spirito, quali i suoi indizi,quali investiga che cosa gli impedimenti, quali gli aiuti per arrivare ad essa; ragiona quindi della vita attiva, della contemplativa e della mista, della perfezione la vita spidella vita spiritualee dei suoi frutti; dimostra come sia punto difficile, e rituale non sciogliealcune obbiezioni in prodi necessita deila direttore un avere servire Dio, dopo aver a purgato Fanima posito. Ghi incomincia di estirpare le radici del dai peccati mortali, deve aver cura gran col peccato: ora abitudini formate perche egli peccato e le prave fare 1'autore cio che deve conosca per raggiungere questo scopo, dei loro gradi, enumera le ragioni, per cui tratta dei vizi capitali, detestare, si debbono ai rimedii accenna ciascun contro (cap. IT-X); dopo cio in chiaro certe spirituali e piu sottili imperfezioni in materia mette ed assorgere di ciascun vizio, per poterle eliminare piu facilmente alFacquisto delle virtu (cap. XI); in seguito passa a trattare della mortificazione, delFuso di essa, della mortificazione dei sensi e degli dei sensi interni,delFamor atti esteriori,della mortificazione proprio segni, ai quali ai delle e colui e nuovo mirare dunque via dalla che illuminativa. per ed retta sua si chiama chi purgato fezione e Dio dai adorno proficiente deve mezzi gli son suggeriti parte 1'autore,dopo aver sulla necessita di attendere alla e dimostrata colui trattare a cui nulla peccati,mondato di tutte la necessita dai le virtu sta della delle virtu solitudine in genere E che puo mancare vizi,libero da ogni imper- manca. congiunto strettamente col lui per 1'eternita? Questo e gia uno spiritosolo con 1'apicedella perfezione cristiana, a cui tendiamo; questo e il fine della vita spirituale ultimo (Par. III,cap. I):ed i mezzi per raggiunconsiste indicati dalla via unitiva. Questa e duplice; una gerlo sono ossia nella principalmente nell'intelletto, contemplazione ; 1'altra suo nelTamore. delle ed i questa seconda perfezione,passa specie (Par. II, cap. I-X). in Uomo nuovo. le virtu. II virtu: alla Perfetto a la 1'uomo del le azioni essere indagato quaii debbano intenzione, quali i segni,a cui egliconosce sua intenzione, arrivare delle considerazioni perfezione ed avere proficiente,quale la In vestire di tutte adorno e dell'inteJletto,della (cap. XII-XVIT). alFacquisto aicune premesse ossia vecchio, si deve 1'uomo Svestito delFanima, . volonta della e vinti conosce razionali potenze memoria si d'averli ed vizio e Ambedue queste vie ricercano virtu, e 1'abnegazione di se e la di tutte perfetta carita, l'uso le cose: ambedue mi- SULLE CENNI alfintima rano SUE dell'anima unione OPERE. LXIII Dio. con si differenziano Ma per varii rispetti:la prima e piuttosto speculativa che pratica; la seconda e pratica. Quella richiede tanti requisiti, maggiormente ed a pochi; questa invece raramente si pu6 eppercio e concessa aver ed proprio alfamor totalmente, di il esposta alle illusioni diaboliche, si abbandona superbia; in questa 1'uomo alla alle e alFinfuori altro cuore Dio, a se Quella ricerca ne dilata questa parte tutti. da sempre infinite. cose Dio. Per Quella in tutto stretta; e 1'uomo quella si trasferisce questa per di da una Dio; eppercio tratta piu perfetta e maggiormente necessaria. Di entrambe prima esposte alcune cose che magistralmente il Bona, dopo aver lo stato della il con perfezione,e termina riguardano in genere deh"anima Dio con capitolo delfunione (Par. III, cap. I-IV). essa e XI. Testamentum, - Catharina, S. Card. Bona edit. Florentiae, lucem Bianchini tista da Monti, Claude nel Paris, « ebbe 10 E.-F. Dal nel nel Ottobre « poi 1646, a ediz. biasimar Milano; Giuseppe Gio. sac. Bat- pubblicato da a Parigi comparve fu A. Pralard, Paris, 1683 1690, e Leduc, dalTabbate che testamento, Giovanni da s. romana non e in data Caterina, di d'Asti cognome Chiesa. 1'inconsideratezza delfora, Magliabechi Antonio fiorentino santa sac. in altri. da Fra incerti 3a Cinelli dal ed il francese Mariette, 1708; e della dal morire, passaggio. Tremando aver a questo firmato: cardinale Comincia di il ed 1733, in 1746: bibliotecario il MS. nel e (la 1738 1676 pubblicarono Sainte-Marthe Savoye, volgare nel il Barberi 1731 Bolognese, celebre 1'editore Bona, di de Prato in tradotto italiano Lombert 1679),da Pierre N. Guyot a Paris, Jean da a in primum nunc signo navis, 1675; Lugduni, 1676; Parisiis, Mellier, 1847 Monachii, - traduzioni Ci- Ordinis Jo. Cinelius nuncupati, (tra gli Opuscula cit.). Fu e pubblicato in Bologna per altre S. Bernardi a typogr. sub ex Anissonios, 1676; apud fr. Ioannis mortem ad Congr. Reformatae monachi demum sterciensis, in sive praeparatio di tanti,che, pensiero del si danno certi gran la gli giunga inaspettato, egli fede, e ne scrive la piu ampia professione. Si dichiara pronto a subire la morte in qualunque tempo, luogo e maniera; si raccomanda Gesu a SS., alTAngelo custode, a molti Cristo, a Maria Santi di cui va i nomi; ed ai confratelli che con recitando religiosa coi estinto confortino assistenza 1'aiutino suffragi. moribondo, e lo « Povero monaco ravviva che e nudo, superiori,dai quali non limosima, per avvolgerne altro non ha che che domanda il cadavere pochi libri,e nel comune una lacera li lascia veste sepolcro. I ai in suoi CARDINALE IL LXIV scritti sieno alla editori e Un « zione e tale stampati, se della censura BONA GIOVANNI santa il loro e DA avviso, Chiesa; romana MONDOVI. sottomessi ma prima elogio dagli abbiano ne amici. dagli domina i sentimenti di umilta, di patetico sublime fiducia, ond'e improntata questa scrittura ». * XII. Horologium - fructu obeundi diebus occurrunt. christianas A matae S. Bernardi nardi ad S. R. modum rite, et cum exercitationes,quae singulis, certisque Johanne Bona, Congregationis Refor- Domno Cisterciensis Abbate Ordinis Thermas indicans asceticum, divo- E. (posteatitul. Cardinali),concinnatum. Opus posthu- Parisiis, apud Ludoprimum prodit vicum Billaine, 1676; ibid.,1679; Antuerpiae, 1679; Coloniae, 1681; in (tra gli Opuscula citati). Fu tradotto Parisiis, Mellier, 1847 quod mum, in S. Ber- nunc lucem. - dal lingua volgare 1731 nel Firenze ed a Gio. D. predetto Venezia nei Monti Batt. stampato e a 1733. spiritualedella giornata Quesfopuscolo e un orario a norma cosi comincia la tua prima della notte. e Appena sarai desto il cielo 1'estrema, sia Gesu e Maria... Guarda parola, che sara pure con gli spiriticelesti il trisagio:Santo, santo, aperto, e intuona il fuoco santo... Balza tosto da letto,come se gli si fosse appicin ora il modo E va d'ora cato... piu perfetto poscia indicando le secondo le di compiere i doveri azioni diverse e conregolare tingenze. descritte Vi ha copia di preghiere e di aspirazioni, e vi sono la brevita le pratiche migliori del meditare, esaminar succosa con « " - - „. « coscienza sentir e la presenza spirituale,cui egliimparo sonno piu tardi doveva gazione dei Riti, per esaminar che il dar di Dio. Fra dalle opere voto, « libro Questo e fatto per Gongre- al novero speciatmente negli ecclecui vive il giusto,secondo 1'apostolo mantenere, siastici, quella vita di fede, di s. Paolo (ad Galat. III, 11) ». 2 UAdmonitio XIII. alFopuscolo - Bernardo, s. pubblicata di ascritto Sales, Santi. dei a fosse onde di S. della il notato di Francesco consultore come suo abbiam queste la prima Bernardo, s. 1 Ighina, 2 Ighina, op. Gfr. Migne, 3 dal trasmessa op. apparsa a Parigi nel 1690. e da edizione seconda sua cantus, attribuito ratione al Mabillon Bona nella volta De questo dotto delle opere 3 cit., p. 21-22. cit., p. 21. - Per Patr., Lat., 182, altre notizie, ved. col. 1119-1120. sopra, p. xxxiv, nota 2. CENNI In al invia Bona di Ma nardo. che si discorre essa di provare De - Bonae ad praeparatione Ord. che esso Mabillon, di di e il s. il Ber- quale ritenne queli'autore. Ioannis Opusculum mortem. che trattatello * il fu non parere Lxv di questo 1'epistolaproetniale fosse soltauto XIV. del ritrovamento Mabillon, cercando questo OPERE. SUB SULLE Gar- Cisterc. Congr. Reformat. S. Bemardi nuncpriprodit. Praeneste, typis Barberinis,per Jo. Dom. mum Masci, 1731; Fu dal predetto tradotto Parisiis, 1847, tra gli Opuscula citati. dinalis - Battista D. Gio. stampato e Bologna a in italiano ed in 1747. nel latino Monti Un tripliceapparecchio alla morte distingueil Bona: lontano, ragiona. Descrive poi le tentapropinquo, prossimo, e di ciascuno zioni molteplici che sogliono assalire i morienti; suggerisce i mezzi di testamento, molte di combatterle; soggiunge due formole predi che chiude alla divoti un'anima affetti con ghiere,e patria. sospira il Anche Testamento, e postumo, e fu quesfopuscolo, come Barberini, vescovo pubblicato solo nel 1731 dal card. Francesco il cui MS. da donato stato era monsignor Pietro Jacquet, d'Ostia,a « « cameriere XV. Epistolae - 2 pontificio». secreto in latino in ed due que eruditorum cum nonnullis sui titolo: Joannis notis illustravit et Congr. S. Bernardi cibus D. Robertus Abbas ad virorum Sala Tit.,Sac. locupletatus.Augustae Taurinorum regia; la seconda dinalis, Epistolae nondum Taurinensis Facultatum, linguae Professor.Tomus Latinae col una titolo: Joannis cum typis evulgatae. eumdem alle R. E. Cisteraliae- scriptae, una digessit,ordinavit,brevibuscollegit, ipsius Analectis que Bibliotheca temporis col hanno ne Bona, S. tit. S. Bernardi ad Thermas Presbyteri Cardinalis, Ordinis ciensis,Pedemontani, Patritii Montis-Regalis,Epistolae selectae stampe raccolte, la prima volgare. Se aliis Accedit unicus ejusdem et in item suis Ord., Vaticana indi- ex typographia MDCCLV, S. E. R. Bona, Presbyteri Car- erudiiorum eius vitae virorum Elogium, ad ac eumdem, omnium ex typographia Jacobi Justi ad CoMDCCLIX, lumnam Questa collezione,come Pallii, Superiorum permissu. nella Praefatio ad lectorem si avverte (p.V), e dovuta alle cure di della Basilica di S. Pietro Mons. Benedetto Passionei, canonico in Vaticano. Altre lettere, in numero ma pubbliesiguo,si trovano 3 in giornali. la su cate qua e foglivolanti,in libri ed anche index. operum Lucae - 1 2 5 Cfr. Migne, ibid.,col. 1117-1120. Ighina, op. cit., p. 22. Cfr., tra gli altri, Mazzuchelli, op. cit., p. 1521. LXVI CARDINALE IL XVI. Sala Anatecta - GIOVANNI BONA appendice alla raccoita (ed. cit.,p. 307 e segg.).Eccone Ganonizatione eiusdem B. contextu 7 (p. 312) Salesii Sacra moralibus Francisco Alexandro relatum Papa Romae Beatos inter 6 suo eiusdem (ibid.)Votum, sit Veronicae approbandum et Cano- pro Cappello in 73; 1665, pag. (ibid.) gradu heroico Beatificatione,et Ganonizatione in Congregationi exhibitum Sacrae 4 ; VII Dominico a concedendum, an in Salesio Congregatione approbandus (p. 313) Votum, S. Hierothei Salesii Bona (p. 307) Votum Vitae Compendium (ibid.) Martyre Arbuesio pro sub del J titoli: 2 virtutibus Votum impresso Rituum i varii Sancto omnium actorum S. Francisci a de Roberto Epistotae selectae Limanae; nunc S. Francisci nizatione delle (p.310) Votum tunc, 5 recolendo; an s probat constare Venerabiti pro S. Rosae Rosae; Votum, quo MONDOVI. liturgico-sacra.Li pubblico il P. in pro DA cultus; sit Officium Segoviensi Episcopo; a 8 correcti (p. 314) Approbatio antiqui Psalterii Romani nuper 9 (p. 316) Responsio delFHolste); guarda 1'edizione (ri- facta N. N. Episcopo Prismiliensi, interroganti: quid sibi velit itla clausula juramento Episcoporum observabo Patrum rum utrum Missa, in dicenda nes, » 10 ; sit sotemnis, dubium: Episcopus, licet sine Responsio ad auctoritate Patriarchae, vel Metropotitani facta 12 utrum (p. 321) Responsio sit dubium: Responsio facta Archi-Episcopo Corinthi Fide a secretis,petenti: utrum Prophetae Godice in nuper 15 legendi Historias; Magistro Georgio de perpensarum pro (p. 325) Censura Aliquot praecipuorum compilatae. raccolte sia e Son autori 18 Apocryphis; ed che di essi adversus (p. 361) Notae in Joannis dversionib Anima Bona (p. 323) su Praxis (p. 324) Prophetiarum a Fr. collectarum, et 16 Judaeos; (p. 326) Censurae breviter scrittori ecclesiastici, delle loro opere, 17 (p.360) De Libris Euchologium; Monachorum 19 (p. 365) Ex S. Grucis Eminentissimi judicio creduntur majores edizione scritto ; Gisterciensium MSS. antiquis Godicibus Jerusalem hactenus de Urbe, Opera, quae dinalis ab ritus 13 quatuor u Authorum qualche hanno Orientali; Graeci Praedicatorum, osservazioni analizzando (p. 318) Episcopi sine Ecclesia essent 116 Ecclesiasticorum notizie fatte, sia leggendo Ghristi adventu Ordi- Gongregationi de Propaganda adinventi; Senis, Ordinis u consecratus; typis edendi Graeco in Episcopus an quaesitum: conferuntur consecratio Episcopo consecratus, sit valide tantum uno ad ad celebretur; cantu vatida vet Sancto- Regutas « (p. 317) Responsio consecratur qua iis verbis: sotita apponi in in S. R. E. Gar- inedita, nonnullis additis us . XVII. choresim - Phoenix et exercitia rediviva, annua spirituatia per spiritus renovatio modum meditationis per ana- indicans LXVIII fons decori principio 0 col solitudo undici prof. Amedeo del titolo Un poesie, con sue nuove italiana di mazzetto piu volte citato nascita, sua Nazionale Biblioteca della della apografo Mondovl in G. B. e il XIX. pubblica per in dum I. inedite. indicans hac brevissima D. Ioanne Bona gregationis - vita e centenario corrette me da codice un il sullodato Santuario metrica la traduzione Giovarmi Scavia nel volu- Giovanni Flaminio, Giovanni prof. can. o Scavia, le * diei humanas occurrunt. Opus sibi beatam christianae horas et exercitationes,quae necessarium acquirere his apud mo- quo- qui cupiunt aeternitatem. S. Mariae regali,Abbate S. Bernardi con dalla sugliautografi fronte a tutte Horologium Monte dal neLTopuscolo terzo italiana obeundi perfecte tidie,certisque diebus in Bona questo volume. * Opere ; quasi poesie gia precetradusse e pubblico col degli inni, nel periodico succitato. E deliciarum, ecc. Fopera che si caelestium prima volta la Bona Marc'Antonio tutte prof. Michelotti Hortus - da e Santeuil, volgarizzati dal il card. nel prof.can. di latini Torino, tip.Salesiana, 1886; e edite, ad eccezione latino Deum Phoenix al poesie inedite, tratte dentemente testo Bona Psalmodia, Divina intitolato: Carmi Bona del traduzione lingua italiana,pubblico metto attribuiti del riprese,nel periodicoUEco 1910 e seguenti. Vicoforte,nelfanno tratti dalla ad nella occorre varie presso Garmi inedite di Torino con.la compendii di altre Nazionale prof.Michelotti,a di Via mentibus card. al 59-76; ed Vaticani, nubblicd nella Torino, segnato E. VIII,4, 29; fedele ed elegante traduzione una Michelotti, pubblicai io stesso col poesie Mondovi p. MONDOVI. tutti editi,sono rediviva; varii inni, pure cod. DA BONA inserito trovasi luminis carme un GIOVANNI CARDINALE IL Auctore Vicum Gon- Gisterciensis. Ordinis autografa nel cod. Vat. lat. 7321 A; Quesfopera ci e conservata di pavolume il quale e un 273X204, cartaceo, di mm. grosso quelle ch'io indico con 6a,6b, 2l9a, 219b : gine XX-650, comprese le prime dieci carte, originariamente non distinte numerate, furono in seguito a matita con lettere da a a k. Rispetto al tempo, in cui fu scritta questa redazione, scrissi a altra quali notizia. va sezione his pag. quae XXXIV, nota alle 2. L'opera comprende innanzi si ed divide un carme, in fieridebent varii initio che vicende Qui sara dodici fu in di essa, si vegga quanto dare qualche opportuno delle sezioni, a ciascuna seguito cancellato ; ciascuna paragrafi.La sezione I* s' intitola De diei (p. 2); la II* De quotidianis actio- SULLE CENNI nibus De vocali LXIX De nostri diebus certis De oratione De (p. 188);laVlP De cultu Sanctissimae Ghristi Jesu et Sanctorum Virginis, Angelorum annum celebratione (p. 256); la VIII* et Salvatoris Trinitatis Missae et communione confessione fine diei (p. 98); la IV* publica (p. 120); la Va et privata (p. 157); la VIa mentali per OPERE. occupationibus (p. 35); la III* De et oratione B. SUE occurrunt (p.290) ; la IXa De cultu (p. 364); la Xa De his quae (p.464); la XIa De praeparatione et Appendix diversarum exer(p. 492); la XIIa Miscella citationum danno (p. 557). Mancano, purtroppo, molte pagine con del testo, ossia le pagine 39-58, 287-288, 321-322, 393-398, 569-572, ad mortem 587-594; queste furono mio avviso,per la redazione delin nota).Occorrono YHorologium asceticum (cfr.sopra, p.XXXV qua cancellature di intieri paragrafi,di mano anche e la correzioni e dello stesso autore. Dopo la pagina 286 fu inserito un fogliodoppio, e scritto di manca nell' Horologium Le stianae. termina e a 614; a del mano (ad del compagno Bona, pp. 627-637 638-646 tutelaremy, che gubernator animae, che Ghevalier; logicum dello scritto molto il volume che dopo bianche. son di di II. Brevis - Trovasi lat. gia modum codici rite et so se di cartaceo altre due Rerum alcuna sul I,ed in cosi Bona, attribuzione;essa del volume, attualmente, stanno un nel codice e ove, di varie Biblioteca s'arresta al Salmo Torinese. Nel che S. carte e segnatura parole: \ Disquis. dimensioni, nelfindice, adesposta, ma Pietro Deschampsneufs, a Givica 36 codice attribuita al Bona alla a premesso I. Ghi pero dorso gli Ottob. di Torino. incluso; Vat. 7321 non B, 87-114, inserita un fra (car.1-86) ed testo non i reca dal titolo apposto codice, qual'e del Gard. Bona Liturg.: nel cod. occorre ma occurrunt. B, nel cod. YHorologium asceticum (car.115 e segg.);nel oltre hymno- cuiusque psalmi. versuum a nostrae Bibliotecario. lat. 7321 occorre un fructu obeundi cum della scritte queste | Paraph. in Psalm. cartaceo pero Vat. ms. essa ossia liturgicarum libri duo dorso Ascetic. essa 268x192, del cod. altro Vaticana mm. opere nel un Pitra, et connexio paraphrasis della sia anche card. del e quesfopera 3181, Parte Nei XIII Leone mano terminato, il titolo stato \ exercitationes, quae quotidie certisque diebus sul reca legatura iu cartone, rivestito di pergamena, stemmi chri- delFautore, mano christianas La che L'opera Salve, custos, salve com. era |indicans Asceticum diei sta scritto d'altra pag. I, occorre, a cio registratonel Repertorium trovo non indicato e excerpta tratti da altri autori, sono pp. 629-630 a ove rispetto all'Horologium asceticum Bona; Angelum Horologium a pagine II, IV, 615-626, p. tutti di carme del mano staccate, \ Horolog. Ottoboniano, 6-94; quivi pure e al volume, e attribuita car. scrisse quelFindice fu IL LXX in tratto errore dal Et Sacra Davidici Gum | runt. indice; ad titolo care divinae legi totum illam gratia in in solo grafi,il 226X158 mm. diversorum X-733 e d'altra Aucthorum j in voluminibus Vat. utraque Bibtiotheca ; il codice spoglio di altre comincia: Vitae Rievallis indici: autori 1 parole Nel di cod. ciascuno; progressivi. pag. tum iudico,qui doctri- commercio, exercet,ut ea protectione et manu potentia fiduciam omnem et patitur nunquam I nec Sanctorum dimensioni il titolo reca Parisiensi, \ cum in duobus non opere dal Iesu de puero dei Salmi invece sono sonoindicati segnati in di \ Gotoniensi \ Auctarii piccola una v'e lo Quivi, infatti, contiene. raccolte e sattem novi dice che non di seguente, praecipuorum (p.279-285);dei Sommi i versetti apografo, 1'Ottob. un di varii autori Surio. II codice scripsit epistotas quindecim, Homilia neirOttob. codici auto- in due varie patristiche,di ... Vat. di omnium, non realmente Ignatius Martyr degli nel 11-292, il secondo di pag. questo titolo ma edizioni Aelredus, Abbas tre a \ Graeco-Latina, \ delle 7562, ed in e 7323 Notitia,si parte di cio che e in de Si hanno 11-62; il terzo | contentorum ecclesiastici lat. : molte para- leggono Dominus eos faciet,quia 211x156 cod. mano Patrum, veterum si impiorum malo; auctorum. mm. pp. la).II (+ aggiunto di Brevis beatum relicto omni eos il Vat. ed primo di il potuto verifi- *? Vat. Jat. 7323 lat. 3189: et salvos eos, abire. Notitiae - ab eos connexio operatus est,nec finisce Et adiuvabit e qual versuum iugi meditatione se \ literaria,n.° 16: hominem Sed il et ho cotlocaverunt, qui sibi commissos perditionem III. pp. vivat; educet eo abiecit,et et liberabit sua, peccatorum spem docuit. delectantur. cuiusque, officiis (cod. Vat. 7438, malum nec triplici ; suddetta divinis 1. Illum consensit, non \ parole seguenti,che in recitandis et noxiam erroneam Alla cosa. le Psalmus com. Gum paraphrasis come ac Desghamps- MDGXLVIII questa, occur- verborum lectione Brevis Psalmi Romano Presbyteri. Bona, al cap. Meditamenta iuxta literam, et connexio attentione impiorum secundum et del Psalmorum 148v).Essa nam dubbio senza stabilienda se alla 4: car. Petri studio et eorum, asceticum consiliis a Breviario lesu cuiusque psalmi, essendo sulPedizione citata,tutfaltra Paraphrasis car. Societatis si riferisce affatto non Diarium legge \ qui Psatmorum Sebastianum Gramoisy usum phrasis alludono pro seguente che in Gantica, quae explanatione. \ Opera \ Apud Parisiis MONDOVI. si titolo | Nannetensis, neufs DA BONA GIOVANNI brevi, accurata, et literali \ obscuriorum sen-\tentiarum versuum CARDINALE finisce e Seguono quali duodenni. Pontefici,dei in margine margine con con le numeri prime arabi SULLE CENNI BUE OPERE. LXXI scrip(p. 286-287);degli autori, qui vitas Sanctorum redazione assai serunt sex apud Surium, tomis (p. 287-290).Una Sala, a piu breve di quesfopera e quella pubblicata da Roberto ricordati. Le pagine degliAnalecta liturgico-sacra, sopra pp. 326-360 della legatura occorre son bianclie; sul dorso II, 259-278, 291-292 il titolo: Cardi(nalis)\ Bona \ Notitia \Autho(rum), e la segnatura La flessibile. II cod. Vat. 7562 attuale. legatura e in pergamena contiene appunti e notizie tratte da varii autori; e intitolato Varii lettere esistono - Auctores: Obiit slmus. aliis Lazarus com. tributus, degli autori. ciascuna pagine foglio di della pag. tuale segnatura; pag. 62 osservazione: sta che cosa serva al mente cazione d' la bianca: furono II pag. Non si V pergamena. cui il Sala Del nostro contiene Bona viario, proposte autore. La 3189 un Gapitolo di (p. 18-22),ed nota nale di scritture apposta Mese di indice un card. a fu una compilato, si deve 1'autore ricorda L'indice com. pendium ivi TJiomas orationis spiritu,psallam stito card. due stesso in di pergamena, a reca Bibliotecario,G. al nel me in Operibus ex La sul legatura del volume di dorso gli stemmi Battista Pitra. S. Con- ivi fu rico- (f 1761) in da un Origime tra le sue gliEsser- Monistero di si occupa qui, quesfindice al 1670, perche 430 e p. 435). cui Excalceatus, S. Teresiae; ed facevo cui il Bona tempo « da s'aggira intorno quesfanno (cfr.p. Iesu, Garmelita hispanice et mente. firmata, ritrovato da Bre- di libri ascetici Passionei tempo, xvui. del alla 430-470, che sec. Lezioni ch'esso volte non del di autori pag. Bona Quanto dire le Domenico lui da 1755, sessantina. per in Vaticano S. Pietro cizjspiritualineh"appartamento S. Bernardo II numero ». degli autori, di ad probabilpubblie privo la volumetto sopra fabricato ascende assai miscellaneo codice cardinal Marzo risale quealcuna delpiu esatta conoscenza legatura e in cartone, rivestito di occorre e del propria mano nel p. 430 a con questo ricerche Questo il parere gregazione dei Riti e contemplativi. Quest' indice lo stesso attesta piato, come una le scheda volume quale la segnatura; una per e su margine superiore e piu giu l'at- una da faceva Bona. del soltanto dal la incollarvi Fattuale incollata pub Adversaria, L'Ottob. - soltanto sta 1'indice mano, con Nel Gen- -f- K. 839, estrarre importanza, specialmente del restaurate, reca et episcopi. Vide d'altra occorre, Ambrosio lapsam civitatis K k 137 61 inedite cose 1'erudizione virginem traslucida. carta alla in tempo, 1-58 pag. per delle pp. 52-58 V indicazione I trovasi e A 22. c. Le un ad et eruditis- eloquentissimus Romasianae Nice[t~\ae, est Gatalogo in nadium 1552, fin. Liber an. vir Bonamicus, e scripsit Com- finisce Psallam in cartone, rive- Leone XIII e del IL LXXII IV. Occoirono del ad Bona, del eccezione altri prelatura trovansi, codice,a V. De - inedita,ed in asceticum, nella tuum e e instituenda. sancte Vat. lat. 7352, tutto cod. nel parte seguita la quale * disserta- delfautore, nello titolo Regimen et Apologia. Quesfopera - delfautore mano sem- e : occorre in parte pubblicata nelYHorologium Deum, nel De discretione spiri- ad compendii e deliciarum. caelestium essere mortem, inserita Sono una per mano Sylvae. scritto di si trova Via neiYHortus doveva dal 45v. car. autori di pure 66-76, preceduti car. vita Jegge a varii da appunti presi : zione stesso si che titolo, pliciappunti sulla MONDOVI. DA ex del cod. 46-58 car. a BONA aliquibus insignibus auctoribus. Vat. lat. 7359; e sono scritti di mano nonnulla Excerpta - GIOVANNI CARDINALE Comprende dodici sezioni, ad un'appendice De praeparatione volume:2 e non improbabile che da nel manca ad quesf appendice fosse il trattatello De praeparatione mortem, La nel De sezione intitolata in 1731. oratione e prima pubblicato De his quae meditationem (p. 1); la seconda antecedunt, et genere ad eam medidisponunt (p. 8) ; la terza De principio et progressu comitantur (p. 12); la quarta De flne tationis,et de his quae eam meditationis (p. 27); la quinta De contemplatione (p.30); la sesta De discretione spirituum (p.37); la settima Eclogae de bratione (p.63); De aspirationibus (p.99); 1'ottava De oratione vocali (p.75);la nona la decima Fasciculus exercitationum spiritualium (p.139); 1'undiceet apophi[h]egmata spiritualia (p.210); la duodecima sima Exempla sezione Analecta undecima spiritualia (p. 258). La comprende di esempi, quattro centurie fino al n.° 11: quella essa fu scritta prima adyta, initium tionis studio di 295X208, mm. 254-257, 351-353 pp. \ de \ Bona scritta due volte e coeptis annuente, fmisce e IV-353 bianche: son del dal Tl intus. che si argomenta Abdita a che et excelsa monstraturus, ab orale parole sed etiam con volume cartaceo, di e 143a):le pagine II, IV, 131-138, (+ a mutila soltanto anteriore appare L'opera comincia loquentem di mano bibliografica, Gardin. Deo duco, nobis audire ipsum questi apoftegmi delYHortus. arriva quarta centuria deliciarum; caelestium vitae sanctioris di la redazione delYHortus la ma pag. compagno 350 del sta scritta Bona. Sul noterella una dorso il titolo: | institue,preceduto dalfattuale segnatura, da 7355. La legatura e in cartone, rivecorretta Vita stito di pergamena. 1 II God. 2 Gio ha aucthoribus. si ricava ivi, infatti,dopo praeparatlone ad dallMndice, 1'indicazione mortem, p. che Tautore dell'ultima 378, aggiunse sezione, in sta principio del scritto: volume: Appendix. De CENNI almeno Quesfopera, al in cui tempo, essa che tanza, dopo OPERE. abbate era LXXIII massima registratanei perche 1'autore gia se ne era e forse asceticum, SUE nella il Bona non pero SULLE parte, sua al Santuario Meditamenta vi e del literaria piu largamente giovato non posteriore (1647-1650); non di Vico annette Diarium impor- alcuna altri per suoi lavori. VI. Voti - Oltre morali. a questioni liturgiche,teologiche e di questi voti quelli pubblicati dal Sala, si hanno latini gazione VII. lat. 2386 Fr. per la sororis VIII. soli in libro et alia loannes GasanaVat. gliappunti pure miraculis Dominae monasterii L'autografo copioso un occorre di 200 del estratto a pagine del prima deir Horologium per certi XXXIV, a pag. 1 al e Domini Cardinalis di che 1'indicazione punti questo il Diarium della dei MS. titulus doveva notizie la ove e pro anche contenere Pag. 251, dalla Documenta Cod. quale in est: Diarium I. B. indicata piiidi 200 sia anche il menzionato 200, manu et asceticum, alia 139v ). copista. la pagina dell'originale,si e sbagliata pagine, oppure il compagno superioribus A, fo. paginarum (cfr.cod. osservazioni ed si quel codice dopo la il 1655 (cfr.sopra, dopo il 1657, perche literaria, e soli conscripsit D. e estratto, o e cui exarato, qua cominciato Meditamenta Excerpta sibi quae inserite sono Dalfesame dei avvertito, verso delle e la redazione cod. Vat. 7321 nel sud- cominciarlo dovette trascritti in son averlo deve non intitolato anecdota, esso Vat. del cod. prime pagine cita contenuta pieta,che gia ho capitolo L'estratto quaedam alcuni 2); e nota 65, propria desume diei christianae di L'autore fin dalle 1655, poiche esercizi p. ricerche. nostre 514, scritta,come pag. In alle sottratto di medesimo, 139M47 car. sibi anecdota, quae si puo rilevare dalfestratto Questo Diario, come della vita detto, e importantissimo per la miglior conoscenza del Bona; ond'e grandemente a rimpiangere ch'esso opere non di * lat. 7438. finora non Monoteliti stupendis quaedam Bona. deLTautore, del compagno mano et Abbatissa fuit quae smarrito; andato e vita,operibus asceticum, conscripsit Dominus folio si trovano e nel Gubas. prope Diarium - De ms. 1660, dei Storia Gongre- Ottoboniano miscellanea una della censura 19 Gen. Gruce, a Gruce de del data Ioannae Nostrae la In spe- Lezioni S. alla (gia XVIII, 66); altrove. e una sulle nel cod. trovano ne lat. 1038 occorre del censura Se librorum. qui citato gia sopra Gapitolo di S. Pietro lat. 3189, p. 18-22). Ottob. (giaX, VI, 24) segnata Gombefis, in ancora (cod. Merita ecc. Bona dal Barberiniano nel 3187, tense Riti Gensurae - 7399, 7404, 7488, del Breviario, proposte dei varie su il parere ciale menzione del pareri Vaticani codici nei o (cfr.cod. dello del Bona cit., car. cit., car. stesso dice 150 di v). trarre GARDINALE IL LXXIV libro della Via bensi alFultimo in della anno questa indicazione a la per stampa Faltra segue 12, speciale facolta \mv). abbia che evidente e il continuato Diario suo fino (cfr.cod. cit. car. 146v);certo e che al 1670, perche di tal anno ricordata e X (cfr.cod. cit, da Glemente alfautore data questo Diario ma vita sua sino protrasse almeno Di pronto come che il Bona poi probabile che car. MONDOVI. questa seconda vi fu scritta posteriormente (cfr. cod. Vat. 7438, car. 147v). indicazione una DA BONA Deum vero 1657 Romae, Impressus lo ad compendii (paratus prelo): e E GIOVANNI 1'Anonimo cosi scrive (loc.cit., Francese liber superiori [Horologio ascetico]proxime respondens.Diarium est ejus ipsius vitae, in quo diligentissime adnodie e coelitibus singulari devotione colendum tavit quem quoque se se potissimum addixerit, susceperit,cujus mysterii meditationi exercuerit, quae praecipue virtutem legenti mihi stuporem quam p. 21): Alter « forsitan tenuia vel sint, tamen a viro summo eo sunt, quod ordinata reperimus, nonnisi Augustinus : Quod esse est magnum LTestratto solummodo summa fuere; quod est, et quod non parvum tironibus ac affundunt. ruborem cient, ac lacrymas movent, maximum minimum enim ea Dei servitium ad ex se est,minimum attinet, studiose praestitum eleganter,ut omnia, potest. Hinc esse vero videri posdigna nonnullis ad supremi numinis cultum viris tam tantis a si Et fidelem est,sed in minimo ». conservatoci dal del compagno ci da Bona notizia di fare nei vari si proponeva degli esercizi di pieta,che il Bona giorni delfanno (car.139v-144),nelle feste mobili (car.145),in ciascun giorno della settimana (car.145 v);ci da un breye elenco degli esercizi diurni e particolari (car.146), ecc, dei benefizi comuni da notizia contiene breve Dio del Biario una fattigli (car.146v-147); delle meditazioni sue literaria (car.147v-150); cinque numeri prefisso il titolo detto pure la decima e che proposita completa, ultima Bona del dal IX. e al n.° Garmina 1'avvertenza - rifiutati della soltanto che nove e e e che dei Documenta prima Centuria capi). La pagina la tre al privilegie facolta concesse car.l51-152v). Giugno 1670 (cfr.cod. cit., alcuni da annoverarsi Fra questi sono i vari al 5 varia. nelFautografo Vat. 7336. nella Via parla il Bona con contiene conteneva 30 Sett. 1657 dei 14 carmi di in numero complete sono 45); ed altri cinque numeri la seconda Diario - et (car.147); i Meditamenta della prima Centuria, cui documenta (car. 150, ove le Centurie sino va Lumina, superioribus (car.150v, pro 1'anno tutto per Psallentis D'una Ecclesiae raccolta compendii ad inedita Deum, harmonia, di ove contenuti poesie latine pubblica, traen- sue * vazione I. mittenda vita notis cum in est in acri ille Regulam Ortus scriptorum, VI. n. IX. Amor - X. adversus et viris cantu Bona vitia di al XIII. praelaturam ordinis et monastici tempora, etc. nostra chronologica omnium varia et literam, et in recitandis curiosa, etc. connexio divinis ver- officiis docens theologiam. Salomonis, Gommentatio etc. et doli. Liber satyricus errores. Gisterc. Be sacra. huius Ordinis Mabillon, (cfr.il - Nuncius et de LTelenco statu di Gommentarius Prodit scriptoribus instituto, n. con attribuito sua seconda delle Opere aetemitatis. animarum et pessima queste opere ex a un'avvertenza nella XIII in libellum primum nunc quesfopuscolo optima iustorum, 1 de series attentione mysticam et Benedettino Bernardo tium, conditione. historica,critica ad usque iuxta canticorum ecclesiastico. dottissimo s. apologeticus et misera plura histrio,eiusque fraudes Musurgia - II testo dal Liber illustribus. XII. de prae- inedite). opere Bibliotheca - Primo, etc. Irenes. Historia Psalmorum divinus mundi Scholia etc. memoria, stabilienda Mundus - XI. osser- etc. myrr[h~\ae, Ganticum in anagogica ubi condito nuptiis Theophili et II delle statu sapientiae; sive Paraphrasis - est. Glarorum, Gommentatio orbe extet cuiusque, pro (cfr.il ab et successio quorum Be - VIII. suum mia et institutis. Fasciculus - VII. animus epistola ab amico, quod et defendit se hoc libello. Bemardi, s. Ohronotaxis - - 2.° monachorum. ritibus pr[a~\estantia, V. historicis. quidam Paradisus - IV. sic ordinare specula periculo expositus. resignaverit.Respondet ascetica altra qualche con apologiticus)de praelatorum Obiurgatus III. MONDOVI. auctus, recognitus et illustratus. eius, quae Pastor - cod.: (nel Abbas operum censurae II. e DA : S. Bemardus - BONA GIOVANNI Gistercense dalfAnonimo fattevi et GARDINALE IL LXXVI che mortem. peccatorum occorre a car. fu Bernardo fu Bemardi Ms. inviato pubblicata da quel edizione delle del nostro edite Bialogismi post s. God. Bivi tres de visionibus Inserenda opere autore). morien- quaedam morte. 148v-150 del cod. Vat. di 7438. de CENNI XIV. Thesaurus - XV. Stoicismus - placitis Stoicorum, demptis XVI. et datio, Lexicon - mysticae consensu 1. continet quaestiones, Gistercense - io ho dice consensus libri titolo a il Bona XLVIII, pag. in aveva duo; FAnonimo Catalogo degli theologiae,eiusque mysticae schola- cum Dopo questo gia riferito che 1 eluci- mysticarum scholastica cum ex fidei contrariis. phrasium il Chiesa, aecenna Examen un thelogiae soggiunge quanto questa opera piemontesi, p. 103, la dove 1660 et instituenda sancte christianae vocum 2.s lexicon. 6. A nota vita mysticae theologiae eiusque examen stica. De mysticum, explicata. De erroribus vitae quo Accesserunt continetur. institutio expurgatus. in spiritualium, breviter spiritualia LXXVII OPERE. aphorismorum nonnulla Paradoxa SUE perfectae exactissima et christianae SULLE scrittori nel pronto consensus scho- cum lastica. XVII. asceticum. Menologium - pr[a]ecipua illa die quae quaeque in exercitia, Sanctorum meditatio, varia diebus Ponentur eo singulis anni pro currentium invocatio, contigerunt spectantia ad animae utilitatem. XVIII. Liber - Primus divisa. de erit 2. De incamatione. et doctrinam in vitam tropologica et anagogica ctatus Ghristus praedestinatorum. in tra- novem generatione, eiusque 3. infantia. et nativitate ipsius Verbi aeterna Commentatio lesus. De abscondita vita 4. etc. et virtutibus. , XIX. Christi. tione Post Commentaria - singulas sententias 3. dicta 2. dicta ethnicorum, 5. praxis articulis XX. cus et De auctore, a et usu Patrum sanctorum 6. et de Kempis imitalibelli. huius praxi eidem Scripturae scriptorum asceticorum; etc; 4. exempla fidelium et infidelium; poetarum disquisitiones 7. auctores, nixilo Thomae ponentur, primo, sententiae soliloquium; divisae. - de Protegomena, consonantes; librum in qui de eiusque (sic!), asceticae illa materia regno et et mysticae in scripserunt. triumphis. Liber mysti- et asceticus. XXI. digini 1 et Lectionum - atiorum, Sembra identificare in nostro aJcun modo autore. et varias evidente, anche inedite del qui libri varii, ad asceticarum con dal antiquas solo lectiones titolo, che 1'altra, di cui e Caelii instar Rho- scripserunt. quesfopera qui parola al n°. non V si debba delle opere GARDINALE IL LXXVIII XXII. Divinae philosophiae - Continebunt ethicam, XXIII. BONA GIOVANNI Sancto Spiritu a dogmaticam, Fabularum MONDOVI. DA dictatae exemplarem, pareneticam, libri Rabbinicarum 12 Pandectae etc. celeberrimis ex etc. theologis, etc. juris, XXV. Nucleus iuxta complectens XXVI. methodum Fasciculus plectens, ad quae XXVII. conscientiae confessarii perfectam Medulla pau- strictim omnia et com- necessaria. sunt cognitionem scientiarum omnium cognitionem Thcmae. D. casuum - eius exactissimam Theologiae - cis conscientiae casuum - sex. Thalmud, ex - XXIV. libri liberalium. artium - XXVIII. Glavis Platonica, - et Isagoge ad Platonicam philo- sophiam. « De hac [dice Serenissimae Reginae XXIX. De - mentariis. 1'Anoaimo] officio Sueviae episcopi fecit » quandam (car. cardinalis ideam ad instantiam 149v). Contareni, additis com- III. ELENCO CENNI CON Awertensa. brevita do Per - qui Bibliotheca Piiilippus, il per Bibliotheca Societe Chevalier, Paris, Francisco Ioan. Hispanorum scriptorum, Joachimum de Mediolanensium. Ibarra, Tom. italiana Vol. Mercati. sulla I-IIL VOrdre de Saint Congregation de S.f de des Picard Notisia I-II. seconda per ab qui MD. anno ad 1783-1788. in Mediolani, edisione Desclee, Roma, Aedibus tedesca Lefebvre Patriarche Benoit, Pala- aggiunte con 1903. C, e des d' Occident moines ... Tom. Vannes. du historiques sources I-IV. Bouillon, age. Bio-bibliographie. la de depens aux moyen I-II. Vol. Fils, 1905-1907. et scrittori degli Bibliotheca Franciscus, nomenclatura aliisque I-IX. Tom. bolognesi. sive Belgica, continens recensitos Nomenclator Hugo, distinctos. Tom. Iacobillus, ordine nella Boiogna, ad in virorum scriptores usque Vol. Ioannes a Francisci, N. lingua scripto Agreda, literarius 1-V. Oeniponte, di stamperia vita Belgio viris clariss. a Valerio MDCLXXX. annum I. Fulginiae, S. Antonio, ab qui aliquid theologiae libraria Bibliotheca Ludovicus, digesta. Fr. S. Tom- I. Tom. illustrium scriptisque Auberto Andrea, Miraeo, Petrum Bruxellis, per aetate, natione, Bibliotheca Ordine sive Umbriae, scriptoribus ad usque Tom. encuclopaedia. provinciae Umbriae alphabetico 1658. alutnnorum sive Franciscana, universa condito, Seraphico consignarunt, de disci- 1903-1911. Wagneriana, Alterium, Augustinum apud exhibens catholicae,~theologos academica I-III. Matriti, trium alia quavis Matris V. Causae typ. ex Ordinum sive ljatina diem, praesentem de 1732-1733. P. Ioannes Mansi, aetatis Regulari typographia ex Romae, Negri, Augustae Ioan. Iacobus, Quetif, illustrati. 1719-1721. et Editio - labore ap. Riviere, au Maria « De et Tom. altera Fr. Virgine fiorentini. Ferrara, Joannis Scriptores Provinciae 1910-1914 et Corrections ». ordine digesta recensione cum per et in infimae Mansi aucta. duas Tom. partes continentur. operum, Pomatelli, Bernardino et critica Craetz, CleI-Vl. divisn, Par- aucta et recensiti, ad Ballard hanc nostram Ordinis eiusdem Franciae Ingolstadii et 1768. Christophorum apud 17^-J. chronologica. Praedicatorum Ordinis accessionibus pluribus Coulon, Backer-Sommervogel Dominico illustrata, correcta, historica, Xaverii Francisci Parisiorum, Lutetiae emendata, Picard, alphabetico scripsere, Augustiniana Iacobus, I-II. et mediae Latina Joanne 1648. scrittori Bibliotheca Remigii Erneste-M., Caballi, Echard, Codicibus P. a 1754. Mariana, impensis Bibliotheca ... Italica prima editisque MSS. e Deiparente degli Felix, Alphonsum Lucensi Lipsiensis editio Bibliotheca Francisci Istoria Fabricii Schoettgenii, Seminarii, Vindelicorum, criticis Parisiis, de typis Giulio, Ossinger, Dei Hippolytus, qui auctores, Alberti Jo. Christiani Matris Congr. Marraccius, I-II. Dominicus, supplemento cum Patavii, ment quali tlolle 1739. Hurter, plinis curis seguenti, opore 1781-1794. Sweertio, Foppens, la Repertoire GiovANNr, d'Aquino, Foppens, de Alphonse catalogus, librorumque et delle 1777-1778. CJlysse, edition. Fantuzzi, tes AUTORI Villiers. de ecrivains Benedictin typographique, Nouv. ved. des generale Beligieux un qua sive nova, Versione Prof. Angelo D.r Sac. Carmelitana, Bibliotheque rico HOETUS preciso: Matriti, apud scriptorum 0., Patrologia. Dott. Bardenhewer, S. P. I-Il. Bibliotheca specialmente il titolo Hispana Tom. LORO DEI giovato son NELL'« 1745. bibliografiche maso mi intiero per notitia. floruere Argelati, par tanto Nicolaus, Antonius, CITATE BIOGRAFICI cenni questi volta una MDGLXXXIV. tinis, OPERE DELLE alumni. et notisque Nicolaum aetatem Fasciculi historicis Simart, perducta I-Vlll. (in continuazione). additions Fasc. I-IV. a la Bibliotheque Toulouso, chez de la 1'auteur, Compagnie 1911-1917. de Jesns. Sitpple- LXXX Fr. Sbaralea, Ioan. Fr. posthumum Contedini, Jo 1806. Editio - Silos, Iosephus, typis Vitalis ex Minor. Historiarum i voll. (sono Clericorum I. Romae, stamperia [Villiers, Fr. illustrata. Tom. decchia, Fr. Congregatione condita, a Corhelletti,1655; de Jesus. Bibliographie. italiana. Vol. italiana enciclopedica Gli scrittori S. a Stephano], I-VIIL Tom. Bruxelles de' Chierici Nicolo Milano, I-IV. Bettoni Comp., e »). Clericorum Congregatione e Regolari Bibliotheca M. Couret S. Paulli. Regularium detti Teatini. Parte prima seconda. e Ordinis Minorum, quibus Editio ... novissima. 1752-1753. Rouzeau-Montaut, et Joannes illorum syllabus accessit et dissertationibus criticis notis Carmelitana, de Villeneuve editore Romae, * qui eodem ex Attilio Doct. Nar- della Vite di Bruxelles nel di exactum p. insigni a nacque ? tra i PP. a Vita Gasparis Barzaei, scripta. ; 9. va, Vita — S. I., moribus Lusitani Liber. Romae, La Iesu. Ca- Francisci balli, 1645; ibid., 1649. Vita Iacobi Vita Petri Eguia, Faber, S. I. S. S.l. Vishaven, scri- I.,manu * Arte para Gompluti, apud MiEguia, 1526; ibid., Dios. a de 1555; Burgis, 1530; Matriti, 1578. Ioannis Societate e Villa- de Madrilen., chaelem P. typis Gornelii Patris servir manu 2 Gardim Francisci Patris III, col. 1146. Vita et 1658, S. I. 10. Alphonsus vita typ. Varesii, ex Roma I,col. 151-153 VIII, col. 1602; Hurter, De Iesu. Societatis 186-230). Geno nel 1613 ; mori usque Ioannes 1657 annum eiusdem Romae, let- storia uomini Sommervogel, - Basilii Gesu; di 1592; entro Palermo nel 1652. Vita adiecit decennium tremum ad Ex- Societate. eadem ex Nadasi benemerito e a Alegambe ved. S. I. x Gompagnia suiti si s, n abbas. Philippus, teraria della 1 le e Antonius Scrittore — tertia, Panormi, Fide, 1780. fortiter occubuerunt E cch de Avila, — prior, Romae, pars pars degli scrittori Filippini, o siano della Congregasione dell' Oratorio seconda, Napoli, dalla tipografia di Porstamperia Reale, 1837; Parte dalla de, Christi 2. Alegambe, — I 1906. s. — Opus ap. Linum chronologico locuptetata. Pars scriptorum haeredum typis letteratura Propaganda Lucas, Scriptores 1. Abraham * S. Fran- Ordinum. Memorie di, Napoli, Cosmas fide pro Ordinum Theolog. Magistri. Romae, Sac. indice Compagnie la I-II. Aurelianis, excudebant Waddingus, Ordine della Francesgo, S. C. di della Neri. Filippo celli,1842. Romae, Dei. 1908. Bibliotheca scriptorum Josephi Salviucci, 1836. Maria, Marchese Villarosa, S. de Biblioteca « officina ex D. Antonio Vezzosi, Roma, Matris eorumdem syllabum martyrum Regularium altera, Romae, Storia della 2:2-25 Aloisius Ungarelli, Volumen AUTORI. LORO (Picard), 1890-18:8. Tiraboschi, Gerolamo, 1833 et Nardecchia, typographia Petri de Insula, 1666. Sommervogel, Carlos, Bibliotheque Paris DEI scriptores trium castigatio ad ad Conventual. additamentis Attilio Mascardi, 1650; pars (Schepens), di variis Doct. et adnotationibus Sbaraleae nova editore (Litt.A-H). Romae, BIOGRAFICI CENNI Supplementum descriptos;cum Hyacinthi : GON », et Hyacinthus, aliisve Waddingo, a HORTUS scriptoribus Congregationis Clericorum Regularium in Aedihus 1753. Philippi Bacchellii Maximorum, Rotilii typographia Angeli cisci De Friderigus, Sarteschi, ex NELL'« CITATE OPERE venne fatta nius, delVOrdine Griov da - di quesfopera latina traduzione . Hente- domenicano, 1576 stampata Lovanii, stadii, ap. Sartorium, ; e Ingol- 1578; Golo- niae, 1608, etc. pta. * 7. - - Vita Valesii, S. 1. (in He- Domini Iesu autore 1'Ordine So- charitatis victimae et roes cietatis Letterato meta Philippo tom. ... 1 Non 2 Non numeri registratanel trovo riuscii 5, 8 e 9. a Sommervogel rintracciare tra le e opere nel Rivikre ne dell' Alegambe ; entro nel- francescano; fiori nella prima del sec. xvi. - Nic. I, p. 33-34; Hurter, questa Vita, ne Madrid a ; nacque questa ne An,tonio, II, col. 1334. quella qui segnata Vita, ne quelle al indicate n. 6. ai 11. NELL CITATE OPERU Fbancesco Amatis, della di Maria Marescotti CON CENNl BIOGRAFIC] I)E,*Vila Suor nel Bernardino S. », Madre reverenda cinta HORTU8 « Predicatore nel 1585; Gesu nel 1602; mori Sora a nel 1664. trabaios vida,y Gracian ronimo fray Ge- de Madre la el licenciado Andres Marmol. del mori de carmelita, recopilada... por Dios della nel Marmol fu ; ftori verso Curia di Madrid Nic. il 1619. d'Aradei Domeed ivi QuiStif-Echard, II, - * s., abbas, ginti, nunc Latini iuris factae Epistolae primum ab vi- Arabico ex Abrahamo e Libano, theologiae profesorientalium ac linguarum in Urbis Gymnasio publico le- - sore, almo Maronita et Parisiis, ap. Antonium Vitray, 1641; ap. Migne, Patr. Gr., ctore... vecl. Vita Fulginas, de Fulginio. Angelae 13. Angela,b., b. "li uomini citta, nativa, sua philosophiae I, p. 78. Antonio, di Valenza a 1599. 16. Antonius, della avvocato Vite convento Echellensi *Andreadel a Giacomo p. 325-326. Fernan- Valladolid, por Francisco 1619. dez de Cordova, Gio. di nel entro nicani il di teologia e ftlosofla, di gona, Excelencias, del Padre Dome- Mataloni, della di illustri;naoque Marmore,* a di San Religione,apparve storia; scrittore II, col. 63. 12. Andreas Lodovico *Cultore - I,COl. 265-266; RlVIERE, SOMMERVOGEL, Va- Antist. di Napoli, appresso Carlino, nel 1613, entro LXXXI ristampata per nuovo medesima biografo; aacque a Roma nella Gompagnia di e di e P. F. Vi terbo, 1642. * A.UTOBI. lenza, deirOrdinc nico Viterbo. UORO Giijstiniano cenzo Gia- monastero in DEl 40, col. 999-106(5. 14. Anonymi Florilegium. clel Bona troppo e Florilegi i vari quello e * Nacque tra di et co' . et res precieux, II, Dresde, Antist, Vincentius responsiones et Omnia nunc primum duplex. reddita Latine Arabica iingua Ecchellensi Abrahamo Relacion de P. F. Luis la vida E alle Christianissimi stampe Vera del relatione P. F. raccolta memoria, Frate di Bertrando Luigi Vincenzo professore.Parisiis,ap. Adrianum la vita et morte de per P. M. il R. Giustiniano Arsenius — nico, dotta in Padre lingua volgare deila Genova, morte medesima 1583; titolo: Vera una relatione del B. P. F. raccolta per italiano da sacerdote un gatione della P. M. F. di e Luigi Bertrando, it R. Marca col vita Vln- * di Gio. Biografo Novas, S. Gassiano, Anconitana. Franc. de Pa- Guglielmo, terra della eredi Fermo, Monti, 1629. storico; nacque Lisbona, presso e Vita Dio professo della congreScalzi Agostiniani, na- tivo di Monte Religione. ristampa de di servo F. Giovanni dre tra- * Ascensione, ab deH'ammirabile Antist castigliana,et 1646. Taupinart, di santa Valenza, de 1'Ordine di S. Domein Parisiensi col titolo: italiana tradnzione linguae regisinterprete,ac in Academia earundem una ex ab Maro- nita, Syriacae et Arabicae Cesaraugustae Valentiae, 1582. et vita del y muerte Beltran. documenta, sermones, admonitiones, * Iustinianus, monte nel 356. I, col. 28l-28i; BaudenhkII, p. 38-39. Regulae, — Kuntze, 1861, p. 602). 15. sul Hosso, mar Ghevalier, wek, tipi cli Matteo Merian, nel 1641 (cfr.Graesse, Tresor de livres ra- presso il ; 285, abbate nel 305, niori nel FaToum Memfi, nel 251 presso Tebaide nella Golzim, Francoforte, a Goma, a monaco si in- che renovatum pubblicato auctum, Uno vaga. Florilegium titola L' indicazione a nel Torres 1581 / : CITATE OPERE LXXXII professo la Scalzi a renze nel HORTUS « nel 1648. 1690; mori fasc. Pontificia BIOGRAFICl CENNI I, in DEI - gia, Baduel, Romae, Instituto typ. ex Barrales, s., Alexandr. Antonii s. Lat. Gr. interpretatione cum Davidis Hoeschelii. del., Franck, Patr. episc.,* eremitae Padre sandria e 328, *Agiografo; segg. vi Ales- fatto ve- 373. nel mori della Cassino, 12 - TI, p. 24-37. Bardenhewer, Auctor b de u s decem 21. Baldoccius, beato caecitati- servo Galantini Gongregatione cesco della Dottrina Nigetti della tione netti, 1623. pata *Fiorentino; della p. del la sola sec. qui opera *Scrittore dei dal - Baronii S. R. ex E. di Leucate a ascetico; nacque nel noviziato 1587; entro nel nel Apostolicae auctore rusino, Hieronymo eiusdem presbytero. Romae, Mascardum, Daniel, Fu di scritta Barnabeo I, 1768-1769; Hur- dal contado vita Giesu, di Bartoli medesima Compagnia. In per Roma, ; Guasco, in - s. Libri Battista Gio. Genova, Bene- In Roma, 1652; Bologna, Benacci, - del Gene- settimo Daniello P. Dozza, 1652; Perugia; professo la regola di nel 1626. mori lippo in-Roma; alFopera qui citata, si hanno Della due. et Vitalem * della detto Congregationis del col. Compagnia Robletti, 1651 Pe- 1651. Antria, castello Avi- ad Sommervogel, Carafa, della rale del * - III, col. 1219. Bartoli, Bibliotecarii, ap. mori 1605; 1661. 945-957;VIII, ter, Congregatione Oratorii, et presbyteri Cardinalis Sedis Jacques Negri, Caesaris Vita de 1664. Gesuiti col. 25. Hieron.,* vefve la ; 1655; nel gnone nella fiori Abbiamo 148. Barnabeus, Ri1638 ibid., Borde, P. Vincenzo 22. Claude Philippe Borde, Carteron, (Aude) citata. la morte. de de ristam- fondata xvu. en la vefve ibid., chez Congregazione Cristiana alliance Paradis, pour cette vie, et de 1'heure a et gaud Zan- il nel Biblio- - riche amis rendre ibid., 1645; sacer- 1625. nella les les de,* La Lion, chez Bal- Palermo, a S. Benedetto. Saincts favorables in Congrega- nel entro meta Fran- Dionisio QuesVopera fu Dottrina prima lui S. Ippolito Galantini; ven. se Alessandro Firenze a avec Pro- in III, col. 565. Paul Barry, Hippolito di medesima 24. fondatore Fiorentino, Roma, ... del Marittima, Lerin 4crivains degenSrale des de SaintBenoit,!, pag. 91-92; VOrdre Christiana Fiorenza, scritta da dote Vita Fiorentino, delia docci * Dio di di Congregazione di Montela professione vi fece di Hurter, Dionysius, Nizza a 1577; mori monastero Taulerus. ved. e Marzo theque 20. nacque nelPabbazia venza, 295; vi fu e Rigaud, 1613. ad ; nacque il verso nel scovo Petri Migne, ap. 26, col. 837 Chiesa della compiJata. unum Lugduni, sumptibus entro * Vin- Vin- Augustae 1611; Graec, notis et In- domno a Salerno, monacho in Lerinense, virorum Sacrae abbatum ac Barrali centio et Chronolo- et aliorum Lerinensis, sulae Vita * Vincentius, Sanctorum gia 1911, X, Pii 23. illustrium, Athanasius, I, p. 172-173. 1828-29,tom. scriptores, p. 152-153. 19. AUTORI. LORO Vermiglioli, Biopochi versi latini. grafia degli scrittori perugini, Peru- Fi- a Aurelius David - Augustiniani I, CON », regola degli Agostiniani Roma Perini, tom. NELL per - gli eredi del 1'erede ibid., per a. di S. FiOJtre di lui * Storico di delle Gesu; entro nel Missioni nacque a noviziato della Ferrara dei Compagnia nel PP. 1608; Gesuiti LXXXIV 34. OPERE (e stampata intitolato nel de la di Albano 1274. Fu . R. nel nel- * Siena canonizzato Ghevalier, 1482 nel serafico e pro- 1588. nel lamo e I, col. 636-639. di s.,* Revelationes olim gittae della recognitae Gonsalvo approbatae, et Duranto, Roma nel 1566. compendio servo di a Fu venerable del la de la natural de la ciudad Jesus, ladolid. Por de la caelestes * . . Nacque Bucelinus, Gabriel, * Libellus de factis Gerardi Belgae (in Gerardi cuiusdam Belgae, monachi benedectini, Opuscula... ad excusa monachos, primum 1632, Augustae Vindelicorum, anno dictis et R. opera pressa Gabrielis ... 40. Storico nel 1599 a nel fatto aveva Tabaraud, in la in tom. et moderne, Michaud, 1812, p. 194-195. * Caggiaguerra, tere signore Ganarie, 1617; mori ha dei PP. Ge- di a la lui Valladolid nel sola qui opera II, col. * Heisterbachgensis, miraculorum histo- et memorabilium di - Bonsignorius, Let- Bonspiritualidel reverendo scritte a Cacciaguerra, di storia Golonia dine verso cistercense Heisterbach; Ghevalier, libri XII. officina Arnoldi ecclesiastica; nacque il nelFOr- 1180; entro nel 1199; fu mori priore il 1240. verso I, col. 842-843 - Hurter, ; II, col. 276-277. VI, Paris, * Scrittore a 41. 38. delle diocesi al noviziato Agrippinae, in Birckmannica, sumptibus 1599. Mylii, cui professione. Biographie universelle, sua ancienne Diego Diessenhof- nelFabbazia, 1691 de la Salamanca, Coloniae in mori Si riarum im- Bruxetlis, typis F. Fop- ; nacque nel 1678. Illustrium Turgovia; si fece beneclettino nelFabbazia di Weingarten in Svevia; fen suiti Caesarius Butzlini, secundo . Officio - 1673). pens, * P. Bruxellis... Ca- Compania, Sommervogel, registrata. 503-504; VIII, col. 1958. ... deinde Francisgo misma Palma, a nel 1599 ; entro 37. de de Val- Cossio, 1652. de extrava- II, p. 415-474). gantes (ed.cit.,tom. Luis Compania del Sancto Calificador Revelationes — P. el y vir- Padre Puenle Inquisicion 36. Vida * Ghevalier, - Gomino, nel canonizzata 1482. e me- Buonsignore Paclova, Gius. tudes chupin 1391, 1401, 1419 T, col. 700-701. Padre Francisgus, il 1302 da Nacque verso Birger, prinreale di Svezia; mori cipe del sangue nel 1373. ven. alle Pie premesso ven. del Buonsignore Caghupin, de Roma del Vita della Padre Dio, penitente Fere- episcopo 39. a S. Giro- Filippo Neri; mori [Gaetano Volpi], s. IWeve a nacque 1740, p. 7-17. trano, notis illustratae. Romae, ap. Lud, 1628, tom. I-II. Grignanum, * pieta; in Roma, di Gacciaguerra. et di Carita ditazioni Turrecremata card. a Bri- s. Papa Senato 1495; fu prete di Cacciaguerra, 35. BmeiTTA, S. prencipi.Venetia, opere nel compagno a - N. 1568; Venetia, Farri, 1575. Scrittore 1243; arcive- materie poste in Simbeni, Domenico 1265, card. vescovo nel 1273; mori a Lione Dottore et d'altri Giacomo 1641). diverse sopra IIII, deirillustrissimo Veneto, Parisiis, ... AUTORI. privilegio di con Pio LORO utili. Nuovamente luce P. DEI persone molto nel nel clamato piu Opera nel 1221 ; entro francescano d'York scovo . Bechet, Bagnorea a TOrdine . labore Haye Dionysium Nacque BIOGRAPICI Assisiatis et opera Ioannis CENNI principio clel vol. patriarchae omnia..., CON », Francisci s. Frangisci s. Minorum * HORTUS s.,* Vita Bonaventura, ap. NELL'« GITATE Cagianus, Paolo Ioan. Burali Regolari, S. Antonius, d'Arezzo cardinale Pudentiana, vescovo de del * Vita di Chierici titolo di prima di OPERE CITATE NELL HORTUS « Piacenza e poi arcivescovo poli, raccolta dal R. P. Cagiano Antonio 1'istessa presso in S. 1609. Scrisse su adoperandosi xione, di si e nel Andrea s. la costui per aclopero pnre 44. ap- (!a 1666. AUTORI. I"I'a i- a Vi B * Scrittore aseetico; nacque a Napoli nel 1585; entro nella Gompagnia di Gesu uel 1604; vi l'u eletto Generale nel Tea- 1646; mori o Roma a uel 1987-1988; Hurter, 45. Paolo Carolus I, par. III, col. 1218. [Bascape] * Petri, De S. Caroli, Francesco di gnia Gaetano Giesu, Vita della della di R. La medesima Palermo Zenero, 1649 Cajetani... Melch. DecioCirillo, Bologna, Carlo - ; Vita - Latine Hanel, Pragae, 1668. S. I., Vandone, Nacque Siracusa a * 1593; mori nel nel 1647. nella 1578; entro di Gesu Compagnia Palermo nel a * Octavius, ctorum Siculorum, Graecis Latinisque plurimum ut aut Opus posthumum ciendo operam t r . R. contulit stica illu- cum entro 1582; mori nel dei noviziato nel a Palermo col. ** Teologo ecclesia- PP. lermo di agiografo ; nel 1613; mori 1579 ; 1593; mori sua di vescovo nella secle sua Ungarelli, I, p. 168-187; III, col. 554-555. - nel nacque 1620. a nella Ioannes, * De coenobio- libri duodecim Cassiani Opera D. (in omnia, Alardi Ca- Migne, in ed Patr. Lat., 49, 53-476). il :$0 verso Teologo polemico; nacque nella a Betiemme, Dobrugia; monaco in Egitto, a Costantinopoli, a Roma, valier, - Pa- citta il 413 verso siglia,ove nell598; ehtro nella Compagnia Gesu eletto fu commentariis fondo 1566; Gesuiti mori S. Vittore intorno di al 435. - MarChe- I, col. 796-797; Bardknhewer, II, p. 353-356. III, col. 1086-1089; III, col. 546-547. ed nel Ci- Sommervocel, Hurter, i Barna- solenni zaei, Atrebati, ap. Bapt. et Cuilielmum Riverios, 1628, p. 1- ... 294; nel Siracusa a ; nacque tra Ioan. nunc ap. di storia scrittore e nacque ; i voti institutis Joannis * Agiografo 1615. rum rillos, 1.657. * nel Cassianus, P. Pe- ...** prodit. Panormi, primum 46. perfi- . Salernus, s u cui . Ba- preposito generale della scri- Caietano, R. P. Octavio 1550; entro emise Hurter, codicibus Mss. ptae,... et animadversionibus a del antiquis ex collectae stratae Luca Bologna, in ecclesiastica Congregazione, San- monumentis, ex editis nondum Vitae nel ne Novara Caietanus, et di storia e nel 43. di nome segretario Milano essendo 1085. col. il - Rossi, 1614. Cultore biti III, Sommervogel, - 1602. tradotta P. a * lngol- anche fu stampata e eredi a gestis libri VII. trova sotto volgare scape, Francisci reddita S. card., archiepi- Brixiensem, si stessa in Compagnia. Palermo, 1637; rebus et E. ap. Societatem Al- P. Basilica a vita stadii, typ. Sartorii, 1592; Brixiae, Compa- dal scritta Gaetano fonso * So.m- - VIII, col. causa beato Alphonsus, 1640. II, eol. 708-712: beatiflca- 176-177. Caietanus, ved. Daniel. to-li, ar * tius, iircn scopi Mediolani, 42. VII, III, col. 547. Avellino, la LXXXV Sommervogel, - 463; Hurter, , in 1608 Vezzosi, - nel LORO mervooel, per del dArezzo. nativa col. Ronca- Napoli beatilicazione Burali p. di F)Kl del- Mascardi, 1649; Paolo BIOGRAFICI Na- Napoletano; professo I'Istituto dei lini CKNNI Gio. Roma, Secondino Napoli, per gliolo, 1650. * di D. teologo, Religione.In Vitale CON », 47. — XXIV Collationes p. 297-886; col. ed 477-1332). in (in Op. cit., Migne, tom. cit., Giov. Castaldo, 48. NELL'« CITATE 0KEKE L XXXVI Venetiano, Mascardi, como 52. 53. de tuale. rina fine clella Vita in Grassetti) * G Ved. de' Caterina Bologna, risse nel e 1 1i r a s s e fu abbadessa ove nel 1463. niori 1712. o Catharina, Tanima tra Cla* p. a Caterina Beata blicata da Firenze a della Ved. Caterina Fieschi J646. », pub- 55. 1447; Giuliano sposo nella citta nizzata nel a 1737. 1510. nel : Fu Senensis, s., i). Catharinae dal niori in ante clxxxiii annos Raymundum per Capuanum theologum D. in sermone nunc autem longe et denuo Ingolstadii, ex phica Davidis * Caterina nel Benincasa 1347; fu Vineis a Italico ex Latinum correctius di- tractatus sex conversi; accuratius et typis excusi... ofticina typograSartorii, 1583. nacque terziaria nel Douai 1645 nel nel o II, p. 5i2-543. a Sanctius, Siena domenicana; Vita Clcatelli, delTistessa Napoli, * * del Lellis, fondatore de Santio P. Generale 1, col. Dialogi virginis Senensis, sanctissimae, stributi... * Anversa a Religione de' Chierici Regoministri degl'infermi,descritta 1627. II fatta eredi di un'altra cita Toppi fu che Religione. Roncagliolo, Secondino sione 810-811. 51. Cathakina, ad cano- Chevalieh, - nelPOrdine Anversa ad Camillo P. Genova Adorni nel nativa de 220-249. p. a Qlietif-Echard, - La Margherita teologia scolastica; nacque Cicatellius, 1568). nacque beata entro 1615; mori lari * di Sancti Praedicatorum. Predicatori; si laureo Vita. sotto * Beileri, 1618.- B. occorre Scrittore della — III, col. 1056-1057. della Genova nel Ge- II, col. 936-940; IX, Grdinis typis aLilla; (e stampato «Vita... della PP. nel 1661. Hyacinthus, Gerines 1, col. 808-809. il corpo e 229-331 manu dei Madrid a a 'anuensis,* Dialogo b., noviziato Hcrter, Duaci, dei 50. Relatio diocesi Sommervogel, Vita 1413 delle Ve- a Scrittura; nacque di Toledo, nel s. nel Choquetius, . canonizzata Fu Chkvalier, - 54. nel * 1606; mori Belgii nacque beata P. , Nigri - nel col. 17; Cate- c o m 1, col. Siena. da de, della 1588; entio . G ia canoniz- Farri, 1584. Didacus suiti ag- dal Fu della Caterina s. Interprete della armi s. Bologna, composta da Qiacomo — di 1380. Chevalier, - devotissime Mondexar, battaglia s[)iritrovasi ADTORI. Eusebii scripta vitae et mortis Nieremberg (cfr.Som.mervogel, II, col. 240. n.o 9). Liber (ossia Le alla Quest' operetta giunta * Bononiensis, armis septem necessarie Lettere Celada, p. 244- Vezzosi, I, - s., nel 1461. nezia, Dom."'° * Catharina, nel — 256. 49. a vergine napoletano; professo 1'lstiin S. Paoio di Napoli tuto dei Teatini il Silos, nel 1583); nel 1587 (o,secondo Confu preposito generale della sua gregazione; mori in Napoli nel 1053, etadi87anni. Roma inori zata LORO 812-81(5. Agiografo in DEI Grossi, 1627. Viceriza, Francesco * BIOGRAFICl CENNI del fiegolari.Boma, Gia161(5, 2a ediz.; Chierici de CON », Vita * Batt., Marinoni Giovanni b. HOHTUS edi- Napoli, appxesso Tarquinio Longo, nel gli in 1620. dei ChieNapoletano : fu eletto Generale rici Regolaii ministri degli infermi i.l1619; flori nella prima meta verso Nic. Toppi, liiblioteca del sec. xvn. Bulifon, i/apoletana,Napoli, Antonio - 1678, p. 328; cfr. Carlo Solfi, Com- pendio historico della lleligionede' Chierici Begolari iithiistri degV infermi, Mondovi, De Rossi, 1689, pagine 177-179. 56. Gikocco, di Dio Francesco, Giov. * Vita Battista del serv" Viteili da CITATE OPERE NBLL Foligno, fondatore del Giesu buon HORTUS « CON », delTOratorio in BlOGRAFICl CENNI 60. storico Agiogmfo, poeta folignese; e segretario delPabbate flglio del contestabile Napoli; fn drale vicario e mori nel del poi di generale 1641. IV, Roma, De' Comotto, Amedeo, di Domnus Gatte- Madre Giovanna Vita Foligno; della fondatrice Ghantal, 1614, col. 315-328; Biografo Patrol. Migne, Torino, scrittore e per di 21 entro anni di Giov. i Barnabiti tra solenni nel 1650, ed in nel sive era della 1616, si vita. sua Scrittore di - In nel di Compagnia amico della di Pico gelo Poliziano Rufus, scrittori di nel suo nel Roma 1465; 62. Didacus fu mori in Toscana, Cortesiano, nel 1510. de * Petrus, s. ... Solano dri, 1623, tom. III, por Fu il piu dotto nacque a teologo del nel Ravenna secolo ; illustri; nacque 988 ; fu abbate nel 1041, card. d'Ostia vescovo di amministratore Gubbio legato pontificiomori Ghiesa valier, da a proclamato 1072. Venne Leone XII nel nel 1058, nel 1060, las de Ma- Vite Lima di uomini nel Peru: francescano: xvn. sec. p. - Sbaralea, ed. fiori Nar- 227. nel Faenza della - 63. Dorotheus, stolae. Ghe- II, col. 3708-3710; Hurtek, col. 997-1004. di a nelFOrdine decchia, Dottore 1828. de Orden nel Avellana di Fonte del Real, 1643. scrittore e Ap.co,Pre- S. Francisco... Padre Cronista entro dei Gamaldolesi Peru del drid, Emprenta suo de Diego la misma General y Coronista Nostro * * Fray de Notario de Lima, dicador Migne, in ed la ciudad de natural Cordova ciudad 145). Lat., tom. Patrol. Regolar Ob- la Lan- Claudii sumptibus de el Padre Provincias Lugduni, Orden Serafica la de los Menores virtu- Apostol del Fray Fran- P.e servancia, Patron Opuscula (in Opera omnia, Damiani B. Petri 1600; Sommer- Vida, del milagros Lima... de 59. Damianus. nel - - II, p. 609-611. Tiraboschi, * el venerable cisco piu celebri quelPeta; castello 1614. Corduba, de Peru di An- Mirandola, di altri dei e 1553; entro I, col. 685-689. vogel, Si- Cortesio, des, y Letterato; nacque pieta. cardinalatu Nardi, alias a ex ibid. Bourg, a Gesu nel Tournai a di opere 1510. * Duaci, d'Averoult Therouanne, ]"resso De castro. Nicolai meon * alcune Antonio Nacque mori Paulus, I-IV. ecc. nella III. Tom. a 1, p. 399-401. UngarellI, libri Flores cathechismus officinaloannisBogardi, 1614; vi e 1617; quest^anno a le notizie arrestano Gortesius, * Antonius, historialis. eta * 58. Lat., 14i, 925-944). Davroultius, 61. teologia pasto- patria Torino; i voti Torino p. 71- 1646. rale; ebbe emise ap. di exemplorum.., * Foiiet, Bollandum, Ian.tom.I, Sanctorum, in Parisio- Roberti dell' Ordine Visitatione. Sinibaldo, Andreas Lutetiae sumptibus 77 ; ed mo- Campis, Paris., a professus, et Quercetanus... rum, col. della collegerunl Marrier S. Martini monachus ven. Francesca miracula, codd. Martinus nast. Rossi, 1711, p. 196. * qua vitae, MS. ex Acta 57. Patrum ss. ... intorno cfr.GRESciMBENi,Commentari cilla sua istoria della volgar poesia, tom. Bibliotheca (in in Cluniac. mum Iacobilli, p. 115-116; - LXXXVII chronoscripta,statuta, privilegia, omnia nunc priLogiaquedupiex fu regno della canonico AUTORI. Odilonis s. abb. Golonna, Pietro LORO Cluniacensis, ligno,Agostino Alterii, 1639, 3a ed. * Vita — citta. Fo- essa DEJ [, sculis s., Editio * Sermones, nova aucta, quae Cremonensi non sive epi- aliquot opuin prori editione reperiebantur et ... LXXXVIII CITATE OPERB NELL HORTUS « officina Ingolstadii,ex », CON Ederiana, ascetico ; fu archimandrita Scrittore fiori snl Palestina; colo vii. principio se- * 64. Fratris * [Eadmerus], Cantuariensis batis Sanctorum 1578, p. 780-818. II uno sbaglio del Grevio: blicata in Aprile degli 158, col. 49-117, Brit. Rer. e vero di la storia per Pavia, parte I, I, p. 443- Fastredus, di a Patrol. N. Claravallensis omnia... studio abbati S. (in Patris ... Ioannem pinae, apud Lat., 1641, tom. in Patrol. gne, p. 305-419. labore et Opera Iacobi Horstii, Coloniae Merloni Rule, script.,181, Epistola Bernardi fu pub- tom. M. * Claravallensis, abbas nome II da documenti e 444. II, Sanctorum, Migne, in 856-893, p. di nel 1613. Pavia, 1878, p. 175; Foppens, editore, Vita seguito nel Acta Memorie reto- alP Universita quella citta dell' Universitd 69. primo questa in mori e professore di latina e Edinerus nome sotto il Eadmerus di - fu Liegi ; a greca Pavia; nunquam historiis, tom. e Giov. li Nacque rica Antverpiae, Graevius ; ap. Surium, De pro- 1551 Ioannes, Angli archiepiscopi libri editi. antehac Edineri Anselmi vita divi De AUTORI. LORO Viani, 1600. III, p. 57-58. Bardenhewer, - in del DEI imperatorum ac saatque regum, pientissimorum heroum exemplis, omni aucta et locuex antiquitate Andreae pletata. Ticini, ex typ. 1616. * BIOGRAFICI CENNI Agrip- Kinchium, I, p. 151-152; ed in MiLat., vol. 182, col. 704- 706). * Gultore ecclesiastica ; nacque di storia * il verso dettino eletto di S. Andrea al vescovado nel Cantorbery 1120 in nel 1124. fu Scozia; Moeller, offerts (l Charles Louvain-Paris, 1914, p. 433. 1121; mori 1, Chevalier, II, col. 44-45. col. 1257; Hurter, - 70. 65. Eckardus, d., aliquot Opera omnia, Co- Ioan. * Hocheim teologo mistico; nacque non lungi da Gotha la meta del sec. si domenicano; nel 66. Edinerus, 67. Episcopus addottoro nel 1327. 1302; mori col. 1270-1271 ; - Hurter, ved. verso a Franciscus Chevalier, I, II, p. 615-618. 71. Farnesius, :} di inclusa Eburone, Ticinensi prete, in ab Henrico I. C. et artis Gymnasio librum unum Ispagna domenicano in Vannps canonizzato Brettagna nel 1455. 4685-4688; Lorenzo, * Le - Hur- attioni meravigliose del P. BerColnago della Compagnia Giesu. Palermo, Giuseppe Biopere 1653. De perfecto VTII. Apo- principe ad Clementem pht|hjegmata card. P. Aldobrandini, in quibus ars imperandi tenetur opuscoli in nardo Salesius. Henricus, di Valenza col. Finicchiaro, ved. scrittore II, II, col. 784-786. ter, sagno, 68. a Fu 1419. Chevalier, ed S. a il 1350; vesti 1'abito nel Eadmerus. e nacque ; nel 1367 ; mori Roma Gebenensis, spirituali. Lovanii, Winghe, 1554. oratore Teologo, verso nelPOrdine entro xm; ad Tracta- vita de ascetici I, par. * Vincentius, s. de tus loniae, 1603, p. 669-671). Celebre Ferrerius, Institutiones * (ap. Taulerum, * di Cambron; mori a primo abbate Parigi nel 1163.-Chevalier, I,col.450; De Moreau, in Melanges dliistohe Fu hene- nel Cantorbery; a vescovo rinunzio a nelFOrdine 1060; entro Farnesio oratoriae regio * Agiografo nel nel hiografo; nacque e entro 1511; 1625; 1682. - mori tra nella Sommervogel, a i Padri citta Catania Gesuiti nativa nel III,col. 746; IX, col. 340. in inter- congesta, 72. Florentinius, ven. Padre Hieronymus, Gio. * Battista \ ita dei Cioni, NELL*« CITATE OPERE Chierico Madre di fufo Fiorentini, della LOHO AUTORl. Neri. Filippo s. LXXXIX Anch'egli altra edizione conobbe Ja- Religione... Lucca, DEI quantoal tempo,che ge, erroneamente abbraccio alla fine del sec. xvn l'Isti- Congrega- di Dio, descritta P. Girolamo medesima BIOGRAFICI CENNI CON », della Regolare della tione dal HORTUS che non quella qui indicata. Paci, 1657. cinto * Fu morale; nacque venfun anni solenni voti - citta Sarteschi, ove Madre vita di Dio Padri ; ven. Domenico... viano christianae libri V, Giudice, Laurentio Surio... * Quentelianis, priore della ; fu Poche Lovanio. di tosa lui Haiiem occorrono dell'opera ed in — * nella della provincia de' cona, Estratta nel Libro da Francesco s. altre molte cose Matris Dei. che labore di Congregatione Ripa. Data in Ripana, e novamente con aggiunta dal sacerdote Materia, delFOratorio Paolo Macerata, Assisi Sig. Hi- drale Congreg. Scrittore Minori dal... Pica, arciprete della rolamo della della lario luce p. marchese Cate- col. 128) schini dice Opera omnia..., fu di Ripatransone, P. Ioannis ascetico de e la prhna irreperibile. edizione di et Haye... Bechet, nel 1209; nel mori 1228. 1560-1571; Hurter, nacque 1'Ordine nel - ad dei 1226. Fu Chevalier, 1, II, col. 288-291. Gi- 78. Colloquia (ed. cit., p. 71-80). — Ripa. x 79. Opuscula — (ibid.,p. 1-96). — Vita eiusdem, (op. cit., auctore (ibid.,in s. Bona- principio del vol.). il Francee soggiun- 81. Franciscus, s., Salesius, de 1'amour Les La opera poeta; 1182; fondo nel (ossia Traite 1 nec eiusdem Bufa- Villarosa che Patriarchae della di Antonio soltanto Assi- data P. 80. di Apo- Francisci Paduani Antonii ventura II (in S. canonizzato letti, 1697. * * Assisias, s., R. Leo- P. Lodo- sacerdote delFOratorio luce Sar- - p. 67. Parisiis, ap. Dionysium 1641, p. 64-71). avvertite Dal 1627. Congregationis Minorum s. Ordinis * Franceschini, nel Cfr. Sarteschi, Franciscus, Croniche non scrittore. primo vico in nardi, fundatoris Ri- aggiunta et nativa scripta loannis manu d'An- quella delle nella nel 1575 ; mori p. 60-71. siatis formati. dal 77. Vita non fu scritta di Marca cro- 1557; fu Leonardi suddetta citta sua phthegmata Osservanti Minori nel s.Giovanni Riforma della e Madre della Lucca a nacque teschi, 76. la rinovatione del ecclesiastico Congregazione Congregazione nella Vita del Franceschinus, Ludovicus, P. F. Santi della Ripa, predicatore, apostolico teologo e commissario per Lucca, Otta- Baldassari e scrittore della Dio; Congregatione di Dio... suc- altri libri. 74. di San P. Cesare dal 1619. Biografo, nista di su I, p. 278-279 citata, in Foppens, Reverendi Cer- notizie nell'ed. Mar- Riformati Guidoboni Institu- * di ad della de' M. della Madre ammessoda Nacque Historia Dionisio raccolta Franciotti, 1596. * F. nel 1678. nacque, Coloniae, in aedibus P. Predicatori della interpreteR. F. * Cesare, del tini, delTOrdine dei 154-159. p. vitae tionum Franciotti, i Congregazione della 75. 1602; Roma a Harlemensis, Florentius 73. teologia nel emise dopo nella nella mori Lucca a Regolari Chierici di scrittore principalmente quesfopera nii riusci Lugduni, 1616, ed in bien-heureux Fran^ois Philotea * Dieu. de oevres de du Sai.es, CITATE OPERE xc NELL HORTUS « CON », BIOGRAFICI CENNI Paris, Cottinet-Roger-Lozet, 1641, I, tom. * teologia pastorale,ascetica mistica; nacque e nel voia di 1567; Fu 1(50:2; * Sa- Agiografo ; nacque Con£?regazione 1577; mori vescovo mori beatilicato nel Lione a 1661, Chiesa universale nel Cfr. Pernin, in The cathoUc encyclopedia, vol. VI, New-York, 1909, p. 220221; Hurter, III,col. 898-900. 82. — Sacrae eius reliquiae (ossia Les reliques du bien-heureux sacrees FRANgois — ed. I, cit.,tom. 87. Geltrudis, 88. Genevensis 89. Discursus ed. spirituales (ossia Les 90. Giacomo,* Bernardino Vita Realino di Compagnia in da Georgius, I c. col. 85. . Saulii S. Regularibus deinde sem, patum Romae, viri Dei, Chierici S. * nel elevato - Gallonius, P. alla nel a Nerii * emise Romano, frain Fracheto dei Modena nacque J205; die nel suo . cognome Chalusset, domenicano il nel 1271. - suo di cro- presso nome 1225; mori Chevalier, I, 1555-1556. Gerson, militem beati Con- . a Ioannis Florentini, Con- eiusdem il a nel Limoges . scrittore Limoges, col. virtutis fu airOrdine a di ; et R. P. F. Gerardo sotto ; p. 373-379. Vita exempla conscriptae. Duaci, typ. B. Belleri, 1619. piiiconosciuto E nache i gregationis Oratorii fundatoris, in Antonio annos digesta. Auctore Gallonio officina De della 1656; mori Vitae a ... Lemovicensi... ex dignita Ungarelli, Antonius, Philippi Cfr. Fop- Praedicatorum, antiquae monumenta Andreae 1592; Ordinis recensentur gesta. Congregazione * quibus quamplurima episcoet Ambrogio Regolari di S. Paolo nel 1681. - p. 344. Lemovicensis, trum 92. 86. Gerardus * Preposito generale Roma benedet- monaco in Germania. I, I, par. pens, III, Alerien- Papiensem 1613; fu nel se- ... ascetico; fu tino ed abbate Clericis e Pauli, ad nella Gabrielis P. Bruxellis impressa, typis F. Foppens, Scrittore citta Augustinus, assumpti, Vita typis Jacobi Fei solenni R. 1673). * 91. a Biografo; nacque provincia di Torino voti ... excusa Vindelicorum, Augustae 1632, opera Butzlini, deinde filii,1661. * monachos, col. 384. Ioannes Alexandri nella Sommervogel, - ad cuius- benedictini, anno Viterbo, . . 1595; mori 1653. 1064-1065; IX, Gallicius, Sadi, Commentarius * Belgi, monachi primum Carpi, della Giesu di Gesii nel nel ved. Regulae (in Gerardi cundo nativa cfr. Vil- ved. Padre del delle Agiografo, biografo,e traduttore Confessioni di s. Agostino ; nacque a diciottenne entro nella CompaRoma; gnia Filippo s. Salesius. Belga, dam 1644. * di episcopus, Gerardus spirituels,etc; I, p. 795-910). cit., tom. Fulicatti, alcuni p. 169-178, Lanspergio. Franciscus Opuscula... 84. Vita nel Gia- - Musladinus. entretiens vrayes di Tizzoni, 1672; s., ved. Gentius, 1049-1063. p. 83. Sales; de nel 1605. notizia alla nella Neri p. 139-141. larosa, s. ; entro Filippo s. Filippo, s. Roma, Xeri, - Roma a di Ricci, Breve como 1877. AUTORI. di 49 anni di compagni in Appendice cano- 1665, proclamato Dottore nel nizzato della in t'u consacrato nel Ginevra nel 1622. Thorens a LORO gregationis presbytero. Romae, 1600. apud Aloysium Zannettum, 115-368). p. Scrittore di DEI Ioannes, Francum Gersonii... risiis,1606, par. * Fu il teologo venne * Dialogus inter (in Anglum Opera, ed. Pa- ed II, col. 854-870). piu celebre del appellato « doctor suo tempo christianis- ; XCII OPERE CITATE nel Papa NELL 590; HORTUS « nel mori CON », 604. CENNI BIOGRAFICI Bar- - theca IIT, p. 156-166; Chevalier, denhewer, DEI LORO ed. Coloniae Patrum, pinae, tom. AUTORI. XV, Agrip- 1622, p. 703-726). I, col. 1870-1874. * Gual, 100. Vincentius, del muerte Vita del Padre Bono de Gasparo di . Gulielmo . Gual, Valenza l'annol610; lingua italiana dal Gastiglione in Genova P. 104. in di di * Ebbe 1'Ordine di de' Paola; patria; Minimi lascio nel- entro * Filippo, Madre Caterina suor rentina, Vita S. Vincenzio 1703. lommeo di rag- miracoli e Dio. Roma, 1627; entro Chierici Dio Roma nel soltanto ivi nel ricor- e indicata. La * Berulle i voti insegno Roma a p. 205: Germanus, de fece 1644; 1'opera qui nella Regolari vi e teologia; mori e cardinal du vie instituteur premier Superieur general de de Congregation de 1'Oratoire Jesus-Christe, Notre Seigneur, par de Cerisy. Germain abbe Habert, et di la delFOrdine Barto- Sermartelli, 1622; nel Sarteschi, Habert, Ricci, fio- Fiorenza, Breve dei di a - data ven. monistero Prato, di Predicatori. de della de nel monaca ed. Lazzeri, 1654. Madre tilosolia alle 105. Guidi, Madre de' soienni - 101. * vita, virtu Nacque a Lucca Congregazione per S. Francesco di Che- 1612, stampe soltanto 1'opera qui registrata. Nic. AntoII, p. 325. nio, e Cfr. - Sraralea, Davinus, della della per 1270. p. 326-327. della Ignazio Lazari, 1657. Valenza nel al- teologo mons. Jacopo Candido, vescovo Cedogna in Puglia.Del P. Davino tione Francesco ristampata. Roma, de' Ignatio della Guinigi, lucchese, della Congrega- (!)in 1'anno mori ; fu celebre I, col. 1917; guaglio * adesso et Parigi; Guinisius, in doppo dei Minori Nardecchia, Vincenzo stampata e autore - S. Fran- P. ed Eleuterio; appartenne s. valier, Dio composta . dal di Valenza, di Paola lingua spagnola di ecclesiastico di TOrdine Ga- 1610; da de' Minimi Vita Ioan- ap. servo Scrittore y Fr. Francum, venerabile dell'Ordine cesco vida Valentiae, Vincentium nem La bendito Bono... spar P. * ibid., Paris, Sebastien 1646. Hure, 1641. * *Fiorentino; vi e cano, nella fu lettore del seguente. seconda nella prima Echard, strata nelPOrdine entro sec. II, p. 428-429; soltanto Gfr. e Guigo Cartusiae rantanni indicata. tiones Bibliotheca (in * prior, nel a 1654. - Agiografo e XIII, tom. a 1107; fu eletto priore generale nel 1110; - caro a s. Chevalier, II, col. 59 103. Guilbertus animique e Bernardo; mori res gestae, stomo nel 1583. De pace auctore Henriquez Bellerum, Tornacensis,* virginum origo, instituta et P. F. Chryso- Hortensi, sacrae theologiae magistro, Congregationis Hisp. Ord. Cist. historiographo generali. Duaci, apud Baltazarem I, col. 1921; Hur- tranquillitate(in Biblio- Lilia * sacrarum Cisterciensium S.t Romain nel 1137. Chrysostomus, Cistercii, sive fra i Certosini fu molto qua- Paris,Michaud, tom.XIX, Henriquez, 105. ecclesiastico. Gui- nacque lo stato in eta di circa ed. Patrum, 1083; entro ne ter, scrittore di Chastel done nel e ed prosa un'antica Marces, presso Argentan, Weiss, in Bibliogrcvphie Medita- 1618, p. 327-338). * in 1817, p. 277. Agrippinae, Coloniae scrisse ; mori ecclesiastico nniverselle, 102. delPAcca- membri primi Francese; poesia; appartenne ad famiglia di Parigi; abbraccio regi- e dei uno in Quetif- ove 1'opera qui xvi Fu demia visse teologo; del meta domeni- * 1653. Istoriografo ed nacque a agiografo cistercense; Madrid nel 1594 ; entro OPERE CITATE NELL HORTUS « giovanissimo helPOrdine niori Lovanio a I, tonio, nel CON », CENNl BIOGRAFIGl cistercense; 10:J2. Nic. - La — \x- vie Sainte 253-255. p. DEI Vita b. Idae (in Quinprudentes virgines, Antuerpiae, 1630, p. 199-293). (in Vitae * Ros-Weydi. officina ed col. 29-54). in Dottore Chiesa; la Pannonia, secondo La — tezzato a lemme nel Roma ; Ioanna vie de trice du la 366; mori du S. a 1 1 i. La — II, Catharina, a S. vies Saintes ved. vie de La — la de Agathe Tiers la Ordre du glorieux Pere Les (in 116. La — cit., Pere religieux de de 1'Ordre Paris. Paris, Sebastien Jan noms Marie seur fondatrice Ursins, Sainte monasterede Rome a (in Les 683-738). Freres Premiere la vies Marie et tres-heu- Jesus, fonda- de premiere professe Caterine S. de ville du II, p. mo- Sienne Thoulouze de cit.,par. de (in 405-498). Les Sainte de Novitiat des II, cit., par. la venerable Mere et nastere en de leurs du d' Ypres, P. S. Domi- la venerable des vie de trice selon Composees alphabetique N. vies Madeleine tant Patriarche et de cit., par. II, suppl.,p. vies Tiers-Ordre du que le reverend cheurs pro- vies Marguerite professe du Marie de memorables Bien-heureuses Dominique. Marie, Les (in 306-319). vie de reuse Premier neral plusieurs nom, l'an 1621 decedee et actions et du par et des meme 329-354). p. et Mere SaintDominique, 1'ordre du vie de la b. nique 115. La * Maria, Groix, professe du S. Marie Tiers-Ordre du II,col. 2563-2569. S. Maria. bien-heureuse de fonda- deSainte I Ordre II, p. par. Mont-Ferrat, d'Alba, Madeleine (in Les Janne Marguerite de Savoye, s. du Seurs fesses Bet- a Bardenhewer, - Ghevalier, a Ioannes cit., seconde b. heureuse monastere autres alcuni, nel 331, nel 420. Ioannes 110. de L'an 1625 decedee cit., ed. de marquise fra la Dalraazia secondo mo- altri,al piu nel 340; fu bat- p. 278-301 109. 113. Stii- a nacque done, citta di confine e vie Madeleine della du Caterine studio Antuerpiae, Plantiniana, 1628, p. 75Migne, Patrol. Lat., 23, 85; vies de (1'Orviette, professe du Tiers Ordre de notre Pere Saint Dominique (in Les vies cit., par. II, p. 117-136). eremiet opera Sainte Doiiay, a La — vita et verbis historiae X... Janne partie, Paris, 1635, p. 67-114). Hilarionis s. De sive libri Heriberti ex Vita Patrum. seniorum, ticae * s., X ( :1 1 1 L'heureuse de (in Les 112. Hieronymus, AUTORI. Caterine, pmlVsse cle Nivellis que 108. de nastere Sienne 107. LORO ge- 117. — De Madelein la vertueuse Pre- don, professe du partie, notre Pere Dominique Hure, 1635, p. 41- presso Quilleboeuf vies S. de Be- Tiers-Ordre de (in Les II, p. 246-256). cit., par. 210). 118. loannes * Agiografo; in Francia nacque delFEure), professione religiosa nell'Ordine domenicano a Parigi nel S.t Symphorien 1620 ; mori a sur Coise », parrocchia della diocesi di nel a S. Mathurinus Samsone, a ved. S.Anna. (Dipartimento 1604 ; fece la 119. Ioannes 120. IOANNES abbas, ved. Cassianus. « Lione, nel 1660. - Quetif- II, p. 594-597; Hurter, 1141. Echard, III, col. 1140- Vita batis CLUNIACENSIS, MONACHUS sanctissimi Cluniacensis Cluniacensis * Odonis, ab(in Bibliotheca Patris cit.,Lutetiae Parisio- XCIV GITATE OPERE NBLL HORTUS « GON », BIOGRAPICI CENNI KU4, coi. 13-56; ed mMiGNE, rum, Patrol. Lat., J33, col. 43-86). DEI del Ninno de Nuestra LORO AUTORI, Jesu, de ios Sennora Velesii, 1624. * patria italiano;canonico nionaco a Gluny nel 939; Roma; a sec. x. [oannes 121. nellaprima fiori priore eabbate; del * latino - 3393. et nugis curialium libri octo. vestigiisphilosophorum ticus, sive de huic editioni officinaloannis eiusdem Coloniae, per Filosofo il verso nel teologo ; nacqne e 125. Isolanis, Isidorus 1120; studio 1136; fu eletto nel ed. Marthae urbis 1181 col. 178-181; cfr. Parigi a de 1180, Isolanis, II, col. Chevalieh, qui situs Vitas Ordinis Latina Romae, nellum, 1587. Scrittore Francia, a Italia in Ioan. con- monaca... iJlu- doro Marti- studio ; Germania; in 1380. 800-802; cfr. Chevalieh, * Ossingeh, - Iosephus Iesu a venerabie Crux. Padre Fu Pariai Fr. stampata nel Vida tradotta in M. Prete Giovanni Insigne della Candelas, nel (Spagna), dei Carmelitani nel 1626. - diocesi di Scalzi; mori Veronica, novamente italiana R. dal Antonio Azzio Brescia, Vin- 1581. nelPOrdine Predicatori; fu dei delle convento 1528. nel mori Grazie di Tikabo- - III, p. 415; cfr. Chevalier, Iustinianus, * Bernardus, I, b. Vita chae Iustiniani, protopatriar- Venetiarum. Se ne hanno piu Astorga a col Roma, a edizioni; nell'Ordine 1562; entro Bibliotheca nacque Bi- ('()!.2286-2287. 126. edagiografo; ne nella a 1628. asceta Mi- io Milanese; scrisse di teologia scolastica; Laurentii * a R. P. F. Isi- del lingua Sabbio, schi, la francese in di Isolani... priore del del Juan.de in Pavia, a beata raccolta entro II,col. 2649. * Maria, Em. vita della degli cenzo II, nel 1669; Gallarato,milanese... in 1, par. edizioni edizione Vittorio titolo La Milano; 123. Me- Valtra nel 1629, iJ Monza, un'altra blioteca ; quedlinburgese; ed nei notis et agostiniano Vienna Augu- Archivis stampata Rossi, rinvenni primum - una lano, per de auctore ap. ecclesiastico dell' Ordine mori ab il per Eremi- nunc editus stratus. p. Jordanum lingua, qua scriptus luit, Liber compo- Fratrum S. Augustini, tarum * fratrum b. fratrem per Saxonia, * Saxonia, de b., sub Mediolani, ap. PonDi quesfopera TAr- (op. cit., tom. dne 746) nienziona gelati italiano, dicitur Ex etc. ticum, 1518. II, col. Iordanus, Regulae secondo e, Hurter, - 2489-2490. 122. D. stini, libri VI 11, inte^prete Isidoro diolanensibus. 1182. o Mediolani, segg. di Chartres vescovo nel 1176; mori altri, nei iilosofia Iuexplicabi- virmysterii gesta b. Veronicae ginis, praeclarissimi monasterii S. e * de, lis Salisbury a Guasco, 1634. osservatione * italiano Benedetto ex Patrum, p. 338 XV, vol. 177) Carmeliin ed a Hure, . Genova, nel Maire, 1639. Fupure in Bibliotheca stampato (cfr.Bibiiotheca a francese Me- Batavorum, talogicus.Lugduni ap nel tana, Policra- in Sebastianum II, col. in Bernardum nel 1628; Parigi, 1647 Carmen. stampata Colonia, ap. a Gualterum, meta Chevalier, II, col. - Karksberiensis, Accedit Fn di Agiografo; Descalzos del Segovia Carmelitana io ma tanto due; cata a la ricorderb ne che prima Venezia, sol- fu pubbli- Giacomo per De , II, col. 176-178; Hukteh, III, col. 673. nel Rossi — Historia venerable de la vida Hermano y virtudes del Fr. Francisco Valtra e che , stampata 124. 1475; stiniani... de in Divi Opera Albertis, 1606: Laurentii omnia, e e Iu- Venetiis, questa che il NTELl/« HORTUS CITATB OPERB Bona probabilmente ebbe GON », le per CENNI BIOGRAPICI L32. Lanspergio, della mani. * Storico nel biografos e 1408; ebbe di quella nel III, p. dico Tirabo- - I, 110-111; Ghevalier, t in ia u n V in s c e t iu n vecl. s R. * S. de lentes Maria, virtudes, de S. Fr. Pedro ..., Vincenzo (cfr.Nic. 1660. il (donde in 133. il 1490; ent.ro in eta certosino cardinalis tolo Vita D. vincia S. Francesco dalle di croniche Spagna, di detta Pro- lingua spa- noniae, * in vincia, composte dal gnuola typis Modena nel Barnabiti predicatore ria, e Padre di detta il per Francesco Storico a deirOrdine Portocarrero nel di Ioannes a S. a ; 1623. 134. Liiia 1659. 17 dei viveva anni; Ungarelli, - I, nelFOrdine 135. Lossa, Henriquez. 1632. nel el siervo * La vida que Dios de Gregorio Lopez en algunos lugares de esta Nueva Espana... por el licenciado dei - II, p. 186-187; Antonio, ved. Franciscus, hizo nel convento Madrid Cistercii, nacque famiglia dei Scalzi; mori S. Bernardino di nacque ; 1'abito p. 442-448. francescano entro ; Francescani eta Giovan Righettini, dalla nobile Benevento storico e d.a Conone. Pizzuto Trevigi, Angelo * Sig. Zeneri, 1647. 1606; vesti in ancora Provincia, Caroli Agiografo, biografo a di S. Ma- P. F. Giovanni Clerico Regu- et poenitentiario metropolitana. Bo- in Bononiensi Osservanti principis.Auctore Pauli di de' Scalzi Gioseppe Bononiensis Ledesma, lari Sancti di S. raccolti Alexio Pro- della fondatore d'Alcantara, mori e Hurter, II, - primique archiepiscopiet del b. Fr. Pietro et miracoli Colonia, 1363-1364. col ti- Roma, a Ledesma, Alexius,* De vita et rebus gestis Gabrielis Palaeoti, S. R. E. alla trovasi di Baviera, cognome), giovanile suo quella citta nel 1539. col. Madriti, Alcantara. Vitt. Em. ecc. Alberti, 1618; Pezzana, ascetico; naeque Lundsberg in del milagros italiana tradusione Biblioteca me- Buondi, Giovanni nelTOrdine exce- y Alphonsi Martini, 1629 I, p. 731). Una Antonio, viduam ap. Vida y Lan- Gertosa 1'eccelientissimo per M. circa 128. Juan vita Gio. . * La ridotta F. della monaco Scrittore a t is t n XCV , , A A.UTORI. Giusto, dal ibid., Nieolo * s Giov. libri Venezia, col. 1804. 127. I u V. tradotta Marco S. 1489. nel 1474; mori schi, di LORO I). vergine Gertruda spergio, fra cui insigni cariche, procuratore in Venezia a nacque 1)101 Francisco Lossa presbitero La Ruyz, 1613; la Gregoire Lopez dans . III, col. 841-842. Hurter, Mexico, vie 129. Jure, 130. Kempis, Saint-Jure. ved. nouvelle Thonias ved. de a Iuan Espagne vellement Kem- la de pis. 131. Lancicius, * I-II. spiritualium tom. Iac. Meursium, verpiae, ap. rum * Scrittore ascetico Lanczycki wiesz, nella mori in o a Lituania, Kowno vero Leczychi Gompagnia Sommervogel, col. ; il suo di a 1574; Gesu (Lituania) nel nel Fu de Compagnie Jean et del 1650. Messico; Cfr. 1620. dove e nou- Pere un par Jesus. Paris, Henault, 1644. del entro Gregorio 1592; e Lossa, aureus metropolitana in ancora menzionata altra allMnfuori libellus della che Lopez, vita nel I, p. 438-439;' e opera Vita di chiamata ». - IV, col. 1446-1455; IX, 569-570; Hurter,III,co1. 1216-1217. * chiesa era Nic. Antonio, non Nies- 1652. della parroco Ant- cognome ; nacque nel . Opusculo- * Nicolaus, traduite ... francois en Mathurin . - 136. Lotsaldus monachus, * Vita s. Odi- lonis, [abbatis Cluniacensis], ap. NELL'« CITATE OPERE XGV! Jotsaldus di abbate di S."Glaudio nel di texta, cfr. Tho- la Clerico Luis 1615; Sanchez, * mente in P. Lodovico nel Benacci, del 142. nel Gesii di del de vida ha * 1574; F. dei de tener el Granada, la 143. ascetico grafie, sermoni, nata nel cano nel 1588. - e in di 1649. mori labito scripta Napoletano ; a e nel sterio Alexiae, de nella entro de I, p. 90-91. ; di Gio. Vita Letterato. Congregazione alcune Ginnasio cfr. e nel lettera della Chierici Begolari, 1595; questa S. Maria di dedica biografia qui Solfi, Carlo ancora ; di Giov. in ancora historico varie piccoleopere alla morte generaliziadi casa 1625. Lellis, ov'ebbe trovavasi fu vi mori Grignani, Cfr. la al card. de' Susannae 1632. e Caruso, avvenuta 1625 Maddalena. nel citata Vita Cisterciensis S. Bru- Bernardo; * in Roma citta nella domeni- S. Antonio, ; scrisse Leonardo II, p. 285-291; Achilles, Victoriae monialis de En Caruso, detto assistette III, col. 362-363. Maccionius, General nel 1645 Ludovico cariche Gra- Lisbona a di Nic. Compendio 140. su Maestro cistercense; nacque il 1577; circa Marcello, Roma, di bio- scrittore Quetif-Echard, Hurter, P. de de Ispagna Badajoz - Leonardo Santo de ; nacque ecc. 1504; vesti 1524; Teresa Meerbeeck, nell'Ordine Mansio, partes que predicador del Padre Fray Luys de casa Madrid, en Domingo... Pedro 1588, 4-75). Madrigai, p. Geleberrimo R.mo de di S. Camillo * venerable S. Bernardo. delPOrdine vescovo Juan ailadida la Orden de La Manrique, de Burgos entro * de Storico a las y un por el el Anda- en neuvo Autor, Evangelio, - Jesus, discipula y xellas, Lucas i\vila de Maestro Padre de aora * la S. M. por Angel nel del de de la Orden - vida La Juan Avila, predicador luzia, 1686. III,col. 773-774, Maestro (in Obras Ana Orden... nel 1624. Granatensis, Padre della nel patria Jesus, y principal aumento VI, col. 1071-1295; IX. 786-788; Hurter, Ludovicus in Angelus, companera * 139. nel nelfOrdine mori Manrique, ammesso citta nativa sua Sommervogel, col. fu 1554; Gompagnia nella mori Palermo a professione 1632; fu missionario nel Madre nella liturgiche, opere nacque Vezzosi, par. II, p. 4-23. Ermi- Angelo erede Bologna, Valladolid 1658. la Giorgia; Luigi de la Puente, scrittore ascetico ed interprete di s. Scrittura, nacque a ecc; fece teatino 1646. * Bossua, ... da nelfitaliana 1612; ristretta e de storiche, scritta Ponte da Decium ap. Scrittore di moltissime Com- della copiosatingua spagnuola dal pagnia di Giesu, nio. Martini del Vita - Alvarez Baldassar' Panor- Regulari, Panormi, Cytypis Ignatii Lazeris, 1654; Bruxellis, typis de de Madrid, Jesus. de Maria rillum, 1645; Romae, del Vida religioso Alvarez, Compania P. * D. Francisco autore Maggio, Ponte, de Baltasar P. ex Theati- et Eremum Congregationem Conceptionis instivirorum tuit, clarorum elogiis in- Kempis. Ludovicus Caietani, quae b. mitano. 138. Benin- Sanctissimae Bernerus, a Ursulae nam II, col. 2667. mas Vila Maria,* Matris ; Che- - AUTOIU. virginis Neapolitanae casae, Ordine Gluny 1052. LORO Franciscus Maggius, 141. scrittore fu Santi; cancelliere di Vite Lubertus DEl venerabilis Jotsaud o valier, 137. Ian., BIOGRAFICI CENNI I, p. 65-77. toni. * CON », Sanctorum, Acta Bollandum, HORTUS Beligione della degU ministri manu infermi, sancti- in Urbe. mona- 144. p. 162. Marcellinus Hieronymi de Pise, * Vita Narniensis, R. P. F. totius Or- NELL.'« HORTUS DPBRE CITATE dinis Capucinorum ralis et Sacri genePalatii Concionatoris Apostolici Auctore lino Pise de dicatore CENNJ BIOGRAFIC] vicarii Matisconensi, * Manelfii,1047. typis Manelfi S. 148. 145. Marcellus, Iacobus, CesarDe rable du Vita edi- ChresCongregation de laDoctrine chez tienne. Iban-Ayme Lyon, Candy, 1646. * Di Giacomo che Provvidenza. della in Cristiana, fondata De Bus, che Cesare Dottrina dal Provenza nel 1642 1643 e vazioni della e la 149. Ferroni, latini, peste del 1630 pie meditazioni; nac"|iie monografia sulla e di a Bologna alcune nel 1619 (gliAtti di e queirArehiginnasio,quindi medicina alle di Mantova e queste appro- Maesta F. Giovanni di Mansio, ved. Quesfopera e si conserva della (Piazza di S. Maria potei avere rara: a mano, un della neirArchivio Preti secolari di Dio Dottrina in Contrref?azione. de ven. Monticelli, 28), merce la nostro del in e dal cattedratico e di V R. di e P. M. R. P. M. dal di vespro Salamanca, data Tomaso F. Tradotta ultimaidioma spagnuolo italiano dal R. P. nel M. da F. hi- Bologna, Luigi storiografo e predicatoregenerale del Ordine. medesimo Bologna, Giacomo Monti, 1657. originale Roma questo dallo Torelli esemplare di essa Gongregazione dei Cristiana di Garlo predicatore Fitippo III, qualificatoredel mente io in pubblicata a Ossinger, p. - Uedisione lingua spagnola Madrid nel fu (cfr. 1648 557). squisita gentilezza * del prof. D. Vito del d'Orosco, Marquez, nelFUniversita Madre Orsola, fondatrice molto in * Angelus, serva di S. Paola 1 Michael della Vita F. Alfonso d'Errera... Vita Pisa, mori Fantuzzi, V, - Filippo II, composta vol. in luce Marcellus, * Ioannes, Gattoliche Marcello. 147. di Bologna; del nostro religioso delPOrdine P. S. Agostino e predicatoredelle nel in Mansis, de Universita di di Dio servo la per la terza principiodel edizione).* Marcellus 1593; fu professore di di S. Officio HG. G. Bologna, 1655. Scrittore di sei libri di epigrammi Marquez, Vita, la cui approvata fu 1618 occorrono terza in della Madonna p. 261-263. Con- questa di scrisse ""regazionee ne prima edizione stampa mona- fondato ven. il fondatore conobbe la questa citta nel 1661. sappiamo soltanto Congregazione Marcel nuovo Bernardo, Divina filosofia in religiosodella fu Sa- di Gisterciense, detto Chres- le R. et corrigee par reveue Jaques Marcel, religieuxde la Pere S. Ho- Madre Honesti Lione, duna tion reverenda superiora del di de vene- Troisieme France... en della de * tienne Antoniettae Antonietta prima B. laDoctrine Congregationde Summarium Allobrogis,Ord. Cistercien.; fondateurdela Bus, vi- e nestis Maria L'histoire et merveilles la!vie,mort * voia, della Riforma veritable et Belflore Mariae stero originelle,entiere di vitae ossia II, p. 312-313. * Nicolo s. Marianus, Anj)reas, dei Antonto, di - - ,\ 1658. p. 201. Cappuccini; nacque a Macon (Saone et, Loire); entro tra i IoanCappuccini; fiori nel sec. xvn. nes vergini di detta Roma, generale di Foligno; flori nella seconda meta dol sec. xvn. [acobilli, Scrittore ecclesiastico, biografoe storico deH'Ordine \";\'il cario Etomae, ex typ. Rev. 1644; ihid., Apostolicae, Camerae AUTORI. Folignese; protonotario apostolico, piioro prae- LORO delle S. Orsola. capucino provinciae Lug- dunensis. ["E1 monastero Marcel- F. ... * CON », lorio,Postulatore della suddetta StoricodeirOrdineagostiniano; nacque a Toledo; professo la regola di S. Ago9 mori stino; di 56 eta NELL'« CITATE OPERE XCVIII HORTUS Salamanca a anni. nel Ossinger, - CON », 1621, CENNI BIOGRAFICI in Dieu. p. 556-557. col. ** ribii - che Francesco a fu pubblicata anni otto dopo il costui suo vero a nome, al Sarteschi, il Alphonsi Peruviae in mensis, Decembris simo Patre gesta XIII P. a 153. citiorum meditationum, betur materia totum anni M. Versificatore nel e a biografo; nacqne dei ^regazione Roma nel 1662. 1645; mori Con- abbate ritualis ex Ioannis thereomata mystae fratris ven. **coeci Samsone, provinciae matorum, de' ad convento dtie cora opere un nel S. a Refor- qui registrate, volume De de- virginis fidelium ad in instruccoenobio Celebre circa 1210; di stercense al intorno catholic nel mori Sassonia in mistica; nacque il ci- monastero Eisleben, Helfta, presso 1285. Michael, in The - encyclopedia, vol. X, New B""York, 1911, p. 106-107; cfr. Bevue nedictine, vol. XVL, 1899, p. 457-461. 155. Moschus, tuale Gr. maldulensi Ioannes, et Lat, * Pratum spiriCa- Ambrosio addiinterprete,cum Veronensis Aloysii TOrdine 1631; mori nel 1682. di Tours gratiae spirevelationum et Turoniae, professo Angers; Carmelitani Liber Magdalenae per poenitentium manus, monialium tionibns Nacque Pa- II,col. 3146; Mariae Sanctae AnLugduni, sumptibus Ioannis Antonii tonii Huguetan et Marci 1655, p. 1-146). Ravaud, * * Venetiis, a, nel incunabulis, Carmelitarum laici Ordinis tra ; fu 1588. Ioannis ab s., Mecthildis tionem. (in Vita, opuscula insignis et suo II, p. 688-689. par. votissimae, Samsone S. a del ; entro Chevalier, - visionum beatae Vita... * Anna, S. a di 154. Mechthildis, * Mathurinus 151. Bruxelles a regotari di S. Agostino Livry nel 1501 ; mori a riginel 1503. Lucca a Napoli a 1603; ecclesiastico,e storico ; nacque i Canonici p. 111-116. Sarteschi, - predicabilis per Basileae, circulum. cfr. Foppens, Regolari Chierici ha- 1620. Scrittore Ordine nellaCon- 1627; fece i yoti solenni quo Fride- gregationis professore. Romae, 1727. typographia Komareck, * sacrarum etiam Mar- eiusdem Sarteschi, rico in 1504; Parisiis, 1510; Mediol. Duaci, etnonnullis auctum a eifata et spiritnalium et IV * restitutum suo additamentis Ioannis MAUBURNUs,IoANNES,*Rosetumexer- Congregationis Clericorum Regularium Matris Dei sacerdote, libris quatuor explicata. nunc Opus posthumum primum auctori fratris theoremata p. 5-121;. relati, Franc. Samsone eius operibus colex spiritualia... lecta (ed. cit. al n.o precedente, Lucensi, raccio II, col. 89-92. cit. , Li- P. Sanctos inter S. Beatis- a nel 1636 Rennes a nel nell' Ordine entro mori ; Venerabilis — Turibii regno, 1726 an. Benedicto solemniter et da ms. un Mogrobesii archiep. Idus Vita da col tltolo S. lui rinvenuto, 152. sotto fu rivendicata dal la pubblico quale e delVautore, Herrera, de autore carmelitano nel 1670, la morte Cipriano da Boma mistico; nacque nel Valladolid de scrittore Senonais; a Bibliofheca manoscritta consegnata aveva 1658 AUTORI. Biblioiheca Carmelitana, II, - 1571 il Marraccio LORO 419. Celebre To- Vita Mogrobesii, Limensisarchiep. Quesfopera, che * Franciscus, Marracius, 150. DEI Oltre scrisse la Providence nel alle an- de episc. (in Biblioth. Parisiis segg. ; in 1624, vol. Vitae Rbs-Weydo, Patrum, II, p. Patrum edita 1055 editae e a Antverpiae, 1628, NELL CITATE OPERE tico piu tardi egli va e Minore; HORTUS « CON », vescovo nell'Asia distinto dall'altro BIOGRAFICI CENNI DEI AUTORI. LORO Co- episcopi Ratisponensis. rum, circa loniae 1487 annum (cfr. , Palladio, fu sempre 1'Ilistoria al intorno composta mori, 420 ; il 431. dice, circa si quanto ve- e Hurter, Elenopoli in Bitinia, a cui generalmente attribuita la Lausiaca, quale fu di scovo contemporaneo suo - in Ordine ex adhaerendo lus. Accedit eiusdem * Vita I, Margaritae E Austriacae, .Hispanice. Vida intitolata Sor Infanta * Vopera la Serenissima de religiosa descalza Santa de Clara. ex 169. alcune di e altre nel 1648. II, p. Fr. - Ioannes * Madrid S. Antonio, a Battista, Piergilii, SS. a Malaucene Petrarca, libri IV Petrarchae... Rerum 170. Nacque ad Henricus di Laura ad 167. Arqua, b.. Petri, Vita, c. * presso in * 1374. nel I Iulii, nel a nel 1379; card. in Velabro presso cato Ligny (dipartimento dela di Parigi 1369; fu canonico di vescovo diaconodel Metz titolo nell386; mori di nel S. 171. Petrus 172. aVillanova, - berti Magni Ordinis * Vita * Battista, - della Vita Croce, da di S. AgoSig. Battista Bevagna... Foligno, dal 1640. Pise, scrittore e a 1658. - de, Pizzutus, de 173. S. Ponte, dovicus Prussia, Bi651 Iacorillt, I, p. 67. Marcellinus ved. de 1384; Giorgio Avignone, nel 1387; fu beatifiil 9 Aprile 1527. Chevalier, II, de - col. Pise. col, 3724-3725. 168. 1671. di pieta; di opere Bevagna, in provincia di Perugia; fu pronotario apostolico e priore della chiesa collegiatadi S. Angelo della sua patria; viveya ancora nel 309-316; 3a ediz., 448-454. Nacque Mosa) da Agiografo nacque Sanctorum, Lione a II, IV, col. 37-39. Agostino Alterii, Luxemburgo* de Acta Piergilii 1341 ; mori nel Padova, Napoli nel Montefalco, delPOrdine 1327; fu in- nel Avignone poeta a Roma nell'0r- Scalzi della b. Chiara, detta Petri, 1304; sMnvaghi ad coronato a stino, descritta nel Arezzo Sum- Valchiusa) solenni Carmelitana, Piergilii, Giov. 1554, p. 442-550). * * Trinitate, i voti 1621 ; mori bliotheca extant quae - me- (in Francisci Opera Basileae, omnia, * Franciscus, morandarum ove il 1483. I, p. 866; HURTER, Carmelitani dei 653; Hurter, 166. dal con- Colonia, verso (dipart. di 1603; fece nel Battista. Giov. » del di fu scrittore Esprit Julien, fdosofia,di teologiae di storia ; nacque dine ved. di scrisse e Prussia alunno theologiae mysticae. Lugduni, et Rigaud, 1656. nel Ioannes de « Detto a 197. 165. Pergilius, Plantiniana, Borde-Armand d'indole a An- segg. EcHARD, - Vita, exemplar, Domenicani Philippus ma dell' Infante mori libel- loc. cit. Spagnolo, francescano, professore di teologia e scrittore dell'operaqui registrata e lungo, a QUETIF tipogr. regia, 1636; Sivigiia,ap. Nicola Rodriguez, 1653. religiosa; fu confessore Margherita Austriaca; dei visse Madrid, * Deo officina Agiografo ; fu detto luogo d'origine; fu vento la Cruz, de Margarita magni Alberti adhaerentis 1621, p. 77 de, ripubbli- doctoris Praed., episc. Ratispo- tuerpiae, Ioan. 1056). Fu nensis, de Deo col. 323-324. 164. Palma, p. a Bar- II, p. 185-186; HURTER, DENHEWER, cata II, B. Alberti b. Al- Praedicato- 174. Porro, della Franciscus, Juan ved. Maria. Ludovicus de de, ved. Lu- Ponte. Ippolito, signora * Vita Cornelia e morte Lampu- CITATE OPERE Rho... gnana G. Milano, * NELL Biografo al card. Firenze. ; 1646. * di il Puccini, Vincenzo, nel Madre neranda della Suor Maria Pazzi de' geli Maria S. Borgo del beata nobile vergine governatore Santa e Maria S. Fridiano nel Maria s. de escritas por sul mori Negri, di fu * * Mattheus, Borgo accolto Pazzi; sec. xvn. nachii, formis ex III, Augustae parte Varia III da a nella et de II, Mo- al 1594. di storia ecclesia- nel nel 1526; fu 1540; mori - col. 740. Frangiscus la Madre Monaco Doctor P. de di Gesu di nel nel 1581 ; nel 1634. * VI, col. 1371-1382; IX, Seraphinus,* del Vitedei Ordine sacro piu Commentatore a di della Teresa s. nel huomini, cosi come con nella aggiunte di molte Vite, prima impressione non Scritte erono. Serapino e dal Razzi professo R. P. Maestro delPistesso di San Marco di la prima mori e bio- fondatrice nacque nel 1537 Segovia; nel 1570 ; dei direttori a Scrittura di Gesuiti; PP. Teresa s. Salamanca di 1591. nel Roa, Martinus de, villosas virtudes Carrillo. Por - VI, col. 1761-1767; RiIII, col. 238-240. 180. Or- di Salamanca IV, col. 740; Hurter, viere, donne, , hanno Gesu, Scalzi Sommervogel, Predicatori, . Si a s. di noviziato dei uno Gesu; de' frati Madrid . edizioni; Villacastin, presso fu Santi 1 ibros Real, 1602. Ri- Iesus, y de . dei Carmelitani III, col. 850-851. por de 1590. grafo - compuesto Frangisco cinco vida Des- Compania en La Iesus, funy fu stampata esse ; ammesso entro Beati la de Descalcas el Imprenta agiografo 1561;fu di Baviera 793; Hurtek, 177. Razzius, las Carmelitas, repardida et Ge- Teresa de * de, calcos bera IV capo Patrico ex nel Compagnia a dine, Compania. Toiedo 1611. Ri- de Sommervogel, VI, 1724-1758; IX, col. 804; Riviere, dadora Daberii, 1612. ftlologoed fu Innichen Sommervogel, che Pedro Ignazio s. quesfopera Rader nacque e Preposito Compania... Madrigal, a nel Ribera, ». Matteo col. el Padre II, col. 266-268; IV, Vindelicorum, contiene exempla rontico mori tercero Bo- de - Bergianis, 1614; typis Chrysostomi * Maestro Francisco scrittore e Madrid col. San- Viridarii partes Lres; pars I ctorum « de Compania Padres la misma stica; nacque 179. La la p. 530-531. 176. Raderus, pars de los Pedro Agiografo viveva de' del principio Vida fondador Loyola, de la misma Madrid, cui Maddalena y General a cola * de, della nel convento in de Pazzi, domenicano; tempo Religion badeneyba, degli Angeli de Diego Laynez, y rja, segundo y 1621; e de' confessore la Jesus; florentina. Fiorentino; delFOrdine p. 498-499. Petrus lgnacio di Fi- Vita Maddalena P. de Fridiano titolo: col Maria Quetif-Echahi), - An- Zanetti, 1629; Firenze, Lan- dini, 1639, Fi- a verso nel gli Firenze, Giunti, 1611 Roma, di de 1613. il Ribadeneyra, nio- carmelitano S. di di renze. * fiorentina, delPOrdine naca monastero di S. Marco Mad178. dalena nel 1531 ; dei Dome- patria, ncl 1540; mori II, p. 386-388; Negri, ve- Btoriche, alTOrdine convento sua renze, Vita Antoniode 1605. nome il 1611, od 175. Gio. Palermo, suo nicani II, par. I, col. 1119-1120. * CI AIJTOHI. Biografo e scrittore di opere teologichee "li pieta; nacque die an- era Argelati, - LORO DKI Franceschi, opere Borromeo; nel vita RlOGRAFICl fu carissimo Milano; Federico in CENNT Bidelli,1626. scrittore di alcune e CON ». Pavia, Magri, 1624 B. pieta; nacquea cora HORTUK « * de Vida y Doiia Sancha el Padre Martin mara- de NELL CITATE OPERE CII de Roa Alonso CON », de Compania la Sevilla, por Eu HORTUS « CENNI BIOGRAFICI * Iesus... Filologo,interprete della s. Scrittura, innografo, agiografo e biografo; nac- * mori Montilla a Gesuiti PP. dei noviziato 1561; entrd nel Cordova a "]ue nel nel 1637. 1349 verde nel Vf, col. 1887-1896; IX, col. 811vogel, 812; Rivierb, IV, col. 746-749;Eurter, Vida — de Pouce Feria, monja de Leon, en Santa culto nel 1908. 1381. Sacchini, Clarade Montilla. la viuda En Andrea de Cordova, S. por di Val- ed Agostino; X ivi confermo ne Hurter, - il II, col. 715- II, col. 2483. * Franciscus, Historiae Iesu (pars I, 1614; Lainius, Antuerpiae, II, sive pars ex monastero Pio nel 718; Chevalier, 184. Dofia de condesa di regolari mori Societatis 181. nel entro (Vauvert, Groenendal) dei Cano- nici 1578; III, col. 777-778. Ruysbroek (Ruisbrock, Ruusscrittore di teologia mistica ; nato era a Ruysbroek (donde il suo cognome),vicino a Bruxelles,nel 1293; nel Sommer- - AUTORI. LORO broec) fu Rodriguez 1615. Gamarra, DEI Giovanni officina filiorum 1620; Coloniae Martini Nutii, Agrippinae, apud Barrera, 1604. Antonium Sevilla, por Alonso En - 1605. Gamarra, Una Rodriguez traduzione Hierat, 1621; pars III, Borgia, Romae, typis Ma- sive itaneifi fu pubbticata liana Ioannes Rota, bolognese, Andrea * Andreas, Pudentiana suor per Vita Manelfii, 1652; pars dius, Romae, ex di 1661 Zagnoni, vergine dal Sig. Giov. descritta Rota, dott. teol. * colleg., della Metropoli di Bodelle monache. logna e vicario Bologna, erede del Benacci, 1650 1665; Milano, Rolla, 1656. e canonico * sacerdote Fu di secolare nel Bologna Cattedrale stolico e ; dottore consultore ; ? Storiografo ne scrisse Paa biografo; nacque Perugia, nel 1570; entro nel dei noviziato liticum, sive Latinum intitolata Rusbrochius, 183. de D. (in a F. Carthusiano, idiomate in denuo in G a Amstelodami, Ioannis e o g io r typo- ex 1651. Blaeu, a nacque 1194 anni. Silvestre quivi e mori romitaggio, suo di in JJibliograpfue universelle, - Paris, Michaud, xxxix, in Sacy, eta virtuti- 102 nel Schiraz nel de tom. p. 401-404. Laurentio Surio, Latinum Persico necessariisque Moo Saadi, soprannominato slih-eddin, celebre poeta persiano, presso, ... hu- Sadi Rusbrochii Ioannis omnia Opera * Tractatus * Ioannes, praecipuis quibusdam bus de illustratum grapheio po- sortis versum, Gentio. ArII, p. 222. Fantuzzi, - 1588; Rosarium amoenum theatrum, manae protonotario apodel S. Officio;mori un'altra nel Sommervogel, - * Sadi, Musladinus, 185. spiritualefondata nettepiu del Ulustri azioni b. Filippo Neri, Boora santo, Bologna, Sebastiano 1620. Gesuiti PP. 1625. VII, col. 362-367. Fabbrica nomi, e alFopera qui registrata, ancora Varesii, ciano, presso notis nel 1648. Oltre Clau- V, sive typ. Insulis, 1661). moriaRomanel collegiato di quella 1633, canonico nel 1646, Manelfii, 1649; pars IV, sive Romae, typis Dominici Everardus, Ercole, nel 1666, Michele 182. Boma, a ex Belgico Vie et conversa diligentissimerecusa, Quenteap. Arnoldum lium, 1609, p. 303-346). Jean Saint-Jure, 186. chez quam Coloniae, de de Monsieur Pierre 1652, 1653, * Baptiste, ibid., Petit, 1551; le La Renty. Paris, ecc. J 1 menziona L'Hurter (Jella suddetta Colonia del da 1552 me e due veduta, 1555. altre edizioni ossia le prima edizioni di * Metz nel a ascetico; nacque 1588; entro nella Compagnia di Gesu Scrittore nel 1604; mori Sommervogel, a Parigi VII, col. col. 829; Riviere, nel 1657. - 416-429; IX, IV, col. 778. ' NELL'« CITATE OFERE Salesius, 187. S 1e a s S. ved. iu * iivres dei nell636. CIII Sommervogel, - Margaritae Ravennatis le tradotta e Zoete in p. in dal ap. lan., Sanctorum, Acta II, d. XXIII, tom latino pubblicata venne Bollandum, vir- scritta 548-551). 192. Sgambata, 1649. Gesuiti al nel nel 1655. a nacque ammesso Maria d'Andria no- Vita * di contessa ' e di suor Carafa, duchessa Roma-Bologna, 1617; mori Sommervogel, - Scifione, Maddalena 1635; Roma, del Benacci, erede 1654, Ruvo... ecc. col. 658-66-2. VK, * 189. Schottus, lentii * Andrkas, De religiosorum et Antverpiae, libri * Vita b. de la Com- de — italiano; par mistico; e PP. Bordeaux Belleros bono si- nel di Petrum ap. ad nella Anversa nel di Compagnia nella mori 1552; Gesu nel Gesu ecc. nel 1629. 193. Compagnia patria nel in - Sidonius, larum * Apollinaris, I-IX libri Episto- C. (in Sollii 1587; Sidonii, Arvernorum Som- - episcopi,Opera, Iac. Soc. Iesu presb. cura VII, col. 865-904; Riviere, IV, col. 799; Hurter, nella 1611; mori Napoli a nacque ; ammesso Apollinarls citta nativa mervogel, 1595; fn Sommervogel, VII, col. 11721176; Riviere, IV, col. 812. entro nel Vite, di panegirici,d'un'o- di ascetica, 1652. fratres, 1619. Filologo greco e latino; pubblico, tra di autori altro, molte classici; opere nacque Scrittore pera saecularium II. Ioannem et AUTORI Paris, Sebastien 1600; fu nel viziato LORO gin is (anche questa Vita fu devotes, ames Cramoisy, ascetico Saintes 191. les femmes Sault, du Iesus. de et Gabriel a les quatre Nicolas de Neuvillars, mi- pour en Scrittore aCassel mori Vie La dl, de et divisee * DEI . mariees, P. BIOGRAFICI Franciscus perfection pour pagnie CENNI s madamoiselle roir de CON », VIII, col. 1517-1518. Nicolaus 188. Sault, HORTUS III, col. 803-807. Sirmondi studio et recognita, notisque illustrata, PaSeraphinus 190. * Firmanus, tilis Ravennatis viduae dalV lingua autore in in tradotta venne Vita Gen- (fu scritta p. 1-273; italiana; latino ** Poeta ed al Clermont Scrisse mont, fu il Lateranense; p. 21 della lato Ferventissimi virique phini Firmani, tino, verbi ad ex interprete. Nacque noviziato prae- D. Sera- idiomate Gaspar versa. Instituti eiusdem Comes, Dei Dei Placentiae, profcssore, Vincentius Anversa nel 1603 ; entro dei Gesuiti Silos Clericis - servi Ordinis Olympii, Romae, Vita de- Bituntino, Regularibus typis HH. Corbelletti, 1657. * nel 1620; Ordine del e poeta; suo Bitonto; professo Plstituto Istoriografo nacque dei PP. III, Venerabilis * Iosepho eisdem presbytero. Placen- nel il Du- col. 4237- Chevalier,II, Regularium. scripta a ex La- in 1570. ad Cler- a ed Bardenhewer, - Francisci Clericorum Can. Italico 479. Silos, Iosephus, 194. Placentinus sanctisslmi nel 470; mori o il Mommsen e di vescovo del meta prima 469 in- Senato 4239. De cognome,era nel p. 101-103; cfr. regolare nel 467 ; Roma secondo chesne, Reg. Lat., Opuvitaeperfeciionem apprime ficentia; finum Vite le due prefazione al vol. intito- conis scula suo (cfr.Gaspar xvi e canonico nella fiori Portis; sec. ascetici opuscoli qui indicate; ** prefetto di 910-915). p. a Acta Ian., tom.II,d.XXVIII, Sanctorum, * Bollandum, ap. Lat, Lione a oratore; nacque del 430; fu capo e torno pubblicata Nivelliana, 1614, Migne, Patrol. in Fi- da [Zoutaeus], Zoete ed 58, col. 443-640. * de lippo officina risiis, ex a p. a Teatini Roma nel in Genova 1674. 307-314; Hurter, - nel 1617; mori Vezzosi, par. IV, col. 219. II, NELL CITATE OPERE CIV 195. Simon * Cassia, de De in Salvatoris mini Petri Goloniae, de CON gestis Do- CENNI viconii, 1533; ibid., Novesiana ap. et Cer- Cerviconium, do Cassia da ioli, il Matt 1280 altri, nel Giomale (cfr. nacque. nel logia; vita stole. - nel 1579 ma ne 1290 leiter. ital., salute nell'Or- Fidati S. di tano Cascia da ecliti ed Agostino inediti, 199. ecclesiasticae Coloniae, * Historiae 357 di Palestina: in tinopoli; IV, p. Bethel, presso fu liori avvocato nel II, col. 4309; valieh, Suso, b. D. ctitate della ven. cfr. Hurter, Maria di Dio 1, Vita deirAnnunziata. nico del- bus e Genova a nac([ue i Gesuiti 1671. - nel di opere nel di Scrittore Stapleton, 1610; mori Thomas, in VII, col Autobiographia viri san- miraculis et demum et post amplius Latine e reddita Laurentio Coloniae Suea Agrippinae, Birckmannica, sumptL Mylii,1588, p. 444-615). * Vita s. di teologia ascetica o mistica; probabilmente a Costanza circa di 1295; entro 13 anni mori ad nelFOrdine LTlm nel 1366. 1448- Heinric'/ Schriften, Stuttgart, et illu- 201. — Thomae Dialogus dice 202. 203. — — 1907. Kohlhammer, de veritate cum Appen- (ed. cit., p. 269-349). Epistolae (ed. cit,, p. 118-268). Horologium aeternae sapientiae. ' Thomae Mori. et Angliae - I, col. 2101-2102; Hurter, Seitse, Deutsche W. Apostoli, archiep. Cantnariensis re- Surio . Mori, Anmartyrium Thomae gliae quondam supremiCancellarii Res (in Tres Thomae, seu gestae Thomae a III,col. 111- II, col. 664-666; Bilhmeyer, patria nel stre s. 1540; mori Susonis, nunc Patre Chevalier, fra 1452; IX, col. 857. 198. nel eruditione et domenicano; piet.a; 1593; entro Sommervogel, Quentelios, Hurter, Henricus,* Arnoldi Domeil scritlore 7. Co- Cervinum Genova, Gio. di Peri, 1649. Biografo - Henrici idiomate nacque * 1578. in officina * la direttione sotto probatis Voll. ap. Certdsini Carthusiano, Madre fondatrice Vittoria, 1'Ordine * Ambuogio, serva dei ducentos annos verend. Fario De ecclesiastica; nacque (Liibeck) nel 1522; vesti clari, Opera Che- - vico Spinola, * Costan- a col. 417. 197. III, e Gaza, secolo. v Lovanio, 115. (in greco, a Hurter, storia Lubecca Colonianel 200. Storico ed - haeredes et Scrittoredi segg.). * di malferma scritti (mBiblioth. Patrum, vol. 1598. Agrippinae, 1'abito ed. teo- 1535; 1576-1581. a * Douais a di nel la historiis. Calenium tip. del Cam- Hermias, Sozomenus, di » Pari- Compagnia per Laurentius, loniae pidoglio, 1898. 196. polemico nella nel Sanctorum romi- i suoi e Roma, al delte omnia Henfield usci insegno Surius, Simone deWOrdine IV col. 175-178. deWOrdine beato ; mori ove parecchie epi- e Mattiolt, 11 Nic. ad Gesu, il trattato cristiana scrittore nacque entro nel o agostiniano poco dopo il 1310; mori, probabilmente a Firenze, nel 1348. Oltre alFopera qui registrata, della extant toino Stapleton, Lutetiae il 1295; secondo storlcodella ancora quae Celeberrimo dine scrisse del siorum, 1620. secon- 34, 1899, p. 214); entrd vol. segg. 1285 verso o pnbblicata pure Tommaso Agrippinae, Gualteri,1612). e e Opera « * Fidati Simone 931 f. AUTORl. CoJoniae Quesfopera officina ex LORO Bernardi sumptibus Langendorff, 1533; Eucherii DEI Cancellarii. Evan- 1540. * BIOGRAFICI Basileae, typis officina ex », quatuor gelistas lib. XV. Adae HORTUS « martyris, Parisiis, quondam 1539. 1480 ; Venetiis, 1492 OPERE 2(H. CITATE NELL CON », (ed. cit. di Sermones — HORTUS « CENNI MIOGHAKICI Colonia, nel 168-217). p. DEl AUTOMI. LOMO primo de' quegli essercitii I ulti CV si quali insegnano che spirituali, farsi per ridur 1'huomo peccato alla penitenza, e per possono £05. (in D.-Ioan. citatibus omnia Opera R. a cae- Thauleri... F. riconciliarlo Laurentio in Carthusiano Latinum sermonem translata, postremo cognita, et nunc sime iterum e nacque entro neirOrdine lato il mori nella condo il dei citta Domenicani nel nativa Quetif, nel di * (se- mori Colloquium — theologi turia 786* Institutiones 1631. nel (ed.cit.,p. 672-785). nicani (ed. cit., p. 1-665). Sermones — Thaulerus, a 1880. nel Theodorus, b., cathechetici Studita,* Latine vineium. Ioan. per Sermones - Li- Thomas 214. * Valoroso magini; a nacque 759; fu abbate di Studion Calcide di nell'826. e segg. et in Costantinopoli R. Saceudion nel 794, - Ioannes, paenitentiae. 385 De Trovansi II. col. limento dell'anima simo, contratte Mons. micerio 314- pp. II riabbel- et dalle doppo di San Hortulus * rosa- Kem- a omnia ad auto- emendata, aucta distributa, labore Sommalii So- ex sumptibus lesu, Lugduni, 1623, p. 512- Chevalier, 534). chiamava Hemerken cognome, ma garmente ; si (Hammerlein) di ascetico scrittore Incomparabile lonia, egli fu chiamat. luogo libri pridue; ove di eta Thiepolo, Marco cattoliche II, col. 4471- " ed « della vol- tuttora e Kempis a » di diocesi da Co- nuove il Batte- prattiche di penitenza Giovanni il nel Regularis, scriptoris Henrici P. Kempen, degli essercitii,consi- overo derationi exemplis a clelVopera intitolata macchie di * Fos- angelico scuole Malleoli tomos Michaelis * 212. Thiepolus, tres cietate in esiliato, morl Kempis, Canonici nel culto Chevaeier, 1, col. 721-722. 4422; Hurter, Domea II, col. 307-320. piissimi, Opera grapha eiusdem im- 797; nel ed. delle del delle Chevalier, - a rum Patrum, II, col. 603 difensore Aquino, canonizzato Dottore (in Thomae pis, Parisiis, vol. fu 1274; Hurter, Bel- cathechetici Biblioth. in cxxxiv cfr. Cen- Sermones Antuerpiae, typ. leri,1602; * Secca, presso Patrono e 4493; 211. Cappelletti, 75. 1323, proclamato Taulerus. vecl. e Venezia; (o 1227); entro fra i Napoli nel 1243; mori nel 1567 210. Ve- Marco IX, Aquinas; n.° Rocca a 1225 sanuova 209. Gius. - cV Italia, s., IV, Nacque nel — nel San 1619, patriarca di 213. Thomas, 815). 208. di p. 798-799. mendici et Epistolae aliquot (ed.cit.,p. — gratia Venetia, Venezia, 1853, p. 344-346; cfr. Marracci, par. I, (ed. cit., p. 833-834). 207. in In Barezzi, 1612. primicerio Chiese, Le Maesta. rigore ecclesiastico; nacque fu poi, nel 11, col. 666-669. 206. Scrittore del e stabilirono o col molti, che pentimento Barezzo neto; Hurter, - di divina sua presso ; 1361 1379). del si ridussero di teologia mistica; fu appeled illuminato; teologo sublime il 1300; a Strasburgo verso Scrittore mortificationi mezo 845-901)). p. si mettono delle varie ap. Arnol- Coloniae, recusa, perfettamente a Dio; gli essempi conversioni, discipline nelTaltro re- diligentis- Quentelium, 1603, dum dal e Surio * Dedecem Ioannes,* Taulerus, nacque venfanni nel 1379 entro o fra 1380; in i Cano- regolari di S. Agostino a Monte Zwoll ; mori nel Agnese, presso nici S. 1471. - Huhter, Chevalier, II, col. ir)07-46IO; Tl, col. 976-979. 215. NELL'« CITATE OPERE CVI Romae, 1596. 216. Sermones — ad novem (ed. fratres - - 534- (ed. cit., p. liliornm Vallis 218. Berneri D. Luberti Vita — nacque (ed.cit., Roma Gesuiti i PP. tra 140-141. latine,storico a citta nativa nel 978-995). da detto Chiusa, S. di Scalzo, deila Riformati Osserv. di raccolta mente Tognoletto dine. P. del Pietro Palermo, stratensis, Pietro densi predica- delFIsola, rese di convento Termini (prov. di Palermo) Ioannes S. a Sterre Ordinis Vita del card. di pronepote * Franc. Maria Roma, Stefano Fecondo Santi, Scrittore a nel nell652. III, di Hurter, 223. Roma intorno il - priore ved. s., Ferrerius, Vincentius. 1580; fu lustinianus, Vincentius Antist, ved. Iusti- cano- n ia n u s . De 225. Vita b. * Angelae Ianuarius, de Acta (ap. Bo-llandum, I, tom. Fulginio Sanctorum, Antuerpiae, 1643, p. 186-234). 221. Tursellinus, Francisci Societate niam Horatius, Xaveni, Iesu in Evangelium * De vita * qui primus e Indiam et Iapoinvexit. Folignese scana; ; terziara vedova, mori nel 1309. - france- Ghevalier, I, col. 236. Libri Denuo ab ipso authore recogniti,et pluribus locis vehementer aucti. Quibus accesserunt eiusdem sex. e quella citta Foppens, par. II, p. 615-616; III, col. 1134. Vincentius 224. ; al Garcere al 1649. in di ecc. Tulliano; ANGELis,in Bibliographieuniverselle,tom. xlvi, Paris, Michaud, 1826, p. 290-291; cfr. MAndosio, II, p. 293-296. mori fu ove mo- Canonici riguar- immagini, verso di S. Nicolo dei mori nel entro S. Michele Vincentius, s. il martirio delle - premon- Hertogenbosch Romano. Memorie di An- Plantiniana, a abbate; 1629 Nobili, Roma, priorem dell'Ordine nacque ; di de Paolini, 1623. di officina ex storico Giulio Turriggio il culto nacque nico Papa scrittore chiese danti Roberto Vander Praemonstr. regolari ad Anversa; * Maria, per R. P. Michaele (Silva ducis) nel 1591; II, p. 474. Franciscus Turrigius, S. eiusdem nastero 220. illustrata in stratense Fr. - descripta 1627. Ime- nel 1680. Antonio, Steinvel- fideliter Chrysostomum tuerpiae, '* nel Praemon- vetusto ex archetypo Ioan. F. RiPalermitano; de' Minori Osservanti formati ; predicatore apostolico, insiteologo e scrittore del suo Ordine; gne mori Ordinis notationibus ac Or- 1655. * inter Steinveldensis nova- medesimo Lilium Chrysosto- spinas. Vita mus, b. Iosephi presbyteri et canonici Minori F. 877-878; IV, col. 841- Ioan. Sterre, * Provincia Palermo, da 222. Vander lo Mazzara, dal lettore, e Innocenzo dei Anna, col. IX, del Vita comunemente di Sicilia dei Val tore Fr. di Dio servo gran * Petrus, nella Sommervogel, - III, col. 324. 842; Hurter, Tognolettus, 219. agio- 1562; mori nel 1599. II, col. 286-287; Riviere, ed nel 1544 ; entro VIII, col. 138-157; p. edizioni Sommer- in veda col. di lettere Gultore grafo ; 573). si VIII, vogel, * 217. AUTORI. clelle altre L'elenco quesfopera di cit., p. 145-166). LORO Epistoiarum libri quatuor. ex typ. Aloysii Zannetti, Xaverii partes (ed. cit., p. 3-145). tres DEI BIOGRAFICI CENNI CON », novitios, ad Sermones — HORTUS 226. Vita mirabile etdottrina beata Caterina quale si contiene da santa * Genova, una utile e della nella catho- AGGIUNTE A « cfr. legga si si che la per (in Hierarchia suddetti il Zenobii, da e 48, pag. invece di tinus », si di corregga « « », ho si legga ». Colomanni, corregga « ». A — — Andreae « Bucelinus 133, pag. ». ». pag. lin. A — 111, 14, pag. pag. — lin. 11 di invece 141, ab lin. 1 legga codice, 104, imo, « ab typogra- parole Bona, si il A ». fu Tauri- anni typis « 1676», si ». 13, lin. seguendo 17, Sfondratus A 90, le data, negli Monachii, del 1'autografo pag. lin. 9i, pag. — Cardim « Pedrus legga A ». si ma A II Unio dopo « 1741 Vaticanum, — 10, parole le dopo seguendo ». lin. lvi, pag. typ. stampato, Comotto « Vishanen « », invece 8, A 18, la questi Capizucchi », Cipolla notizia Romae, del tutti « quando 1654-1663). altera, socio come — lin. Salvioni, Mariam lin. editio registra (!). lxiii, pag. correggersi Sfrondatus card. Seroca a lo. 2) nota della (an. aggiunga di Vincenzo Capizucchi, Apostolici Palazzi si », invece fra' complemento Praedicatorum, 58, Vincenzo A 1, menziona Raimondo fra' Sacri dei p. ed ap. « A « frate 1713»; aggiunga ma 1916, di si Stoperi lin. 2, nota 24-25, Bona. del Ordinis Manuzio, phica xl, Giacinlo P. « xxxiv, lin. socio era parole pag. — pag. CORREZIONT le A Lidius Maestro volta prima sano Lapis dopo ». — Gipolla il 14, 1681' A ». del aggiunga lin. f. cit., tutti quasi « revisore come « vol. cit., 2, nota xix, pag. Atti E lin. si tegga Colomanni imo, Commoto « ho », stampato 20, di invece « Petrus Andreae invece », Vishaven « di », », « Bucel- si HORTUS DELICIARUM CAELESTIUM AUCTORE IOANNE BONA IHIAEFATIO id voiuptatem, areolas mes hic flores, excedentes, divini, sermones virtutes animo nimium sihi veram rosa superbit, martagones coloribus micans nitore in elucet, intimo osculum, amoris flammas cruciatibus et transcendit, historiae lilia nuntiae, sceptrigera suavi redolent odoratus hyacinthus obscurant, speciosissima plebeculam florum translati in caelestis iridis transeunt mendacium fructificans coronis risus, omnium inscripta, somniferum documenta maiestate elato papaver fragrantia, ipsi pallentes flores insi- dilacrimans, rosa, compendium, floies emergens albescunt violae, Indici, Ghristi religionis capite commemorat, decora, aureo granadilla, ceteros pro- suavissi- inesse; florum mirabilis repraesentat; miraculo guttas lacrimas suas nitide nomine coronae roscidas recessu veris diversicolor crocus imperialis audacter coloniam odoris regium, multi- fulgentissima suavitatem anni tyrannica ridet tlosculis etiam spicula Ilhc hic minutis oris docet naturae dignitate veteris lilium totius lasciviunt: exspirat, candicat contumacia. convallium profusione hiantis insalubriter veris dentia lilium prodiga laetus gnitum, hortensis gelsiminum animam liceutia minutam narcissus, argenteo eliditur candorem montibus iris insimulat, serpit, inter e nobilitatis, urbanae haud Paeonia deliciis, Illic superborum hic : cumulantes aurescunt, ligustranivis gemmeumque oblectant nitidiores. resplendet. ranunculi vernat,alba montium mam eruditione fecundant. salutaris, multicolori tulipae varia fabula heatitate castis tlore exemplis gemmantes pretiose olim saluberrimis doctrina anemone, omni distinctione luculenter felicitatem varietate, itidem selecti, messem oculos animi inseminant lepidissimae plex venustatis placentihus hic pallore: sanctissima divi- multifor- colorum varia sen- est in flores, ordinata sententiae, intuentium lectio nitidissimi genera, mentes uberrimam ad corporei recreationem siquidem spirituales iucundam ad animi varia legentium gratissimae, nitorem in dimensi, discriminantur: Jllic Illic LECTOKEM. recessus solidam ad Scripturarum. narum Illic horti amoenissimus Quod sus AD veris veteris can- prae- patriae 2. obliti,alieno sollertia mansuescunt, quotquot sylvis transtulit,ac in trausmarinis e formositatis videatur ut angustias totius sisse,ipsasque stellas e At in lectione tot floribus sacra verbi ad exiguas orbis nitores enim inteunius conclu- delicias hominum trans- librorum accurata decoratur, quot virtutibus albicat lilium castitatis, flagrat humilitatis. viola inter bonorumque animus legentium pallet rosa, in terram caelo totius odores, illustrari. Hic decentius amoris Arabiae illecebra sensuum aemulatrix ars divini tulisse. blanda theatrum naturae hortuli solet denique recentiorum regionibus indagavit in solo absolutissimae grant, LEGTOREM. AD PHAEFATK) Hic mansuetudinis sincera spei perenpurissimus nitor, hic certissimae nis viriditas,nunquam interituro vigore,florescunt. Quid memorem fortitudinis constantiam, iustitiae aequitatem, prudentiae sollertiam, oboedientiae Quid caecam promptitutemperantiae moderationem? heroicum verecundiae dinem, quid patieutiaerobur, quid virginalis virtutum pudorem, quid omnium denique illustrissimarum praemulticlarissima Hi sunt flores paradisi,hae ornamenta? tulipae vivae serenitas,hic colores, hi fidei narcissi,hi hyacinthi beneolentes, vernales facies iucundissima moralisque doctrinae tur, vernat, purpurascit: qui quidem flores eo maiori lilia,quibus sacrae diuturniori iuterlucent, quo temporis edacitate, hiemisve morsu, duratione saevientis atrocitate orna- pulchritudine Illi enim aeternantur. uredine, ventorum qua ridentia haec bestiarum noxio qua defrciunt qua et marcescunt , moriuntur: istos nullum temerat frigus exstinguit,nullum adurunt. Illis aspiratzephyrus, his aura virus, nulli aestus Spiritus fructificandi munus Sancti, quae copiosa gratiarum fecunditate subministrat. Ibi sunt fontes vitreo latice placide fluentes,hic aquae salientes in vitam aviculae: hic phetae. Horti ptatem; que fructus suavi ut Et viris ego quidem, sit,qua mihi mea; et profecerim, sunt, tum lector nec dies proficuum tum nonnullae Ideo exaequare. ad nostram ingerunt oblectatione nulla ulla hoc praeteriit,quod eos Patres quo- bonorum commendant: doctrinam studium provolu- potest exprimere sancti Scripturarum in melodi laudes spiritualibus summopere amice, aliis hic utilitatem et consolationem aliquid semper non incredibili cantillant nectare momentaneam cum scripta sunt, patientiam, adulescentia et facundia vocis personant cernentibus parturiunt, quorum lectionem melleo divinas lectiones quaecunque per iubiio denique eloquentia, nulla nam Ibi aeternam. divinae at librorum autem scriptasunt, spem sedulo sine habeamus. incubui invidia ab dictum excerpserim, quod vero legendo Quantum sperarem. iam lucubrationes, quae publici iuris melioribus ex libris fore mysticus Hortus, florum et fructuum varietate refertus, GENTURIA Quidam 1. acerbissime moerore graviter tione destitutus, hic Quid sedes? cum sapien. 2. Incessit Cui Gum 3. tur, scholarium scientiae omnibus amplius Serm. te in Suso, vitae subeunda mors abi sed abnegaveris, gymnasium, Interrogavit autem hinc alius At quietus; in magis eo Prorsus tenere- ingens quo illos Abnegatiosui. cui perfecte hic manere dixit: minus quo schola et os respondens nam hac n.i. Serm.3. discimus ait, voiuntas tolera; desiderio ille: foret. cohibe in Tum orabat. Suso, meam. Hic, volunta- libens amore sublimioris unus: ipsos. nos tuos, mei quoddam Gui Dei instanter sensus omnia incumbebat. operam. facies, frater, ita Non visione revelari voluntatem religiosus literis si Domini Henric. gratissimam inquit, adversa gratissimam abnegare etiam statuo, cupido Refrena, facies navarent christi. afflictionis passionem evasit. Passio audire: et meam, liber tenta- consola- vocem coeperat divinitus sibi edoma, turba omni huiusmodi vix hac cum, suo passionem et ingens eamque in sibi molestia tuum est cubiculo aniini 14. cap. quidam ductus illa quadam, vero in est ille, ab apparens: cor ethacratione feceris, proficies. Suso, 4. Quidam 4. rogatus 5. Minime, : ctatione. Idem, Apparuit gloriosus, quem citatio intimam ad deficiat ctaque homo non ex patientia utatur cap. scire 8. b. Dei voluntatem respondit, Epist. faciendum aliquid susceperat optaret an queretur nis meditare quendam Dominus linguam, Ut Surge, cognoscendi, tem et visus subito meditari, in statim Surrexit Horologii Die sederet oppressus, inordinato conversionis, suae vexabatur. oblivisceris. tuae initio religiosus, tione PRIMA." si enim Henrico Deo cum a seipso creaturis, erga ut esse, scirem, nimia opus gloria. Interillud perfruerer voiuntas exe- dele- 9. Susoni interrogasset, cum Dei pro sed unionem cum ex quoslibet iam Echardus esset quaenam sui Deo accipiat; etiam ferinos et exer- cupienti, respondit: pertingere profunda mortuus utilissima et resignatione, cun- tranquilla quadam homines. Vitae Suso- uniocumDeo. Dei. CENTUHIA 6. Alium fratrem, nomine Ioannem, interrogavitSuso, quodnam Nihil homini plus commodi ipsum patienter exuat, ac Kesiiynatio. PRIMA. esset qui ei similiter apparuerat, utilissimum exercitiurn;cui affert, quam si Deo Deum propter derelictus ille: Deo a libenter se careat, lbid. 7. Si Correctio fra terna. intendis,a te ipso proximum emendare et pro eo non orat, nec incipe. Qui alium corrigit, condolet, crudelis est Thom. medicus Hortul. a hostis, non Kempis, pius. rosar. Locosa. Levia memoriae iocosa et passionis de nam et 1. cap. 8. Verba iudicas, recte et Ghristi. Si in Iesu corona verba enim capite meo, riderem? pede haberem, numquid experientiam dolorum et per Vallis Idem, frequens risus lilior. cap. haberem aut si Minime, Ghristo meorum clavum unum spi- acutam unam sed congruunt non prae crucis dolore in tlerem, compati discerem. 12. esset quodnam statutum quidam interrogavitsenem, magis proficuum pro pace et devotione. Respondit ille, indictum hominum silentium, vitare tumultus patribus 9. Frater Pax et devotio. in ordine a servare et otium. Ibid. Idem, 18. cap. 10. Dixit hoc quidam expertus: Quicquid boni tacendo colligo, hominibus dispergo.Ide m, Serm. 4secunloquendo cum fere totum Silentium. dae partis. Magnus nulli sororum loquebatur, nisi clausa et de causa tam autem diligenter Interrogatus qua etiam aures obturarem, obstrueret, respondit:Si possem, cautela non earum nocet; audirem, siquidem abundans incuscandalum et periculum fragilium personarum ex nhnia familiaritate. Thom. a sensuum procedit et ex 11. Gerardus obvelata Castitas. fenestram voces ne et omne stodia fenestra. in Kempis, 12. Longa multa homini sive rosar. ad iactantiam, applausum Bemerus apud hominum Kempis, in mam; tutum. ina- et vita eius. fit calidus sic cap. 14. Stiidium, se carbo igni ardenti frigidusconiunctus fit saepe tepidus socians se fervido et devoto Thom. doctus et morigeratus. a Kempis, devotus, ardens, et a Sicut 13. cietas 11. rapit et ducit in ignorantiam, est ergo profert.Necessarium volenti et interpolatio, frequens meditatio Dei beneplacitum loquatur scilicet secundum gloriam. Lubertus nem 8o- dicere declinet an cap. hominem aufert, inordinata pausatio, utrum non, an eius, locutio praemeditationem Silentium. Bonorum vita et fervidus Hortul. 1. Nunquam quia fructus Studere debes studii propter aliqua studere, est fortitudo quae animae scire et propter docere non et reficiunt ani- acquisitio vir- alios, aut propter IOANNIS aliud quodcunque gloriam, elatum bilitatem debilitat DELICIA nutrit est, non oblivionem corpus, et facit sed animam, generat vanam homi- contemptum, applausum tenebrosum intellectum, et reficit. Lubertus quam . inslacogitationes, vanas mores, HI'M et conscientiam, animam, 15. S. dictum incompositos Dei mentis, CAELESTIUM superflui humores cor, turbatam num, HOHTUS quani sicut insanam, eam BONA magis Bernerus. Geitrudis cum aliquem peccantem argueret, tanta gralia duro esset tam sapientiaeet discretionis loquebatur, ut nemo cordc, melius: ad eius verba in moveretur non qui idque eveniebat, quia in corde alieno scriberet, in sanguine antequam linguam suam, Dilecti sui tingebat.Vitae eius lib. I, cap. 7. 16. Eadem afficiebatur et mortem virgo aequali erga vitam voluntate: enim: dicebat obtinere, per Geltrudis Interrogata s. respondit:Toto corde iis tamen moriar; mortem incrementum. timeret an salutiferis confidenter Ibid. mori sacramentis muniri bonum, est magnum lbid. cap. Gum videret 19. rari, dicebat opto, antequam mei ut eam per cordis: quid haec perfectiocitius summa sibi enim obti- dicere Iesus esse Geltrudis in potest: Christus. laudem Deum Ecclesia Et Annulo si per Dei sicut ipsam multa bona : Et adversitate tanquam in adversis quia gratitudo et topazion pretiosa. est aurum super III, cap. 21. Eadem me sponsam decoravit ad me gloriae corona, Geltrudis Vitae eius , cum infirma esset et magno lateris dolore torque- negligentiam aegrius iacebat, Domiexterior dolorem: vero nus cura diligentiorerat, cum temperabat Domino se subtrahente, dolor ingravescebat; quia quanto quis ab misericordia humanis solatiis derelinquitur,tanto magis a divina 22. nus minus ei Lib. servientium III, cap. infudisset praeparatam consoiatio ex- subtractio do- 3. aliquando Lamentabatur non Adversitas. meus excitet animam ornatissima S. Dominus Hummtas. 2. retur, quoties ob visitatur. cor- ope- hominis subarravit suo ingruente Dei, sequi potest: corona lib. se Libertas dls 12. figuram, quae in campis et vineis terriculamentum ad avium apponi solet. lbid. 20. Sicut annulus est signum desponsationis,sic adversitas est divinae electionis: illud confitribulatus signum quisque quare denter RcsiKtmtio. providentiam homine a quodam devoto Interrogatus Dominus in Geltrude, respondit: Libertas magis pJaceret neatur. sacramentis, lbid. 18. adeo indifferentia. 11. cap. sine Domini praefero beatitudinem aeternam spero laudis divinae vitam 17. et voluntatem. Per correctio. solitam aestimabat. ante communionem, quod Domi- gratiam devotionis, ac ob id se Gui Dominus: Sponsus quandoque votionis. CENTURIA tectum ; mundas doque plus tionis. Lib. 23. Sensiwiis do nudum delectatur magis III, sensibilis a virtute monialis communione s. gratiam non Domino quan- gratia devo- Dei exercitiis ad laudem retrahebat, quod pro servirent, constanter servire Deo dicitur in habeat, non mihi propriis solitis tamen perseverat. Ibid. et permanet quandoque ut servitium tale ac Geltrudis cum qua accepit:Vellem responsum propriisexpensis crederent esse gratissimum. Ille autem devotionis expensis,qui Ijicet saporem infin.iitas. in se haberet, mihi Tmpedita torque quam sic ego : humilitatis, quam a homines 24. ornatas 18. devotionis oraret, tale intueri, chirothecis quam in cap. Quaedam collum sponsae manus, delector PRIMA. ob corporis regularibus exercitiis s. Geltrudis Dominum, quatenus,valetudini restituta,iisdem a infirmitatem, orabat tibi sponsus minus in sponsa Gui Dominus: Num posset incumbere. familiari eius domi delectari conversatione videtur, quando potitur, foras cum procedere ipsam ad spectaculum vulgi ornatam quam gloriatur? His verbis procedit in publicum, quando talibus a deiectamentis voluntati. 25. Humiiiatio. In studiis III, cap. idonea casum III, cap. Bona vohm- simae infundere homo omnium Cui Deo. bonorum cantu ope- Dominus: impediretur, ei sineret modulationis illa: Gratia Ad illi meritum evenire. elevata, gratiae in tua, Domine, posset profectum meliorem tollitur casus depressionem per crescit patientiae et diceret percita,cum possem; respondit enim bonam per desiderium ornata me cedit grava- humili- 28. nimio desideriorum, autem quae Domino: ad subtilius Dominus: Voluntas voluntatem ad Deum quis vellet habere, Utinam, Domine, similitudinem eam tua plenum talis tibi effectum pertinent. Quam tam magnum liquidis- totaliter tibi habet ignis habet magnum coram Ibid. 27. [ntentio. Et mea ignem haberem, quo anima substantiae liquefieri posset, quo talem est: capitis in saepius in festis delectationem inveniaris. 26. Affectu quasi cum vitio hoc homini, quod sibi occasio minis, quia inde duplex tatis. Lib. studio quiescit, sponso praepeditur,quia tunc, privata, soli divinae relinquitur sensuum cur praecavere. in 21. festo,dum Domino, forte, ait ille,per hunc ad gloriam quasi in conclavi corporali molestia cum anima tunc Dei tunc quodam requisivit minus intellexit, quod propriorum Lib. a Ne sed exercetur: rum illa Gorporali impediente infirmitate, cum intendisset,in batur. Intellexit se tandem rediens, autem,Deo intentionem fragilitate suam hunc defectum segnius Domino ex docenle,quod quamvis homo ad Deum quandoque negligat Domino confitehumana conver- bona IOANMS pia tere, misericordia eius tamen caelestium noirrns voluntas frequentius paeniteat peccasse. eumque Gum 28. festum ante Deo a remunera- avertatur, non lbid. sentiret quoddam aeterna nostra opera digna existimat, dummodo tione deliciarum. infirmitate se gravari, sic temperaret, quatenus imut infirmitatem non petiita Domino, dicti festi celebratione: tamen totam divinae a se insuper pediretur voluntati tale accepit responsum : resignavit.Pro qua re a Domino ista quaeris,et te insuper voluntati Per hoc meae comquod a me mittis, ducis et mihi ad me valde hortum deliciarum, Sed amoenum. scito, quod areolis si florum in te Resignatio. consitum, exaudiero hoc ad areoservitio, tunc impediaris a meo ego te sequor si te vero non exaudiero, et tu lam, in qua tu magis delectaris: in patientia perseveraveris,tunc ad areolam, in ipsa sequeris me invenio in te, si amoenitatis magis delector: plus enim qua ego habueris desiderium si habueris devotionem cum gravamine, quam quod non delectatione. cum 29. sanitatem sua utramque ritus ferens Ecce desiderans, circa Dixit aliquod Lib. 31. s. mei III, cap. Orabat in dextera faciem meam averto a te, tuam toto corde in omnibus 53. Geltrudi: causa sed Omnis qui perferendum gloriando gravamine patiens et voluntatem sponte mihi suam offcrt, Adversitas. nuntiare mihi quod amore intendens-perse- Gui Geltrudis, ut quendam defectum in ea blande respondit: Et benignus Dominus infinito velles honore fraudarcris ut et tu iilo, privarer quare ego vel similem praemio, quod lucraris quotiescunque illum defectum cavendum de cetero Lib. 58. III, proponis? cap. recognoscens 32. Dicebat Dominus Geltrudi: Si solum in s. spiritualilms exercitiis delectarer, utique naturam humanam post lapsum denuo reformassem non indigentem victu vel vestitu aliisquerebus, pro industria. Sed sicut desudat quibus conquirendis humana impein palatiosuo rator aliquispraepotens non solum delectatur puellas habere delicatas ordinat et ornatas; sed etiam principes, duces et milites, aliosque ministros ad diversa negotia aptos et paralos; ita et ego deliciis contemplatiin interioribus solum delector non sed etiam diversis exercitiis utitium negotiorum, quae liunt vorum, penitus idem. 55. Dominum emendaret. infirmae, in infirmitatem, eique porrexit in fervore etigeret:illa vero spiavertit a suam Domino, protinus potest gloriari,et langueat, dum verat. vellet respiciasvoluntatem, Dominus gravamen ille veraciter mei Domine, Geltrudi sinistra perficias.Lib. 111, cap. me 30. Dominus faciem meam non in quod respuens, nunc, ut et ut manum, utramque dicens: ad Ibid. Apparuit aliquando utmtas vita defe- activa. 10 CENTUHIA Orabat 33. dixerat Geltrudis Interroga nam postquam habuerit est hora utuntur laboribus in 35. Pro responsum suum in suis, non renda. quaerenda, 37. refectio. Lib. Item laborandum reficiuntur,ego mandavi dum sibi. Lib. 38. intcntio. In regnum hinc ex eo literas nigras ad cap. ut Lib. Dei exteriora colore. Porro et maculam animi interiora illae principaliter eius,id profe- est secundario quidem non hoc et per 77. cap. et iustitiam eorum mane et meam verbi istius exterioribus bona cibo ut habiles sui, quod sint convenienti pabulo pascitad ad homines quis cibo, quemadmodum dele- ministran 14. quadam faciebat, quas III, accepit defectum etiam ablutionem eam Evangelio primo gloriam summo in iumenti literas tale 90. etiam me IV, omni in exorans, potius repromisi. Pondus Cum delector per apparuit ei Dominus gelista,qui pia obsequia Ghristo exhibita libro. Quandoque autem tingere calamum Nocte etiam sed permitto, ut, talem emundantur. et III, cap. in refectione ctatur qui omnes, praevalens, humilietur, Sicut qui unam parte abluit, et eidem: dicebat: pro In omnibus orare. in corpore, Dominum ei illam quilibetreligiosusperpendat, anteponat. ad sua et confortentur meum, tentata adiicenda sed tantum, opera desideret, quod reficiantur oranti hoc ad vellet impe- unde omnia semper semper vincere interioris hominis: ctum Peri- Deus orationis commissi: elegieam non ut solum videbat, Dominus esse potest, non deleantur. ex totas non sed amorem nec manibus, quaerendum autem 74. occulti Dixit obtineri studio a intentione, qua quadam persona tentationem : Ego sordes, quas 36. mihi, spirituad recognoscens, habet Ego officii sui III, cap. alii defectas Dixit 71. quod officii sibi curas perficiatea exercitiis Lib. III, cap. dixit Dominus: meam impatienter quae immitti. caeleste persona, diversas insuper bono. Lib. diei serviat una attrahantur Cibi III, eligatsibi competentes ut personam, quaedam ob Geltrudi ea laudem qua" Lib. elegerit,tunc patientiam conservet. iibenter acquiescere adversitatibus, quas 34. Gravabatur pro Deo a illis regnum sapientissimus immittit. Interna exercentur quas non diri videretur persona, molestias illam sine quia molestias, culosum Tcntatio. magis virtutibus. ceterisque quadam pro sibi venientes incon ei Dominus: ut homines 69. cap. oificiaexterna. his amoris, quia et caritate, patientia, humilitate in Adversitates. honoris mei causa PRIMA facere: etiam intellexit, per quandoque in cum a s. loanne Evan- religiosisscribebat videbatur latere atramento, lesu, et in et roseas distinguebatpartim nigro,partim aureo nigram scripturam designariopera bona, l^ paucitas aman- CENTURIA posset scere me ex 45. Dei a amaret, miracula. qua Praesentia locupletando eas corde removeri se eius 46. bus wem. Aliud signum eius subiecta sentiat. omniumdece- ptionum di um reme- Omnis . ... superbia habere omnia in prorsus suo, enim omni- ex eliciat conformis, si amore apud (a). 11 materiam lauab nec membra prorsus Deum affectam erga si quam habebit, se nihil esse, confidunt, hoste unquam et omnia docuit hominis. primi habere se Hanc ullo oriri superbia . paupertatem habuerit, quis vere nec ex reperitur,qui aliquid habent, viribus suis expectant. lapsus et error lapsus angelorum spiritu nilul illo sapientiam certo pro Deo tribuunt, Christus nos veritatem oinnem et decipi poterit. lbid. 2. cap. 48. Pater in huius sum Deo suo mundi quamdiu extra magna Creatorem. et 49. animi eos motus sentire? milh toto detentum et impeditur: ideoque habet alii in sicut modo ad suum spiritum plura negotia expedit ameo quod in iis non Ludovic. de Libentissime Ibid. cap. 3, ignorare § Vitae Ponte, optaret in die Epiphaniorum pios audivit: Quid Jiabere,hoc quasi verbum declarare. gemens, illud,impedi- multis; necesse. respondit: cum quo ingens aliquod suo cum Et religio- tendit, ita hic centrum suum bonura tempore, tanquam esse locum talem Idem vult debere vi ad Quicunque spatio unius horae, quam sit plius haereat, quam eius cap. 2, § 1. dicebat Iesu soc. constitutum, suum detinetur sublato, mento exilio versaretur, quadam ita Aivarez Balthassar non vi saxum, non ne Deo cum fidem cap. Item tenero Hinc putant. se ab exemplo te percipit praesentiae est, si illis dumtaxat in vero autem tenent, nihil Resignatio. ea et deceptionum est paupertas spiin aliquem spiritualem praeservat, ne bominem inducatur. eiTOrein Pauperes lugis adhaesio sentit audivit, quae timens occasione se cum oranium certum sola , vel si corporis, offerunt, sese unquam et est, Bolland. discedens. sint, et Remedium Haec solet: in anima orani anti- lbid. 47. ritus. divinae in anima audet, apud sensibus in unquam Eadem manens beneplacito rationi mortaiium non quis, dicebat, Sanctorum 3. Dei animae eloqui ea inveniat. Deum, nullo a non obiectis, quae dandi J, cap. par. affectum omnem intelligit, quae profundissima sint, si Quod sua. in ipso veterum praesentiae certum atque homines gratia reuovarem Vitae Signum PRIMA. de ipso si Deus volo quod festo nolit Deus 2. ibid. p. 2. c. 1 ; pik tardi il lloim scritto Ead em aveva (a) Prima XI. c. jKirole ibid., p. 2. c. 1, e corresse apud Bollandum cancellb le [OANNIS Dicebat 50. dientia BONA in omnia domo dicam CAELKSTIUM Dei dulcescere: petere mutationes, dum HORTUS nullum officium esse vile,et stabiles religiosos el debere verborum memores I•'} DELIGIARUM. angeli ad oboe- esse, et non oboedientia. ibi [oseph, Esto tibi. Gap. 5, § 3. Deum Quales erga proximos se gesserint homines, talem se misericorexperientur: si dulces dulcem, si misericordes erga Diiectio ",L mensi eis remetietur. dem, nam mensura fuerint, eadem qua Gap. 7, § 2, idem. 52. Quinque sunt fontes patiendi absque culpa propria, qui fontes sunt Fontes meritorum. Primus est ferre temporis iniumagnorum ferre °2. rias, frigora,aestus, tonitrua, ventos, nivem et pluviam; molestias et incommoditates corporis, morbos, dolores, tristitias, usque 51. toedia,famem, sitim, somnum, 3. ferre aliorum siones; 4. ferre eveniunt sunt contrarios,varia ignominias, contemptus ad aliis,qui aliqua ratione ex parentum 5. ferre nostris mores et paupertas afflictiones spiritusin ingenia detrimenta, et generis; et propennobis quae pertinent,cuiusmodi nos infamia vilitas,sociorum et dedecora; divini rebus obsequii,scrupulos, tentaIbid. cap. 10, § 2. et distractiones. tiones, ariditates,desolationes 53. Dicebat Laurentius videret s. Iustinianus, cum augeri numerum religiosorum,rigiditatem vitae atque monasticum vigodiu non consistere: rem raram siquidem esse perfectionem. posse Vitae operibus 54. Jtem omnia, esse et 55. Si dum aut esse, Inter vestri iudicetis. non II, cap. tract. Adrianus 56. nullum ab hoste Ibid.,cap. sanctissimo nullo unquam eo misereri, nihil vos vera sdentia. vobis ex diei convivium sum; sequentis invitatus: cras quid vero agen- enim Petrarcha, annis multis a Lib. III lier. Brevitas ut ntae. cra- memoran- maius solitus dicere pontifex saepe supplicium optare, quam ut erat se fieret papa, haec Dignitates. de quodam in gratiam, quam viro deprehendere potui, quantaevis perfectionis se cogitatioingerat:tantaque cordis psallentinunquam Leone videlicet dicebat tumultus bellorum Deum 67. Romanus suo duo: 64. Petrus 57. Franc. perfectio. Ibid. religiosusad habui. baec scire esse publicos Dominum Rara 9. nunc vultis,presto quid, ait, ex me sit, vos quibus vacat cogitate,ego stinum mens vultis cap. scientiam veram nihil. posse Quidam darum, in praefixae, se Si senatoribus: aut eius dicebat patien- defectum lassitudinem, paupertatem, et alia eiusdem necessariarum, pulices, muscas cinifes, rerum proxi- Damianus, monacho opusc. recitat: 13, cap. Habet 23, hanc puritas viget,ut absque ulla resistendi moiestia cogitet,quod a psallentisore discordet. nihil omnino oratio. li eodem 58. Si duo Mortificatio. pergentes itinere quidem alter est nihil vero sed peccaret, non neret, quanta opusculis post ad 59. Quoties homo pertingit,ut quod suum funditus est nis, etiam si omnia hanc tamen decocta pec- diuturno et Si sine Deum enim Quod cata. sionem omni nobis omni et aeternitate; toties purgatorio fit liber immu- et commisisset. peccata solus vitia. Idem, amore de parum gloriam se spatio cuncta Ibidem. ei cap. omni ab averteret commisisset peccata cum contingeret, omnia pec- post culpae remiscontritio,et aversio ab nostra conversio mortifica- etiam poena quod sitplene non sui perfecta displicentiaac cum Dei ad accidit est non perfecta.Ioannes 1. multa revelabat, multa pius vir, cui Deus Hic autem concedebat. Dominum: haec, nec Domine, nec rogabat illa volo. Deus itaque omnia praedicta illi subtraxit, et per quinquennium in magnis eum angustiisdereliquit. Gumque die quadam vehementer fleret,astiterunt ei duo angeli,ut ipsum consolarentur. At ille reiiciens omnem consolationem: Domine, inquit,nullam ubi tuum, tu quidam peto, sed habitas in abunde anima reat, illumve sufficit mihi mea, ne dicto, tanta ut quid locum custodiam aliud subito in eo lux appa- circum- ingrediatur.Quo verbis exprimi possit: et caelestis Pater ad eum: dabo Filium, ait,meum tibi,ut ubicumque fueris,ipse tibi comes individuus adsit. Et ille: Non, inquit,Pater, sed in te in ipsa essentia Pater tua esse caelestis respondit: Filius meus desidero. Tunc es in mihi bene Ibid. tu, complacui. quo 62. Hic idem amicus vellet,si Dei, interrogatus quid facere diebus vitae suae in magnis iniquitatibus omnibus vixisset,responfulsit,ut confessio- semetipsum, in nec evolaret, et si solus Institutionum Fuit consolationem \is ipsius abneget adversus pure , iii-;. conformitatem hominum peccato, atque ad Deum 61. abne- Tau- voluntatis quaerat, ab brevissimo ut dimittitur,inde Taulerus Perfecta et Dei vero medio obti- apud totaliter dimitterentur, ita ut, si ei sic mori poena ad Deo amore certamine ex Eckardas terra. a meritum sanguinis guttam habet, quae in vera igne divini amoris unam peccato, fieri posset sua quia illum perfectam sui abnegationem promittere sibi tam quis ipsius aspernatione sui offende- carperet; iste ipsum isto tantum prae cum tempore concremata et 60. eam cunctorum debet, quamdiu vel Remissio via sermones. peccatis suis omnibus Nemo caeli pro in nec considerans prior distantia in lerum, tione in unus propter Deum: ab flosculum cogitaret,et diceret intra se se: Decerpo eum, melius deliberans dimitteret elegantiae est; deinde rent, et mirae Abnegatio. PRIMA. GENTURIA dit : Si eum nec omnia quae sapiens et discretus confessarius mihi iniun- BONA IOANNIS HORTUS xisset, fecissem; et omnia sed tam deinde pure in Deus iam dicebat: unius sem, totus tunc plane sicut hinc exirem, amabile subtiliter admisissem, naturae ipse gratiae: sicque humilem resignationem, licet si voluntatem, dem, tibi perspecta humilis Verus sentit quiescere potest, tentus est, sicque in ipso nec lbid. gradum insistens Dominus ut tam naturam, per quid Quomodofiani cito ,',',,' ,)"' similior in Quisquis adversa est se infimo naturae, tui vide- gratissimam Dei Ibi- , nihil humilitatis vertitur in habitum. proprium retinere. Taulerus, adversis malum cap. Hmmiitas. impatientiae etficiunt,sed eam quae sed ei velut calida egere sorbitiuncula, aut obsequium, quam potius aegroto impendere dulcedini immorari. lbid. Resignatio. 11. vitio succumbit, non in ipso latebat, madeargentato nummo, produnt: fitque cupreo, tradatur, totus ex puro qui priusquam igni examinandus argento constare dum eum iniicitur, non vero videtur, ignis cupreum igni sed ostendit efficit, quod talis sit. lbid. cap. 15. 68. Si quis ad illum contemplationis excessum pervenisset,ad sciret autem aliquem aliquisapostolorum pervenit, pauperem quem tionis |I"|M in totum ad ima propensionem, quamdam loco potitus sit. Ibi iam con- virtus est. Ibid. litiam infirmum ' vera ille Ghristo 67. natu- vel unius atflictionis, resignatione desolatae quae horae spatio duraret, fieri posset patientem animam unius anni spatio bonis actibus assequi perfectiorem,quam afflictione in obtineret. Quisquis igitur resignatior est, In dumtaxat inter 9. cap. hunc locus autem 66. vero senseris, ipsum roga libentissime qua essem; Si gratiae,si adversum est pos- foret, exequereris. Taulerus in donec Tnfimus enim spatio 4. cap. 65. vel verapaeniien. Ibid. sit,sive fiet tibi supra natura quam pure contritione et discernere introvertens consumatur; dolore morerer. motus prosperum Deum in et paenitens possit vere vita sive in teipsum laudem sicut hac ideo iucundum, vel illius in nemo gratiam; et mea saltem cum utique tunc Gum 64. ram peccatis vixissem, in instaret, si peccata meae peccatum unum annis quadraginta meque ita ut peccatorum eorum Ibid. perfecto amore, ipsum angelicae,in Deum recipere et convertere ad ipsum conversus, et a peccato aversus bac luce migrarem. et innocens ex purus essem, salutationis nonnisi Si resolutionis tempus confessus vivere,ut omnium conarer oblivisceretur. penitus me 6"". Idem et neceis de illiscogitare, vellem deinceps quam oportet dimisissem, nuncormeum contaminare; sicut peccata 15 DELICIARUM. CAELESTIUM cap. 18. alio servitio, deberet praesenti contempla- Adversitas. Misericordia. J") CBNTURIA 69. Una salutatio Dei gloriam cum sui angelica,ad maiorem ipsiusabnegatione prolata, etiam multis psalteriis,ex propria volun- Propriavoiun- tate propter seipsum et Si 70. Resignatio. Domine, Deum eorum magis sed « Maria », in corde Haec 73. sed viaiu Ka,s a in In etiam sit illa ei: ut recitas Quando Fiat voluntas petitio, adverso. quam sit fundamentum Gum dicis Ave, « illudque semper tuum, sollicita,sine recta, pura, omnium dicebat omnia errore, ei toto quo sine duce. et facilia suavia rationem perfectionum ad reddere perducit, quia omnis eas sciebat, sanctitas Cap. 6. sine vivere se meo, ex his nihil oriri se, id est sine ullo motu pro- cruciarer. voce a animae Dei quodam lugubri:Ego admodum Debent propter immensa non remotae rerum afficere,quae naturales remaneat potest, nisi ab 75. Interrogatus daemon vinci et hoc modo corporis, ita malignitatem, earum bonitate. exorcista sum enim commu- Cap. quisnam ille infelix 13. esset, amore. carens 14. 76. Amor et si nobis sentio; suntque valde Et si aliqua earum terra. a inclinationes in ••••• delectatione ea meque solet, valde omnes earum respondit Cap. scio, vel intrinsecus sicut distat caelum ingredi posset, me quae amor. te excuses, filiis, parentibus, amicis, facultatibus ipsi sufficiens est, Beata consummari Verua Ne nostrum. Dixit prospero, nesciebat, quae rerum corde niter Quid consolationes, Quare, inquit,si loquor, priae voluntatis, intellectus et memoriae. ahud aut ambulo, sto, dormio, manduco, quidpiam facio, nihil harum IIIOII recto, corpore, omnes • sii dae- volo, amor. eritque clipeus et protectio tua in ceteris scripturisfundamentum sit amor, semper 74. Eadem nudi- sine et sed meum, tuum in fuit illi in instanti. infusa Perfecta Nihil volo, o dulcis Ibid sunt. in- novo habeas, sibi enim anima accusare. Iesus nomen ibis Amor tam eventu fixum mediante sanctitas dicas fundamentum », vitae tuae. cursu Nihil anima, in corpore, hoc Domino: solum te quia fugiebat et parata sis te in omni et sine cupiebat volo. noster in tua liceret,et alios de dicebat sunt, sed amore: aut semper Pater angelo- novem laetificabat. Vitae eius cap. 6. magis Deus praecepit Deus, ut servaret has regulas. Nunquam ac nolo, lbid. est. concessa regere Ianuensis te a quae 72. Eidem dicas Documenta. mihi utilior et auctoritate praerogativam libenterex amore resignaredebealium Deus vellet. Ibid. cap. 22. Idem, perficere amare sincero et eam arbitrio Deo Gatharina enim puro meo id per Beata 71. a hanc quando cantatis, melior mihi pro possem; rem, amor. plena ordines rum creare Purus PIUMA. quid verus, minimum purus sibi et integertotum deesset, esse Deum sibi in inferno vult sicuti est, videretur: ideo IOANNIS Gatharina dicebatb. vel sed intelligi, formis Haec 77. Beata non retur sibi dicebat audiebat, verbo aliquo speciem boni, quae habet tantam mentio tui vero Cap. bonum bono conformitatem, in tuum; Deo a sic nec sum te de aliqua re, portio tua diabolus. omnem Gum sermonem digna nominari, es aestimationis videtur. esse sibi: Dicebat Si vis Dei, expoliare creatura esse debes te omni ob peccatum originale et quam acquisivisti proprietate,quam voluntate actuale; sic multiplicastipropria per peccatum perverse Nolo illas Deum per, quod me, idoneum esse, et amandum Religionis renuntiaverat sum mulier, sancta Si habitus vi tollerem potest impediri amor, Hoc rem. capillorum eius, et si et dixit autem a te, si aliter humeros Verus amor. amoris habere in ut spargerentur. me amoris. posset Non nequirem. militum, fervore, ita Vis inflammata: amore puro in exercitu essem inter 18. se magis quia ipse per ingresautem coniugata erat. scintillam incredibili per medium Deo. b. Gatharinae illa repleta et tuus, inquit,vel minimam eum augere, magno aliquod in Deum, omnibus, zelo et potest. Gap. non dixit Praedicator ipsa,ad Deum propter enim ferre amor purus quam sit dicebat, qui in; denotant frater Quidam Proprietas exuenda. Ibid. amorem, voces et 80. Gui Dei. creatura 79. Odi sui. 16. 78. eris Cognitio similitudinem quantam quidem alicuius nominatio ne nominari terrena memineris malum, nec vide- qualis ego se ipsam : Gum habeat et bene, male, haberi est, et, Ibid. bonum ad nullatenus omnia, nec non in se homines omne sed sola haec nam scirent sermonem habetur malum excedere Si esset. audis, quod scito cum est: loquerentur. Deinde aliquam me sit; nam Si haec perfruatur. Deo a nihil se: nuncupari vel tua bonum omne intra sic de interius,non Deo seipsa loquebatur de aliquid,cum esse transcendat qui creatis,solo nunquam bene, quia male: qui gustaripossit creatum, amorem purum, 17 DELICIARUM. CAELESTIUM nolle (a) se amorem omnibus amissis HORTUS BONA semper nodus solveretur Rursum ama- dicebat: Si fieri posset ut sine amore proprietate amaret aliqua anima puro huiusmodi quamvis malignus sit, non posset tamen amoris auferret ab vis eo omnem malignitaquia nocere, diabolum, animae tem. Gap. 81. omnium 19. Amor proprius malorum, pulvisculus (a) Catharina] non si avverta et si minutissimae il Cod. omriino ex eo eradicandus fuerit arenae, ha espressamente. Catherina, non non in est, anima potest solo qui, est minima Deo ma enim radix portio,sicut appropinquare, anche in seguito, ove Amor proprius. 18 immo vel mundum. minimum Cap. 82. Afflictiones. ctione b. Gatharina Dicebat occupareris.Sunt vincamus, dictae homo ad 83. Resignatio. et in calamitates sed afflictiones, Cap. quod mundo, 84. Deum in si quod vitam quod haec quo sunt gutta sui rent, amici dicebat: reverti 85. cui amarae idoneus enim fit cum potestate a omnino paradiso fruitur alipermittens eam desiderio Deo mo- debere iam ipsa operatur, non placitum est. Cap. omni caelo de nos nostra ipsi Deo Beata in volo voluntatem per 31. moriendi, vivendi, vel esset, habens unita summe amoris effectus animam sunt Deo, cum in perpetua erat calor seipsam Deo eius ut a rebellione intimus non adversus unionis dictae iam posset, guttam unam fierent, eiusque gloriae consortes. Cap. et discer- Deum, recipe36. Item sicut illi qui extra esse patriam mundo, cognatis et amicis, qui, peracto negotio, domum versantur. Cap. 42. cupiunt, atque ibi mente semper Mihi videor in hoc a Humiliari oportet, Tanto amore apparerent sicut canis dominum consecrata, Cap. 3. humiliato intellectui nam cuius piura videt, quam videre oculis qui cupit acutissime propriae praesumptionis. Cap. 31. secrata. Nihil in sunt ordinata sic ut eadem non in nam infundit, ratione 86. Amor. Sic Dei procul sunt oculos amplius videantur nec propter Deum. omnia, nihil poterat desiderare. Cap. 38. Dicebat in in infernum, mutaretur descenderet vero si fieri inordi- motus amoris unitivus, ita uniens Damnati ipsis pugnantes cum omnes puncto. Vivebat voluntate, et dicebat divina cuiusque rei,nam, aeternam, quare ut nobis in hoc voluntas Deus et Carebat sive alterius affli- 29. sub Porro velle, nisi ideo in dulces habeo momentum debemus. in hoc Humilitas. huiusmodi, non operari, quae vero dispositione accipienda sunt, uniri et tribulationes,iniuriae,dere- bonum divina nat. necessariae autem unionem. in semper Unio. magna Interrogata quid vellet, respondebat: mento aliqua videatur, nemini tuo: extinguantur proprietatidominemur, terra, nisi quid suis: Si poena et intolerabilis donec nati,et omni iam totum corrumpere iacturae, calumniae, infirmitates,tentationes, conaliae et esl illa enim occupatio mentis a Deo est, in quem defectu, incideres, nisi gravi aliquo ab lictiones,rerum fusiones sufficiens amicis afficeris, quamtumvis teque praeservat eas eius granum 25. dixeris, nisi confessario sic PRIMA. CENTURIA ardebat, veste ut induti, suum. sicut aquam Item a omnes Si Deus dicebat: vino, statim tamen ita lumen theologi simul; spiritualibus,eruat diceret: Deum Deus eam Si daretur et sibi angeli mihi cognoscerem, hostia mihi discernerem a con- PRIMA, CENTURIA 92. Deus in momentum, gratiam de momento cuiusque capacitatem et exigentiam, et quia gratia datur ad proportione crescit gratia,qua crescit opus. operandum, eadem Dialogi cap. iuxta Gratia. bene coniicere mutati, et Animae dam natio. immensum pelagus simplicissimiet purisquamtumvis minima imperfectioingredi ideo anima veritatem caritate priva hanc intelligens, quando potest, in infernum infecta maculis se a n e separatur, proiicit, corpore tanta Ibicl. coram puritate appareat. 95. Unusquisque iudicii sui, unussecum portat sententiam si Et condemnat. animae invenirent non reproborum quisque se amoris, loca a et Deo in sunt et maiora paterentur tormenta, ordinationem. B. Gatharina affectu; sed communione si essent divinae contrarietatem eundi instinctum Anima creata nisi in Deo non iustitiam; et per ob 96. eum ordinata, et Deo terribilem in divinam Deum ad nulla ordinata, extra inferno sancli. in 3. sit Deus simi nerent Mores sapiebant, repente contrapriori omnino admirationem. Signum est itain vita spirituali, in quam terrena instituunt trahit omnes Sanctorum conversionibus ex nisi non reperire suavitatem cap. Cum 94. qui prius mutatio maiorem eos amoris vulnerati,vitam amore carnali. Ibid. Peccatum. sit vis divini licet,nam riam, quae que confert 2. Quanta 93. Amor. omnibus in fortassis defectum ordinationis, suum. inesse, propter Deum, in maiori Deum, forent tribuit illis quae lbicl. cum quotidie communicabat quidam religiosusei dixisset cum rema- quiescere potest. Damnati extra locum quod eo est abstinuit magna in per suavitate frequenti aliquot dies, tam ab peccandi. Abstinebat omnibus fructibus, quibus impensius delectabatur. Applicabantur ei infirmae remedia eius aegritudo esset corporaliasine fructu, cum nullam languor amoris. In morte mariti, et fratrum, atque sororum propriae satisfactioni praeferens sensit ob poenam unionem cum timorem divina voluntate. Videbat daemo- habent enim potestatem eos tentandi, qui absque terrore: non nihil diabolicum sunt est in eis, per a purgati spiritubono, quia quod possint apprehendere illos,atque ipsis inhaerere. Nunquam nes ad orationem incitari eam fuisse Abstinenlia. stolas nardum a Ex Fastredus divi pultes ex ciendum stomachum hac austeritate de eius abbas Bernardi interna eodemque sponso: exauditam. 97. sine accedebat in farina motione, interno qua sentiebat ad se cognoscebat motu se vita. Glaraevallen. novissima in editione confectas, addito epistola, quae habetur, oleo et post epi- scribit melle, ad s. Ber- calefa- scrupulo comedisse. Gumque eum, inquit, mihi respondit: Fili mi, si monachi accusarem, cum IOANNIS obligationem In foret. BONA omnis nosses, enim hoc panem, nostri maiores tes, securi ut ut tanquam et declives enim monasteriis et mortem et pararunt, comepropria lugea- allegare,sancti monachi, irriganda nostra peccata laboribus ea infirmitatem infirmi saepe suis quem humidas valles edis, lacrimis intramus, comedimus, peccata indagabant, ut 98. et 41 DBLICIARUM. buccella, quam sufficit monacho Nec mus. CA.ELESTIUM monasterium populi deploremus, dentes, horum HORTUS Patres exstruendis oculos ante haben- viverent. non eximiae virgo,videns in spirituanimam poenis purgatoriigraviter torqueri,qui tamen satis probe vixisse putabatur, interrogavitDeum ob causam quam in caelo. Cui esset Dominus illa anima nou respondit: Iste monaQuaedam voluntati chus existimans illo esse, in puritas aliquo,quicquid voluntatem colligeex in eis spinis rosas, illos. erga Fuit Senensi: sum: meam Ipsa et melius nec ab illo et in te. Et offerens in humiliter consentire quicquid abbas faceret, quaelibet posse agere. Vis puritate vivere? summa summa in ei oboedientia 2. b. Gatharinae Deus scandalizari, et bonis omnibus enim noluit; displicuit Spec. spirit.cap. in 99. Dixit quia ego proximi in sapientiorem se Blosius sui abbatis atque obtemperare sionis sanctitatis monachi cuiusdam in peccatum conspectu Dialogo, iudices unquam adhaere, semper fiat,vel dicetur; si offendi,ve} nunquam Mihi sed considera manifestum videas, affectum meo compas- 100. cap. id optabat octo insignistheologus, qui annis continuis a Domino ipsi ostenderet, precibus obtinere, ut hominem viam veritatis ad edoceret. Tandem eum eum qui aliquaudo vox caelitus facta est, dicens: Vade ad limina templi,et hominem, quem salutans invenies. mendicum Exiens repperit,quem quaeris, igitur Nunmendicus: ait: Det tibi Deus mane. Respondit prosperum Addit memini habuisse. adversum me mane magister: Forquam Sed ita tunatum faciat te Deus, quid loqueris? Respondit pauper: infortunatus nec aliquando fui. Et ille: Felix esto, quid sibi ista infelix fui. Rursus verba volunt? Et magister: Nunquam pauper: enim Salvet te nunc capio Deus, iam apertius loquere: neque faciam. dicas. id Tum Libenter Optabas mihi quid inquit: pauper 100. olim prosperum mane, habuisse. Quando si nix, laudo. ideo natum Novi si Si enim et respondi ego enim fame pluvia cadit, si miser sum, triste nunquam me iudicium. voluntatem fieri,et cum Deo me premor, aura serena atque despectus, mane mihi ego dixi me adversum nunquam laudo. Deum Si est, vel turbulenta, Deum Deum similiter contigit.Optabas nunquam vivere, certusque mane friguspatior, sum laudo: etiam fuisse. infortunatum optimum et fortu- esse quic- Exempiumper fectae tionis. resigna- CKNTURIA Dicebas amara. Haec cum esses, si transfudi. dicturus ille: In in et permisit sive dulcia, Deus, ad quod faceret me infelicem me eius Deo a nihil fuisse: voluntatem enim penitus meam magister: Et quid, obsecro, in abyssum te Dominus demergere vellet? Et Et si id faceret, me revera inquit, demergeret? ita arcte amplexarer, ut mesunt, quibus eum brachia descendere. infernum in cogeretur cum Deus, evenire felicem omnia fui,quia ille rettulisset,dixit abyssum, mihi ut nunquam vult volo, nisi quod duo ille mihi praeterea subiunxi similiter ego infortunatus nunquam optima suscepi,quae tanquam sive ideo ille facit. Et quid PRIMA. Haec humilitas sunt et eius divinitati unitus primum humanitati, per secundum didicit ad Deum semicompendiosissimam magister Jterum tam profunda humilitate. esse veram resignationem cum Et venisset. Qui ait: A Deo. mendicum autem interrogavit,unde Dixit Deum Ubi creaubi, inquit magister, repperisti? pauper: Deum turas omnes dereliqui.Rursum magister: Ubi reliquisti? amor: per his Ex sum. Quis Magister denuo: magistro ubinam enim semper oboediant. et meos et silentium affectiones omnes in ipso foret, quiescere pacem Colloquio in meditationes sublimes minor Deo quae 1. S. virtu- in Antonius, habeo et industriam: alterius mirabatur: bat. 2. Timor. Hilarion, cum quicquam dere, quid prope in vivi potui. Iam mihi per- perduxerunt me unio tantam cum Deo. vero Deum quietem sempiternam. In nulla meum lo. Tau- SEGUNDA. fratrum degens, omnium monasterio huius continentiam, virtutes illius iucunditatem in eius vita. proximus esset, nec ei,praeter sensum, superesset, apertisoculis loquebatur: EgreSeptuaginta quid dubitas? Egredere, anima mea, morti hominis times? annis exhalavit ad mea, ut vigilantiam,alterius legendi aemuhumi istum quiescentem ieiunantem, illum praedicapatientiam, alterius mausuetudinem Athanasius S. novi, regere istius lenitatem, illius sectabatur: labatur et Sciscitante anima theologi et mendici. conabatur, exprimere se ita voluntatis. bonae rex. tu?Etpauper: Ego sum ipsius,respondit: In regnum CENTURIA studium hominibus ratione meum, inveni, et tum- in Denique interrogatusqua hunc, inquit, statum pervenisset: Ad fectionem lerus es esset sensus re, cordibus mundis ille: In Ait servisti Ghristo, et spiritum. S. Hieronymus mortem in times? eius vita. In haec verba IOANNIS eremita, 3. Palaemon ad herbas et mensam, vidisset, fricans ait: Dominus Cumque HORTUS HONA GAELESTIUM in solemni cum sibi oleo cum manibus, frontem, crucifixus meus rogaret Pachomius eum et discipuloparatas ubertim fundens quid Abstinentia. lacrimas, oleum nunc ego modicum ut die accessisset Paschatis Pachomio a et est, '2-'" DELICIARUM. comedam? sumeret, eo ex acquievit.Lib. I de vitis Patrum, in vita s. Pachomii. 4. Pachomius eo redarguit coquum quod, ipso absente, suum, olera et ratione non legumina coxerat, ea. ductus quod monachi An his non ederent ex ignoratis, iriquit, quod gloriosum sit abstisi quis ab ea in eius est nere praesentibus? Nam re, quae potenullatenus [idem]. . state, divina Domino consideratione praemium. nentiam dem. coactam intermitti fratribus 5. Dicebat solum non nenti illas deliciae non absti- propter expectare merceappositae fuerint,si fratres parcius sibi maximam spem fratrum tanta non Ibid. suis eremita: Ioannes homines putetis,quibus credendae a videtur apud ipsum exiguos sumptus commoditas. ideo et tunc propter licentiam utendi cohiberi: frustra plures escae cum consequitur magnum cuius re, inutilem propter Deum, reponunt. Ideoque debuit vero necessitate atque Denique utuntur continet, se ea noscitur habet, quadam his Ab Delicias saeculi corporales absti- sed fruuntur, Guia. cupiditate quicquid abstinentibus esse pserit,etiam si vile illud sit,et quod in usu solet. Aqua denique ipsa, vel panis, si cum cupiditatesumatur, id desiderio est non ut necessitati satisfaciat, corporis,sed ut animi etiam hoc lib. abstinenti II, cap. 6. hoc omne cum deliciarum vitio ducitur. sum- In Patrum, vitis 1. Paphnutius abbas, propria multis suam nem sunt saeculo saecularibus debere despici,etiam experientia,conversatio- doctus similem fuisse dicebat: nullum in si latro sit aliquis,aut in scaena etiam si cultum ruris et positus, exerceat, coniugio videatur adstrisi negotiator dicatur, et mercimoniis ctus, etiam serviat; quia in ordine omni vitae sunt animae Deo humanae placentes,et habentes actus aliquos occultos, quibus delectatur Deus. Ibidem, cap. 16. 7. Quidara monachus ita impugnabatur a daemonibus, ut hora diei prima Ipse facta usque ad tiones fame in corde horam fuisset ad hora sextam. aquam, horam nimia dicebat vero usque in prae nonam suas, tertiam defectione suo: Licet sustinere, et tertia,etiam Gumque et nunc, advenisset vix se posset esurio, oportet tunc cibum hora me sumere. dicebat, oportet sustinere. me sexta, infundebat tamen Gumque sustinere panem panis infunditur, oportet me expectare: qua adveniente, complebat omnes vero Quadam et, expleta psalmodia, comedebat. dicens: Dum hic etiam* ora- die Nemo ciendus- Guia, despi- SECUNDA. CENTURIA hora sedisset cum surrexisse panis repositus erat, per illa die DivinaScri- in abstinentia adeo audientes tamen discedunt nobis, a per Apostolos per abundantiam 9. Dixit origo passio- et biduum post nec et ex delectaret tum, inimici Ita ut eius, fame passiones et eius virtus qui expugnare, leo? non Pallor autem edens parum ac tamen cap. cum humilitate multum et ieiunio propter humiliatur. decus mul- operetur, 64. ac fame ventrem suum lbid. quia operans si parum imperator civitatem voluerit interdicit,et et aquam eorum prius escam penuria compulsi, subiiciunt carnales et lin- suum confidat 63. edit,etiam otium per 58. cap. sectatus, macies et somni, ventrem Ibid. perpetuum. agat. Ibid. cap. abbas Moyses: Si Dicebat aliquam si viriliter confidat, et 12. Ibid. Monachus, fuerit passio gignitur, res satietatem per dixit: Monachus Item confidat: non in Elias: abbas monachi. est vivet quatuor et 40. cap. incedendo. vagationem et sed morietur, potus, Poemen: est. Ibid. has Per vestibus abbas tenuerit, guam et terrentur, effugati eloquia Spiritus Sancti, quae locutus Moyses: escae 11. Dixit Abstinentia. esse gulae passionem, virtute verbi sustinentes Prophetas et et ornatis iocum, non Gula sportella, ubi et egressum magnum, extinxit ut profecit, divini non abbas 10. Dixit Mortihcatio. fumum Sic de accipere.Ex vitis Patrum, lib. III, cap. 4. 8. Dixit b. Arsenio: quidam monacbus Ecce, Pater, meditari festino de sentio in Scripturis sanctis, et non compunctionem corde divinae virtutem Gui non intelligo quia Scripturae. meo, ait: Oportet te, fili, incessanter meditari elorespondens Arsenius audivi enim Poemen incanquia Domini: quia dixit abbas quod tatores illi, qui serpentes solent incantare, non intelligunt ipsi verba incantationum, sed serpentes audientes intelliguntvirtutem verboeis. Sic etiam rum nobis illorum, et conquiescunt, et subduntur accidit,quamvis enim non intelligamusScripturarum virtutem, daemones im" vidit caperet, cibum eum ptura. eius. cellulae fenestram cibum ut nona se superantur. Quis intrat ita regno eius. tam fortis, in caveam, et omnis 66. cap. fratribus abbatem Moysen serInterrogantibus quibusdam ilie hortatus est suum Zachariam, ut eis alidiscipulum monem, ilie pallium suum deposuit subtus pedes suos, quid diceret. Tunc et conculcavit illud,et dixit: Nisi quis sic fuerit conculcatus, mona13. Humilitas. chus Ira. quare non esse 14. statui procederet, 86. requisivitabbatem timent? Respondit senex frater te ita daemones monachus, non potest. Gap. Quidam apud et ideo me ut timent iracundia me mea daemones. Isaac, : Ex quo foris Ibid. dicens guttur cap. Abba, : factus 89. sum meum 15. Dixit tiam IOANNIS BONA abbas Poemen neminem esse, 16. Abbas Dominus. es, 25 RUM, remedium tristi- adversus nulli detrahere Ibid. enim haec : facienti Tristitia. 100. cap. illi: Quia magnus cogitatiosuadicebat qualis Antonius, aut certe sum, talis Numquid vel Pambo, DKLICIA optimum Isidorus, cum respondebat: abbas CAKLESTIUM condemnare, tribuit requiem HORTUS reliqui Patres, qui Deo Cum placuerunt? Romedium sii- Perbifte (t vero de Bperatioms. daemon suggerebat in tormenta Gum 17. dixit mittar, senex: docere, si in statim modo cum fratris in homo Ego et perspexero, apud fratris mei Sicut enim enim Moyse, te Ubi nunc dicens: suo? proximo loquatur duae proximus meus imagines sumus; invenitur et reprehendero me, imago Quando facerem; cent Deo ? Gui aliud quia 20. et autem laudavero, meam de alio ergo cap. 133. dies oculos sunt? arma iudicium est apertos 22. scio confidis Non quod consideret. Gap. pla- mea tua opera in hominum. aliud mandata ut si opera confido respondit: Non et atque Abbas docet, immunditias 23. oboedientiam. dixit: Poemen satiat similis potu, et Abbas dicentem Timor. secun- conspectu Dei, Ibid. 161. cap. Quomodo sua potest tantummodo, hhimilitas. 171. frater Quidam quae omnes vocem sum, Dei, dixerunt: eum consideravi semper et unde dicens: requisivitsenem, Ille adipisci? respondit: Si mala mansuetudinem ea meam, frater Quidam non requisivita sene, dicens: Abba, cur a daemodixit: Quia tam senex Respondens graviter impugnamur? id est nostra a nobis, patientiam, humilitatem, proiicimus 21. nibus ille At tangentes Detractio. conspectu iudicii Dei sto. Et times? Quibus ille respondit: tu et dixerunt: fratres alterius non In homo sed humilitatem anima ille dixit: virtutem fuit ad mei Deum autem Numquid Dei dum At fratres: Quantum Fratres movens. Quo- de respicio.Tunc abba? es, ei dicunt Cella. voluerit suam Poemenen, malum venerabilis. me eos potest eductus . tenuit, non 101. cap. omnia foris cellam imaginem pravam meipsum reprehendo. Ibid. detraho, si semper 19. Abbas moreretur, per tres Agaton, dum tunc Ibid. abbate piscis ex.aqua perit,si vitare, ne senex: mei ab cella tua, haec abbatem Yequisivit frater meam ergo invenio. me ego 109. cap. potest Respondit sede ita et monachus Quidam Quia quamvis expetissetsermonem permanseris. ea Ibid. 18. subtus vos frater Vade, moritur, tardare. tamen quidam ei dicebat: desperationem, ei se sordes est fonti ipsum limorum. Ibid. cap. alios qui alto, qui autem lavare Ibid. cap. 173. docet, omnium non et cum adhuc in facit non res lavat, et potest, sed habet Docens et faciens. 183. palatio moraretur, Arseni, fuge homines, et salvaberis. Arsenius, sibi: Homo Tentationes audivit Idem in Fuga hominum non 26 CENTURIA aliam audivit solitudine principiasalutis. sunt adeo sortio suum comperit, tamdiu cap. oratio. et 24. Idem Cap. ibi discessit. Ibidem, in oratione, cumducebat pervigilesnoctes naturae fragilitatempaululum quiescere, male opus manuum, pannum sedendo sumebat. habebat semper effundebat iugiter quas somni sic parum serve: in sinu desiderium ob vitae 211. arundinetum, suam 28. F, Ammon: et ei II, Sicut avis, non vocem magis habentes sonum 5. cap. qui senex: in sunt carcere semper veniet ; et in a semetipso. 30. Ita Ibid. Vidit rides? sedentem et cap. Ibid. totius cap. et mundi monachus Pastor abbas aliquando senex Domino ? Ibid., semper mori- hanc horam 5. cap. delectabilia luctu. rationem archiepiscopus, cum Arseni, quia es, abba lbid. monumento omnia veniant reddere meorum Theophilus Beatus habuisti. in lierem actuum memoriae Praeteriens 29. tu cap. Sanctae oculos terrae libello fratres: eis 2. esset, dixit: illius audierit ubi est iudex, et Ghristi, III, libello ob Dicit sunt. suarum tribunal turus ei: Arundines ad senex ipsa expectatione quando debet animam plorant : ita monachus semper Vae dicendo: habeo adstare ante mihi, quomodo obiurgare, interrogant poenarum et dixit vento: quiete, et quietem : quanto Lib. abbas a cum eandem harum. Dixit est Dicunt sedet quis eius arundinum 27. hic? si cor motum et motus est habebit msus. ille donec iacuit, apeesse omnino anachoreta occursum fugiebat humanum, uni dumtaxat videndum se quinquaginta annorum praehomines buit, cui percunctanti,cur tantopere fugeret,respondisse perhibetur, quod qui ab hominibus frequentatur, non potest ab angelis visitari. Lib. IV de vitis Patruni, cap. 10. in quodam Arsenius 26. Venit loco, et erat aliquando abbas Vere, quia Luctus. con- spatio vero Quid Mors. quiesce : haec hominum Quidam 25. Timor. ad lacrimas, aeternae. Quies. ob somno:Veni, propter Fugahominum. Arsenius sedens Idem, magnus et ab ut prostratus diluculo vellet dicebat vir sequentibus. 190 que hic monachorum nec archiepiscopi,nec Gumque aliquando pulsanti ostium monachum esse discipulum, ut alium abhorrebat, ruisset, credens Arseni, fuge, tace, vocenv: Quare admitteret. visitationes SECUNDA in flentem huius, debet non Aegypto, amare, et transferent luctum semper vidit mu- dixit: Si animam habere in 10. quendam vitae 23. ridentem, nostrae et rationem dixit ei: Goram reddituri caeli et sumus, et CENTURIA Dixit 38. Quies. solus et 39. Caritas. idem deretur quidam dixit: cum gare dicebant ut pro nistis. Post verbum Ioseph libello V, videri vespe recipiam ut est XIII, te in 7. cap. Tu loseph: nescire se inve- dum dicis quomodo dixit abbas Et viam, qui vitae fuit fieri existi? Item: Antonius: esse Vere respondit.Ibid. Arsenius, es, enim abba sive potuit nemo videre, nec hoc habebat potuit.Semper paenituit locutum semper mortem saeculo audisset cum flevisti Arseni, quia in hoc se et eius. Neminem abbas temetipsum flere. Ibid. non cap. in alio ab in ore: fuisse, Pastor, saeculo fleverit,sempiterne non tormentis igiturhic voluntarie, sive illic, impossibile est compre- Me Huius nunquam. altero: abbati eis: Nec dicebat autem conversationis quid qui : Ille invenit angelicae dixit: Beatus 9 plorabit cogentibus, et 10. Nesterotem, dicens: interrogavit abbatem virtutem hanc, ut quando emerNestero, quomodo acquisisti serit tribulatio aliqua in monasterio taedium non loquaris,neque dixit facias? ei: Et cum multum a Ignosce mihi, cogeretur sene, intravi in initio in congregatione, dixi animo meo: abba, quando asinus Tu asinus et Sicut enim estote. unum vapulat, et non loquitur,iniuriam patitur,et non respondet, sic et tu. Ibid. cap. 30. memoriae 43. Venit Theophilus episcopus aliquando sanctae in Scithi: fratres autem Alexandrinus congregati dixerunt ad abbaDic unum Pambo: tem sermonem papae, ut aedificetur. Et respondit 42. Abbas Pastor Abba Si senex: meo Humiiitas. regula Libello respondit: Nescio. voluit, quantum tacuisse Tacitumitas. Cap. ad 6. 4. modum Propter Humiiitos. ei: Mea dimittam. dixit solus cap. Vir hendere in die usque una Ibid. ad dixit pace vero Ille abbas isto in homo, Ego suo, habebit. non solitarium, et cum quendam egremihi, abba, quia impedivi regulam Ignosce poterant. eos hoc? 41. aecessitas. cum requiem corde ad abbatem et erat Antonium, aliquando senes eis etiam abbas Antonius abbas Ioseph: volens autem promovit de Scripturissanctis, et coepit interrosermonem eos, iunioribus hoc vel illud verbum. Et a quid esset singuli bare Lacrimarum venit in Venerunt 40. Humiiitas. si vult homo Divinitatis. respondit, et et hospitalifate, dixerit mundo, mensuram ab eo, Nisi : hoc Quia Frater Ille tuam. : ad pervenit ram in sumus 5. Dixit cap. Allois abbas Deus SECUNDA. mea ut omnes in taciturnitate aedificabitur. 44. Dixit ad Deum mens tua Ibid. frater cum creaturas Deo videas. aedificatur, neque in sermone 42. cap. abbati intenta non mea Sisoi: sit. Et dixit sit: magnum Ibid. cap. Video ei senex est 47. ipsum, quia memoria me : Non autem, est si te magnum ipsum hoc, infra lOANNIS Quidam 45. HORTUS BONA monachus, in CAELESTIUM ab expulsus corde ecclesia catus, posuit suo, quando insectatur,foras egreditur,quando iterurn et similis dicens, quia revo- cani, qui, sum Guidam 46. Ille te. non ad eum: dixit vero apparuit Ego sum ei: Vide Ibid. Alteri oculos, dicens: cap. ille clausit illa vita. 68. Gap. 47. diabolus ad ne ad sis, Diabolus me. dicens ego statim videre nolo, acquisieris taciturnitatem, ne habeas, sed apud temetipsum quasi aliquam virtutem Ibid. 79. indignus sum loqui. cap. Non senex: quenter adiungas derare Cum senex videre aspectum videt. semper 50. defectum tuam, Libello dicit ei senex: Deo et cum lium millia 52. Arsenius sibi vivis? adhuc iam desi- et se [idem]. annum in Vade in cellam sepulchro. XVII, visus XIX, alios habent, panem, esset. non esse possum millia venire, et cum Pugahominum. mil- et multas autem et fugis? Et nos virtutum homines Deum, aliquando volun- esse cum in oratione quasi esset totus 1. manducans revelari, facta cum et timore incessanter est, illud bonum 17. rjtferendua i,,oximus- 5. cap. est cap. senex Quare stercus, Petente est fratribus cum alios vox cum illo autem dicens: Qui vidit tamen quosdam idem huiusce manducant rei cibus mystemel hi et gratiarum actione edunt ad hi comedunt vero qui panem mensam, Deo donata sunt: a sunt, qui gratias agentes percipiunt ea, quae hi edunt murmurant et dicunt, hoc stercus autem sunt, qui qui sunt, qui [idem]. ferebat aegre habes Arsenio: abbati dimittere ergo Libello appositus cunctis rium fre- neque sumes, Pastori, qui quia diligovos, sed superiorum enim Deus possum mel, edentes tuo, quia voluntatem unam Quidam abbati Pastor, Marcus abbas igneus. Libello abbate, cum fiduciam [Wem]. 8. cap. Scit hominibus. Hic Abba corde hominibus: Non tates. dixit sui: in 51. Dixit hoc ex Quia 87. Ammonas pone XVI, notitiam dic: ipse primatum. Ibid. cap. 85. interrogareturde quibusdam, qui dicebant est qui peccatum suum angelorum, dixit:Beatus fratris et in sed etiam teneas Gap. Abbas habeas ei, quoniam te incipies,ut 49. ; at existimes Si senex: Dixit dispa- Ghristum 70. Dixit 48 [idem]. sum enim esse se Ghristum hic Ego missus angelum missus angelus, et alium apparuit, in transformatus Gabriel mittatur dignus, ut angelus sum ruit. fratri dixit lucis, et cap. [Hummtas]. vocatur, ingreditur.lbid. 64. cap. ad 29 DELICIARUM. malum et tremore, orant: est. Lib. VI de vilis Patrum, libello I, Mensa. 30 CENTURIA Fugahominum. Deum propter ab ferendu proximus. s videbimus tuum omni conspexerimus iste quia Dicebant 55. Deo cum loquebatur; quando quando in cella de in esset nitere dicere: ac trem 12, cap. monebat cap. 26, discipulum libello IV, abstrahitur Frater aliquis, quatenus mihi nos potuimus ximo: Hoc Quid ergo mihi animo illos valde melius, requisivita de foris cognosco VII de vitis Ait Gavendum idem faceref sufficit ven- vel sene, dicens: Si proximo. Ibid. dico illi: Abba affliguntcogitationes mihi detractiones Ibid. cap. Si Nihil ne ergo 30, venerit alienos, iubes peiora postea senex: Et in quam senex: inter- per huiusmodi tacere. est requirere monachum quia et frater illi ut dicam dicas, quia forte dicentes faciamus. 1. n. nec pro- Gui frater: voluerimus, inquit,tacere, n. venissem, inquit Palladius, ad anxius, Horre dicens: suum, defluit et inferens afferat? non facias,nos oportet Gum oratione, est observare. solum exemplum 60. ne 33. cap. oportet ille: ab nihil quidam sermones populo: cum loquitur, egrediens 4. n. rogationem 59. nube, nube, saeculo, et requiem posside- hoc de qualiter sit unde in Moyses saeculi,et concupiscentiam malam, absens quidam dixit: Non ille,aut quemadmodum : de Deo est, cum Senex verbositates intrabat exibat est. Ibid. huius et necessitates tuum, 58. me neque aliquo, 6. n. honorem, tamquam bis. lbid. Cella. lbid. unumquemque. enim dum me Indulge mihi, frater,nec audiente Lib. altero, suspiravi. quia, B. Antonius 57. Silentium. de obloqui sedens, praesente fratre altero, factus audiente, nesciens, suspirasset, coepit pae- cum ecstasi,et, altero Patrum, Curiositas. Sisois, monachum, esse et noli autem sua daemonibus cella, cum Abbas 56. Requies. est: et mor- proximi sui. Oportet sine cogitatu esse est, et ille malus : non habenti et sua, seniores, quia quando monachus, autem Humilitas. ego 7. cap. sic Et tace, et salvus et homini mortuum bonus malum spreveris aliquem facientem sed Deus dicito, quia cognoscit Cella. me, ei: peccata nostra, enim est portare peccata homine, Expecta sta- appropinquasset, petiit Fuge homines, ire et flere eo, igitur unumquemque ab Si Moyses: relicto dies dixit conversus ei post tres hominum, 10. peccata proximi. Stultitia suum, eum clamans: cum dixit ei: Qui odorem ille te. Tandem III, cap. abbas post At sequor. abs salutis. libello Dixit 54. te fugio verbum eo eris. Ibid. Ut Deum autem vidit ferre posset non Gurrebat eo. quia propter solitudinem circuiens qui, cum senem, fugit ab tim solitarius Quidam 53. hominem SECUNDA. 2. s. Macarium, et essem Macari, quid faciam, quoniam Nihil facis, recede hinc? dicentes: IOANNIS BONA Respondit ille: Dic parietes. Palladins Dicebat 61. munionem lieris tuis ad somnio tluxus, qui in abbatem Christum Iesum Dixit 63. dixit: Item Noster nec diam sollicita iudicaret sti.Nam qiiise intentione cap. Quibus christus Dominum nostrum corcustodiendum' 110. abbatem Alexandrum, quo habito, abbas: Istud cruciatum cogitares,nullam valde enim signum in in ait et acedia Acedia. est, quod habes mente cella tua : ace- a Marcellus sicut corpus dixit: Nihil curamus. ita monachos Ibid. cap. Deo cap. cogniiio sui. 144. familiares ipsi Deo gratissima castitas,quae honestatem sine distractione. perseverantiam iugiterpraestat vacandi Domino lbid. cru- C1,IXUS- ille dixit: 142. nostram, Abbas ut pulchra efficit, et tres esset, cur quodam fratre,quid causae dum te nec fratres,respondit: Quia ipsum cognoviaspicit.Idem dicebat: ipsum novit, fratrum vitia non animam Curemus in aeternum nec Interrogatus senex assidue 66. Ibid. cap. ad Respondit laboro. caelorum, ? Ibid. discedere loco ex sentires. 65. aspicio, nisi perrexit quidam animi si ista nam quod Aeliotarum 64. adversariorum an regnum cap. monasterii salutis. autem 68. ligno pendentem. Gap. Aegyptius: Si salvari cupitis,fugite homines. cordis ianitor intret peregrinus, sed dic: tui, ne Frater taedio niusioncs. mu- abbas illi: Abba, volo et aliud visa spirituali in Esto es, 64. nihil com- esset, habens Ibid. Stephanum, via ad procedunt: Prato de custodio 20. absque phantasiis,casu argumentum. Moschus interrogantes illum presbyterum, Ego diu noctuque fiunt Christum monachum illusus naturaliter animi Ioannes accesserunt cap. debere non materia mali sunt Narrat 62. Lausiacae nocturno Nam redundanti phantasiae senes cogitationibus:Propter Dioscorus 31 DELICIARUM. , abbas phantasiam. ex CAELKSTIUM Historiae accedere, qui fiunt, et ac HORTUS et castitas. 152. Theodorus Requisitus abbas Pentapolitanus an occasione solvere bonum esset, negavit id licere, Tenadtas hospitum vini abstinentiam ^rvantiaeid factum fuisse legamus. Nam tametsi ab antiquis Patribus Patres illi, poterant, et iterum inquit, ut magni et potentes, et solvere sufficit: si enim solvere nostra non ac vero generatio ligare ligare; iam continere abstinentiae solvamus ritum non nostrae, nos ipsos 67. possumus. Ibid. cap. 162. Cyzicus interrogatus quomodo quis possit possidere,respondit: Qui virtutem possidere voluerit,nisi contrariam malitiam, eam acquirere prius oderit virtuti ex diametro risum habere, semper ac possidere non potest. Si igiturvis lucrum Et sic de odio habeas: si humilitatem, superbiam semper execrare. reliquis.Ibid. cap. 187. 68. virtutem Abbas oi"- Ioannes virtutum quisl1 ac- 32 CENTURIA 69. Dicebat Nam Humilitas. rex celebratur, et que Quidam 70. M cendi odu s v i n - inimicum. in faciem illi: clero narravit simultas eos dives ille alium de cap. quaedam laedere. istum exorta vero diem, clerum suum et ritis, vos ille qua Martyrum ait illis: Sequimini valde. ipse compeDixeruntque cum Et ait illis: Dei. Observavit igi- celebraret, assumensque et me, victores facite,prorsusque autem humilis possumus. festivitatem episcopis sit. Erat praevalere possit? Expectate paulisper,et videbitis misericordiam tur et ubi- semper vicinis Quod rex. 210. duobus gratia vincere adversus Quis, domine, autem Ibid. astutus, alter et Ghristi suo: gloriam humilis, quam humilis praedicatur. Patribus quod aliquando inter his alter quidem ex Quaerebatque astutus risset,ait laudatur; beatus ex habet Maiorem senex: solum SEGUNDA. quicquid vide- facere me Dicebant erimus. ergo : Quid est? Venit putas facturus igitur ad episcopum, et pertranseunte litania,populoque totius civitatis congregato, prociditad pedes eius clero dicens: Ignosce nobis, domine, servi tui sumus. in tanta Stupefactus ille atque compunctus episcopi humilitate, illius illius Deo cor meus immutante, tenuit, dicens: Tu pedes dominus et Pater es. caFactaque est inter eos ex illa die magna toto cum ritas atque quid non 71. Mulierum fuga. in reii- tudine fldem]. monachus Ioannes ab quadraginta Instit. cap. 27. Idem abbas clero suo humilis Et vos ergo, ille: Numhabetis cum eritis. Ibid. solvitur iam vidit. Et ex aqua est, et, si appro- sit. Ibid. non cap. 217. Pesio requisivitquidnam egisset,cui dixit: Nunquam inquit,iratum. Gassianus, me, annos ille: Nec moriturus Ioannes simi- et deficit: et monachus appropinquat mulieri, solvitur,atque abbate in solisol me lib. V fratribus interrogatus est, ut aliquod relinqueret,per quod posad sent perfectionisculmen praecepti compendio facilius pervenire. At feci voluntatem, ille ingemiscens: Nunquam, ait, meam feci. lbid. cap. 28. nec docui, quod prius ipse non quemquam matre Quidam et ab Quantarum monachus, amicis cum causa literarum fasciculum post quindecim cogitationum gaudium, ve] a memoriale eis mandatum 74. Mortificatio. vicimus? est; itaque,si reficientem 73. Ghristi continuo aquae, Abbas per autem quidam: Filioli,sal senior desinit, ut 72. Perfectio Dixit muliere ex id gratiam Dicebat facite,et victores ita pinquaverit liter giosa concordia. per inimicum, suo, annos harum habuisset, lectio mihi tristitias infructuosas a et patre dixit intra erit, quae se: me impellent? Quot pectoris qui scripserunt, intentionem alia volvens Haec mei et revocabunt? a proposita contemplatione sicuti erat igni tradidit constrictum in corde suo, ipsum fasciculum vel ad diebus inane horum ad recordatione, IOANNIS concremandum: mamini, 33 DBLIOIARUM. Ite, inquiens, cogitationespatriae,pariter coucre- nec ulterius me illa, quae ad fugi,revocare tentetis. Ibid. ieiuniis ope- 32. cap. 75. Sententia dare, ram animi res CAELESTUI.M HORTUS BONA ut b. Macarii centum quoque Ibid. rutn. innumeris daemone ei timorem de dolomoritu- subiecti sen- pulsari;otiosum Instit. cap. lib. X hac senem inferens ademit, sancita est Oliiiin. vero 23. b. cumque tissimi,iocundissimi dientiae Perfectio. Ioannes, Barsanuphii discipulus,per angustias oportere nos ingredi in regnum in se et sua curam salute, quod nullam et sentiret: haec uno Idem, abbas coepit attlictionem quotidie tanquam Aegyptiorum spiritibusdevastari. dubitare Dei, Patrum tribulationes multas contemnere, monachum Gonsiderans 11. ita motus 41. cap. operantem : monachum commoraturum: oblivisci, tristitiasque respuere, detrimenta Antiquorum 76. tentia in corpore iniuriarum refrenare, et ac ita debere est annis de S. sunt. quicunque Serm. Dorotheus, consuluisset, vanum scilicet paca- evenire, ut quietissimi sint et re sic necessario oboe- Patrum 1. Gum 78. loqueremur aliquando de humiJitate, et quidam ex Gazae dicentes viros sanctos se eo principibus audiret nos magis ad Deum iniquos agnoscere, obstupuit accesserint, propius quo ille. Cui tuos? E Dic, obsecro, domine, ego: Et ille: Habeo contra Si ego: abeas, quem enim mendicum. Deo 79. ut nam, quidam nerit Tunc Dorotheus, ipse de fudit scribit urinam, storeas ut cimicum totum se corpusculum garet, quia videlicet 80. Abbas esse parietem Pastor aeneum lectus totus ante erat nos pauperem, quo Serm. 2. cellam peccatum, et suum facto quo inve- excitatus ut Patientia. convenere suam, ullum verbum ob obiur- sibi conviciantem dicere et Deum. caput alii maderet: tamen fratrem praeclare solebat inter Si Sancti, in tempore commigravit, eam depastum:nec suum habent putant. Idem, 4, noctis exoravit,ne abbatem se Ut exagitatus,patientissime tulit, excuterent in reputes? prorsus iniuriis ita ut multitudo fecit;immo quem Sic Serm. suas te inferiores se eo Si Antiochiam ego: rusticum, inquit, quendam. regem, variis concives inter principem civitatis meae. Viliorem, isticque te habeas? illius. Iterum Ut ego: propiores sunt, S. diem, tanta id existimes? habes fratris. non voluntatem Et iterum: propriam Voluntas pro- divinam opposito reverberans petra repercutiens,et ex dicit: In statim Deo voluntatem. Eam si homo, igitur reliquerit pria meo est transgrediar murum. Humiiitas. et pergas, Gonstantinopoli apud ait, et per ibi te te quem nobilem ut me Gaesaream ait,aliquanto principibus civitatis autem oboedientia. ldem, Serm. 5. Propriavoiunta: 34 CENTURIA oboedientia. de Narrat 81. ibidem Dorotheus se Ioannis praeter abbatis SECUNDA. voluntatem. nihil se si Quod fecisse, unquam mihi, ait, aliquando turbas senem? Hoc respondisset: Quid nunc tibi dicturus in cogitationem huiusmodi refeest, quod ego. Iratus iudicii tibi Anathema tibi. rebam : Quicquid est, quicquid prudentibi a daemonibus est. Recta tiae, quicquid discretionis,id omne proficiscebar,saepiusque accidit,ut hoc ipsum igitur ad Patrem Insulsenex responderet mihi, quod ego aute praemeditatus eram. tabat En, ut dixi,est, quid senem imporitaque mihi cogitatiomea. Gui Nunc bonum coutra tuuus est, perturbasti? respondebam: ego id tibi fuit a factum nunc Quo est, ut in tanta Spiritu Sancto. tantae quiete essem, ut plerumque paeniteret me tranquilsemper cogitatioet mens mea dubitans litatis, Sed gebar. 82. iudican- Non (Illlll. migrasset e a audisset cum senex ipsiusanimam En iudicasti quem deferre, ad Dei. habebat: venales ut in Dei obvians eam Misericordia pleni,quod v^ facile nactus tempus et punctus, 85. suspiciones. tatus. hortum clementia erat horti Ut Erat sibi vero removeat, pius simam ut quem et similem super Et fratrem videlicet se Quem ubi cogno- dimisit: illum maxime erat. vere com- suspicionibusagi- Die de quadam, fratrem ad comedentem cum more surripientem ficus, secunda. nondum vidisset,accurrit praeparantem vidit abbas statim Ibid. est. sibi videre rem ad fratrem, vero adiuvante, correxit,qui viderat ut furore confusos, praemonitosque religiosusingreditur summa oblationem. fratres invenissent, dixit Parasceve, horaque autem Ibid. sedit, iussitque fra- nihil cum commissa est venissent illud casu Gontemplamini timete. deprehendissent, coenobio quodam et emit, meretrici,quae sibi fecit. eum sanatus persuasit quod tem, rogatque ille in custodia sanctissima vendidit ad Deo Patris ingressus, visus et comedentem. puellas cum opportunum, Frater Huic duas 6. illosque pene adversus proximum, crederent iubes me civitati. Gubernator Deus: vobis animam auditis, iudicium, quaerere. autem eius est, quo virgo quaedam ipsam ceci- Gum Quibus }atere, statim universam Parcat eos: ne (JqJjqJq cellam tres affli- inferos? ad in cella monachi mulierem ^^ detulit vita functus Alteram sanctissimus Hamon eam ex Dei, contemplamini ga peccanes his nutriret. eam postulavit,et mysterium 84. unam cultu Domini Serm. paenitentiam egit.Idem, 83. Navis applicuit cuidam fecisse. male an superosne, senior ludicia tribulatione in fornicationem fratrem indignatione respondit eum vita ille frater, angelus dicens: senem, nulla excluderer, quia regno quietem parit oboedientia. Quidam disse, cum ad ne hanc ad communionem ab ficus. Interea devotione evocavit ad abba- ad se, et ea frater sanctissecreto 36 Cum 91. oboedientia. SECUNDA. CENTURIA eos Franciscus s. agebat, folia ex in per Fili, me viam Dei: et atque Humiiitas. tibi eius 93. timen- quod magnus ordinem non iste socius rusticum tam similiter. tu magister, es similes decent et mercenarium, facie,respondit: mente, quam decet sursum tuus, qui propterea esse carissime, quia Bernardonis Petri verissima tu audire. S. loqueris, Bonaventura, 6. cap. Idem cum Filios dicere: fili Dominus, filium talia Vitae semper diceret,exhilaratus inutilem facio, fac ego video tuam: Benedicat et alter quod Frater, modo, eo unus plantandi modum vero eos redarguebat. Quem simplicem et humilem magistri, sed simpiices et fatui,sicut nobiscum lbid. Colloq.26. manebit. 9°2. Cum quidam s. Franciscum vade plantarent plantulisacceptis,radices observabat, imitare, ait vir nolente, Quo Et, ingredi peterent, duxit caules ut mandabat. omnia Pater: Minorum iubens hortum, terrae vero iuvenibus Gui ordinem viderent. facere ipsum quo iuvenes duo Beatus pluribus a saepe habere filias adhuc et diceretur, solebat nolite possem, laudare illis secu- «llllll. • 111 Quaesivit 94. Humiiitas. Ad ex adverso subiunxit: fuisset Ghristus multo quam pietas mihi novitio non humilitas magis oboe- Cui frater cum dicere hominem arbitror quod sane lbid. Franciscus: alia, quae Inter dignanter gratiam contulit,quod ita dilioboedirem, si mihi superior daretur, concessit, hanc horae et discretissimo debet, fratri. Subditus sed illum, enim contemptibilior est oboedientis placet. lbid. pro praelatum cuius est suum amore qui praesidet, tanto vice Gum diens non oboediens. est verus 97. Dicebat nisi fuero vado ad contra in quoque statu, quem situm, murmurare non si statuatur Quod Sic et motum, repugnare sum. Humiutas. ipso sentiret. se oboequadam quaereretur ab eo, quis esset verus similitudinem mortui iudicandus, corporis propro exemplo posuit. Tolle, inquit,corpus exanime, et ubi piacuerit pone. Videbis 96. verus Quanto de sceleratum prosecutus, gratior esset. considerare subiectus. posset • conscientia sana quamtumcunque s. T7 loia. exitus. peccatorum. non misericordia unius hominem maximus hoc Si aliquando divina antiquissimo sicut est aliquis frater quid mibi Deo ego Dixit 95. genter eodem quod sentire, tanta oboedientia. ab ? mcertus cuius ille : Videor quem diceret et laudandus, nemo rum; in cathedra, simplex. reclamare dimis- ima respiciet. alta, sed non lbid. idem Sanctus: tibi eiicior cum Non descripsero. Gapitulum, praedico et commoneo Non convenis nobis, quia me: Tandem non mihi Ecce videor religiosus, praelatus existens fratres;et in fine dicitur iJliteratus es, elinguis, idiota opprobrio vilipensusab omnibus. BONA lo.WNis tibi,nisi Dico ctitatis eodem Item 98. dicere dicebat: debet: caelo verba Istam tui thesauri 99. sentio me intenderent ego studium omittant: non loqui; sed ut Ibid. ponant. 100. cap. in Minorum) faciant; et de surdis omni dent terra bonum ibi tamen exemplum illuminet claudis larum si frater sauri si et terrarum; piscium, animalium, ibi omnium prophetare tias aliorum : ibi et herbarum ; et sint virtutes solum non perfecta sollemniter perfecta est non ei revelati stel- sciat the- omnes proprietates avium, et lapidum, arborum et cognosceret hominum, radicum, est rum. si et scripturas; ita futura, sed Jaetitia. Et sciret Minor frater etiam si frater ut conscien- Minor sciret infideles ad praedicare, quod fidem: ibi non ad locum est perfecta laetitia. Sed quando venimus S. Mariae balneati de sic et pluvia, Angelis frigore congelati, loci pulsabimus, luto etiam et ad portam deturpati,et fame afflicti; dicemus: et veniet portarius,dicens iratus: Qui estis vos? et nos tam Sumus duo estis duo eleemosinas ad nivem nos tot ex fratribus vestris. Et ille omnes contrario e diceret: ribaldi,qui itis circumquaque per mundum, aperiret nobis, sed faceret rapiendo: et non ad mortem: in frigore et fame et aquarn usque iniurias raverimus converteret et repulsas sine pauperum nos stare tunc, si et murmuratione turbatione Immo tole- et caritative quod patienter,et cogitaverimus humiliter excitat linguam Deus et nos agnoscit, quod in nos: scribe,quia ibi est perfecta laetitia. Et si nos ille portarius veraciter eius contra pulsando nodoso perseveraverimus, undique nos et ille exeat plagis impleat : contra si tot nos, et cum iniurias et verbera fuste cum quo sita perfectaiae- t,|ia Et loquatur lingua angelica, et revelare non ibi mortuum: est non e" ^ quamvis daemones extendat, pellat, verbum restituat,et, quod perfecta laetitia. Et. scientias gentium linguas et omnes aquarum: sciret resuscitet Minor virtutes et cursus mutis gressum, est? quatriduanum laetitia. Et contractos caecos, in sancti- masrnae perfectalaetitia. est non opu- fratrum j. auditum, maius studium. pro- III tom. laetitia perfecta ' Minor tamen facienda (ait s. Franciscus, opusculo tatis et aedificationis: frater fratres legisse,orationis qualiterdebeant fecerint,aliis cum sui inquit, dum sciant studeant, ut Minores fratres quodam in ideo consoiatio. 10. cap. placeret quod legitur,quam orasse divinitus, et 11. Quamvis sculorum, Ibld. sibi an san- lbid. indigno de custodiae, quia committo Scripturae: Placet, nec audita peccatori tuae latronem. Sacrae eodem sum. visitatur orans mihi illam esse Ghristi, qui magis exemplo Dei servus Interrogatus aliquando studio laetitia et mentis consolationem et DELICIARUM. non audiero, religiosus Cum misisti,Domine, 'M GAELBSTIUM vultu, eadem haec proposito HORTUS rcli^ioso- 38 SEGUNDA. CENTURIA Ghristi portare debequod poenas gaudio toleramus, considerantes scribe et nota mus: diligenterquod ibi est perfecta laetitia. Inter charismata servis omnia suis conSpiritus Sancti, quae Christus cessit et concedet, praecipuum vincere est se ipsum, et libenter Dei sustinere. in omnibus Deum Nam caritatem et opprobria propter mirabilibus sunt supradictis nos gloriarinon quia non possumus, Dei. nostra, sed Sed gloriari,quia absit autem in illud tribulationis cruce est nostrum. nisi gloriari, Et ideo in cruce GENTURIA 1. Haec Humiiiias. in Nemo contem- Deo Non quod aliquis est et dixi heri contritionem. Ibid. 3. Deus Tribuiatio. est inter ponens hunc lib. paratus hodie lib. III, cap. sicut optima procellas,ut I, Verba dico 3. cap. cras me Domini sunt etiamsi nam contritione cum ei. Et carissimum amicum quem propter 26. lotrix,quae immundum pannum fiat mundior aquae purior, et ictus diligentercavet hodie dixero indulgere sum motione ex ostendere, qualisquisque tribuere. Brigittae, emendandi, pessimum, Mihi nostri. Domini se datis fugere peccatores, pessimus, si invocaverit voluntate cum talem vera s. debes possumus Apostolus: TERTIA. bonis pro Revelationibus 2. nendus humilitas est est, et laudem et afflictionis dixit Sic Deus undarum, ne submergatur pannus. inter procellas paupertatis et trisuos ponit in praesenti amicos vitam bulationis, quibus ad aeternam eos purgentur, custodiens vel nimia vel tribulatione intolerabili demerne diligenter, tristitia, gantur. Lib. III, cap. 4. Licet Recreationes. post prandium temporalibus, oratio cap. deseri 80. debent, Ghristus Dei. Lib. nihil 6. Non Guia. bella VI, desideraret, retur, nisi potu, sed educationis infirmetur. de cum Lib. utilitatibus et autem Lib. impedimur. audiret Brigittae ne et nova IV, opera mirabilia talia narraret, sed dedit et vestitum Dei; aliorum intentione et 17. et de nulla peccatis. Lib. IV, quanta quis caritate sumit, quia qualia gratiarum Brigittae,scilicet quod spiritualianon ; quod s. voluntatem Deus cap. utiliter nec et Studium 27. victum ad et VI, s. commodis de modeste. amicis documenta nisi quaerit suis procerum; cap. nisi suis quali ab cum tria cuperet habere, colloqui cum prohibuit ac 5. Ghristus Documenta. recreari et mundanorum, opera 30. et actione tenenda cap. contrista- re 93. in sumat consuetudo est, ne caro cibo et bonae gravius IOANNIS CAELESTIUM HORTUS BONA 39 DELIGIARUM. in mundo vivere patitur propter duo: religiososDeus Beatae i. propter preces ordinis; °2.propter Virginis et Sanctorum dona Deo. enim sunt offerentium, quae placent instrumenta, Jpsi multi praedicatione et cantu qnibus alii proficiunt;et ex eorum in in devotione: sed crescunt deiiciunt, serseipsos profundum vientes si non quasi servi propter lucrum temporale. Haec essent, Domini ad Verba maneret erecta. nec eorum una quidem domus 7. Malos s. lib. Brigittam, 8. Diabolus psalmos VI, cuidam persuasisse se sine orationes et attentione audiret, et non tempus neminem lib. VIII, cap. 56. (a) patienti.Ibidem, 9. Ieiunare in salus. adsit Sine ieiunio 10. uni astare ambularet in cruce, praeceptum III, cap. 8. 12. Eandem bolo, atque crucifixi ab B. et quia non me, excitare,quin a 13. Maria iusta in omnibus non est qua non est regem suis, ex se proqua iam (b) Bononiensi praecepitaliquando civitatem per exuebat oboediret, ni ut se Vitae eius a P. discretus Grassetto supe- Ghristi illa,considerans ; at supe- tentationibus multis vexari a diapermisit Deus falsis in ipso decipi apparitionibus figura Christi Virginis,quia ipsa aliquando dixit diabolo: Recede occultum me poteris adversum praelium adeo ego Vela illud cognoscam. Narrat Abulensis, sanctimonialis officiis, cor astaret ipsa suum, lib. de septem ordinis inveniam? Nel dicito Invenies Codice me, ubi manes, ubi te armis» lapidem solaribus ut quaeram, e questa chtazione giustamente, semper in iniuriis, doloribus, dilectissima,ait ille, e posta in deWapoftegma. principio 8. numero (6) Cosi, mihi, ha il Cod.; ma cfr. la nota a p. 17. superbia. nostri, cum quod tanquam ceram Sed oboedientia. conscriptae dicebat, repentino motu, tanquam illam : Quid ad lesus expositam, liquescere sensit. Tum nihil me? At illa: Nihil, Domine, extra quaeris, quid desideras (a) Purgatorium. erexit. radiis clopo il reiunium. possun\, si legem et esse prorsus. indi- i(,a- Ghristus, Eevel. causa. difficultatibus factus, contra revocasset. aliquando divinis durum sibi Catharinae nuda nuditatem lib. sed salvari omnes aquae discretionis,et ille animosior 11. Beatae rior caritas, sine oratio s( 56. cap. rior, ut et iniu- iustitiam faceret bonum, est est ut inaniter Brigittae in purgatorio detinebatur, quia s. viro promissione lbid. bonum sic 13. cap. Maritus miserat et sanis aqua panis vero perfectiofidei extravag. et pane Summum bonum. summum multos regi legere devotione, et occupando riam reiigiosi. 35. cap. dicit Maii stibito Affiictiones. 10 ibi cubo ferreis clavis. Michael quam fuisset,hac cruci quadam meruit visione tlores eiuspar. 1, cap. communione sacra instrui nutrior, potius amoris, nexu Vitae cum Deo a his commoror, affixus Gonzalez, die virgo 14. Eadem christi. hos paupertate. Inter in meridie, dirissimae et contemptu Passio TERTIA. CENTURIA refecta recreari. et 14. Aspiciebam, mihi pulchritudo quaedam immensa, bonum infinitum illibono uniri et incomprehensibile: cum autem summo oblatus mihi et astringimaximopere est Ghristus desiderarem, cruillud bonum cifixus, quem amplexa, intellexi in eo summum repePatri consubstantialis. Sed ut riri,quod optabam ; est enim eo ostium lateris intrandum mihi aperti perfruerer,per erat, ut ipsi in passionibus conformarer. Denique ille crucifixus,quem amplecteinquit,et ostensa bar, visus est mihi est vehementer in altum attolli;ego maxima vero volare conabar: docuit visione post illum in aera qua sicut Ghristus Dominus, quod propter passionis ignominiam anxietate me honore gloria et mihi desiderat, ab 15. Ad Examen con autem eum est, significat, qui terrenis omnibus dies continuum Ideo suii mista: nam tenebrae Dei splendidissima crescit Jux diurnarum libello Ghristo cum in verba examinabat. eius, magis quo in Christus ipso elevatum, se enim omnia esset: singulas cogitationessubtilissime Cognitio vita ab altum crucifigi internam patienter tolerare debere. lbidem. animae tranquillitatemnihil utilius Maria Vela adeo illud frequentabat,ut examen 16. Sicut a hac in fine audire Dei conservandam conscientiae. mine et in vocem Quod derelictionem quoque sci entiae. visus ascendere tametsi et ego, dulcissimam benedicti. Venite, merebor: est, ita coronatus viderer,illam tamen ipso derelicta ita et et Par. lumen cap. eius, propriae vilitatis cognitio,eo anima elucescit. haec precum tria Ideo verba Maria scripta, tota atque opera, I, exa- 15. ait Psal- amplius Vela et in cordi nihil possum, nihil volo. Ex impressa ferebat: Nihil sum, iniuriaodium defectu propriae cognitionis oriri dicebat in anima fit illi nulla et proprii contemptus: rum enim, qui sperni meretur, iustitiae erga sed actus iniuria, si contemnatur, ipsum exercetur. semper Par. 1, cap. dedit illi praecepta Dominus: Quando docere vel te aliis, tuis, qui possunt, audi superioribus iam te docent, excepto conet tace, quamvis ea noveris, quae 17. Silentium. fueris eos De tuis libus silentio haec cum fessario tuo, dic 26. rem cum quo hac audi loquere non simpliciter, sed tanquam cap. 2. et exhortans dissimulatione alternatim tanquam te simul uti docens cum non et modeste. et debes. Cum Gum aequa- inferioribus experientiam habens, iliis ad virtutem. Par. II, BONA IOANNIS accideret Quicquid 18. diurnarum II, cap. Par. 19. Gum fuit in ad die in nis caelum solio Tranqumuas. Deo. reddere psalleret, rapta Unigenitum, qui ante suae, seniores multitudo autem choro vidit maiestatis vigintiquatuor innumera in Ibi elevata. in Patris, sedentem rabantur: lioc rationem de Completorium quadam procumbentes jium verba 6. spiritu,et in sinu de non turbabatur; nec in libello pertinebant:quare non scripta ferebat: Ad me non debeo non me; il DELICIARUM. conventu, ipsam liaec precum pertinet;nihil in ad liis sollicita erat, quae GABLBSTIUW HOHTUS eundem beatorum est Tribuiatio. thro- cuius silentio vene- dulciso- spirituum vocibus decet laus et Domine. honor, psallebant, Te Christum circumdatum amanter ea sacra virgo Cupiebat gloria brachia crucifixum amplecti: at cum porrexisset,vidit se Christum vita Christi dolores et contumelias amplexam fuisse. In hac enim est, ut eius gloria in patria perfruamur. Par. II, perpeti necesse 26. cap. 20. Anna Hispana, mulier perfectissima,interrogavitaiiquando Dominum quidnam potissimum ei placeretin anima anhelante: cui ad Dominus: Tranquiilitas,inquit, perfectionem mihi inter ceteras dotes virtutem adeo maximopere placet.Hanc re est, ut nulla ipsa perfecte consecuta potuerit perturunquam bari. In 21. bat de Regibus vita Mariae Maria Vela de Vela, par. erga affectum, speciatim honorem III, Beatissimam ter vero 1. cap. devotissimum Virginem in die Salve, gerein Regina eius quidem immediate post Primam, postulans humilitatem et patientiam; secundo post Nonam, petens moret cordis tificationem puritatem; tertio post Completorium, silentium Par. III,cap. 5. et oboedientiam efflagitans. Christi 22. S. Mechtildis vellet communicare, dum passionem diligentercogitabat,et quando hoc negligebat,se graviterdeliquisse in meam Hoc facite dixit: comtimebat, eo quod Dominus recitabat. memoratione titul. VI, Alphab. 23. esse et B. offenditur sanctimonialis anxietatem Deus, non Vitae Libertinus pro exercit. Roseto eius cap. ut deberem; 6 dicebat: Hesterno die cur sero impegi, atque in ab faciem ream se inquit,tam peccatishumani monachus inquirentibus Cisterciensis, Quoniam, habeo cussus, suppedaneo in [Devotio B- erga v,1-",cm] communio. spirit. 22, lit. F. peccatorum. peccatorum. 24. Mauburnus . Iuliana, omnium cordis Primo Io. m Tranquiintas. ideo Liliis indiscreto Jividam ingentem generis,quibus rea mihi videor continue Doiorde (i,,ls omnium Gistercii. superiore scabello et tumentem peccatis meis exigentibus in pertuli.Sicque vir sanctus, hoc dicebat dolorem per- haberet, scabello servans Patientia. pec- 42 in CENTURIA pectore falsitatis incurrebat nec 25. Fuga ruin. scopio eiusdem blandiens vidit in noctu III, cap. de Apohinis quidam et e vir quidam lib. IV, Deum, ad factum eam placuisse,ac Vidua et tunc; occidit es, ut Cap. oravit. Cui filium novit et pepercisti, iniurias. Petrus quanicunque 30. art. Sicut aut serie liter exteriora studium cap. fuisse 3, tit. ea adhibent et pro effecta vere mea indul- primis restabant mihi oratio Deum filii dixitque ornatus, qui ex unus de tutelares oculis post soc. angelos earum grata ab salu- in multis imaginem pingunt, de sed Iesu, 6. stomachus, videantur Patribus propitiossensit causa disponantur; ut pecunia cum obtinuisti, et apud aliquam intuentium luce valet 33, exempl. curant, quomodo intestina ei equo, velle, valuit tantum oratorium, Deo ire a 14. paroeciam, pictores, cum a Cumque praetorem eo materno annorum, Tantum Allobrox, sibi semper nihil omne multorum permeans rioribus qua Ibid. pro bono- multorum orasti,mater me veniam meorum Faber periculis.Idem, mater est suis sic peccatorum abscondit. se etiam Deus 13. heredem continuo et astitit filius multa oranti peccatorum tabat, quos Hypocrisis. 2, tit. 25, art. in corde et sum gentiam consecutus in purgatorio exsolvendi. ange- omnium oratione ea fecisset,ingressa cum inimico 29. semel responderet; divi- nunquam habens inimicus, decreverit Quod dimissas mihi orationibus filiioccisorem, misso nam inquit, placida quid con- nae, mente historiali beneficium dilectio ei: Cum Cuitus iniuriae pro unicum erat Dei, Vae : ac Gatechismo necem, anima incen- fecit,nam praetore inquireretur ad ubi se occisor abdiderat; liherare. viri Dei indicato hoc in responsum, ei concedi. Hunc rum. ibid. Elisabeth, Hungariae regis filiam, iniuria affecissent,afficeret singulos,qui eam ut remissionem 28. vero eiecit. Idem, ille vultu At Dauroultius singularialiquo beneficio,ut Deo tergum Avila, magistro numque epi- 19. cap. 27. Scribit Antonius tdem. I, daemones Admonitus Stephani incendii,quo contigittibi? Stephane, quid orasse domo messem perversus nuntius adfuit tigit?Idem, ex in quadam Iudaeus. mulieres omnes in secum exultantes re qua respondit: Vae, quid contigitilli,qui inimi- lib. Dialog. episcopus, cum haberet, die dedit: alapam templo disset, statim Pater Diiectio Magnus, 7. Cum 26. civitatis feminam episcopus, et ipsam Tranquiiutas. prodebat vitium, Patris Greg. peccatum. Fundanae Andreas, sanctimonialem llb. magistri,nec et 2. cap. muiie- veritatis honorem TERTIA. hoc cor, iecur dumtaxat reddantur: interio- collocentur, curant ita qua- hypocritae hominibus, interiori cura 44 CENTURIA bat odorem, qui scribitur,qui hominibus ex surrexerunt e quoque i111 erant 39. Cura minimo- corpore egressam, Aichardus diabolus chos, dum Hic accusaret. 15 quibus excubantes. sabbato Sanctus nongentos se visitabant,ne suos pilum cilicinum vel medium sub die 450, praemoniti una lectos habebat proferebant. Vita a mona- Domino: qui inter quid proprium invenissent, eius coram mox Surium, apud die Elzearius 41. lateris Ganonicorum ruisse, nobis item. non Nam Narrat cito rogatum Gaesarius lib. II, cap. daemonem in Goloniensis, et ibi me me poterisinve- obiiciebat facile qui vero, prosternit,etiamsi d. 10 in 16, post corpore inimici machi- frauduientas expugnabant. Quod iilis certamina apparitiones.Nos laqueis illi facile fortiter speciem repraesentet. Surius, 42. cupis videre, quaere me habito, 27 septembr. quaesitura. Surius, Ioannes, prior Bridlingtoniensisin Anglia, ordinis antiquisPatribus visibilem apparegularium,diaboium uori ferens, difficillima tentationum vero illic enim s. pervidentes,eum struosas Si sospes. Ghristi: alibi Dicebat nationes et sum corpore vulnere nire,frustra coruin ad exosi illatas sibi iniurias comes placidissime ferebat. aliquando ea de re obiurgaretur: Ecquid, inquit,prodest irasci? Suaeque sponsae suum: Noveris, ait, explicans arcanum interdum sentire aliquam in animo me indignationem; sed illico me ad imitari converto illatas, eumque cogitandas iniurias Ghristo tui barbam si famuli conveltuam cupiens, dico mihi ipsi:Etiam tibi et ad Dominum nihil esset lerent, impingerent, tuum, colaphos Sancto absenti Delphina virgo,uxor est. Huic qui maiora perpessus morae eius,scripsitquandoque causam requirens.Cui ille respondit: Sanus Diiectioinimi- ipsum eius immo Gumque in Tentationes. visio sui cadaveris: septembr. 40. Patientia. aliis Sanctis Caesarius animam magis affligebat quodam cum obierunt praepararent paleas lateret; et si in de narrat uno occupatus fuisset, capillos forpice aequari fecit,accito tonsore: sollicite capiliosdinumerabat, ut eum de illa trans- se fratribus de sibi autem ex Et quam circa abbas, incipientenocte gressione nihil quod monachi Idem promanabat. mortuis. a Heisterbachtensis, tempus TERTIA. ei per ille tetras superbus et nullam mon- occultis oboedimus, nobis tetram octobris. vita eius s. Engelberti, caedem obsesso, cur et episcopi martyrium tanta inter- illa miracula in suo volutabatur sanrespondisse: Quando suis medullitus moriturus iam et ignovit, erat, percussoribus guine, tam itadicens: potens Pater, ignosce illis.Propter hunc sermonem effectus est apud Altissimum, ut non negetur ei quicquid ab illo Surius, 7 novemb. petierit. faceret, compulsum BONA IOANNIS HORTlTS 45 DELIGIARUM. CAKLESTIUM Gantuariensi apparuit aliquando s. Edmundo fronte lesus Hex iu Nazarenus scriptum puero, illi: Hoc debes est uomen Iudeorum, dixitque quod tu meum, noctibus desiderio, semperque tuo, eiusque ardere affigereanimo tibi fronti accurate tuae, quod praesidio erit imprimere magno Iesus Puer 43. habeus adhuc adversus fronti repentinam; sed Vitae inscripserint. eius mortem suae Silentium 44. monachi iste,pro est, donec et bene se se in auctor monachi, qui habitum primo novemb. 16 voluerunt discrimine inter monachus duo manus in ait monachus silentii, tantisperaliquid neglecto,quicquid recte Haec eo sancti Patres docent, id pro nihilo horrenda earum vita diffuse narrat cuius- proximus non est haberet. agnitus Ibidem describitur,qui mors extincti morsu visionem non et suffocati carnes a s. quoque edere Benedicto, duorum volentes, sunt. Magdalena de Pactiis Florentina, ordinis Carmelitarum, rapta aliquando in ecstasim, varias perfectionisregulas istae. Te praecipuae sunt accepit a Domino, quarum ipsam tandivinae mortuam aliquid providentiaeresignabis.Nunquam quam in cruce consules aut praecipies,nisi prius mihi manifestaveris alienum notabis, aut reprehendes, pendenti. Defectum nunquam minorem et viliorem. nisi prius cognoscas te illa creatura esse aduJatione Verba et ab omni tua erunt remota. sincera,gravia,vera humilitate mansuetudine et ut tua creaturas ea Opera perficies, ad me attrahant; ea item prudentia, ut sint tanquam magnes compati studebis, sicut et proximis regula bene agendi. Omnibus 46. ego B. Maria sum, compassus infirmatur, et illius sententiae memor non ego infirmor? Non Apostoli mei, Quis privabisaliquem aliahquem privabisre nec requisitapossis concedere: cordium, qui prius recogitesme esse scrutatorem constitutiones te iudicaturus et vota sum. magni Regulam tuam, vocationis omnium aestimabis, sicut me ipsum: zelumque et amorem cordibus omnibus subinsculpere satages. Summopere desiderabis Quietem et refrigerium esse, et vel minimae praeferri horresces. nisi tuum in nulla alia re esse in contemptu et humi intelliges, litate. Desideria fac ne tua cognoscant creaturae, exceptis directo- re, quam sibi concessa, qua ribus suentium. vita sine cultu monastica. continet: eadem morti monasticum monachorum in Surius, rumpere ita illud qui ics.i est. 45. Idem quod vita ut existimaverit, agere putandum est silentium intra cap. Ioannes Nam ducenda quoque, 3. vitae scribit Gluniacensis. nihilo aliis nunquam extremo constituti, ut Odonis dam in Cluniacenses barbarorum s. nocturnum et Nomen tuis. nisi Vitae eius a descriptae lib. I, cap. 9 Vincentio et 10. Puccino, ipsius confessario, Reguiaeper- 16 Audita 47. Examencon- bat, timui sed confessario, agere de runt Sunt in esset cum et labore fecerat necessitate diebus Ibid. cap. animam ob humanos vero caelum, causis: 1. ; quia, sine de spectabant illis ab de in antiquioribus, bonum regi3. quia consanguineos vidit poenis liberatam esset cum fue- 13. industria, quaedam respectus citius unire protuli,non euntem purgatorio,tribus festis;2. quia de his, quae Hanc hodie primum maxime amabat. te, te. commemoravi desideravi subtilia. manuum laudandum non summe monialis in fuerat monasterii, nimium cor communione quae valde de potius affligebarquod quaepotius cogitaviquid gratias tibi meum, quam superiores admonuerat men alia diebus sexdecim qUae Verba, ad tuae dice- me, fuit confessione In vidit cuiusdam Eadem cogitatio non praecepisti,nec tu meam. te. 48. sed vacavi, purissima Paenitet suam. sponsae quietarem ut ut tuam, animam tecum tibi haec excessu diei essent beneficium. tantum passionem huius negligerentur.In cerimoniae ob mentis conscientiam prima vocatae penitus non dicerem non tarde ne choro dam Purgatorium. subtilissime Jesu, quod bone in aliquando est examinare virgo In TERTIA. CENTURIA ad sollicita fuit custosingulares virtutes: 1. quia semper dire puritatem et simplicitatem suae religionis;2. quia omnibus exhibuerat sororibus caritatem; 3. quia semper semper magnam Ibid. cap. 33;cap. 64 in meliorem omnia partem fuerat interpretata. ob eius tres (a). manducabat, adeo profunde divinam aliquod pomum Greatoris et jn eo largitatemcontemplabatur, ut nulprovidentiam omnino eius saporem lum perciperet.Ibid. cap. 34. multiformes an 50. Interrogata a quadam sorore gratiae,quibus inanis ei occasionem rjeo exornata gloriae a fuerat, unquam praeest? buerint, respondit: An potest quis gloriaride eo quod alienum Dei sed Dei de donis cum non gloriabor, Quomodo igitur mea, ult. editionis Gum 49. Guia. Humiiitas. ipsius sint? Amor. cap. haec alio quam ferrem tissimum fme, 56; offensa. 134 cap. (a) riormente illud nunquam Cap. 38; cap. Nunquam La seconda dal Bona. editionis. unico verbo, quod proputarem in ardenDei, posse mutari propter amorem gustabit bona dulcedincm nou degustat.Omnis transgressione procedit.Eadem, 52. noviss. Si Beata: Seraphinum, foret Dei snentium. Ibid. 51. Dicebat citazione qui e ai 35 proferrem, etiam eo nulla ult. editionis. caelestia ille fere destructio ibid. nn. in 50 cap. e 51 religiosus, qui silentii religiorhsex silentii 60. seguenti venne aggtunta poste- IOANNIS 53. BONA HORTUS monialem Quandam CAKLBSTIUM 47 DELICIARUM. vidit ascendentem in caelum, quae hora- si quinque purgatorium sustinuerat,quia nimis se affiigebat, vidisset vel contristari. 64. Ibid. sua causa turbari, aliquem cap. rum novitiarum Gum. 54. ctibus compassuram laesit,dignum non referatur. album qui esse defe- earum sinistre eas de murmurationis adhuc suis posse et altissimae verbo 66. Cap. mea? vita in Gap. aiiquando Gum esset, docuit Iesus eam Murmuratio. in Sanctorum vivens salvari: eam 56. si proxima saepiusconfessarium interrogabat,an putaret Quomodo, inquiens, salutem consequi potero, nihil unquam Dei puritatiappropinquare, cum boni 55. Morti fecerim omnibus se excepto, dicebateum, qui loqui.Item audisset proximis proximum haberet, curam dicebat, hoc Purgatorium. Timor. 73. haec Deo Christus gratissimavirgo in mentis excessu posset perfectam animi quomodo £"feotapu" ril.is. puritatem acquirere. Oportet, inquit,primo, puritatem vult habere, sibi penitus moriatur; ut voluntate; omnia atque velit et cognoscat, anima, intellectu careat in quae amittat me; hanc et omne solo vivat. Deinde omnia accipiat,ac in me ad me desideria et affectus dirigere debet, in me terminare, nec admittere animam terrenarum ullam rerum imaginationem, quae debet mentis et corporis exactismaculare servare possit.Demum habere humilitatem. Ibid. simam castitatem, et profundissimam esse, suum et II, cap. par. 57. meum 9. Quidam rex nunquam ridere solebat, cumque ipsiusfrater inquit,die requireret,crastina, respondebo spatiosam foveam, succenso igne, repleri ac putrescentibus tabulis; superfecit,ac desuper operiri marcidis omni iussit splendidissimam mensam epularum copia poni autem invitavit, Ille ibi ad fratrem secum prandium refertissimam, atque incendium subtus rimas fatiscentes videns, negavit se vero per eins rei causam tibi. Interim ibidem posse ego, ab eo latam in ait, ridere tanto possum, peccatoribus paratum. cap. Timor inferni. ac discrimine cibum considerans loannes sumere. Tum periculum animae, Thiepolus, De rex: et Nec ignem exemptis paenitentiae, 17. quidam Parisiensis, episcopo post mortem appadiebus addidit et damnationem paucis manifestavit, propriam adeo suam post mortem repletum fuisse infernum, ut neminem 58. Doctor rens, ei putaret vivum quadam muliere in mundo animae remansisse. in infernum Visae sunt descendentes etiam sicut a Nutnerus dam- natorum. sancta nix, cum in magna quantitate cadit e caelo. ldem, ibidem, cap. 18. a Christo peccatorimoribundo, qui saepius vocatus cruinvitatus ad veniam, paenitere neglexerat,apparuit Ghristus 59. et Guidam paenitentia. 48 CENTURIA cifixus,qui sanguinem eius faciem effudi et cum tibi in cumulum Oratio. de tionem. Vitae ah ehis- in accipiens in manu lbid. 19. cap. sororibus ordinis suis consistere, ut bene Gommoto Amedeo quem tuae, sit sanctimonialium esset, dixit boc animae salutem damnationis. proxima religiosaein animae uti Chantal, fundatrix morti Visitationis,cum felicitatem nolueris eo fluentem suo Accipe, ingrate, sanguinem, : sempiternae Francisca 60. latere proiecit,dicens te: pro a TERTIA. omnem faciat Barnabita ora- descriptae lib. II. In 61. Timor. iudicia esse terribilia 62. DiiectioproXMIU bonum in siieutium. stimabunt, quod ab ac Quoad Deo, ser. a ocutis te studio 67. tempo- quenicunque ac praesnmit: Verba eniiii non merces Geben. episcopi ad si esset in doloris actum alicuius mali exi- eliciemus, occasionem; Madril. Alphon. esse humilitatis par.III in tractatu de vita Dum studes, inquit, praescribit. Christi in clausis et avertere, plagis debes reverti ad librum. Saepe etiam ac ferventes orationes fundere; vel cellam adire, prout impetus spiritussuggesserit;quo redeas. temporalia aspicere sub quaextranea peregriniomnia existimemus praescribit debere 1. ut virtutis studendi oculos et breves aliena, ita quod statim nostris Praedicatorum, abscondere, et iterum Idem modicae utiles; et sic habitum referemus. modum studium et 3. interdum surgere, labi,ex aliquod vitium, vel defectum malum exemplum. Quoad priconsiamore ampfecti debemus, rei proximis cap. hunc libro druplici sensu: et occur- corrigeretet perficeretin spiritu secundum, Vincentius, ordinis spirituali debes magno lucrum egredi, et ecclesiam . defectum oritur nulli bomines utroque facto, ad I "'s dixit- episcopus Gebennensis, vilipendent, nos dederimus 66. S. a illam quod ceteri sicque in confusio, proximis acquiremus. Res ob omnia Saepe contingitnos derando ra adeo b. post niortem irasceretur confusionem mum, studiiM... bominem esse monasterio, sed nobis Meth. valde lib. eod. 65. eo exclamavit timeret, rursum an formidabilia Ibid. et quietis.Lib. III. tranquillitatis 64. Qui multum loquitur,multum aestimat. non prodigit,qui se divitem quo admodum miserabilem, qui non esse babeal; atque boc sumendum pro funLib. III. ipsum. erga nunquam in ipsam, Humiiitas. se ei Apparuit ei ut rentem Dei. nullum dilectionis 63. exclamavit extremo requisitavero iudicia Dicebat aliquod que Dei: esse damento Tranquiiutas. vitae eodem tanquam vestis nostra nos adeo sensui Hispania, vel in htdia; °2. ut in nostro eorum extranea usu sit, abundan- IOANNIS timeamus tiam tatem scalam, esse et per divitum apparatum et . ut ascenditur quam credamus certo ad divitias fugiamus, pauperrimi amorem 49 DELIGIAHUIM ; 3. venenum memoriam propter CABLEBTIUM HORTUS tanquam contubernium sed BONA non Primum, runtur, in nec delectationem solo me Christi. Iesu sex esse religiosorevelavit Deus soli mihi adversitates est quod inquit, vitia suas 2. quaerunt. ut contemptu, ex Cuidam 68. pauper- aeternas; 4. Ibid. electorum. non conque- Quod in vitia eiecto- lum- unum 3. Quod tacent. cum congregati de rebus vanis loquuntur, de me venio ad adeo distractos, totque ipso repleam, ipsos, ut eos me imaginibus depictos reperio, ut protinus retrocedere compellar. 4. Quod mihi intentione ad me serviunt, nec tepide respipura ciunt, honorem meum quaerentes. quam consolatione, frigescitplerumque eorum potius suum sante sensibili cessant obsequia: potius quam mea tionum 69. riora Multi ab et unione quam 70. sibi Deo accepta sunt, ritus nihii Institu- de familiaritate secretiori sciant, minus de diceretur, et ipsisaudito. vel mille quam immorari iucunditate, defunctos in floribus ulterius sed magis Idem, quiescit,neque mel, progredi in exercitiis 32. ceram neque nostris in in spicon- 72. nobis Pro occupante, cruciatus omnium cum omni stenlitate imagine in delectationes prorsus abiicere obcaecata caecitas tudinem et dotibus non est, incerti hominum magna est, quod multam si pars quo ex non nobis contingerent, Deo excerpta corporis miseriam, decem bonorum Prima sunt. nobilitatem sit et redempta, et pulchrigratiis tot fiat vilis et execrabilis: et pUrgatorium. 18. de etiam hominum peccatum Epist. . illas poenas, extat unum cognoscunt a delectationes Idem, haec in locum omnes huiusmodi Tauleri auctoris, Dei permittimus, tantos mundi deberemus. animae; quomodo creata illustrata;qualiter per considerant nos et morari horam Ioannis opuscula caecitatibus, quibus remorante fmem ad unam per 73. Jnter Deo a intra 9. Idem, Epist. purgatorio,quod initio ab sufferendi pacto nos sponte quam sustinebimus hominum obscuntate. et [Nonimmo«nduminexercitiis nostris]. , languore, tinuo Mortificatio. Deo ibid. cap. resignatione cum spi- Ibid. proferre, quod suscitare. debemiis non intemus ritus- defensionis seu huiusmodi alia et intelligentes, ea aliquo idiomate, nunquam excusationis sibi ipsi,verbum nolle aliquod pro Dei amore recreatione nos pluribus annis gestasola extequi tamen habitum numerantur, prorsus Apis quamdiu ita bonos ab verbum inani conficit: Quod 6. Taulerus amant. sufficere,ut putant Resistere sola 71. inter barbaro supprimere, pro militare. sumptibus ces- , qui religiosum sunt cum de et quaerunt me omnibus adeo suis Quod, devotio, et 28. cap. runt, mihi volunt nec 5. focditatcm in ron- caecitates ho- 50 TERTIA. CENTURIA interiorem, quam non inspiciuntstatum suum verbis, seipsos in omnibus perfectione:nec observant affectibus suis. Secunda intentionibus et cogitationibus,operibus, caecitas. Ignorant Dei essentiam et attributa,eiusque immensam erga similitudinem crearit ad et nos nos caritatem, qualiter imaginem vultum ut ipsi uniamur ipsius suam, per gratiam et gloriam; nec omnia cernentem correverentur; atque ipsiiugiterpulsanti ianuam Ghristi vitam dis non considerant Non et passionem, aperiunt. III. in Eucharistia, et qualiteripse iudex qualiterseipsum nobis reliquerit futurus sit. IV. Ignorant B. Virginis inaestimabilem noster dignicolere et invocare et bonitatem tatem negligunt.V. Sancto; eamque rum percipiunt, angelorum dilectionem, qua nos prosequuntur, non ceptione,vita longe absint atque ideo cinio. VI. ad et morte: a eos opera, colunt, non Non vident ad tempus, fuerunt, ferventissimi qualiter ad Sancti temporis momentum habuerint se in Illi enim patro- eorum Dei amici et aeternitatem. omne reddunt indignos seque operibus suis fructuose semper VI f. memores Malignorum spirisemper humanum intelliguntfraudes, persecutiones et adversus crudelissimum et et odium, ubique laqueos quod semper genus tendunt ad nostram perditionem. VIII. Non cognoscunt miseram damnationem infelicem et terribilem vitam, mortem impiorum. aeternitatis. expenderunt, tuum non Ambulant enim pessime IX. et vias moriuntur, Nesciunt conscientiae difficiles, quantam eius propterea bona odium, ad rancorem, debeat se vilissimum, faciem iudicando, interiora, et X. nunquam fmiendis proximo dilectionem et ad sed secundum temeraria alios secundum mala nobilitatem ad potius quisque cum Dei teneantur, oculati,proni existimare, occultum animae poenis impendere iudicia: optimos lacerantur, cruciabuntur. sola vident, ad non morsibus secundum non iudicium et saluti omnium bona coope- Non necessarium securum sit,quamque intelligunt quam iucundum et a praelatisregi et gubernari: atque hinc oritur nimia facilitas murmurandi de contemnendi: cum superioribus et eos sola oboedientia via regia ad caelum sit. Causa tamen autem praecaecitatum est amor debecipua harum proprius,a quo denudare mus cum perfecta resignatione et abnegatione. 74. Periculosior est status tepidorum, quam impiorum religio- rando. Tepiditas. Isti enim sorum. possunt: suo torpore. impedimenta gratiae. S. Divinae Gathar ina maie nec Senen. vivere, male ideo vivant, Dialog. cap. facile semper converti iacent in 162. cum ponimus. Primo gratiae multipliciterobicem fratrum et nostri, loci, officii, displicentianobis ingeritur status huiusmodi aversioni consentimus. Cum 2. verba superiorum, atque 75. divinae at cognoscunt se illi cum nec bene, 52 GENTURIA ficata sunt sti. Ibid. 79. Aimegatio sui. Acceptius obsequium et tactu si mortuos Deo feci sapientia in si ieiunaret cum Et abstinemus, relicta qui, licita facit propter re in pane et aqua, voluntate. visu, auditu, a Deum propter vitam. ad voluntatem placet, quam deret in Deo, praestamus necessario non revocaremus alterius voluntate, Omnia 28. cap. olfactu gustu, quam Domine! tua, opera TERTIA. et se propria magis scinflagellis Deum, Blosius Tabella propria spirit. mortificationis rarae sunt, ideo ampleMagnae occasiones cuiusmodi ctendae desunt: sunt, patienquotidianae,quae nunquam duros et ferre aliquem dolorem, socii ter perversitatem, mores inciviles, rei alicuius amissionem, signum aliquod contemptus, item aliquam confusionem, et alia eiusdem generis. Cura magna desideriorum: solum est in mortificatione adhibenda nec frangenda ex in 80. Mortificatio. sunt desideria mus quae ad quae ultra quia haec et ideo inutilia: spectant, non nostras decent non quae optare debe- non statum nostrum, absentia, impossibilia,quae quae affliguntspiritum sine ulla prorsus uti- sunt, dissipant cor, litate. Ex et Philothea Quod debet nos vires etiam sed mala, Gebennen episcopi sapientes praecipiunt,ut vero ut intelligi sint verba . sed pauca; ut id loquamur, parum non sint non otiosa, vana, inutilia. Ibid. Idem scribit moderationem 81. Amorproxini- ea Quaedam raret pro vitam et omnia ut facilius in Dei, Ghristi, interiora quae profundere, sua quae tum et amorem nisi posse, Sed posset nullatenus nostrorum erga ipsum invenire. turam exhibere amorem tem, et ut pro doloribus Ecclesiae Haec tur vero ea refertam. aquae quae se Deus Deo ardenter Deo in ratione tan- reddere mutuum Deus medium summe se dona, nihil bono- amoris, creadiligit huic per exoptans proximi salu- non poterat, esset, quamtumvis potuisset, millies dedisset usque amoris atque aliquod quod si fieri Immo, videret omnia exhibere, quoniam subitura mortem vitam prae illi, quasi gutta ea esse utque quanam studebat autem deside- summopere perspiciens et degustans et bona, desideravit, tam reformatione passio saepe Videns libenter ei nesciebat ostendere rationalem, suam Quare eget, non esse, dederat quia actu rum oculum caritatis,videbat abyssum amorem. iili amorem fundantur. esse quam Ecclesia, sanguinem, intellectus sustulit, sancta est cognosceret se per seipsam Dei, qui per amorem ipso aliquando cum bonitatem in voluptate abstinere, servare. famula sponsa omni ab esse ad ultimam magnitudine quasi in diem nihilnm respectu amplissimi Oceani. S. atrocem die pro iudicii. videbaCatha- IOANNIS quin 53 DELIGIARUM. CAELESTIUM (liaud dubie Senensis rina 1IORTUS BOXA de seipsa),Epist. 1 ad Nicolaum Auximatem. 82. Vir Et bonus videat si expresse sed muratione, et catum, eius affectu caritatis currunt, quamvis viam humilitatis,alii per stentes, cui quia ceterae diversae viam per uni Deum. ad iusti virtuti et Ludican- pec- ad apicem virtutum, quidam insiprincipaliter iudicare neminem oportet, Iacobum Epist. ad Eadem, Non mur- illud se super Oinnes diversarum oboedientiae, eundi viae ponens caritate. iudicio videt non Ideo colligatae. sunt sunt id commiserationis ex eiusque operationes. proximum, peccatum, satisfaciens eo pro iudicat nunquam Gartusianum. diaboli Fraus 83. occupationes dientia, sub componendi: quia praeferenda 84. sario cella Qui peragenda, Christi 85. Dei frui extra S. ob eam negotia necesin aperto latere vel tumultus. Epist. 12 ad soiitudo. sic solus et commoretur, nunquam oimedicntia. monachum. externa potest in corde, non detrectantes externa in rebus occupari batissam Anton. ad Epist. sibi aedificet cellam quoslibetpopulorum Officia a Eadem, actuali crucifixi,et erit inter voluntas est. e\ externas iniunguntur ab oboepacis et quietis cellae,vel libros superioribus explicata omnibus praetextu perdendae rebus laborem utilitate,quando fratrum pro monachum fugere est fr.Raymundum. religiosos,et dicentes: temporalibus,reprehendit in epistola Senen. Res, inquit,in tantum Marthae Nollem ab- ad sunt tem- officiaexterna' facimus tales. Omnia boninos eas a summa porales, in quantum omnia bona. Nolo sunt tate procedunt, et ideo igiturut, sub praeOboedentiam evitandi textu temporalia, laborem fugiatis. praeferre consolationem Apostoli multam oportet propriaepaci et consolationi. Maria Matre Domini, sed dispersi cohabitantes habuissent mutuo cum mundum. sunt praedicantes per totum honestatem 86. Sicut contra non pudica mulier, cui peccaret in cubiculo manenti suo spectandas in tabula aliquis sceleratus duminhonesta vel verba obscoenas, proferret, proponeret figuras invita illum ei consentiret, licet modo obiurgaret, nec cogeretur ea videre et audire: Vitae Bononien. Dicebat 87. in mortem ita accidit lib. I, cap. eius haec nocturnis vigiliis et admittendo disciplinanon inter gium, martyres Ghristi 88. Deo a Qui obtinuerit locum, humilis in quo 4. aliis est officiis, atque in ad usque omni [Reiigiosus regu- martjr]- exemptionem aliquam, vel privileet tanquam iure computandum, marfore. praemiandum vere Gatharina B. religiosum perseverantem Beata lari tyrem tentationibus. in Tentationes. Ibid. lib. 111, cap. quiescere demum non contentus 3. potest, donec est. Infimus infimum autem Humiiitas. 54 GENTURIA locus tales vitiosae nihil est infimum et in est, nisi quia,quamdiu deponamus, quae in humilitas eam mor- ad semper nunaspirare debemus, quem et deficere perfecte mori adipisci,quia nunquam Omnis Deo annihilari(a). dignitaset exceilentia vilis possumus possumus, supersunt Et niti et locum quam proprietatishabere. nobis semper sumus, TERTIA. reddat. nobilem Qui hac vita humilis vere est neque appetit iustitiam suam proomnibus in palare, sed tegere, et gratiasagit.Hoc humilitatis fundum divinitus quisquis obtinuit, non indigetmultis institutionibus, contendere, gloriaripotest, neque enim docetur. loan. virtutibus,cap. 89. de praecipuis quibusd. 2. suboritur in homine perturbatio,nisi ex Non nobis sunt res ipse,sive non. propria voluntate, sive advertat sed dum inordinos nos res amore ipsi impedimus, impedimento, nato prosequimur. Si qua mihi confusio, vel incommodum occurrit, et perturbor, signum est amoris proprii.Non enim turbarer, si haec alteri contingerent,qui melior me esset, et gratior Deo, quem prolbid. cap. 4. pterea magis diligeredeberem. Pertmbatio. 90. Bona Tract. Rusbrochius, vel nunquam Raro nec voiun- labores et bonam Per facere bene 91. quid superbia. Deo coram dum, Non et 93. simum delectatione reputatur dicat animo ex Serni. Nam ; ita voluntas ali- omnes Ioanne cum 4 Adventus. 1 Domin. ministrandum, laudem omnem eo se illi Deo se 3 cantan- in omnes quam omni tali in offerat ipse trahat, praestare possent Serm. ad extrovertere totum aeterni- Domini. Nat. paenitentiaeest, ut quando gratislabellum, et quando oculi cum loqui,digitocompescas cupiunt, ipsos avertas propter aliquid intueri maxime modica Non qui quantum pullulant,quod debet externa suscipiet.Idem, Deus et ex ad creaturae omnes foret Deum, vel radice est et haec , quis ut orans angeli et tate, sola exequi, Si enim fecisse iudicabimur. opere Taulerus Io. sum. Quando legendum, opere, hac ex cupimus, nullusque esse 92. Paenitentia. omittimus, omnia Mala Baptista, Extroversio. et non omnium opera cogitaripotest, possumus. sola deest exequendi facultas, voluntas peccandi pro apud Deum agendi. Ibid. cap. 9. sicut omnium facere demum perfecte volumus, valemus hanc Per possumus. alere inopes, omnia sustinere, cunctos quicquid omnia voluntatem sic de pars verae ceteris sensibus. Idem, Serm. 1 Dominic. Pal- marum. 94. Certe Hominis in- non tamen faciat homo ad veram stabilitas. {a) Cod. annichilari. quicquid potest,omnem pertinget,nec pacem impendat vere operam, essentialiter cae- IOANNIS hoc diversa multa, dominium habet, de in multis veniat, quod Si consequi, cito se in extremis ad Deum vita ullo absque peccata perpetrasset, absque omni Serm. Dominic. 22 Dicit 96. post Ioan. est viris bonis ctionibus Oriuntur flnes et media ultimo, qui est Deus. circa Sanctos inter 97. tione gari zelo est sibi divinum ut 98. Resignatio. tem- mortalium incaelum. persecuti me Idem, b. Iusti- est vera persecutio:et signum Dei vitis Idem esse et maledi- etiam inter conveniant tamen facta est dissensio, Eremitarum officium, ut in vero fere quadam cantando ad inspirare.B. rursum Augustini cap. tanta devo- fatiin cantu nunquam sollemnitate tantum deficeret,quiescens quem fratrum, s. in lectulo honorem Dei de Iordanus suo officium visus expira- Saxonia, 15. ibidem scribens mortui. hilaris auctor, cap. Alius lib. 111 adversus 15 invitatus epularetur, repente probus aestimabatur, sed dM- num- proprieexempla sui temporis terribilia. quaedam enim frater proprietariusab ipso saepe Quidam admonitus, cum ad non eum quia nihil probare procedi posset contra poenam, Missam aliquando celebrans, cum poterat, a Deo castigatus,nam subito retrorsum ad corruens Dei, expiravit. pervenisset Agnus inventi in privatiscameris Alii duo qui loculos habebant, sedentes tarios, narrat sunt n«" necessa- verum odio contradictiones apostolos Tnbuiatio Bertrandi Atoysii nos et sunt, fr. Vincentius particularia,cum cantabat flatum, omnem II de in omnium conditionalis Sic inter Gum anhelitu verat, de corde Lib. vita autem frater ordinis videretur. posse cantasset, benepla- angelos apud Danielem. Quidam et 2 gratiam voluntatem adversarium, qui habere in fine Deo a divino et evolaret explicans in reprobationisneminem prosequatur. omnia Si ordinis, cap. 15, ait: Omnis necessaria posset exequi medio 15: persequentur. ord. Praedicatorum, nianus, atque eius solus verba Quae ria,ideo Serm. Trinit. Dominus, vos eiusdem gratiaprae- Idem, respectupraemii velpoenae, talisque si decederet, hanc perfecte converteret, etiam ex hac constitutus resignaret,paratus aeternitate et pore quis ut funditus se divina est. non veram Domini. Ascens. 95. dubium esse natura ad annum abundantior que:n factum illuc: modo illum ante in et saepe huc, quaeri credatur, pure causa pertingere nequit,nisi pacem in hac et honio, est modo natura in impleat. quadragesimum instabilis impellitque eum Deus quibus cum mutatur, suntque 55 DELICIARUM. aetatis annum multum tempus namque CAELESTIUM HORTUS donec efficietur, lestis homo Ante BONA ad convivium corruit post et mortem conventum, extra expiravit.Et inventa est dum quidem vir pecunia multa hic Proprietas. 56 CENTURIA Alius cella. habens in nummos veste assutos, agonizaret,vestem, qua tegebatur,trahere et sibi consersibi auferret,et sic impaenitebatur, quasi timens ne quis eam dum actu vare nitens Scribit est. mortuus etiam absconditam, niam lare et eius in abscondita TERTIA, de aliis,qui in nunquam Dei iudicio mortui fme pecu- confessariis,reve- petentibus praelatiset et iusto noluerunt, et sine sunt sacramentis paenitentia. laicus Quidam 99. dicens: Iordanum, interrogavitmagistrum qui ignoramus clericorum, qui quid dicunt? valet, sicut lapis pretiosus tantum Respondit magister : Tantum Lemoeius. Gerardus valet in manu illius, qui ignorat virtutem Magister, valet Oratio. eius, sicut in ord. vicensis Theolo^i. tius inebriantur vino nobiles, qui quam sciunt Lib. devitis III, cap. par. sui fratrum ordinis, 45. semel ordinem Facilius 300, annos nostro, ore artistae frequencur quaereretur a b. Iordano intrarent, quam theologi et decretistae, respondit: Cum 100. nosterin ore Praedicatorum, , scripsitante quem Pater tantum virtutem vina rustici,qui fortia reputant, quia non bibere, consueverunt aquam in habent. usu Ibid. GENTURIA 1. Mentio fratre,viro Dignitates. facta Magis cathedra videre exaltari aliquando ad in portare eum b. coram episcopatum. Iordano fieri deberet bono, quod et magno vellem est QUARTA. feretro de quodam Ait episcopus. ad tumulum, quam ilie: in lbid. 2. O r a t io et ctio. le- foret utilius utrum Quaesivit quidam a magistro Iordano orationibus insistere,an Scripturarum se studiis occupare. Qui ait: Et utique comedere? Quid est melius, semper bibere, vel semper sicut ista competit 3. Dicebat Resiffnatio. potentia si quod possem honorare et 4. Eadem tantum Vitae eius audivit et in iudicium inquit,anima quam Dei se et ita contentam certissime laborarem, et apud minus nec . volentium a Deo eam iudicium n. n. 87. visionem de remansisse, nulla studerem ratione orare et iudi- et rectitudinem eius Bolland aliquando securam damnandam, 66. propositam esse in imiimitari. Et comprehendebat, se crudele laicorum, quia despiciunt isti divina, Scripturas.Ibid. illa. Ibid. Fulgineo post quandam intellexi iustitiam huiusmodi mea facere, sic de scirem, inquit,me minus dolere, nec eius. tationem Angela iudiciis Deum; ciorum Literati. b. alternatim et plus literatorum, cognoscunt ea per IOANNIS Dominus 5. Dicebat stitia,quam ego Veronica 6. B. id ei dixit: minime obsequentem placent summopere eias est mibi mea, vitae insani quid Vitae eius 9. Ut an diem. Pro de arbor eminus sit,quam a Thomas 10. te oboedientia. superioribus Mihi surgere. enim Ne interesset,praesentem graviter in raptu adeo rem corpori etiam mulctata Morus: ridentes homines oculorum Ibid. est. existimes faciuirt: fuisset, curaminimorum- instabilitate lib. 111, cap. iucundum et nam impingit,affatim iuncta mens esse 9. quic- phreneticum videas, ridere. Th. Stapleton, vuigi aliquid videt,confuse videt,nesciens homone, qui eminus sibi longam promittens mortem sit; sic qui vitam quasi distantem ille eam et longissime adhuc a se respicit; qualis terribilis et acerba, et horrenda, quos periangores, quae videt. non Sicut in vanissimus carceris haberetur, qui vestibulo, aut carcere e valvis nobisuae patibulum sunt litatis insignia collocaret; sic vani omnes peccatores terrae, studio honoris mundi et in hoc carcere dignitatismonuqui magno ibidem. menta relinquunt. Idem, sublimem 11. Sicut qui pontem paulo angustiorem transiens, formidine sic ut tangitur, ex eius sola apprehensione nonnunquam cadat deorsum, qui alioquin,si nihil metueret, facillime transiret illaesus; et sicut talis,si certissime astantes cadet, alioquin Mors. ibidem. Idem, ille facinorosus ducendus ad iudi- cium" 12. cap. adfert cula fore ac Missae qua Christo caput parietistrenuo cum crux. 10. clausisset 8. Dicebat tri- praesertim quae voto Isolanis, ord. Praedic, acta, aliquando b. Veronica curiosius sororem inspexit,ob quam reprehensa est ab angelo, ut si tunc paenitentiaquadam in 91. n. vigiliaspraevenire autem ipsi excubias 7. Gum extremum lbid. gratius nocturnas communis lib. I, cap. conservare laetitia,sive nocturnas cum vult superioribus. Apparens a ante sit in permittam. peraguntur. Isidorus oboedientiae Vitae vel Scito, filia sive cruce, Binasco de opta.ret,negatum Gbristus a sibi dem, 57 DELIGIARUM. Angelae: Quicunque b. oculos levet gratiam, non GAELE8TIUM HOHTUS BONA non acclament, ecce cadis, ecce si hilari vultu casurus, eum Honor mundi. Pusuiianimi8' cadis^ astantes modo, qui natura aspicerent, nihilque esse periculiassererent; eodem cordis in diabolo acclamante, aurem damnaris, pusillanimis est, in barafhrum damnaris, desperationis se praecipitem dat, omnem tentationem facile superaturus, si vel natura paulo fortior esset, meliorem vel salubribus bonorum consiliis ad erigeretur. spem Ibid. 1% rum Sint dives duo mendici, qui simul aliquisin domum suam diu mendicarunt, veste recipiat, quorum holoserica alte- induat, SuperMa. 58 CENTURIA multis illi se in hac vita mihi accepta Deo. infernum hunc in socio pro fortunam, sibi meliorem mundum, esse mercari, cuius in fine abbas laboravi 20 Epist. in montibus aperiret mihi ut Dominus omnes plurimos quam vel dimidio caelum sic commendat oboe- sibi solitudinibus,et rogavi noctu voluntatem, et non aperuit et suam oboedivi donec Patribus meis, et accepta revelavit Deus esse consecutus sum illis. ab cognitionem s. Mechthildi, videlicet: eius necessitate [1.]ut unusquisque sit fidelis proximo suo in omni et angustia,eiusque defectus excuset quantum potest; 2. ut in omni tribulatione ad Deum sua molestiam confugiat,ipsique soli suam 3. ut conqueratur; Dominus mus, lib. lat. eins et ducit: Quot Si baec feceri- Patre coram suo; necessitatibus derelinquet; et in fine tannos suscipiet.Reveamplexus suos 2. cap. Gerson es? tomo sic Anglum, annis ambulet. excusabit teget,et filios inter IV, 16. Ioannes Francum nostra nostris amantissimos quam iri veritate Deo coram peccata in nos nunquam Mors. eum Ego, inquit,infelix pater vester, indico vobis, dilectissimi : 15. Tria Tria in tempus is interea Ibid. quicquam, huius venimus persuasissimum labore eo mei, quomodo diuque Si esse. dierum paucorum nudi affirmabat 14. S. Antonius dientiam praedicat infra breve lbid. lucrati fuissent. oboedientia. ei ipse splendide vestitus,an Omnes discedemus. ut illa reddenda propter an illo iudicabit? 13. Idem Laimr. incidat Hgnoscet? nudi omnia exeundum, mendicum socium non ita tamen pecuniis donet; domo QUARTA. Anglum Respondet inter militem Dialogo introinterrogantem socium II in Francus: Annos habeo, sed non quinquaginta annis mihi pepercit.Pag. 854. Hispanus, ordinis Praedicatorum, ab improba muliere ad malum, nihil turbatus, negavit se opus illud provocatus erat, nisi igne incalesceret. Mox ingenperpetrare posse, quia senex flammam tem parari fecit,in quam ingressus invitavit mulierem fruerentur ad se, ut mutuis amplexibus. Obstupuit misera, visoque fratre in igne illaeso ad Deum est. Seraphinus Razconversa iam mors 17. Fr. Dominicus Castitas. in vitis Beaforum zius 18. B. Linguac sto cu- dia. Deo, aut illud d. nisi de s e r v rcgularis. a n t ia cum nullum ordinis Venetus, Praedicatorum, parte 1,pag. ordinis Praedicatorum, mihi semper alios hortabatur, loquebatur, et ad idem Hieronymi saepius repetens: Felix lingua,quae non de Deo divinis 19. B. O b lacobus texere lacobus sermonem. Sestius superior esset, ea corpori cum nocumentum ibid. p. Idemy Mediolanensis, ordinis summo dictum novit, 162. Praedicatorum, rigore observari afferunt, cuiusmodi 92. cum curabat, quae silentium, sunt m Tres sunt socia, tertia serva. 27. I n a 11 io- is ria . species inanis gloriae.Una eo Regina est. cum opus videamur, et placeamus riam Dei: et haec tione incipimus, sed est peccatum surrepat, ei Sicut Regimen a r u a 'n . erit,nisi etiam sua doctrina multa in in arte 29. Amoi Dei. Inlium ad ita intra medicis personam fuisse sentem Ghristum. erga ei fuisset accusata et pro Petram, pag. 30. In aliquid nostrum nummos ea id humanum ei illa dilecta Ibid. mortis voluisses tu libenter cognovit se mortem magis nunc Epist. ad Henricum cavendum summopere misceamus, quia sic est, ne corrigendo dicit ita liomo idem interior interius impetu p. Apostolus: bona enim Dum 117. opera sunt pecunia regni Angeli Architecti, p. Ioannis habe- tempus 129. artis suae, nihil operantur et exemplar peritissimi,nisi prius rei schema verint: Spinulam, sicut pictores et scuiptores in quin prius p. quam bonum: tumvis ea eiindem, pecuniam satagunt, quae expendi proficiscuntur:ita nos in hac vita in patria, valor aestimetur debemus, quorum eam Epist. de transitu 32. Sicut Epist. ad habere provincia,ad operemur ferri facere. potestis tendimus; quam mus, sed consoiari, persona Ghristo pro sic creaturam. correctione iter acturi coacervare caelestis. consideratio. et nihii me possit in ad Et tormenta. Si prae- quam eum ideo 31. Sicut opera. volens numquid vero olim praevidere diiigenteroportet, quo fine moveamur, dixit: Ghristi. Tpse enim an intentione, qua fiducia, nostrine Sine Bona Nunc sicut amaret, ali- 26. fraterna peccaremus: qua II, cogitabat creaturam, in mentem: olim Epist. par. tristabatur,quia putabat erga capite damnata; illa subire? quaecumque et benignus ,Deus immisit Ghristum, quam amare Correctio. et autem amorem Sed cogitationem supplicium paterer veterem animarum praxim habeat praestantissimus et suam Christum ardentem dilexerat. Flebat ferventiorem talem pag. tam an se, nobis p. 343. 72. peccator post conversionem Quidam quando talem Manciam, licet utilis in arte excellentissimus Ille vero et regiminis spiritualis. est, qui in scientia et praxi plurimum valet. Idem, Epist. pec- et et haec parum proderit,nisi experientiam parum ut est operamur, sua sit: excellens praxi haec et Epist. ad Nic. Leopardum, doctissimus medicus aggredimur, resistimus: tamen tribuit. Idem, occasionem 28. iine regina, altera glo ipsos et non quaerentes nos mortale. bona intenSocia, cum mundo, complacentia quaedam merendi dicitur postea laudari desideramus: bene Serva, cum propter Deum veniale. catum m QUARTA. CENTUHIA 155. et sine et nihil spirituaiis exercuerit. praevia Pessima exterius enim consideratione res quanforma- operari debet, est non Epist. ad agere, Hieron. 10ANNIS HORTUS W)NA CAELKSTIUM DKLICIA 61 HUM . 33. Balthassar Attendite iege quo progredieniini,eodem ritus grediendum. Dei nullum inveniri Jn tibi tum fuerit, ipse illud fuerit, Vitae de spi- magno modo pro- 1. cap. exiguum tribue, trade eleemosina Oboedientia. servabat. Si misericors. esto mul- si exiguum stude. impertiri libenter in nunc eodem eius Tobiae ita abundanter te, prout tempus suppetet. Oratio. tibi Ita Si mul" exiguum, boc ipsum illi libenter: tribue Dei observata praestat enim, lege, dividere offerre. furari ut possis multum cum ipso quod iile dederit, quam enim Deus odio babet in Jioloest Scriptum quod ipse rapinam odio babebit, si tempus oboedientiae subcausto, ac proinde etiam tum multum ad collegium,ut cocum ageret, serio enim, in domo peregit; dicebat consilium sibi: Orationi bene Xovitii. vile. Ibid. potueris, etiam aiebat quoddam officium oratione sua Quomodo 4. in si autem vos Ponte, officium per 35. de missus Idem menses Tob. manebitis: semper Ludovic. aliquot : via incedatis, assuescetis tervore uovitios hortabatur suos de spiritualiprogrediamini.Nam vestri tempore probationis et tyrocinii passu reliquo vitae tempore pergetis.Si tepidi et fueritis,tales 34. in nunc ordinaria desides tesu, sic Alvarez, soc. quomodo suppetet, trahas, etiam ad orandum ea et sin expende; sacrificandum. Cap. 2. minimum semel 36. Singulis annis colligebatse per octo, aut sinsaltem quindecim dies, prout occupationes patiebantur. Tum diei mensibus unius diem totum et singulisseptimanis gulis unum, matutinum soli Deo consecrabat: quia sic augentur vires tempus ad pia opera exercenda. Ibid. 37. Pater eum aliquot dies continue quidam advertens per in me interrogavit:qui respondit: Gontendo cogitabundum, causam in Africae desertis. CapM. ipso efiicere,ut ita vivam, quasi essem volebat oboedientia 38. Eum, sub cogitarequid esset, non qui de se futurum, aut esset cras Responsio enim quid ipse acturus. volet Deus. erit est in promptu: Faciam Cap. 5. quod quod iubebor, mortificationem circa res spiriaegrius ferunt finem P. Bafthassar hunc fn sunt. probandi tuaies, continuit mulierem sanctam quandam per vigintidies absque conamittebat enim fessione et communione. non suscipiendo Quod sacramenta, reipsa compensabat quotidiana praeparatione et fame, 39. Quia ideo et heroicis Idem his exercitiis fecit Sola Solitudo. Oboedientia. iusti in cum patientiae et s. Theresia, mortificationis. cuius erat Cap. confessarius. Mortificatio. 10. Cap. spiritualesexcellere. experientia facit magistros libros Graece potest qui ignarus est linguae Graecae minus multo eam Graece legere,nec loquentem intelligere, 40. non Idei 11. Sicut scriptos Magister ritus. linguam 3pi- GGNTURIA ita accidit docere: ac absque ulla sibi Oratio. dici: Aliorum defe- ctus. Cur Cap. 42. ad in dando est hanc impatientiam esse aliqua compati libe- sanitatem Deum et angustiam imitari,qui Cap. affligitur. non petebat, caelitus lumine et cordis suam, Deo a perfectos,valde esse oportet, sceleribus et corporis omnes postea, maiori sed defectus; idololatriis Eam diutius si Deus parcus, rector, optaretque indignari,sed quae 23. comitatem, addebatque praestare paulo debilitate vivere, et sequi comitatem, integra aut alios tatibus, quae uti valetudine offendunt, quam aliquibus singulari- cum illas ferunt. moleste et illi etiam sanitatis vivere, : tot sufficeret minus sequendam cum petendo aliorum accepto, advertit 43. doctorum in es esset haeresibus, singuiaritates. tu Gum enim quidem speculatio,et Sanlectio; sed propria experientia 15. affligebaturob non spiritus.Iuvat comparatione magis valet. Cap. 14. semel aliquid peteret pro quodam indigente,audivit Gum ralis? via mysticorum ctorum 41. in QUARTA. lbid. 44. Valetudo. valetudinis defectus facile suae Imperfecti etiam sine causa produnt, ut humanum obtineant, aut ut sibi indulaliquod solatium geatur, tione eo et laus honorve commiseradeferatur, optantes ut alii ex sibi aut adferant, aliquam magni ipsos faciant, commoditatem quod aliquid patiantur:et sequuntur murmurationes molestiam adferunt, fecti huiusmodi exemplo quem contenti Ibid. sunt, cap. mittere societatem bus Iesu, civitatis mundi, et triumphare viam vus Cap. 30. consolationem et eam non si ligneam aliteste expectant. Ponte, Arboris duxit solebant. viam Cap. ad crucem, foliolum per- 28. cuius universitatis pratum imperatores autem a de ad talem de suis superiore quod tegeret, respondit: Quia citius fuerat, rector insignitriumpho cum Reprehensus elegi,qua affixus Gardonae, ingressus suscipiebat,et aliquando per gloria quam humilitatem nec Ducis curam maiori crucis filius Salmanticensis, cum eius laborum sanctae in terram. cui Ghristus crucem, vivam veneremur iunentorum tenuisset,ut sum, sumendi animent. Gordubensis, ulceratum equum tate Alvarez, decidere Franciscus plateam solatium per- ipsi se imperfectum ac debilem Alioquin solo Deo ut tolerantiam penetravit? debemus 46. Humilita- P. cur eius cor autem 28. fuit,veneramur, quae Viri ipsam perturbant. defectus aperire,aut ad quo non tegere student, donec ipsos prodat, aut remedii alicuius eos eos suo a Dicebat 45. Tribulatio. sit necesse praebetur ipsisquod optant, querelae; suisque singularitatibusaliis cum domum et valetudinis et vultus manifestent, causa et locum valde vani- hostieam igna- ire possem. IOANNIS 4/. Valde BONA dolendum tentiis et veritatibus Cap. CAELKSTIUM chartas dicebat esse plenas, animas esse 63 DELICIARUM. memorias et virtutibus vero senvacuas. Viilns. 31. 48. Gum vitam eius 49. opusc. expendunt in enim Scopus vineam Thoma, s. suam Deum. divinam est Sed sura. 50. domum in nunquam totam fruendo inhabitare, et plantantis 13. rebus, quae occurrunt, considerandam esse providentiam. Paupertas enim et exiguae faculalii tui ingrata: quod omnia obliviscantur, invertantur; magna tuae res haec coniuncta adferunt. gaudere. Cap. valde quod temnant; est reprehendebat, qui et in omnibus tates res 63, eos quaerendo, aedificantis fructu fdem asserebat ea HORTUS sub directione thesaurum magnum et anxietas est et providentia Dei, et continent, et te con- pres- et cum vitam securam Cap. 37. Vita spiritualis pretiosissimaest, tanquam tela aurea deformitas cui si inseratur aliquod filum rude et crassum, magna mixtura damnum censendum est: ita non est propriarum exiguum iis assuimus, quae et operum, nos cogitationum, verborum quae Deus nobis divina inspirat.Quale est quod uni cogitationi,quam maiestas cordi nostro duodecim admonostro suggerit,nos ex capite illam obscurent: et uni verbo, quod nobis inspirat, veamus, quae vigintiquatuor inania, quae nos loquimur, adiungamus, effundendo sine causa et ratione: et uni nos operi, quod nobis imponit, quatuor aut 51. Providcnlia. nostra addamus. sex Homines Ita P. saeculares Alvarez, probat 39. cap. in Deus Simplicitas, honoribus ac deliciis viros in opinione eruditos temporalibus, quibus illi delectantur: faciunt: viros at sanctos, qui virtutes ipsi magni et res spiritualesomnibus praeferunt, in iis probat, quae ad illas Probatio. eruditionis, quam pertinent. Lud. 52. Si Ponte quis in indicia post magna is in animo vinea in copiosi quid acciperet consolationem? sentiret? quod Maius muttum locupletantes,qui pecuniam expendisset,et videret eam grandine destrui, grandines enim sunt pretiosi, noverunt essent, quantam aureae lucrum, esset Contemptus. contemptus iactura quam et irrisiones, patientes.P. Alvarez, esse 40. 53. Ioannes sibi dicenti, Ximenes, quod ineptas et arboribus Iesu, vir laicus e vestes liaberet, tatem, respondit: Ineptas vestes animi 40. cap. multam si lapides,et valde eos Alvarez, fructus vineae. Tales cap. P. vita colenda soc. habere non desunt. corporis, quando omnia evulsas una consevisset, et omnes turbaretur; in hoc esset sanctus, cuidam et exacte est coleret paupertas, Si quis hortum die inveniret,nec paupersed pax variis tamen vestigium aliquod paupertatis.Paupertas Paupertas. (54 GENTURIA igiturspiritus est, quod quis Deus. Ponte 54. Idem par ad qui mus, rabit. Nam Religio. Idem 56. desiderium Resignatio. interno in Indifferenet fuga sin- gularitatis. in die eius simplicitas. nihil Tutior Danda remune- calcarias,in quibus et fornaces 49. esset inquietus ob nimium tandem esse resignationem conari unumquemque contentum sorte esse Gap. Domino a sibi etiam quidem Deo a ad data, 50. in die edere tantum cogitans id an II, cap. Similiter, si simplicitate oboedirem. magis me oporteret, semel debile n faceret. tantum In sacris 6. Evangelium vivendum prudentiae,sapientiaeet spiritushumani. directio omnium enim est politicorum Evangelii, quam filia caritatis. innocentiae Sancta soror est, simplicitas sed est prudentia serpentis, non e contra: quidem columbae fidem secundum et ratione habita serpens, addita columba serpens; columbae vero simplicitate,semper semper erit columba. tamen Ibid. cap. remanebit 9. globulos (une boutomiiere) labiis habere, trahens, attente quibus clauderentur, ut, in iis aperiendis moram deberet. 5. consideraret lbid. n. III, quid loqui par. militante 60. Episcopi in Ecclesia tenent eum locum, quem honore et reverentia digni Seraphini in triumphante; ideo summo 59. quatenus 61. a Optabat sed sunt: Humilitas. debere sutnma dicebat Tdem nulla esse, quia Praelati. cum reliquiis,par. mundi. Taciturnitas. ut depona- meritis pro oratione; accepto et parva. et. semel essem, 58. t nos manibus sit necessaria manducare, ederem, e Gap. in interim mediocri bonus, didicit necessariam sensu, Quam debilis Prudentia est non docuit b. epireligioso indifferentia Genevensis, qui dicebat se nunquam aliquid singularepetiscopus communionem extraordinariam, non turum, si religiosusesset, non aliasve ieiunia, non cilicia, austeritates, quia religiosus debet in Si robustus, inquit,forem, quater omnibus sequi communitatem. in die cibum sed si superior praeciperet me sumerem: non quater 57. tia omni, quod in eius curam principio nonnihil profectus perfectionem, sed et Dei, amore spiritualibus,et quantumvis eo amore mollescere. in quodam rebus 45. ab proprio provenire potest. lbid. religionesesse officinas sanctitatis,xeno- ex ab cum sui cap. iustus P. Alvarez vulneratorum ignis facit lapides se nostri omnem caelum petere 55. Dicebat dochia et sit iufniite cum exuat mortiproximus, interrogatusa provincialiuum ire, dixit: Pater, simus nos boni, Deoque caelum serviamus, est Alvarez, Ximenez desideraret Resignatio. vita in QUARTA. rege reges eorum idem et se principes subditi Franciscus Hispaniarum, a sunt. puero et ad saeculares Ibid. par. Iesu, Garmelita intimam eius non eos III, n. respiciunt, nisi 30, idem. Excatceatus, familiaritatem honoratus admissus, BONA IOANNIS inanis nunquani quam ad eique manet, distincte ut honore in 62. Ibid. Idem ludum beneticia a dictum ab sui enim adeo anima in Deo, et Vitae eius multas lib. 7, cap. dicebat esse, totum quam radicatum cognitionem, quod ex se ipso habet : gignit,ut in maiori aestimationem confusionem. perfectionis, omnium rerum ex conservare, perdere 29. enim multum ut Pauciperfecti 36. cap. ludum religiosorum recreatione quendam instituit, fratres Ludus angelorum vocabat. Dispositienim in circulum ^0*"*" Deo accepta sigillatimenumerabant, ea lege ne quis fieri repeteret. Lib. de potest Virginis,tormentis Hier. quod magis humilis eral, In statu in altero Idem certam sanctimoniales modicum Jiabeamus. quem vilem nolebat fore 63. adeo inveniat Idem sapientiae discernat se maiorem melius donum 65 DELICIARUM. lavabat. conventu communicat cognitio adeo quae B. in pervenerat, quem CAELESTIUM gloriaestimulis agebatur; immo patinas cum HORTUS Gratianus, II, cap. laudibus 31. Dei, attributis,titulis martyrum, actibus Elucidarii par. reii Ghristi et virtutum, mortiticationibus. II, (a). sententia est saepe tentationes nimis Episcopi Genevensis Si quae timemus. turbare, quia nimium tentatio eas ingruit de nobis cogitationostris resolutionibus contraria, actum esse cap. 19 64. nos seu existimamus: progredi 65. solum autem quod via Vide quanta propter Ubi supra, moveri, non par. III, n. suaviter sed 75. turba tanquam Deum, 66. Grave est Quaerit enim retineri 67. non quantum martyris Meditationibus,cap. tere. his oporteat Domini. generis tui pro mundo laboravit, et non sunt sed Tu aliquidnon adepti, insuper se ipsos amiserunt. id propter plus acquires sine ulla comparatione, quam est Si itle aut omnes ille tantum laborant, aut laboraverunt. taboraret eius tamen cum in valent. Scarabaeus laborat Gart\usiae (a) II stesso brano autore. « Idem inutms Prior, in 4. tibi hoc vel illud amisisse. amittere, quisquis Ibid. dum cap. ea Ne quaeras diligitet ergo amit- acquirit,quae fieri supervolat cuncta intuens cap. 19 » m is s io re- nil sicubi - A rum. 5. sive durabile sanum Labor natale propter mundum; ageretur. Guigo, pulchrum sed iacent foetentia, stercora eligit, eis protinus insidet,spretis tot pulchris.Ita animus caelum tuus in et eis intuitu et sunt terramque pretiosa quae pervomagna lans, nulli adhaeret, comtemptisque omnibus, vilia multa sorac his. dida, quae cogitantioccurrunt, libens amplectitur.Erubesce ex Idem, cap. 9, aut Tentationcs. fu aggiunto posteriormente di mauo dello Ho.no adbaeret. terrae 66 CENTURTA 68. Si ab eo rari Bonumetma- ctimonialis consoiatios tione dam lib. III, cap 70. Lucrum sPi.i- torum, 50200 s. a Nonne in deberem eius qua- perpetua voluntas, haec enim eius lesu, Vitae soc. (a),sanctimonialis ordinis Praedicacolligeret, praesertim ex tempore, omnibus quaestum pretiosius,numeravit per se in officio divino annum facere minores: profundiores corporis inclinationes, 19480 quae virtutis conficiunt 69680 actus religionis, post theologicas omnes observavit praestantissimae. Praeterea 12400 cam 40000: in sine respondit,non Sgambatus, Gatharina ex nihil quo san- tempore 9. B. loanna ut postea ei reservabat fortasse et : vellet? Fiat Scipio est. tibi multiplici consola- Deus erat, dicis, Pater? et ei confessarius consolationum morari, si Deus consolatio mea Andriae diceret compensaturus cumulum indignatione:Quid desolatione cap. Garrafa, ducissa cum est tibi: ita sepa- 17. desponderet, quia iacturam eam puncto mortis bonum tibi; et nihil aliud. Hoc est Ibid. Dominici, s. animum ariditatis,ne in malum Magdalena ord. et solum totum tibi infernus. Maria 69. Deo et solum totum hoc gehenna, ni1 adhaerere QUARTA. vicibus; Salve, his ex autem faciamus, anno observandum dum haec Domini- iterari orationem Patri 1500; Gloria Regina quanti perfunctorie F. et iacturam lucri spiritualis sine et attentione per- solvimus. 71. Dicebat lorum Refectio. esse, ctionem Proprium iu- ii iii . iri tieguia. Luxemburgo, saepius autem esse, comedere nunquam duplicem Sanctorum, esse in die cibari esse sumere angerefe- brutorum. proprii iudicii abneenim venerabilis episcoNarrat illud omnino ut amiserit. gatione, ad Genevensis hunc disc. 11 spirituali, se atiquando accespus sisse, et dixisse: Domine, edissere mihi talem rem, quia iudicium De re episcopus non habeo, ut eam (b) ven. comprehendam. qua valde obstupuit. relisit necessaria 73. Idem disc. 13 valde amplificat quam Quidam vir pius adeo exercuit se in enim eius mutatio regulae observantia. Omnis destruit religiosum. plinam regularem enervat, et statum giosis exacta 74. Resignatio. de in die vesci hominum 72. (I b. Petrus semel mentum petere aut celeberrimum est docuoportere, nihil recusare, discursu episcopi Genevensis, quod desiderare ven. spiritualiexplicans, ait: ultimo haec Nihil valde possem, remisse nullum (a) Cosi, e (h) \)o qua Parva haberem. yiustamente, ha rej nel Cod. De il Codice qua et pauca fere desiderium volo. Nullum prorsus disci- re Si Deus {cfr.sopra, valde. ad p. sunt volo, et quae habeo; et si renasci me 17. in veniret, ego nota). ad 68 CENTURIA exemplo: versa transmittas. esto mutus Si tibi vel immobilis: et Instit. cap. 82. Antonii Magni sed tantum, nno continentiae a iudicat 85. [Castitas]. Ioannes scientia lib. ut lib. IV est, debere virtutum monachum ab non Alius colligere. exempla enim com- humilitatis,alius 4. cum in ille: Nec interrogassetquid per ait,sol refiegisset:Nunquam me, 27. inquit,iratum (a).Ibid. cap. rae, omnia ea sine castitas Cassianus narrat incurrit reprehendit. Ibid. Sicut Pesium senem solitudine Machetem Senem vel mundo, Cassianus , sententia V, cap. iudicare, quia tere hoc irrogentur, patientiaegravitatefundatur, praefertur, alius simplicitatis gratiadecoratur. vidit. Et 84. diiudicans. in exornatur, alter discretionis ratione robustius quadraginta cientem nihil facias virtute Senex 83. annos tudicium. teque diversis Instit. lib. ldem, stultum audieris,uni- uon vel iniuriae alius alter munitur, peuitus convicia cuiquam 41. scientiae floribus [ra surdus, qui haec ut sapiens,nihil discernens, sis Exempia. sed taris QUARTA. VI, cap. neminem de monachus, opor- quibus alios 30. cap. humilitate spiritualium sine rerum dixisse haberi castitate. potest, ita non Sententia nec seniorum, ibid. 18. monachum et sententia est, debere Antiquorum Patrum vel celenim eum sinit mulieres et episcopos fugere: neuter quieti 86. [Monacims]. lulae dare, vel operam suae 87. Abbas inanis gioria. tertia in Macarius hic sensisset non te digitushominum Coll. 5, cap. fame cur ab hebdomadibus integris laudibus nutriat et cenodoxiae refectio 12. sum, taxat obsequio credidit Magni orationem, in Coll. 9, cap. 90. tes nulla dum- sic agente, quia quatuor nutritus fuit,Deo excedens, ipsam quoque figuram muliebris sexus Coll. 7, cap. Antonii qua se sententia 26. fuit,non vel hoc monachus, esse perfecta monachi ipsum, quod orat, intelligit. 31. exauditam nostram Signum est orationem Tantum h aesitatio. nos interpellaverit (a) Cfr. occur- annis execrandam. 89. hora esuriem, respondit: Abbas discretionis modum Oratio. coenobio, in fortuitum Paulus, qui nec quidem mulierum puritatisstudio, sustinebat, paralysicorreptus, femineo 88. Oratio. XI, cap. percunctanti, semel eum 17. ieiunii tui testis,qui te suis est atque sustentet; ibi autem saginabat. Cassianus, Discretio. inhaerere, si lib. cuidam contemnens, saepe Quia nullus theoriae Ibid. pulsaretur,qui eremo refectionem divinae devinxerit. familiaritati sopra, centtiria II, n° 72. fuisse,cum enim quis oran- obtinere IOANNIS BONA vel merebitur, quantum eveni Tria 91. vobis. (a) ent crediderit vel Deum Domini nostri petitis, credite Ibid. 32. cap. 69 DKIJCIARUM. Deo, a est namque orantes Quaecumque et se itispici Irretractabilis praestare. CAELESTIUM HOKTUS quia accipietis stabilem faciunt, vigiliae, ilexis geniorat quisquis etiam vero Oratio. Nunquam Idcirco distrahitur. qualicumque evagatione cordis quales bus sunt mentem vagam inveniri,tales volumus orantes quae et oratio. meditatio Goll. 10, nos ante oportet esse indicium animae est vitiorum necdum alienis affectu misericordiae eliquatae,in criminibus iudicantis sed tenere lere, censuram. rigidam Ideoque monachum subiacere inhumana severitate Cum certissimum Coll. diceretur: sannantibus fecit? Ille iniuriis. offendar 94. Multis viis ad C d o m um p a tie aliis. atque cap. infidelium turbis Paticntia. eique a subvester, quem colitis, si intuleritis,non movear 13. cap. tenditur, arripuerit,irrevocabili semel quam 13, Deum vitiis 10. Christus maioribus, ac Goll. condo- non iisdem iniuriis et maledictis, miraculi Quid his inquit: Ut 11, Alexandriam, senex faecibus in alio inclementi est, quae condemnat. quidam apud circumfusus, gravissimisurgerelur 93. orandi. tempus 14. cap. 9°2. Evidens ac posse illa sententia: ideo et cursus illam, unusquisque sui intentione conficiat, Constantia. qualibet professione perfectus. Goll. 14, cap. 6 agit inter audiunt bona apprehendere volunt. quae eos, qui causis 95. Duabus constat inefficacem ex spiritualium rerum Nam ille qui docet, inexperta commendans, doctrinam. aut Doctrina. esse vitiis instruere nititur auditorem verborum aut sono : refertus(fr) vano auditor salutarem doctrinam, obturato spiritualisviri sanctam corde, non recipit.Coll. 14, cap. 18. ut sit in omnia 96. sententiam, seniorum Secundum poteritpermanere, enim amicitiam propositi.Scindi rupta non cautione 97. in custodita. altero ab Optima minoribus, sententia indevotum quam niri. Coll. 19, cap. malum ac fuerit est, melius esse devotum professionibus inve- Dcvotio. ac devotum coenobitam, quam anachoretam. coenobitae luntates,ac, secundum (a) evenient] nel (") refertus] nel bonum esse indevotum 98. Finis Amicitia. 24. maioribus in atque 3. nimirum Melius Ioannis indi- atque virtutis eiusdem est, quacumque necesse Coll. 16, cap. abbatis stabilis caritas nisi inter viros est omnes suas Evangelicae Cod. venient. Cod. refertur. mortificare et vocrucifigere perfectionissalutare mandatum, Finis monachi. n- 70 CBNTURIA cunctis a litas sinit,unire nostris de ldem abbas paenitentiae est, verae cordibus vel infestaverit recordatio illo,in Nemo mentis sublimiora ad 1. tendat. quo Magnus profecerit,gradu potest quo esse 5. contentus, contenderit, tanto Coll. 23, cap. 21. Antonius amplius praevidet sibi QUINTA. cuidam fratri,dicenti, sibi maioris esse inter homines perfectionis, exercere, quae quam ubinam in eremo, consisteret: iuxta parentes dixit, se ipse cumque orationi lectioni habitare indesisuos ac respondisset,ac ibidem b. in Antonius: nenter utrum Dic, rursum fili, incumbere; inquit casibus vel adversis damnis eorum contristeris,parique modo super Ille rei eorum se prosperitate congaudeas. utriusque participem Noveris confessus in futuro est. Gui senex: esse te, inquit,etiam in hac vita in lucri saeculo sorte censendum, cum eorum quibus vel vel gaudio Casconsortio concuteris. detrimentive moerore virtutis ea, sunt Coll. 24, cap. siauus, °2. Inconsideratae diaboii. quoque enim Coll. 20, cap. arcana. CENTURIA Astus 8. peccato- videns purgatior,tanto se sordidiorem quanto quis fuerit mente elationis invenit magis humilitatis, quam causas; quantoque per- superesse i ii iii ibid. cap. et nicius paren- men- imbecil- se 100. Amor loannes, affectus Noverit expulisse. exutam humana quantum unusquisque nec sibi satisfactioni et peccatis pristinisabsolutum, quamdiu vel illorum, quae criminum egit,vel similium gemitibus incubanti dicam oculos ante non imago praeluserit, oblectatio,sed eorumque rum dum Perfectio. Christo. cum Inciicium perfectio est vero terrenis,eamque, habere tem 99. Paenitentia. Eremitae cogitare. crastino nihil de QUARTA. 11. irrationabilis et districtionis frequentari,id exigente caritate,docet hominibus ait occultissimam etiam diaboli foveam esse abbas esse, in quam nolle ab Abraham : incautos qui eis promittere, ut quotidiana subripiat emolupraecipitat,maiora tractabiles loca persuadet, atque ibi homines menta: enim ignota et ad viam fructus Ibid. salutis animae cap. asserit quandoque quia provocat tur: honestam ad reficiendi necessitatem cap. mentitur, pollicetur,praesentia necessariam lbid. esse ut lucra dum illic uberiores fraudulenter avertat. 19. 3. Idem Recreatio. sequaces 20. esse, avidius etiam recreationem licet eis molesta solitudinis corpusculi cum ac secreta fructu perfectis viris fugienda videadesideranda, humanitatis et indulget. IOANNIS 4. Dicebat BONA Antonius: s. insanient, et si quem dicentes: Tu HORTUS , 6. infirmus Patres: qui ipsi eos Ibid. vidit et transtulit Tempora maia. Abraham coenobitarum gratias agens in tres eodem Deo, sunt postulavit praeter omnes, ostendebat: Ubi a Antonium; ibi Deus, coenobitae. 71. illi omnes dixitque illi, uniocumDeo. abbas est voJun- pag. ostenderet ut abbatem s. est bona vero Ibid. opere. Deo, quietus est unus tertius Antonius. 84. pag. 7. Profectus Autonium, habes: in Latinum Si trium seniorum Quidam Arabico ex Bemen: inservit,omnes tate lioniines cum 68. pag. abbas alter aliquando, non insanientem, insurgent in illum, illis. Ex est similis utique insanus, quia non es Ecchellensis optimus, erit Tempus 71 DELICIARUM. viderint opusculis s. Antonii, quae 5. Dixit GAELESTIUM dixit et quam plusquam tu. 8. Dixit ei: Video abbas Amonius habere me virgo plura igitur magis evulgatum est meum? Respondit illi Antonius: quomodo homines, aliquando est Ibid. Antonius: comederet converteretur et divina velati abbatem opera, tu quam AmorDei. inter tuum nomen Quia diligoDeum 85. pag. abbas ad Nisi iumenti mercedem velaret oculos Similiter suam. molitor, nos quoque Humintas. dispensatione, quia bonum, operamur beatos ne nos ipsos habeamus, pereantque nostra: incidimus ideoque aliquando in sordidas propterea opera cogitationessolum videntes, nosmetipsos reprehendamus. ut, eas Hae sordidae cogitationesmodici autem sunt boni, quod operamur, velamentum. Siquidem homo, qui semetipsum reprehendit, suam sumus quod videmus, non mercedem dicebat: minime nostrum sed sine alium non quoniam Dominus Ibid. Ibid. 87. pag. sit. non tentationem transmigramus, diabolus est. Ideo proficimus,quia gradum et ordinem cognoscimus, neque intelligimusquae aggredimur virtutem labore Nam consequi volumus. quoties certaminis videmus ad amittit. nequaquam 9. Idem opera, initio Qui novit noster in loco, existimantes bellum, dixit: ad in Deo Dei regnum sumus, aliquem, esse constanter Utique vocati quem locum in quo decertat, in vobis 90. pag. Antonium, dicens: Quid interrogavitabbatem ? Respondit ei s. senex, Deum faciam, apud et dixit: Quod ieris,Deum tibidico,hoc diligenterserva. Quocumque ante oculossemperponito: quodcumque feceris,adhibetibitestiopus loco persevera, habitaveris monium ex Scripturis:et in quocumque tria serva, inde cito migres. Haec nec quiesces. lbid. pag. 93. Antonium Abbas abbatem 11. Bemo interrogavit,quid sibi 10. Quidam frater ut inveniam faciendum constantia. esset ad misericordiam consequendam salutem : cui senex ait: In iustitia via saiutis. idem. 72 CKNTURIA tua confidas, praeteritorum peccatorum ne u t u a servir servi dominis suis, et volunt inhumanos nemini qui esse permittunt suis fratribus habebunt uon Dominus S. A n. t o monachis. nii de Petrus sicut Dominus serviamus minus recusant, et continebat, quam Petro nos non docuit. isti partem ait, quia ipse Ibid. pag. 95. fideli monacho dicebat ridendum: non nam esse ploDeum et qui blasphemant, super eos, qui super in vitam in malo Deum totam orantes peccatis, ne transigunt perante paenitentiam. Ibid. pag.96. severent, et comprehendat illos mors 14. A discipulisinterrogatus s. Antonius de futuro statu monasine lacrimis ita respondit: suspiriis et uberrimis chorum, non veniet aliquando, filii mei solitudines dilectissimi, cum Tempus loco derelinquent monachi, earumque opulentiores appetent civitates, ibique pro his deserti speluncis ac cellulis superba certatim excitabunt aedificia,regum palatiaaemulantia: pro paupertate divicumulandarum tiarum in superbiam vergliscetstudium: humilitas oportet remus praedictio se exhibitam Petro vilem illius, Dominus dedignantur: quamobrem mutuo ac sibi debeat Dominus et creator nobis inserviat,uti Domino, invicem 13. Idem Risus. eis ut inservire cum ut servitutem qui esset indicavit Quibus eos, lin- fratribus, serviant servivit quemadmodum qui,licet Dominus principiapostolorum, illiservitutem. praestitit quis inservire quomodo fratribus, respondit: Fratres, qui servire ut paeniteat; te vere Ibid. b. Antonius Interrogatus 12. M contine. et ventrem cor guam, tus. QUINTA. cordis: tetur eos, multi inilabuntur scientia,sed scientiam, operibus: caritas defervescet: ventris,et delicatioribus cibis bunt, tur: mundani quam et cum monachos Pauli, et ipsi,a quibus sint in medio et ego mundi, solitarios. solo eos non Gloriabuntur Apollo: quasi consistat decessorum minus non tota vero auctoritate: et nuda bonis, secundum frugalitateamor navaplures operam cucullo habitu et distinguenvocari pudebit falso nomine dicentes: autem, Ego sum ratio in praereligiositatis crescet pro eorum non secus de suis Patribus gloriabuntur, ac de Abrahamo parente Iudaei. Inter hos tamen quidam erunt eo tempore longe nobis meliores atque perfectiores, etnon est transquia beatior ille est, quipotuittransgredi mala facere multorum et non fecit, qui gressus, quam trahitur Hinc satis superque celebonorum exemplo ad bonum. in Scripturis iustitia Noe, Abrahae et Loth, qui inter pesbratur simos innocentem 15. Vidit Remissio. tor, pone ait quam Beatus: vitam aliquando sagittam in Adhuc traduxerunt. s. Antonius tuo, arcu fortius oportet, frangetur Ibid. 96. dixitque illi:0 venaGui : qui intendit. intendero Si plusRespondit: venatorem, et intende intende. arcus. pag. Tunc senex illum ait: Ita sunt opera Dei, IOANNIS si terminum quia transgressus citius frangentur. Necesse fuerit homo, oppresseritfratres, quandoque indulgere.lbid. eis igiturest 73 DELICIAHUM. et 102. pag. 16. Iunior tasset, ait: monachus, quidam virtutum senem, fama celebrem, Quomodo in sum quo contra sunt meae Deum, hoc ne sunt mei, verba ac ait: ut inviseret,quem eum mi? salu- cum Paaimodia. Pessime, respondit agiturannus, senior, trigesimus iam et hoc toto tamen precor; inania. Quibus Quomodo demum omnes verbis Pater haec, orationes tempore memetipsum et mandatis ad senior. quotidie orans nam me: ille iunior chus deserto, misereatur mendacium subdit venit discipulus s. Antonii, Pater vales, inquit iunior. Quia, Cur? ex CAELESTIUM HORTUS BONA maledico; meae preces attonitus mi? mona- Quia, respondit psallendo dico: Maledituis. mandatis a ctus Iniquitatesperpetro, tum qui declinat Ne miserearis canto: omnibus, qui operantur iniquiMendacia tatem. effutio,et oro: Perdes qui loquunomnes, in cibis apparandis, et impudenter Totus mendacium. tur sum Oblitus comedere dico: sum meum. Pigritiae ac panem media ferme die decanto: Media satis et nocte somno indulgeo, tibi. Risui laetitiae impense confitendum ad ac surgebam senior, declino alta studeo, meae a tamen senex, nobis. Cui Pater mi, fletu cum senex de se ipso cecinit David, ea in nostra concinamus sunt praedicabitur Oratio erit execrabilis. Ibid. : 17. Doctor quidam apud Garmelitas nos etiam similia de persona; nos, atque eius fiat in flne illud de peccatum: cum dixisset vere canamus, effundimus, nobis et verissime et oratio eius libri. Salmanticensis Excalceatos, nobis mendacia contra in alia se ipso protulitDavid, non de respondit: Gerte, fili mi, nisi ea, quae olim nostrae et lacrimae ista de cum orationes mihi Fuerunt Haec nocte. ac tamen intono: voce die panes ait iunior: Dei, religiosum eum cumque ab induit scientiainflatum habitum vidisset Hummtas. libros abstulit,exceptolibello singula eius verba compunam quicquid taret, ut solent pueri, ac postea diligenterruminaret: didicerat nihil proderat ad caelestem in saeculo sapientiam compain religionequaerebat, sed instar pueri se habere randam, quam lesu Mar in ignorantiaet simplicitate. a ia, Vitae eius loseph ven. Pr. [oannes a Gruce, omnes eo christianae,praecipiens ei doctrinae lib. I, cap. ut 17. ordinis monasterio (a) sanctimonialium quodam v alde circa turregimen accidisset, gravissima quaedam difficultas 18. Cum (a) Dopo in monasterio il Cod. ripete quodam. Fides. 74 CENTURIA est eius bata existimavit iussit priorissa,cumque simili eum bono ipsam defectu locarent: fratres suos enim tantum Aliquando ordinis sententiam sinebat ab se ut omnem in spem Deo col- habebat. Ibid. 27. cap. libere et anima Lib. sua. fortitudinis simpliciter proferebat, ceterum voci agi, oboediens 1, externae cap. fuit,nec Dei, interiori, non 51. de unquam suis persecuto- potius excusabat et defendebat: eos nec conquerebatur, quin timore relibono praetermisit, quod perterritusquicquam unquam existimaret, quamvis propterea multa gionis conveniens pateretur ribus internas se afflictiones et omni 23. Nullas ac eius tenditur. non 24. Idem nullam inveniebat. Lib. loannes in Deum setnper diabolus propterea nemini cap. humana quas tribuebat. ratio Suas I, cap. Gruce item communicabat, ut 52. repraesentationes castitati contrarias unquam mens dolores privaret. Lib. 7, ingrederetur,apertam rete determinationum, externos consolatione batur, quia erat, divinarum executor penetrabat, eiusque proprio sensui minime contemptus fidei ex celebratione curam suam in resonabat tanquam SUl afflictionem eam exteriorem illis 22. Eximiae Pati. consuluisset, subridens, vero et viris maximopere commendabat, contemplativis praecipiebat ut praelatisexactissime parerent, etiam sibi a si aliquid praeciperent contrarium rebus Deo revelatis, forent,quae consensum quamvis revelationes ex earum genere passive lucem divinam. esse eam rapiunt, ita ut constet manifeste Idem nonnulli observabat, nam cum superiores ipse ad amussim instituto valde via incederent ab aliena, ipse quidem in comitiis quae castitas. ille 25. cap. hortabatur Missae a 21. Oboedientiam Fortitudo. : homo animarum dum tamen non oboedientia. docuitque esse, Cruce a afficiendum impetrat,quantum sperat.Ibid. cap. 26. abstinebat,timens ne quid sibi notabile contingeret: atque ideo orabat Deum ut magis capacem vel ipsum donorum eius faceret naturam vita eriperet: e suam, 20. Praeiatura. animo Ioannem ven. turbatione procedere. Ibid. lib. I, 19. Idem spes. QUINTA. elevata, et unquam cum eo rimam, Volucri, semper qua volanti patie- occupata ad eam in altum, 53. interrogatus a Christo in quadam suis,respondit:Conquod praemium optaret pro temni, et pati pro te. Lib. III,cap. 11. aliud deest,nisi 25. Ei,qui ad perfectionem virtutis pervenit,nihil sit. Haec bonus ut malus praerogativaloanni a Cruce reputetur, cnra exantlatos defuit in sua non post multos religione,nam pro ea iniuste et multas suis a est, labores, persecutiones passus procesdelictum calamitatem pervenit,ut graye satus, atque ad tantam a laboribus visione putaretur esse eius amicum. Vlta eius lib. III, cap. 19, 20, 21, 22. 76 GENTURIA 33. Tnfirmum benedictio Patientia. mundani aliquando quendam haec Deus est, ut oculos QUINTA. his verbis: pati, dum sicut haberent apertos consolabatur te faciat et mundus Quae ridet? tu, stupendum Si quoddam tu patiendo rideres, et illi flerent,quia prodigium appareret. Nam nihil patiuntur.Gratiam, quam tibi largiturDeus, illi contemnunt, miserabiles sint, se felices aestimant quia non agnoscunt, et cum in infelicitate. Par. sua Via 34. regia totius et fundamentum idem. II, cap. sect. 4, christianorum via 1. Grucis Pati Christianismi: est. Hoc pro Ghristo. est arcanum Et multi divino cum cum quidem patiuntur,pauci perfecto consensu beneplacito: pauci sine inquietudine et adhaesione spiritusad suas passiones: fpaucissimi sine reflexu ad ea, quae patiuntur, ut toti autem adhaereant 35. Dei. Dona sui opprimendo. multum non se Astus Ibid. his, qui sunt enim secundus etiam ex eorum effectus prosint,postquam utiliter occupato sed conservando, enim in vinea laborant diaboli Domini, est sic scri- laboribus decipere ho- ut cito deficiant. Ibid. in tanta negotiorum multitudine, quotidie orationi incumberet, quibus occupabatur, respondit se tribus quandoque horis, immo quatuor et quinque instat salute vero cum aliquid orare proximi agendum, ora; pro enim facile tionem Deo sepaomitto; quicquid a agam, nunquam Interrogatus a quodam 37. duabus oratio. 38. conversatione ln loquebatur, sed Sermo. occu- an horis Ibid. ror. tione. Falli terunt in enim de semper de nunquam regno rebus Dei, idque vanis et maxima cum dicebat inutilibus modera- spirituales, tempus personas quae et sine colloquiisde virtute,post quae aridae remanent in et christianae fructu. arcanum philosophiae non Scopus namque verbis, sed in operibus consistit. Par. II, cap. 2. 39. Externas occupationes, quamtumvis pias et sanctas, ita assumebat, ne spiritum opprimerent. Officia pietatis, poterat, quae sine ulla perturbatione aut tempori resevabat exercebat, cetera suo turbis semper in mediis conservans. inquietudine, internam pacem lbid. cap. 40. Spea. amico. missionibus- in gereret, curam se mines, qui Extema ecclesiastico Guidam nequaquam ,)i,,io" cuidam communicanda libere proficerepossunt. Hic est gratiarum, quas nobis largiturDeus, ut aliis nobis profuerunt. Par. II, cap. 2, sect. 8. psit, ut cura. Dei communicatione 36 sui Sic scribebat Deo. Dona confidens inutiliter 3. Nescio in quid divina optantem; paratum Par. II, cap. 3. crastina die futurum protectione,quae nihilominus ad sit, nihilque determino, caecum omnia, me quae reddit, et nihil iusserit Deus. 10ANNIS 41. bolum dicebat Idetn timeo, caelum BONA Habens : infernum, nec CAELESTIUM HORTUS fidem, spem nec 77 DELICIARUM. caritatem, et dia- nec inventiones; hominum omnes Spe». nec cogito,sed hoc dumtaxat, ut faciam voluntatem languores nostri, omnes aegritudinesspiritusex defectu fidei et spei proveniunt. lbid. 42. Gum eius graviterinfirmaretur, dicebat: natuFateor uxor maximo affici dolore sed ob hanc iacturam meam ram spiritus ; mihi cariseodem tempore indicibili repletur gaudio, eo quod rem terram nec Omnes Dei. simam nunc Par. sinam. Deo possum hominum perfruor,ut solo IV, 43. Nescio Tanta est laetitia, qua autem foris respectu detinear,ne eam erumpere 4. cap. quid sacrificare. Resignatio. sit mortificatio, qui enim in omni vult, semper spirituest resistentia,nulla Deus hoc dumtaxat tranquillusest: eventu est mortificatio. vult,quod ubi et in nulla Mortmcatio. Ibid. diem extremum obiit, Gaspar Bonus, ordinis Minimorum, suis praeesset, professus non abhora morte se alia de causa et alienis quod superior oJDiret,utpote suis simul quam 1 atrocius Iussus oneratus. provinciam administrare, flammis sibi supplicium credebat, et tanquam e una purgantibus 44. cum r rere, noxis illud flammis existimare Addebat attendamus. Paulus 45. Musladinus transtulit num huiusmodi se rectam Barry in Sadi in esse foedere nobis confundendi tempore dicat: Sanctis, cap. Praef. p eric m 111 u- . peccatorum Persico, in U mei. amici vos, arcanas cum Rosario inquit, causam loquendi, et loqui tempore primum, deinde loquere, sermonemque et saltem pereundi, nisi sedulo Gentius, Georgius turbandi suo mei munia viam vindictas,et nostrorum Miseremini clamabat: anima Praeiato u pag. ipsis 4. quodinLati21, Duae res? seimo Tacere animi praebent: Etpag. 33: Gonsidera finias,antequam quisquam homo praestantior est mutis tacendi. Ohe, iam satis est. Oratione dixeris. animantibus, animal praestantius est te, nisi bonum Aulicus 46. quidam religiosorum coetui se adiunxerat, cumque soiitudo et regimen imposuisset, abnuit ille,dicens : Praestat iiigadisnitatum. districtum otio esse me frui,quam regendi onere dignitatemotum instituit vitam Nam consortio, solitariam qui, vitato mortalium hominum dentes obstruxit, procacia ora canis, malignorumque autem Rex et linguam eftugit. manum scriptalaceravit,Zoilorum dixit: Nobis omnino sublimi vir quidam praeditus ingenio opus feliciter sustinere respondit: possit.Aulicus est, qui regni molem est Viri regimini paris praeclaroque iudicio hic, praediti iudex illi rex quod denuo huic oneri Reges sunt se 47. oboediant. viat Grex subiicere ut non gregi. Cap. 1, p. subditos est 123. nolit. Idem, cap. custodiant, non propter pastorem, sed 1, p. 81. subditi ut pastor est regibus ut ser- Pasior 78 CENTURIA 48. Auhcus Dei. Timor cturn Noctes Aegyptium, gentibus illissanhabitum, abiit,eiusque vota et bona orania expetiit, inquiensde diesque regiis distringornegotiis.Bene quidem rege sed spero, Si Suelnun ad quidam QUINTA. tamen Deum ego supplicium altissiraum Suelnun metuo. adeo ut metuerem, Si beneficii et suppliciispes Religiosorum pes Et si aulicus Deiun Ut metuit ita metueret, angelus regem, 49. Quidam ravit me iste,et vir foret. Ibid. cap. equidem p. Magnatem quendam magnifice extollebant. Ille Satis J)ei. Dei obliviscor. Ibid. 52. Quidam mundi. ipso me laudabant, eiusque virtutes sui ad virtutes laudes meas elevato capite ait: status enarras: meus vidisti. Ego non quidem se habet, sed intima mea 159. sura novi. ille,quem ipse Cap. 2, p. 51. Quidam mei rex religiosoait: Numquid te memoria quandoque lacessere solet? Religiosus:Immo, inquit:sed tum temporis, cum Fuga rectius non de quod eo, ita externus Oblivio vitia mea nonnulli vero o vituperasti, tu, qui me te sum affecit: tole- 133. 50. sui. 125. probura iniuria sint,dixit. Peior sum fausta tua 1, p. improbus virum extrema dicere: certus vis nosse. abesset, foret. in caelo Cap. 1, Gognitio regem, ait: iusto- unus forem. rum Patientin. effusis lacrimis tu piorum diso, religiosum p. in vero 169. in somnis diso est: quendam inferno. Rogavit itaque Responderunt: Rex ob amorem religiosusvero esset. causa regem iste religiosorum et consortium vidit in pararei huius quae in amore para- in inferno. regum Ibid. 53. Abstractio. preces Deum, creaturis figunt, qui vultumin Religiosi, tergo orienti obverso fundunt. Servum, quiDeura sibi vindicaverit, decet ut, praeter noverit Ibid. p. neminem. 173. Virtus. 54. Sapientem rogarunt unde hausisti? Virtutem Locmannum: in ipsorum actionibus Respondit llle: Ex vitiosis: quicquid enim displicebatingenio meo, illud vitavi. Ibid. p. 181. Patientia. de 55. Venerabili me raorura 56. Laus Dei. lasciviae cuidara innocentia Nocte seniori testimoniura illum quadam laraentatus dedit. pudore audiebam Respondit ille: Tu afficias. lbid. p. lusciniam virtute et 185. canentem ad usque avis est huraana et dixi: Indignum sorte, ut homo siieam. lbid. p. 189. laudes, ego vero 57. Rex perculsus, ait: Si res ex quidam, gravi casu Rebus aureorum religiosisdilargiar. successerit,tantum auroram; homo dixi: Eiusmodi Numini dicat Paupertas. voto autem meo ex IOANNIS animi 79 DELICTARUM. cedentibus, voti fides ex promissi religionelibeministrorum itaque aureis plenum cuidam IUe religiosisdilargiendum. ingenio praestans post totius sententia randa erat. tradidit diei GAELESTIUM HORTUS BONA Loculum sub errores noctem rege deosculatus est, aureosque reversus deposuit,dicens: inveni Nullos Tum religiosos. coram Quidnam rex: quadringentos esse religioMinister sos. respondit:0 rex orbis terrarum, qui religiosusest,aurum est. Ibid. p. 209. non accipit,religiosusnon accipit;qui vero 58. Sapiens quidam interrogatusquid sibi videretur de sacrato Si illum ait: comedunt ut animo composito alacrius religiosis pane, possint divino cultui invigilareet in abdito vivere, licitus est. Si dicis? in vero enim Ego certus abdito Ibid. p. inliac urbe sum vivunt, et vel colunt Deum illicitus comedant, ut est. 211. seniori suo religiosusiniuriis vexatus conquereet benevolentiae 0 fili et senex: mi, religiosorum toga batur, tolein lioc vestitu iniurias non patientiaeest habitus. Quicumque ordinis sui mentitur. et Vastum mare raverit, profundum religionem saxi proiectu non unius turbatur: sapiens, qui iniuria accenditur, Quidam 59. cui etiamnum vadosa crimina quia pulverem est aliis verti taris. Ibid. p. debeas, pulvis esto, antea 0 frater,cum in pulverem eluis tua. crimina Patientia. acciderit,tolerato; tibi damnum Si aqua. ignoscendo, quam in ver- 219. 60. Sapiens tunc incipit;cum vere (lihus. temporis ex silentio verba facere,ciboque imminet, damnum admo- manum abstinentia ex Silentium abstinentia. Ideo mors. fructum 61. verba eius affert. Ibid. Quendam sapientia sunt, cap. expetit? Respondit tuus 3, p. affectum morbo et sanitatis ipsius comestio 239. ille: Illud rogarunt expetit amici: animus animus Quid ut meus, nihil nh d expetat. 62. urbem Ibid. p. 245. ut in elegerat,rogatus autem formosae et pulchrae rediret,abnuit, plurimae labascunt. ubi lutum est plurimum,elephanti quoque Cap.5, Vir quidam vitam solitariam dicens: sunt, et desideran u in. Ibi Solitndo. p. 357. est: Tu Sapientum consilium si tua non incumbit; audierint, quid 63. 64. Duo nituntur: mortalium genera iile,qui quaestum discit,et actiones scientiam magis excolueris, cum insipiens eris. Cap. 8, p. 461. quanto Gaecus aliosque est inanes facit,et moneto Cap. 7, labores subeunt, non comedit; illi consentaneas sine non p. expers, Pag. monere Correctio. 411. et in atque vanum ille,qui edit. Scientiam piisoperibus fueris,tanto sapiens, temperatae vitae illustratur. non ipse vero illustrans: tibi quod refert? facem 463. magis ferens Scientia. et CENTURIA sine Sapiens [Hostes regni religionis]. et [Homines bi et et pauperes]. Diabolus 66. peres. annos viri moribus ex a ad est bene armatum est. lbid. p. quis pau- 483. p. et sensuum eius enim per maligna : in scien- quousque consiliorum anima neque multos 487. p. patrata fuerint, detestabilia sunt: si detestabiliora,quia scientia quocumque diabolum. debellandum in servitutem Si quis abripuerit,maiori autem virum telis is dignus opprobrio 499. Qui consortium vertatur, ipsorum soi'tium. contra rex sapientibus patrentur, etiam 70. con- Ibld. (a) esto contemnens Scelera a telum potest, neque cognosci potest intimorum cognoscitur. Ibid. non 69. Malorum die neque vero nihil levitas. cassam pervenerit: sed securus Scandalum. clementia, silentio,quod si consulimperito nihil consultius foret. Hominis intelligeret, imperitus non ingenium prodit 68. Uno tiis p. probos sine 471. 481. lingua, nucemque Prudentia. Ibid. 507. Homini sibi tum Fag. opere contra Ibid. p. 67. Silentium. apis est sine melle. religionissunt hostes: rex bono 65. Duo et regni et religiosussine scientia. pro- QUINTA. tabernas malis cum habet, consortio tamen frequentans et si ab ipsis non perperinde ut audiet: corruptus facere, sed vinum ibi preces non potare dicitur. Pag. 511. 71. Sermo. ne Nisi probe sciveris verbum dicturus os aperias: nam verbum culis maneas, Pag. 513. melius 72. Vir Abstinentia. saccharo, cum tantas cibo opes, rium cibum abstine, donec et dulcis instar Musladini 73. Maria fame sacchari Sadi, Antonietta enim humiliabant vitae eius nam fiet. Georg. ob a et decet in vin- vinculis exemeris. cibum, ne nisi reliquistimihi, o Pater, ille: A possim. Tum suavis tibi quilibetcibus Gentius notis in ad Rosa- 595. pag. de sine sumere ; dixeris admonuit, filius: Non stimuleris dictum, esse verum mendacio suum saccharo cum sanctimonialis, nunquam Detechis. Gui comederet. ut filium sapiens si si te est, quam quidam aptissime Honestis, Allobrox, defectus suos amaritudine ordinis Gisterciensis perturbari visa est, ipsam laetificabant, quodammodo nimirum diffidentiam his sui et ex esset, quia cognoscebat qualis trahebant. ad Deum Summarium ipsius augentes ipsius animam impressum conscriptum, pag. 74. Eadem Praesenti a eadem in anno 1655, ab Andrea Mariano 20. dicebat caelo, quod Dei. (a) Cod. Bononiae et contemnes. Dei nos praesentiam quidem Deum in hac vita praesentem differre in ab omni- BONA IOANNIS bus rebus Pag. 24. 75. intueri HORTUS CAELESTIUM Beati conamur: 81 DKLICIARUM. omnia vero vident in Deo. Gum et plerasque recepisset epistolas plenas iniuriarum in mortificationis, sua tranquillitate persistebat, et, ad sorosemper dicebat: res Qui scripsithanc epistolam me intime cognoconversa, caritate defectus liumi scit,et magna meos corrigit,tumque proDominicam et angelicam salutationem cumbens, orationem pro illo recitabat. Pag. Humiijtas. 29. 76. B. Ludovicus Bertrandus, ord. Praedicatorum, vidit animam annis multum in purgatorio,quia patris sui octo continuis affligi cuiusdam viri famulus et magni primarii fuerat, quod servitium vix sine peccatis praestari solet. Vincent. Iustinianus Vitae Purgatorium. , eius 3. cap. Fr. 77. Michael S. a vir Praedicatorum, Dominico, prior sanctissimus, cum Valentiae, ord. conventus a summo mane ad usque IDe chaeie meridiem dum et curia versabatur, ut, accederet soli vacasset. Sanctum Solebant vidisse devotione, tanta in de ac si,cellae medio inferni. in solitudine, cum Vinc. et ad reversus, procuratores eo modestia tamen ea domum suae minico]. facien- inclusus, curiales et san- dicere ibid. Iustinianus, 78. senior Quidam saeculo, ad referret, noluit monachis, an ita filium suum non exercitationibus mium 6, cap. 79. Ioannes tionem a famis, tempore sibi vim magnam Ma reportabit. Viridarii filius,quem reliquerat aliquid ab eo cibi a pater ei quidpiam largiri.Interrogatus autem in animo senserit magnam perturbationem, quod a se abiecerit,respondit: Nisi quis in singulissuis venisset eum ut inferat,nullum tthaeusRaderus ex inde Gerontico laboris Mortmcatio. prae- Graeco,lIIpar. 16. n. S. Gulielmo Discalceatorum ad (a),Augustinianus, cum affectu transisset,tanto et vellent constitutiones congrega- reverentia fratres suas oboedientia. inducere eum prosequebatur, ut, cum constitualiquid faciendum, sufficeret eis dicere, Ita mandant omnia illi persuadebant, nec verbo tiones. Hoc quidpiam in contrarium vir oboedientissimus ab praesumebat. Arsenius opponere ad Ascensione 80. in Idem eius humilitatem hortabatur, dicens ceteras virtutes. (a) Nel Cod. vita, lib. I, quod Ibid. cinis II, cap. 25. colebat, summopere sicut lib. Guglielmo. cap. 2. ignem et ad eam omnes conservat, ita humilitas Mi- S. Do- 6. cap. in platea sacrum Deo se negotiistemporalibus vacaret, in ctitate fr. a Humiiitas. 82 GKNTURTA 81. Ad Abstractio. in ut sine carne decim idem tantam nomen illis diebus. comederet stulum eis ex Ibid. non alia Ioannes 82. sibi autem illas eiusdem generis multa. S. a internis suis affiictionibus ita caelitus edoceret, quatenus superiorem resolveret. Mathurin. a et peritus, cum ad Deo tamen eum ad tanquam sui vir caecus, doctis- rationem status grata fuit, ut ipsum propositas difficultates S. Vitae Anna, eius con- II, par. 3. cap. 83. dicebat: Idem humilitas. sibi eos submissio Quae fideliter referebat. venienter anxietatibus et confugiebat,eique interni magistrum simum parari, expa- In Samsone, Garmelita, laicus ex propria experientia valde mysticae theologiae rerum spiritualium ignarum, superiorem haberet in Se autem 84. xabat Idem tum nihil Ubi canibus cum debere praeponi inutilis esset. bonum oboedientia. Audiens est prandio cum quodam de integrum manducavit, et, iniecto sermone quaesivit an illic reperirentur ; audiens mensae, non defuerant, socium arguit quod cibi frudedisset. Saepe fuscinula iusculenta pulmensolida capiebat: adeo a sensibus abstractus erat. 10, ubi cap. aliquo accidente,eversa se, casu sibi ministrarentur. ultra taria, et cochleari Humiiitas. quinigni cumque coquebantur, de qua re cum infirmarius querecarnis indignatus vir Dei, quaesivit quisnam car- plebano peponem peponibus in fine vero quod ei mensae 1-01)1 dies per ut carnes vit,et praecepitne supe pervenerat, Quadragesimae, tempore calefaceret Infirmus, olla,in qua nes erga mortificationis videretur. appropinquasset retur, ad submissio perfectionem vivere carne manducavit carnes QTJINTA. ut Par. ad est, illic centrum pulsabat, tum pueriles videbantur. aliis Sed cum ipse ad omne 1. animos sexagenarius novitiorum musicis instrumentis, quibusdam tate conferebat, dicens et daemonibus aliquid idoneos, III, cap. obtinet suum ex oboedientia quae rela- dexteri- summa humanae sapientiae sapientiaenihil a supe- adinventionibus, quae hic sectator verae arbitrabatur. mira Unde puerile et abiectum fratribus praehaec laxamenta simplicitateac plane angelico modo omnibus infantibus cum cum infans, stabat, sapientibus sapiens, constitutum rioribus omnia factus. 85. Gaecos Actio. Par. III, vocabat nimium tranquillitati Actio mabant. et nem cautione enim agat. Nam infinite remotus, a Deo in quietem 3. cap. illos qui recollectioni spirituales, adhaerentes, actionem perficitcertissime Deo cum ; dummodo purissimus quietisdelectatio sibi videtur confirmat anima Deus sensibilis distrahit,quanto et avocare in eo cum a et internae contemplatiosui omnimoda spiritussit et tanto existi- Deo magis a sensu hominem magis immersus. Qua- 84 CENTURIA Ven. 90. Abncgatio. mentio lariter Dominicus Pater ibidem QUINTA. haec XI, cap. adscivit, semper S. a duo Alberto, Garmelita, verba mori: pro quod tam adfiuc mortuum, tur dignatur etiam taedeat 91. loannes habebat, nire affirmaret, quia et lius eam Veri est. mors ut deliciae cruces inter homines remata eius Longe satius languere quam 92. Superbia. rem, exercitia Idem, humilia De num scienter superbia, ordinantur, brevi dumtaxat Idem, 94. opus bonum. ibid. Quatuor perfectum recta, medium bene circumstantias. 95. imitatio sti- chri- cum Deus sunt et insensati paupertate, negligunt, 97. stulto Dei cruce sunt tamen externarum ut religiosum statum, 13. attentio ad operis 12. existimatione beatitudine opinione, bona et et daemoniaco in n. sit omni ex parte indifferens, intentio opus saltem sua, adactam habitus se sit.Stulti posse frui prae- in paupertate. poenis, 7. gloriantur,et animam animalibus, quibusdam animalia. semper suam quae Ibid. cap. excolere naturaliter De casti- 6. Sapientia divina modestorum, De sunt n. ad castitate sua similes sunt, tate,n. cap. de Qui in eum theo- indoles, passio- perfectamentis in esse pro malas oboedientia, n. religiosi, qui imitati lbid. De vult faci- non Inter aves. humiliationum aut et De cap. factus non casta Modestia. homo sumunt, 96. castitas. Unusquisque conve- stupenda agnoscuntur: perditionis punctum hoc ad bonum, ordinatum lbid. vi vocatione requiruntur videlicet opus : et humilitate. admittere ad se De cap. opinio- 8. n. metuit Religio,quae non tyrannidi subditas, et quae videbit. ac insignem et manifestum peccatoin sua descendendo ad superbia,non quod est effectus superbiae singularis. 93. Reiigio. magis esse remota, et ibid.cap. esset De cap. ut bumilis inter phoenix excerpta, continua. Sanctis propria verus ut est humilitate dumtaxat Sed reperitur,quam operibus ex de Dei sciens. propter lesum. excellentissimis sunt. eorum mors tradimur consimilibus a vide- mihi conservare, incarnati nimirum humiles vita mea excelsam quidem nec credens me facere, ita suarum in mortem tam et abundantia nostram S. Samsone a vera a mori, impuritas. Et hoc derelictionum enim semper : Omnis videtur vitam nos nem virtus socium me est moriamur magis plenum. vivere, nisi quod me Domini Voluntas vita perfectio mihi vita, et omnis Dominus Humiiitas. invenio fit quo singuet perfecteadimS. Samsone, cuius vere plebat, ut scripseritsic aliquando fratri Ioanni discipulus in via spirituserat: Quotidie disco de sibi lemmate relucet ita ut videantur modestia, n. 7. in fronte inter alios et in omnibus actionibus quasi angeli incarnati. Ibid. IOANNIS BONA Gum 98. latas et munes ad reversus varias Ibid. in hominum solitudinem suam De solitudine, ad Saepe 99. diendum vocatus vias, licet abducendus non in invenitur, tractus eis ipsi invito ad custodiat: se amisisse se natura com- nam inveniet, repraesentabit. 13. n. obtinendum medium ad usque extrema progre- Quia est. observandum. est mum ibid. cap. Idem, Mortificatio 100. media secus ad sunt ac silentio, n. illorum finis. CENTURIA sibi 1. Gaveant cap. scire enim conscientia: falsa debent mortificationem, 2. Gerta et firma est veritas nos ita teneri se supererogationis,quia Deo nos pter ipsum, quam propter eius infmita Deum, 3. Mirum si est habeant cum omnium originiet totius lectioni. Ibid. De 4. s. delectatur ut suorum, maximum Ecclesiam Ludovicus in habere totaliter Qui n. 29. Qui vere mystica, 7. aut non re- e . admonitione quod Mortincatio. hac perpe- interiori debemus et totalem vita tam beneficia. lbid. cap. pro- De cari- pauci religiosivirtutibus praediti contrarium virtutum appetitum adeo boni principio,orationi scilicet et recolin Superero gatl°* ad in in aliquos in sanctitate et excolendos iacturam et sancta. terra et sua vocali. lbid. quam Deus Ibid. cap. appetitibus, taiis erit n. Sanfulgore supremo plerumque universam pati permittat. Testis De est, multum resujnatione,n. cuiusquam in extremo sibi cavebit vitae [Oratioi. 4. mortuus humilis Oratio. 2. n. vita damnum est ad possint ab non non proprio spiritui, sit instituti. Ibid. religiosusvocetur, cuiuscumque 6. Ia tam oratione, Qualis quisque est tam mentali, ctorum est cap. oratione 5. Adeo obiigatio u 18. n. non inveniuntur, ut non opera in morti- libertate sensuum se passionum obligatione sine peccato eximere, propter scandalum, in religione.Ibid. n. 15. trant tate erga De SEXTA. diligenterreligiosia et sensuum silentii, perfectionem : Ibid. Silentium. 3. observatio acquirendam est, extre- 13. ficatione,n. liberiori De passionum, et sensuum reguiae et ceterorum, ideoque obligant non Solitudo. cum igiturmultiloquium veri silentii extremum virtutem bene et sapienterloquendi,silentium acquirendam ad a et vere fuerit,multum quas 85 DBLICIARUM, quiete, et sua species congerendo, cap. CAELESTIUM solitudinem quis ad relinquendus est ibi HORTUS 25. dignus qui est ab Tribuiatio. cap. De morte Reiigiosus. exhortatione spirituconstitutus: Humiiitas. 86 CENTURIA ullus nec in omnibus, bonae Ibid. in in particularierga naturali, morte viventem Deo mortuum paucissimis quibus, nemini et quia nescitur omnem De cap. Oportet 8. de Ibid. ille debet, quicumque miraculis; nisi forte dentiae. Convcrsatio. id facere SEXTA. n. sit,si fidendum est. extensionem, qualis libertatis regulis conversationis, n. 28. iesu, exordiens Faber, e soc. 9. Petrus Exercitium. sibi ab sibi similibus. Dico esi omnibus etiam amici et Sed secundum ad amicum. conceptione Christi Domini ad ordineque progrediens per aetatis eius gradus usque inter in mortales ille caelum, quos ascensum egerat dies, singulos canonicis in singulis horis fieret grata memoria reputabat: unde debitam venerationem omnibus ut pro singillatim persolveret et Idemque in vita B. V. Matris eius faciebat; gratiarum actionem. sibi ad confilongum esset negotium, vitam quamquam sperans, affuturam. ciendum Philippus a Alegambe in vita eius ms., 4. cap. in 10. Idem Exercitium. sanctus 10. cavere confidere tantum est non aliquem specialis confi- fines,vel Vel itinere exercitio hoc conspectum, vel etiam utebatur. sermonem Ut in loci cuiusque venerat, sublata mente, precabatur ut eius loci Archangelus in singulorum angeli ipsis propitiiessent; ac magis ut Iesus loci templo degeret, Pastor Christus, qui in eiusdem verus illum suum calamitatibus, protegeret, singulorum adesset gregem demum diffipeccato inhaerentes, itemque moribundos, quacumque caelum custodes incolarum cultate et angore ac multo pressos iuvaret; animabus defunctorum eiusdem incrementa requiem daret. Universis deinde bonorum rogabat, nomine referebat gratias qui facultates ibidem poseorum, eorum, sidebant aliaque beneficia acceperant: tum ingratorum omniumque veniam Saninvocationem peccantium nomine precabatur. Addebat ctorum, quibus loci aliquod patrocinium esset, ut ipsi quod neglivel postulandis necessariis auxivel agendis gratiis, incolae gerent loci liis,vel petenda 11. Ut castitus. de Deo exequerentur. Ibid. saecularium, pios servaret, ingressus domum officia. instituebat, tum aperte religioniscolebat eorum sermones et hominum religiosum ita in officio continere impudentiam reprimere putabat, ut edita iam virtutis exempla et hominis modesti ac temperantis aspectus. Ibid. cap. 5. 12. Gum curia regis Lusitaniae e egrederetur, aliquando Faber incidit in equitum nobilium turmam, principem quendam quae undique ad spectaculum exceptura convenerat, et quia maximus concursus fiebat,de via deflectens, proximum templum ingressus Hic est. eum cupido invasit eius, quod declinaverat, spectaculi Nihil curiositas. venia, vicem castitatem enim IOANNIS visendi: BONA commotiunculam quam ctaculum reperiri.Ibid. 13. Vallisoleti nihil in ianitori modestius. nulium maius eo cap. et indicare vadens fuit. erat, exclusus Non in Ghristi crucifixi iucundius spe- 11. principissacellum notus 87 DELICIAHUM. sentiens, oculos coniecit, reputans imaginem nondum CABLBSTIUM HORTUS quis esset; ad Nihil concionem, quia Fabro non placatius, magnorum, Paiientia. quos ante fores, cogitans posset, gratiam appellare. Constitit mali officio functus ianitoris ipse esset, quam saepe quam secum saepe malis aditum in animum suum cogitationibusac spiritibusnequam G hristum eius ad verba eius autem et ac patefecerit, spiritum ostium pulsare et stare permiserit: tum ad Dominum mente sublata, et Tu, inquit,bone Iesu, in propria venisti, et tui te non recepeet quotidie venis, nec runt: reciperis.Ibid. cap. 13. 14. Gum feriis internas molestias, quibus aliquando Paschalibus intus huiusmodi : Tu angebatur, recoleret,responsum accepit quidem de sis Christus mortuus, optasti deponi cruce, antequam semper in cruce vitam autem mortuus est. Hactenus spiritustui in eo sitam credidisti,quod dulci erga Deum esse pietatisgustu permulcereris : ita male condisecundum veteris Adae non quod esses, propensus His omnibus tiones: quod videres tuorum. aliquem fructum operum moriaris necesse est, ita ut nullam spiritualem iucunditatem expecitra culpam reviviscat,et turberis,si vetus in te homo tas; neque si ex tuis laboribus nulla fueris tibi videas Faber 15. Studebat et observat. scere eam Ideo eum dicebat esse diem ad qui nostri ex studebat voluntariam ratientia. mortuus despectioni,nova permanente per- transigeresine aliqua insigni operandam vitam nobis fortunatum Deus ac sic salutem diem prorsus die quid quoque 16. Diligenteretiam spiritussuavi et nullam progressione: nam tempus largitur,is omnem Si expectationiet ipsi omnique quadam vita corporis,animae frui poteris.Ibid. cap. 25. virtutis animarum. lucra humanae . progressus numerat vocabat, qui posset Temporis et cogno- ipso requirat.Gap. 26. internae compunctioni, iterquead enim Multos afflictionem. corporis compunctio. animo tamen cum compungantur; frequenter angi,quod nunquam animi sui tormultos et raro velint; compungi corpore expetere Malebat autem suam. menta, qui nunquam torquere velint carnem virtutum comnoxas quotidianas inopiam, propter propter quam sanctitati ii in versantur, qui errore plerumque prae pungi. Quo aciem, ceteris student, ut ad errata quotidiana magis intendant quam ad 17. non lucra Solebat putabant. virtutis. Faber Sicut Ibid. de his enim in se accusare, artibus quae multa ceteri peccata peccantur, quae esse non- reccata. 88 CBNTUHIA delinquimus, peritidiscernere sciunt: sic in vita multa nonnisi perfectividere possunt. Cap. 27. 18. Alvaro Alphonso, religiosaevitae primordia ineunti, inter nisi valde quae Defectus ru aiio- SEXTA. cetera, hoc in documentum in sociis quae dedit, ut laudabilia. sunt oculos converteret ineptus videatur, cogita nihil esse alium tuum, ineptum iudicas: nam quo cillitates observat, ipse fit ineptus et nihili : e mentem erigitad divina, et in iis habitat, erec'us et evadit. ad solum, ea tibi quis, inquit, molestus iudicium ineptius quam qui tales ineptiaset imbe- si Quod contra ipse qui vero excelsus et Cap. 38. 19. Humilitas est Dei notitia,quae nobis ex procedit.Oboedientia divitiae. Castitas est captivitaslibertatis. Paupertas verae relucet in BarDeus. creatura ipsa speculum, Gaspar Paupertas^cai. [Humintas, est nostrae in quo stitas]. bo- habebat noruni. . Sicut : • , fractus •• recipitur; sed sit, non diari Eguia, vir insignise Tacobus 20. in Alegambe rogatus de habendis in [De Didaco in indusium ut Philippo in peccata tempore ut morti cum documento mea, lancibus culina insignise sua: cumque a Dei se ordinem confessionibus ex Pater Dicebat voluntate puro Dei repu- minime proximus esset, eos instrueret, quae concionibus deservisset. isthuc sero Ale- ad vitam Ea sanctiorem ingressus fuerit,ac est, ait Pater; at divi amore pro animum (a) Nel Cod. (b) Nel Cocl. Turiasonensis. Yepez. dispare convertit, et Hieronymi, postea Villanova (b)epivitam ipse quod res omnes pro literas si quis ad applicaret,copiosius ille fortassis e Franciscus susceptae de tam Tirasonensis demum valde familiaris, cuius sanctaeque Theresiae 3. P. vita in Francisci, Alegambe conscripsit. cap. studium. Deo interrogavit aliquando Iesu, quo temporis ille respondisset se quo- scopus 23. se soc. consuevisti? renovare Yepes, profecit,ut, a per bonitatique permixtus. aliquo Nimium confiteri, permotus II spem mei, lingua ista de Villanova, vir quanto in tantum fore (a) adolescentem Yepes Paschate conditione proborum numero numero Iesu, soc. salutari fratres intervallo confiteretur tannis sociorum et i et restare eam frequenter ore vita. eius Didacum Franciscus Pater nummus, summa magna ln deserviit,tergendis gambe in si unicus ? Avila, Patribus a 22. vita eius vita. eius respondit: Utinam, lesu, hoc soc. • i esset Basilius 21. detritus aut solet; ita sibi non reiiceretur, quod Humintas. in refert Alegambe epistola, quam 21. cap. ms., societas quadam in zaeus oratione sunt. Et IOANNIS Terentii, quam responsione pter studia primam 89 DELIUIAHUM. lectione proficeret.Ibid. interrogationem proposuerat. aridum se CABLKSTIUM HOHTUS pii codicis e ad BONA Emmanuelis in 17, cap. Lopez, qui pro- esse ad num conseInterrogatus ab eodem Lopez Villanova in moderationem se loquendo expediat alieniorem quendam per dies aliquot exhibere fratribus, et ab eorum abstinere, congressu probari, sed ut loqueretur et conversarespondit id sibi minime animum in omni loco se cirretur cum exigit,collectum tempus 24. et cumferens, si Nam in consuescens cubiculo secreto solent moda. lbid. ad sibi esset secessu. praesente consuetudinem et esse proxisub- secessu et alia incom- interrogatione 3. Villanova Idem 25. animo deberet in tanquam prodire ex eo impacatus. Deinde odia, suspiciones,abalienationes,iudicia inquietus nasci dumtaxat inde assuesceret, quando morum, hominibus cum agere Silentium. negavit sibi probari concionem de industria mortificetur. Nam digestam habere, ut concionator qui de male iussa rem agit, exequitur, perperam neque magnam confunditur. At eum confundi et mopraestat qui ob malefactum deste ferre, qui bene rem gessit,id laudis et meriti plenum est. male Mortifieatio. industria Nos sed reperiamus, fusionem omnia, animi decet non ergo et vel in ficitur. lbid. confundamur: interrogatione alio socio in est, ut neque in quia virtus aliquando labamur, tametsi nobis elaborandum factis recte vilis,ut solum tam esse erratis recte con- geramus diffidendum est, infirmitate per- 4. interrogatus unde difficultas, quam suae cum superiore, quis experitur qui odit respondit oriri ex duplici capite: 1° ex proprio amore, necessitates cuivis ideo et suas alteri,potius subiectionem, omnem 2° ex astu daemonis ostendunt; impedientis plerique praelato, quam Deus lucem ad accedat, ne quis per superiorem, tametsi quam 26. Ab tractandis in minime potius quam bonum, solet. adferre 27. Ibid. rebus per alium, quantumcumque si satius esse aperire;ait multo repugnantia voluntatis ex cultas mortificare se afferat. Francisci versabatur. passione terris ad imitandum, et Vitae eius cap. 19. Villanova In alia hac meditatio sublimia in dicebat enim ad vero vincere, si ex virium ea Oboedientia. diffi- defectu superiori manifestare, ut oportere eam Interrogatione 10. de et proveniat: si infirmitate, omnino 28. meliorem, quis in officio difficultatem experiatur, ut sit dissimulare, an superiori praestare possit, satiusne remedium Oboedientia. interrog. 6. Requisitus illud vix seu nascatur animae fruendum Ghristi se Domini velle in caelo vita exerceri reservare. in Vita Ghristi. 90 GENTURIA 29. Idem Finis. se ipsum: interrogabat quid venisti ? Sibi- respondebat : Veni, ut crucifigerer. Veni, ut alienas que tolerarem animi ut reperirem. noxas, et quosvis angores. Veni, pacem in alienorum In penuria, tolerantia delictorum,in calaUbi autem? mitatibus,in secundis iuxta rebus atque adversis. Villanova,quod in te non sanasti,perfer in aliis. A tuis ulceribus,usque dum ea oculos removeto. Sine alios loqui.Tu ne persanaveris, tace,et ad velis Ibid. cap. 20. corrigere. 30. Sicut hanc rerum universitatem et pulcherrimam speciem nihilo procreavit: ita in animis hominum Deus mundum ex ornatumque virtutum producitex nihilo,id est ex humilitate,qua suum Haec in humilitatis commendationem quisque nihilum profiteatur. te pertinentne non dicebat Pater Cornelius Vishanen, in eius vita, cap. gambe 31. Eos, qui obiecto Oratio. Ad his verbis quae Humilitas. saepe SEXTA. soc. Iesu, ut refert Ale- 5. scrupulo,si forte est interrupta inter sacer- capite repetunt,similiter facere aiebat si quis iter faciens,equo cui insidet a via aberac Cornelius, locum rante, ad iter repetendum, in eum redeat,unde profectus dotales preces eas attentio, a est. Ibid. 32. In rebus Dislractionet Peccata. gerendisnon sese cogitationibus non ingerentibus hoc exemplo docebat. Nam si famulus ab hero forum dum forte obvio cum transit, missus, quopiam per quoque officium peraget; melius congredivelit,haud sedulo sibi mandatum sane intentus,nih.illaborans quid alii facturus,si domini mandato dicant vel faciant,tacitus quietusquepergat: ita plane, etc. lbid. 33. De peccatorum ac vitiorum cognitione sic disserebat. Nocte interdiu videntur et pluraet minora, et vero dumtaxat, pauca magna solis minutissima innumerabilis in radio autem mulatque quaeque luctandum esse versari in nocte, corpusculorum.Ita quosdam mortalium scelera vident: et gravissima quosdam in luce qui pauca cernunt: divina,qui leviores noxas quibusdam divini solis radium innumerabiles et ex suas qui perspiciunt, imperfectiones affulgere, celerrime liberari nebula ea optant,se ipsosdespicienquasi quam titudo nonnisi tes. Ibid. adeo Mogrobesius (a),Limensis archiepiscopus, etiam tacere iuberet,qui ut eos laudibus non humanis capiebatur, in familiari commendassermone i psiusamplitudinem dignitatis solitus: Deum dicere illud ac pro Deo Quicquid sumus, apud sent, 34. Toribius Humilitas. (a)Cosi il Cod., costui mori Series il 23 ma Marzo scrivono « Turibius Alf.de Mogrovejo » : e VEubel tra i Santi nel 1726 (cfr.Gams, fu annoverato Ratisbonae, 1873,p. 153). catholicae, il Gams 1606 episcoporum Ecclesiae e CENTURIA sed contemneret; eum Tum oculi, iactura ictu 44. dicebat ut superbus confundetur. scientiae deficere. inaestimabilis. hoc modo Domine, Lib.IIl, non Oportet repetens, amittere III, cap. noverim in signo crucis, me. exactissimum con- obtineret, confessionem etMariae invocabat: exclamabat Davide: cum filio etcum Filius vocari dignus sum nun- etiam te, noverim Deo, coram sem- et 8. Praemisso et ut veniam (a).Hinc servus Lib. texebat. quinquies nomenlesu prodigo dicebat: neque annihilaret et instituebat: examen Hoc adiungebat: Filii,Deum suam humiliaret habebat: semper Augustino: Domine, cum recitabat. Tum tuus, est Orationem se ore nunquam deficere. quam Et et orare, per in sententiam [llam 43. Oratio. sic ille nam 5. cap. Oratio. SEXTA. Miserere mei, et cum mihi esto Deus; publicano: Deus, propitius : 0 bone peccatori. Sequebatur haec petitio Iesu,concede mihi candidam et corporis,vigilantem custodiam omnium puritatem mentis sinceram sitim famem et indeficientem tui simplicitatem, sensuum, memoriam Sanctissimi et acerbistuae sanguinis, iugem corporis simae passionis,profundam humilitatem, assiduam contemplatioardentem caritatem, solidam patientiam, verum lumen, planem, mansuetudinem, cidam dulcem affabilitatem,ardentem illuminatam Oboedientia. zelum salutis claram prudentiam, cognitionem mei proximorum, desidemiseriae, veram paenitentiam, continuum ipsius et meae ut te rium mortuus moriar, qui pro me es: patiendi,gratiam pro Has virtutes ideo peteautem denique peto purissimum amorem. et exaudiri. Postea bat, ut dignus esset in conspectu Dei apparere orabat Ecclesia, amicis, etc. Denique se immergebat in paspro sione Christi contemplanda. Lib. III, cap. 10. semitas graditur,aliena 45. Dicebat qui per oboedientiae eum, in a suo manu paradisum deferri. Interrogatus autem quodam tuam nemo erit, discipulo: Quid faciam, Pater, quia post mortem At ille respondit: In in meis ad quem dubitationibus? recurram his, quae erunt, cogitaquid ego dicturus agenda tibi vel omittenda tibi essem, Lib. et illud III, cap. exequere, et sic semper oboediens mihi eris. ult. oraverat, petens ab eo lumen Postquam multis annis Deum dicentem sibi: audivit vocem circa quotidianam communionem, abstine sed Ioannes Lib. non a a me. IV, cap. 3. peccatis, Baptista, 47. Gum suis dixisset illi: Pater, tu eleemosynam facis unus ex sine mensura; eleemosyna sine modo respondit: Talis debet esse 46. Communio. Eleemosyna. (a) Veramente et coram te: iam il passo non sum del Yangelo dignus vocari suona cosi: filius tuus Pater, peccavi in caelum, (Luc. XV, 18-19; ibid. 21), IOANNIS et prudentia, sed in non et redirent domum, ad saepe ne mum Lib. suum. IV, in cito ut Satius paradiso, est 5. expedirent, se enim dicebat esse contristare quam vel si familiam oratorium, suum admonebat alii turbarentur. aliquo gradu gloriae carere operibus bonis necessaria pauperibus. Lib. IV, cap. subveniendis 48. Eos, qui conveniebant liabebant, superiores domi 9.'5 DELIGIARUM. CAELESTIUM in omnibus quidem et mensura: HORTUS BONA proxi- 6. cap. Gum 49. vexaretur aliqua tribulatione propter malorum perseinstituerent,statim cutionem, sociique eius de ea re sermonem inutiliter temteramus simus, non interrumpebat, dicens: Fortes in loquendo de hac ut nos eos resignemus, orantes re, sed pus illuminet. 50. Lib. IV, 7. cap operibus suis loquebatur, nisi ut ea extenuaab inani gloriaproquodam religiosout caveret de pter oratorium, quod erexerat, respondit se nullo modo posse immo damnatioidcirco timere ea re suam vane gloriari; potius Deum nem propter suam ingratitudinem. Cum publicos alioerga defectus audiebat: 0 quam rum dicebat, peiora his committerem, Admonitus nisi manus a Domini protegeret Honoratus me. principibus aliisque viris summatibus, annihiiationis actum honorem. Cum sui eorundem dicens: Domine dam praelatus patranda esse in mavit: socii Deus, quanta morte opera, Deo, In silium petebat, 51. divini In nihil sua postrema iudicii,aestimabat dicebat se V, cap. Immo opera saepe quibus ab miracula eo indignatione,excla- disserentem virum Cum Nisi audisset: Do- desperationem lapsus essem, bona, imperfectissima sunt coram in pene videntur arduis a qui- oportet! Cum monita saepe sui adolescentibus contra- ora+orii consilio. sine con- Adeo admiranda. habuit ageret unquam debita speramus, augere ab Lib. IV, 9. cap. Lib. rebus diffidebat,ut se me, ipsum laudabant eum consequi potero. altissime et turbari,et suspi- sperare accensus salutem capitale meritorum himus. de nobis se Humnuas. conversus, Deo donans et audire me humiilima sua, erit, si quae unde et subito Deum vehementer eum simpliciterei dixisset Miraculum cardinalibus a epistoJaslegebat,quibus religiosum de humilitate minus, inquit,adiuvisset nam ad eliciebat,offerens magnificabant, notabant rabat, Patientia. de Nunquam ret. et aaritaspro. Xlllll. magis timere infirmitate enim se beneficia valde valde timebat ingratum accepta, Deo severitatem fuisse: unde peccata commissa. quam 3. quadam considerans nocte nostra, et sine desperationem lapsum ulla adhaesione, fuisse esse perfecta debeant placeant Deo, se quasi in quam ut affirmavit. Lib. V, cap. 7. Timor, 94 52. Paulo ante deliquio nec oratio. ad Si adesset 53. lita Lib. V, De hoc Dei servo fecerit quod domino a esset bonus in questa del Vescovo. questo officio ». 54. Amor consan- gmneorum. nardini Io 20 resto Deus ne in IV, card. dignitates,ad quas permitteret obcaescilicet quod poenam 17. cap. S. Gaeciliae orationibus di et ait: et vita che 0 « ci sia chi come me, episcopus Gre- commendavit, se 1608 novembris fuor scri- resistere deberet, in monasterio, erga tiavit: tandem cognationem ad in Deum omni ut conversa, ali- omnem exueret, die qua- sanguinem et Sacramentum Sanctissimum ante e vogliafar Ibid. affectum prorsus dam die aut Vitel- Baptistam concionator, an ipse ambiret promoveret, eum Io. eius esset Deo a Hyacintha(a) Marescotta,sanctimonialis inmonasterioSBeret parum vanam Viterbii,post vitam religiosam actam annis qUOt para- Dei, Garme- Matre a consilium sui: literas eius epistola sub una angele me, gratiae nihil maius ut eo aut Sfrondatus, per saepe osten- ingredi in nunc cognosci eo religiosus.Lib. etiam Paulus monensis, ut papam ab ab Baptistae,petens psit enim vel fugere. Timebat ne fuerant antecessores promoti non Sustine sit divinae papa, Ioanni dominum ei: fr. Petrus dicebat post donum se vocatus cari ut dixerit: paradisi portam melius an aestimabat, mul- 9. cap. accepisse,quam Ideo Dominum orem Excalceatus, lium. autem animi quodam cogitare,tametsi tanti angelus, qui apertam mihi intrandum invitaret,dicerem sancte, donec disum. Orationem in se aliquid boni nec hic ad et astantibus dixit mortem potuisse, orare id conaretur. tum deret, Dignitates. SEXTA. CENTURIA amori erga renun- suos iu matrem Mariam sibique patrem elegit Augustinum, b. Mareremitam, in sororem Aegyptiacam, in fratrem s. Guillelmum s. Petrum apostolum, in nepotes tres garitam de Gortona, in avum hos fornacis quidem propter continentiam, Babylonicae. Et pueros ceteros autem assumpsit, quia peccatores fuerant et paenitentes. Maria Franciscus 55. Tribuiatio. suavitate secundam Et dictiones et Amatis, soc. Vitae Iesu, eius cap. et sanctus esse, paratus esse nihilque amare tribulationes: debet ad debet in multas hac 5. contra- vita, nisi lbid. affligi. imaginem Ghristi crucifixi pulcherrimam ob factum item aftabre sibique carissimum rehquiarium ret, 56. Expropriatio. de s. animi cum quae Interrogata quae melior oratio foret, an hanc taedio et desolationibus, fit,an quae pugnando cum praetulit,quia,inquit,via crucis tutior et perfectiorest. qui optat pati s. Eadem (a) Nel Cocl. cum Hyacyntha, e piu sotto, al n. 60, Iacinla. habepre- IOANNIS tiosas dedit, dicens: HORTUS in reliquias,quae tissime rem BONA Si Cum 57. laudaretur coram in rebus ea imbre scire omnia Ghristum petentibus libenet ipsum dona- vivnm, Ibid. et lacrimarum tiret,ait: Vellem 95 DEUCIARUM. erant, haec eo haberem propter ipsius amorem. suavitate CAELESTIUM religiosus, magna perfusus, rogata quid de quidam iste humilis an sit,et sibi contradici semper eo sen- etiam C 0 n io n e o s I a s . bonis nulli rei,quantumvis sanpatienter ferat: si enim inclinor homitunc eius credam. adhaeret, ctae, gustibus Ego magis nibus contemptis, afflictis et nudis, quia ubi crux cum patientiaet hilaritate,ibi Deus 58. Si tur, valde me dolens dicebat: existimant qualem me diversa apparebo. Orationi 59. gens iudicat boni Heu et spiritualis Haec agnoscit,aliter 6. cap. quopiam tanquam a intime Ibid. est. de virtute illusa est et praeditalaudabadecepta; Deus, qui utinam Atque in [die]iudicii admodum decipiuntur creaturae ! Ibid. cap. 7. dicebat esse cum puritate et rectime. mortales, sed quantum incumbendum absque ullo artificio. Si voluerit Deus ad altiores studio trahere, id optime faciet sine nostro gradus nos haec et labore. voluntatem: Extirpemus vitia,propriam vincamus oratio. Solidas virtutes humilitatem est vera et profundam exerfacta vult, et non verba. Cap. 9. quia Deus ceamus, vincere 60. Erat virgo valde affiicta quia somnum quaedam Si cui dormis est non non necessarium, Hyacintha: poterat, quod inhabilis omnibus evades. Donum ad omnia convigilantiaenon cedit Deus: multis potui hanc praecibus et paenitentiisnon graIesu et Mariae tiam Dormi obtinere. igiturseptem horis in corde tudine Iluniilitas. talis essem, cordis Oratio. orationis cum et sine pace scrupulo, et nihilominus eris. Ibid. cap. sancta 15. filia Maximiliani imperatoris,quae soror Margarita Austriaca, Discalceatarum Madriti, Margarita a Gruce dicta est in monasterio transiens Germania in cum Mediolano, cum e Hispaniam migraret, habuit s. Garolo, tunc archiepiscopo, frequenter egit,a quo plura vitam documenta. non quotidie meliorem Oratio, dicebat ille,quae Deus enim nobis, a sed est oratio, exigit deceptio: opera facit,non 61. et solidarum rum, suae 62. cap. Idem 63. bat, quos omnem morum. Ioan.de Palma, confessarius,Vitae eius, quam Oratio. ord.Mino- Hispanice scri- 18. eidem Sanctus i purificare,ut enim vitae et exercitationem. virtutum celsitudinis psit, lib. I, i Somnus. adsit dicebat difficileopus puritas intentionis esse necessaria intentionem est puritas Intontio. lbid. audietitulis honorari se affligebaturMargarita,cum natalium se ipsam et splendor exigebat, adeo suorum terrenam dignitatem aspernabatur. Cui dixit abbatissa, Valde Humilitas. 96 CENTURIA erat quae nemf nec Hae aliquidaddunt. consistit. voluerint nomine Lib. quae parvum si ferit animum non ut et sanctis ceteri existima, parvam aestiment. magnam Dei amore sine et faciunt, non magnum virtutis in Sequere viam tuam, Tu te appellent. ipsam quod alii te profectui nostro, Non et non verba obsunt quod te quo ferit auditum. 3. Gum eius iam conclamata imperatrix mater decumberet, omnia constantia exercitia regulariaadmirabili Margarita peragebat. tam Interrogataautem quomodo posset matris interitum generoso Deo et imperturbato animo obstricta sum ferre, respondit: Adeo ob singulare beneficium, quo ereptam e mundo ad religionem vocahoc vit, ut considerans manu flagellum (a) ab eadem esse, a qua beneficium illum tam non non suscepi, patienteret ingens possim nimirum amabiliter tolerare. Haec vera dolorem, sapientiaest non sed Lib. manum III, cap. 29. qui cruciat, aspicere,quae castigat. 65. Hanc orationem iaculatoriam frequenter recitabat: Fiat, voluntas Domine, tua scis mihi necessarium Sororibus autem in nobis 66. Patientia. vel nuucuperis domina refert ad serenissima, quid perfectio- Essentia tibi III, cap. 64. Borgiae: Quod vel humanae, voces operibus aliorum Rosignatio. reverenda sunt magno nocebit Patientia. b. Francisci soror novitia; quod SEXTA. : sit,et videbimus auditum et caelo, in esse dicebat Mortificationes nunquam in sicut tempore Velimus in terra: et in Vis, sicut aeternitate. Amen. aliud velle voluisse. Lib. V, cap. recte infirmitates sicut vult, nec Deus quod omnia nos et 17. patientia ferebat, ut aiiquod inaequale ex ore eius. Immo sit verbum tanta sollicitata ut adhiquod patiebatur manifestaret, ut ei remedium cruciat erit beretur, ait: Si quod me narrare debeo, quid tandem ut Deum? ad Si venimus paterequod patior propter religionem et tamen iam contraria pati recusamus; professioninostrae mur, Deo etcoram sumus hypocritae,professionequidem moroperamur, dicebat se plus debere tificatae,opere autem impatientes. Eadem ab illis enim laudabant: his, iis,qui eam mortifieabant, quam qui Lib. V, cap. 28. hauriebat. profectum, ab istis vanitatem 67. Silentium. Silentium dicebat esse adversus omnes solitudine. erimus servando, semper imperfectiones.Silentium rebus silentium Primum a est abstractio et praecipuum autem mulomnibus, quod etiam loquendo servari potest: sed externum in tum prodest interno. Lib. V, cap. 68. Paupertas. fortissimum murum Imagines affabre pictas non vir quidam pius et doctus exemplo (a) hoc flagellum] nelV interlinea 30. obesse s. perfectionidocuit Teresiae, quae, la variante hunc ictum. cum eam vellet IOANNIS a cella sua CAELESTIUM tabulam amovere Domino Ghristo a caritas nimirum haberi tuto HOHTUS habendae abiecta eam ima- virtus et Id paupertas. est, quam amandum: tanto quas curiositate intel- mortificationem, quia bonam esse incitat ad imagines, omni tamen non excellentior potest, quod sunt 97 DELICIAHUM. quandam pictam, ut chartaceam paupertati magis conformem, substitueret, tanquam ginem lexit BONA odio enim honore et in summo haeretici, prosequuntur supertluisornamentis. Lib. VI, 4. cap. Adeo 69. servire optabat ut, consolationibus in Deo omni eius nuditate ei diceret desolatione, et in oratione : Nolo perceptis,saepe hic consolari, Domine, sed pati pro te : sufficit mihi pro praemio servire te. Quicquid dulce tibi, pro gloria amare est, tuum sit; mihi omnis amaritudo: debetur tua sit gloria, tuus honor; labor et mihi. poena Lib. in Divinas 70. suspensione memoria se VI, esse 16. cap. operationes explicare nesciebat, se dicebat, recordaretur. Nuditas. Solam intellectus ut ea enim discurreret, non frui amando voluntatem in summa nec suspensio. pace excedebat et in ea suaviomnem sensum: tranquillitate, quae contemni. et tate summopere Ibid. optabat pati de Deo, 71. Bernardus Golnagus Gatanensis, e soc. Iesu, cum nunc mox flebat, ridebat, sermo nunc habebatur, ipso praesente, laetitia salcantabat, nec poterat aliquando se continere, quin prae de huius rei causa, respondit: Sicut puer, taret. Interrogatus autem visa laetitiae matre, non potest prae gaudio internae signa non vehementer edere; ita qui Deum amat, se nequit intra certum et continere. modum tib. eius 72. I, Mirabilia inanis ullo cap. Laurentius eiusdem Finichiarus, Devotio sensi- blhs soc.,Vitae 8. quae magna, gloriaemotu per ipsum solebat, ut narrare Deus Dei operabatur, absque manifestaret. opera inanis giona. fuisse de inani quodam, dixit se nunquam qua vanitatem Nam existimo, gloria tentatum. gloriam, inquit,meram in adhaesit sicut sed nec mihi, superbiae tragicus pulvis unquam ita de sit iubet unus scena plebe; imperator, cum tanquam ego De Dei me re admonitus a potentiam repraesento, alii vile instrumentum non a meam Deo in his beneficiis,quae recipiunt.lbid. lib. II, cap. per 2. Albertum (a),ord. Praedicatorum, cum Magister Humbertus fuisse ad audisset, Magnum episcopatum Ratisponensem assumptum ei epistolam,suadens illine eam dignitatem acceptaret.Refert scripsit 73. Petrus eam Docet eum (a) Nel de quam Cod. Prussia, sit nociva Umbertus. eiusdem ordinis, in religiosomutatio Vita Alberti,cap. 33. status, et inter cetera Dignitates. CENTURIA scribit: Utinam haec in feretro, quam 74. Aiiorum defe- cathedra boni tacebat: vixque quidam, eo Gum induci per paenitentiam bus Fuligattus, Gum catum non cap. dissimulabat,et aJiis crederet. de hunc dixisset, an sed excuso, pulcherrima Si si posset esset. laco- creatura 11. propriam sororem et ad ait: Non multis meliorem tu revera humanae fructus sunt Deo frugem natura tua Admiratus fragilitatis. lacrimis cum es, sed confessus est est. Ibid. conversus pec- cap. 12. carnis hoc remedium motus praescripatiturter signet cor suum signo dicens: Per sanctam virginitatemtuam, purissima Virgo, crucis, ter emunda Patris et Filii et SpiritusSancti. : In nomine carnem meam omni molestia invocatione carnis autem Hac annos quidam per quinquaginta caruit. Ibid. vir nobiiis b. Petro de Alcantara 77. Quidam et pius cum conmulta peccata, quae passim committuntur, nec ullum querebatur ob cui Pater respondit facillimum esse: putabat tantis malis remedium si Nam remedium et in promptu esse. tu, inquit,et ego tales simus, esse precibus nostris ad remedia oportet, Deum quales nos praestanda mundi inclinabimus; aut saltem quo ad nos perversitatibus alios est quod remedium omnes praestitum erit. Sed hoc malum emendare se ipsum: et sic omnia mala sine remedio volumus, nemo psit,ut sunt. Idem contra pravos qui huiusmodi tentationes Abulensis, vir sanctus Ioannes Lusitaniae prophetico clarus, regem ditione ea cap. dehortatus occasione Vitae Pizzutus, Franciscus 78. Ecde- eius benignitatem, suum, 76. Bona Deum, commisisse, peccatum ille tantam ,iae" ad Vitae corrupta, isti enim muDdi. mali arguens, interficere proposuerat. A illud Maia diabolum Omnes minuebat. virginem vitiasset,eam autem inspiratus,ad post peccatum P. Bernardinum contulit, cui cum se flagitium suum enarrasset, Pater: vultu ad Non conversus eum pius placido tu, inquit, fili, scelus tu hoc ille subiungeret se non perpetrasti.Et cum revera 75. castitas. extollebat, mala respondit: Diabolum quidam condemnaret. defectus poterat ut quidpiam redire in perfectionem praefixit, aliorum alienis praesente, vellet excusare, etiam sibi peccatorem, adinventionibus in factis inerat citius audiam meum (a). hanc manifestum miris et filium subiimari Realinus aliquem, tametsi ne quid caritas. praedilectum P. Bernardinus excusabat, SEXTA. in est, bona et sopra, centuria infelicem eius Ecclesiae quaedam quarta, ex n. cap. 1. 17. ord. -Minorum Sebastianum 25. (a) Ofr. eius exitum manum ab et Africana spiritu expe- praedixit,quia miserat. Ibid. 100 deditus maxime ecclesiarum in Gandidus, episcopus Laquedoniae Iacobus 86. Correctio. StiXTA. CENTURIA Aliquam erat. Apulia, cultui ingres- ecclesiam autem orationem, statim altaria visitabat,et si quod minus post brevem decenter et apte ornatum reperiebat,ipse protinus propriismanibus sus, mortificationem aptabat: qua ex re maiorem singula convenienter si eos verbis asperisreprehendisset.Daviclerici recipiebant, quam Dei, Vitae eius cap. 11. congregationis Matris Litteratum 87. Ioannes vocabant, cum Leonardus, quem quotidie Urbem incederet cum suo comitatu, petens pro illis puerorum Guinisius, nus Distractio. per eleemosynam, nunquam tebat; obiectis ex nec ex orationis tempore quo plenum alterius rei ster diverpraesentia mentem in remanebat animo, aliquid enim Dicebat distraheretur. quod vas tamen Inflrmorum, in a divina occurrentibus est. Marcellus non capax eius Vita, pag. de Mansis, mini- 34. in quodam Lampugnana, nobilis Mediolanensis, cum familiari humilitatis sermo haberetur, aliis colloquio de virtute diversa de ea disserentibus, dixit: Ego nunquam percipere potui aliarum virtutum quid sit humilitas, cumque aliqualem cognitionem habeam, hanc penitus ignoro. Sic enim sentio,humiliari nihil aliud eum deprimi,qui in loco sublimi positus sit: qua ratione esse, quam Deus humiliavit se Quomodo ipsum, quando factus est homo. ergo 88. Gornelia Efumilitas. humiliari possum, ego Hippolytus 89. induigentiae. indicavit tres vel ctionem 90. Oratio. assidua Vitae Porrus, Eadem sum quae infima eius omnium creaturarum? 9. cap. cuidam religiosaeapparens post personae nisi purgatorio detineri, et dixit indulgentias non sibi distraceteris non profuisse, quatuor acquisitis, propter debitae Ibid. cap. 18. et defectum dispositionis. B. Maria adeo erat Magdalena de Pazzis, puella 16 annorum, se in mortem in oratione,ut moniales cunctae admirarentur. Volens autem orandi procederet ex propria experiri an hoc studium illi monastico voluntate ait habitu et complacentia, accepto, quod, ab oratione, ut aliis regularibus(a) exercitiis cessare oportebat eam At incumberet. sapiens virgo respondit: Mater, hoc nequaquam mihi molestum est; scio enim quod quicquid in religioneex oboeuna ex dientia mae fit,oratio Eidem iam exercitio communi licentiam certa est. Vinc. Vitae Puccinus, eius cap. 11 ulti- editionis. 91. Ofooedientia. illis erat (a) Questq, exteriori acceptabat, non se moniali Dei voce voluntatem occorre nel facultatem se reciperetad dicens quod facere,de qua Cod. anche magistra, ut aliquo At ipsa talem orationem. in exercitiis regularibus dabat re non dopo exercitiis. sum secura cum lOANNIS exercitio alteri aut oro, HORTUS BONA DELICIARl CAKLKSTIUM tametsi incumbo, 101 M . bono et sancto, ex pro- quando pria electione. Acceditquod satis mihi esset, si bene orarem, orandum est ex 14. C ap. praescriptoreligionis. 92. Aliquando diabolus, accepta eius figura,res comestibiles e existimationem; cumcoquina et cellario furabatur, ut eius minueret de hac re murmur esset inter sorores, tacuit,donec ipsa semper que veritas innotuit. ad Gap. quam occultus martyr ob 94. Dicebat tatis Dei, ad Haec ad voluntatem magis se postulata 95. suavitatem Deum. nudum obligariquando concederet. Gap. in Dicebat quod autem non eius preces etiam et Gap. verbum fuit 65. cogitamus. gloriariquod divini offerebat Silentium exactissime officii inclinabat carnifici pro observabat, dicens caeli gustare animam, silentium. dulce Ornnia Dicebat 99. se esse si caput gloriaDei ad enim causam nunquam tanto favores dicere Dei Deo : nemini manifestabat, Retine, Domine, in te et arcana tua. Visitata feminis,inconsolabiliter plorabat. Coacta loqueretur, dicebat priorissae: Mater, tu quam sim, 100. ad et damnari Graviter matutinum, et per a me propter superbiam. Cap. Correctio. Castitas. Silentium. Humilitas. principibus oboedientiam vis divi- est in oratione audita saepe Oflicium num. posse gustat quietem habere, si non mala causat. Gap. 125. multiloquium omnium imperfectionum, quae in mundi: omnium quia si peccatorum aut religionecommittebantur, et Deo lumen et a fuissem, inquit,fervens in oratione, obtinuissem ne gratiam animabus peccarent. Cap. 134. Dicebat etiam se maximam subtraxisset ab ea occasionem peccatricem esse, quia nisi Deus omnibus sceteribus Gratias autem se peccandi, inquinasset. Ibid. et Dci. et ideo suam: Patri»,caput suum fervore, ut aliquando pallesceret,ac si res vera ageretur. Gap. 96. exclamavit adversus 96. Rapta aliquando in ecstasim, valide subditis molesti humanos et ne superiores,qui propter respectus, sint, non quoddam corrigunt,nec castigant peccantes: tum genus 100. dicebat Dei offensas non esse impietatis punire. Cap. 97. Nesciebat quid esset actio contraria castitati,et quomodo violari posset. Saepe etiam Deo: Tu audita est dicere scis, Doea nihil desideravit te. extra cor mine, quia Cap. 120. meum unquam 98. Voluntas 83. recitatione «Gloria delicias internu. volun- exaudiebat, quam non Vita et se faceret Deus Gonzagae, operabatur, erga continere via. Deum Dei, Quando amoris b. Aloisii dirigereoportet quicquid agimus quam Deo interni excessum multam brevissima est faceret 47. quodam raptu vidit ingentem gloriam eum pervenisse dicebat, quia interne 93. In [Humiiitas] aestimari ut eis aliter 136. aegrotans, surgebat nihilominus alia communia exercitia singulisnoctibus peragebat,et quod erat odium sui. 102 CENTURIA existimabat infirmitas proprius amor te novi, nec SEPTIMA. somnolentiam esse faciam unquam voluntatem CENTURIA 1. Petiit Patientia. pati, id ratur ut 139. cap. mixtura Verbum Dicebat Divinum pateretur, et hoc sinu tuam, sed exercitium Patris patiendi adeo descendere haberet. ornamentum 2. Dixit sorori: cuidam diligenterne Dei, alioquin onus cave eas Dei. ne bene Cap. 138. annis ante mortem, nude consolationis, quod diffuse nar- In quamvis extremam spiritusariditatem Ibid. amisit. tranquillitatem Tribulatio. pigritiam,timens corpori: Ego tribus alicuius autem e suo SEPTIMA. Deo, et obtinuit a sine est et deciperet,dicebatque eam esse, voluerit, ut passionibus, vero tribulationes cordis opprimunt, te proprio fonte, qui a gravissimum suis nobile nos pateretur, nunquam Quando extrahas ad voluntas est tibi erunt. et intolerabile Eodem 139. cap. Dionysius Martinus Lucensis, ord. Praedicatorum, conventus nisi praeceptis et censuris coactus Aquilani prior electus,non onus carcerem acceptavit:dixitque provinciali se libentius perpetuum huiusmodi electurum, quam Franciottus, dignitatem. Gaesar 3. Fuga dignita tum. Vitae eius B. nisi cap. item invenia- g II Montis abbatiam Vitae eius, cap. Alexia, sanctimonialis Urbe, dicebat de Susannae et plinis,ciliciis, vigiliis debilitant complexionem, sed Deum mortem eius ms. aliis huiusmodi et religiosum nostram, lib. Dignitates. sed III, cap. voluntatem. in monasterio inveniri in ieiuniis,disci- austeritatibus, quae sibi et aliis inutilem aliorum in tolerandis in Achilles ferendis enim Maccionius, saepe red- patienter non vult Vitae 2. apparuit quaedam monialis ante biennium ob frapurgatorii flanimis cruciabatur defuncta, quae et rogavit ut curactum suffragia, regulare silentium. Petiit autem ut silentium ret admoneri servarent, cuius violatio plurisorores Deo et acerbissime mum castigatur.Ibid. cap. 18. displicet, tria dicebat Orosco de 6. B. Alphonsus servum esse, quae officia 1. ad et Dei inducere Quando dignitates: acceptanda possunt 5. Victoriae Silentium. non Mar- 6, Petrus Cisterciensis non defectibus, iniuriis,in abnegatione propriae voluntatis; Deus dunt: Oliveti Oraffus. 4. Victoria ubi Tholomaeus acceptavit.Lib. coactus celtinus 6. Bernardus oranti ardentissimis IOANN1S cognoscit zelum se HONA vocari Deo a HOI5TUS caritatis,quando dientia. Ioan. Ma CAKLESTIUM ad exercendum necessitas id Vitae rquez 103 DKUCIAHUM. requirit.3. eius Gum 2. Ob cogit oboe- 7. cap. , officium. tale mansit 7. Idem trigintaquatuor annis in aula Matritensi semlicentiam invitus, petiitque recipiendi se ad solitudinem, ut per iam ad mortem se senex Quam praepararet, nec potuit obtinere. tamen se tulerit,oboedientiae repulsam Jicet moleste patientissime conformavit. Cap. 8. Gabriel hoc de card. re archiepiscopus Bononiensis, si aliqua, quam ipse laudabiliter praemendacium Gleric. Reg. s. de Vitae Pauli, se eius loqui. llb. III, 4. cap. qui episcopatus et alias dignitates ideo acciperent,ut tranquilleet beate vivere possent, haud in eamque levi coniectura adscribendos esse: reproborum numero Pesententiam Barnabeus, plura afferebat argumenta. Hieron. 9. Dicebat rusinus, cardinalatum accederet victum necessaria ne quis Tum rescripsit. ea suis ex propinquis tantum, 4. ad illis ad quae praesente, semperque de illis mentionem Solanus, ord. facere. lbid. multae vir- suis ordinis, 12. Iussus nunquam cap. Hispanicae lib. I, cap. Patientia. 3. suo Pas interna. 26. 13. Gamillus sed religiosis, Cicarellius de congregationis Ministrantium mulierum fugiendum esse aspectum leucis. mille Sanctius umbram procul Lellis,fundator non etiam eiusdem , cap. eius in infirmis, dicebat a Vitae pripraelato ut repeteret sermonem, quem ait: Turbari ne turbaretur, platea, rogatusque collocavit. Ibid. suam potest qui in solo Deo spem a habuerat suorum. 8. cap. Min., vir apostolicuset Peruviae, interrogatus a paenitentiam quam possit religiosusfacere,ut multum mereatur, respondit apud Deum patienter ferre adversitates,quae quotidie occurrunt, eas praeserde et tim, quas inferunt amici Gorduba, propinqui. Didacus dem Ainor neptibus suis mille aureos protestabatur sibi ingratissimum in regno eiusdem Diimitates. erant, subministrabat: 11. Franciscus tutis lib. II, cap. eius Vitae , evectus, severe attribuit: dotem eos, Oratoril congregationis 10. Ad fore, eo Baronius card. Urbem in llumilitas. Dicebat enarrabat. facere, et minimum plurimum esse Ledesma, et citra extraneo laudabile Alexius de sermo stitisset,quasi enim 9. Palaeotus, incidisset forte ObofHlicntia solum congregationis, Vitae eius lib. Castitas. III, 8. 14. Hieronymus Narniensis, Gapuccinus, apostolicus concionaPalatio ad suum coenotor, cum peracta praedicatione e Vaticano bium luculenter madefecit. Senem rediret,imber subito exortus eum Exemplum. 104 in CENTURIA discrimine eo vidit positum eminus rogavit, ut eodem advolans curru SEPTIMA. cardinalis curru palatium peterent. At Hieronymus Gratis ex pulpito homines induco aequo duriora de Pise pati. Marcellinus ordinis, 15. Maria [Recollcctio Deo. cum catum - Pec- venialc]. Vitae dicebat quarta Fab. Ambros. Eadem Spinula, admirabatur 16. Franciscus Abstinentia. sumendo que Dei. ganti faciles dicenti sententiam, est, et cruciatuum est praecipue 1, de ad eam ad vero fulcimentum. sui. in regulam cibo et donum speciale speciale petiit:interro- Nihil: cibus eiusdem , est noster soc, Vitae e Iesu, cuipiam soc. sibi mori- Deo cum rationem rationes, respondit: ! Verumtamen Ah misericors recordabitur. Philip- 16. cap. regularis disciplinae observantiam, dixit esse religiosaeintegritatis exactam silentium, quod Guidus, eiusdem ordinis, Vitae 17. cap. quaerunt Quandam sororem virtutis fuerit, illas tamen quae qui orent pro placandam. sunt, adeoque unusquisque se nesciant plerique se hoc affectu sua Deo vidit paucos ad iram esse, Dei in purgatorio, quae, licet eximiae adhibitam patiebatur,ob non poenas quibusdam temporalibus custodiendis, diligentiam in rebus pretiiessent. Ibid. cap. 38. quamvis minimi 21. Franciscus Olympius, Theatinus, ad ipsum peccati nomen iis erat, qui ipsum ad animorum expallescebat; idque curandum maxime documenta caverent ut a peccati nomenclaconveniebant, animum infausta exulceraret tione, ne plus nimio vox, quae omnem Peccatum. aliquod Riccis,ord. Praedicatorum,apparens Dominus Philippus enim 20. 19. mortificaret,dicebat- re susceptorum eius ipsum amat, ut etiam coram expoliare.Ibid. cap. 20. Pur^atorium. aliqua eidem aliquando B. Virgo peccatoribus, pauciores, qui apti sint Omnes voluntarie difficillimam 19. Dixit Amor recollectione. lib. II, cap. eius hanc Caietanus Deo causa Vitae 18. Gatharinae lib. Iesu, soc. rem ipsi fore reddere mea Ategambe, hortatus Deo cum ult. cap. in Lusitanus, card. bundo eius e se esse eius- SS. Annuntiatae, personis spiritualibus posset aliquis Ibid. semper ferre,si recuso 16. cap. duram pus dura Vitae Iesu, soc. crucifixus. Alphonsus 17. Ioannes Silentium. interna nec aJiquidunquam aeger quid vellet, respondebat: sanus autem Ghristus eius ut abstinentiam Nec posse Caietanus, servabat, veram proximum monialium absque committere. citato renuit, dicens: Matisconensis, quod quomodo veniale peccatum cap. elaberetur et 22. neutiquam horae pars animo Strata,fundatrix Victoria credere se eius ambo constanter suum dem Torres, vecti si IOANNIS BONA HORTU8 excidisset, inclamare casu illico Iesu monstrum offendisset; tum nunquam. loseph 22. CAELESTIUM statim Silos, Vitae usque adeo Oboedientiae horrore visu addere, Nunquam, lib. II, cap. addictus horribile veluti nomen, cum eius L05 DELIGIABUH. 1. erat, ut vel nudum ipsius nominari quodam corporis orisque habitu, cum Ex oboedientia veneraretur. ludere adolescentibus cum contigisset, saltare iam et dubitavit. Evocatus ad non ianuam, ipse senex, dum in immiseiubente cultrum praeposito, cenaret, cum panem externo nomen rat, extraxit. non 23. Lib. II, Abstinentiam fuit,ut quicquid 11. cap. rigidissimeservavit: fructuum novorum aut hocque constans obsoniorum pro in eo ratione temporis mensae apponebatur, id ipse libare piaculum putaret, Domino offerebat. 14. Lib. II, cap. primitias easque desiderio 24. Fr. Sanctus a Ripatransona, ord. Minorum,.cum serviendi Deo ad quendam transtuReformatorum conventum se neminem ibi repperit,qui eum in patientia et mortificatione lisset, sic eius esse volebat. Deo dux exerceret, permittente,qui Magistrum Christum, cuius vocem agnovit et itaque sibi elegit lesum divini amoris. audivit in opusculis s. Ronaventurae, et in Pharetra Libri enim vices gerunt magistri,si quis eos attente legat. Ludovic. Pudentiana obiit cisci,quae aliis semper bus rebus autem Ghristum dreas Eota, 26. Deo sensus caeli 1608, anno nihil divinis admiranti Iesum Zagnonia abstracta erant, non dam Vitae Franceschinus, 25. eius oboedientia eius Tertii ordinis s. februarii,in conversatione 14 si Magisterspi«tuaiis. 6. cap. Rononiensis, die Abstinentia. cum sermo. spiritualipercipiebat,de loquentibus sapientissime respondebat. Guividebatur, eis nisi ex nihil canonicus naturalem aliud de ait: intueri Bononiensis addictissima Qui potest. Vitae , Oboedientiae rebus sonum abstractionem continuam habet, colloquia Fran- ante Ioannes eius cap. oculos An10. Gaelestibus a gratiis, quas contradicebat autem confessarius, ipsa copiose recipiebat, confessarii et dictamina intrepide sequebatur, postpositis se argumentis, nec Deo resistere dubitavit, ut Dei ministro erat. oboedientia. subiiceret. Cap. 11. 27. vicina morte admoDe pati desiderabat. satis pro nita, se nimis cito mori conquerebatur, quod nondum Deo Gravissimis doloribus interet esset. afflicta, pressuris passa confessario inter tot poenas an rogata a aliquod refrigeriumhabenudum maximum ne ret, respondit se habere, ideoque vereri sibi ablatum dixisset foret. eius ille esset pati Gumque quaenam voluntatem Dei me consolatio, ait, Quia cognosco adimplere. Cap. 12. Nude, pure et diu i\,ti. 106 CENTURIA anima °28. Cum oboedientia. Paupertas. Caritas. quaedam in purgatorio detenta suffragia ab anima mihi, benedicta, fgnosce quia de meis sine mei direpoenis et orationibus disponere non possum desiderium ctoris permissione. Ipsiitaque referam tuum, et ab eius arbitrio tua et mea consolatio pendebit. Gap. 20. °29. Dicebat Maria Vela, de qua supra paupag. 39 (a),votum eius facilius excusationes violari,quia pertatis transgressio multas liabet,multos praetextus, quibus cetera carent. Vitae par. II, cap. 3. 30. B. Ioseph, ordinis Praemonstratensis, externis ministeriis in monasterio occupatus, graviteranimo tabescebat quod consuetis cui B. orationibus vacare non Virgo, et ab eo posset, apparens sciscitata laboribus se ait,et haberet, praegravari se quomodo illa enixe peteret, ait illi: solitas preces debitum te eius recitare non Sterre, eiusd. caritate Eidem, fratribus tuis. Vita Van- Chrysostomus ord. cum reddiderunt? vitio te excuses, Nolo quod ut per custodiam custodia mea monasterii melius multo a meo conservabit. ser- Haec impiis quibusdam invasoribus, aliquid omittebat de solitis exercitiis erga Deiparam. Gap. 24. 32. Robertus cardinalis Nobilius, qui nondum expleto 18 aetatis essent ne suos anno negligenobiit,hortabatur plenus virtutibus timor facient et amor nos nam diligentes. tes, Lugeamus, dicebat, lacrimas et doleamus, recuperabimus. Franc. quia omnia per monasterium illa,quia, ut conservaret 33. serio Romanus Turrigius Maria Idem, ab in aetatis 13 evectus anno Vita ad ipsius. purpuram, de cogitavit,fecissetquevotis satis,nisi deterritus esset, qui persuasit eum nente, assumptus ut fuerat. munus retineret,ad ea a quod, abiicenda confessario Deo dispo- Ibid. sanctitatis,dicere solebat vere Philippus Nerius, vir notae in vita posse nil gravius, nil durius, aut molestius amanti Deum in desiderio viri enim mortem Sancti vita ipsa. contingere,quam 34. [AmatoresDeij. servias Ioannes B. iuvenem [purpura]. ms. maius nullum in exerci'iis spialiquando solitum fervorem nonnihil remisisritualibus, quibus Virginem quotidie colebat, deformatam aniculae, rugis habens set, ipsa Virgo apparuit in forma faciem. ex cum voce Quam cognovisset,rogavit cur vetulae vultum voluerit. Gui illa: Talis oculis tuis appareo, assumere qualem me iam tibi vetula facta sum. in corde tuo delegerisretinere. Ego enim ubi meorum? Nam Ubi est repraesentatio gaudiorum angelicae salutationis laetifica memoria? Ubi ille fervor devotionis,iuventus animae me tibi,et te mihi tuae, et cetera exercitia spiritualia, quae 31. Lacriraae, in ut God. ex illa ait: Scias At posse. debere, quam 11, edidit cap. der Acedia. SEPTIMA. (a) Nel Cod. 43, ma in questa edizione 39. 108 CENTURIA SEPTIMA. iubenti: iucundos ciperet, roganti similior erat, quam denique graomnibus miscebat. lbid. cum sermones tesque semper 43. B. Christianus,monachus Cisterciensis,viditaliquando suum Hummtas. monasterium circumdari a erant, ut tegere viderentur Gumque vocem daemonibus, qui quicquid inter erat multitudinis tantae caelum. et terram exclamaret, quis poterit evadere pericula ista? audivit sibi: Qui humilitatem dicentem habere potuerit,ab omnibus his Spes. occidentis. laqueis liberabitur. Gononus, lib. VI de Vitis Patrum 44. Ioannes Baptista Gionius, congregationis Matris Dei, qui obiit anno necessariis 1623, deficiente aliquando in domo alimentis, habendam fratres ad fiduciam hortabatur, dicens quod ex pleno fonte modicam haurimus divinae beneficentiae nos quia aquam, est parvum 45. Fuit Observantia. sed Praeiatus. socius Vitae Leonardi initio multas lib. in haberet sanctimonialibus propter tria grave Hieron. eius Florentinus, I, cap. , Ioan. tribulationes quascumque congre- contradictiones, orantibus revelatum erat corruere, 16. huius fundatione est non posse vineaDei enim illi periculum imminebat, eam electa; videlicet propter inobservantiam, negligentiam et tepiditatem,propter constitutionum nimium Lib. 1, cap. 22. desiderium et propter placendi hominibus. 46. Dicebat praelatum debere placidissimum esse, neque minus detrimentum religiosisfamiliis afferre eos, qui summo rigore et observantiam ad reducere austeritate suos illi,qui volunt, quam connivent. Ideo de inobservantibus aliquid rigore remittendum, ne subditi fiant nescire in re qua Vitae ciottus, studio voluntatis talem ad posset eius ms. V, cap. 20. congregationis Matris Dei, mortificationis iugiter exercebat, eosque Leonardus, in iuvenes suos reduxerat Lib. contumaces. Ioannes 47. Mortificatio. hic gationis,quae cum quibusdam pro ea ob confidentiae. nostrae vas congregationis eiusdem eos fundator annihilationem, ut ultra lib. 1, cap. 13. mortificare. Obiit saepe diceret Caesar Fran- Pater ven. anno se 1609, die 9 octobris. congregationis multas persecutiones pateest, dicens : retur, quidam vir religiosusad perseverantiam hortatus Deo hoc enim animum a est, sigillum Pater, ne despondeas ; opus tribulationem. Hanc notam eius habens, nempe et signum Dei esse ait: Quia docuit Deo, eras acceptus angelus, qui Tobiae 48. Tribuiatio. Gum fuit necesse 49. Patientia. cum initio ut suae tentatio probaret Hippolytus (a) Galantinus, qui gravem (a) Nel te. pateretur infirmitatem, dicebat Cod. Hyppolitus. Ibid. Florentiae non cap. obiit 16. anno oportere vitam 1619, spi- IOANNIS HORTUS BONA CAELE8TIUM 109 DELICIARUM. quis bene valel,ut possit in perfunctorie instituere,cum viitutum et solidam exerpatiens esse, sed diuturnam lia Idoccius Vitae requlri.Dionysius Florentinus, ritualem infirmitate citationem lib. eius II, 14. cap. christianae doctrinae Gum 50. soli quando dissipata esset, duoque gatus an doleret, si et isti eum voluntatem cum nam videre. Lib. 111, in erit mihi laetitiae maximae cap. cum remansissent, interro- eo desererent: meam Nibil divinam in eam instituit,ali- congregatio,quam Resignatio. inquit, penitus transfuderim, adimpletam in omnibus et me minus, 2. confessario Interrogatus a suo qualiter se haberet in exerpraesentiae: Vae mihi, ait, si vet momento temporis Nonne enim admodum ! sine hac turpe et indepraesentia essem in palatium magni regis admitti, et de rege esset non cocorum iste Mundus est autem manuum Dei, opus eius, palatium gitare? 51. citio divinae a in quo transferendi caelum Idem 52. magna Lib. III, cap. sumus. reverentia cum instanter, nihil interim orant sit ad sarium profundo silentio immergendam querelis foris prodeat. Sic enim efficitur capax continetur dicebat Tum Ghri- pauperum Deum neces- claudit se subiectionis cognovissem, foret. Vincent. omnem Deo et omni intra terminis et se, creaturae te enim nunc Gual, Patientia per veram desiderat: anima mea eiusdem atque ab omnia utinam te Frater Rainerius nunquam libera ordinis, Vitae eius, cap. 25. a sanctissimus eius nihil vitam citia communia non modo Praeiatus. ingentiamaritudine Burgo S. Sepulchri, laicus Gapuccinus, ex patravit,ut constat fuit, multaque miracula Vitae auctor 1655. Notat autem Vita anno impressa Romae et in eius conversatione, fuisse praeter operibus singulare et exerhuiusmodi Sed opera religionis. suae communem 55. vir est, qui Tribuiatio. adversitatem vincit, omnia abnegationem et contemptum ponit in tuto. Ibid. cap. 8. 54. Gaspar Bonus, ord. Minimorum, esset provincialisVacum lentiae in Hispania, ad extrema deductus, gravissimum sibi fore fine vitae, autem mori ea cum protestabatur. Instante praelatura vicarium provincialem instituit,eique porrigens sigillum: 0 sigilfuisti! et dolorosa acuta spina cordi meo lum, sigillum,inquit,quam stultus na. sepeliendam, ne inutilibus magnanimitas exercetur, et cor sui. Quam EleemoB^ et esse adversitatis, dum humillimae enim imitabatur,qui circa navim, quod omittentes salvandam. eam 3. faciebat,aperto eleemosynam capite,praemisso actu contritionis,in persona stum respiciebat.lbid. cap. 4. 53. Aliqua tribulatione ingruente, nautas Praesentia Dei. communi et ordinario tam intrinsece V ita ooihiihi- 110 CENTURIA extrinsece quam unionem, simplicem S. Mariam Maiorem, lum dixit ipsa ad per perfectio- summam pervenit. Cap. 2. perfectionem eius et continuam aestimabant. Ibat aliquando eum ferventissimus aestus cum ei socius ideo Deo cum Qui nesciebant 56. Abstractio. ipse agebat; familiaritatem et nem SEFTIMA. cum et sudum esset Deo Romae ad cae- operiret caput propter imbrem. Verum est, ait ille,pluit,et caput operuit. Non enim mentem applicavit ad Idem ob eandem iudicandum acetum causam piueretne, an non. aliquando pro aqua bibit, nec id percepit.Cap. 3. nobilem 57. Idem Eugubii mulierem quandam angina laborantem signo crucis signavit,dixitque ei ut fidem in Deo haberet. haberet: Die vero at se sequenti ipsam invisens rogavit quomodo illa se melius habere respondit, sed nondum perfectam sanitatem Fides. ; ut fuisse. Tum consecutam et sanitatis. tantum Cap. ait: Quantum Dei servus tibi fidei defuit, 17. Vergara, vir doctrina et sanctimonia Alphonsus Ramirius delatas conspicuus, quinquies episcopales infulas recusavit. Tum salutis hoc dicere solebat suae argumentum magnum esse, quod alienis Deus et non permisisset ipsum praelaturis peccatisonerari. 58. Praeiaturae. Lucas 59. Pax intema. Histor. Sacchinus, Franc. Zampellus, apparuit. Eodem vultu faciendam adibat: piendas confessiones parte III, lib. II, n. eodem rem anxius et 77. perturbatus eodem sacram, docebat ianitoris partes elementa, eoclem rum ad lesu soc. Iesu, nunquam soc. ad pueros omni- in rebus explebat.Nam excilitera- prima Deum quaerebat et inveniebat. Ibidem, n. 80. Baptista Sancius, soc. Iesu, egregius concionator, a magistro Avila loanne hauserat, et contemplaprima sapientiae rudimenta tioni summe deditus erat. Ingenium illi erat tristius,et aspere vitiis assueta eo increpandis populorum lingua. Hinc pauJatim Avilam perductus est ut solum eiusque praecepta miraretur, combus 60. vita commu- orandi verbum blasphemiam, labi diceret, seque abfuit quin geret. Sed est non de ab ei Satan insanabile humiliter, de lbid. lib. laetius numeraret, omne aestimaret, societatem consuetudine aliorum salubribus tandem discedere. vulnus monitis sub abiungeret. Parum specie sanctitatis infli- curatus est. Adeo aliis benigne sentire, et VIII, n. a bonum vita communi 183. emersus ac Baptista Sanchez, vix e morbo podagra foede debilitatus,Romanam peregrinationem suscepit: mirantibus iter inceptari,quod autem non perficere, plane videretur posse sed esse propositum pervenire Romam, pacate respondit, sibi non 61. oboedientia. se vix oratione pro risum dissolutionem viam munem oboedire loannes eatenus, dum rhors oboedientem inveniret. lbid. n. 186. IOANNIS ()°2. Antonius BONA HORTUS CAELESTIUM III DELICIARUM. vir insignise soc. [esu, solebat acute inter socios bonis a rcligiosis, quosdam distinguere viros bonos viros virtutibus et bonos tamen dicens praeditosesse, non quidem bonum bonos, quod virtutes,quae religiosum eflireligiososesse cerent, Quadrius, haberent. non Ibid. Reiigiosus qui 281. n. ei obiicerent Baptista Gavanagus, cum parentes, ingressu societatis,corporis imbecillitatem, et dicerent eum fore, respondit supremi perpetuo valetudinarium id quaerendum valetudine iudicii die non ex se usus esset, qua voluntati divinae sed quam Ibid. lib. IV, paruisset. IV, n. 9. par. Crucifixi 64. Petrus Manricius, soc. Iesu, sub effigiem,quam in cubiculo, hoc habebat morsapiens monitum scripsit:Quoniam olebis. Ut signiticaret tuus religiosum, es, sepelire,alioquin male nisi sepeliatur in profunda sui nihili est mundo, qui mortuus male malum fore ut oleat, praebens exemplum. Ibid. cognitione, Ioannes 63. ut ab deterrerent lib. V, Ximenes, Patres omni viderentur, esse Gum 66. Vallisoleti Iesu soc. genere misitque aures, esset. Patres virum mitis etiam Hist. Orlandinus, Pedrus 67. quod herbae Godacius, vir erat, ut, quamvis soc. interdum a IX, n. n. decumberet, vocatione relictum. Si oleo sacro dicere in Quemadmodum locum Amsterodamius, et iam excellentia est, ita in dixe- 63. adeo humilitatis, Patre exerIgnatio, semper tran- Patrem! lbid. Mansuetudo. 8. 68. Theodoricus tionis libidi- et gratia,acciperetur asperius, animo diceret: 0 suavem quillissimodigrediens,hoc tantum lib. d.m. illud genus nuncupari virtutis cendae Timor defuit adversus Dei b. Nec herbae lib. V, caritatis eximiae 170. principispervenit vim post ampliticatam timorem vitia,eam quaecumque Nicolaus runt. ad vox sciscitatum nobilem autem, alia et nem PassioChristi. circumferre, quae quandam iibidinis. Haec interimendae VII, n. innoxii. versarentur herbam secum lib. principem Philippum plerique quod cum mirabantur promiscuo eos nihil. lbid. eam Hispaniarum adessent, sexuque haberet extra apud primo iocaretur,dicens vim orationi rhythmo omnia ea qui partem meditatione Hanc passionis Ghristi versabatur. lente pronunipse explicarat,eosque versiculos in fletum totus revotvens mente ac abibat, et extra se rapieIdeo autem sanctam se meditari passionem dicebat, quod sibi batur. in noctis lesu, plurimam soc. in tota quae vernaculo tians Reiigiosus 137. n. 65. Ioannes dabat, vaietudo. exorsus, sanctae nullum perunctus haec fidei rebus esset, de postrema dubitare dubitandi, quid igitur unquam morti Tesu, cum soc. proximus religiosaevocalocutus verba ac nullum adversus deliberare deliberandi eam est: nefas esse diabolus vocatio. H^ CKNTURIA ut cogitationiobiiciat,illico, Hist. Sacchinus, nulla sermonis enim memorabile de Deo fidei,abigendum. lib. II, II, par. Valesius, soc. Iesu, vir paucorum effatum eius caritatis 70. Anna Iesu soc. Iesu, socia a esse Vitae fuit, illud Deo, quam cum 16. Habetur eius cap. 1615. an. Teresiae s. verborum lege concessis, fuit,Dulcius Alegambe, Franc. 120. n. indulgentia,nisi temporibus loqui.Philippus heroes inter fit in rebus soc. 69. Dominicus Tacitumitas. SEPTIMA. in sui fundatione ordinis, quaedam nobilis puella impar viribus ad ferendum rigorem ad novitiatum didicit in oratione volunreligionisadmissa fuisset, Dispensa- cutn tatis Dei alium ad ut esse ordinem posset sine ulla transiret,in quo sine ordinis Deo servire relaxatione. Dicebat exemptione, iustificatas,nec negari, exemptiones, et si summe posse iis oportet, qui iam admissi nec praeveniri debere. Dispensare cum admittendus ut dispensetur. tamen dispensatione indigent,nemo et autem Angel. Vitae Manrique, multi 71. Eandem vitae, alia enim propter ignorantiam, meam ciant. Manrique, 72. tionem siientium. secum ex corpus tione t i ca as ex vestibus. i"io praeiatis. ex videam me propone- scribendo me meis Deo libro in ei rursum a errare scriptisprofi- lib. V, cap. 8. iunior, monachus, de scripsitNilus monachus, silentii cuius vita tenacissimus longam ora- erat, pauca satis diu et multum monachum, loqui debere eaque cogitata:lapsus enim linguae graviorem affert ruinam, quam altissima ruit, in hoc siquidem laeditur specula praeceps interitui in obnoxium, liber. Apud illo animus Octavium immortalis Caietanum, a tom.ll concre- San- Siculorum. dicebat qui superbia efferri, vestes intueatur. Quid enim, dicebat, pallium est, nisi flese suasque tus? quid analabus (id est scapulare),nisi crucis effigies? quid cuculnisi in conditi cadaveris formam Jum, sepulchro praefert?quidporro detonsa omnium, quae rerum significat, caputque rasum coma, quam Nihil caduca in mundo sunt, spoliationem et contemptum? ergo amittat. etiam Ibid. debet re nomen monachus, ne cum ipsa curare Recolesanctimonialium 74. Mariana S. loseph, fundatrix a in esset sollicita die ctarum s. Hispania, cum Augustini quadam ob (a) defectus cuiusdam sororis,quibus putabat se non posse 73. Idem Discipiina alii S. Philaretus materiae ctorum tnon quam erit gratias,quas dicebat enim qui Ibid. ut 11. cap. scriberet utilitas,ait: Facilius communis retur IV, ut Scriptam ego appeto. Gumque recipiebat,respondit autem: scripta non scripta. lib. eius hortabantur (a) Nel Cod. absurdum precede propter esse non monachum cancellato. IOANNIS remedium BONA adhibere, rapta vidit Domino, a 113 DELICIARUM. CAELESTIUM HORTUS linteum illum, plenum generis,qui apparuisse legiturin Actis videlicet et audivit, ut mactaret Apostolorum, eandemque vocem sic oportere praelatos agere, comecomederet: dixitque ei Dominus nimirum aliet digerere subditorum sine afflictione, defectus dere emendationem Deo a dissimulando, aliquando eorum quando eos multae et Multa enim orationibus. non oratio, gemitibus petendo desieos Qui sanctos corrigitet proficit. reprebensiones subditos Vitae oret Ludovicus eius derat, multum ipsis. Munoz, pro diversi animalibus lib. II, 3. cap. 75. Eadem nihil aliud que D. Petro esse obtineant. Ghristo cum Lib. Solebat 76. ita effluat per guens. Lib. ut Sicut Aliquando in camino devotionis verba, aut IV, cap. ne a in praeesse religione aliis- humilitate, misericordia Deo lucem ad Pro bene regen- suis: Vita bene Ab clauso optime calor in sit intus. ab intus, sollicite custodiendus intus abscondita nostra exclamabat: yita mterna. conser- corde, aliquid ingrediatur ipsum ne extin- 20. moniali commensuae praesentiam cuidam illa respondisset se multoties Dei oblivisci ob exterdabat, cumque nas occupationes, quibus iugiter distrahebatur, ait illi: Numquid respirare? Si ergo ad singulas propter occupationes obliviscitur te! eliciet divini Deus, amo amoris, dicens: respirationes actum illi naturale Deum erit actu iam eiusque semper amare, semper est respirare.Lib. IV, cap. 28. recordari; sicut naturale servabat morti 78. Gum silentium, proxima esset continuum Eam autem necessariis brevissime tantum et de rebus loquebatur. 77. Dei Gontinuam interrogavitinfirmaria: dat. 79. se Lib. IV, Agatha atrocissime viribus eamque Gum quo moraris cap. die,Mater, tota alloquaris? Respondit: dicas, et neminem mihi In eo cum 34. Cruce, ord. ad tantum contra reprehensam interrogarunt quisnam eam pueriliterrespondit: se rigorem impulisset, quibus puella haud sustinuit. IoanAmor Domini mei Iesu Christi,qui plura pro me a de Vitis 80. S. Maria, sanctorum Alia vice snentium. sto, quod Dominus quinquennis flagris Praedic, adhuc parentes eius cognovissent, caedebat, quod cum dilaniatam destitutam et toto corpore repperissent, a Praesentia ei" nihil acriter nes praeiatia. magis frequentare,qua 11. monialibus Deo. ignis maiorem III, cap. dicere in dicebat: Item vatur; in excellere; et magis orationem indigent qui praesunt, dum ceteris plus quam virtutibus praelata dicebat, esset cum ord. Praed., et illustrium interrogata a Vitae mulierum sororibus eius cap. eisdem suis 2, parte I, lib. I ordinis. quomodo posset tot Amor Dei. 114 Pati pro Deo. CENTURIA tormeiitis affligere, se cum parvula et delicata esset: Quia, inquit, fecit quicquid facio propter Deum, eo metior, quod Deus pro me nihil Ideo et passus existimo est. esse quod ego patior,et maiora erit incompati desidero : quia quicquid sustinuero semper semper Salvator Ibid. sustinuit. meus me parabiliterminus eo, quod pro 4. cap. 81. Docuit Ghristus eam praeparationem, Communio. SEPTIMA. nimirum ut turis expediat,sicut ille,qui solus est; ita quod Dominus cordis: et motuum ac si ante de eius turus deinde tribunal operibus 82. Ut in internam ut sit communionem ab se omnibus iudicis statim omnium obiectum setotaliter ad optimam cap. afflictione et hoc crea- occidendus desideriorum resignetin Domini, manus compariturus esset, rationem Ibid. amitteret esse sententia ex mox suis. omni hanc communicaturus reddi- 12. tribulatione contristaretur, non ei remedium unicum erat, cogi- Pax. nec imitatio in tali beneplacitum Dei, qui eam statu esse, et talibus angustiis exerceri. Gap. 19. 83. Apparuerunt ei aliquando sancti Patres Dominicus et Franviribus ei dixerunt ut ciscus, qui imitari,praeipsos satageret pro sertim in his quatuor, videlicet exerplures actus divini amoris honorem Dei cendo, disponendo se ad multa toleranda, patienter quantum posset amplificando,et animas quascumque posset Christo nimirum tare san- Domino illud Numerus im- Purgatorium. vellet esse lucrifaciendo. Gap. 41. ei 84. perfectorum. pacem, aliquando Dominus, et familiariter conquereApparuit hominum batur, quod tam exiguus esset numerus ipsum cognoscentium, qui eum quaererent in veritate,et toto corde diligerent. tot beneficia hoc fieri potest, Domine, cum CuiAgatha: Quomodo te receperint? Et ille: Hoc a provenit,quia multi vanis respectibus alii proaudent nec bona, pleni sunt, cognoscunt, exercere: quae in omnibus quaerunt, et repleti satisfacere naturae prio amore alii vani admoquicquid incommodum aliquod affert exhorrent: dum in ipsis rebus sunt spiritualibus. Gap. 41. 85. Ioanna ord. Praedic. in monaa S. Catharina, sanctimonialis sterio S. Catharinae Mag(a) Senensis Duaci, apparuit post mortem S. Alexio, eiusdem coenobii dalenae a novitiae, dixitque ei se post ad mortem fuisse, eo quod semel purgatorios ignes damnatam certior contristata fuerit quod de statu parentum tantum suorum facta non nuntium: nes a fuisset,et alia tantam S. (a) Nel a Maria, Cod. vice laetata religiosis exigit Deus Vitae Catarinae. eius cap. esset ob habitum puritatem. 2, Hist. par. Idem II, lib. 1. de eis loan- 116 SEPTIMA. CENTURIA vocabatur: dixitque ei: Unam elige,quam volueris, et eris scripta in libro vitae. Illa vero electioni renuntiavit,resignans se in manibus Domini, et singulas et infirmitatibus experta variis postea persecutionibus,calumniis Ibid. fuit. lib. eius Vitae 2. probata II, cap. 92. Margarita Iprensis,eiusdem ordinis, dubitavit aliquando an mala confessarium esset affectio, suum prosequebatur, cumque qua de hac sollicita esset,et Deum re deprecaretur,haec, inter cetera, dixit illi Dominus: Vice illi credere mei non formides, quia ex illius tibi in necessariis respondebo : non ore oberit tibi in carne vel in spirituquicquid ille praeceperit.Vitae eius cap. 7. 93. Maria Magdalena Ursina, ord. Praedic, fundatrix monasterii S. Mariae humilitatis et Quirinali,eximiae Magdalenae in monte eius sorori cuidam ut patientiae fuit. Praeceperat confessarius quicquid operis illa fecisset,secreto everteret (a):illa autem absque ulla perturbatione statim reparabat: cumque hoc saepius accideret, perfectissime faceconquesta est, quamvis enim omnia nunquam suis operibus afficiebatur,ideoque nulla tritamen ret, nullatenus stitia erat ob eorum affectio. Ioannes a iacturam, quia nulla infirmitas,tertia persecutio altera his ex Oboedientia. Patientia. S. Vitae Maria, cap. 5. Magdalena Rhedonensis diligebat,obiisse,manens 94. unice Idem. a confessario an deberetne immota vero affirmavit,seque confessarii 95. Maria tempus Temporis ira" 96. et dicebat debere lib. les t a p o necessi t e s ] . r a ordinis,sollicita cap. Ad eam Dei esse batur. ex esse ore enim: valde Omnia erat ne sorores perdit qui iempus 16. ardore tanto cetera potestate omnia, accedebat erga quae sanctissimam ad hanc totaliter in Deum caelestem commu- vitam perti- absorpta, divinumque se recipit, ipsisseraphicisspiritibusardentiorem, et quasi ipso Deo nutriatur. Franc. Maria Maggius, Vitae esse, cum I, cap. animam, quae amorem, 10. deesse virginibus nihil necessarium detrimentum afferre spiritui magnum modi aditus defectum, quia propter corporales necessitates animae hanc ob causam aperitur,et multae pereunt. Quare 97. r eius quem Vita. Dicebat Benincasa haberet. divinam o Vitae ut afficiebatur, in in Iesu, eiusdem nent, odio eius [C a Ursula nionem ignem paratam, quod voluntatis inutiliter tererent. perdit.Idem, Communio- illud ad in eius enim utrumque cognovisset.Idem suum, tranquillaet imperturbabilis,petiit indulgendo aliquid tribuere naturae, dolori permanere: filium audisset cum Eadem Dicebat suis enim (a) NeWinterrigo il Cod. ha la variante destrueret. patiehuiusdiabolo debent IOANNIS BONA HOHTUS CAKLESTIUM 117 DEMCIARUM. praelatisuis religiosisea, quibus indigent,abunde sic ut in tuto salutem eorum Ibid. ponant. lib. subministrare, III, cap. 5. Iuvenalis 98. ecclesiaAncina, episcopus Salutiarum, honores sticos fugiebat,optabatque hac de causa ab Urbe discedere. Gumcuius s. ei praediNerius, Philippus discipulus erat, que semper ceret episcopatum, respondebat: Episcopari nolo;Romam nec volo, oboedientiam nolo; nec 99. volo. Gregorius Lopez ibid. Refert idem, Matritensis (a),qui in lib. III,cap. Fuga dijnila- iiim. 4. vitam Hispania literaturae, Quaesitio caelitus tamen vitae spiritualis documenta. edoctus, egregia reliquit Franciscus Lossa et hoc narrat de se presbyter Vitam eius scripsit, in huiusorationi, inquit,mentali ipso. Gum incuberem, magnam solitariam modi et admirabilem exercitatione duxit, quamvis difficultatem foras egredi ad quoddam me gaudio et quiete perfusus sum. dilatatum et spiritum meum dilatavit in batur: externo amoenitate 100. oratione In se. autem recreabatur. caritatis,in opus Opere exhilaratum fuisse. autem At montium accidit ingenti Gregorio et affixa patie- camporum 14. religiosi, praesente Gregorio, quaerebant inter dixit se de adiumentis se eorum spiritus et devotionis, et unus musicae ad ferventer adiuvari: alier orandum concentu plurimum aliorum consortio inquit se ad idem studium promoveri. At Greillis solidum aliquod cur non gorius tacebat, interrogatus autem documentum iter impedirem; nam, praebuisset: Ne, inquit,eorum hoc baculo ambulant, eo destituti,otiosi sederent. Ibid. sustentati, Quidam Gregorius, divino 1. Idem an multos Item de sermo de Deo dicebat totumque in colloqui non amorem esset, mutum viris,qui vivendi (a) NelV interlinea, conrichiamo seguente vel Dicebat sed amorem, esse, normam Dei, Age quod agis propter amorem cibus et negotiatoribusdicebat: Muta la divinus. an Dei propter vel in sui minimi enim Anior annotazione: Obiit anno e n ta stli. ipsius. sermonis, diffundi. Ibid. opus °2. Nobilibus Dei il i ii illustratus, optime discerne- lumine naturalis Deo fA devotionis]. OCTAVA. CENTURIA bat, sui. ille ait: Natura cruci tamquam aspectu opere Gap. via expleto,dixi autem natura omnis experiebar.Tunc et pugnam enim nova expers dopo ab eo petebant,dicebat: et sufficit tibi. Doctoribus, iudi- la intentionem, et Ibid. proficies. parola Matrilensis, il 1596, 20 iulii,aetale 54. Bona aggiunse Intentio, 118 CENTURIA 3. Franciscus rnterna t u d o retur, petiita soii- Lossa, internis cum Gregorio consilium, afflictionibus valde dicens opprime- illi oboediturum, et si se in cacumine praeciperetvitam ducere eremiticam montis; erat autem Dixit ei Gregorius: Esto Mexicanae. parochus ecclesiae cathedralis . eremita hoc in anno verba, coepitque vicos sui Mexicana. vitam Lossa officii munia obiens, Efficacissima internam prorsus siientium. occurrentes semper nec orans, tacendum erat. In conversatione nunquam breviter,solide loquebatur, nisi interrogatus: respondebat autem seu et paucis multa. Ad epistolasquoque privatorum, seu principum nisi ea verba non reddebat, quae erant praecise necessaria. Dicebat: bene Multi sunt qui bene Cap. 20. loquuntur, nos operemur. male de 6. Nunquam patiebatur aliquem loqui principibus et murmuranti de spectantibus ad regimen aliis superioribus.Cuidam dixit: Quis constituit? iudicem te Persistenti esses? errorum expers si in Tu cuidam Alteri muniter bendum vero non 7. Idem esse de est, de dicebat: novitiorum tionem: eum dixit: Hoc nam et manifestare Deo. non his De non rebus est, nam auderes, eo agamus. sanctis Cap. an prin- hic cui bono? praesente, ioqui. Gom- Hic remedium dicebat: factum his rebus adhi- 21. spiritualibus loqui semper in vita spirituali et tentagulositatem spiritualem debet si quis intellectum seraphicum habeat, non sine necessitate. Melius est loqui cum Deo, quam et Ibid. 8. Dicebat ferenda. tu obloquentibus tali officio esses, et dicenti tale autem cipisindigere remedio, ait: ]psi dicendum Humiiitas. per eum de persona demnavimus, ' siientium. haec Ibat pauperibus eleemosynas, aliaque introversus, semper fuerunt ducere. impediebant, ac si arbores essent. Cap. 16. Lossa 4. Idem recitabat quotidie Rosarium B. Virginis, cumque valde iam profecissetin oratione mentali, petiita Gregorio an deberet Rosarium omittere,ut maius spatium haberet orandi mentaliter. in recitatione Rosarii Negavit ille,et Lossa integro anno perseveravit: quo expleto,putavit iam illud omittendum et vacandum esse invaserunt contemplationi, inconsulto Gregorio. Sed statim eum ariditates. Adiit Gregorium, qui praecepit et continuae desolationes ei ut Rosarium reassumeret, rediitquein spiritum eius pristinatranIbid. quillitas. 5. De nemine loquebatur, etiam de infidelibus; Lopez male aliquando dixisset fuisse quendam imperatorem, qui in mari cumque dixit hunc carnes comedebat, in terra pisces;quidam ex astantibus fuisse Heliogabalum. At Gregorius: Postquam, inquit,factum con- voca- Murmuratio. civitate plateascivitatis distribuens et homines oratio OCTAVA. Item: non esse Virtutes desideranda mala, facile abscondi sed posse, cum nam veniunt patientei si homo cerk 10ANNIS fide credit virtutes patietur eas non 9. Se totum directe nec nec P. Gumque RONA CABLBSTIUM HORTrs in caelesti suas ignorari m huius commiserat divinae indirecte Lossa 19 DELICIARUM curia manifestandas mundi oppidulo? providentiae,nihil petens, quacumque pati videret,dixit necessariis indigerem, peterem eleemosynam ego Gui humiliarer. petere Cap. ego. Addidit desunt. quae ea, mihi non ilie: Non Lossa: ei quoquam aliquando: Si ut confunderer Malum mihi Respondit Gregorius: Tihi enim per proprium iter ; unumquemque a cur 22. necessitate. premeretur multa eum esse, Cap. hoc videtur malum ducit Deus Variae Sancto. ' miii viae. et non foret, ad se. 24. 10. prodere tatem auditus Nunquam raretur, gemere; mira est, cum Deus in spiritueius gestu vel signo externo nunquam visus est. Putabat Lossa hoc internam ope- suavi- Mortificutio. inde provenire, quod dixit contemplatione absorptus esset. llle vero huius rei causam ad naturam deliciae ne manaspirituales esse, est. Gumque rent, quod ingens ei tormentum aliquando audisset in oratione P. Lossa suspirantem, reprehendit illum, dicens : Pater interdum Lossa, comedit natura aliquam bucellam, ne fame pereat. bonitatis in divinae Cap. 26. 11. Per voluntas tres tua, continuos sicut haec annos in caelo et exercitium, quod ad praxim redactum continet et mentaliter unionem Deo. cum recitabat, hac vincebat Hanc sola eius in oratio hoc fuit: Fiat unicum terra; ipsius perfectionem vitae christiauae orationem quoties respirabat tentationes, hac omnes Contonnitus. potentias animae occupabat, ex ea eiusque praxi hausit ipsam essentiam bonum. et omne Cap. 28. spiritum, sapientiam haberet 12. Interrogatus an amoris aliquam horam, qua actum Dei magis intenderet, respondit se nec habere, nec indigere,quia deficiebat,nullusque in eo tepor, nulla interruptio ob nunquam adhuc externam cum occupationem. Immo puer annoquamcumque in aula aulae ab ora12 esset rum eum strepitus regia, nunquam et tione continua 13. etiam Cap. 29. posset aliquisdiu vivere sine peccato veniali, quibus Deus per gratiam amoris continuum dummodo facerent Dei largiebatur, actum suam Gumque obiicerentur illi quod est in se cum profunda humilitate. die cadit in verba iustus, Sapientis: Septies respondit ea verba sic esse intelligendaquod potest iustus, absque eo quod iustitiam amittat, septies cadere, non autem quod actualiter cadat. Cap. Uci. dimovebat. Interrogatusan ait posse Amor per multos annos Peccatum eos, n iulc. 30. 14. Bartholomeus charensem invitus de Martyribus, promotus, ad tria documenta archiepiscopatum Bracaccepita D. Ludovico Praeiatus, ve- 120 CENTURIA Gratianensi. 1. Ne peteret. 2. Ne OGTAVA. sententiae suae rigidus dissimulans,nec in esset fideret,sed consilium in omnibus castigandis subditis,sed eos placide spiritualemexquitamen scandala et peccata pubblica reret, non permitteret.3. Ne nimium nimius facilis, severus esset, sed mediocritatem neque digni- multa curaret nitati convenientem omnibus ab Lud. servaret. vitam Munoz, Vitae lib. I, cap. eius 12. 15. Visitans Praelatus. dioecesim suam (a) invenit puerum, qui seminudus ad antrum, ad quod expositus pluviae pascebat oves. Invitavit eum ipse se receperat,donec transiret pluvia,illevero negavit se posse oves deserere, ne interim errarent, aut lupus raperet eas. Tum archiepi: Hic qualiterdebeam scopus episcopi munus puer, inquit,docet me omnia exercere, propter ovium 16. Reformationem Reformatio. promovit, ostendens tenebantur. ordinis s. monachis Promisit servitutem: coactam vim ordinis monastici 17. Dicebat Praelatus. ab meritorum. sive Hoc in Deus ut placide omnes in viam omnes III, cap. eligereduxit, 13. et reditus poenam Christi regnum odit enim praelatorum esse persecutiones: nemo ac delictorum, sive in augest,de quo ipse Apostolus mihi Pater disposuit meus, haec Lib. pensio. III, cap. 31. regnum. 18. Postquam archiepiscopatum renuntiaverat,dicebat se provocat dignitatesesse pria experientiadidicisse,quas mundus splendidam servitutem, nihilque boni habere splenpraeter externum omnia dorem et speciem maiestatis: cetera esse perpetuas curas, et occupationes, conscientiae carnificinam, et salutis manifestum dixit: discrimen. 19. pretio redimitur IV, cap. Lib. Nunquam laudaret, vel de sicut vobis, Dispono Nullo Temperantia. Lib. murmurationes, flagelloeximitur hoc mentum Idem incremento. et servare reformari, aliquot monasteria praecipuos proventus calumnias subditorum suavissime regulam adhibiturum, eis, qui nollent 1, cap. 18. in Lusitania Benedicti assignavit,in quibus degerent: rogavitque rent quid vellent. Hac facilitate fere autem magno Lib. obligationem, qua nemini se tolerando. curam 8. exivit ab aliquo defectu eius vel minimum ore notaret quae sibi in verbum, mensa quo vel appone- bonus, epulae; seu omnia sumebat, malus seu aequali tranquiilitate potus, semper nihii dicens. Lib. IV, cap. 15. In tabula, cui cervical appositum erat, hae duae litterulae legebantur S. B. (surge,bestia), quibus se ipsum bantur: sive admonebat, bene, sive ne diutius in conditae lectulo quidam eum archiepiscopalipalatio extruendum, (a) Nel Cod. diecoesim. essent moraretur. ut Ibid. aliquod aedificium in aliqua sui memoria ad hortaretur °20. Gum Eieemosyna. male in eo IOANNIS excusavit remaneret, cogis ut dicam stum ut de fuissent; faciam. Lib. IV, accedere Ludovicus Dixit stram ibi viveret Sacramentum? sidero. Ego Ibid. § unicum unus nos loquamur. ut et oraUo. a ipsiusexequenda. 1. discipuliseius,quod libenter eo profe- ex dominio debere reverenter II, § parte esset, Christus ubi moreretur, eius cum in Iesu adversariis et Berulle de torii Domini lapides ss. sacra- mcntum- salutem no- habes, inquit, Sanctissimum nihil recordor, amplius in terris de- 7. Petrus 23. Avilae iussa ad eius ille: Nonne est. At operatus comedendum pauperum ei assistere parato Vitae christianorum sub fuisset,ut ctus rege, eidem aliquando si Hierusalem ad me Gliri- persuadebat utiles panibus aliud semper Granatensis, 22. ille apostolicispiritus,dicebat audiamus magis quam ut loqui cum pendere, animo eius nutu vir enim est de archiepiscopus,tu nam esse, necessitates: pauperum ait 17. cap. Avila, orationem essent faceret, qui ut 121 DELICIARUM. Vere, peiorem panes hortaris me 91. loannes Aliud instaret: te Sathana vero multae quod se lapidibus tu CAELBSTIUM HORTUS ille vehementius cumque ad BONA nunquam induci amicis iniuriis et potuit eum ut patient». vel enim non proferret.Dicebat debere Dei servum in rebus modici momenti tam occupari, sed affectus reservandos soli Deo omnes esse: loquendi nunc neque Nihil tempus esse, sed tacendi et orandi pro persequentibus nos. auferendum vult ex Deus, praestolarioportet cum pati eo, quod nos silentio misericordiam eius, quia ipse novit quid nobis expediat. verbum Germanus Hieronymus 24. rabiliter Teresia s. midalis, quae videbatur, a simus quod rem mam Dei Vitae missus Ignatio a audivit: verba cum dicas essentia eius parte II, cap. Idem alia vice divinitus gloriam quaereret, posset 10. Hispaniam, ut religio- domum visitantis silentii,lib. I, attentionem ut de Nos nos caelo et fruendo, divina, agite vos filiabus omnibus Vitae fieri lib. II, cap. in solebat frui,nec pace bonc puritate et amore; Hoc s. lustraret,dicere eius cap. vos vos opera de [ss. sacra- mentumJ- terra sustinendo: cum suentium. 12. Gratiano, Garmelitae, apparuit aliquando miin basi cuiusdam splendidissimae lucis pyracaelum ad eius oculis protendi incipiens usque haec qua agimus nos 26. ab in Sacramento. more, Cerisiaci, regnet taciturnitas,summa De Schottus, indigere.Andreas 25. Hieronymo unum Natalis visitando societatis ubi defensionem abbas Habert, domus sam, sui ab congregationis ora- calumniis variis Gallia,cum exercerent, in cardinalis, fundator et Sanctissimo meis. Andreas a Mar- 17. edoctus in Missae haberet, fuit,ut in omnibus quam negotiorum ordinis celebratione et ut maiomaxi- .ti|'|^,1i feJ quendam]. 122 GENTURIA Gumque gereret sollicitudinem. rogasset eo discederet, illa respondit: Nunquam magnam et r iniir- et mini- morum strorum]. elongabor. non concionem te Deo a ne elon- Ibid. Feltrensis, vir admirandae Bernardinus 27. [L i )"e te a ego Matrem s. ab unquam ges, OCTAVA. ordinis sanctitatis, in habens et nosocomio, infirmos quodam servientes hortabatur, ut unusquisque legeretlibrum suum. eorum verba Liber infirmorum, inquit,tria haec continet, patientia,patrium item verborum tientia,patientia.Liber ministrorum est, et sunt ista,caritas,caritas,caritas. Si infirmus, lectionis suae oblitus, dicat ministro: Ubi est caritas tua? et minister, negligens librum dicat infirmo: Ubi est patientia tua? uterque a supremo suum, lectioni studuerunt. Vitae suae non Magistro castigabitur,quia Bernardino da eius cap. 12, auctore ordinis Chiasteggio, Minorum, eiusdem. 28. Susanna Anior Dei. a Pommellia, domina de Galvinismo fidem ad enituit. catholicam de Neuvillars,Lemovicensis, omni conversa, Domino a Aliquando ipsum amaret, respondit: Etiam, Domine, ego te vis ut amem te, quanta scilicet est gratia,quam ad nicas te amandum. 29. horroris Dominus te Gum fideliter ad MisericorDci Amor. [Ab sub oportet manere potuit.Ibid. quantum referat Deum Vitae aetate cap. abscondere. terra toto actiones omnes 45. Hic est tempore Gui locus, ubi vitae tuae. 7. suas, ad est quis eius scilicet glo- voluntatem ipsius.Ibid. cap. 8. exequendam esset iniquitatum 31. Gum aliquando a Deo peteret ut memor deNe de hac Dominus: illi dixit re eius ad puniendum me eas, Ibid. nisi invitus culpas castigo. preceris,quia non 1111 quod tantum die ostendit 32. Deus una poterat amare Sancti excellentiores amaverunt, exemplo ipsum Deum, quantum dives est plura largiturfilio matris divitis et pauperis: nam quae riam, et ad quam pauper; haec tum desereret 34. illicitis stum in distractum Narrat multorum nocet amat tantum tamen convivium, gustui placet,et temperandum]. te commu- Iesu, 1616, anno tu praeteritaepeccata, plena suae se mihi valde 33. Voluntarie Oratio. 2. Obiit quantum amo tu soc. obtulit, dicens: apertum suum debes, hic Sault, genere interrogata an optaret scire quid sit prudentia,declaratum virtutis in eo illi interius perfectionem huius consistere, ut 30. dia vitae commemorans confusionis, cogitabat et illa fecit Quod Prudentia. Eadem latus celare de Nicolaus conscriptae,lib. III, cap. eius, Gallice Solitudo. virtutum post communionem ut in filium,quantum oratione delectabilem dives. Ibid. comparabat, qui laubucellam acciperet,quae ei sanitati. Ibid. ApollinarisSidonius congressu: dixisse sibi Maiorianum Audio, comes Sidoni,quod Augusatiram 124 CENTURIA in transferri caelum, OCTAVA. praesertim fere certo crederet Patrem illum incidisse in peccareligionem nunquam post ingressum tum eius confessiones mortale, et antea rarissime, quia fere semper in religionealiquos defectus habuit audierat. Sed severitatis,tenacitatis proprii iudicii et inanis gloriae.Idem, Opusc. VI, cap. 10. vir sanctus 42. Gum esset Romae mortuus et doctus Angelus exorcista de Paz, ord. Minorum, a quidam diabolo, qui honestam matronam esset anima fratris Angeli: obsederat, quaesivit,ubinam in et ob non multas caelo, attigisse respondit esse purgatorium concum in lin- |Flagella patien- guarum ter ferenda]. tumelias Cum 43. [Religiosus] se calumnias, et a quas flagellalinguarum est Padilius, e ostenderet, interrogatus a sum ob mortale? catum 1 e m c r u s a - felicitatem et Vitae cap. de Laudem miraculis iustitiam,sed notus, nisi fuerit hominibus Ille vero, pliciacondemnatus. Dei ficatus,in conspectu hominibus notus, cap. 46. tatibus omnibus 47. quenter ad Hierusalem supernae Roma rege nobilitatem,decus exarsit,dicens: Bollandum, apud 13 homini ferunt vehementer curiae Theodorico cum Quam terrestris! et deside- speciosa erit Et si in hoc dignitas diligentibusvanitatem,qualis gloria praestabitur Sanctis contemplantibus veritatem! honor 45. [Patientia]. Opusc. XVI, tanti honoris datur saeculo |Veri agatur. Idem, re Romanae caelestis,si sic fulget Hierusalem chi]. hac spectaculo aspiceret: eo randam Ibid. cur faciente Romae concionem caelestis]. ordinem [Iustus]. est de aliquem remorcommissum, esset, religiosus et pecin societate hoc monstrum fuit,an Fulgentius,Ruspensis episcopus, S. 44. i Patre quodam 14. cap. [H Non momenti Idem, Opusc. IX, cap. 3. lesu, aegrotaret,timidumque soc. aliquod lethale peccatum respondit: Iesu, quantum erat. Tanti passus patienter ferre. Antonius sentiret fratribus ian. timens, dicebat: notitiam fuerit Mirabilia hominum. iustus, ad qui misericordiae solius beata 1 con- Quisquis pervenietsupautem aeterna caelestis vixerit iustus, etiam Sanctorum non iusti- opera si parum sit gaudia percipiet coronatus. 26. Illos suis, parati consilia Longa dicebat: essent vel et dicebat, qui, mortificatis monachos esse veros nihil praecepta acerrima Domine, velle, nihil servare. Ibid. nolle, sed cap. volun- abbatis in 27. frefatigatus aegritudine,hoc solum mihi da modo hic patientiam, postea autem medicis, ut lavacris balneaindulgentiam (a).Persuadentibus ribus uteretur: Numquid balneae, inquit,facere poterunt, ne homo Ibid. cap. 30. mortalis, expleto vitae suae tempore, moriatur? (a) Cfr. sopra, centnria tersa, n. 31. IOANNIS 48. officio sic S. Odilo, huius abbas solitus iudicari, quam de eundem sic de tamen refert imperatoris videas non Vitae eius 50. Item nisi quam dicebat Agnoscit si damnandus vel crudelitate damnari. videas. Bemardus quantum nosse cubiculo esset et paupertatis lbid. contemplatione quid esset humilitas, nisi qui a Deo In nullo enim falli homines, quam tam humilis. cognoscenda. delectaretur. quod Dixit nisi sequitur mea vestigia,quia in via ista,quae deceptio. Vitae eius apud Bollandum, illa, quae 52. vita ut orare post ctum ab perpeti,ne Vitae Vitae eius a eius nobis apud confessor, cap. cum 3 illud in tota [ExempiumviChristil- quoque lae via recta, est 4 mea, ian. daemonibus obtentas ian. admirabili 16 18. cap. visione, quae ianuarii,pag. 38, annuntiaverit, defendit [Amictioj. bona Recepisti victorias,tandem eum omnino oportere 11 die cruciare- morbo enim dicatur: quadam apud Boliaudum, peccantibus paenitentiam non Ezechielem 3. At Angelus Prudens diuturno Bollandum, apud accusatus Dei contra verbis Amos [Prudentia]. est edi- 5, 13: in est. mum alia est non dicebat liberaretur, eo tua. varias quod tibi,quod coenobiarca mala 53. S. Furseus habetur et f. S. Theodosius et affiigi, dico omnino tur, noluit in veritate [Paupertaa ,mmili,a8l Ibid. In 10, in [Munusepis(,,|,i| Iustinianus, illi Dominus: cap. apud sim, malo B. est se Vitae cap. 3 Angelae de Fulginio dixit aliquando Deus Scriptura divina adimpletur in exemplo vitae Ghristi. nulla enim monachus, Damianus duritia ex quae scire esset humilitate 51. damnari. [Mieericordia]. miseri- Iustinianus,tanto facilius esse munus episcopi; quanto difficiliusesset quae neminem bene accepisset ut misericordia Etiam in ut obiectum de Petrus dictum: qui secreto neminem vera hoc erat, autem 9. cap. Idem donum, I ian. ducis, quam regere, hoc ignoscere.Lotsardus b. Laurentius aut misericors Ad magis crudelitate misericordia,quam 49. Dicebat volo 126 DELICIARUM. iudicaretur. Ego erat: qui novit cap.7. Bollandus, eius GABLBSTIUM Gluniacensis, adeo hominem, esse in HORTUS virtutis nimius respondere corditer BONA illo tacebit, tempore quia tempus pessiQuando despiciunt verbum, enim, inquit, auditores ait: At ille usque vero lingua doctoris loqui praepeditur. Diabolus ad passionem annuntiare tacere. consentire, nec debuit, nec 54. Seraphinus in Vita b. Margaritae Ravennatis Firmanus cap. 2 dixisse eam refert,nequaquam riores,nisi animum eo Deo in Deo fieri nos fixum posse diabolo haberemus, coniunctione sicut et ferrum [Coniunctio supe- atque a pendere solet: qua magnete destituti,continuo suspensione qui sunt his in perniciosas labuntur. cogitationes,et ex pendentem, otiosas continenter ab cum in iiim Deo]. 126 GENTURIA 55. Gentilis [Humiutas]. vidua, modo se sibi posse licet id ipsum et abiecte de homines se angeli et b. Margaritae nullo sentiebat,ut diceret se aliquid in persuadere omnes vilitatis claram sanctissima, eiusdem matrona humiliter discipula,tam OCTAVA. laude dignum esse, Hanc assererent. autem cognitionem ex eo consequebatur (a),quod in Deo omnes suas fixas, cum cogitationes haberet semper quo omnis in uti nihilum creata contra redigitur magnitudo: comparata alii se veluti nisi abiecta et vilia suspiciunt,quia non magnos meditantur. suae Idem |Tii;. grana piperis]. modo ipse eius honestus quidam et alii nobiles, nuper in saeculo 4. cap. Villariensis in Brabantia cum illustris, et sanctitate Vitae Firmanus, 56. Garolus, abbas ord. nostri,vir miles miraretur delicati,possent generc quose con- formare rudibus cibis ordinis, ait: Ego tria grana piperis immipulmentis nostris, quibus ea sapida reddo, licet de se sint 2 continuatio est labor insipida. Primum vigiliarum; manuum; 3 desperatio ferculi lautioris. Vitae eius cap 2, apud Bollandum, sceo 29 ian. 57. [Mansuetudo]. S. Ephraem, qui obsonium perculsum quoniam fragmenta accumbens caeium]. post longum Quem cum fregit. animo illud ad nos minister, pudore esto, inquit; eamus venit. non cenavit. coepit,nun- ieiunium quadam bono Quin colere Hist. ad nos circiter Quare Sozomenus, et metu eccl. ollae lib. III, 15. 58. [Aut infemus, monasticam vitam quo deferebat, ollam videret: obsonium, cap. aut ei ex est. Die iratus visus uuam futuro S. Gaesarius, Arelatensis episcopus, saepe, dormiens, de autem iudicio, vel de aeterno praemio praedicabat. Semel audivit diaconus eum sunt, et nullum lib. eius Vitae est somnium eius per medium: II, pag. 250 in infernum sunt, duo Duo clamantem: in aut in itur, aut Lerinensi Chronologia caelum. Vincentii Barralis. S. 59. [imago sancti- ,,l,is| Maximus, specie exteriori incessu, venerandus, perabat. batur; non apud eundem pauperem (a) Nel praesentiam cum Faustus posses. Cocl. vix tunicam suam et infirmum, is consequabatur. mansuetudine cordis serenitas sustineres,absentiam habita Homilia ibid. par. Iordanus simulabat eius Eegiensis, Barralem, b. severitate, benignitate humilitatis censuram ferebat, terribilis se prae metuendus frontis austeritas, sed Minabatur ita ut, imaginem aspectu, auctoritatis ()0. Gum [Pietas]. sanctitatis reverendus Regiensis episcopus,in Lerinensi monacho ex II, pag. eius ferre natali, 117. cuidam ad in temblandie- tabernam dedisset, qui eam se detulit. IOANNIS Fratri BONA HORTUS CABLBSTIUM DELICIARl id ei referenti,et exprobranti (a) quod tuuicam locasset,respondit vir beatus, melius esse vero pietatem. Girardus, ubi fratri 61. Idem expediret,id supra, p. sibi magis maiorem quod esse, male tunicam col- aimsisse,quam 62. interrogantiquid ait salubrius I-J/ M. orandum bene ad [Quid magis excitat devotionem. "Sdumi lbid. Cuidam 62. iuveni eum lmmo, inquit,bac possum in saeculo intolerabiies ferre deiicato, qui intraverat persuadebat vir literatus,quia non durum tam posse nobili exitum Praedicatorum, ordinem de sustinere: iuvenis cui putabat sapienter: ordinem non ingressus sum ; si enim aliquam asperitatem sustinere, quomodo poenas sufferre austeritatem, Gbristiani xerint in Haec 63. causa in inferno? potero patiar ne Ideo aeternam. dixit visione mei et servi gulae vitium; guitur carnis decrevi praesentem IV, ibid. par. Gerardus, Dominus in bac nequeunt sine nam Vitae motus. Margaritae de Gortona: nisi restrinesse perfecti, b. vita cibi potusque abstinentia 22 apud Bollandum, eius [Anatinentia]. extin- non febr. c. 3, 51. num. vis Filia,cur nitati dulcedinem Eidem 64. in terra coniuncto divinae facere paradisum, dederim? non visionis Non optanti cum speres Dominus: corpori divi- boc, quia continget.Qap. 5, n. 94. Alia vice eidem lactis,sed tu eris filia fellis in poenis, filia ait meo ego dixit: ratione nulla Tu vis [Poenaej. tibi esse patieris.Ibid. quas 106. Angelus quae sint signa divinae electionis: infimis separebus suum a cor est, qui totum soli Deo ad ipsum clamat et suspirat toto corde rat, et coniunctus dieacnocte: qui se ipsum abnegat et interticit propter Gbristum, est mor: qui paratus non ferro, sed paenitentia et mortificatione tem compassionem liabet qui veram suscipere pro Ghristi nomine: 65. Docuit eandem ille enim, ait,electus ad sibique pauperes, indui, comedere bibere, et tatur, atque habet faciles essent non ei aliquando in reciperem (a) Nel Cocl. ceteros aliis bene: auferat, et qui de tristatur,et de vult omnium consolatione divi electionis]. male amilae- in corde. mundo 66. Iussit et afflictione ut [Signa nae prosperitate posito invidet : qui denique : humilitatem, et in quo impletur illud verbum nemini profundam Beati reservat poenas et inimicorum corum si [Aapedtatea]. 12. cap. n. ordinem et Cap. 5, Dominus admittendis ab n. 111. ut diceret eis, qui ad praelatisordinis,quod eis, inquit,nisi castitatem exprobanti. veniebant: ordinem |Facile nam toiidi et officium,et quod .«i admit- yenientes ordinem]. 128 recedunt et labe dixit Eidem defectuum tiam, etiam ad omni ab noti- miseriarum reverentiam obtinendam. strepitu mundanorum affe- sollicitudinum. Ibidem, externarum et omni ab requiritcor suarum ad cognitionem internarum 153. n. recta humile cor separatum cor atque ctuum, Oratio defaecatum, meae Cap. 6, ero. Dominus: maiestatis Requirit n. furtis,usuris proditionibus,homicidiis, periuriis, mundi a carnalitatibus,contentus 67. [Oratio recta]. OGTAVA. CENTURIA 166. 68. Frater quidam, ne praelationis gravaretur officio,preces Deum Quamvis postulavit.Gui respondit Dominus: hic frater placeat mihi de fuga praelationis, recordetur tamen quod mori hanc debet omni viret oboedientiam volui, religiosus propter tuti praeponere, defectus multos nam patienter oboedienti ego 228. n. indulgeo. Cap. 9, 69. Gum Bernardus oblatum ab Eugenio s. pontificeepiscomonacho Iamfrido, Gisterciensi, ipsum cogeret admittere, patum ille monachum se respondit potius fugitivum fore,quam episcopum. [Oboedientiaj. Margaritae ad di- [Repuisa it at gn um | . Gonstitit oblatae repulsam Sancia 70. [Anima tepida "•! acediosal quando quadam divina postea in ut aula sui Gordubensis, ostenderet habentem interrogavitquid quaereret. Paruit videbis. cuius vultum est anima ruit tua, quam visio. ace- diosi Da audacter: on(s| vidit ille: Eleva, puellam de Roa, soc. labore. et valde quem mihi, Domine, Gui ipsa est: prorsus Iesu, Ego ait eremita Tum Vitae tuam, crucem Dominus ante se sine timore non et inquit,pallium meum languidam et infirmam, Sancia Tum eremitam senem manibus, plurimae optastividere, talis ferendam [Tribuia- At suam. vidit apparuit aliquando Ghristus sudore multo cuin in virgo, petiitalinocte Gumque nobilissima animam obsidebant. Martinus 71. Eidem [Tepidiei Sancia, et muscae sibi palatiisederet, baculum transeuntem, ob inferni evasisse eum poenas dignitatis. Garrilla Deo, a revelatione cadens genua 9. baiulans suam in dispa- et lib. I, cap. eius crucem Haec : ad tibique opem ait eam praebeo praestabo. tepidis et acediosis. Ibid. cap. 10. adesset 72. Afflicta aiiquando cum crusacro, vidit Ghristum si tibi dicentem in Hostia cifixum : Filia, graves sacra, audivitque tribulationes videntur contemplare. Ibid. lib. II, cap. 2. tuae, meas Huic ven. Audi, virginiscripsitmagister Avila tractatum : crucem non meam « Filia », etc. 73. Anna [Humiutas]. infirmo ab ea culpa. Ponce de Leon, uxor semel in ministraret, isque ait: Magis petiisset, Martinus de Roa, me comitis cum impatientiam prolapsus vexat Vitae Feriae, mariti eius lib. mei marito veniam contritio,quam II, cap. 2. IOANNIS a vilibus Cruce, HORTUS defuncto Eadem, 74. BONA CAELESTIUM viro,habitum officiis autem Clarae s. ingenti cum Idl.) DELICIARUM. suscepitdicta laetitia Anna occupabatur, [Vi* rium domus re ministri digni sint de 75. Paula obiit quae domus die 1647, anno habuit virginesprimam ad Haec Dei. Ibid. Fulgineo,fundatrix 20 sui lib. IV, cap. oratorii instituti 1. et societatis iulii,aetatis wiigio- ^1 interrogatarespondit: Gaudeo quia angelicum ministeobeo: Dei angeli sunt, qui in domo serviunt, at religioesl in ea Dei, et degentes vit.am debent angelicam ducere, ut de qua sectatricem Ursulae, s. inter 76, suae ceteras Camillam Barna- [Qui omnia deserit, "• m n i ;• reperil|. oratorium properavit ipsa die,qua obiit mater sua, Camilla? Cui illa: 0 Mater, inquit, dixitque,illi Paula: Quid fecisti, omnia omnia Chi : tutto deserit, reperit lascia,tutto trova ». qui beam. « Michael 76. et Angelus lib. eius I, cap. Cuidain religiosae, quae optabat, ut ex ea industria hunc celebrarentur,ait enim Marcellus, Dei se Fulginas Vitae presbyter , 10. esse servituti pecuniam Missas consecravit, ita obiisset, diaboli. laqueum vivere labore suo salute,cum sua pro subtilissimum ex comparare Quisquis debet, ut post mortem, non possit,Missis aliisquesuffragiis indigeat.Ibid. 11. Arguebat suas moniales, quae in oratione gustus solationes quaerebant, dicens: Qui sensus? qui sensus? Veri si fieri devotionis isti: oportet humilem sunt dientetn,incumbere Aderat quaerere. in Paulam tum clio es, nihil vellem, nisi aestimando ut non sit honoratur, quaedam faciens et Paula daemone, a statim quae allisit, inquiens: Tu oportere aut mea in istis miracula daemonis enim in nobis remanet sensus nihil aliud esse, magnificando; adeo dignus de quo loquamur, semper con- et exercitiis, spiritualibus et et et et oboe- terrae nunquam 11. cap. subiectum possessa eam Deo moliri potes, ego peius in me te impedirer. Ibid. cap. 15. a 78. Dicebat ea orationi vilis et opera [Senaw lionisj. impedestru- patrare narrare, sordidus est, cogitemus: alioquinnimis aliquid mali. Ibid. eximiae mittere cuidam aliquando munusculum ei faciens Dominus, eam aegrotanti,reprehendit personae esset nondum et quod id non procedere ex puro amore, cognoscere esse sibi totaliter mortua, tum et cogitationem avocandam mentem I. Lib. ab omni creatura et in solo Deo II, cap. figendam. orationis 80. Interrogata quo uteretur, ut gratiasa Deo genere 79. Cum [ReiiRiosorum vita|. [Operadaemo nis veilet bonitatis obtineret,respondit pliciterad et Deum Sanctorum non dum, se nullum accedere cum oportere verbi taeenda]. opera per certum merita modum observare, passionisChristi,B. ingenti fiducia. Lib. II, cap. 2. bona interponere ad aliquid a gratia,toties communicare vel Dicebat Deo ieiunare,sed sed [Puru Dei]. sim- Virginis etiam obtinen- simpliciter '.i [Oratio 130 CENTURIA cum resignatione vera ad [Gradus cum [Humiiitas Dei]. Mati.s Dei Matris 83. [Modestia]. [Humiutas]. Deo res proponenda est, ab et exitus eo omni Ibid. tranquillitate. 81. Quatuor docuit, quibus bomo, mediante gradus esse oraDeo tione, ad unionem cum pervenire potest: 1 est amor erga nascitur Tjeum? ex cognitio sui; 2 ditfidentia sui cum vera qU0 totalis 3 4 unio divina cum proximum; resignatione; amor erga et in iis gaudendo, voluntate, libenter acceptando omnia flagella, Ibid. quia impletur Dei voluntas. 8°2. Post cum quendam mentis excessum, coepissetloqui,exclaverba Matris Dei! Humimavit, eadem saepius repetens, Humilitas litas Matris Dei! Nec minimus quidem gradus humilitatis eius Tum humi se comparatione reperitur in mundo. prosternebat, ac nihilum ad si vellet se redigere.Vidi, vidi, dicebat, quid de me ultra fiet,quae vili peniculo deterior sum? Percipi nequit magnae expectandus unionem OCTAVA. cum humilitas. Gum Lib. virum II, 4. cap. Ioannem Baptistam Vitellium excellens expressisset,negavit Paula cuius illa scire esset se effigies, quamvis per plures annos eum illo habens quotidie allocuta fuisset,longa cum colloquia.Tantae erat modestiae et puritatis!Ibid. cap. 9. 84. B. Margaritam de Gerines, ord. Praedicatorum, rogavit cui literas sibi amicus ut eius, direxerat, quidam frequenter perven. pictor vivis mitteret at coloribus post eius mortem aliis communicare eas ad Dei laudem et salutem: eorum ilia negavit, quia quanto maiorem, inquit,me aliquis reputat, Deo virtutes illas exhibere vivere, et amplius obligor atque tanto exercere, Praedicatorum, 85. Beata, [Vita christi].templationum, exercitio vita ne Domini multi cum unum scriptis,aut ex adscribuntur. Vita In Sanctis in Belgii nostri diversi ac reperiantur quidem assumpsit pro se elegitex libris,praeterquam Iesu Christi: omnia, cum modi aut vita 86. [Episcopatus].tinum passione Ghristi ac Paulus a Pio de V cardinalibus amici ». Quantum cap. promotus Ioan. autem Ant. sibi turbato Gagianus, repugnaverit, ne ad cum fuisset,novam congratulantibus libris ex quae se esse suam studium continuum Aretio, Theatinus, suo pro conscripta.Dicebat possunt, in ipso reperiantur esse scholam et divinas indoctam, inspirationes esse simplicem in con- solummodo doceri et ipsius ordinis 24. cap. Eadem indebite Choquetium, Hyacinthum apud ex forsitan mihi quae vultu Vitae ipsius.Ibid. episcopatum Placen dignitatem quibusdam belli 0 respondit: « eius lib. acceptaret, idem IV, cap. narrat 15 lib. I 23. 87. Franciscus Xaverius cum in lndiam navigaturus instan 132 GENTURIA Franciscus 93. Taliter [Hypocrisis]. dicens: vivo nec ut latet mollities. [Famiiiaritas cummuie- ribus debilem lbid. Nobilis mopere ac[ 1212, " ac ldeo hypocrita. vicario vulpina pelle foveret, dixit: aliam Si pelliculam eiusdem omnibus constet intus quae 54. n. mulier at ille fugiebal, absconditis, concipiunt homines, me essem admittam, Franciscum renuebat, sed videre importunis alloquisumprecibus et tandem dextera, sinistra paleas ferens, accessit, ismem eam de magna illud anno aliis locis et stomachum quaedam ' fugiendaj. eremis maxime hypocrisim parti exteriori,ut expetebat, v[ctus in si enim fomentum consue 94. vitiis putant vitam, turpis vis ut interius mensurae aliis vivere omnibus: quam volenti suo, volo ab si viderer prae OCTAVA. ? o i r quas i in eius praesentiaigni admovit, et ait: Domina, ideo tuum quamvis lucratae sunt ex consortium, quia quod paleae pium recuso approximatione feminis famiad ignem, id lucrantur religiosi, qui cum liarius divino fructum ex colloquuntur, illumque perdunt, quem oratione 1217, alloquio et sancta possent acquirere. Ibid. anno 24. num. Noluit 95. frater quidam Esne pius ut Pater relucteris 1218, 96. INon quendummomales, centia dicens superio- lisl- 97. (Vem s"ien- tia]- quae mense qui anxie eis, ut habet maium toierandum, evemat ne lava tibi fortassis subditorum ex Christum de vitam et beatus sit qui reduci. possent his sociis,tale accepit responsum: est damni ab officio agens ° Vivant paucorum, dimovere, turba sancto pro 44. tot esse ab abstinet 1220, sine cum n. Tantum dicebat: Item Anno non De secretas enim se operatur. provinciales ministri, qui quasi ut immergi, mitis,sed undis 1219, dicebat habere, scientia,quantum erant his Anno crucifixum. sciat allocutus vestitum in te lenis haeserunt. aspirant,ut paeniteant. Minoris perditio:si hos tentaremus erit quo nec Ibid. repugnare. licentia sua absterge maius. dam es, nutum, t et libros suos iure, ita regimen retinebant, ^ mortuus vere potest sine ' t. fratres solum homo nullo scintiilas, quas aqua scientias 98. Quidam Mim.s hac inscio Nolebat ad si et iussit Tunc debueram. frigidissimotluvio decembri periculosus ignis accendit: sordes, deduxit, respondente: Ita,Pater, praelatis ad moniales fratrem, qui Extingue © li- sino oboedito in foveam 5. n. Alium fuerat,iussit aiio- humiliter Quo religiosum decet, sicut mortuus, qui probum anno frater mori peccatum propter meum ut extraheretur, dicens: Surge, saltem vel frater? mortuus, altam circumponerent, fossamque cooperiretur.Gui Franci- terram iam Franciscus vocatum quem vestibus, in stanti fratribusque praecepit ut ad mentum replerent donec scus: oboedire, exutis tum, [Oboedientia]. graviter increpavit, n. 25. hereditario et molestia viro qui- libito,tempus quam multas multorum excitarent BONA iOANNIK HOBTUS turbas, quibus simplices et scandalizarent. oboediunt, 99. Pater 1237, duos sancte, 1226, oculos sinistrum IX debes quiete debe- qualis esse liabere, dexterum inferiora ut eis aunc 17. n. disponas. ui Tomo ord. Quintavalle, a in quicquid cibi Minorum, leviter iudimensa esse apponebatur degustabat; fortius enim intacta cabat abstipraegustatis abstinere, quam praeterire. Nam nentia adversus delectationem sita est, quae potissimum in pugna irritata cum maiori difficultate superatur. praelibatiscondimentis lbid. 1241, anno Salomea filii, uxor, a regina aulicos savit, dicens: sed tiam, parendo, n. ludos in illis et regis Hungariae servavit castitatem, spectacula invitaretur,constanter tibi omnem virorum parata mihi recu- timeo II Annal. tomo Wacldingus, cum [Fugaoccasionum' oboedien- exhibere sum prodire conspectum: latendo. caveo Andreae, eo cum com- 1254, anno 36. 2. ad ea verba B. Aegidius dicebat: non pertingetis,quae et se quam, opera, 1262, 3. Gum foras ire ad 5. Ego cui eum recta ergo vis inter docere multa distant se se [Opera]. ipsum, multa nosse, sed castius contendit Assisium. verberibus Cod., qui e a respondit:Non n. me le altre due iussus 7. sibi carissimam esse caritatem, responIbid. n. [Castitas]. 10. petiitab Aegidio volenti? Respondit Aegidius: Hoc ergo vexatus, mordere abigerem. Ibid. [Oboedientia]. Dicentibus Assisium. quidam potiorem esse et purius caritate? tentationi. anche Ibid. virtutibus frater, valida tentatione iile: Quid faceres cani te huic vocant, Agrum Assimandato generalis Parvum monasterium, cunctis diceret est fac, inquit,etiam (a) Nel prae cum quidnam Quidam remedium, ille: Et enim etiam nostis, quae est Si esset, ministri prius iret ad dicebat castitatem. Satius terra. monasterio, quod monasterium, 4. Idem dit: Et in est. Mox fratribus,ut sum plus universum. egressus (a) evocatus autem bona, 5. degeret aliquando sium novistis: caelo a quam facitis Si neglecto,mundum fac. Anno et illibatam Domina, vereor NONA. Golomanni Polona, tamen quae ad [Abstinentia] 3. n. CENTURIA 1. B. [Papaj. 1, 7. n. Bernardus 100. religiosos, qui Anno superiora contempleris, anno bonos 133 DELICIARUM. Aegidius interrogatus a Gregorio B. ret, ait: CABLE8TIUW n. Et 11. volte segmnti, Assissium. [Tentatio]. 134 CENTUHIA Quidam 6. [Paenitentia] puer in utero matris de id Ibid. n. n te m obire. vir ait: Ita Dei eius ut in esset interrogavit, quanam aspergitur.Ipso dicente, sale sanctitas et Ioannes s. melius diceretur 7. Cum [Co est, Baptista adhuc pae- servaretur. 16. ei aliquando s. Franciscum Ego potius contemplatione, quam ait: martyrium, io I. conditus sale loannes s. fratrem animalis conservetur, caro cur rigide vixerit, cum tam occisi recens fieri,ut eo Aegidio recedens sanctificatus. Tlle autem caro causa nitentiae |)I a quaesivit ab solitudinem NONA. Ibid. expetiisse valde martyrio vellem 24. n. 8. Guidam [T entationes] |Idem] percontanti quo pacto tentationes effugeret, responfugere volens, ipsum caelum fugit;non enim coronabitur, nisi qui legitime certaverit. Ibid. n. 28. 9. Frater quidam tentationibus rogaverat Deum pressus saepe B. Aegidio, qui sic ei frustra. [ndicavit hoc ut liberaretur, sed hostibus te cum mireris, frater,si permittitDeus respondit: Non sis. illo donis ab affectus tot Quanto enim gratiae contligere,cum virilius potioribus armis rex instruit milites suos, tanto vult eos dit: Tentationes dimicare. lbid. pro te interim es? Si se otiosus orationibus commendaverat Quidam Tu, inquit,ora 10. [Orationes]. 31. n. ipso. Quid mundum, alium et mittas tuo nomine possit ab pro te. Ita cum inveniri unoquoque vellet,aliumne quantum sumere id tolleret? n. [Ibid.] Aegidii, cui ille: pro te mittis,et tu et argento plateae auro aiium nobis huius omnes plenae essent, et cuilibet liceret inde mitteres, qui enim Deus (a),tu impleat totum adito, eum nec 35. Minorum, ex provincia Provinciae, vir extaauderet ita mulierum matrem [Occasioticus, fugiebat aspectum ut neque confessarius autem aspicere. Conscius puritatis eius, interrogavit ?ugiendae].an Cui ita inurbane eum cur se respondit: gereret erga matrem. homo facit quod in se est, occasiones Quamdiu peccandi et perimalis praesercula fugiendo, Deus facit quod suum a est, eum vando. temere Quod si homo se periculo exponit; iuste Deus procommittit, per quas nequit priis viribus, in quibus confidit, eum 11. Rogerius, ord. ' tentationibus \°2. Cum [DonaDeinon neganda]. humilitate resistere,sed quidam hanc in frater se facile succumbet. laudaretur virtutem esse donum Rogerius, dicens: Quare negas cordati virtutem te norunt a quique Deo? Permitte a igiturut cognoscatur (a) Nel Cocl. inveneri. Ibid. humilitate, ab 1287, anno et Dei in non te esse? 9. ille prae negaret, increpavit hanc n. eum Nonne processisse,sed quod Dei est, et laudetur IOANNIS donis in Deus lbid. KONA suis, HORTUS et CAELBSTIUM sanctificetur 135 DBLIGIARUM. in omnibus operibus suis. 13. n. lacobus 13. B. abominari, Tudertinus desiderare et omnium lantia radix ut dicebat ab malorum hominem aliis odio debere se Ipsum phi- Sicut enim babeatur. vitiorum, virtutumque universaita sui ""st seminarium rl pernicies est, rum contemptus virtutum vitiorum tom. 111, anno 14. expulsio. Waddingus, n. 1306, 14. Michael tibus Magothius, ord. Minorum, capessendum norma qua ac rogatus ab adolescenperfectionis,respondit: iter esset [Contemptua sm| [Norma perfe ionis Deus peificitequod primum aperuit: quendae]. mox plena fide replicate: Domine, quicquid faciendum docuisti, feci,si vis ut amplius in opere progrediar,tu ipse doceas, et para~ ceteris altius iustruet. tus sum ipse Doctor doctorum exequi. Tunc corde Filii,toto Ibid. faciendum 1334, anno " t a B B e 22. n. homines ad Sapiens quidam cum quosdam incompositos effutiebant inania accessisset, qui multa ve^ba, ipseque taceret, nihil socios exhilarandi ex illis,cur rogavit unus gratia adferret, de causa cui respondit: Hac taceo, quia quae hic libenter audiundecent et ipse aut tur non me decent; et quae ipse nescio, aut me Institut. novi nullam Florentius, gratiam habebunt. apud vos 15. lib. III, cap. 11. Medensis, ord. christianae vitae Felix 16. B. Minorum sanctimonialis, aspero ut hoc deponeret castigabat.Aliquando autem iocose respondit: Ignoscite,sorores, voluptuosa res est cilirogata, tomo calefacit. Waddingus, in hyeme V, cium, in aestate refrigerat, cilicio corpus 1439, anno suum Ticinensis, vir sanctitatis,an carissime Minoritae consistere. 18. Idem summa oboedientiae 19. a sancta 1445, anno novitiis n. sectatorem, revocaret loannes salutatus lilustris, ad Bonvisius a viro liceret quam item fratribus in [Perfectioviri MlnontaeJ' locuplete, suppellectile Cui ille : Fateor, reputasse paupertatem veritate viri comperio, summam oboedientia et humilitate vera facerent interrogatus quid praecipue vitam. obser- 13. placerent,eis summopere perfectioreligiosorum Deo mortuos Ibid. in sed de eximiae virum commorari. deceptum usque primam; perfectionem in virtutum qua huc frater, me multa et ipsos translato, omnium ord. animo pacato et nobili structura ad conventualibus magis conscientia tuta conventu, ord. Minorum sanctus eiusdem vantia, interrogavitLanceslaum, a [ciiicium]. 50. n. 17. Franciscus quodam [Siientium]. patratorem Ibid. commendavit, oboedientiam sita est. tomo Lucensis, VI, ord. Ego, 1454, Minorum, nobili,qui rogabat in [Oboedientia]. inquit,plurisfacio miraculorum, anno ut n. vitae meritorum etiam si 43. sanctitate ipsiusfieri [Humiiitas]. 136 CENTURIA flevit. Gur particeps,amare Quia circa nihil sim. 20. VI, 1472, cinno interrogatus, ait: aliquidesse, cum me 34. n. Idem et oi- Eidem professorem lumnaj. 22. nuhtatis]. quod ascenderet. Et in humilitate et virum publicum nutrit. Solus finis. Vera Rogatus 24. Idem sub et exercuisse, ante- Ibid. habitus erat doctum officiis ille,prudenter, inquit,factum, soli- Deus humilitatis, dixit, reputare bonorum omnium principium suis magis quis credit se posse labi fugere, tanto facilius per- Quanto operari, et malum sapientia est suam bonum 23. miseriam. cognoscere socio Ibid. aliquod et salutare comprehendit instrurelinqueret consilium, unico verbo totam ctionem. Humilia temetipsum quantum potes, ita ut, si fieri possit, deficias sub humilitate, et ad nihilum redigaris.Ibid. n. 37. diligat,non sed et tamen inter altum Ibid. 26. n. n. paternum offendere solitudinem reputo, qui intra manens, vult, solitudinem non aut secessus nemorum, sibi semetipsum se colligit, et rumores eorum strepitus 49. subtiles et curiosas in materias dicebat: pedibus tuis, pondus vehit et sublime, ne Gave nimium ne ele- gravior sequitur unde 50. Christophorus dicebat, obdurasse in ut montium inflat [Fraeiaturae].interrogatus cur qui Deum Qui erigaris,appone veris, scientia ruina. a saeculares Studenti 25. in dicebat: audit. Ibid. non mortem solitarium eum vacat, observantiae de Varisio, in senectute iam et vir magnus praelaturas ordinis friguissetenellum exordiis effervescebat; illum ord. ex nolebat Minorum, admittere, virtutis affectum, et fratres habere cellas difficilem proinde et pericapita proprio sensu, 1491, n. 5. praelaturam. Waddingus, tomo VII, anno malis 27. Idem dicebat ex certam religioniimminere quatuor indifferenti et indiscreta novitiorum ruinam: ex receptione,et retenidoneorum in fine probationis; ex magistrorum impetione minus nesciunt in simplicitate, ritia,qui tyrones educare puritateet humirefectoria litate;ex paupertatiscontemptu et curiosis structuris,dum rebus culosam reii- ora illuminat, purgat, humilibus fundamentum. miseri. vere me(jiulll?et ej. mittitur. [Scientia]. oratio et Tnterrogantiquid viribus [Soiitudo]. et operare, quendam oratione aedificii sunius eg^ [Humiiitas]. in se stravit dum tuam enim rettulerunt cathedram qUam hu- salutem et tremore 35. n. 21. l Ruina tomo puritate cordis, talis et Ibid. gioms]. socio a decipiuntur,putantes Waddingus, timore cum [Habitus tleret vero interrogantiquid ageret, quia in oratione et si assidua aridum sterilem et est hoc se sentiebat, respondit: Non negotium lacertis expediendum, nimium tuis viribus et diligentiaetribuis: oiatioj. loratio homines me NONA. plenas, et evasisse IOANNIS BONA ecclesiis et coenobia rigore iustitiae 28. HORTUS CAELESTIUM palatiispossunt comparari; lbid. disciplinae. Leonessa a Picenus, et Dominicus 137 DELICIARUM. demum ex remisso Minorum, tyroni tentato ut saeculum dixit: Tentationes in prirao limine facile fugari, ulterius i ntima dilficile, pervadentes et progressas radicitus infixas vel sine supremo labore. quasi impossibile,vel non Non appulsum profliergo, inquit,illas admittas, sed ad primum 1497, n. 2. gato, et sic feliciter triumphabis. Ibid. anno rediret 29. Gerardus Florentinus, aliquando quot tus ord. ad annis ord. conversus interroga- Minorum, frater Minor, respondit, ne erat uno qui- momento. cibus enim deesse raro Refert mentem. [Humiiitae]. Nam septuaginta quinque anni elapsisunt, ex quo Minorum habitum veri fratris suscepi, sed quanto tempore ego tomo VIII, anno 1506, n. 81. partes egerim ignoro. Waddingus, de Garay, ord. Minorum, post exactam 30. loannes in coenobio vitam 30 ultra in eremo, 50 annis, post asperrimam paenitentem ultra quam credi possitpaenitentiam, avaritia tandem et austeram Dei iudicio in proillectus, pecunias cumulare coepit,et tremendo prietatepessime interiit. Ibid. anno 1514, n. 32. 31. Glavasio sub fratribus dixit: Gratias mortem a Angelus nimio Deo officiis in rigore ordinis, quae exercui, quia meo, ago nullum exasperavi, et plures salvavi supportando mansuete, quam conturbavi castigando rigorose. Longanimis patientia magis est necessaria subditis. lbid. 1520, n. 26. praelato quam 32. Gatharina, Angliae regina,uxor Jegitima Henrici VIII, dicebat saepissime, fortunam lenissimam, si se nec asperrimam nec tentationes daretur electuram suas ac cum perioptio, utraque ; si alterutra tamen cula habeat, sed mediam potius a.c temperatam: blandissimam. Infelieligenda esset, malle se tristissimam, quam dem [Tenuuonesi. consolationem, fortunatissimis Vlll, tomo Waddingus, anno 1535, [Avaritiai. [patientiaj. [Fortunaj. fere semper n. 26, quo obiit. anno in forensibus negotiisnou Interrogatus Tsocrates quare hic locus nescio; callet, versaretur, respondit: Quae quae ego ego 33. hic calleo, locus nescit. Sarisberiensis loannes in [Negotiafo- prologo Policratici. 34. minori Ioannes Picus pretiohereditaria ne^otiorum tractandorum cum fratri bona o » ei vitio daretur, quod quodque expers bumaconcessisset(a), |i;tlll,i, familiari in videretur,u;\ru re negligensque Mirandulanus, o n humanarum respondere solebat, abiicendas esse sibi rerum turbida ne tempestate quateretur navis; minimeque (a) Nel Cod. concesisset. abiiciendaej. merces, mirum sibi 138 CKNTURIA homines videri humanas appetere 35. I De Dicebat solere iudicare, qui tenus res corpore asinos faenum magis etiam intelligeret cum Paulus aurum. quam stolicus,lib. [impedimen- ita rudes metirentur, NONA. Gortesius, cardinalatu ad Iulium Protonotarius Apo- 11. forte vix ullum ac Ignatius paucos esse, qui Deo volenti in eo perfecte intelligatquantum operari ipse impediin nobis Deus mento sit,quantumque efficeret,nisi a nobis ipsis Vitae eius lib. V, cap. 10. impediretur. Petrus Ribadeneyra 36. Idem coadiutorem quendam interrogavitquid spectaret in finem referret. Respondit ille actiones suas religione,et ad quem rjeum referre. Tum ge spectare, et ad ipsum omnia lgnatius: Si sic est, inquit,graviter certe mulctaberis. Maenim: est Scriptum Dei ledictus Ibid. qui facit negligenter. opus 37. S. Anselmus, saecularia Gantuariensis episcopus, negotia aequanimiter ferre nequibat, ita ut in illis taedio affectus saepe arnmo deficeret,et gravem insuper corporis aegritudinem incurnisi domestici, proposita aiiqua ex divina pagina quaestione, reret, eductum ob recreassent. ipsum e medio Requisitus autem quam ad saeculares sic imbecillis aut rem causas pusillanimisexisteret, saecularium ac rerum amorem respondit: Qui omnium concupiab scentiam animo iamdudum meo reppuii, quaiiter in causis fortis et diligensexistam ? Immo veritatem earum dico, quia quando mihi ingerunt importune et ex necessitate; ita mens ipsae sese illarum horrore mea concutitur, sicut infans, cum aliqua terribilis Vitae eius lib. 11. imago vultui eius ingeritur.Edinerus, 38. S. Catharinae Senensi oranti apparuit Christus, dixitque ei : Si nosti,filia, quis ego sim, et quae tu sis,beata eris. Ego sum faciie est. Hac t,u es quae non cognitione freta, omnes qUj sum" venies contra conteres praecepta mea, laqueos inimici, nunquam nullo Vita apud obtinebis. et veritatem gratiam negotio omnemque s. , [Negiegentiain openbus Dei]. [Saecuiana negoha]. [Cognitio et sui Dei]. die Surium, [Fides]. simae hoc dere, non lettus 40. [Corpusmor- tale explicabat confessarius mysterium Sanctisilla,ego, inquit,paupercula et sine literis sum, praecipit mihi fidei mysteria cregaudeo quod Dominus Andreas Nicoet autem ea percipere intelligere. moniali Trinitatis,at et de taleJ- aprilis (a). 29 Cuidam 39. in Vita Quidam corpus Pretiosis Franciscae e soc. murus morientium (a) Questo esempio centuria terza. est, ultra quem gia, quasi 111, cap. 7. morte, gaudebat Deus occupationibus, occorre lib. Farnesiae, Iesu, instante cap. con est. 6, n. le stesse loan. dicens, morNadasi in 4. parole, al n. 35 della 140 CENTURIA 49. [Deus fuerat incom prehensibilis]. Quidam religiosusordinis aulicus adivit, ut in magnae imminente etiam acciperet, dixitque qui nobis catis nostris Praedicatorum, qui existimationis, Gaesarem lationem cum NONA. oculorum sibi caecitate ei: Possumus lumen offendebamus in iam de ab illud nunc captum eo Deo conservarit, quando saeculo, saeculo oculis aliquam sane in conso- conqueri, ipsum adimit pec- servituti eius [Dul ced o in inorte]. adscriptis.Gui Gaesar: Sententiae tuae, inquit,subscriberem, nisi Deus incomprehensibilis esset. Lib. VI, cap. 9. 50. Interrogatus qua ratione posset quis dulciter mori, ait: Ut vitae gaudia habeamus in morte, oportet in vita mortis habere amaritudinem. 51. [Sordidapecuniaj. B. Lib. Idae VI, de Nivella purgatorio cruciatam se sordida pecunia 21. cap. apparuit comparatis. nutrita Henriquez, 52. adimplenda]. Gogitabat aliquando apud se aestimarent decere qui dicebant non fundandis tates pro foret orationi sibi: Non in adimplenda lib. II, Vitae victualibus eius cap. 10, Teresia, s. mulierem de illa monasteriis, menteque volvebat iugiterincumbere; audivitque Dei maiori mei fruitione voluntate. mea bene an varias circuire civi- consistit dicentem vocem viventis Franciscus utilius ei an lucrum, Ribera, sed Vitae in eius ult. cap. 53. B. [Eleemosyna] defuncta,quae fuerat de 225. pag. [Voluntas Dei quaedam soror asseruit,quia Amedeus, dux Sabaudiae, rogatus a legato magni principis an haberet venaticos canes, pauperum turbam 1111 ostendit, venari. Dicenti autem quibus dixit se caelum legato saepe inveniri homines improbos et inertes, qui paupertatem simulant,respondit dux : Nolim sic stras anxie tam ista inquireret,male facit super bonos inquirere,nam nobiscum malos, et et indignislargirieleemosynam, a Bellarminus nobis eius satius quoque dum paucos plurimis in in actiones ageretur. Ille solem quam, liberalitate curamus, nostra faciamus. si Deus Vita, quibusdam indignos repellere est iniuriam pauperibus vere no- oriri suum lib. III De officioprincipis christiani. 54. |Pauperes]. Alexander guineis domum obiectandum aulaeis de ubi cius, Vitae eius In quodam hinc pariete,ubi vestiantur III, cap. raptu vere non absconderem et clare ab a consan- iudicio sed de Augustinus non nudo Galli- 13. dixit Deus Scripturae. Pauci, inquit,amant amarent, tegantur egeni; parietes.Ioannes lib. provenire, quod episcopus,rogatus instruere, sibi, inquit,in Dei nudo egeno, 55. |Amoi' Dei]. Saulius, Ticinensis non me s. Teresiae omnia mala mundi percipiunturveritates in eis secreta veritate: quod mea. Nosti si quid Sacrae vere sit amare me IOANNIS me in veritate? placet,et ad BONA quicquid milii esse perducit. Franciscus non 111 DELIGIARUM. Ribera, non Vitaelib. IV, 4. cap. 56. Quamvis illud lationi nihil contrarium se pro dientia Dixit iniuriarum nymi me quidam e memoriam, corde e sum an non pro- divinae praeceptum in divinam ea aeque oboe- 20. monachis nocere condemnationem; in terris in vitam ac duo quae vilia vivit. Ex Abbas d abs eam Tum utor. que plasmati 59. poculum tati lib. De Dicebat sum semper et tranquillitate animi, Garafa incumberet sic exercitiis deflebat,quod sua cap. necessi- aeternitate cum deserta communicatione in po1u 15. reli- s. Ignatii; [Quomodo spiritualibus peligioequitans ad cur™1ndum gratia; et quod ioci vu videlicet huius rerum esset, conferrent,extra et atque in sibi homines solitarii InterrogatusGerardus colloquiaessent iucundissima: Bucellinus mundi cuncti 63. Gabriel •'' se. Vitae eius in recreatione reperiretur,qui terra [Voiuptas cibo 10. Idem vitae [MisericorDeiI dia Torna- vivendum semper et interrogatusquid facturus esset, si tunc ei nuntiaretur imminens Recrearer, inquit.Adeo enim perfecte mors, in si illis moriendum sibi esset. lbid. singula opera peragebat, ac 62. Idem dicebat specialem Dei providentiam esse, quod communiter homines si momentum mortem non apprehendant: nam huius ' Deus manducahat, panem dicens incitasset,solius delectationis cellam amici pulsasset, et abscondisset II, cap. 61. tanquam Vincentius peccata ad causa pace P. duo equum parcis, tuo miscebat, impossibile esse oboedire. Guilbertus voluptati non si actu gioso, ideo ipse ac ' a Ibid. cinerem fletibus suum ceensis, igitur vestimento tu parcet? non Franciscus satisfacere,et 60. Si senex: suo S. mo_ fugien- Mius interrogatus a quodam Deus milite, num paesusciperet,ait illi: Si rupta fuerit laenula tua, numquid te abiicis? Nequaquam, inquit miles, sed sarcio, rursum- nitentiam viti;, |l)ll() nachis Ano- Ftorilegio. 58. |o,)m.(ll(.lltla, reve- halniis- decipi potui, deceptam. Ibid. cap. nihil aliorum illa re de non esse exegit, angelicam suo tamen simpliciterprovinciali oboedivil Gumque opponens. postea idem pro- Patribus et de modo el vero fuisset ea et Habui, inquit,sed : certa vero 57. ab gravi aegotio habuisset, de eo Ueo consilium nihil proponens, percontatus quodam a fuit. Jlla revelationem lib. de cuius consuluit, vincialis qui Teresia s. peragendi revelationem vincialem set CAELESTIUM mendacium intelligere est me HORTUS se curam velut viverent. Lib. Belga, monachus quae libello De de Dei raperentur, [idemj. nemoque assumeret. extatici sine II, 13. cap. [Morsj. omnis mutua ferventissimus,quae amore dictis et essent, respondit. factisipsius Gerardi. [Coiioquiaj. 14^ CKNTURIA 64. [Meditatio. - cibum Idem meditationem dicebat animae et potum monachi, formalem OvlscLnUae*1- NONA. et sine orationem monachum qua conscientiae examen religiosae.Item brutum esse rationem esse vel dementem appellabat.Ibid. tioj. Rogatus a quodam quantum liceat monacho habere; admialter habere Tantum de respondit, quod quaereret: quantum 65. ti- [Quantun. ceat monacho rans Ghristus ]iaDlut habere]. in ibid. cruce. . 66. [Ceiia eiussupeiiex]. que . Sciscitanti pateat liabeat 67. Dicebat eo quod habet Id unum olim, Rogatus eundem esse. rimus, cum omnia nihilne in Platonis esse et hac desiderabilium Deum amat. amat, qui Rogatus quidnam maxime respondit, id quod ceteris maxime monachi et maximum gaudium H- monacho comederel. aegre (]um -. iugismedimona- omnes sen- ex : Nec ego, epicureis;sed desiderabilissimum. accidere possitmonacho, Praecipuum autem est. Ibid. liceret monacho comedere, ait: Quo quantum nullo modo ex necessitate, praecisa voluptate.Non- ex : convaluit . T, ex . saeculi infirmitate,qui novit adhuc inter Interrogatus quomodo quis posset aliqualiternosse in Dei proficere, amore primum monachus respondit: Tunc Deo et ardentius suo frequentius pro proticit,quando piura rare concupiscit.Ibid. (a) Corr. cibos 7 lbid. 72. Dei]. sit Ibid. adversum. mors quae- Quaesitus vivat discernere. [Amor mors laetum 70. [Quantum monachis perfectisest omnium 71. quod terribilissimum bonis mortem recrea- hunc aliquis dixisset, mortem Platone et in ingenio curiosa, extra dicebat inquit,a Nam ceat ratione talis est dissentio: inquit,qui curiositatem Ibid. terribilium omnium Deum, nosset: autem potentia. Quid philosophos. Gumque esse novi illo inveniantur? laudabat, summe paupertas amat: potestishumano Dei ex desiderat. potest eripere. In abiiciat,qui philosophiae definitionem Platonicam mortis excedit habet non lbid. Damnans Fingitequaecumque illa infinite tentia Gilicium cilicium. non semper omnia 69. mo- magni- crucifixi. qui vel minimum esse quod habere, quod- nemo quodam a modo minimum quid dicebat: emit, tione,dicebat: [pwiosophia tatio piatonica]. chos vel monacho sententiam 68. [Gaudium brachia Ibid. nullo pauperem caelum quippe nachi]. cellulae et monachi, quantum crucifixum. et amat, licere eandem [Curiositasj. cella Rogatus de fenestrarum Desuper, inquit,lumen (a) commoditate: aliunde oculum mentis Interobtundant. ne accipiendo, accipiant, cellae supellectile, sufficere dixit,si rogatus denique de necessaria monachum [Paupertas]. super tudine, ait: Tantum . coenobn constructione cla cellularum. se in amore tole- BONA lOANNIS 73. Franciscus HORTUB Salesius GAELB8TIUM 1 \'.\ DELICIARUM. reprehensus domesticis quod multovaletudinis abiectorum dispendio suae hominum negotiis [Negotia ,,i.l,is| audiendis et expediendis vacaret, quae tamen erant parvi momenti, ait se sapientibus et insipientibusdebitorem esse, et infimae plebi negotia aeque importare, sicut nobilibus ('hristoparva magna. ties a cum phorus lib. III, cap. Giarda, Idem 74. ritum dicebat spiritum mortificationis Gum 75. dicebat se Dei amore debitorem laborare, quam operari. Dilectus floribus, sed Idem 76. adhuc siquidem dicebat: possem si ac cerem, me labore, rigore iure et Gerardus et notione 78. cum Laudensem humiliter in ipsa veheretur, Germania clerus Vitae Petri, erat s. s. Caroli Garoli ita expeditum praestare, migrare: ipsas etiam Dei causa pore curandas evolet. ita esse, nihil animo afferatur Ibid. respi- eum distat monachus 1 cap. ut illam • . [Kiectio ini- a perfectione, a se ferre non [Monachus]. lib. VI, cap. omni sese paratus res a 1. hominem susceptas [Humiiiiasj. posse, pedibus praeiret.Carolus semper si l »• i l Regulae. sit omni tem- hac ex quidem imperfectis discedendum impedimenti, quin liber hinc et omnino tamen propter mieomm]. 15. cap. Rodulphi mater, PhiHispaniam iret, paratum ingressum a s. Garolo Bor- oportere ut amore recessit pompam vero |Labor amorem uxor, in solemnem recusavit, dicens Sententia 79. et in imperatoris ex labores, eruisset, et his orbatus tantum Comment. civitatem romaeo qua militum; monachorum. Maria, Maximiani Basilica oculos suavitate Belga: Quantum alacritate lippiregis soror, sibi in mihi christi cruei 9. cap. Ibid. tetigisset. nunquam Dicebat 77. quis De |S|,mills B" aliis assumeret pro sui. Ibid. intueri, eadem eum Ibid. multoque melius et utilius esse eo loqui aut meditari, quando oportet tamen pascitur inter flores, non ex horti Si crucifixi. esse, de fructibus ex spiritum Dei, spi- esse Ghristi nimios quod argueretur ipsius. suavitatis spiritum esse omnibus Vitae 5 iis vita studio [Praeparatlolldinorteml. sit, solutus 7. cap. bibebat, saltem aliquo modo rogaretur ut aquam, quam vellet temperari: delicias,respondit,in exercitatione patientiaenon 80. Gum vino Lib. VII, 2. potius cap. quaerendas, eius familiaris 81. Somno narquinque horas dabat, cumque non spiritualiummagistrisententia, ignobilisrerum raret, cuiusdam horas sano septem corpori concedi posse: De episcopis,inquit,non jesse puto se locutum. 82 (a) Nel di 83, 83 quidam episcopus vocem negotii, eam esse Cod.invece invece [Deiiciasn"".. v**{" quaeren- .las|. |so.......s|. lbid. (a). Gum sibi parum usurum. di 84, di 82 ecc. sta scritto 81, ad ut e scribens eum cosl episcopo in significasset prorsus seguito sta scritto indiS-2 invece [Epiecopua 144 CENTURIA Eodem ad literis,acriter eum reprehendit. lib. 83. [Episcopus]. turpem, gravibus Vll, cap. 5. et gnam NONA. Dicebat si valetudini multum Gum 84. muneri suo posse observet, ea quae satisfacere, vel nocere prodesse cor- Ibid. pori possunt. dixisset damnari [Vita reiigio- taxat episcopum parcat, et quidam religiosusquod etiam hoc deberet, solum si duin- unus deberet impelunumquemque religiosam atque evangelica consilia; de Ponte, aliqui referrent, respondit idque, praesente Ludovico Pater: dico salvandos ven. Ego autem quod si certo scirem omnes tamen statum religiosum et evangelicae perfectionis non esse, lere ad sectandam desererem. Franciscus Cachupin, Salamanticae editae 85. Idem Pater de in rum. Lib. 86. feren- t,a|- II, mulier dixitque aliquando auferret, credo quod Deum? sapientem bonum, tibi dedit, ut mariti asperam o n te ]. cap. tibi 1. 7. p0te§4 r 4 Age Habe dulces, et ei Deo sum multorum pro r habebat credere te die peccatorum meo- Deus in ab Nulla immittitur. II, res summum talem omnipotens, confessario didicisset crux cap. notabiles quod potes, amaris esse et Eccle- virum te adiu- licentiam ferendi, negavit ille,dicens enim Lib. te, suo Pater: catholicae illum sit crucem Gui suo. sum amat eodem hanc me amore debes qui donec concessurum, a filia etiam ferream quandam Deo asperrimae conditionis, Si exerceret, cumque quadam eiusdem pro sic punitio omnipotentem, conditionem. Referuntur 87. de a quae quam [Sententiae id nunquam dignus pati, pati tamen dignus non imitari: Patri: ven. ergo, et eum per Gumque illa postulasset crucem vabit. se Dominum eius, Hispanicae 3. quia magis proficerem Credo, inquit,nam siae. Et ille: Si credis P dicebat maritum eidem in Vitae 6. cap. Quaedam Gredisne Ludovici Ponte pati est Ghristum pati est iusta quantum sum, Iesu, soc. 4°, lib. II, cap. in 1652 in quantum [Pati]. [Cmx vitam dulces huius nobis, sententiae lib. V, magis 12. quaedam et Deus patienter ferre convenit aget pro vitae, et te quod amarae non sint J pacem habebis. 9. Si turbans m his quae agis, Verus Dei magis amor aliquid proprium quaerere. frui: Dei suam : magis quaerit quam gioriam optat pati quam pluaccipere: magis amare magis dare quam cognoscere: quam bene scientiam. Terrena ris aestimat est oboedentiam lingua quam de de Deo. aliis, nunquam Lingua caelestis loqui de se, male de male de Deo, aut est aliis,semper loqui de se, bene propter signum est te Deum. 88. Petrus Aldobrandinus card. in maximus quisj. quisnam regum omnium videretur rogatus sibi a Margarita Austriaca respondit: Qui maximus,