Lescha davart las scolas popularas dal
chantun Grischun (lescha da scola)
dals 21 da mars 2012
Il cussegl grond dal chantun Grischun,
sa basond sin l'art. 31 al. 1 e sin l'art. 89 al. 2 da la
constituziun chantunala,
suenter avair gì invista da la missiva da la regenza
dals 5 da fanadur 2011,
concluda:
I.
Disposiziuns generalas
Art. 1
1 Questa lescha regla la furmaziun e l'educaziun
en la scola populara.
2 La lescha vala per las scolas publicas ed,
uschenavant ch'ella na prevesa naginas
excepziuns, confurm al senn er per las instituziuns
da la scolaziun speziala sco er per l'instrucziun
privata e per las scolas privatas, en las qualas
l'obligaziun d'ir a scola po vegnir ademplida.
Art. 2
1 Resguardond las atgnadads linguisticas e
culturalas da la communitad ch'èn sa sviluppadas
en il decurs da l'istorgia, sa stenta la scola
populara d'educar las scolaras ed ils scolars ad
ina tenuta che s'orientescha vi da valurs
cristianas, umanisticas e democraticas.
Object, champ
d'applicaziun
Finamiras e
secturs da
furmaziun
1
La scola populara promova l'abilitad da giuditgar,
las forzas creativas e la savida dals uffants e dals
giuvenils sco er lur prontezza da furnir
prestaziuns. En quest connex sustegna ella quels
en lur svilup ad atgnas persunalitads, tar
l'acquisiziun da cumpetenzas socialas sco er sin
lur via ad in cumportament cun responsabladad
envers lur conumans ed envers l'ambient.
3
La scola populara sustegna e cumplettescha
l'educaziun en la famiglia.
4
En la scola populara s'acquistan e sviluppan tut
las scolaras e tut ils scolars enconuschientschas e
cumpetenzas fundamentalas che permettan ad
ellas ed ad els d'emprender durant lur entira vita e
da chattar lur plazza en la societad ed en la vita
professiunala.
5 La furmaziun che vegn intermediada en la scola
populara cumpiglia en spezial la tgira e las
enconuschientschas da la lingua da scola sco er
cumpetenzas fundamentalas d'ulteriuras linguas,
da la matematica e da las scienzas natiralas, da
las scienzas socialas ed umanas, da la musica, da
l'art e da l'art applitgà, dal moviment e da la
sanadad.
6
La scola populara resguarda ils interess ed ils
basegns d'uffants e da giuvenils che han in
basegn spezial da promoziun, che han talents
extraordinaris e che derivan d'ina lingua estra.
2
II.
Incumbensa
cuminaivla
2
Instituziuns responsablas per la scola
Art. 3
La scola populara è ina incumbensa cuminaivla
dal chantun e da las vischnancas.
Art. 4
1
Las vischnancas mainan la scola populara
publica. Ellas pon delegar questa incumbensa a
corporaziuns da vischnancas.
2
Ultra da quai pon vegnir manadas scolas privatas
sco scolas che han la permissiun dal chantun.
Art. 5
Vischnancas che na mainan betg ina scola
populara publica u betg tut ils stgalims da scola e
che n'appartegnan betg ad ina instituziun ch'è
responsabla per la scola garanteschan tras in
contract cun in'autra instituziun ch'è responsabla
per la scola che lur uffants possian frequentar là la
scola populara.
III.
Purschidas da scola e da furmaziun
1.
STGALIMS DA SCOLA
Art. 6
1
La scola populara consista dal stgalim da
scolina, dal stgalim primar e dal stgalim secundar
I.
2
Il temp per absolver ils stgalims da scola
dependa dal svilup individual da la scolara u dal
scolar.
Art. 7
1
Il stgalim da scolina dura 2 onns.
2 La scolina promova las forzas creativas da
l'uffant e ses svilup corporal, spiertal, social ed
emoziunal, enritgescha il mund d'eveniments e
Instituziuns
responsablas
per la scola
Collavuraziun
contractuala
Stgalims da la
scola populara
Stgalim da
scolina
3
d'experientschas da l'uffant e tgira l'expressiun
linguistica da l'uffant.
3
La frequentaziun da la scolina è da princip
voluntara. L'instituziun ch'è responsabla per la
scola po fixar che uffants da lingua estra stoppian
frequentar obligatoricamain la scolina.
Stgalim primar
Stgalim secundar I
Art. 8
1 Il stgalim primar dura 6 onns.
2 Il stgalim primar intermediescha ils elements
fundamentals da la furmaziun. El stgaffescha las
premissas per pudair frequentar ils stgalims da
scola che suondan.
Art. 9
1 Il stgalim secundar I dura 3 onns ed è dividì en la
scola reala ed en la scola secundara.
2 La scola reala approfundescha ed amplifitgescha
la furmaziun fundamentala ch'è vegnida
intermediada sin ils stgalims precedents. Ella
prepara per la furmaziun professiunala.
3 La scola secundara approfundescha ed
amplifitgescha la furmaziun fundamentala ch'è
vegnida intermediada sin ils stgalims precedents.
Ella prepara per la furmaziun professiunala sco er
per las scolas che suondan.
2.
Dretg da frequentar la
scola,
obligaziun d'ir a
scola
4
OBLIGAZIUN D'IR A SCOLA, LIEU DA SCOLA E
FREQUENTAZIUN GRATUITA
Art. 10
1
Tut ils uffants che han dimora permanenta en il
chantun han il dretg da frequentar la scola
populara publica.
La frequentaziun da la scola è obligatorica sin il
stgalim primar e sin il stgalim secundar I.
3
L'obligaziun d'ir a scola po er vegnir ademplida
en instituziuns da la scolaziun speziala, en scolas
privatas u tras instrucziun privata.
2
Art. 11
Mintga uffant frequenta la scola da quella
vischnanca, en la quala el ha – cun il
consentiment da las persunas cun la pussanza
dals geniturs – dimora permanenta.
Art. 12
1 Uffants che han cumplenì il 5avel onn da
vegliadetgna fin ils 31 da december pon entrar en
il stgalim da scolina cun il cumenzament da l'onn
da scola dal medem onn chalendar.
2 Uffants che han cumplenì il 7avel onn da
vegliadetgna fin ils 31 da december entran en il
stgalim primar per il cumenzament da l'onn da
scola dal medem onn chalendar.
3 L'entrada en il stgalim da scolina ed en il stgalim
primar po vegnir spustada en l'interess da l'uffant
sin l'onn avant u sin l'onn suenter.
Art. 13
1
L'obligaziun d'ir a scola cumpiglia per regla 9
onns da scola. Scolaras e scolars che absolvan pli
svelt l'instrucziun confurm al plan d'instrucziun da
la scola populara vegnan relaschads pli baud da
l'obligaziun d'ir a scola.
2 Sche l'obligaziun d'ir a scola da 9 onns è
ademplida u sche la scola populara è vegnida
Lieu da scola
Entrada en
scola,
spustament e
suspensiun da
l'obligaziun d'ir
a scola
Durada da l'obligaziun d'ir a
scola
5
absolvida pli svelt, finescha il dretg da frequentar
la scola populara.
Frequentaziun
gratuita
Contribuziuns
da las persunas
cun la pussanza
dals geniturs
Art. 14
1 L'instrucziun en la scola populara publica è
gratuita en il lieu da scola.
2 Sche las relaziuns pretendan quai, èn las
instituziuns ch'èn responsablas per la scola
obligadas d'organisar e da finanziar il transport da
las scolaras e dals scolars.
Art. 15
Da las scolaras e dals scolars respectivamain da
las persunas cun la pussanza dals geniturs pon
vegnir incassadas contribuziuns adequatas, en
spezial per:
a) occurrenzas da scola spezialas;
b) purschidas da scolaziun spezialas en il sectur
dals roms d'elecziun;
c) custs da material extraordinaris;
d) viadis da scola, excursiuns sco er champs da
classa;
e) purschidas d'alimentaziun e da pertgirar per
structuras dal di supplementaras.
3.
Scolas privatas,
obligaziun da
dumandar ina
permissiun e
surveglianza
6
SCOLAS PRIVATAS ED INSTRUCZIUN PRIVATA
Art. 16
1 Scolas privatas, en las qualas l'obligaziun d'ir a
scola po vegnir ademplida, dovran ina permissiun
da la regenza. Quella vegn concedida, sche la
purschida da furmaziun correspunda a tala da la
scola populara publica e sch'il plan d'instrucziun
vegn ademplì.
2
La surveglianza è chaussa da l'uffizi.
Art. 17
La regenza po permetter scolas privatas
internaziunalas, en las qualas i vegn instruì
oravant tut en ina lingua estra, premess ch'il plan
d'instrucziun vegnia ademplì dal rest.
Art. 18
1 Sco instrucziun privata vala l'instrucziun
individuala e l'instrucziun en ina gruppa da fin a
quatter scolaras e scolars.
2 L'instrucziun privata dovra ina permissiun dal
departament. Quella vegn concedida, sche la
purschida da furmaziun correspunda a tala da la
scola populara publica e sch'il plan d'instrucziun
vegn ademplì.
3 La surveglianza è chaussa da l'uffizi.
Art. 19
Scolaras e scolars che frequentan ina scola
privata u che vegnan instruids en moda privata
n'han nagin dretg envers la vischnanca da
survegnir las prestaziuns che vegnan messas a
disposiziun da la scola populara publica.
IV.
Organisaziun da la scola
1.
GESTIUN ED ORGANISAZIUN
Art. 20
Las instituziuns ch'èn responsablas per la scola
relaschan in urden da scola.
Scolas privatas
internaziunalas
Instrucziun
privata,
obligaziun da
dumandar ina
permissiun e
surveglianza
Ulteriuras
prestaziuns
Princip
7
Direcziuns da
scola
Plazzas da
praticum
Art. 21
Per ademplir las incumbensas operativas pon las
instituziuns ch'èn responsablas per la scola
installar – sulettas u ensemen cun autras
instituziuns ch'èn responsablas per la scola –
direcziuns da scola.
Art. 22
Las instituziuns ch'èn responsablas per la scola
èn obligadas da metter a disposiziun – en il rom
da lur pussaivladads – plazzas da praticum per las
instituziuns da scolaziun da persunas d'instrucziun
da tut ils stgalims.
2.
Classas
Temp da scola,
cumenzament
da l'onn da
scola, vacanzas
8
MANASCHI DA SCOLA
Art. 23
1
Las scolaras ed ils scolars dal stgalim primar e
dal stgalim secundar I vegnan attribuids ad ina
classa.
2 Per mintga classa sto vegnir designada ina
persuna d'instrucziun.
3 Las partiziuns na dastgan per regla betg avair
dapli che 24 scolaras e scolars e damain che 5
scolaras e scolars.
Art. 24
1
Il temp da scola importa 39 emnas da scola per
onn.
2 En coordinaziun cun auters chantuns fixescha il
departament il cumenzament da l'onn da scola.
3 Il departament fixescha las vacanzas d'atun e da
Nadal. Las ulteriuras vacanzas vegnan fixadas da
las instituziuns ch'èn responsablas per la scola.
Art. 25
1
L'instrucziun ha lieu da glindesdi fin venderdi.
2
Las unitads d'instrucziun duran 45 minutas sin il
stgalim primar e sin il stgalim secundar I e 60
minutas sin il stgalim da scolina.
3
En cas motivads po il departament permetter
excepziuns.
Art. 26
1 Las uras da bloc garanteschan sin il stgalim da
scolina e sin il stgalim primar l'avantmezdi da
glindesdi fin venderdi ina instrucziun nuninterrutta
u in pertgirar gratuit.
2 Sin il stgalim da la scolina importan las uras da
bloc almain trais uras consecutivas. Sin il stgalim
primar importan las uras da bloc almain quatter
lecziuns consecutivas.
3 La frequentaziun da las lecziuns d'instrucziun u
da pertgirar entaifer las uras da bloc è
obligatorica.
4 La frequentaziun da las lecziuns perifericas
assistidas durant las uras da bloc è facultativa.
Art. 27
1 En cas da basegn porschan las instituziuns ch'èn
responsablas per la scola structuras dal di
supplementaras.
2 Las persunas cun la pussanza dals geniturs èn
libras da profitar da las structuras dal di per lur
uffants.
3 La lescha davart la promoziun da la tgira
d'uffants cumplementara a la famiglia en il
chantun Grischun vegn applitgada confurm al
Instrucziun
Uras da bloc
Structuras dal di
9
senn per purschidas en il rom da las structuras dal
di supplementaras tenor la legislaziun da scola.
Absenzas,
dispensaziun
Art. 28
1 Las instituziuns ch'èn responsablas per la scola
pon dar congedi a las scolaras ed als scolars
durant maximalmain 15 dis per onn da scola. Ultra
da quai pon ellas decider che las persunas cun la
pussanza dals geniturs dastgian fixar libramain
maximalmain 3 da quels dis da scola sco dis da
congedi.
2 L'uffizi po conceder in congedi che surpassa
quests 3 dis.
3 En cas motivads po l'uffizi dispensar
temporarmain scolaras e scolars da l'instrucziun, e
quai dal tuttafatg u per part.
3.
Roms, plan
d'instrucziun
10
CUNTEGNS DIDACTICS, PLAN D'INSTRUCZIUN E
MEDS D'INSTRUCZIUN
Art. 29
1
La regenza fixescha ils roms obligatorics, ils
roms d'elecziun ed ils roms d'elecziun obligatorics
e relascha il plan d'instrucziun per ils stgalims da
la scola populara. Il plan d'instrucziun regla
liantamain las finamiras dals stgalims ed ils
cuntegns fundamentals da l'instrucziun. Per
singuls roms po el fixar finamiras liantas.
2 Il plan d'instrucziun cumpiglia la dotaziun da
lecziuns sco er las tavlas da lecziuns che
determineschan il dumber total d'unitads
d'instrucziun ed il rom per repartir talas sin ils
singuls roms. La dotaziun da lecziuns sin basa da
l'onn na dastga betg sutpassar la media dals
chantuns tudestgs e dals chantuns plurilings.
3
Il plan d'instrucziun sto – sche pussaivel – vegnir
coordinà tranter ils chantuns.
Art. 30
1 Sin il stgalim primar ston vegnir purschidas sco
linguas estras almain ina lingua chantunala sco er
englais.
2 L'emprima lingua estra en scolas primaras
rumantschas e talianas è tudestg. L'emprima
lingua estra en scolas primaras tudestgas è talian.
3 L'instrucziun da l'emprima lingua estra cumenza
en la 3. classa primara, l'instrucziun d'englais
cumenza en la 5. classa primara.
4 En scolas primaras tudestgas po l'instituziun ch'è
responsabla per la scola decider:
a) ch'i vegnia instruì rumantsch empè da talian;
b) ch'i vegnian purschids rumantsch e talian sco
roms d'elecziun obligatorics.
5 Ultra da quai po l'instituziun ch'è responsabla per
la scola decider che l'instrucziun dal rumantsch
cumenzia en quests cas gia en la 1. classa dal
stgalim primar.
Art. 31
1 Sin il stgalim secundar I ston vegnir purschidas
sco linguas estras almain ina lingua chantunala
sco er englais.
2 Per quellas linguas naziunalas che na vegnan
betg instruidas sco roms obligatorics ston vegnir
messas a disposiziun purschidas adattadas.
Instrucziun da
linguas estras
1. stgalim
primar
2. stgalim
secundar I
11
Art. 32
Midada da la
lingua da scola
en scolas
rumantschas
Scolas e
classas
bilinguas
Instrucziun da
religiun
Meds
d'instrucziun
Sch'ina vischnanca sa decida da midar la lingua
da scola da l'idiom a rumantsch grischun u
viceversa, vegn quai fatg pass per pass d'onn da
scola ad onn da scola.
Art. 33
Per promover las linguas chantunalas rumantsch
e talian po la regenza permetter che duas linguas
chantunalas vegnian duvradas il medem mument
sco linguas da scola.
Art. 34
1
Las baselgias chantunalas da dretg public
renconuschidas dattan sin agens custs religiun a
las scolaras ed als scolars en la scola populara
publica. Las instituziuns ch'èn responsablas per la
scola las mettan a disposiziun gratuitamain las
localitads da scola per quest intent.
2
Sa referind a la libertad da cretta e da
conscienza pon las persunas cun la pussanza
dals geniturs inoltrar la retratga da l'instrucziun da
religiun, e quai en scrit ed avant il cumenzament
da l'onn da scola.
Art. 35
1 La regenza designescha ils meds d'instrucziun
ch'èn obligatorics u recumandads.
2
Il chantun po edir meds d'instrucziun e pajar
contribuziuns per als render pli bunmartgads.
3
Ils meds d'instrucziun vegnan edids en las
linguas tudestg, rumantsch e talian.
Art. 36
Mediotecas
12
Las instituziuns ch'èn responsablas per la scola
fundeschan atgnas mediotecas per scolaras e per
scolars u guardan che quellas e quels possian
retrair da las mediotecas cudeschs ed autras
medias che correspundan a lur vegliadetgna.
4.
PURSCHIDAS CUMPLEMENTARAS
Art. 37
Sco preparaziun per la scola media po la regenza
renconuscher en las valladas talianas scolas
secundaras sco scolas secundaras da vallada.
Art. 38
1 Las instituziuns ch'èn responsablas per la scola
pon promover scolaras e scolars cun talents
spezials en classas da talent, cunzunt en il sectur
dal sport. Per manar ina classa da talent dovri ina
permissiun da la regenza.
2 L'instrucziun en las classas da talent po divergiar
da l'urari, sto però ademplir da princip il plan
d'instrucziun.
3 Las instituziuns ch'èn responsablas per la scola e
che na mainan nagina classa da talent èn
obligadas da permetter la frequentaziun d'ina
classa da talent en in'autra instituziun ch'è
responsabla per la scola.
4 L'instituziun responsabla cedenta paja ina taxa
da scola. Quella sto vegnir fixada cun l'instituziun
responsabla che maina la classa da talent. Sche
las duas instituziuns ch'èn responsablas per la
scola n'arrivan betg da sa cunvegnir davart la taxa
da scola, fixescha il departament la taxa da scola.
Scolas
secundaras da
vallada
Classas da
talent, scolas da
talent
13
Uffants da
lingua estra
Purschidas
supplementaras
Art. 39
1
Las instituziuns ch'èn responsablas per la scola
mettan a disposiziun purschidas supplementaras
per scolaras e per scolars da lingua estra.
2
La regenza fixescha las prestaziuns che ston
vegnir furnidas da las instituziuns ch'èn
responsablas per la scola. Per la scolaziun
d'uffants da persunas ch'èn admessas
provisoricamain, da requirentas e da requirentas
d'asil ubain da viagiantas e da viagiants po ella
prender mesiras che divergeschan da las
disposiziuns da la lescha da scola.
Art. 40
En cas da basegn pon las instituziuns ch'èn
responsablas per la scola stgaffir purschidas
supplementaras sco lavur sociala da scola u
purschidas da time-out.
5.
Giudicament
14
PROMOZIUN E MIDADA DA STGALIM
Art. 41
1 Las scolaras ed ils scolars dal stgalim primar e
dal stgalim secundar I vegnan giuditgads
regularmain. Resguardads vegnan en spezial la
prestaziun, il svilup d'emprender sco er il
cumportament da lavurar ed il cumportament
social.
2
La fin da mintga semester vegn fatg il
giudicament cun in attestat da notas che po vegnir
cumplettà d'in rapport individual davart
l'emprender.
En la 1. ed en la 2. classa primara po il
giudicament er vegnir fatg mo en furma d'in
rapport davart l'emprender.
3
Art. 42
1 Davart la promoziun decida la persuna
d'instrucziun da classa suenter avair consultà las
autras persunas d'instrucziun da la scolara u dal
scolar a la fin da l'onn da scola sin basa da
l'adempliment da las finamiras d'instrucziun sco er
sin basa dal cumportament d'emprender e da
lavurar e dal cumportament social da la scolara u
dal scolar.
2 Per assegnar las scolaras ed ils scolars tenor lur
qualificaziuns a la scola reala u a la scola
secundara è da princip responsabla la persuna
d'instrucziun da classa. Sche la persuna
d'instrucziun da classa prenda la decisiun
d'assegnar ina scolara u in scolar a la scola reala,
ha quella u quel la pussaivladad da far in examen
d'admissiun a la scola secundara. Quintar quinta
alura mo il resultat da quest examen.
6.
Promoziun,
midada da
stgalim
MESIRAS DA LA PEDAGOGIA SPEZIALA
Art. 43
1 Scolaras e scolars che han in basegn da
promoziun spezial han il dretg sin mesiras da la
pedagogia speziala.
2
In basegn da promoziun spezial è avant maun:
a) tar scolaras e tar scolars che na pon
cumprovadamain betg suandar, betg pli
suandar u suandar mo per part il plan
Dretg
15
d'instrucziun da la scola regulara senza in
sustegn supplementar;
b) tar scolaras e tar scolars che han
cumprovadamain grondas difficultads en il
cumportament, en la capacitad d'emprender ed
en la capacitad da prestaziun sco er en la
cumpetenza da discurrer ed en la cumpetenza
linguistica;
c) tar scolaras e tar scolars ch'èn pertutgads u
smanatschads d'in impediment corporal,
spiertal, psichic, linguistic, sensoric u da la
percepziun;
d) tar scolaras e tar scolars che han talents
extraordinaris.
3 Las disposiziuns per scolaras e per scolars che
han in basegn spezial da promoziun tenor l'alinea
2 literas a fin c valan confurm al senn er per
uffants da la vegliadetgna prescolara e per
giuvenils, suenter ch'els han ademplì l'obligaziun
d'ir a scola, fin a la cumplenida dal 20avel onn da
vegliadetgna.
Mesiras da la
pedagogia
speziala
16
Art. 44
1 Las mesiras da la pedagogia speziala sa dividan
en mesiras simplas ed en mesiras pretensiusas.
2 Sco mesiras simplas valan en spezial la
promoziun integrativa e las mesiras pedagogicterapeuticas.
3 Sco mesiras pretensiusas valan:
a) l'instrucziun en il rom da la scolaziun speziala;
b) il pertgirar che tutga tiers;
c) las mesiras en cas d'in grond basegn da
promoziun;
d) la tgira staziunara d'uffants cun impediments
considerabels avant ch'els entran en scolina.
Art. 45
Scolaras e scolars che han in basegn spezial da
promoziun pon vegnir instruids tenor in plan
d'instrucziun adattà sin basa d'ina expertisa dal
servetsch psicologic da scola.
Art. 46
1 Las mesiras simplas e las mesiras pretensiusas
da la pedagogia speziala vegnan realisadas – en
dependenza dal basegn – en furmas integrativas
e separativas da la scolaziun e da la promoziun.
2
La realisaziun vegn fatga en moda integrativa,
sche la scolaziun e la promoziun en la classa
regulara ha avantatgs per la scolara u per il scolar
che ha in basegn spezial da promoziun e sche
quai è supportabel per la classa regulara.
3 Cas cuntrari vegnan las mesiras realisadas en
moda parzialmain integrativa sco instrucziun da
gruppa u sco instrucziun individuala ubain en
moda separativa en partiziuns d'instituziuns da la
scolaziun speziala u en famiglias.
Art. 47
1
L'instituziun ch'è responsabla per la scola
garantescha che la purschida da la pedagogia
speziala saja avant maun e vegnia realisada en il
sectur simpel.
2 Il chantun garantescha che la purschida da la
pedagogia speziala saja avant maun e vegnia
realisada en il sectur pretensius.
Adattaziun dal
plan
d'instrucziun
Furmas da la
scolaziun e da
la promoziun
Garanzia da la
purschida da la
pedagogia
speziala
17
Ordinaziun
Planisaziun da
la purschida
Incaricas da
prestaziun
Art. 48
1
Per ordinar las mesiras da la pedagogia speziala
en il sectur simpel è cumpetenta l'instituziun ch'è
responsabla per la scola.
2
Per ordinar las mesiras da la pedagogia speziala
en il sectur pretensius è cumpetent l'uffizi.
Art. 49
1 La regenza prescriva la purschida da la
pedagogia speziala en il sectur simpel
2 Sin basa d'ina analisa dal basegn fixescha il
departament periodicamain la planisaziun da la
purschida en il sectur pretensius.
Art. 50
Il departament conceda incaricas da prestaziun ad
instituziuns da la scolaziun speziala
renconuschidas. La basa per las incaricas da
prestaziun furma la planisaziun da la purschida.
7.
Servetsch
medicinal e
dentistic da
scola
PROMOZIUN DA LA SANADAD ED ASSICURANZA
Art. 51
1
Il servetsch medicinal e dentistic da scola vegn
realisà en la scola populara tenor las
prescripziuns da la confederaziun e dal chantun.
Visitas da controlla èn obligatoricas.
2
L'instituziun ch'è responsabla per la scola elegia
la media u il medi da scola e la dentista u il dentist
da scola. Ella organisescha la realisaziun da
mesiras.
Art. 52
Assicuranzas
18
L'instituziun ch'è responsabla per la scola fa sin
agens custs las suandantas assicuranzas:
a) assicuranza per las scolaras e per ils scolars
cunter accidents en scola, durant occurrenzas
da scola e sin la via da scola;
b) assicuranza da responsabladad per il persunal
da scola sco er per las scolaras e per ils
scolars en il manaschi da scola.
V.
Las scolaras ed ils scolars
Art. 53
Las scolaras ed ils scolars han il dretg sin:
a) ina furmaziun sin basa dal stadi
d'enconuschientscha actual e sin basa dal plan
d'instrucziun;
b) respect e rinforz da lur persunalitad.
Art. 54
1 Las scolaras ed ils scolars adempleschan lur
obligaziuns e sa participeschan en moda activa e
cooperativa al manaschi da scola.
2 Las scolaras ed ils scolars ston:
a) frequentar l'instrucziun e las occurrenzas da
scola;
b) purtar – confurm a lur vegliadetgna – la
responsabladad per l'agen process
d'emprender e la conresponsabladad per quel
da la classa;
c) observar l'urden da scola.
Art. 55
1 Cunter scolaras e cunter scolars che han in
cumportament che chaschuna reclamaziuns, pon
Dretgs
Obligaziuns
Mesiras
disciplinaras
19
persunas d'instrucziun, la direcziun da la scola u il
cussegl da scola ordinar mesiras disciplinaras
ch'èn raschunaivlas or dal puntg da vista educativ.
2
Scolaras e scolars che engrevgeschan
grevamain oravant tut l'instrucziun u il manaschi
da scola – malgrà l'admoniziun e malgrà
l'orientaziun da las persunas cun la pussanza dals
geniturs – pon vegnir exclus da l'instrucziun cun
ina decisiun dal cussegl da scola sin basa d'in
rapport en scrit da la persuna d'instrucziun sco er
sin basa d'in rapport da l'uffizi.
Relaziun
d'engaschamen
t
20
VI.
Las persunas d'instrucziun
1.
ENGASCHAMENT ED OBLIGAZIUNS
Art. 56
1 Sco persunas d'instrucziun tenor las disposiziuns
qua sutvart valan las persunas d'instrucziun che
instrueschan a la scola populara. Las disposiziuns
davart las persunas d'instrucziun èn applitgablas
confurm al senn per lur substituziuns sco er per
las persunas d'instrucziun e per las persunas
spezialisadas en il sectur da las mesiras da la
pedagogia speziala.
2 Las persunas d'instrucziun da la scola populara
publica vegnan engaschadas da l'instituziun ch'è
responsabla per la scola cun in contract da dretg
public.
3 Uschenavant che questa lescha e las
disposiziuns executivas na cuntegnan naginas
prescripziuns, reglan las instituziuns ch'èn
responsablas per la scola sezzas las cundiziuns
d'engaschament. Subsidiarmain vegnan
applitgadas las disposiziuns dal dretg dal persunal
dal chantun confurm al senn.
Art. 57
Las persunas d'instrucziun ston avair in diplom
renconuschì che correspunda al stgalim u ina
permissiun da dar scola ch'è vegnida concedida
da l'uffizi.
Art. 58
1 Il departament po retrair la permissiun d'instruir,
sche la qualificaziun per instruir manca. El po
remartgar la retratga en il diplom d'instrucziun.
2 Sche las relaziuns sa midan en moda essenziala,
po il departament revocar la retratga.
3 Il departament communitgescha al secretariat
general da la conferenza svizra da las directuras e
dals directurs chantunals da l'educaziun publica
(CDEP) la retratga e la reconcessiun da la
permissiun d'instruir.
Art. 59
1
Las persunas d'instrucziun èn obligadas d'instruir
e da promover las scolaras ed ils scolars confurm
a las finamiras ed a las prescripziuns da questa
lescha.
2
Las incumbensas principalas da las persunas
d'instrucziun èn en spezial:
a) la preparaziun, la realisaziun e l'evaluaziun da
l'instrucziun;
b) la garanzia da la collavuraziun interdisciplinara
cun autras persunas d'instrucziun e cun autras
persunas spezialisadas;
Dretg d'instruir
Retratga da la
permissiun
d'instruir
Obligaziuns,
incarica
professiunala
21
c) la participaziun a la concepziun, a
l'organisaziun ed a l'ulteriur svilup da la scola;
d) la prestaziun da lavur da geniturs e da lavur da
team;
e) la furmaziun supplementara autonoma;
f) la frequentaziun da curs da furmaziun
supplementara ch'èn vegnids declerads
obligatorics da l'uffizi, en spezial er per
l'introducziun da roms d'instrucziun novs;
g) la cooperaziun ad occurrenzas da la scola.
3 Las persunas d'instrucziun pon vegnir obligadas
da surpigliar– ultra da lur pensum ordinari – las
suandantas activitads supplementaras che
vegnan indemnisadas spezialmain:
a) surpigliar incaricas che l'incumbensa
d'educaziun e da furmaziun sco er il manaschi
da scola pretendan;
b) dar maximalmain 2 lecziuns supplementaras
per emna.
Concepziun da
l'instrucziun
Substituziun
22
Art. 60
En il rom dal plan d'instrucziun, da las directivas
da l'uffizi, da las prescripziuns da l'instituziun ch'è
responsabla per la scola e dals meds d'instrucziun
obligatorics han las persunas d'instrucziun il dretg
da concepir libramain lur instrucziun.
Art. 61
Per persunas d'instrucziun che interrumpan
l'instrucziun per pli ditg che 3 dis ha l'instituziun
ch'è responsabla per la scola d'engaschar ina
substituziun professiunala adattada.
Art. 62
1
Per in pensum cumplain sto vegnir prestà il
suandant dumber d'unitads d'instrucziun per
emna:
a) stgalim da
24 uras
scolina:
b) stgalim
29 lecziuns
primar:
c) stgalim
29 lecziuns
secundar I:
2
Il pensum d'ina persuna d'instrucziun da classa
dal stgalim primar e dal stgalim secundar I vegn
reducì per 1 lecziun per emna da scola.
3
Persunas d'instrucziun cun in pensum cumplain
han il dretg sin ina facilitaziun da vegliadetgna a
partir dal 55avel onn da vegliadetgna.
Art. 63
Las instituziuns ch'èn responsablas per la scola
designeschan in minimum da furmaziun
supplementara che lur persunas d'instrucziun e lur
persunas da la direcziun ston absolver mintga
onn. Per persunas d'instrucziun ch'èn
engaschadas a temp cumplain na dastga el betg
sutpassar 10 mezs dis da curs. Las instituziuns
ch'èn responsablas per la scola reglan la
surpigliada dals custs dals curs e da las spesas.
Art. 64
1 L'instituziun ch'è responsabla per la scola po
conceder a las persunas d'instrucziun in congedi
da furmaziun supplementara pajà.
2 En cas da persunas d'instrucziun che han instruì
durant almain 10 onns e cun in pensum d'almain
Pensum
cumplain
Furmaziun
supplementara
minimala per
onn
Congedi da
furmaziun
supplementara
23
20 lecziuns per emna sin il stgalim primar u sin il
stgalim secundar I respectivamain da 14 uras per
emna sin il stgalim da scolina sa participescha il
chantun ina giada vi dals custs d'in congedi da
furmaziun supplementara da maximalmain 3 mais.
2.
Salarisaziun
Salarisaziun
minimala per
onn
24
SALARISAZIUN
Art. 65
1 La salarisaziun da las persunas d'instrucziun
vegn fixada da l'instituziun ch'è responsabla per la
scola en il rom da la lescha e da l'ordinaziun.
2 La salarisaziun annuala da las persunas
d'instrucziun da la scola populara publica consista
dal salari fundamental e dal 13avel salari mensil. Il
13avel salari mensil importa 1/12 dal salari annual
retratg.
3 Cun la salarisaziun èn indemnisadas tut las
obligaziuns tenor l'artitgel 59 alineas 1 e 2.
Art. 66
1 Per las persunas d'instrucziun da la scola
populara publica valan en cas d'in pensum
cumplain tenor l'artitgel 62 las suandantas tariffas
minimalas da salarisaziun (inclusiv il 13avel salari
mensil):
emprim
stgalim da
salari
a) stgalim da scolina:
persuna d'instrucziun da la
fr. 60 000
scolina
b) stgalim primar:
persunas d'instrucziun da la
scola primara e persunas
d'instrucziun spezialisadas
persunas d'instrucziun che han
fr. 72 000
in diplom en pedagogia
speziala
fr. 79 000
c) stgalim secundar I:
persunas d'instrucziun da la
scolada reala e da la scola
secundara e persunas
d'instrucziun che han in diplom
en pedagogia speziala
persunas d'instrucziun
spezialisadas cun in u cun
fr. 88 000
dapli che in rom
respectivamain cun in u cun
dapli che in sectur spezial
fr. 82 000
2 La salarisaziun minimala per il stgalim da salari il
pli aut importa 154 pertschient da la tariffa da
l'emprim stgalim da salari.
3
Per directuras e per directurs da scola importa la
salarisaziun minimala 110 pertschient da la tariffa
per il stgalim secundar I.
4
Las tariffas da la salarisaziun minimala
correspundan al stadi da l'index naziunal dals
pretschs da consum da 104.2 puncts (index da
basa dal december 2005). La regenza fixescha la
cumpensaziun da la chareschia tenor las
disposiziuns da la lescha davart la relaziun da
lavur da las collavuraturas e dals collavuraturs dal
chantun Grischun.
25
VII.
Dretgs
Obligaziuns
26
Las persunas cun la pussanza dals geniturs
Art. 67
1 En il rom da questa lescha valan quellas
persunas sco persunas cun la pussanza dals
geniturs, las qualas han il dretg da tgira per l'uffant
correspundent.
2 Las persunas cun la pussanza dals geniturs
vegnan infurmadas regularmain davart il
cumportament e davart las prestaziuns da lur
uffants. Ellas han il dretg da vegnir infurmadas da
persunas d'instrucziun, d'instanzas da scola sco
er da posts spezialisads davart datas e davart
dumondas che concernan lur uffants.
3
Ultra da quai pon las persunas cun la pussanza
dals geniturs pretender che datas persunalas betg
correctas vegnian rectifitgadas, che datas
persunalas, che n'èn betg necessarias u ch'èn
vegnidas elavuradas illegalmain, vegnian
destruidas sco er che datas persunalas da lur
uffants, ch'èn degnas da vegnir protegidas,
vegnian bloccadas.
4
Durant l'onn da scola organisescha l'instituziun
ch'è responsabla per la scola almain 2 dis da
visita publics che duain dar – en spezial a las
persunas cun la pussanza dals geniturs – invista
da la lavur en scola.
Art. 68
1
Las persunas cun la pussanza dals geniturs han
l'emprima responsabladad per l'educaziun da lur
uffants sco er l'emprima responsabladad che lur
uffants frequentian regularmain l'instrucziun,
adempleschian l'obligaziun d'ir a scola e las
incumbensas ch'èn colliadas cun quai.
2
Las persunas cun la pussanza dals geniturs
tgiran ina relaziun cooperativa cun las persunas
d'instrucziun e cun las autoritads da scola. Ellas
pon vegnir obligadas da cooperar tar conclus
impurtants che pertutgan en moda individuala lur
uffant e da sa participar a discurs preparatorics.
3
Las persunas cun la pussanza dals geniturs
infurmeschan las persunas d'instrucziun davart il
cumportament da lur uffants e davart eveniments
en lur conturns, uschenavant che quai ha ina
impurtanza per la scola.
VIII.
Finanziaziun da las scolas
1.
PRINCIP
Art. 69
Las instituziuns ch'èn responsablas per la scola
surpiglian ils custs per la scola populara publica,
uschenavant che la lescha na prevesa betg in
auter surpigliader dals custs.
Art. 70
Il chantun e las instituziuns ch'èn responsablas
per la scola n'èn betg obligads da surpigliar ils
custs da l'instrucziun privata e da scolas privatas.
Art. 71
1 La basa per graduar las contribuziuns dal
chantun tenor la forza finanziala da las
vischnancas furman las suandantas procentualas:
a) classa da forza
20 pertschient
finanziala 1:
Surpigliada dals
custs
1. tras las instituziuns ch'èn
responsablas
per la scola
2. tar scolas
privatas e tar
l'instrucziun
privata
Forza
finanziala,
cumpensaziun
da la chareschia
27
b) classa da forza
28 pertschient
finanziala 2:
c) classa da forza
37 pertschient
finanziala 3:
d) classa da forza
46 pertschient
finanziala 4:
e) classa da forza
55 pertschient
finanziala 5:
2
Las contribuziuns dal chantun correspundan a
l'onn da basa 2009. La regenza fixescha la
cumpensaziun da la chareschia tenor las
disposiziuns da la lescha davart la relaziun da
lavur da las collavuraturas e dals collavuraturs dal
chantun Grischun.
2.
Pauschala per
la scola
regulara
28
CONTRIBUZIUNS DAL CHANTUN E DA LAS
INSTITUZIUNS CH'ÈN RESPONSABLAS PER LA
SCOLA
Art. 72
1 Per mintga scolara e per mintga scolar da la
scola populara publica paja il chantun ina
pauschala annuala a las instituziuns ch'èn
responsablas per la scola.
2 Las tariffas da partenza per las pauschalas
importan:
a) per il stgalim da scolina e per il
fr.
stgalim primar:
5 646
b) per il stgalim secundar I:
scola reala
fr.
8 594
scola secundara
fr.
8 094
Las tariffas da partenza ston vegnir
multiplitgadas cun la procentuala da la classa da
forza finanziala da la vischnanca.
3
Art. 73
1 Las instituziuns ch'èn responsablas per la scola
survegnan ina pauschala annuala per scolara e
per scolar, uschespert ch'ellas han installà las
direcziuns da scola. La pauschala è colliada cun
l'adempliment da premissas minimalas areguard
l'engaschament, areguard la scolaziun ed
areguard las obligaziuns tenor l'ordinaziun.
2 La pauschala per scolara e per scolar importa
300 francs.
3 Il chantun po promover la scolaziun e la
furmaziun supplementara da directuras e da
directurs da scola, e quai en spezial cun organisar
curs e cun pajar contribuziuns unicas fin a
maximalmain 5 000 francs per directura u per
directur da scola.
Art. 74
1 Instituziuns ch'èn responsablas per scolas en
lieus periferics e cun main che 66 scolaras e
scolars per lieu en il stgalim primar ed en il stgalim
secundar I survegnan ina pauschala
supplementara per scolara e per scolar per onn.
Exceptads da quai èn scolaras e scolars da las
classas da talent.
2 Las tariffas da partenza da las pauschalas
supplementaras per scolas pitschnas importan per
las scolas dal stgalim primar a partir da 5 scolaras
e scolars maximalmain 12 000 francs e dal stgalim
secundar I a partir da 17 scolaras e scolars
Pauschala per
la direcziun da
scola
Pauschala
supplementara
1. per scolas
pitschnas
29
maximalmain 3 000 francs per scolara e per
scolar. Ellas sa reduceschan, sch'il dumber da
scolaras e da scolars s'augmenta.
3
Las tariffas da partenza ston vegnir
multiplitgadas cun la procentuala da la classa da
forza finanziala da la vischnanca.
30
Art. 75
1
Instituziuns ch'èn responsablas per la scola e
che han classas da talent survegnan per onn ina
pauschala supplementara da 4 000 francs per
mintga scolara e per mintga scolar che frequenta
ina classa da talent.
2
La regenza po adattar questa contribuziun a la
chareschia.
Art. 76
1 Per purschidas supplementaras tenor il plan
d'instrucziun da la scola secundara survegn la
scola secundara da vallada per onn ina pauschala
supplementara da 2 850 francs per mintga lecziun
dal rom imputabla.
2 Sch'ina 3. classa vegn manada tenor las
disposiziuns federalas per scolas da maturitad,
survegn la scola secundara da vallada per onn ina
pauschala supplementara dad 11 500 francs per
scolara e per scolar che ha ses domicil en il
Grischun.
3 La regenza po adattar las pauschalas
supplementaras a la chareschia.
Art. 77
1 Als custs da l'instituziun ch'è responsabla per la
scola che resultan da la purschida da la
pedagogia speziala en il sectur simpel sa
participescha il chantun cun ina pauschala
annuala per scolara e per scolar.
2 La tariffa da partenza per scolara e per scolar
importa 1 500 francs.
2. per classas
da talent
3. per scolas
secundaras da
vallada
Pauschala da la
pedagogia
speziala en il
sectur simpel
31
La tariffa da partenza sto vegnir multiplitgada cun
la procentuala da la classa da forza finanziala da
la vischnanca.
3
Purschida da la
pedagogia
speziala en il
sectur
pretensius
Domicil
extrachantunal,
instituziuns
extrachantunala
s
Contribuziuns
1. a la scolaziun
speziala
32
Art. 78
1 Il chantun surpiglia ils custs da la purschida da la
pedagogia speziala en il sectur pretensius.
2 La regenza po concluder che l'instituziun ch'è
responsabla per la scola sa participeschia als
custs da mintga scolara pertutgada e da mintga
scolar pertutgà. La participaziun als custs na
dastga betg surpassar 15 pertschient da la media
dals custs annuals chantunals per scolara e per
scolar.
3 La regenza po prevair che las persunas cun la
pussanza dals geniturs sa participeschian
finanzialmain a l'alimentaziun ed al pertgirar.
Art. 79
La finanziaziun da prestaziuns per scolaras e per
scolars che han lur domicil en in auter chantun
sco er da prestaziuns d'instituziuns staziunaras
extrachantunalas e d'instituziuns extrachantunalas
da la scolaziun speziala externa sa drizza tenor la
cunvegna interchantunala davart las instituziuns
socialas (CIIS) dals 13 da december 2002.
Art. 80
1 A la gestiun da las instituziuns da la scolaziun
speziala paja il chantun contribuziuns. Quellas
correspundan maximalmain als custs imputabels
che na vegnan betg cuvrids da terzas persunas,
sin il pli però al deficit restant.
Il pajament da contribuziuns dependa da
l'adempliment da las incaricas da prestaziun.
3
En il cas singul po il chantun er pajar
contribuziuns a persunas spezialisadas.
2
Art. 81
1 A purschidas per scolaras e per scolars da lingua
estra tenor l'artitgel 39 paja il chantun ina
contribuziun da 15 francs per unitad d'instrucziun
renconuschida e dada.
2 Vischnancas, sin il territori da las qualas vegnan
manads centers da recepziun e da transit per
requirentas e per requirents d'asil sco er per
fugitivas e per fugitivs, survegnan per tut ils
stgalims da la scola populara contribuziuns en
l'autezza da 35 francs per unitad d'instrucziun
renconuschida e dada.
3 La regenza po adattar las contribuziuns a la
chareschia.
Art. 82
Il chantun po surpigliar ils custs da scolaziun
d'uffants che vegnan recepids transitoricamain e
d'uffants da viagiantas e da viagiants. Ils detagls
vegnan reglads dal departament en il cas singul.
Art. 83
1
A las instituziuns ch'èn responsablas per la scola
po la regenza pajar contribuziuns ad experiments
da scola tenor l'artitgel 89.
2 Per sustegnair projects da svilup da scola
surordinads po la regenza conceder a las
instituziuns ch'èn responsablas per la scola
participadas in augment da la pauschala da la
2. a purschidas
per uffants da
lingua estra
3. per uffants da
viagiantas e da
viagiants e per
uffants ch'èn
recepids
transitoricamain
4. ad
experiments da
scola ed al
svilup da la
scola
33
scola regulara da fin a 30 pertschient per scolara
pertutgada e per scolar pertutgà tenor l'artitgel 72.
5. a la
furmaziun
supplementara
da las persunas
d'instrucziun
6. als custs da
transport
7. a structuras
dal di
34
Art. 84
Il chantun paja contribuziuns als custs imputabels
da la furmaziun supplementara obligatorica sco er
al congedi da furmaziun supplementara tenor
l'artitgel 64.
Art. 85
1 Il chantun paja contribuziuns a las instituziuns
ch'èn responsablas per la scola en la dimensiun
dals custs da transport imputabels da transports
da scolaras e scolars che vegnan fatgs en moda
effizienta. En cas singuls po il departament
augmentar las contribuziuns, sch'i resultan
respargns per il chantun tras l'adattaziun da la
structura da scola.
2 Sch'i po vegnir pretendì d'ina scolara u d'in scolar
da far la via da scola durant ina tscherta part da
l'onn da scola, vegn resguardada en la calculaziun
mo la part betg pretendibla.
3 Il custs da transport imputabels ston vegnir
multiplitgads cun la procentuala da la classa da
forza finanziala da la vischnanca.
Art. 86
Las contribuziuns dal chantun, da las instituziuns
ch'èn responsablas per la scola e da las persunas
cun la pussanza dals geniturs per structuras dal di
supplementaras sa drizzan tenor la lescha davart
la promoziun da la tgira d'uffants cumplementara a
la famiglia en il chantun Grischun.
Art. 87
Il chantun Grischun paja contribuziuns da
construcziun a las instituziuns da la scolaziun
speziala analogamain a las disposiziuns en la
lescha davart l'integraziun sociala e professiunala
da persunas cun impediments (lescha
d'integraziun da persunas cun impediments; LIPI)
dal chantun Grischun.
Art. 88
1 Il chantun paja ina pauschala supplementara da
500 francs per scolara e per scolar per emna als
custs per metter a disposiziun purschidas
adattadas per l'instrucziun en las linguas
naziunalas che na vegnan betg instruidas sco
roms obligatorics.
2 La regenza po adattar la pauschala
supplementara a la chareschia.
IX.
Instanzas e surveglianza
1.
INSTANZAS CHANTUNALAS
Art. 89
1
La regenza surveglia la furmaziun e l'educaziun
en la scola populara.
2
La regenza po permetter projects surordinads
per il svilup da la scola sco er – en enclegientscha
cun l'instituziun ch'è responsabla per la scola –
experiments da scola durant in temp limità e per in
territori restrenschì che divergeschan da las
disposiziuns da questa lescha.
3 En il champ d'applicaziun da questa lescha
concluda la regenza da far cunvegnas da dretg
Contribuziuns
da construcziun
per la scolaziun
speziala
Pauschala
supplementara
per l'instrucziun
da linguas
estras sin il
stgalim
secundar I
Regenza
35
administrativ, spezialmain cunvegnas davart la
taxa da scola e cunvegnas davart la collavuraziun
sco er davart la coordinaziun cun auters chantuns
e cun l'exteriur, inclusiv lur finanziaziun.
4
En cas motivads po la regenza permetter
excepziuns, sch'i resta garantì che las finamiras
da furmaziun vegnan cuntanschidas.
Departament,
uffizi
Inspecturat,
servetsch
psicologic da
scola ed
ulteriurs posts
spezialisads
36
Art. 90
1 Il departament procura per l'execuziun da la
lescha. El fixescha las cundiziuns da basa per il
svilup general da la scola, per la garanzia da la
qualitad da scola sco er per la gestiun e per
l'organisaziun da las scolas.
2 L'uffizi surveglia e promova ils fatgs da scola.
Art. 91
1 Per ademplir las incumbensas porscha l'uffizi
servetschs spezials en las regiuns linguisticas. El
maina l'inspecturat, il servetsch psicologic da
scola ed ulteriurs posts spezialisads che
adempleschan sco purschida da basa en spezial
las suandantas incumbensas:
a) surveglianza da las scolas popularas publicas
e privatas sco er da l'instrucziun privata;
b) execuziun e cussegliaziun en il sectur da la
pedagogia speziala e da l'integraziun;
c) controlla da la qualitad e garanzia da la
qualitad en las singulas scolas popularas;
d) elavuraziun da dumondas da scola generalas;
e) cussegliaziun psicologica da scola, scleriment,
far rapports e propostas;
f) diagnostica, terapia ed evaluaziun en il sectur
da las mesiras da la pedagogia speziala sco er
d'auters posts spezialisads en il sectur
d'uffants e da giuvenils;
g) cussegliaziun da persunas d'instrucziun, da
persunas cun la pussanza dals geniturs, da
direcziuns da scola e d'autoritads da scola.
2 L'uffizi po surdar incumbensas a terzas persunas
u consultar talas.
3 Ils servetschs da l'inspecturat, dal servetsch
psicologic da scola e dals ulteriurs posts
spezialisads èn gratuits en il rom da la purschida
da basa. Per servetschs che surpassan la
purschida da basa pon vegnir pretendidas
contribuziuns als custs.
2.
INSTANZAS COMMUNALAS
Art. 92
1
Mintga instituziun ch'è responsabla per ina scola
elegia tenor sias prescripziuns in cussegl da scola
che consista d'almain trais commembras e
commembers.
2 La gestiun e la surveglianza da la scola èn
chaussa dal cussegl da scola. El exequescha ils
relaschs ed ils conclus chantunals, nun ch'in auter
organ saja cumpetent per quai sin basa da la
legislaziun u da l'urden da scola. El represchenta
las scolas vers anora.
X.
Cussegl da
scola
Giurisdicziun
Art. 93
Il departament è autorisà d'agir empè dal cussegl
da scola u empè da la direcziun da scola, e quai
sin donn e cust da las instituziuns ch'èn
Execuziun
d'uffizi
37
responsablas per la scola, sche quel u quella
n'ademplescha betg sias obligaziuns tar
l'execuziun da questa lescha.
Reducziun da
las
contribuziuns
Via giudiziala
Art. 94
Il departament ha il dretg da reducir las
contribuziuns chantunalas ad ina instituziun ch'è
responsabla per la scola u ad ina instituziun da la
scolaziun speziala, sche quella n'ademplescha
betg sias obligaziuns tenor questa lescha.
Art. 95
1 Cunter disposiziuns d'instanzas communalas en
fatgs da scola poi vegnir fatg recurs tar il cussegl
da scola entaifer 10 dis.
2 Cunter disposiziuns e cunter decisiuns dal
cussegl da scola en fatgs da scola poi vegnir fatg
recurs tar il departament entaifer 10 dis, nun che
la lescha disponia insatge auter.
3 Cunter decisiuns d'assegnaziun negativas e
cunter disposiziuns che concernan la
nunpromoziun respectivamain la promoziun poi
vegnir fatg recurs tar l'uffizi entaifer 10 dis. L'uffizi
po prevair ina procedura speziala per giuditgar ils
recurs. Cunter decisiuns da l'uffizi poi vegnir fatg
recurs tar la dretgira administrativa entaifer 10 dis.
4 Cunter disposiziuns da l'uffizi che concernan
l'ordinaziun e l'aboliziun da mesiras da la
pedagogia speziala en il sectur pretensius poi
vegnir fatg recurs tar la dretgira administrativa
entaifer 10 dis.
Art. 96
Disposiziun
penala
38
Tgi che violescha sapientivamain l'artitgel 68 da
questa lescha, vegn chastià da l'instanza
cumpetenta da l'instituziun ch'è responsabla per la
scola cun ina multa fin 5 000 francs.
XI.
Disposiziuns finalas
Art. 97
La regenza relascha las disposiziuns executivas
necessarias, en spezial concernent:
a) la collavuraziun contractuala d'instituziuns
ch'èn responsablas per la scola;
b) l'entrada en scola e la fin dal temp da scola
obligatoric;
c) l'organisaziun e la direcziun da scolas;
d) il manaschi da scola;
e) la promoziun e la midada da stgalim;
f) las mesiras da la pedagogia speziala;
g) la promoziun da la sanadad e l'assicuranza;
h) las premissas d'engaschament, las obligaziuns
e la salarisaziun da las persunas d'instrucziun;
i) la finanziaziun da las scolas;
j) las instanzas e la surveglianza.
Art. 98
Il departament po relaschar directivas, en spezial
concernent:
a) plazzas da praticum;
b) il cumenzament da l'onn da scola, il temp da
scola e da vacanzas;
c) ils fatgs d'absenza e la dispensaziun da
l'instrucziun;
d) classas da talent e scolas da talent;
e) ils attestats e la promoziun;
Execuziun
1. regenza
2. departament
39
f) l'admissiun da persunas d'instrucziun che
n'han betg in diplom che correspunda al
stgalim;
g) contribuziuns als custs da transport;
h) la finanziaziun d'instituziuns da la scolaziun
speziala;
i) la furmaziun supplementara da las persunas
d'instrucziun;
j) purschidas per uffants da lingua estra;
k) mesiras da la pedagogia speziala suenter ch'il
temp da scola obligatoric è ademplì;
l) program da spazi directiv per edifizis.
Mantegniment
dal possess
actual
Aboliziun dal
dretg vertent
40
Art. 99
Cun l'entrada en vigur da questa lescha vegn
garantida a la persuna d'instrucziun en il cas
singul l'import actual dal salari areguard in
pensum cumplain.
Art. 100
1 Cun l'entrada en vigur da questa lescha vegnan
abolids ils suandants relaschs:
a) lescha davart las scolinas dal chantun
Grischun (lescha da scolina) dals 17 da matg
1992;
b) lescha davart las scolas popularas dal chantun
Grischun (lescha da scola) dals 26 da
november 2000;
c) lescha davart la promoziun da persunas cun
impediments (lescha d'impedids) dals 18 da
favrer 1979.
2 Sche relaschs vertents renvieschan a
disposiziuns che vegnan abolidas tras questa
lescha, vegnan applitgadas las disposiziuns
correspundentas da questa lescha.
Art. 101
La lescha davart la promoziun da la tgira d'uffants
cumplementara a la famiglia en il chantun
Grischun dals 18 da matg 2003 vegn midada sco
suonda:
Art. 2 marginala ed al. 2 lit. a
2 Exclus dal champ d'applicaziun da questa lescha
èn:
a) abolì
Art. 2a
1 Sche las instituziuns ch'èn responsablas per la
scola mettan a disposiziun purschidas da pertgirar
en il rom da la legislaziun da scola, vegnan
applitgadas confurm al senn las disposiziuns da
questa lescha, cun excepziun da l'artitgel 9 alinea
1 literas b, c, e e g.
2
Las structuras dal di supplementaras han da
princip d'ademplir las medemas pretensiuns da
qualitad sco la tgira d'uffants cumplementara a la
famiglia.
3
Sch'i vegnan messas a disposiziun structuras dal
di supplementaras en il rom da la scola, poi –
resguardond las circumstanzas concretas – vegnir
divergià da las prescripziuns da la tgira d'uffants
cumplementara a la famiglia, sch'ina purschida
che ha ina qualitad suffizienta po vegnir garantida.
4 Las vischnancas accordeschan ina cun l'autra las
purschidas da tgira cumplementara a la famiglia e
cumplementara a la scola.
Midada dal
dretg vertent
Champ
d'applicaziun
1. en general
2. structuras dal
di supplementaras tenor la
legislaziun da
scola
41
Contribuziuns
da construcziun
en il sectur da la
scola populara
Dretg transitoric
Referendum,
entrada en vigur
42
Art. 102
Contribuziuns ch'èn vegnidas garantidas cun vigur
legala en connex cun projects da construcziun en
il sectur da la scola populara vegnan pajadas
tenor il dretg vertent, sch'ils rendaquints vegnan
inoltrads entaifer 3 onns suenter l'entrada en vigur
da questa lescha.
Art. 103
Proceduras ch'èn pendentas il mument che
questa lescha entra en vigur vegnan manadas a
fin tenor il dretg vegl.
Art. 104
1 Questa lescha è suttamessa al referendum
facultativ.
2 La regenza fixescha il termin da l'entrada en
vigur da questa lescha.