REGIUN ENGIADINA BASSA/VAL MÜSTAIR
Stimadas votantas, stimats votants
Quatras Tillas/Tils suottamettaina la
Missiva
davart ils statüts da la regiun Engiadina Bassa/Val Müstair
Situaziun da partenza
Las structuras politicas in Grischun sun cumplichadas. Sper il Chantun e'ls cumüns existan 39 circuls, 11
districts, 14 associaziuns regiunalas e ca. 400 cumünanzas d'interess. Il suveran grischun ha realisà quai
ed acceptà in settember 2012 la refuorma territoriala cun ün resultat cler (77% vuschs da schi). Als
30 november 2014 ha'l confermà quista decisiun cun acceptar cleramaing l'uscheditta legislaziun consecutiva.
11 regiuns rimplazzan als 1. schner 2016 ils 39 circuls, 11 districts e 14 associaziuns regiunalas. Üna da
quistas regiuns es la regiun Engiadina Bassa-Val Müstair chi cumpiglia ils cumüns da Samignun, Scuol, Val
Müstair, Valsot e Zernez.
Statüts
Davart ils statüts sto vuschar il suveran da mincha singul cumün (in radunanza cumünala o cun üna
votaziun a l'urna, tuot tenor che cha la constituziun cumünala prevezza). La majorità dals cumüns sto dir
da schi per cha'ls statüts possan entrar in vigur.
Ils statüts fixan particularmaing la structura, l'organisaziun, las incumbenzas e las cumpetenzas da la
regiun.
La regiun as finanziescha cullas contribuziuns dals cumüns sco eir cun eventualas contribuziuns
chantunalas e federalas, plünavant cun taxas ed otras entradas sco eir cun onuraris per incumbenzas
ch'ella surpiglia.
La gronda part dals statüts es datta pervi da regulaziuns impegnativas dal dret superiur.
Ils statüts ston gnir approvats aint ils cumüns (cumünanza d'urna o radunanza cumünala) fin october
2015 e gnir inoltrats a la Regenza fin il plü tard als 20 november 2015. Als 1. schner 2016 cumainza la
regiun cun sia lavur operativa, ils circuls e las associaziuns regiunalas nun existan plü.
Organisaziun
La regiun es structurada seguaintamaing:
Las persunas cun dret da vuschar dals cumüns fuorman l'organ superiur da la regiun. La conferenza dals
capos (= ils capos da tuot ils cumüns da la regiun) maina la regiun. Ella elegia eir la cumischiun sindicatoria ed il secretariat.
Incumbenzas
La regiun survain sias incumbenzas dad üna vart dal Chantun, da tschella vart dals cumüns. Las incumbenzas surdattas dal Chantun sun las seguaintas:
- svilup dal territori (planisaziun directiva regiunala)
- protecziun dals uffants e dals creschüts (curatella professiunala)
- uffizi dal stadi civil
- uffizi da scussiun e da fallimaint
- administraziun dals archivs circuitals
Ils cumüns da la regiun da lur vart pon surdar incumbenzas cumünalas a la regiun, quai in basa a cunvegnas da prestaziuns limitadas obain chi pon gnir desdittas. Els decidan dimena svess chenünas incumbenzas chi dessan esser chosa da la regiun. Id es pussibel – nu sto però esser – da regiunalisar per
exaimpel las seguaintas incumbenzas:
promoziun da l'economia
promoziun da la cultura
svilup dal trafic
allontanamaint da las immundizchas
scoula da chant e da musica
permiss per lottarias
integraziun
sandà
politica da fuormaziun
register fundiari
scoula da pedagogia curativa
chüra d'uffants
controllas dal gas da chamin
politica da giuventüna e da sport
turissem
silvicultura
fats socials
Finanziaziun / contribuziuns cumünalas
La conferenza dals capos fixa las contribuziuns dals cumüns sco eir ils termins da pajamaint. La clav da
scumpart correspundenta vain calculada cun ün terz in basa a la capacità finanziala (impostas directas,
fits d'aua, status da dazi liber, fits nets, amortisaziuns dal chapital ester, consequenzas da la nouva
egualisaziun da finanzas), per cun duos terzs in basa al numer d'abitants tenor l'ultima dombraziun dal
pövel STATPOP.
Votantas e votants dals cumüns
Las votantas e'ls votants dals cumüns decidan particularmaing davart il relasch e davart müdamaints
dals statüts, davart iniziativas e referendums sco eir davart propostas ed affars cha la conferenza dals
capos tillas suottametta e chi surpassan las cumpetenzas finanzialas da quella.
Gremi transitori
Ün gremi transitori – chi cumpiglia ils capos cumünals da la regiun futura – prepara la nouva regiun.
L'uschedit organ transitori as constituischa svess e sto garantir cha la regiun funcziuna a partir dals
1. schner 2016. La Regenza ha miss in vigur las disposiziuns transitorias correspundentas da la ledscha
da cumüns fingià pels 1. favrer 2015. Quai es la premissa per cha'ls preparativs necessaris possan gnir
fats cun vigur legala.
Proposta:
Las suprastanzas dals 5 cumüns da la regiun Tillas/Tils propuonan in basa a quistas explicaziuns
d'approvar ils statüts da la regiun.
Pel cumün da Samignun:
Hans Kleinstein
Capo cumünal
Arno Jäger
Vicecapo
Pel cumün da Scuol:
Christian Fanzun
Capo cumünal
Andri Florineth
Chanzlist
Pel cumün da Val Müstair:
Arno Lamprecht
Capo cumünal
Not Manatschal
Chanzlist
Pel cumün da Valsot
Victor Peer
Capo cumünal
Georg Luzzi
Chanzlist
Pel cumün da Zernez
Emil Müller
Capo cumünal
Corsin Scandella
Chanzlist