ACTA
APOSTOLICAE SEDIS
COMMENTARIUM OFFICIALE
ANNUS XI - VOLUMEN XI
ROMAE
TYPIS POLYGLOTTIS VATICANIS
MCMXIX
cl*
Afe.
I;
Annus XI - Vol. XI
2 Ianuarii 1919
Num. 1
ACTA APOSTOLICAE SEDIS
COMMENTARIUM
OFFICIALE
ACTA SS. CONGREGATIONUM
SUPREMA SACRA CONGREGATIO S. OFFICII
DECRETUM
Feria IV, die 27 novembris 1918
In generali consessu S u p r e m a e huius Sacrae Congregationis Sancti
Officii Emi ac Rmi Domini Cardinales in rebus fidei et m o r u m Inquisitores Generales d a m n a r u n t ac proscripserunt et in Indicem librorum
prohibitorum inserenda esse decreverunt opuscula:
1. ERNESTO BONAIUTI, La genesi della dottrina agostiniana intorno
al peccato originale. Roma, Tipografìa del Senato di Giovanni Bardi, 1916.
2. ERNESTO
R o m a , 1917.
BONAIUTI,
Sant'Agostino. A. F . Formiggini, Editore in
Et insequenti feria V, die 28 eiusdem mensis et anni, Sanctissimus
Dominus Noster Benedictus divina Providentia P a p a XV, in audientia
R. P. D. Assessori Sancti Officii impertita, relatam sibi E m o r u m P a t r u m
resolutionem approbavit, confirmavit ac publicari iussit.
D a t u m R o m a e in aedibus Sancti Officii, die 14 decembris 1918.
A. Castellano, S. B. et U. I. Notarius.
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
6
SACRA CONGREGATIO CONSISTORIALIS
T
SERENENSIS
COMMUTATIONIS
FINIUM
P o s t u l a n t e R. P. D. Carolo Silva Cotapos, Episcopo Serenensi, cum
favorabili sui Cathedralis Capituli suffragio et consentiente Aloysio Silva
Lezaeta, Vicario Apostolico Antofogastensi, ut regio vulgo n u n c u p a t a
« Departemento de Taltal » distraheretur a dioecesi Serenensi ac praefato Vicariatui u n i r e t u r ; S S m u s D o m i n u s Noster Benedictus P P . XV
preces benigne excipiendas censuit et decrevit. Ideoque, habito Nuntii
Apostolici voto, praesenti Sacrae Congregationis Consistorialis Decreto,
tota regio de Taltal distrahitur et s e p a r a t u r a dioecesi Serenensi et Vicariatui Antofogastensi adiicitur et unitur, ut spirituali fidelium bono praestantius ac facilius c o n s u l a t u r : simulque respectivi fines Dioeceseos et
Vicariatus c o m m u t a n t u r . Contrariis q u i b u s c u m q u e minime obstantibus.
Datum R o m a e , ex Aedibus Sacrae Congregationis Consistorialis, die
novembris 1918.
)$( C. CARD. DE L A I , Ep. Sabinen., Secretarius.
L. j¡g S.
f V. Sardi, Archiep. Caesarien., Adsessor.
Il
DECLARATIO CIRCA DECRETUM BEDEUNT1BUS
Essendo stato sollevato il dubbio, se i chierici reduci dalia milizia
con licenza illimitata siano tenuti a presentarsi ai loro Ordinari^ al pari
di quelli che avessero ottenuto il congedo assoluto, ed a fare gli esercizi
spirituali entro il tempo fissato, sotto le penalità stabilite nel decreto
Bedeuntibus, la S. Congregazione ha risposto: Affermativamente. Ed il
Santo P a d r e ha confermato la risoluzione, ordinando che, nel pubblicarla, si aggiungesse: 1) che coloro i quali, dimessi con licenza illimitata, non si fossero presentati, credendo non esservi tenuti, per motivo
di questa b u o n a fede non debbono ritenersi caduti nella censura, 2) che
in ogni caso gli Ordinari si g u a r d i n o dal riméttere nell'esercizio della
S. Congregatio Consistorialis
7
cura di a n i m e i reduci dalia milizia, p r i m a che i medesimi con il prescritto ritiro n o n abbiano r i n n o v a t o l i loro spirito.
Dato dalla Segreteria della S. Congregazione Concistoriale, il 21 dicembre 1918.
)$( G. CARD. DB L A I , Vesc. di Sabina, Segretario.
L. % S.
-}- V. Sardi, Arciv. tit. di Cesarea, Assessore.
III
P R O V I S I O ECCLESIARUM
S. C. Consistorialis decretis, S S m u s D. N. Benedictus XV h a s , q u a e
s e q u u n t u r , ecclesias de proprio pastore providit, scilicet:
8 novembris 1918. — Titulari episcopali ecclesiae Valonensi praefecit
R. P. D. Iacobum Aloysium Copello, presbyterum dioeceseos Platensis,
q u e m deputavit in Auxiliarem Revmi Episcopi Platensis.
29 novembris. — Cathedrali ecclesiae Tarantasiensi R. D. Ludovicum
Termier, p a r o c h u m loci « Aix les Bains », in archidioecesi Chamberiensi.
— Titulari episcopali ecclesiae Anemuriensi Sophronium H a c b a n g
y Gaborni, Calbayoganae dioeceseos presbyterum, quem deputavit in
Auxiliarem Revmi Episcopi Calbayogani.
4 decembris. — Cathedrali ecclesiae Abulensi R. D. Henricum P i a
y Deniel, canonicum Cathedralis ecclesiae Barcinonensis.
— Cathedrali ecclesiae Oscensi R. P. Zachariam Martínez y Nuñez,
Ordinis E r e m i t a r u m Sancti Augustini.
5 decembris. — Cathedrali ecclesiae Guayanensi R. P. D. Xistum
Sosa, h a c t e n u s Episcopum titularem Claudiopolitanum et Guayanensis
dioeceseos Administratorem Apostolicum.
13 decembris.— Titulari episcopali ecclesiae Croiensi R. D. Iosep h u m Antonium dos Santos, e Congregatione Missionis, q u e m deputavit
in Auxiliarem Rmi Archiepiscopi Adamantini.
14 decembris, — Archiep. ecclesiae Camerinensi R. P. D. Hectorem
Fronzi, h a c t e n u s episc, cathedr. Ecclesiarum Calliensis et Pergulanae.
21 decembris. ~- Cathedrali ecclesiae Bakeriensi R. D. I o s e p h u m
Mae G r a t h , p a r o c h u m S. Patritii loci T a c o m a in dioecesi Seattlensi.
— Titulari episcopali ecclesiae Gerasensi R. D. E d m u n d u m Heelan,
p a r o c h u m ecclesiae Ss. Cordis loci F o r d Dodge dioecesis Siopolitanae,
q u e m deputavit in Auxiliarem R m i Episcopi Siopolitani.
8
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
SACRA CONGREGATIO
DE DISCIPLINA SACRAMENTORUM
SS. E U C H A R I S T I A E
R e l a t u m est huic S. Congregationi de disciplina S a c r a m e n t o r u m in
nonnullis Dioecesibus q u o s d a m Vicarios Foraneos, a u t Decanos, vel
P a r o c h o s solere singulis d u o b u s vel t r i b u s m e n s i b u s hostias comparare
easque distribuere in propriis et filialibus Ecclesiis pro Missae sacrificio peragendo ac pro fidelium eucharistica c o m m u n i o n e . Elapso hoc
temporis spatio, nova fit acquisitio et distributio h o s t i a r u m , q u a e pariter
d u o b u s vel tribus m e n s i b u s sufficiant, ac ita deinceps. Et exquisitum
est an probari possit h u i u s m o d i praxis adhibendi, p r o S S m o Eucharistiae sacramento, hostias a tribus vel d u o b u s m e n s i b u s confectas.
H a e c S. Congregatio, o m n i b u s m a t u r e perpensis, proposito dubio
respondit : negative, et servetur praescriptum Ritualis Romani et Codicis
Iuris
Canonici.
Rituale R o m a n u m (tit. IV, cap. I, De Sanctissimo Eucharistiae Sacramento) haec praecipit: « Sanctissimae Eucharistiae particulas frequenter
« renovabit (parochus). Hostiae vero seu particulae consecrandae sint
« recentes; et ubi eas consecraverit, veteres primo distribuat vel s u m a t » .
• In Codice Iuris Canonici haec s t a t u u n t u r : Can. 815: « p a n i s (pro
« Missae sacrificio) debet esse mere triticeus et recenter confectus ita
« ut nullum sit periculum corruptionis. Vinum debet esse n a t u r a l e de
« genimine vitis et n o n c o r r u p t u m ». Can. 1272: « Hostiae consecratae
« sive propter fidelium communionem, sive propter expositionem San« ctissimi Sacramenti et recentes sint et frequenter renoventur, vete« ribus rite consumptis ita ut nullum sit periculum corruptionis, sedulo
« servatis instructionibus q u a s Ordinarius loci h a c de. re dederit ».
P r o p t e r m a x i m a m a u t e m quae debetur reverentiam erga SS. Eucharistiae S a c r a m e n t u m m a n d a t haec S. Congregatio ut in cunctis ecclesiasticis Dioecesium ephemeridibus d a t u m r e s p o n s u m edatur, quo facilius
o m n i b u s patescat et ab iis, ad q u o s spectat, fideliter ác religiose servetur.
Datum ex aedibus S. Congregationis de disciplina S a c r a m e n t o r u m ,
die 7 decembris 1918.
PH.
CARD.
GIUSTINÍ, Praefectus.
L. % S.
f A. Capotosti, Ep. Thermen., Secretarius.
9
S. Congregatio Concilii
SACRA CONGREGATIO CONCILII
MEDIOLANEN.
PRAECEDENTIAE
20 novembris 1915 - 1 aprilis 1916 - 13
aprilis 1918
SPECIES FACTI. - Ante decreta napoleonica a. 1 8 0 5 ex p r a e b e n d i s
Metropolitani Capituli Mediolanensis, in triplicem consuetum hierarchicum ordinem distinctis, u n a d u m t a x a t iuripatronatui s u b d e b a t u r , videlicet Praepositura, quae q u u m postrema dignitas esset, nullam circa,
praecedentiam ambiguitatem suppeditabat. Depraedatis autem in publicarum r e r u m eversione, ineunte saec. x i x , p r a e b e n d a r u m bonis, ex
decreto 8 iunii 1 8 0 5 constituta fuit unica s u m m a in titulis publicis pro
universo Capitulo, quae communis massa in singulos Capitulares iuxta
q u a s d a m praefixas n o r m a s d i s t r i b u e n t u r . Restitutum t a m e n h a c ratione
Capitulum, iterum in distinctos ordines presbyteralem, diaconalem et
subdiaconalem coaluisse, vel ex eo patet, quod, q u u m postea, a. 1 8 0 6
et 18:26 privati f u n d a t o r e s duos alios canonicatus cum separata praebenda, ipsorum patrònatui obnoxios, instituere vellent, i m p e t r â r u n t a
Capitulo ut novi isti canonici vel a limine in ordinem presbyteralem
cooptarentur, idque sancitum voluerunt tabulis fundationis ubi legimus :
« L ' i n d i v i d u o investito del Canonicato di cui si tratta, apparterrà,
« g i u s t a la mente del fondatore, all'ordine presbiterale ». Quin etiam,
an. 1 8 3 6 tertius canonicatus iurispatronatus laicalis fundatus est cum
explicita conditione, quod de eo investitus ad ordinem diaconalem statim pertineret; qui t a m e n canonicatus brevi exstinctus fuit.
Hisce fundationibus efficiebatur h a u d semel ut in ordine presbyterali
quidam canonici reperirentur, qui t a m e n Capitulo aliquot post a n n i s
ab aliis canonicis a d h u c in diaconali ordine constitutis, adscripti essent :
q u u m a u t e m hi postremi ex diaconali ad presbyteralem ordinem legitima optione ascendere vellent, ambiguum erat utri praecedentia deberetur: aliis verbis, u t r u m n o r m a praecedentiae ab ingressu in Capitulum,
an ab ingressu m ordinem esset desumenda. Casus hic contigit an. 1 8 4 7 ,
1 8 5 1 , 1 8 5 4 , 1 8 5 6 , 1 8 6 2 : e t q u a m q u a m Constitutiones Capituli d e r e silerent, t a m e n ex Mediolanensis cleri descriptionibus ( q u a m q u a m non officialibus, vulgo: Milano Sacra), satis constat, semper in praxi id observat u m esse, ut praecedentia in casu d a r e t u r ei qui prior in ordine seu in
10
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
gradu presbyterali reperiretur, q u a m q u a m is in Capitulo mniorprsie novo
presbytero appareret. Posteriores casus invenire n o n datur, propter felicem e a m circumstantiam q u o d duo canonici de iure p a t r o n a t u privato,
alter per 60 circiter, alter per 45 circiter a n n o s s u a p r a e b e n d a fruiti sint.
At vero h u n c r e r u m statum aegre ferebant canonici de communi
massa, q u i b u s satis incongruum videbatur capitulares a legitima auctoritate ecclesiastica constitutos post d i u t u r n u m iam p r a e s t i t u m servitium
locum d e m u m cedere debere novensilibus q u i b u s d a m a laicis viris,
q u a m v i s benemeritis, praesentatis. Idcirco a. 1912, q u u m q u i d a m canonicus ex ordine diaconali ad presbyteralem ascendere vellet, qui iam
ab a. 1905 Capitulo erat aggregatus, dum in presbyterali ordine reperietur alter an. 1909 a p a t r o n o praesentatus, Capitulares illi prae hoc
praecedentiam a d i u d i c a r u n t ; subindeque cogitarunt de eadem n o r m a in
novis quae a d p a r a b a n t u r Statutis inserenda, q u o d saltem ex parte obtin u e r u n t ; n a m in iisdem Statutis, decreto Archiepiscopali diei 24 augusti 1913 approbatis, legitur: « In choro et capitularibus sacris actionibus,
« n e hierarchicus ordo p e r t u r b e t u r , inter omnes Ordinarios (ita am« brosiano ritu appellantur Capitulares) post Dignitates et P e r s o n a t u s
« praedictos, "praecedunt illi qui, sive praebendati sive honorarii, in
« ordine presbyterali recensentur; eos vero s u b s e q u a n t u r Diaconi (non
« t a m e n Archidiaconus, qui s e c u n d u s incedit) et d e m u m Subdiaconi,
«• servata in singulis ordinibus anterioris possessionis ratione. - In ceteris
« actionibus non capitularibus, nulla h a b i t a distinctione inter Ordinarios
« primae vel secundae erectionis, salvo h o n o r e ex laudabili consuetu« dine Dignitatibus tributo, is praecedit qui primus Capitulo est aggre« gatus ratione praebendae, deinde Canonici honorarii. Inter praeben« datos qui ad o p t a n d u m ius habent, h a c ipsa regula antiquioritatis
« fiant optiones, si q u a e sint faciendae » (P. I, c. II, capoverso IV). Ambigua vero prioris commatis verba « servata .... anterioris possessionis
« r a t i o n e » re et effectu ita interpretati sunt, ut ea ad possessionem
canonicatus, n o n ad possessionem gradus hierarchici traducerent•.; q u a m
interpretationem, q u u m in d u b i u m vocassent d u o m o x cooptati (octobris 1912 et iulii 1913) canonici iurispatronatus, p r i u s ceteri Capitulares, per deliberationem datam die 21 octobris 1914 et dein E m u s Archiepiscopus per decretum diei 17 martii 1915, r a t a m h a b u e r u n t , confirm a n t e s hisce verbis intelligi : « il posto che a loro compete dall'anteriore
« possesso canonicale ossia dall''aggregazione al Capitolo ». Q u a m o b r e m
canonici i u r i s p a t r o n a t u s ad h a n c S. Congregationem r e c u r s u m interposuerunt, in q u a generali q u a d a m dubii formula causa proponitur, nimir u m : « An, et q u i b u s provisionibus locus sit in casu ».
S. Congregatio Concilii
11
- I, Ex parte et favore Capitularium de
massa h a e c deducta s u n t Observandum in primis est in Capitulo Metropolitano Mediolanensi n o n haberi distinctas praebendas^ nisi q u a e Dignit a t i b u s a u t P e r s o n a l i b u s a u t d u o b u s canonicatibus d e i u s p a t r o n a t u s
addictae s u n t : reliqui o m n e s Canonicatus fruuntur m a s s a c o m m u n i
ideoque, quoad h o s , n o n d a t u r vera distinctio in g r a d u s hierarchicos;
h a e c enim distinctio ne m e n t e , quidem concipi potest, u b i non sunt
distinctae praebendae, q u i b u s g r a d u s illi essent coniungendi. Hinc fit
ut distributio in g r a d u s sit mere nominalis, ad effectus et necessitates liturgicas d u m t a x a t , adeo ut n u m e r u s Canonicorum in u n o q u o q u e
o r d i n e distributorum, pro voluntate Capitularium et pro necessitate publici cultus fluctuans v a r i e t u r ; hinc etiam fit ut, de u n o ad alterum
o r d i n e m , seu potius ordinis nomen, ascendatur simplici voluntatis declaratione, per m e r a m optionem, q u a m n o n consequitur ulla beneficii perm u t a t i o , a u t in possessionem immissio, sed sola ratihabitio ex p a r t e
Capituli. Quae cum ita sint, - / c e d e r e p r a e s t a t verba cl. De Herdt « c u m in h u i u s m o d i optione n o n m u t e t u r titulus Canonicatus, illud
« o m n i n o sequitur quod Canonicus senior digniorem locum in choro non
« amittat; adeoque n o n auctoritate Ordinarii nec nova collatione opus
« est, atque omne ius habitum retinetur et perseverat »¿ Q u a m doctrinam^
sequitur et approbat cl. Gennari (Monit. Eccl., v. IX, p. II, pag. 146)
a d d e n s : « trattandosi di beneficii che non h a n n o p r e b e n d a separata,
« m a s ó l o m a s s a comune, e sono senza titolo e consistenza giuridica
« distinta, il passaggio da u n o ad altro di siffatti beneficii non porta
«secóla perdita dell* anzianità £ della precedenza ». Idque iure merito,
q u u m , d a t a huiuscemodi collegii aequalitate, tritum intret princip i u m : « Potior in possessione, potiore etiam in loco h a b e n d u s est ».
Cf. S. C C . in Albanen., 1826, a p u d Pallottini, v. Canonici quoad stallum, § 8, ubi principium illud expressis verbis ad rem n o s t r a m trahit u r : « O m n i b u s compertum est, inter illos qui collegium constituunt,
« q u i q u e pares s u n t in dignitate, ei praecedentiam deberi, qui ante alios
« in idem Collegium fuit admissum » ( S . C. C, in Romana, 23 nov. 1754 »
ibi). - Contraria quidem regula et n o r m a s t a t u e n d a forsan esset, si
p r a e b e n d a e distinctae h a b e r e n t u r p r o distinctis beneficiis : enimvero
t u n c qui de u n o ad alterum Canonicatum transiret, censeretur priori ren u n t i a s s e a l t e r u m q u e de novo seu primitus obtinuisse, adeo ut nova
fidei professione n o v a q u e installatione o p u s esset : q u a m o b r e m praecedentia t u n c iure d e s u m e n d a foret ex immissione in novum beneficium
n o n ex possessione olim capta praecedentis: ac propterea canonicus in
hoc casu « amittit praecedentiam ultimoque sedere debet in loco »
SYNOPSIS
5
DISCEPTATIONIS.
12
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium
Officiale
(S. R. C, n. 1609, in Gallien, et Sutrina, Praeced.): q u o d t a m e n à casu
nostro longe procul abest.
Haec quidem luce meridiana clarere videntur. Neque ad h a n c evidentiam obnubilandam afferre licet tabulas- fundationis u t r i u s q u e canonicatus iuris p a t r o n a t u s : primo quidem quia illae n o n respiciunt canonicatus de m a s s a c o m m u n i q u o r u m iura et conditio n u n c investiganda
s u n t ; secundo, quia verba illa « a p p a r t e r r à all'ordine presbiterale » nihil
in subiecta materia conficiunt, q u a m e contrario p e n i t u s illustrant, in
sensu Capitularibus favorabili, adiacentia v e r b a : « e riterrà in quelPor« dine quel grado che gli compete... a titolo di anzianità da computarsi
« dall'epoca dell'installamene » : i. e. ex quo stallum in Capitulo h a b e r e
coeperit. Q u a n d o a u t e m adducitur posterior observantia, ut contrarius sensus t a b u l a r u m fundationis evincatur, in primis ad h u n c effectum nonnisi pauci casus ad a. 1851-1862 attinentes recensentur, quod
temporis spatium non sufficit ad praescriptionem c o m p l e n d a m ; ac praeterea, q u o d gravius est, hi casus non p r o b a n t u r nisi ex q u a d a m Cleri
descriptione n o n ex officio confecta n e q u e gravioribus m e n d i s carente,
quae, caeterum, si Capitulares recenset in tres ordines hierarchicos distributos, id n o n facit nisi ad seriem liturgicam - si ita loqui fas est - exhib e n d a m , d u m in casu in quaestionem venit series iuridica, prout antianitatis iure decernebatur.
Ceterum haec o m n i a ad a b u n d a n t i a m prolata s u n t o : n o n enim in
casu agitur de i n n o v a n d a seu a b r o g a n d a dispositione Statutis Capitularibus, cap. 2, contenta, sed de interpretandis verbis q u a e in ea legunt u r : « s e r v a t a . . . anterioris possessionis r a t i o n e » . Nefas etenim est eam
dispositionem S t a t u t o r u m n u n c impetere, q u a e olim^ deliberatione Capitulari, ex u n a n i m i omnium, non exceptis canonicis de iuspatronatus qui
t u n c erant, sententia approbata, sancita est. At quidem in casu interpretationem praefati commatis legitimam esse, p r a e t e r q u a m aequitati conson a m , vel ex eo constat, quod Emi Ordinarii auctoritate data est ; etenim
in ipsis Statutis (p. IV, c. 16) - q u o d E m u s in suo decreto explicite recolit
- cavetur: « Quidquid his constitutionibus sancitum est, siquid difficulta« tis vel controversiae, vel ambiguitatis fortasse u n q u a m orietur, id omne
« interpretari, declarare, explicare, integrum ac perpetuum ius ArcJiiepi« scopi sit... cuius sententiae etiam sine ulla iudicii forma sineque ulla
« exceptione plane acguiescatur ». Quare hoc solo a r g u m e n t o quaevis
serotina r e c u r r e n t i u m expostulatio a limine reiicienda videtur.
II. Recurrentium vero contrariae deductiones Hii compendio dari
possunt. Omisso q u o d ad quaestionem facti attinet, n u m in Capitulo
Mediolanensi, p r a e b e n d a e distinctae h a b e a n t u r , n e c n e , c o n t e n d u n t
S. Congregatio Concilii
13
prae primis h a n c circumstantiam nihil ad praesentem quaestionem
attinere, q u u m ordo praecedentiae n o n ex temporalitate, sed ex gradus
dignitate sit d e s u m e n d u s : sive enim Canonicatus sint de c o m m u n i
massa, sive secus, semper t a m e n aliquam distinctionem inter Canonicatum et Canonicatum, e a m q u e non nominalem, sed realem, admittendam esse c o n s t a t : alioquin nullum sensum p r a e s e n s quaestio haberet.
At, posita h a c qualicumque distinctione Canonicatuum, statim exsurgit
ordo seu distributio seu distinctio m e m b r o r u m , de quorum praecedentia
quaeritur. Q u a m o b r e m per meram aequivocationem Capitulares r e s p u u n t
omnes adversas auctoritates, q u a e , de Canonicatuum distinctione in
classes agentes, l o q u u n t u r de distinctis, non ab invicem, sed in tres
ordines « praebendis », quasi hoc loco temporalitas praebendae intellig e n d a esset, q u u m e contrario exploratum omnino sit nomine « praeb e n d a e » saepe saepius ipsum Canonicatum q u a talem venire, et in
casu in h u n c sensum accipiendas esse doctorum sententias, ex contextu
a b u n d e liquet. Item ex adverso, nihili facienda est coarctatio q u a m Capitulares p r a e t e n d u n t distinctorum Canonicatuum seu p r a e b e n d a r u m « a d
« u s u s et necessitates liturgicas », quasi inde nihil ad ordinem iuridicum
praecedentiae conficere liceret, q u u m immo apprime constet u t r i u s q u e
ordinis sive liturgici sive iuridici parem esse in casu rationem.
Sed propius ad quaestionem accedendo, quae t a n d e m ad hoc redit,
n u m canonici ordinis diaconalis, etiam possessione anteriores, ascendentes per optionem ad ordinem presbyteralem, c o n s e q u a n t u r praecedentiam s u p r a canonicos iam in ordine presbyterali constitutos, liquet
h a n c quaestionem recto tramite pendere ab alia, u t r u m in qualibet classe
seu ordine presbyterali, diaconali, subdiaconali, servanda sit ratio receptionis in ipsum ordinem, seu classem, an potius ratio adscriptionis in*
Capitulum: verum haec r u r s u s quaestio solutionem certissimam accipit
ex indubitato principio quo iubetur classem presbyteralem semper super
diaconali, h a n c vicissim super - subdiaconali praevalere. Can. Praecipimus, 26 Dist. 93, ibi: « Praecipimus ne Diaconus ante Presbyterum
« sedeat »; c. Statuimus, 15 de maior, ibi: « S t a t u i m u s ut Presbyteri, pri« m u m locum teneant, diaconi secundum, subdiaconi tertium, etsi poste« rius admittantur ». Enimvero si senior in presbyteratu q u a m q u a m
iunior in canonicatu, locum cedere debet iuniori in presbyteratu eo
quod is pluribus a n n i s servierit in diaconatu et subdiaconatu, nemo
n o n videt, virtualiter saltem, diaconatum et subdiaconatum in casu praevalere presbyteratu^ quod a b s o n u m est dicendum. Q u a d r a t in rem nervosa argumentatio q u a m ad cognatam materiam adhibet De Luca (De
Praeeminentiis, disc. IX, n. 6): « Si enim iunior, seu inferior Episcopus
14
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
« efficeretur Archiepiscopus, utique p r a e e m i n e n t i a m obtineret s u p r a
« E p i s c o p u m alias antiquiorem et digniorem : qui, si deinde Archiepi« scopus pariter crearetur, locum cedere deberet dicto Archiepiscopo prius
« c r e a t o , quamvis in statu episcopali iste posterior Archiepiscopus
« esset antiquior et dignior: q u o n i a m attenditur concursus in hoc novo
« diverso statu maiore, non curato statu antiquiore et inferiore ».
Alia via ad eamdem conclusionem devenitur, ex generali illo principio « q u o d absolutissimum ex iure est - ait card. Antici in magistrali
« voto quod scripsit p r o h. S. G. in Romana, Praecedentiae, 27 nov. 1790,
« q u a e causa, in h a c re, absolutum exemplar suppeditat (TÉesaur.
« Resol, t. LIX, p. 211) - in Collegiis - nimirum - et Universitatibus,
« ad s t a t u e n d a m honoris praerogativam spectari n o n debere quae
« privatim sit cuiusque dignitas, sed quo quisque g r a d u sit in ipso
«Collegio: eosque proinde qui altiorem in Collegio g r a d u m obtinent,
« c e t e r i s anteferendos esse, q u o r u m alioqui privata dignitas longe
« p r a e s t e t » . Enim vero, ut arguit Pallottini, s. v. Praecedentia n. 5 8 :
« s i posthaberi solet maior cuiusque privata dignitas ut Collegii g r a d u s
« ac s t a t u s servetur, eo vel minus h a b e n d a ratio videtur maioris aetatis,
« vel longioris servitii, quo quis p r a e s t a t : secus enim vix est quo prae« scripta haec praecedentiae m e t h o d u s posset u m q u a m ad actum perduci
« a u t consistere diu. Q u a m o b r e m singulis in classibus eos esse antefe« rendos constat, qui p r i u s in suam classem recepti fuerint, tametsi
« ordine fortasse sint inferiores. Manat id scilicet ex eadem illa iuris
« regula, ut in Collegiis n o n privatus cuiusque ordo spectari debeat,
« s e d Collegii g r a d u s ».
Hisce praemissis satis intelligitur cur o m n e s q u o t q u o t h a n c q u a e stionem t r a c t a r u n t vel tetigere doctores, u n a n i m i sententia censuerint
praecedentiam in casu competere ei qui antiquior in g r a d u seu ordine
aut classi reperiretur. Cfr. De Herdt, Prax. Capit, c. VII, § 9 (ed. II,
pag. 35 s ) : « In quolibet ordine ...receptionis ratio s e r v a n d a est. Si práe« bendae distinctae n o n sint... Canonici inter se praecedunt ratione
« ordinis sacri et n o n possessionis atque locum semel acquisitum n o n
« a m i t t u n t etsi antiquiores ad e u m d e m ordinem ascendunt... Haec regula
« generalis est » ad q u a m confirmandam scite affert decreta S. C. R.,
q u a e in nova collectione prostant sub nn. 961 (Aesina, 10 iul. 1654),
1237 {S. Miniati, 3 iun. 1662), 1878 {Bituntina, 14 iun. 1692 ad III).
Q u a m o b r e m superius obiectum a Capitularibus eiusdem de H e r d t t e x t u m
ad rationem praesentis componere oportet: q u o d facile obtinetur si
attendatur agi in illo de optione quidem, at in eodem ordine: quod idem
constat de auctoritate cl. Gennari pariter obiecta a Capitularibus, qui
S. Congregatio Concilii
15
t a m e n praeterire videntur praemissam ab eo casus circumstantiam « ex
« testimonio videlicet Episcopi indubitanter haberi in eo Capitulo omnes
« esse in ordine seu classi presbyterali » (ibid). - Cfr.. q u o q u e Ferraris,
s. v. Canonici, art. VII « quoad praecedentiam », ubi plures allegat t u m
doctores, t u m S. R. C. decreta; et praesertim Moneta, auctor Mediolanensis, in t r a c t a t u De optione, cap, VIII, q. % n. 36 ss.
Adeo v e r u m hoc est ut idem Moneta, cum aliis, t a m q u a m exceptionem constitutae n o r m a e consideret, positivam (ex decreto Sanctissimus, Clementis VIII, 18 aug. 1597) legem de sacro Cardinalium Collegio aliter statuentem, h u i u s q u e singularis exceptionis, singularem
afferat rationem.
« Similiter - ita ille, 1. c. - locum non habet haec conclusio in Coll e g i o S. R. E. Cardinalium in quo ita observatur ut, cum diaconus
« Cardinalis optat titulum sacerdotalem, ut sacerdos Episcopalem, n o n
« solum ascendit ad p o s t r e m u m locum hic Episcoporum ille Sacerdotum
« Cardinalium, sed etiam iuxta antiquitatem suae promotionis ad Gardi« n a l a t u s dignitatem, obtinent locum ante o m n e s alios, ille sacerdotes,
« h i c Episcopos, medio t e m p o r e p r o m o t o s ad Cardinalatus dignitatem,
« ac deinceps t a m q u a m antiquiores in eo ordine h a b e a n t u r q u o a d
« optionem vacantium titulorum, iisdem Cardinalibus medio tempore
« promotis, q u o s , ut dixi, praecedunt.
« Atque haec quidem observatio illam potest habere rationem d&scri« minis a Canonicorum optione, quod antiquitas in optione Canonicorum
« et praerogativa in praecedendo s u m a t u r ex longiore servitio Ecclesiae
« praestito in suo ordine;... id cessat in Cardinalibus, q u i b u s hoc optionis
« ius et praecedentia n o n d a t u r ratione alicuius servitii in aliquo ordine
«Ecclesiae praestiti, sed r a t i o n e generalis obsequii q u o d R o m a n a e et
« Universalis Ecclesiae cuius s u n t Cardinales, diutius in huiusmodi
« dignitate p r a e s t a n t : u n d e inter eos simpliciter est a t t e n d e n d a a n t i « quitas promotionis, d u m m o d o , praeter aetatem et requisita, velint ipsi
« a s c e n d e r e : neque enim coguntur. Sic etiam videmus inter ipsos Çano« nicos, cum agitur de optandis domibus, n o n attendi distinctionem
« ordinum, sed simpliciter, qui antiquior est canonicus, licet subdiaconus,
« in optione d o m u s vacantis, q u a e n o n sit adnexa praebendae, praefertur
« iuniori diacono... quia n e m p e ratione d o m o r u m canonicus nullum
« speciale servitium Ecclesiae exhibet ».
Hisce argumentis generalibus, peculiaris accedit in casu confirmatio
sive ex tabulis fundationis d u o r u m canonicatuum iurispatronatus, sive
ex s u b s e q u u t a observantia, u% in facti specie satis a d n o t a t u m est. Quod
autem contrai p r i m u m obiicitur ex additis in tabulis verbis « Riterrà
16
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
« in quell'ordine quel grado che gli compete o può successivamente
« competergli a titolo di anzianità da computarsi dall'epoca dell'in« slattamento », id in confirmationem revera cedit. Enimvero, si Canonici
a n t i q u i o r e s m a s s a e communis, ascendentes per optionem ad ordinem
presbyteralem, antecedere possent ac deberent canonicos iurispatronatus
i a m in ordine presbyterali constitutos, q u o m o d o hi servare possent
(« riterrà ») in eo ordine g r a d u m semel acquisitum in actu i n s t a l l a t i o n s ?
Apte conferuntur cum h i s t a b u l a e verbis, q u a e s u p r a ex de Herdt recitata
s u n t : « Canonici inter se p r a e c e d u n t ratione ordinis sacri et n o n posses« sionis, atque locum semel acquisitum non a m i t t u n t etsi antiquiores ad
« eundem ordinem ascendanl ». Item q u a e o p p o n u n t u r adversus subseq u u t a m observantiam q u a e verba illa fundationis interpretata est, satis
s u n t ieiuna: error enim in descriptione cleri Milano Sacra, q u a e ab
officialibus Curiae prodiit, q u a m v i s n o n ex officio, non praesumitur, sed
probari debet; q u o d autem pauci casus s u n t aliati, ex toto tempore quod
ab a. 1805 ad a. 1912 defluxit, rei perspicuitati n o n obest, si illi casus
etsi pauci, omnes sunt in quibus applicandae n o r m a e locus erat, ac praesertim, si, ut in re est, nullus contrarius ex adverso perhibetur. Ceterum
ea consuetudo Ecclesiae Mediolanensis conformis est consuetudini quae
in re viguit et viget in plurimis orbis ecclesiis, potissimum in Basilicis
Urbis, ut facile, at nimium esset o s t e n d e r e : sufficiat t a m e n afferre art. 22
Constit. Basil. S. Mariae in Transyberim, in qua, sicut praetenditur in
Mediolanensi Capituli, p r a e b e n d a e distinctae non h a b e n t u r , sed Massa
c o m m u n i s : « Vacando un canonico (sic) i canonici presenti in R o m a
« solamente possono salire di grado, cioè il primo suddiacono al diaco« n a t o , e il primo diacono al luogo aeìY ultimo prete »,®quam dispositionem affert et illustrat in sua oratione card. Alitici, loco sup. cit.
Quae cum ita sint, cum iuris communis dispositio favere videatur
recurrentibus, cum praeterea ex tabulis et ex consuetudine acquisitum
illis a p p a r e a t ius n o n cedendi locum novis presbyteris etsi hi antiquiores
sint canonici, consequitur etiam nec novis Statutis, nec ipsa confirmatione a u t interpretatione Emi Ordinarii, huiuscemodi ius tolli s e u , a b o leri potuisse. Utriusque a r g u m e n t i eadem causa est, n a m S t a t u t a Capitularia nullam vim h a b e n t , nisi a confirmatione Ordinarii: at quidem
« c u m de novo iure praecedentiae s t a t u e n d u m peragitur, n o n possunt
« Antistites i u r a tertii labefactare, maxime si tertius in pacifica posses« sione r e p e r i a t u r » (Pallottini, s. v. Praecedentia, n. 1 1 ; cfr. P y r r h .
Corrad. Praxis benef., 1. II c. 10, n. 152). Hoc igitur acquisitum ius, si
et q u a t e n u s ea dispositione S t a t u t o r u m a u t decreto Ordinarii in discrim e n vocetur, p o s t u l a n t recurrentes in integrum restitui. «
17
S- Congregatio Concilii
RESOLUTIO. - Proposita a u t e m recurrentium expostulatione, praescripto dubio semel et iterum in plenariis E m o r u m P a t r u m comitiis,
o
E m i Patres, sub die I aprilis 1916, r e s p o n d e n d u m c e n s u e r u n t : « A d
« m e n t e m . Mens est: " Si scriva a l l ' E m o Arcivescovo, che corregga le
«costituzioni capitolari nel senso, che l'anzianità, per i canonici che
« passano dall'ordine diaconale a quello presbiterale, debba computarsi
« d a l tempo del*loro passaggio all'ordine presbiterale e n o n dell'ante« riore possesso canonicale „ ».
Facta autem S S m o Dno Nostro relatione per S. Congregationis
Secretarium in audientia diei 3 aprilis 1916, Sanctitas Sua resolutionem E m o r u m P a t r u m approbavit.
CAUSAE PROSEQUUTIO. - Ab h a c resolutione beneficium novae audien-
tiae i m p e t r a r u n t Capitulares de massa, eo facilius concessum, quod in
exsecutione datae decisionis n o n levis oborta fuerit ambigendi occasio.
Canonici videlicet i u r i s p a t r o n a t u s c o n t e n d e b a n t d a t a m praecedentiae
normam extendendam esse ad universos a c t u s vitae capitularis, d u m
ex adverso sustinebatur in casu nonnisi exceptionem aliquam approbatam fuisse, respicientem nimirum t r a n s i t u m de ordine diaconali ad
presbyteralem. Quaestio igitur sub duplici dubii formula tertio proposita
est, nimirum :
I. An standum vel recedendum sit a decisis in casu. Et q u a t e n u s
in decisis:
^
II. An et quousque extendenda sit ipsa decisio in casu.
Verum q u o a d p r i m u m , q u u m ex exhibitis deductionibus nihil novi
erueretur, nisi Capitularium primae erectionis querelae, se m i n u s celeriter ad superiores classes ex constituta n o r m a ascendere posse, ceteris
a r g u m e n t a t i o n e s a d iam disceptata redeuntibus, praesertim quoad
minime vigentem in eo Capitulo p r a e b e n d a r u m distinctionem ; q u u m q u e
interea Canonici Iuris Codex can. 408, § % ius c o m m u n e in re perspicue
et absque ullo discrimine sanxisse!, vix ullus d a b a t u r ambigendi locus.
Quod a u t e m alterum attinet, a n i m a d v e r s u m est ex recensitis iam
decretis et decisionibus, potissimum S. R. C. satis constare q u a n a m
definite extensione constituta n o r m a d o n a n d a sit. Cfr. signanter Aesin.,
18 iul. 1854: « C u m in ecclesia cathedrali exorta fuerit controversia an
« idem q u o d servatur in choro, et q u a n d o inceditur cum cotta et h a b i t u
« canonicali debeat etiam servari in Capitulo et in aliis actibus in q u i b u s
« Canonici conveniunt in eorum habitu ordinario clericali, eadem S. R. C,
« auditis partibus, censuit et declaravit: Canonicis presbyteris ubique
« locorum competere praecedentiam in functionibus capitularibus,
tam
ACTA, vol. XI, n„ 1. — 2-1-919.
e>
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
18
« q u a e fiunt cum h a b i t u canonicali, q u a m sine h a b i t u ». Similiter in
eadem S. R. G. Bituntina, 14 iun. 1692 ad III, ac meliore fortasse et
breviore dictione l a u d a t u s card. Antici in voto q u o d pro R o m a n a Praeced.
27 nov. 1790 in h. S. C. egregie scripsit: « In choro, aliisque muniis
« capitulariter obeundis », a q u i b u s formulis constanter adhibitis, nulla
subesse videbatur in praesenti causa recedendi. I t a q u e propositis ut
s u p r a dubiis, in plenario conventu diei 13 aprilis 1918, E m i P a t r e s
respondendum censuerunt:
Ad I. In decisis.
Ad II. Extendendam
itemque ad omnes casus
etiam ad ordinem diaconalem et subdiáconalem,
in quibus Capitulum capitulariter interveniat.
Q u a m etiam resolutionem, referente s u p e r o m n i b u s infrascripto
S. C. Secretario in audientia diei 15 eiusdem mensis et anni, S S m u s
Dnus Noster r a t a m h a b e r e et confirmare d i g n a t u s est.
I.
MORI,
Secretarius.
SACEA CONGREGATIO DE RELIGIOSIS
RESPONSIO CIRCA PETITIONEM QUORUMDAM RELIGIOSORUM
E MILITIA REDEUNTIUM
S S m o Dno Nostro Benedicto P a p a e XV humillimae porrectae sunt
preces ut consulere dignaretur iis Religiosis, qui, bello perdurante, militiae n o m e n dare coacti, i m p a r e s forte se sentiant ad regularem vitam
instaurandam.
P o r r o Sanctitas Sua preces remisit ad H. S. Congregationem, ut,
habito respectu ad peculiares h o r u m Religiosorum c i r c u m s t a n t i a s ,
p a t e r n a sollicitudine provideat in casibus particularibus. Hoc a u t e m
E a d e m Sanctitas Sua publici iuris fieri voluit.
D a t u m ex Secretaria S. Congregationis de Religiosis, die 23 decembris 1918.
R.
CARD.
SGAPINELLI, Praefectus.
L. & S.
Maurus M. Serafini, Ab. O. S. B., Secretarius.
S. Congregatio de Seminariis et de Studiorum Universitatibus
19
S. CONGREGATIO DE SEMINARIIS
ET DE STUDIORUM UNIVERSITATIBUS
DECRETUM
DE EXPERIMENTIS AD GRADUS IN IURE CANONICO ASSEQUENDOS
Legum canonicarum Codice promulgato, Sacra Congregatio de Seminariis et de Studiorum Universitatibus, litteris datis die VII augusti elapsi
anni, viam et rationem praescripsit, q u a m in disciplina Iuris p o s t h a c
Pontificia Athenaea sequerentur. Huic autem rationi, seu methodo, ut
ipsa doctrinae pericula, quae fiunt ad g r a d u s academicos assequendos,
sint consentanea, eadem S. Congregatio experimentis in iure canonico
moderandis h a s leges constituit.
Í. Quoniam in praelectionibus Codex Iuris canonici est t a m q u a m
textus a d h i b e n d u s , periculorum materia sint ipsi Codicis canones, vel
o m n e s vel partim, pro diversitate g r a d u s adipiscendi, remoto quolibet
indice thesium, vel quae doctrinam exhibeant in ipsis canonibus contentam.
II. Candidati ad academicos g r a d u s exegesim seu interpretationem
exponant c a n o n u m , prout h a b e n t u r in Codice, sive singillatim considerentur, sive coniuncte cum aliis.
III. Candidati non modo singulos canones interpretari et explicare,
q u a n t u m gradus ratio exigit, probe noverint; sed etiam de u n i u s c u i u s q u e
instituti iuridici ortu, progressu et historia, doctrinae suae specimen
dabunt.
Quas. leges S S m u s D. N. Benedictus P P . XV r a t a s habuit et confirmavit, atque in o m n i b u s Athenaeis seu Universitatibus vel Facultatibus,
quae e Codicis praescripto (can. 256, § 1) huic Sacrae Congregationi
subsunt, servari iussit ab anno academico^ qui propediem incipiet. Contrariis quibuslibet n o n obstantibus.
D a t u m Romae e Secretaria S. Congregationis de Seminariis et de
Studiorum Universitatibus, die 31 octobris, a n n o 1918.
C.
CARD.
BISLETI,
Praefectus.
L. © S.
f I. Sinibaldi, Ep. Tiberien., Secretarius.
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
20
ACTA
TRIBUNALIUM
SACHA POENITENTIARIA APOSTOLICA
PIA UNIO CLERI PRO MISSIONIBUS, QUAE VULGO « PIA UNIONE MISSIONARIA
DEL CLERO » NUNCUPATUR, SPIRITUALIBUS FAVORIBUS AUGETUR.
Beatissime Pater,
Praeses generalis Piae Unionis Cleri pro Missionibus (vulgo Pia
Unione Missionaria dei Clero), a Sanctitate Vestra iam benigne approb a t a e , cuius finis est, iuxta vota eiusdem Sanctitatis Vestrae, efficere, ut
in corde o m n i u m sacerdotum illa exardescat, q u a n e m o p r o r s u s carere
deberet, sacri Apostolatus flamma; ad osculum s. Pedis provolutus,
humiliter petit ut, ad facilius huiusmodi finem a s s e q u e n d u m , dignetur
Sanctitas Vestra sacerdotibus, in praedictam P i a m Unionem cooptatis,
s e q u e n t e s spirituales favores concedere:
1
I. Indulgentiam p l e n a r i a m , sub consuetis conditionibus lucrandam,
in festis: 1) Epiphaniae, 2) SS. Apostolorum, 3) S. Michaelis Archangeli,
4) S. Francisci Xaverii, 5) semel in mense, die ad proprium cuiusque
arbitrium eligenda, 6) in articulo mortis, servatis servandis.
II. Indulgentiam centum dierum pro quolibet pietatis opere in favor e m Missionum expleto.
III. Facultatem, d u m m o d o adscriptus ad sacramentales confessiones
a u d i e n d a s sit a p p r o b a t u s : 1) benedicendi, extra Urbem, unico crucis
signo, coronas,,rosaría, cruces, crucifixos, n u m i s m a t a et p a r v a s statuas,
c u m applicatione i n d u l g e n t i a r u m apostolicarum (de quibus in Acta Apostolicae Sedis, sub die 5* septembris 1914); 2) benedicendi, unico signo
crucis, coronas, iuxta t y p u m Rosariorum B. M. V. confectas, cum applicatione indulgentiarum, q u a e a P P . Crucigeris n o m e n h a b e n t ; 3) benedicendi ac imponendi, servatis ritibus ab Ecclesia praescriptis, scapularia
Passionis Ü. N. I. C, I m m a c u l a t a e Conceptionis B. M. V., S S . Trinitatis,
* Vide Acta Apostolicae Sedis, vol. IX, p. 22.
S. Poenitentiaria Apostolica
B. M. V. Perdolentis, B. M. V. a Monte Carmelo, ab Apostolica Sede
approbata, firmo onere legitimae inscriptionis pro tribus p o s t r e m i s ;
4) benedicendi, unico signo crucis, crucifixos, c u m applicatione indulgentiarum pii exercitii a Via Crucis n u n c u p a t i , in favorem fidelium, qui
quominus sacras visitent « Stationes », legitime i m p e d i u n t u r ; 5) benedicendi, unico signo crucis, crucifixos, iisdemque applicandi plenariam
indulgentiam, in articulo mortis ab iis acquirendam, qui praescriptis
expletis conditionibus illos osculati fuerint, a u t saltem aliquo modo tetigerint.
IV. I n d u l t u m personale altaris privilegiati, q u a t e r in qualibet hebdomada, d u m m o d o simile indultum pro alia die n o n obtinuerint.
Et Deus...
Die 15 novembris 1918.
S S m u s D. N. D. Benedictus, div. Prov. P p . XV, in Audientia infrascripto Cardinali Poenitentiario Maiori impertita, benigne a n n u e r e dignat u s est pro gratia in o m n i b u s iuxta preces. P r a e s e n t i in p e r p e t u u m valituro, absque ulla Brevis apostolici expeditione. Contrariis q u i b u s c u m q u e
non obstantibus.
O.
CARD.
GIORGI,
Poenit. Maior.
L.HBS.
F.
Borgongini Duca, Secretarius.
Acta Apostolicae Seáis - Commentarium
Officiale
SACRA ROMANA ROTA
FLORENTINA
NULLITATIS
MATRIMONII
(BENVENUTI-TAZIOLI)
Benedicto PP. XV feliciter regnante, Pontificatus Dominationis Suae
anno quarto, die 28 ianuarii 1918, RR. PP. DD. Guilelmus Sebastianeiii,
Decanus P o n e n s , Petrus Rossetti et Raphael Chimenti, Auditores de
turno, in causa Florentina - Nullitatis matrimonii inter Ivum Philippum
Benvenuti,
repraesentatum per
legitimum procuratorem Angelum
D'Alessandri advocatum, et Adelem Tazioli, interveniente et disceptante
in causa Rev. Substituto Defensoris vinculi ex officio, sequentem tulerunt
in gradu appellationis definitivam sententiam.
I v a s Philippus B e n v e n u t i Ferrariensis, cum Florentiae stipendia
mereretur, amicales relationes contraxit cum familia Tazioli, in q u a
a d e r a t q u a e d a m iuvenis n o m i n e Adelis. H a n c deperire coepit Philippus
et eo a m o r progressus fuit, ut praegnans iuvenis evaserit. Quam ob
rem offensa familia, p r a e s e r t i m Aegistus Adelis frater, matrimonium
Philippo imposuit, mortis poena comminata, et certo inferenda, si illud
non contraxisset. Hoc metu compulsus Philippus promisit se Adeli
n u p t u r u m . At die statuta ad matrimonium celebrandum, loco se praesentandi coram parocho ad r i t u m nuptialem explendum, F e r r a r i a m
petiit. Ira vehementer exarsit Aegistus, qui minas mortis renovavit non
solum Philippo sed eius fratri, ac patri. Quibus commotus I vus, Fiorentiam reversus, die 23 augusti 1900 Adeli nupsit, quin t a m e n cum ea
individuum vitae consortium institueret. Imo post duos a n n o s ab initis
nuptiis obtinuit a magistratu civili separationem legalem. Cupiens deinde
plenam libertatem recuperare, die 4? aprilis 1906 coram tribunali civili, et
die 19 decembris 1908 coram tribunali ecclesiastico iudicia instauravit
de nullitate sui cum Adele matrimonii. Eius votis cessit sententia tribunalis civilis diei 28 februarii 1910. Curia vero florentina validum matrimon i u m edixit die 8 iulii 1909. Ab hac sententia Philippus provocavit ad
H. S. Auditorium petens eodem tempore suppletorium processum. Quo
peracto, n u n c causa iterum discutienda proponitur s u b geminis dubiis :
1. An constet de nullitate sententiae diei 8 iulii 1909.
IL
An
constet de
matrimonii nullitate in
casu.
23
A. Romana Rota
1. Quoad p r i m u m d u b i u m P a t r e s a d n o t a r u n t ad iudiciorum solemnitatem q u a s d a m requiri conditiones s e r v a n d a s s u b poena nullitatis a
lege positiva praescriptas pro iustitiae tutela. Plures antiquo iure numer a b u n t u r ; at, uti scribit Card. De Luca (De Iudic., disc. 38, n u m . 22):
« Nimium quidem laudabiliter resecatae s u n t . . . . ideoque in Curia n o n
« a t t e n d u n t u r nisi t r e s resultantes a tribus defectibus substantialibus,
« n e m p e iurisdictionis, citationis et m a n d a t i » . H a n c legem constituit
pro S. Rota P i u s IV const. In throno iustitiae, 27 decembris 1561, par. 13,
q u a m confirmavit P a u l u s V, const. Universi agri, 1 martii 1622, par. 5;
et recognovit Clemens X I I I const. Ex parte, 30 septembris 1760, p a r . 6,
r a t a m q u e h a b u i t Pius VII in Motu Proprio, diei 6 iulii 1816, par. 17.
T r i b u s citatis nullitatibus q u a r t a m addidit P i u s X const. Sapienti consilio expressam in can. 27, par. 3, legis propriae S. R o m a n a e Rotae.
His t a m e n pontificiis depositionibus non obstantibus, i m m u t a t a e mans e r u n t conditiones ab ipso naturali iure requisitae, ut iudicia valida
sint, secus enim iudicia penitus d e s t r u e r e n t u r ; S. R. Rota in Treviren.
Diffamationis, 15 maii 1913 c. Many, et in Luganen. Iurium, 5 m a r tii 1915 c. me.
Quibus animadversis, actoris p a t r o n u s validitatem sententiae Curiae
Florentinae conatur impugnare ex tribus praesertim capitibus: I videlicet ex eo quod servata non fuerit actoris intentio in libello manifes t a t a ; 2° quia partes citatae n o n fuerunt, nec lis contestata; 3° t a n d e m
quia processus non fuit publicatus.
o
At tutius est ratio d e s u m p t a ex praetensa libelli mutatione, quasi
actor petierit dispensationem a matrimonio rato et n o n c o n s u m m a t o ,
et iudex decreverit non constare de nullitate matrimonii ex capite vis
et m e t u s . Etenim, actor petiit quidem verbis valde impropriis in fine
libelli, « F a n n u l l a m e n t o del matrimonio perchè n o n consumato », at
superius exposuit, quod matrimonium « n o n era la risultanza di un
« libero consenso, che veniva sancito innanzi a Dio, con s u p r e m a pro« messa, ma l'effetto di violenze e minacce gravissime, che inibirono
« agli sposi l'estrinsecazione della loro volontà ». Circa u t r u m q u e caput
iudices Florentini testes r o g a r u n t , et rem detulerunt Sacrae Congregationi super disciplina s a c r a m e n t o r u m , quae rescripsit: « L'Ordinario
« compia il processo di nullità usque ad definitivam sententiam inclu« sive ». Et merito ; actor enim, etsi expresse n o n petiit nullitatis declarationem ex capite vis et metus, t a m e n in causis matrimonialibus, cum
a g a t u r de bono publico, iudex ex officio supplere potest ignorantiae et
negligentiae actoris, q u a n d o ex libello, vel ex processu a p p a r e a t matrimonium aliquo impedimento contractum fuisse.
M
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
Nec nullitas sententiae a d m i t t e n d a est ob defectum citationis et
litis contestationis. Citatio enimvero, q u a t e n u s est in ius vocatio, seu
q u a t e n u s est actus legitimus, quo quis ex mandato iudicis vocatur in
iudicium iuris experiundi causa, n e d u m positivo iure, sed etiam n a t u rali necessario requiritur « quia citatio spectat ad n a t u r a l e m defensio« nem sicque nulli est deneganda, cum n e m o i n a u d i t u s condemnari
« debeat. U n d e citatio dicitur esse principium ac f u n d a m e n t u m iudicii,
« seu prima pars iudicii » (Reiffenstuel, lib. II, tit. III, par. II, n. 42,
46, 48). Verum h o c intelligendum n o n est de ipso materiali actu citationis: q u a n d o enim quis coram iudice sistit iuris sui experiendi causa,
nihil refert an sit praesens per decretum citationis, vel sponte s u a citationem praeveniens, a u t casu aliquo coram iudice c o m p a r e a t s u a iura
defensurus; finis enim citationis obtentus est, et defensioni aeque consultum (cfr. E m u s Lega, De iudiciis eccies., vol. I, part. I, lect. II, tit. II,
n. 4-7). P o r r o in casu Adeles, etsi ex actis n o n appareat citatam fuisse,
coram iudice in loco iudicii ad praecisum finem iudicii, adfuit tamen.
Legitur enim in actis: « A di 28 marzo 1909 avanti m i m o Mons. Ales« s a n d r o Giolli... Mons. Mannucci difensore del vincolo ... e di me infra« scritto Cancelliere si è personalmente costituita la Signora Adele di Do« menico », etc. Nulla pariter quaestio esse potest quoad omissionem litis
contestationis, praesertim quia in iudicio s u m m a r i o , quo causae matrimoniales pertractari debent, litis contestatio n o n requiritur; accusato enim
impedimento et audita altera parte iam iudicii obiectum est determinatum.
R e m a n e t e x p e n d e n d u m tertium nullitatis caput, q u o d respicit omissionem publicationis processus. Reiffenstuel in lib. I I , tit. XX, n. 523, 524,
sibi quaestionem proponit : « Utrum publicatio attestationum sit de s u b « stantia processus iudiciarii » et respondet publicationem attestationum
n o n esse de substantia processus iudiciarii, bene vero de eius iustitia.
Conclusio h a e c desumitur ex cap. 22 De sent. et re iudic, ubi Pontifex
post interpositam ad se appellationem, novis iudicibus delegatis mandat, ut, servatis servandis, confirment processum, q u e m alii iudices form a r u n t , s e n t e n t i a m q u e t u l e r a n t testium depositionibus coram partibus
minime publicatis nec ostensis eisdem. Quem t e x t u m Innocentius ibid. et
glossa marginalis dicit esse singularem ad hoc, quod attestationum
publicatio sit de iustitia, n o n a u t e m de s u b s t a n t i a processus. Accedit
ratio : quia iudici semper publicatae s u n t attestationes, seu nota acta
iudicii, et p a r t i u m iura, ut inquit Menochius cit., q. 33, n. 1 et 2 et
Pirh. Ist. XX. n. 202; u n d e cum is optime i n s t r u c t u s sit de iure p a r t i u m
ex attestationibus testium sibi cognitis, ferre sententiam poterit, lataque
valebit, nisi ab ea appellatum fuerit.
S. Romana Rota
25
Ex q u i b u s o m n i b u s P a t r e s p r i m u m d u b i u m dimittendum esse cens u e r u n t negativa responsione.
Secundum dubium quod spectat; neminem latet ad essentiam matrimonii consensum requiri ; est enim matrimonium ipsemet contractus
naturalis a Christo Domino ad dignitatem sacramenti elevatus; et ideo,
sicut ceteri contractus, consensu perficitur. Consensus vero i m m u n i s
esse debet a qualibet coactione sive phisica, sive m o r a l i ; hinc n o n
solum vis, sed etiam m e t u s m a t r i m o n i u m invalidat, saltem iure canonico, ex cap, 14, 15 et 28, tit. De Sponsal. et matrim. Et merito, q u a m v i s
enim m e t u s non auferat eligendi et consentiendi facultatem, reddit t a m e n
voluntatem procliviorem in e u m actum, a quo alias is, cui m e t u s incutitur, se abstineret. Proinde per metum illa plena aufertur libertas, q u a m
sacri canones r e q u i r u n t in n u p t u r i e n t i b u s . Metus autem, ut matrimonii
nullitatem inducat, I debet esse gravis, seu cadens in constantem virum,
quod verificatur q u a n d o grave est m a l u m minitatum saltem pro illa persona, quae timet, et haec p e r s o n a p e r s u a s u m h a b e t malum hoc sibi
revera imminere. 2° Debet procedere ab extrinseco, seu a causa libera;
3° debet incuti ad extorquendum c o n s e n s u m ; et 4° tandem debet esse
iniustus. Metus dicitur iniustus « q u a n d o m a l u m quod timetur est aliqua
« ratione iniustum, sive quoad substantiam, si nullo pacto debetur, e. g.
« si agitur de p o e n a ex delicto, quod commissum non est, licet iudex
« competens, et servaverit ordinem iuris, a u t si delictum commissum
« est, sed illam p o e n a m minime meretur; sive quoad modum, si m a l u m
« quidem debetur, sed n o n ab ea persona, a u t non eo m o d o ; v. g. agitur
« de poena inflicta a iudice incompetenti, a u t n o n servato ordine iuris,
«'licet delictum sit a d m i s s u m et poena per se i u s t a ; sive quoad substan« tiam simul et modum, quod ex dictis intelligitur » ( G a s p a n i, De matrimonio, vol. II, n. 948, tertiae edit.).
o
Modo ad factum. - Aegistus Tazioii, cognita sororis suae Adelis
praegnantia, n o n suasionibus t a n t u m , sed p e r s u a s i o n i b u s et minis gravissimis Philippo Benvenuti imposuit matrimonii celebrationem. Hoc
imprimis ipse Aegistus fatetur his verbis: « Essendo... mia sorella rimasta
« incinta, ed accorgendomi che il B e n v e n u t i tentava di evitare il matri« monio, allo scopo di salvaguardare l'onore della n o s t r a famiglia, ado« perai tutte le ragioni morali per tenervelo obbligato. Non valendomi
« queste, mi valsi anche della forza pigliandolo a pugni nel n o s t r o negozio
« e un'altra volta minacciandolo col revolver». Quod confirmant Adeles
et testes. Adeles enim ait: « Mio fratello g l i fece l'uomo addosso, come
« suol dirsi, minacciandolo anche della vita ». Testis autem Cipriani
26
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
haec h a b e t : « Lo stesso Egisto mi n a r r ò che, a p p e n a a v u t a notizia
« dello stato di gravidanza della propria sorella, fece ricerca del Signor
« Benvenuti, e trovatolo da solo gli rimproverò il fatto. Il Signor Ben« venuti rispose di n o n saper nulla, e i m m e d i a t a m e n t e il Signor Tazioli
« gPinflisse u n o schiaffo così forte da gettarlo a terra. Allora Benvenuti
« promise che avrebbe rimediato », Et in s e c u n d a depositione addit :
« Il Benvenuti si adattò a sposare per timore del fratello della Tazioli,
« q u a n d o questi come mi raccontò lui stesso, fece al Benvenuti q u e s t o
« t r i l e m m a : ammazzarsi, o farsi ammazzare, o s p o s a r e » . Testis pariter
Manganelli deponit: « Lo stesso Egisto mi confidò che più di u n a volta
« era venuto a vie di fatto, e che specialmente un giorno lo percosse
« con pugni t r o v a n d o m i io stesso presente ». T a n d e m , aliis omissis testib u s , Dantes Stoccanti refert: « T r o v a n d o m i alcune volte nel negozio
« del Sig. Benvenuti, posso dire che il fratello della Signora Tazioli più
« volte minacciò anche con il revolver il detto Benvenuti per costrin« gerlo a sposare la sorella ».
Acriores evaserunt minae, p o s t q u a m Philippus Ferrariam petiit
eadem die, q u a n u p t i a e e r a n t celebrandae. H a e c enim habet Hugo Philippi frater: « Il giorno innanzi del fissato matrimonio, mio fratello venne
« da me, e mi disse che lui era per niente disposto a sposare l'Adele
« Tazioli e che egli fuggiva a F e r r a r a . Il giorno dopo Egisto venne da
« me alla caserma del 3° Genio, ove io mi trovava, e cominciò ad insul« tare me, e t u t t a la mia famiglia, minacciando il mio fratello, che
« d o v u n q u e l'avesse trovato, gli metterebbe il cuore in m a n o . Dopo
« questo fatto io scrissi r i p e t u t a m e n t e al b a b b o mio facendogli pres« sione, perchè persuadesse mio fratello a sposare la Tazioli ». In epistola a u t e m scripta ab Aegisto actoris patri haec l e g u n t u r : « Lui crede
« f o r s e di essersi messo in salvo, lui crede forse di essere fuggito dalle
« mie mani e alla mia s a n g u i n o s a vendetta..., io l'ucciderò... Suo figlio
« non ha che tre cose da scegliere: sposare, farsi uccidere, o p p u r e farsi
« saltare le cervella... Obblighi suo figlio con la s u a a u t o r i t à di p a d r e
« a fare il suo dovére... diversamente la catastrofe è imminente ». His
minis pérterritus, consulentibus etiam p a r e n t i b u s , Philippus Florentiam
rèversus est m a t r i m o n i u m cum Adele celebraturus. T i m e n s vero Aegistus ne Philippus iterum fugam arriperet, ipse, uti deponit testis Manganelli, « fissata l'ora del matrimonio per la seconda volta... si recò alla
« casa Benvenuti e con l'arma in p u g n o lo costrinse a salire in carrozza
« per recarsi alla chiesa e compiere la cerimonia del matrimonio ».
H a e c omnia n o n solum in t u t o collocant m e t u s existentiam, sed
d e m o n s t r a n t etiam eius gravitatem ; q u a e gravitas augetur indole a t t e n t a
S. Romana Rota
m e t u m passi. Philippus enim n o n erat vir adeo forti animo praeditus,
ut diutius resistere posset t u m minis, t u m pressuris familiae. Nam t u n c
temporis n e u r a s t h e n i a laborabat, q u a e animum debilem et excitationi
obnoxium reddit. Constat enim Philippum an. 1898 per duas h e b d o m a d a s propter h u n c m o r b u m in xenodochio militari degentem fuisse. De
eodem etiam morbo duo t e s t a n t u r medici. Ita Dr. Falconi ait: « Come
« medico c u r a n t e potei constatare lo stato nevrastenico accentuato del
« sig. Ivo Filippo Benvenuti, e quindi qualsiasi coercizione morale eser« citava u n a influenza decisiva nella s u a volontà ». Et medicus Catelli
deponit: « Ho constatato il suo stato mentale fortemente neurasténico
«e la s u a debolezza di carattere, t a n t o che cedeva con facilità a qua« l u n q u e impressione e coercizione morale che gli venisse dal di fuori ».
Nec spes aliqua adesse poterat Aegistum minas ad effectum perducturum n o n fuisse; ipse enim, ut h a b e t testis Cipriani « era di carattere
« energico e risoluto ».
Metus in casu fuit etiam directus ad e x t o r q u e n d u m c o n s e n s u m ;
Aegistus enim expresse et explicite mortem a u t matrimonium propos u e r a t ; et iniuste. Iniustitiam m e t u s denegant iudices Florentini in
appellata sententia, « attesoché... ne ingiusto possa dirsi il timore q u a n d o
« è incusso per riparare u n a i n g i u r i a » . A t a n i m a d v e r t e n d u m est t u n c
t a n t u m exurgere obligationem reparandi matrimonio iniuriam illatam
per deflorationem, q u a n d o coram iudice probetur virginem defloratam
fuisse promissione m a t r i m o n i i ; et nullam adesse c a u s a m ob q u a m stup r a t o r eximi possit ab obligatione contrahendi matrimonii; v. g. odium
inter sponsos, periculum scandali, timor mali exitus, etc. (Rota, dec. 246,
n. 6, p. III et 45 p. X, Recent. ; Lehmkuhl, Theol, mor., I, n. 997, edit. 10;
Genicot, Theol, mor., n. 569, edit. 6). Iamvero ex actis constat quidem
Adelem opera Philippi u t e r o gravem evasisse, sed nullibi legitur hoc
accidisse sub promissione matrimonii. Expressiones Adelis: « Mi offrì di
« sposarmi... continuò a corteggiarmi... durò l'amoreggiamento tre a n n i ;
« d u r a n t e il quale durava il pensiero di farsene u n a moglie », n o n veram
promissionem secumferunt, sed simplex propositum.
Verum, posita etiam promissione, exitus m a i u s timeri optime poterat ex nuptiis Philippi cum Adele: ambo enim averso animo matrimonium contraxerunt. Philippus revera ait: « Non ho mai avuto la volontà
« di farmene u n a moglie;... era contraria lei stessa a contrarre matri« monio ». Quod s p o n s a confirmat q u a n d o fatetur nuptias iniisse « pres« s a t a dai parenti e per esservi di mezzo il figlio ». Testis Giselda Pulli
fere eadem h a b e t : « Lei pure, dietro alla disgrazia successa, s'indusse a
« sposare il Benvenuti spinta dalla famiglia, perchè sapendo la condotta
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
« del Benvenuti, ella finalmente n o n era molto p o r t a t a a sposarlo ».
Explosa itaque taxativa obligatione ex parte Philippi contrahendi matrimonii, eidem, posita p r a e g n a n t i a Adelis, o n u s i n c u m b e b a t a u t dolanoli
aut nubendi. Quare cum Aegistus hoc alterum imposuerit, comminato
vitae periculo, m e t u m incussit iniustum q u o a d s u b s t a n t i a m . Qui m e t u s
fuit etiam iniustus quoad m o d u m ; n o n enim Aegisto fas erat p r o p r i a
auctoritate obligationis, si q u a e extitisset, implementum exigere, sed hoc
obtinere debuisset iuris ordine servato, et cum legitimi iudicis interventu.
Quibus omnibus, t u m in iure, t u m in facto consideratis et bene
perspectis, Nos infrascripti Auditores de t u r n o , pro Tribunali sedentes,
et solum Deum prae oculis habentes, Christi n o m i n e invocato, decern i m u s , declaramus ac definitive s e n t e n t i a m u s constare de validitate sententiae Florentinae diei 8 iulii 1909, et de nullitate matrimonii inter
Philippum Benvenuti et Adelem Tazioli; i. e. ad proposita dubia respond e m u s : Ad I. Negative; ad II. Affirmative. S t a t u e n t e s praeterea e u m d e m
Philippum Benvenuti ad expensas iudiciales solvendas teneri.
Ita p r o n u n c i a m u s , m a n d a n t e s Ordinariis locorum et ministris Trib u n a l i u m ad quos spectat, ut exsecutioni m a n d e n t h a n c nostram definitivam sententiam, et a d v e r s u s reluctantes procedant ad n o r m a m
S S . C a n o n u m et praesertim cap. 3, sess. XXV, De Reform. Concilii Tridentini, iis adhibitis exsecutivis et coercitivis mediis, quae magis efficacia
et o p p o r t u n a pro rerum adiunctis exstitura sint.
R o m a e , in sede Tribunalis S. R. Rotae, die 28 ianuarii 1918.
Guilelmus Sebastianeiii, Decanus, Ponens.
P e t r u s Rossetti.
Raphael Chimenti.
L. & S.
Ex Cancellaria S. R o m a n a e Rotae.
Sac. T. Tani, Notarius.
Ii
Diarium Romanae Curiae
DIARIUM ROMANAE CURIAE
S. CONGREGAZIONE DEI RITI
Martedì 3 dicembre 1918, nel Palazzo Apostolico Vaticano, dinanzi all'augusta presenza del Santo Padre, si è tenuta la Congregazione Generale dei
Sacri Riti, nella quale gli Emi e Rmi Signori Cardinali, i Rmi Prelati ed i
Consultari teologi componenti la medesima, hanno discusso e dato il loro
voto dapprima sul dubbio detto del tuto per la solenne Canonizazzione del
Beato Gabriele dell'Addolorata Conf., chierico professo della Congregazione
della Ssma Croce e Passione di N. S. G. C, e quindi sul dubbio intorno a due
miracoli che si asseriscono operati da Dio per intercessione della Venerabile
Serva di Dio Anna Maria Taigi del Terzo Ordine della Ssma Trinità, i quali
miracoli vengono proposti per la beatificazione della medesima Venerabile.
Martedì 10 dicembre 1918, nel Palazzo Apostolico Vaticano, si è tenuta
la Congregazione dei Sacri Riti Ordinaria Particolare, nella quale gli Emi e
Rmi Signori Cardinali componenti la medesima, insieme ai Rmi Prelati Officiali, hanno trattato le seguenti materie:
1) intorno alla validità del Processo Apostolico costruito nella Curia di
Coutances sopra due miracoli che si asseriscono operati da Dio per intercessione della Beata Maddalena Postel, Fondatrice delle Suore delle Scuole Cristiane della Misericordia, proposti per la Canonizzazione della stessa Beata;
2) intorno alla validità e rilevanza del Processo Apostolico Addizionale
costruito nella Curia di Lione sopra la fama di santità della vita, delle virtù
e dei miracoli in genere del Venerabile Giovanni Claudio Colin, Sacerdote fondatore dei Maristi;
3) e parimenti intorno alla validità e rilevanza del Processo Apostolico
costruito nella Curia di Brescia sopra la fama di santità della vita, delle virtù
e dei miracoli in genere della Serva di Dio Maria Crocefissa Di Rosa, Fondatrice delle Ancelle della Carità;
4) intorno alla validità dei Processi Apostolici ed Ordinari per la Causa
di Beatificazione e Canonizzazione della Serva di Dio Suor Teresa del Bambino Gesù, Monaca professa Carmelitana Scalza del Monastero di Lisieux;
5) e finalmente intorno al culto, in ossequio ai Decreti di Urbano VIII,
non mai prestato alla Serva di Dio Margherita Rutan, delle Figlie della Carità
di San Vincenzo de Paoli, uccisa, come si asserisce, in odio alla Fede.
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
30
Martedì 17 dicembre 1918, presso 1' Emo e Rmo Signor Cardinale Ponènte
Gaetano Bisleti, è stata tenuta la Congregazione dei Sacri Riti Antipreparatoria, nella quale i Rmi Prelati Officiali ed i Rmi consultori teologi hanno
discusso e dato il loro voto sopra L'eroismo delle virtù del Ven. Servo di Dio
Giuseppe Cafasso, sacerdote secolare, superiore del Collegio Ecclesiastico di
Torino.
•
•
•
.
SEGRETERIA DI
STATO
NOMINE
Con Biglietti della Segreteria di Stato il Santo Padre si è degnato di
nominare:
.
3 dicembre 1918. 11 R. P. Arturo Wermesch, della Compagnia di Gesù, Consultore della S. Congregazione dei Sacramenti.
»
L'Emo signor Cardinale Lodovico Billot, Protettore delle
17
»
Suore di Nazareth.
»
L'Emo signor Cardinale Tommaso Pio Boggiani, Protettore
dell'Istituto delle Suore Domenicane del Ssmo Ro18
»
sario, aventi ta Casa Madre in Sinsinawa, Wisconsin, U. S. A.
»
L'Eino signor Cardinale Raffaele Scapinelli di Lèguigno,
Prefetto della S. Congregazione dei Religiosi, ed
19
»
il Revino P. Abate D." Mauro Serafini, O. S. B.,
Segretario della medesima S. Congregazione.
»
L'Emo signor Cardinale Andrea Frühwirth, Protettore della
Congregazione di S. Caterina da Siena, delle Suore
27
»
Terziarie Domenicane, assistenti gli infermi.
»
Mons. Giovanni Battista Maria Menghini, Sottosegretario
»
»
della S. Congregazione Cerimoniale.
»
Mons. Giovanni Biasiotti, Prelato Chierico della Rev. Ca28
»
mera Apostolica.
»
Il R. P. Gustavo Frank, della Congregazione dello Spirito
»
»
Santo, Consultore della S. C. dei Riti per le Cause
di Beatificazione e di Canonizazione.
»
L'Emo Signor cardinale Oreste Giorgi, Protettore delVIstituto delle Poverelle di Bergamo.
(
Diarium Romanae Curiae
31
Con Brevi Apostolici il Santo Padre si è degnato di nominare :
Protonotari Apostolici ad instar participantium:
S luglio 1917. Mons. Giovanni Onorato Cappati, della diocesi di Nizza.
29 novembre 1918. Mons. Giovanni M. Emilio Sahut, della dioc. di Montpellier.
5 dicembre » Mons. Emanuele Al ves Tarres Carneiro, dell'archidioeesi
di Braga.
17
»
»
Mons. Francesco Fellinger, Vicario Patriarcale di Gerusalemme.
20
»
»
Mons. Sebastiano Pinceti, vicario generale della diocesi di
Chiavari.
Prelati Domestici di S. S.:
SO novembre 1918. Mons. Valerio Ploskiewcz, dell'archidioeesi di Varsavia,
3 dicembre
»
Mons. Giovanni Giuliano Palisser, della diocesi di Orano.
14
»
»
Mons. Francesco Weis, della diocesi di Basilea.
18
»
» Mons. Filippo Evangelisti, di Roma.
ONORIFICENZE
Con Brevi Apostolici il Santo Padre si è degnato di conferire le seguenti
onorificenze:
La Commenda dell'Ordine di S. Gregorio Magno, classe civile:
25 ottobre 1918. Al sig. Agostino Raude, della diocesi di Paderborn.
28 novembre »
Al sig. prof. Salvatore Nobili, di Roma.
1 dicembre »
Al sig. Dedjaz Emerou, vice-governatore dell' Harar.
17
»
»
Al sig. Pietro Giacomo Giuseppe de Wit, della diocesi di
Bois-le-Duc.
27 Cavalierato dell'Ordine di S. Gregorio Magno, classe civile:
10 dicembre 1918. Al sig. Francesco Garrone, dell'archidioeesi di Torino.
»
»
» Al sig. dott. Pietro Luigi Peynetti, della medesima archid.
La Gran Croce dell'Ordine di S. Silvestro Papa:
29 novembre 1918. Al sig. Raffaele Mitjana y Gordon, ministro plenipotenziario di Spagna a Caracas.
21 dicembre »
Al sig. dott. Antonio Alvarez Lobo, della dioc. di Campinas.
Il Cavalierato dell'Ordine di S. Silvestro Papa:
5 dicembre 1918. Ai sig. Marino Lo Schiavo, dell'archidioeesi di Napoli.
10
»
» Al sig. Carlo Mittermüller, dell'archidioeesi di Monaco.
»
»
»
Al sig. ing. Alberto Cuccoli, dell'archidioeesi di Bologna.
12
»
»
Al sig. Giovanni Teodoro Toorop, della diocesi di Harlem.
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
MAGGIORDOMATO DI S U A SANTITÀ
Con Biglietti di S. Ii. Rma Mons. Maggiordomo, il Santo Padre si è degnato
di nominare:
Camerieri Segreti soprannumerari di S. S. :
17 gennaio 1917.
29 maggio 1918.
23 luglio
»
»
»
»
»
»
»
12 agosto 1918.
»
»
»
30 settembre »
»
»
»
»
»
»
21-novembre »
22
«
»
27
»
»
5 dicembre
»
»
»
»
Mons.
Mons.
Mons.
Mons.
Mons.
Mons.
Mons.
Mons.
Mons.
Mons.
Mons.
Mons.
Mons.
Mons.
Mons.
Noradino Eugenio Torriceila.
Carlo Müller, della diocesi di Secovia.
Guglielmo Pichler, dell'archidiocesi di Vienna.
Antonio Philipp, della medesima archidiocesi.
Augusto Schaurhofer, della medesima archidiocesi.
Luca Grgié, della diocesi di Spalato e Makarska.
Raimondo Maroevié, delle medesime diocesi.
Antonio ELlner, della diocesi di Trieste.
Giovanni Láska, dell'archidiocesi di Olmütz.
Francesco Koupil, della medesima archidiocesi.
Santo Balduzzi, della diocesi di Bergamo.
Bartolomeo Orsi, della diocesi di Rieti.
Felice Attard, della diocesi di Malta.
Antonio L. Iglesias (Chili).
Leone Mahzetti, dell'archidiocesi di Baltimora.
Camerieri d'onore in abito paonazzo di S. S.:
12
»
22
28
»
16
20
2S
11
23
agosto 1918. Mons.
» Mons.
» Mons.
» Mons.
» Mons.
»
» Mons.
»
»
Mons.
novembre
»
Mons.
»
dicembre » Mons.
» Mons.
»
» Mons.
»
Cameriere d'onore
dicembre 1918. Il sig.
luglio
Carlo Ketterer, dell'archidiocesi di Colacza.
Francesco Tantos, della medesima archidiocesi.
Giuseppe Holtzinger, della medesima archidiocesi.
Biasio Hirka, della medesima archidiocesi.
Alessandro Gärtner, della medesima archidiocesi.
Ottone Stanovsky, della diocesi di Leitmeritz.
Giuseppe Mancini, di Roma.
Augusto Fidecicchj, di Roma.
Luigi Biondi, di Roma. '
Vincenzo Botto, della diocesi di Chiavari.
Giuseppe Di Girolamo, di Roma.
di Spada e Cappa soprannumerario di S.S.:
Antonio Casati, dell'archidiocesi di Milano.
Cappellano d'onore extra urbem di S. S.:
1918. Mons. Gottardo Blümel, deli archidiocesi di Vienna.
NECROLOGIO
8 dicembre 1918. Mons. Giuseppe Stadler, arcivescovo di Serajevo.
L'Erno signor cardinale Giulio Tonti, Prefetto della S. Con11
gregazione dei Religiosi.
Mons. Emilio Poletti, vescovo di Bagnorea.
17
Mons. Ludovico Gavotti, arcivescovo di Genova.
23
Mons. Antonio Lopez y Pelaez, arcivescovo di Tarragona.
26
Mons. Ulpiano Perez y Quiñones, vescovo di Riobamba.
27
Annus XI - Yol. XI
1 Februarii 1919
Num. 2
ACTA APOSTOLICAE SEDIS
nOMMENTAPJUM
OFFICIALE
ACTA BENEDICTI PF. XV
LITTERAE
APOSTOLICAE
ABBATIA ALTAHENSIS O, S. B. IN B AVARIA RESTITUITUR IN ABBATIAM SUI IURIS,
COMMISSA EXSECUTIONE ABBATI PRIMATI O. S. B.
B E N E D I C T U S P P . XV
Dilecte fili, salutem et apostolicam benedictionem. —- E x p o n e n d u m
curavit Nobis dilectus filius Williboldus Adam, a b b a s monasterii Mettenensis Congregationis Benedictinae Bavaricae, perantiquam abbatiam
Altahae Inferioris, vulgo Niedevaltaich dictam, ad S. Mauritium, quond a m iure meritoque fuisse inter celeberrima Germaniae coenobia adnum e r a t a m . Et re quidem vera constat abbatiam enunciatam circa a n n u m
reparatae salutis DCCXXXI fuisse a B a v a r o r u m Duce, auspice S. F i r m i n o ,
conditam et filiis S. Benedicti t r a d i t a m ; e a n d e m q u e per undecim fere
saecula sanctitatis et litterarum laude nec non propagandae religionis
studio m i r a n d u m in modum floruisse. Etenim ex hoc monasterio duo
prodiere viri q u o s Ecclesia Dei sanctorum caelitum albo inseruit, videlicet S. Godehardus, episcopus Hildeshemensis, et S. Thiemo, episcopus
et martyr, nec non complures alii sanctimonia vitae insignes viri; q u i
t a m q u a m beati coluntur. Duo etiam archiepiscopi, octo episcopi et viginti
q u a t u o r aliorum monasteriorum abbates n u m e r a n t u r , qui olim in monasterio Altahae legiferi Benedicti Patris regulam professi sunt. Cognitum
pariter est nonnullas alias abbatias coenobium Altánense condidisse,
complures reformasse novoque auxisse splendore. Attamen, ineunte
saeculo decimonono, a n n o Domini MDCCOIII, Altahensis abbatia, quae
ACTA, vol. XI, n. 2. — 1-2-919.
3
34
Acta, Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
per illud temporis a d h u c q u i n q u a g i n t a tres sacerdotes inter suos m o n a chos professos recensebat, per nefas a civili gubernio vi oppressa est.
Verum cum, nostra aetate, r e b u s in melius, Deo favente, mutatis, spes
effulgeat hoc insigne monasterium in integrum restituendi atque adsit
occasio acquirendi m a g n a m partem tam aedium q u a m fundorum olim
ad ipsam abbatiam pertinentium, enixas Nobis idem Mettenensis abbatiae a b b a s humiliter preces adhibuit, ut m e m o r a t a m a n t i q u a m a b b a t i a m
in integrum restituere dignemur. Nos autem, quibus nihil antiquius est
q u a m ut vetusta et gloriosa Catholicae religionis m o n u m e n t a ad pristin u m decus revocentur, optatis his ultro libenterque a n n u e n t e s , collatis
consiliis cum VV. F F . NN. S. R. E. Cardinalibus Congregationi p r a e p o sitis pro Religiosorum negotiis pertractandis, apostolica Nostra auctoritate, praesentium vi, tibi, dilecte fili, qui uti Abbas P r i m a s u n i v e r s a m
Benedictinam Familiam moderaris, c o m m i t t i m u s : I. Ut, pro tuo arbitrio
et conscientia, abbatiam Altahensem Ordinis S. Benedicti, cum o m n i b u s
iuribus ac privilegiis olim illi concessis, restituas, e a m q u e t a m q u a m sui
iuris abbatiam Congregationi Benedictinae Bavaricae unias, nec n o n
privilegiorum et favorum huic Congregationi concessorum participem
facias. - II. Praecipias, ut sic restituta Altahensis abbatia administretur
a Priori Conventuali, quem ex suis monachis a b b a s coenobii Mettenensis nominabit, u s q u e d u m nova familia monastica in restituta a b b a t i a
ita creverit, ut proprius iam a b b a s constitui possit. Cum vero regimen
Congregationis iudicaverit o m n i a ad c o n s t i t u e n d u m a b b a t e m requisita
adesse, t u n c iubeas, ut Congregationis Bavaricae Benedictinae P r a e s e s ,
re cum civili gubernio Bavariae composita, Capitulum Altánense ad
canonicam abbatis electionem convocet, electioni ad n o r m a m OrdinisConstitutionum praesideat, electumque Sanctae huic Sedi confirmandum
praesentet. - III. Denique concedas abbati Mettenensi ut quos a p t o s
iudicaverit ex propriae abbatiae Mettenensis monachis et conversis ad
efformandam p r i m a m restitutae abbatiae familiam Altaham mittat. Verum permittas, ut religiosis sic missis, quinquennio elapso, liberum
sit vel Altahae, a n n u e n t e abbate Mettenensi et Priore Conventuali Arianensi, stabilitatem s u a m firmare, vel ad p r o p r i u m Mettenense coenobium, si malint, redire. H a e c concedimus, edicimus, m a n d a m u s , n o n
obstantibus contrariis q u i b u s c u m q u e .
D a t u m R o m a e a p u d s a n c t u m P e t r u m , s u b a n n u l o Piscatoris, die
x decembris MCMXVIII, Pontificatus Nostri a n n o quinto,
P . CARD. GASPARRI, a Secretis Status.
Acta Benedicti PP. XV
35
EPISTOLAE
I
AD IOSEPHUM S. R. E. CARD. PRISCO, ARCHIEP. NEAPOLITANUM, CETEROSQUE
CAMPANIAE ORDINARIOS, GRATIAS AGENS DE COMMUNIBUS OBSEQUENTISSIMIS LITTERIS, OCCASIONE PROXIMI CONVENTUS ANNUI REVERENTER DATIS.
Dilecte fili noster ac venerabiles fratres, salutem et apostolicam
benedictionem. — Imaginem vestrae in Nos {.ietatis n o n mediocri cum
iucunditate perspeximus in litteris, q u a s proxime, Neapoli congregati,
communiter ad Nos dedistis. Detulerunt eae quippe officia vestra, in
primisque grati animi significationes ob p r o m u l g a t u m Codicem et proposita curandi ut in Campaniae dioecesibus latae leges executioni mandentur. Q u a n t u s ager ad excolendum; quam fructuosi vobis labores!
Latissime enim, ut bene nostis, patet Codicis disciplina, cum et clericos
afficiat et laicos, et utrosque ad omne officii m u n u s studeat conformare.
O m n i n o q u a e sit conditio dioecesium vestrarum, quid in u n a q u a q u e
e a r u m evellendum d e s t r u e n d u m q u e sit, quid aedificandum et plantand u m vos videtis. Sed quidquid h a c in re aggreditur, id docendo, hort a n d o , praecipiendo s e q u e n d u m maxime est, id s u m m a ope c o n a n d u m ,
ut catholici omnes Christum i n d u a n t et in actione vitae libere p r a e se
ferant: ut Ecclesiam m a t r e m n o n v e r b u m t a n t u m neque lingua diligant,
sed, opere et veritate : ut Apostolicae Sedi ita adhaereant, ut eius iussa
faciant et iura animose tueantur. Haec enim nisi fundamenta p o n a n t u r ,
vix quicquam p r o d e r u n t cetera. O p p o r t u n e a d m o d u m mentio a vobis
facta est s a n c t a r u m Campaniae P r a e s u l u m . Pertinet ad vos n o n solum
e o r u m gloriae haereditas, sed etiam factorum imitatio. Iidemque, quor u m perpetua cura ea fuit, ut disciplinae custodia Christus in o m n i b u s
viveret, videntur exemplo suo vos in proposito sancto confirmare et ad
ea hortari, quae Nos scribenda ad vos p u t a v i m u s amore magis impulsi,
q u a m quod a r b i t r a r e m u r vos monitis indigere Nostris.
De c o m m u n i b u s officiis gratias vobis agimus ex animo, Nostraeque
testem benevolentiae ac caelestium auspicem m u n e r u m apostolicam benedictionem vobis o m n i b u s , dilecte fili Noster ac venerabiles fratres, clero
ac populo unicuique vestrum tradito p e r a m a n t e r in Domino i m p e r t i m u s .
D a t u m R o m a e a p u d S. P e t r u m , die xxvi decembris MCMXVIII, P o n ficatus Nostri a n n o q u i n t o .
BENEDICTUS P P . XV
36
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
II
AD R. P. D. ARTHURUM HINSLEY, ANTISTITEM DOM. PONT., URBANI ANGLORUM
COLLEGII MODERATOREM, SAECULO EXEUNTE A COLLEGIO RESTITUTO.
Dilecte fili, s a l u t e m et apostolicam benedictionem. — Pietatem et
fidem, q u a e s u m m a semper fuit, istius Collegii, cui praesides, erga h a n c
beati Petri Cathedram, egregie tu quidem n u p e r testabaris, t u o et alum n o r u m nomine, ob exactum saeculum a Collegio restituta. Eiusmodi
Nos testimonium libentissime, ut ipse intelligis, complexi s u m u s ; gaud e m u s q u e causam Nobis dari profitendae eius, q u a v e s t r u m I n s t i t u t u m
vicissim p r o s e q u i m u r , peculiaris caritatis. Ac digna sane est q u a e a
Nobis magnopere diligatur ista v i r t u t u m s t u d i o r u m q u e optimorum sedes,
q u a m , n o n solum ut Gregorii X I I I auctoritate est condita, sed etiam
ut, post illam rerum o m n i u m conversionem, Pii VII providentia revixit,
n e m o ignorat laetos u b e r e s q u e fructus Ecclesiae Aiiglicae peperisse.
Etenim superiori tempore immemorabiles inde profecti s u n t qui, m e n tibus a n i m i s q u e rite ad sacra m u n e r a conformati, in Angliae Missionibus utilissime elaborarunt. Ex iisque n o n pauci eo clariorem i n v e n e r u n t apostolatus laudem q u o d avitae fidei veritatem profuso sanguine
a s s e r u e r u n t . Posteriori autem memoria qui in eadem ista disciplina
educati erant, vel sacerdotes complures vel etiam s a c r o r u m antistites,
q u u m praeclaro fuerunt emolumento suis popularibus catholicis, t u m
ad dissidentium p a r a n d u m p r o m o v e n d u m q u e reditum, q u e m coeptum
fieri laetamur, in m a t e r n u m Ecclesiae R o m a n a e sinum, non est d u b i u m
quin m u l t u m a d h u c valuerint. I a m vero d o l e n d u m est quod i m m e n s a
E u r o p a e i belli calamitas plagam huic Instituto inflixit nimis gravem,
h i n c extenuatp a l u m n o r u m n u m e r o , illinc ádauctis rei familiaris angustiis. Nos quidem eius necessitati pro viribus opitulantes, ad sarciendam
Collegii fabricam, q u a n t u m modicae sinunt facultates Apostolicae Sedis,
conferre parati s u m u s . Sed multo amplius Collegii rationes, ut stabilit a t e m habeant, requirere videntur, in primisque adyoeatam desiderare
catholicorum ex Anglia largitatem. Certe optabile est ut qui bonis fort u n i s q u e a b u n d a n t , ii m a i o r u m imitati munificentiam, de suo quisque
istuc destinent q u a n t u m satis est ad s u p p e d i t a n d o s singulis alumnis
studiorum s u m p t u s . Verum praecipue c o m m e n d a t a m r e m v o l u m u s
operae et navitati E p i s c o p o r u m : quibus profecto, utpote ante alios
Apostolicae huic Sedi m a x i m e devinctis ac deditis, convenit prae ceteris
Acta Benedicti PP. XV
37
esse curae, ut u r b a n u m Ecclesiae Anglicae S e m i n a r i u m n o n modo ne,
o p p o r t u n a destitutum o p e , l a n g u e n d o deficiat, sed magis magisque
confirmatum vigeat et floreat. Nam, ut o m i t t a n t u r q u a e ad eruditionem
et disciplinam pertinent, - etsi enim sancte docteque domi p o s s u n t
a l u m n i sacrorum institui, multo maiora t a m e n a d i u m e n t a pietatis et
doctrinae in hac Urbe catholici nominis capite eis suppetere p l a n u m
est, - illud d u m t a x a t m e m o r a m u s quod a p u d h o m i n e s Ecclesiae m a t r i s
perstudiosos m a x i m u m p o n d u s h a b e r e debet: ad astringendos vel arctius
christianas gentes cum beati Petri Cathedra, t a m q u a m cum centro catholicae unitatis, praeclarum inesse vinculum in iis q u a e R o m a e pro u n a
q u a q u e natione p a t e n t d o m u s sacrae iuventuti educandae, ubi optimae
spei adolescentes, sub oculis Pontificis maximi, a p u d sacratos principum
Apostolorum cineres, inter augustissima christianae vetustatis monumenta, sacris initientur, et q u a e s i t u m de ipso fonte spiritum R o m a n a e
Fidei, quo se in disciplinae cursu penitus imbimberint, eundem in suos
cives deinceps effundant. I t a q u e sperare licet fore ut, Angliae Episcopis
adnitentibus, istud Collegium ex h a c incommoda condicione q u a m p r i m u m
emergat, quin etiam feliciter amplificetur. Haec a u t e m spes confirmatur eo
quod is n u n c est Collegii Cardinalis p a t r o n u s qui, religionis et ingenii
laude, n o n m i n u s Ecclesiae s e n a t u m q u a m Anglorum g e n u s illustrat.
Accedit ut c o m m u n i a tempora, q u a e ad pacem inclinant, ipsi q u o q u e
Instituto vestro auspicium afferant r e r u m meliorum. Ac caelestium
m u n e r u m conciliatrix e a d e m q u e testis p a t e r n a e benevolentiae Nostrae
sit apostolica benedictio q u a m tibi, dilecte fili, a l u m n i s q u e tuis a m a n tissime impertimus.
D a t u m R o m a e a p u d S. P e t r u m , in E p i p h a n i a Domini a n n o
Pontificatus Nostri quinto.
MCMXIX,
BENEDICTUS P P . XV
Iii
AD R. P. D. FRANCISCUM XAVERIUM EPISCOPUM TARBIENSEM ET LOURDENSEM
DE SACRIS SOLEMNIBUS PERAGENDIS IN MEMORIAM APPARITIONIS B. M. V.
IMMACULATAE.
Venerabilis frater, salutem et apostolicam benedictionem. — Q u u m
a n n u s compleretur sexagesimus ex quo I m m a c u l a t a Virgo Mater istic
conspiciendam se obtulerat, scimus in optatis tibi fuisse, ad faustum
38
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium
Officiale
eventum c o m m e m o r a n d u m , sacras toto a n n o agitare laetitias, nisi t a n t a
belli calamitas obsisteret. Nunc vero cum, Dei benignitate ac n u m i n e ,
a r m a t a n d e m conquiescunt, c o n s e n t a n e u m videtur u t p r o x i m u m Apparitionis festum peculiaribus sollemnibus celebratis. Nam h o c a n n o r u m
spatio quot q u a n t a q u e ad Lourdensem Specum facta sunt mirabilia,
cum affecta desperatis morbis corpora sanitatem ex improviso reciperent, cum aversis a religione animis subita fidei lux illaberetur, cum
innumerabiles inde, si n o n imploratae valetudinis compotes, t a m e n
paratissimi divinae obsequi voluntati redirent. De omni h a c beneficior u m copia Virgini beatissimae, cuius a p u d D e u m patrocinio s u n t tribuenda, ingentes grates persolvere officium e s t : q u i b u s beneficiis illud
ipsum a n n u m e r a r i debet quod, positis armis, reconciliandae pacis m u n d o
spes illuxit, cum eadem et Principem pacis I e s u m D o m i n u m ediderit,
et h u m a n i generis mater sit benignissima. H a n c vero ob causam amplius
i n s t a n d u m est a p u d divinam clementiam, ut ea p a x constituatur q u a m
optimus quisque exspectat, q u a e scilicet, iustitia et aequitate comite,
vincula inter universos p o p u l o s confirmet christianae caritatis. Quod
c u m de praesentissima Mariae ope ac suffragio Nobis s p o n d e a m u s , q u a s
ubique supplicationes n u p e r indiximus, eas maxime in aedibus marianis
celeberrimis, quo in n u m e r o Lourdensis eminet, h a b e r i g r a t u m est.
Quare sacra sollemnia, q u a e istic propediem fient, vehementer Nobis
intelligis probari. Atque ad e o r u m a u g e n d u m splendorem ac fructum,
de spirituali Ecclesiae thesauro, cuius a p u d Nos dispensatio est, omnib u s qui rite confessi et sanctissima Eucharistia refecti Lourdensem
Aedem adierint Indulgentiam Plenariam n o n solum die xi februarii
proximi, sed etiam singulis diebus anniversariis ceterarum Apparition u m Virginis I m m a c u l a t a e hoc a n n o redeuntibus, l u c r a n d a m concedim u s ; pari Indulgentiae m u n e r e eisdem condicionibus fruantur volumus
q u i c u m q u e earum sollemnium peregrinationum ad L o u r d e n s e m Basilicam participes e r u n t q u a e hoc vertente a n n o , ut scribis, suscipientur.
Ita ad pedes divinae Matris in ista benignitatis eius nobilissima sede
Nos quoque vobiscum vel in agendis gratiis vel in precibus adhibendis,
populi christiani causa, praesentes animo adesse videbimur. T u a e vero
pietatis et observantiae erga Nos officia p a t e r n a benevolentia rependentes, caelestium auspicem m u n e r u m tibi, venerabilis frater, t u o q u e
clero ac populo apostolicam ' benedictionem a m a n t i s s i m e in Domino
impertimus.
D a t u m R o m a e a p u d S. P e t r u m , die xx ianuarii MCMXIX, Pontificatus
Nostri a n n o quinto.
BENEDICTUS P P . XV
S. Congregatio
Consistorialis
39
ACTA SS. CONGREGATIONUM
SACKA. CONGREGATIO CONSISTORIALIS
I
DECRETUM
DE CLERICIS IN CERTAS QUASDAM REGIONES DEMIGRANTIBUS
Magni semper negotii fuit clericorum receptio ex dissitis vel t r a n s marinis locis provenientium: talibus in adiunctis deceptiones et fraudes
facile occurrant, easque detegere in tanta locorum distantia ac sermon u m diversitate diutini laboris est ac difficile. Unde Alexander III in
consultatione ad Episcopum Genomanensem, statuta Patrum veterum
renovans, de clericis in remotis regionibus ordinatis, itemque de tr-ansmarinis statuit « ut ad m i n u s quinque Episcoporum super ordinatione
« sua testimonio m u n i a n t u r ». Quae lex, relata in Decretalibus, tit. 22,
lib. I, ius c o m m u n e per p l u r a saecula constituit.
1
Nostra autem aetate, itineribus t r a n s Oceanum communioribus et
frequentioribus factis, novae leges pro clericorum ex E u r o p a ad ea loca
migrantium latae sunt, et ultima vice per decretum Ethnographica studia,
q u i b u s p l u r a iuxta temporis adiuncta fuerunt disposita ; quae ubi accurate observata fuere, valde in a n i m a r u m b o n u m profuisse exploratum est.
Attamen, interea temporis, experientia docuit aliquid in hac re ulterius addi oportere aliaque temperari, ut salutarium priorum decretorum
finis plenius ac facilius attingi queat.
Accessit publicatio Codicis canonici iuris, cui, q u a n t u m fas erat,
c o o r d i n a n oportebat peculiaris haec lex de clericis t r a n s Oceanum
migrantibus.
Habita idcirco ratione votorum plurium Americae Antistitum, perpensisque quae a Nuntiis et Apostolicis Delegatis relata fuerunt, Emi
S. h u i u s Congregationis P a t r e s , p o s t q u a m de m a n d a t o SSmi D. N. Benedicti XV omnia diligenti examini subiecere, haec s t a t u e n d a censuerunt.
1
Conciliorum scilicet Carthaginensis I, Chalcedonensis et Antiocheni, nec non
et S. Augustini (cfr. Decr. Gratiani, dist. I, cap. V).
40
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
CAPUT
I.
Integra lege S a c r a r u m Congregationum de P r o p a g a n d a Fide et pro
negotiis Orientalis Ritus circa sacerdotum h u i u s ritus migrationem,
q u o a d alios haec in p o s t e r u m o b s e r v a n d a e r u n t :
1. Pro sacerdotibus ad longum vel indefinitum t e m p u s a u t in perp e t u u m ex E u r o p a vel ex Mediterranei oris ad Americam vel ad insulas
Philippinas migraturis, fas esto Episcopis, n o n vero Vicariis Generalibus a u t Capitularibus, litteras discessoriales concedere, hisce t a m e n
servatis conditionibus:
a) ut a g a t u r de sacerdotibus cleri saecularis ex canonico titulo
sibi propriis ;
b) ut hi post ordinationem s u a m saltem per aliquot a n n o s dioecesi deservierint ;
c) et intra hoc t e m p u s , sicut a n t e a in Seminario, intemeratae vitae
certum a r g u m e n t u m praestiterint, et sufficienti scientia sint instructi,
adeo ut solidam spem p r a e b e a n t aedificandi verbo et exemplo populos
ad quos t r a n s i r e postulant, et sacerdotalem dignitatem n u m q u a m a se
maculatura iri, p r o u t iterato praecedentibus decretis Apostolica Sedes
praescripsit;
d) d u m m o d o ad m i g r a n d u m iustam h a b e a n t causam, e. g. desiderium se addicendi spirituali adsistentiae suorum concivium vel aliorum
illic commorantium, necessitatem valetudinis c u r a n d a e , vel aliud simile
motivum, coherenter ad ea q u a e canon 116 Codicis in casu excardinationis requirit;
e) s u b lege, quae sub gravi ab utroque Ordinario servanda èrit>
ut Episcopus dimittens, a n t e q u a m licentiam ac discessoriales litteras
concedat, directe pertractet cum Episcopo ad quem, illumque de sacerdotis aetate, vita, moribus, studiis et migrandi motivis doceat, ab eoque
requirat, an dispositus sit ad illum a c c e p t a n d u m et ad aliquod ecclesiasticum ministerium eidem t r i b u e n d u m , quod in simplici missae celebratione consistere n o n debet, quoties migrans sacerdos aetate iuvenili
et integris viribus polleat; neque licentiam et discessoriales litteras sacerdoti antea concedat q u a m responsionem ad u t r u m q u e affirmativam assecutus sit;
/) Episcopus a u t e m ad quem exhibitum sacerdotem n o n acceptet,
nisi necessitas a u t utilitas Ecclesiae id exigat vel suadeat, a u t alia iusta
et rationabilis causa intercedat.
2. Discessoriales litterae n o n c o m m u n i sed specifica forma conficiendae erunt, hoc est, exprimere d e b e b u n t c o n s e n s u m sive tempora-
S.
Congregatio
Consistorialis
41
neum, sive p e r p e t u u m vel ad beneplacitum Episcopi dimittentis, acceptationem Episcopi ad quem, et notas sacerdotis individuas, aetatis scilicet,
originis, aliasque, q u i b u s p e r s o n a describatur, adeo ut nemo circa eius
identitatem decipi possit: aliter a u t e m confectae litterae nihil valeant et
nullae h a b e a n t u r .
3. F i r m a m a n e t praescriptio in decreto Ethnograftca studia s t a t u t a ,
q u a italiae Ordinarii relevantur ab onere dimissoriales litteras, de quib u s in superiori articulo s e r m o est, conficiendi; sed peractis iis quae*
sub n. 1 s t a t u t a sunt, r e m défèrent ad Sacram h a n c Congregationem,
quae licentiam scripto dabit cum u t r o q u e Ordinario c o m m u n i c a n d a m .
4. Idem statuitur pro Episcopis Hispaniae et Lusitaniae, h a c u n a
differentia, quod onus licentiam concedendi attribuitur et r e s e r v a t u r
Apostolicae Sedis a p u d eas nationes Legato.
5. Qui hisce litteris vel licentia carent, ad sacri ministerii exercitium admitti n e q u i b u n t : qui vero iis pollent, a d m i t t e n t u r etiam in locis
transitus, nisi peculiaris aliqua extraordinaria ratio obsistat, si ibidem
infirmitatis a u t alia iusta causa commorari p a r u m p e r coacti fuerint.
6. Hisce servatis normis aliisque q u a e in tit. I, lib. II Codicis stat u t a e sunt, sacerdotes ex E u r o p a e dioecesibus dimissi, in Americae et
i n s u l a r u m Philippinarum dioecesibus, u t r o q u e Ordinario consentiente,
incardinari etiam p o t e r u n t . ,
7. Sacerdotes ex E u r o p a e dioecesibus dimissi ex u n a in aliam
Americae et insularum Philippinarum dioecesim transire poterunt, Episcopo a quo discedere desiderant et Episcopo ad! quem pergere o p t a n t
consentientibus, servatis in substantialibus n o r m i s sub n n . I et II positis,
et docto q u a m p r i m u m Ordinario sacerdotis proprio, vel, si a g a t u r de
sacerdotibus Italis, Hispanis et Lusitanis, S. Sedis officio a quo [ r i m a
demigrandi licentia p r o m a n a v i t . Obligatio a u t e m docendi O r d i n a r i u m
sacerdotis p r o p r i u m vel S. Sedis officium spectabit ad E p i s c o p u m qui
sacerdotem in s u a nova demigratione recipit.
8. Curae et sollicitudini Ordinariorum Americae et insularum Philippinarum enixe c o m m e n d a t u r ut provideant quo emigrati sacerdotes in
d o m i b u s privatis vel in diversoriis, sive publicis hospitiis, n o n commorentur, sed in aedibus ecclesiasticis ad rem instructis vel instruendis,
a u t penes aliquem p a r o c h u m vel religiosos viros. Quod si a b s q u e legitima causa parere recusent, eos post factam monitionem p e r e m p t o r i a m
a missae celebratione interdicant.
9. Religiosi, d u m in sua religione perseverant, t r a n s Oceanum ad
alias suae religionis d o m u s mitti a suis superioribus valebunt, h a c u n a
lege servata, super cuius observantia superiorum conscientia graviter
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
o n e r a t u r , ut agatur de religiosis qui sint intemeratae vitae, b o n a e expior a t a e q u e vocationis et studiis ecclesiasticis bene instructi ; adeo ut retineri tuto possit, in b o n u m a n i m a r u m et aedificationem fidelium eorum
missionem esse cessuram.
10. Religiosi exclaustrati, pro tempore quo extra conventum morantur, et religiosi saecularizati eadem t e n e n t u r lege ac clerici saeculares.
CAPUT ¡ I . .
11. Clerici saeculares, qui ex E u r o p a vel ex Mediterranei oris in
Americam vel in insulas Philippinas ad breve t e m p u s , semestre n o n
excedens, pergere cupiunt, acceptatione n o n indigent Ordinarii illius
loci, vel illorum locorum ad quae proficiscuntur, p r o u t pro d i u t u r n a
vel stabili commoratione requiritur.
N
\± Sed d e b e n t :
a) iustam h o n e s t a m v e causam itineris suscipiendi h a b e r e , e a m q u e
Ordinario suo patefacere, ut discessorias litteras ab eo impetrare v a l e a n t ;
b) muniri discessorialibus litteris Ordinarii sui, n o n in forma
c o m m u n i , sed in forma specifica, cohaerenter ad ea quae superiori
n u m . 2 praescripta sunt, causa t e m p o r a n e i itineris et spatio temporis
in indulto indicatis;
o) reportare S. Sedis beneplacitum, q u o d d a n d u m erit vel ab hac
S. Congregatione, vel ab Apostolicae Sedis Legatis, in locis ubi hi
a d s i n t ; nisi u r g e n s aliqua causa discessum a b s q u e mora exigat: quo
in casu in litteris discessorialibus id erit e x p r i m e n d u m ;
d) in quolibet casu instrui sufficienti pecuniae s u m m a nedum
p r o itinere decenter suscipiendo, sed e t i a m pro regressu: ad q u e m finem
Ordinarius cavere debet, ut s u m m a ad revertendum necessaria depon a t u r penes aliquam n u m m u l a r i a m m e n s a m , a u t alio modo t u t a sit, ne
ulla reversioni obstet pecuniae difficultas.
13. Religiosi exclaustrati, d u r a n t e exclaustrationis tempore, et religiosi saecularizati h a c ipsa lege tenentur.
14. Expirato spatio t e m p o r a n e i indulti, si quis ex infirmitate aut
alia iusta vel necessaria causa redire n o n valeat, Ordinarius loci licent i a m prorogare poterit, docto t a m e n statim Ordinario sacerdotis proprio
et S. Sedis officio, a quo beneplacitum discessus d a t u m fuit.
CAPUT
III.
15. Leges de sacerdotibus migrantibus latae eos quoque attingant
sacerdotes, qui, a u t in itinere t r a n s m a r i n o a u t in exteris commorationis
locis, E u r o p a minime excepta, agricolis aliisque operariis demigrantibus
j
S. Congregatio Consistorialis
43
s u u m p r a e s t a n t ministerium, sive curam h a n c sponte sua suscipiant,
sive ad hoc a s s u m a n t u r officium ab aliquo ex iis Operibus, q u a e in
migrantium c o m m o d u m providenter h a c n o s t r a aetate instituta s u n t .
1 6 . Sacerdotes qui, his legibus n o n servatis, temere a r r o g a n t e r q u e
demigraverint, suspensi a divinis ipso facto m a n e a n t : qui nihilominus
sacris (quod Deus avertat) operari a u d e a n t , in irregularitatem incidant;
a. q u i b u s poenis absolvi n o n possint nisi a Sacra hac Congregatione.
*
* *
S S m u s a u t e m D . N . Benedictus P P . X V resolutiones E m o r u m P a t r u m
r a t a s h a b u i t et confirmavit, easque publici iuris fieri iussit et ab o m n i b u s
ad quos spectat ad u n g u e m ex conscientia servari, ceteris praescriptionibus q u a e in decreto Etnografica studia continentur cessantibus, et
c o n t r a r i i s quibuslibet minime o b s t a n t i b u s .
Datum Romae ex S. C. Consistoriali, die 30 decembris 1 9 1 8 .
j$| C. CARD. DB L A I , E p . Sabinen., Secretarius. •
L.
& S.
f V. Sardi, Archiep. Caesarien., Adsessor.
II
CIRCA
DECRETUM
REDEUNTIBUS
DECLARATIO
Avendo chiesto il P r o c u r a t o r e Generale dei Sacerdoti dei S. Cuore
di B é t h a r r a m e quello dei Missionari della Salette, se nella parola Ordinarius contenuta nel decreto Redeuntibus fossero compresi i loro rispettivi Superiori Generali, e per l'indizione degli esercizi spirituali, e p e r
l'assoluzione dalle irregolarità, e agli altri effetti di detto d e c r e t o ; o p p u r e
se dovevano escludersi, secondo il significato canonico della parola
Ordinarius; questa S. Congregazione, per m a n d a t o del Santo P a d r e , ha
risposto iti a m b e d u e i casi: Ordinarium in casu, et ad effectum decreti
« Redeuntibus » extendi, et comprehendere Superiorem Generalem praedictarum
Congregationum.
Dalla Segreteria della S. C. Concistoriale, il 20 gennaio 1 9 1 9 ,
£g G. CARD. DE L A I , Vescovo di Sabina, Segretario.
L.
B
S.
f V. Sardi, Arciv. tit. di Cesarea, Assessore.
44
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium
Officiale
III
F O R T A L E X I E N S I S ET C R A T E N S I S .
COMMUTATIONIS
FINIUM
Q u u m de m a n d a t o SSmi Dñi Nostri Benedicti P P . XV, litteris diei
21 augusti 1917, R. P. D. Angelo H. Scapardini, archiepiscopo Damasceno, in Brasiliana Republica Apostolico Nuntio, commissum fuisset,,
ut dirimere! difficultates exortas ob fines, n o n u n d e q u a q u e certos et in
aliquibus locis minus opportunos, inter d u a s dioeceses Fortalexiensem et
Gratensem; idem Apostolicus Nuntius, decreto suo diei 19 martii 1918,.
h a r u m dioecesum fines in h u n c , qui sequitur, m o d u m commutavit.
Linea divisoria, quae ab ortu fiumiuis vulgo Frussii ad montem u s q u e
Serra de Ouro vocatum protenditur, sequetur divortium a q u a r u m , q u o
paroeciae Maria Pereira, Gocheira, Jaguaribe Mirim, ad archidioecesim
Fortalexiensem pertinentes, et paroeciae I g u a t u et leo, ad dioecesim
Cratensem pertinentes, ad invicem separantur.
S S m u s autem Dnus Noster, in audientia diei 24 ianuarii 1919, r e m
r a t a m h a b u i t et confirmavit.
G. CARD. DB L A I , Episc. Sabinen., Secretarius.
L. © S.
f V. Sardi, Archiep. Caesarien., Adsessor.
IV
DESIGNATIO
QUORUNDAM ORDINARIORUM PRO APPELLATIONE A METROPOLITI»
Cum ex praescripto can. 1594, § 2, s t a t u t u m sit ut « a causis in
« prima instantia pertractatis coram Metropolita appellatio fiat ad loci
« Ordinarium, quem ipse Metropolita, p r o b a n t e Sede Apostolica, semel
« pro semper designaverit » ;
E m u s Patriarcha Olyssiponensis designavit Ordinarium E b o r e n s e m .
R m u s Archiep. Messanensis Ordinarium P a c t e n s e m ,
»
»
T u r r i t a n u s , Ordinarium Algarensem.
»
»
Bituricensis, Ordinarium Lemovicensem.
»
»
Sancti Salvatoris in America Centrali, O r d i n a r i u m
dioecesis Sanctae Annae.
»
»
Auxitanus, Ordinarium Tarbiensem et L o u r d e n s e m .
S. Congregatio Comistorialis
45
R m u s Archiep. T u r o n e n s i s , Ordinarium Burdigalensem.
»
»
Mechoacanus, Ordinarium de Queretaro.
»
»
Sanctae Severinae, Ordinarium R o s s a n e n s e m .
»
»
Algeriensis, Ordinarium Gonstantiniensem.
»
»
Varsaviensis, Ordinarium Lublinensem.
S S m u s D. N. Benedictus P P . XV, audita relatione Emi Secretarii
S. G. Consistorialis, designationes ut s u p r a factas a p p r o b a r e dignatus est.
V
PROVISIO
ECCLESIARUM
S. C. Consistorialis decretis, S S m u s D. N. Benedictus XV h a s , q u a e
s e q u u n t u r , ecclesias de proprio pastore providit, scilicet :
13 decembris 1918. — Archiepiscopali ecclesiae Rossanensi praefecit
R. P. D. I o a n n e m Scotti, h a c t e n u s episcopum Cariatensem.
23 decembris. — Cathedrali ecclesiae Alexandrinae Statiellorum
R. P. D. Iosue Signori, h a c t e n u s episcopum Fossanensem.
— Cathedrali ecclesiae Alatrinae R. D. Antonium Torrini, canonicum
cathedralis ecclesiae F e s u l a n a e et eiusdem dioecesis seminarii rectorem.
— Cathedralibus ecclesiis Calliensi et Pergulanae, invicem perpetuo
canonice unitis, R. D. A u g u s t u m Curi, archidiaconum metropolitanae
ecclesiae F i r m a n a e .
7 ianuarii 1919. — Metropolitanae ecclesiae Burgensi R. P. D. I o a n n e m Benlloch y Vivó, h a c t e n u s episcopum Urgellensem.
16 ianuarii. — Cathedrali ecclesiae Fossanensi R. D. Quiricum Travaini, archipresbiterum loci vulgo « Trecate », in dioecesi Novariensi.
25 ianuarii. — Titulari episcopali ecclesiae Usulensi R m u m D. Iacob u m L a m i n n e , vicarium generalem Leodiensem, quem deputavit in
Auxiliarem Episcopi Leodiensis.
VT •" •
NOMINATIONES
Decretis S. Congregationis Consistorialis nominati s u n t :
ét
9 decembris 1918. — R. P. Ioannes Sodo, episcopus Asculan. Apul.
Ceriniolensis, Administrator Apostolicus dioecesis Troianae ,
— E m u s Alexius S. R. E. card. Ascalesi, archiepiscopus Benevent a n u s , Administrator Apostolicus dioecesis Lucerinae.
46
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
WRATISLAVIEN.
MISSAE PRO POPULO
Die 13 iulii 1918
SPECIES FACTI. - P r a e s t a t ad factispeciem h u i u s causae cognoscen-
dam, ipsum subiicere tenorem libelli R m i Episcopi Vratislaviensis, quo,
h a u d ita pridem, ad h. S. G. res delata est. Scribebat n i m i r u m : « Saepe
« sacerdotes illi dioecesis Wratislaviensis, qui vocantur Curati vel etiam
« Localistae, tam praedecessori meo q u a m mihi dubia de obligatione
« Missam pro populo applicandi exposuerunt, q u a e oriuntur ex indole
« officii e o r u m ; et licet ipsis communicata sint responsa a S. Sede alias
« iam data, n o n omnino e v a n u e r u n t h a e c dubia, uti cognoscitur ex quae« stionibus iterum iterumque n u p e r propositis. Accedit quod etiam instru« ctiones in h a c materia a variis Ordinariis datae et sententiae a u c t o r u m
« n o n o m n i n o concordare videantur. Hinc, tam ad applicationem nor« m a r u m vigentium clarius elucidandam, q u a m ad conscientiarum in re
« tanti momenti tranquillitatem, valde proderit, si S. Congregatio ad
« sequentes quaestiones respondere dignetur.
« Varia n i m i r u m genera C u r a t o r u m exsistunt in hac dioecesi, q u a e
« in vasto suo districtu per q u a t u o r provincias extenso complectitur
« regiones diversissimae conditionis, scilicet regiones omnino fere catho« licas, regiones mixtae religionis et extensissimas regiones diasporae
« (seu dispersionis, i.* e. ubi catholici veluti dispersi inter acatholicos
« v i v u n t ) . Certum quidem est, in o m n i b u s regionibus ad applicandam
« Missam pro populo esse obligatos parochos parochiarum canonice ere« ctarum. Certum quoque est, ab h a c obligatione liberos esse c u r a t o s
« illos, qui, in ipsa sede parochiae, inserviunt curae a n i m a r u m vigore
« officii vel beneficii sui curatialis, cui proprius districtus ex parochia
« totaliter separatus n o n est assignatus. Aliae vero exsistunt curatiae, de
« q u a r u m obligatione dubia .noventur. De talibus haec breviter e x p o n a m .
« I. In regionibus diasporae, ubi catholici dispersi sunt inter a c a t h o « lieos multoties numerosiores, decursu temporis multae Curatiae s u n t
« erectae, q u a e omnino similes s u n t C u r a t u s in terris missionum. Non
« s u n t beneficia proprie dicta, sed stationes t a n t u m erectae pro pastore ratione catholicorum in circumiacente diasporae parte singulis Cura-
S. Congregatio Concilii
47
« tiis a s s i g n a t a ; ipsi curati sunt ad nutum amovibiles, licet curam primar i a m exerceant v i decreti ipsis a b Ordinario dati. Quaeritur a n sint
« ad applicandum pro populo obligati. Videtur n e g a n d u m esse a t t e n t i s
« r e s p o n s i s a S. Sede datis tam pro terris missionum (S. C. de Prop.
« Fide, 23 m a r t . 1863) q u a m etiam Episcopo Osnabrugensi uti Wovi« cario apostolico illarum regionum, q u a e " Missiones Septentrionales „
«Germaniae nuncupantur.
« II. In aliis dioecesis meae partibus, ubi exsistunt parochiae pro« prie sic dictae, ob necessitatem melius providendi curae a n i m a r u m ,
« passim, pro parochianis a sede parochiali remotioribus, erectae .sunt
« Curatiae pro certo determinato districtu, qui ex totali'parochiae nexu
« non est pleno iure separatus. Curatus vel Localista, qui ad n u t u m
« E p i s c o p i amovibilis est, exercet c u r a m primariam vi decreti ab Ordi« nario ipsi dati. E s t n e obligatus ad applicandum pro populo? Negan« d u m esse videtur. Nam, principali districtu parochiali p e r m a n e n t e
« integro, p a r o c h u s totius parochiae t e n e t u r applicare pro toto grege
« suo, in quo inclusi etiam s u n t parochiani ad districtum filialem per« tinentes, q u o r u m Curatus, licet districtui separato inserviat, c u r a m
« primariam magis ex vi m a n d a t i Episcopi uti cooperator parochi, q u a m
« ex m u n e r i s g e n u i n a indole h a b e t implendam.
« III. Tertium exsistit g e n u s Curatorum, quod est simile generi s u b
« n u m e r o II descripto, sed differt ab illo, quia districtus curatialis, q u o a d
« administrationem temporalium et iura temporalibus adnexa, est o m n i n o
« s e p a r a t u s a districtu parochiali. Viget enim in Borussia lex civilis die
« 2 iunii 1875 lata de administrandis bonis temporalibus " Communita« t u m ecclesiasticarum „, q u a e lex ab Episcopis cum praescientia S. Sedis
« est tolerata et r e c e p t a ; iuxta hanc legem pars districtus parochialis
« separari potest ex n e x u parochiae, ut fiat " c o m m u n i t a s ecclesiastica „
« sui iuris, et ut incolae liberentur ab oneribus quoad temporalia et
« a m i t t a n t i u r a quoad temporalia, quibus antea iuncti e r a n t districtui
« parochiali. Talis separatio, t a n g e n s unice temporalia, n o n h u n c h a b e t
« effectum, ut nova parochia oriatur, quippe q u u m illa lex civilis nihil
« aliud ordinare vult quam administrationem b o n o r u m temporalium et
« iura et o n e r a temporalibus annexa. Si talis " communitas ecclesiastica
« curatialis „ per Episcopi d o c u m e n t u m ratificatione Gubernii m u n i t u m
« erigitur, C u r a t u s auctorizatur ad g e r e n d a m curam primariam p e r
« Decretum Ordinarii, sed Curatia n o n erigitur in titulum beneficii;
« C u r a t u s m a n e t amovibilis ad n u t u m Episcopi. T a n d e m si decursu
« temporis statio curati, p o s t q u a m sufficientem dotationem acquisiverit,
« potest erigi in beneficium parochiale, separatio totalis fit, ac etiam q u o a d
48
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
« spiritualia; t u n c t a n d e m c u r a t u s fit pastor gregis omnino p r o p r i u s et
« inamovibilis. Ex hisce r e r u m adiunctis saepe oritur quaestio, u t r u m
« C u r a t u s amovibilis districtus curatialis quoad temporalia omnino sepa« rati, quia vi decreti Ordinarii gerit c u r a m primariam, licet quoad spir i t u a l i a districtus s u u s n o n d u m sit definitive s e p a r a t u s a districtu
« p a r o c h i a l i , t a m e n obligatus sit ad applicandum pro populo sui distri« ctus, an p a r o c h u s ecclesiae principalis applicans pro populo totius
« parochiae intentione s u a complectatur etiam districtum curatialem,
« donec e v e h a t u r curatia in parochiam etiam quoad spiritualia omnino
« s e p a r a t a m ».
ANIMADVERSIONES. - U n a est S S . Congregationum R o m a n a r u m et
Doctorum sententia, obligationis Missam pro populo applicandi causam
sitam esse omnino in pastorali officio (cfr. S. C. C. in Caietan., 16 dec. 1807;
R o m a n a , 9 iul. 1881 et plurima ibi allegata), hinc passim illud u s u r p a t u r
q u e m q u a m hac lege non teneri ratione beneficii sed officii, non ratione
bonorum seu redituum, sed muneris. Q u a m o b r e m certum est hac lege
obligari n o n solum parochos, sed etiam Vicarios etsi curam actualem
t a n t u m exercentes, vel etiam amovibiles ad n u t u m , aut ad breve t e m p u s
deputatos, quamvis regularis sit paroecia aut p a r o c h u s , quamvis reditus
nulli sint a u t a d m o d u m t e n u e s ut ad congruam n o n sufficiant (Bened. XIV,
Const; Cum semper oblatas, § 4-5). U n u m igitur requiritur et sufficit ad
h a n c obligationem imponendam, hoc est, quod quis sit proprius pastor
determinati gregis, ita ut illi « cura a n i m a r u m commissa » stricto sensu,
ad n o r m a m Conc. Trid., c. I, sess. X X I I I , De ref., dici valeat. Videlicet (ut recte exponitur in dissert. cl. Tarquini, pro causa in Congr.
de P r o p . Fide, 23 mart. 1863, synoptice relata in Act. S. Sedis, I, 390 ss.)
s e c u n d u m divinam Ecclesiae institutionem officium pastoris sua integritate seu plenitudine, residet in solis Episcopis: proindeque soli Episcopi
iure divino absoluto t e n e n t u r ad sacrificium pro populis offerendum:
u n d e ab ipsomet Apostolo {Hebr., V, 1 et VIII, 3) omnis pontifex, scilicet
omnis princeps sacerdotum, n o n o m n i s sacerdos n o m i n a t u r . . . Ceteri
autem, qui curam a n i m a r u m habent, praeter Episcopos, non h a b e n t
velut p r o p r i u m sibique i n h a e r e n s pastoris officium ex divino iure, sed
illud exercent ex ecclesiastica delegatione et institutione, intra q u o s d a m
limites. Q u a m o b r e m q u u m de his, parochis ceterisque, dicitur incumbere illis o n u s ex divino praecepto applicandi Missam pro populo, intelligendum est de iure divino, n o n absoluto sed hypothetico (oír. etiam
Bened. XIV, Const. Cum semper, et Pii IX, Amantissimi, in q u i b u s n o n
dicitur absolute ex divino praecepto mandari, sed de divino praecepto
49
S. Congregatio Concilii
descenderé). Hypothesis a u t e m est triplex, q u o d n e m p e : I. Ecclesia commiserit aliqua ratione aliis ab Episcopis a n i m a r u m c u r a m ; II. Quod
illis commiserit, n o n modo mere facultativo, sed q u o obligatio induceretur; III. Quod commiserit h a n c a n i m a r u m c u r a m sine ea limitatione,
q u a e excludat obligationem Missam applicandi pro populo. Quae tres
hypotheses q u u m verificentur d u m t a x a t ex ecclesiastico iure et ordinatione, in potestate est Ecclesiae q u e m a d m o d u m illas moderari vel auferre,
ita etiam s u p e r oneris seu officii consequenti applicatione dispensare,
a u t eam temperare, q u o d reapse, urgente rationabili causa facere n o n
recusat. Hinc etiam constat obligationem Missae pro populo, pari quod a m gressu procedere, cum ecclesiastici territorii in distinctas partes
distributione, per q u a m definite hypotheses indicatae ad effectum deduc u n t u r : q u a m o b r e m , q u u m Codex iuris canonici, n u p e r eam q u o q u e
indixerit divisionem, q u a territorius vicariatus apostolici et praefecturae apostolicae in partes distribueretur, « quasi-paroecias » appellandas
(can. 216, § 3), consequens fuit ad h a r u m q u o q u e peculiares rectores,
seu quasi-parochos, obligationem Missae pro populo applicandae, u n o
contextu cum parochis (can. 466, § 1), extendere, q u a m q u a m , pro locor u m r e r u m q u e adiunctis, valde t e m p e r a t a m . Notum siquidem est in
disciplina canonica q u a e Codicem antecessit Missionarios omnes, quamq u a m a n i m a r u m c u r a m in certis aliquibus locis a s s u m e r e n t (dummodo
n o n gererent vices legitimorum p a s t o r u m in parochiis canonice iam erectis), semper simplices Verbi Dei praecones, nulloque modo parochos
habitos esse (S. C. P r o p . Pid., 28 ian. 1778) ac propterea n o n magis
Missae pro populo applicandae obligatos, q u a m sacerdotes qui ab Episcopis exorati ad aliquam paroeciam derelictam ex charitate accederent,
ut ibi s a c r a m e n t a administrent (ead. S. C, 23 m a r t . 1863, 18 aug. 1866;
8 nov. 1882).
Hisce praemissis, d u b i u m n o n videtur q u i n assentiendum sit sententiae Episcopi, quoad curatos secundi et tertii generis in factispecie
recensiti: agitur n i m i r u m in u t r o q u e de cura a n i m a r u m in parte territorii iam constitutae paroeciae gerenda ex praecepto Episcopi, ut utilius bono fidelium c o n s u l a t u r : q u a e t a m e n p a r s n o n est dismembrata,
sed s u u m retinet n e x u m cum reliquo paroeciae territorio, ita ut populus
hisce Curatis ab Ordinariis speciali ratione commissus n o n desinat pert i n e r e ad p a r o c h u m totius paroeciae: sacerdos itaque d e p u t a t u s ab
Ordinario, quamvis in sibi commisso territorio suppleat in omnibus
parochi vicem, n o n desinit esse vicarius cooperator parochi, ad tramites
can. 476,- § 2, et ideo ad Missam pro populo applicandam n o n tenetur,
iuxta § 6 eiusdem canonis (cfr. etiam c. 475, § 2), sed huiusmodi o n u s ,
ACTA, vol. X I , n. 2. — 1-2-919.
4
50
Acta Apostolicae Sedis -r Commentarium Officiale
p r o u t ante constitutionem huiusce « C u r a t i a e » , ita post ipsam constit u t a m , parochum, cuius est totus populus, gravat. Unica differentia q u a e
tertium ab altero genere discernit, videlicet independentia a parocho in
b o n o r u m administratione, rem n o n i m m u t a t , quia tangit t a n t u m m o d o
temporalia, u n d e , ut a limine vidimus, nihil conficitur ad Missam pro
populo quod a t t i n e t ; h a c etiam posita independentia, n o n efficitur profecto ut proprius h a b e a t u r pastor, distinctus o m n i n o a pastore h u i u s
paroeciae, u t q u e Curatia illi in titulum conferatur (cfr. c. 451, § 1); q u a e
o m n i a necessaria s u n t ne duabus personis propter unam paroeciam orius
huiuscemodi i m p o n a t u r .
Difficultatem e contrario, nec modicam, praebet q u o d Episcopus
sentit de primo genere C u r a t o r u m in factispecie posito. Agitur 'nimir u m de his sacerdotibus qui curam a n i m a r u m gerunt pro catholicis qui
dispersi vivunt inter acatholicos, intra limites stationis sibi assignatae,
quasi eodem modo quo Missionarii curam g e r u n t fidelium dispersorum
inter infideles intra limites « quasi-paroeciae » sibi concreditae. Ex
responsis antea datis pro Jocis Missionum deducit Episcopus hos Curatos nullatenus teneri ad Missam pro populo a p p l i c a n d a m ; v e r u m t a m e n ,
innovato hodie per Codicem iure, s u m m u m q u o d inde deduci posset,
id foret, hosce Curatos n o n teneri ad Missam pro populo applicandam
nisi in nonnullis solemnitatibus recensitis in can. 806 (cfr. can. 466, § 1).
At enim, quod gravius est, stationes hae n o n videntur a d a e q u a n d a e quasi-paroeciis, sed esse potius verae et propriae paroeciae, d a r e t id ex
can. 216, § 3: stationes enim in casu, n o n s u n t partes territorii alicuius
praefecturae seu vicariatus apostolici, sed definite dioecesis Wratislaviensis, in q u a iuxta cit. can. n o n capit n o m e n et conceptus quasiparoeciarum: ergo n o n restat nisi quod eaedem partes, quamvis nomine
d o n e n t u r stationum, sint verae paroeciae, q u a t e n u s n i m i r u m repraesentant « partem distinctam territorii » cui assignata est « s u a peculiaris
« ecclesia, cum populo determinato, s u u s q u e peculiaris rector, t a n q u a m
« p r o p r i u s eiusdem pastor, pro a n i m a r u m c u r a ». Non enim dicitur
p o p u l u m h a r u m stationum, quamvis inter acatholicos dispersum, pertinere a d h u c ad aliquam praeterea paroeciam finitimam, a u t alium habere
proprium pastorem praeter rectorem stationum, in quem alium iuxta
iam disceptata refundi posset hoc onus. Neque obiici potest quod h u i u s modi stationes in beneficium erectae n o n sint, a u t quod constitutam
non habeant dotem: omisso enim quod ex actis nihil tale habetur, id
q u o q u e n o n obstaret, q u o m i n u s paroeciae essent dicendae, ad tramitem
can. 1415, § 3. Quod si in can. 710 recoluntur loca « ubi paroeciae a u t
« quasi-paroeciae n o n d u m sint constitutae », non ideo d a t u r intelligi
S. Congregatio Concilii
51
huiusmodi locis a c c e n s e r i d e b e r e distinctas « s t a t i o n e s » iam erectas et
c o n s t i t u t a s ; sed traduci id debet t a n t u m m o d o ad can. 216, § 2, ubi
divisio Vicariatus in quasi-paroecias cum ea limitatione i u b e t u r : ubi
commode fieri possit.
Si itaque « stationes », de quibus in prima specie, veris et propriis
paroeciis accenseri debent, nullum dubium superest quin e o r u m rectores seu curati obligatione applicandae Missae t e n e a n t u r et quidem
o m n i n o a d n o r m a m can. 3 3 9 : quod t a m e n n o n obest, q u o m i n u s a b
Ecclesiae m a t e r n a benignitate, urgente rationabili causa, o n u s illud possit temperari, ut a limine p r a e n o t a t u m est: sed de hisce a g e n d u m in
casibus particularibus, in q u i b u s a singulis r e c u r r e n d u m erit; d u m in
praesenti de generali n o r m a constituenda agitur.
RESOLUTIO. - I n plenario conventu diei 1 3 iulii 1 9 1 8 Emi P a t r e s
S. Congregationis Concilii, perpensis o m n i b u s , rescribendum super propositas preces censuere : « Curatos primi generis teneri : curatos alterius
et tertii generis non teneri ».
F a c t a a u t e m insequenti die SSmo Dno Nostro relatione per infrascriptum S. C. Secretarium, Sanctitas Sua d a t a m resolutionem approbare et confirmare dignata est.
I.
MORI,
Secretarius.
I
DECRETUM DE MISSIONARIIS E MILITIA REDEUNTIBUS
V
La Sacra Congregazione Concistoriale ha e m a n a t o un opportunissimo decreto De clericis e militia redeuntibus in data 25 ottobre 1918,
che è stato pubblicato nel n. 12 degli Acta Apostolicae Sedis del decorso
a n n o (vol. X, pag. 481).
Ora q u e s t a S. Congregazione di P r o p a g a n d a , estendendo le disposizioni del citato decreto agli Istituti, Seminari e Collegi di missioni,
soggetti alla s u a giurisdizione, stabilisce che i missionari e gli alunni
dei medesimi debbano presentarsi entro il termine fissato di dieci giorni,
in luogo dell'Ordinario, al rispettivo Superiore, anche nel caso che i
missionari e gli alunni n o n siano stati escardinati dalla propria Diocesi.
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium
Officiale
Ordina inoltre che nessuno dei missionari o alunni ritornati dalia
milizia possa essere rinviato nei luoghi di missione, senza che p r i m a
abbia compiuto l'ingiunto corso di esercizi spirituali e t u t t e le altre
prescrizioni del citato decreto della S. Congregazione Concistoriale.
Roma, 15 gennaio 1919.
G.
M.
CARD, VAN ROSSUM,
Prefetto.
L. © S.
C. Laurenti, Segretario.
II
DESIGNATIO ORDINARIORUM PRO APPELLATIONE IUXTA CAN. 285
I u x t a can. 285 Codicis Iuris Canonici pro appellatione:
16 iuliï 1918. — R m u s Archiepiscopus Verapolitanus designavit
Ordinarium Quilonensem.
8 novembris. — R m u s Archiepiscopus Columbensis, Ordinarium
Ianuensem.
Quas designationes S S m u s D. N. Benedictus P p . XV diebus et a n n o
supradictis approbare dignatus est.
SACKA CONGREGATIO RITUUM
I
PINNEN.
DECRETUM CANONIZATIONIS BEATI GABRIELIS A VIRGINE PERDOLENTE, CLERICI
PROFESSI
E CONGREGATIONE
CLERICORUM REGULARIUM EXCALCEATORUM
A SANCTISSIMA CRUCE ET PASSIONE D. N. I. C.
SUPER
An,
stante
approbatione
stólica eidem Beato
ipsius
DUBIO
duorum miraculorum, post indultam a Sede Apovenerationem,
tuto procedi
possit
ad
solemnem
Canonizationem?
Beatificationis et Canonizationis causas cominus inspicienti e a r u m q u e n a t u r a m intimius perscrutanti compertum illud statim fit atque manifestum, quod scilicet causas ipsas peculiari suae providentiae ordine
5. Congregatio Rituum
53
regat et m o d e r e t u r Deus. id, quod passim cernere est in cunctis, q u a e
a p u d s a c r a m r i t u u m Congregationem actae sunt et aguntur, causis, in
ista, qua de agitur, m i r u m in m o d u m elucescit.
Equidem adolescentibus, qui praesertim in studiis operam p o n u n t ,
q u i b u s tot insidiae s t r u u n t u r raalaeque artes, magno spectaculo est
B e a t u s Gabriel a Virgine Perdolente. Is n a m q u e q u u m aetate et gratia
floreret, v i x d u m m u n d i expertus est vanitatem, cito pedem a periculo
referre fuit sollicitus illibataeque virtutis semina custodiendi percupidus,
decem et octo a n n o s n a t u s , in Congregationem a Passione Domini Nostri
Iesu Christi, divina operante gratia, se recepit, ibique obscuram vitam
duxit e a m q u e perbrevem. Q u a r t o enim et vicesimo a nativitate a n n o
n o n d u m expleto, eidem, iam caelo m a t u r o , exitium cum patria commutare p e r q u a m feliciter obtigit.
At, quo magis, religionem postquam fuit ingressus, perpetua oblivione a m u n d o derelinqui penitusque obliteran in deliciis ille habuit,
eo magis, ab eius obitu tricennio elapso, p e n e s Christifidelium multit u d i n e m n o t u s fieri coepit m a x i m e q u e clarescere. Etenim, q u u m anno
millesimo octingentesimo nonagésimo secundo ipsius Famuli Dei sacrarum exuviarum canonica recognitio fieret, inopinato quasi et praeter
opinionem h a c illae fama personuit i n n u m e r o r u m fere prodigiorum, q u a e ,
illo deprecatore, divinitus p a t r a t a esse ferebantur. Hac
Dei voce
Servum s u u m fidelem superius ascendere invitantis commotos n o n m i n u s
q u a m tacite admonitos seipsos, uti p a r erat, e x h i b u e r u n t sancti Pauli a
Cruce Filii benemeritissimi; r a t i q u e idcirco in c o m p a r a n d i s dilecto sodali
suo b e a t o r u m caelitum h o n o r i b u s n o n esse praeterea i m m o r a n d u m ,
impigre alacriterque, quavis cunctatione posita, a n i m u m m e n t e m q u e
operi adiecerunt.
veluti
Coeptis autem t a m prosper t a m q u e celer respondit exitus, ut,
brevi a d m o d u m duodecim a n n o r u m spatio, longum sane a t q u e salebrosum iter, quo ratio iudicialis ordinis continetur a t q u e disciplina,
emensi fuerint illi planeque confecerint; quandoquidem per Signatur a m , q u a m vocant, Commissionis, initium sui q u u m sumpserit haec
Beatificationis causa a n n o millesimo octingentesimo nonagésimo sexto,
iuridica causae ipsius absoluta iam erat cognitio a n n o millesimo nongentesimo octavo, eiusdemque a n n i p r o s t r e m o mensis maii die, qui in
Dominicam tum incidit infra octavam Ascensionis, sueto solemnique
ritu in patriarchali Basilica Vaticana p r i m a celebrata fuerint Beatificationis solemnia.
Q u a e , ut c o n s e n t a n e u m p r o r s u s erat, sine spirituali christiani
populi fructu esse nequiverunt. Ubi p r i m u m siquidem licuit, Aposto-
54
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
licae Sedis n o m i n e et auctoritate, erga Dei F a m u l u m Gabrielem a
Virgine Perdolente publicum et ecclesiasticum exercere cultum, a p t a
valde valdeque propitia sese occasio obtulit, ut eiusdem novensilis Beati
innotesceret vita, ad i m i t a n d u m p r o p o n e r e n t u r heroicae ipsius virtutes,
e n a r r a r e n t u r miracula aliaque id g e n u s extraordinaria dona, q u i b u s ex
r e b u s n u t r i m e n t u m s u u m a t q u e p a b u l u m s u m e r e Christifidelium devotionem, nemo u n u s ignorat. Q u o d q u e est peculiari notatione dignum,
aliquot vix abierant menses, ex quibus, post p e r a c t u m in Basilica Vaticana Beatificationis ritum, variis in locis de apostolico privilegio fieri
coeperant t r i d u a n a solemnia, cum, q u a n t u m acceptum sibi esse novensilis Beati e x o r a t u m patrocinium, Ipse n o n obscure portendere dignatus
est Deus, novis editis de caelo signis a t q u e prodigiis. Quapropter petita
p r i u s et obtenta r e a s s u m p t i o n e , ut vocant, causae Canonizationis, e
variis, q u a e circum ferebantur, portentis, binae selectae sunt sanationes,
easque eiusmodi fuisse inventas, quae veri prodigii n o m e n , dignitatem
a t q u e h o n o r e m p r o mereantur, apostolicum docet, q u o d non ita pridem
super miraculis editum est D e c r e t u m ; ideoque quod pro solemni impet r a n d a Canonizatione Beati Gabrielis a Virgine Perdolente, praescripto
legis requirebatur, hoc rite adimpletum fuisse constat.
I t a q u e huc d e d u c t u s q u u m sit sermo, u n d e profectus est, illuc
debet reverti. Nam, q u u m aliam vix invenire sit causam, quae adeo
secundo et expedito actorum cursu o p t a t a m s u p r e m a m q u e assecuta
fuerit Canonizationis metam, q u u m q u e id e sapienti p r o v i d o q u e Dei
consilio sit r e p e t e n d u m , suspicere oportet ac demisse venerari Dei
voluntatem Eiusque iudicio causae bonitatem a t q u e praestantiam itidem
agnoscere fas est atque profiteri, q u e m a d m o d u m facto suo agnovit et
professus est sacer hic Ordo. In generali n a m q u e Congregatione, quae,
die tertia superioris mensis decembris, coram Sanctissimo Domino Nostro
Benedicto P a p a XV habita est, proposito per Reverendissimum Cardin a l e m Antonium Vico, causae Relatorem d u b i o : - An, stante approbatione duorum miraculorum, post indultam a Sede Apostolica Beato Gabrieli
a Virgine Perdolente venerationem, tuto procedi possit ad solemnen ipsius
Canonizationem? - Reverendissimi Cardinales et P a t r e s Consultores tuto
procedi posse u n a n i m i r e s p o n d e r u n t suffragatione. Nihilominus Sanctissimus Dominus Noster s u p r e m a m sententiam S u a m de more prorog a n d a m duxit, cunctos, qui aderant, interea monens, superni luminis
auxilium in tam gravi negotio, c o m m u n i b u s fervidisque fusis Deo precibus, esse poscendum.
Hodierno a u t e m adveniente die, quo suavissimum recolitur Epiphaniae Domini misterium, religiosissime litato eucharistico sacrificio, ad
& Congregatio Rituum
55
Vaticanas Aedes advocari iussit Reverendissimum Cardinalem Anton i u m Vico, Episcopum P o r t u e n s e m et S. Rufinae, sacrae r i t u u m Congregationi Praefectum causaeque Relatorem, u n a cum R. P. Angelo
Mariani, Fidei P r o m o t o r e generali, meque insimul infrascripto Secretario, eisque adstantibus, solemniter p r o n u n t i a v i t : Tuto procedi posse ad
solemnem Beati Gabrielis a Virgine Per dolente Canonizationem.
Hoc Decretum in vulgus edi, in acta sacrae r i t u u m Congregationis
inseri litterasque apostolicas sub P l u m b o de Canonizationis solemnibus,
ubi primum licuerit, in Basilica Vaticana celebrandis, expediri mandavit
octavo idus ianuarii anno MCMXIX.
£B A. CARD. VICO, Ep. P o r t u e n . et S. Rufinae,
S. B. C. Praefectus.
L. % S.
Alexander
Verde,
Secretarius.
II
ROMANA
DECRETUM
BEATIFICATIONIS
ET
CANONIZATIONIS
MARIAE TAIG-I, MATRISFAMILIAS, E
VEN.
SERVAE
DEI
ANNAE
TERTIO ORDINE SANCTISSIMAE TRINI-
TATIS REDEMPTIONIS CAPTIVORUM.
SUPER
An
et de quibus
agitur?
miraculis
constet
DUBIO
in
casu
et
ad
effectum,
de
quo
Sat superque est enunciare apostolicum hoc, de quo agitur, Decret u m ad Ancillam Dei pertinere A n n a m Mariam Táigi, quae, quoad inter
h o m i n e s est diversata, uxor et materfamilias fuit, ut q u a n t a exstet emlneatque praenobilis causae h u i u s praestantia atque dignitas, p r o b e i n t e k
ligat quisque sibique plane s u a s u m habeat, quin vel minime opus sit
rem a d u m b r a r e verbis.
Quae vero a r g u m e n t o huic nativa inest vis, eo r o b o r a t u r et augetur,
quo fauste feliciterque processit h u c u s q u e actorum cursus, ut iam complectatur, quae pro formali obtinenda Beatificatione in iure s t a t u t a s u n t
56
Acta Apostolicae Sedis - Gomnientarium Officiale
q u a e q u e vel in ipsis v e n e r a n d a e antiquitatis m o n u m e n t i s ad vivum sic
inveniuntur e x p r e s s a : « Nos a t t e n d e n t e s , quod, licet ad hoc, ut aliquis
« s a n c t u s sit a p u d Dominum in Ecclesia t r i u m p h a n t e , sola sufficiat
«finalis perseverantia, iuxta illud: E s t o fidelis u s q u e ad m o r t e m , et
« dabo tibi coronam vitae; ad hoc t a m e n , ut s a n c t u s h a b e a t u r a p u d
« h o m i n e s in Ecclesia militante, duo s u n t necessaria : virtus m o r u m et
« veritas signorum ; merita videlicet et miracula, ut h a e c et illa sibi ad
« invicem contestentur, q u u m nec merita sine miraculis, nec miracula
< sine meritis plene sufficiant ad p e r h i b e n d u m inter homines testimo« n i u m sanctitati. Sed, d u m merita sana p r a e c e d u n t et clara succedunt
« miracula, certum p r a e b e n t indicium sanctitatis, ut n o s ad ipsius vene« r a t i o n e m inducant, quem Deus ex meritis p r a e c e d e n t i b u s et signis sub« sequentibus exhibet v e n e r a n d u m ; q u a e duo ex verbis Evangelistae
« plenius colliguntur: Illi a u t e m profecti praedicaverunt, ubique Domino
« cooperante et s e r m o n e m confirmante sequentibus s i g n i s » , etc..:. (Gregorius P a p a IX in Bulla Canonizationis S. Antonii Patavini, Cod. Canonizata pag. 65).
I a m v e r o , quod venerabilis F a m u l a e Dei A n n a e Mariae Taigi praecesserint merita, q u a e adquisivit sibi illa cumulavitque, gravissima praesertim uxoris matrisque familias sancte religioseque implens m u n e r a ,
indubio eximioque documento exstant heroicae ipsius Dei F a m u l a e , solemni Ecclesiae iudicio, iamdiu p r o b a t a e virtutes. Praeclara a u t e m merita
a t q u e generosas a Venerabili in exemplum exercitas virtutes r a t a q u o q u e
h a b e r e et confirmare dignatus est Deus, divino, q u o d accessit, miraculorum t e s t i m o n i o ; nonnisi enim miraculo fieri u t r a q u e poterat, q u a e ad
cognoscendum proposita fuerat, sanatio, q u e m a d m o d u m brevis et efficax
evi cit demonstratio.
Sane, cuncta in primis comperta fieri necesse fuit atque explorata,
q u a e in u n a et altera s a n a t i o n e factum respiciebant, q u o d iudicio
ferendo fundamento esse debebat, ita m o n e n t e et s u a d e n t e celebri in
u n i v e r s a canonici civilisque iuris provincia effato: posito facto, oritur
ius. Utque ipsa ferebat n a t u r a rei, eadem desuper interrogandi fuerunt,
qui auditi in iudicialibus tabulis riteque perpensi fuerant testes. Hi
porro e morbo, in q u e m a m b a e inciderant mulieres, prodeuntia, sicut
a d v e r t e r a n t ipsi, explicuerunt s y m p t o m a t a , eisque ingravescentibus in
diem, infirmae corporis parti q u u m venerabilis Ancillae A n n a e Mariae
Taigi a d m o t a fuerit imago, depulsum suis se conspexisse oculis fugat u m q u e m o r b u m iidem, n u m e r o saltem et qualitate a iure requisitis p r a e diti, fideliter e n a r r a r u n t testes adeo, ut, accedentibus etiam, confirmantibus et a d i u v a n t i b u s documentis, t a m q u a m validis adminiculis, q u a e
S. Congregatio Rituum
57
necessaria p r o r s u s erat, eadem desiderata minime fuerit iusta a t q u e legitima probatio.
Hisce praeiactis firmiterque constitutis facti elementis, a notis ad
ignota, ad u t r i u s q u e scilicet facti c a u s a m naviter pervestigandam, m o x
factus est gradus, prouti iubent Logicae leges et praecipuum est ratiocinii officium. C u m q u e de tecnica, ut inquiunt, quaestione ageretur, ne
ullus facile subreperet error, m a x i m a idcirco cura fuit viros seligere in
arte p e r i t o s ; ab eisque reapse apto a d m o t o medicae scientiae lumine,
quod actoribus d e m o n s t r a n d u m erat, solide invicteque d e m o n s t r a t u m
fuisse liquet. Illud siquidem positum est in aperto, quod videlicet t u m
in primo t u m in altero casu situs fuerit m o r b u s in materiali q u a d a m
atque organica laesione, q u a c u m u n a simul n e u t i q u a m esse potest subitus a t q u e perfectus u t r i u s q u e sanationis modus, sicut in actis descriptus est; o b s t a n t quippe n a t u r a e vires, q u a s eidem constituit praefinivitque n a t u r a e auctor, D e u s ; eapropter u t r a m q u e sanationem ipsam
miraculo esse factam, necessario debet inferri certoque haberi.
Eo perspicuitatis et certitudinis adducta est quaestio iterata productaque disceptatione. Nam post antepreparatoriam binae, praeter
m o r e m , successerunt praeparatoriae Congregationes , easque demum
subsecuta est Congregatio generalis, q u a e , die tertia proxime praeteriti mensis decembris, coram Sanctissimo Domino nostro Benedicto
P a p a XV coacta fuit. In q u a a Reverendissimo Cardinali Antonio Vico,
causae Relatore, sequens ad discutiendum propositum q u u m fuisset
d u b i u m : - An et de quibus miraculis constet in casu et ad effectum, de
quo agitur? - Reverendissimi Cardinales et P a t r e s Consultores s i n g u l i
ex ordine suffragia t u l e r u n t , q u i b u s t a m e n intento animo exceptis perpensisque, Sanctissimus Dominus noster mentem Suam, ceu de more,
aperire distulit, r a t u s in re t a m gravi diuturnis precibus concedendum
esse spatium.
Hodierno a u t e m auspicatissimo die, quo P u e r Iesus a tribus Sapient i b u s est a d o r a t u s , sacris misteriis piissime celebratis, ad Vaticanas
Aedes arcessiri voluit Reverendissimum Cardinalem Antonium Vico,
Episcopum P o r t u e n s e m et S. Rufinae, sacrae r i t u u m Congregationi
Praefectum causaeque Relatorem, u n a cum R. P. Angelo Mariani, Fidei
P r o m o t o r e generali, mihique insimul infrascripto Secretario, eisque
a d s t a n t i b u s , solemniter e d i x i t : « Constare de u t r o q u e proposito mi« ráculo », de primo n e m p e « i n s t a n t a n e a e perfectaeque sanationis
« Mariae Del P i n t o a metrite et endometrite chronica cum s u b s e q u u t o
« haematoceie, illico totius corporis redintegratis v i r i b u s » ; deque altero
« i n s t a n t a n e a e perfectaeque sanationis Melaniae Sevin a luxatione de-
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
58
« xteri pedis et ossis perone, seu fibulae fractura, c u m gravi emartro
« coniuncta ».
Hoc Decretum publici iuris fieri et in acta sacrae r i t u u m Congregationis referri iussit octavo idus ianuarii a n n o MCMXIX.
A. CARD. VICO, E p . P o r t u e n . et S. Rufinae,
S. R. G. Praefectus.
L. & S.
Alexander
Verde,
Secretarius,
III
ROMANA
DUBIA
Sacrorum R i t u u m Congregationi sequentia dubia, pro opportuna
solutione, proposita fuerunt; n i m i r u m :
I. An occurrente Vigilia S. T h o m a e Ap* in Feria Q u a t u o r Temporum, de q u a fit Officium cum respondente Missa, legendum sit Evangelium Vigiliae in fine Missae?
II. Si in Festo de quo recitatur Officium cum Missa, etiam Feria
et Vigilia vel duae Vigiliae simul occurrant, de q u a n a m legi debeat
Evangelium in fine Missae ?
Et Sacra Rituum Congregatio, audito specialis Commissionis suffragio, re m a t u r e perpensa, r e s p o n d e n d u m censuit:
Ad 1. Affirmative iuxta R u b r i c a s et Decreta.
Ad II. De illa dicitur Evangelium in fine, de q u a primo facta est
Commemoratio. Quod si hoc Evangelium sit idem de Festo, t u n c Evangelium in fine erit de altera quae secundo loco commemoratur, iuxta
Decretum n. 3844 Romana 5 februarii ad I X .
Atque ita rescripsit et declaravit, die 10 ianuarii 1919.
£g A. CARD. VICO, E p . Portuen. et S. Rufinae,
S. R. G. Praefectus.
L, >g S.
Alexander Verde,
Secretarius.
S. Romana Bota
59
ACTA TRIBUNALIUM
SACRA ROMANA ROTA
CAUSAE ACTAE
In
Sacra
anni
SUB SECRETO
Romana Rota, a mense ianuario usque ad
1918,
definitiva
actae sunt
sententia
sub
editur
secreto
tantum
causae
in parte
mensem
decembrem
quae sequuntur; quarum
dispositiva.
I. NULLITATIS MATRIMONII ex capite vis et metus.
Proposito dubio : An constet de nullitate matrimonii in casu?
RR. P P . DD. S. Many, Ponens, I. Prior et P. Rossetti, Auditores de
T u r n o , die 18 februarii 1918 r e s p o n d e n d u m c e n s u e r u n t : Negative.
Adversus sententiam interposita est appellatio.
I I . NULLITATIS MATRIMONII ex capite vis et metus.
Proposito d u b i o : An constet de nullitate matrimonii in casu?
R R . P P . DD. P. Rossetti, Ponens, R. Chimenti et M. Massimi, Auditores de Turno, die 6 iunii 1918 r e s p o n d e n d u m censuerunt: Negative.
I I I . NULLITATIS MATRIMONII ex capite vis et metus.
Proposito d u b i o : An constet de nullitate matrimonii in casu? RR. P P .
DD. A. Sincero, Ponens, F. Cattani A madori et P. Rossetti, Auditores de
T u r n o , die 11 iunii 1918 r e s p o n d e n d u m c e n s u e r u n t : Negative.
I V . NULLITATIS MATRIMONII ex capite impotentiae ex parte viri.
Proposito
d u b i o : An
sententia
Rotalis
diei
22 decembris 1913
sit
confirmanda vel infirmanda in casu? RR. P P . DD. G. Sebastianeiii,
D e c a n u s , Ponens, P. Rossetti et M. Massimi, Auditores de T u r n o , die
4 iulii 1918 r e s p o n d e n d u m c e n s u e r u n t : Esse infirmandam.
Adversus s e n t e n t i a m interposita est appellatio.
V. NULLITATIS MATRIMONII ex capite vis et metus.
Proposito d u b i o : An constet de nullitate matrimonii in casu?
R R . P P . DD. I. Prior, Ponens, A. Sincero et F. Cattani Amadori, Auditores de T u r n o , die 27 iulii 1918 r e s p o n d e n d u m c e n s u e r u n t : Affirmative.
Adversus s e n t e n t i a m interposita est appellatio.
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
60
VI. NULLITATIS MATRIMONII ex capite defectus consensus ex parte
mulieris.
Proposito dubio : An sententia Rotalis diei 22 ianuarii 1914 sit confirmanda vel infirmanda in casu? R R . P P . DD. Gr. Sebastianeiii, Decanus,
Ponens, P. Rossetti et M. Massimi, Auditores de T u r n o , die 29 iulii 1918
r e s p o n d e n d u m c e n s u e r u n t : Confirmandam esse sententiam Rotalem.
VII. NULLITATIS MATRIMONII ex capite impotentiae ex parte viri.
Proposito
dubio:
An
constet
de
nullitate
matrimonii
in
casu?
RR. P P . DD. R. Ghimenti, Ponens, M. Massimi et I. Grazioli, Auditores
de T u r n o , die 16 augusti 1918 r e s p o n d e n d u m c e n s u e r u n t : Affirmative.
Ex Cancellaria, 11 ianuarii 1919.
Sac
T
Tani, Notarius
Diarium Bomanae
Curias
61
BIÁEIÜM ROMANAE CURIAE
S. CONGREGAZIONE DEI RITI
I
NOTA DELLE CONGREGAZIONI DA TENERSI NELL'ANNO 1919
14 gennaio.
28
»
U febbraio.
25
»
lì
18
marzo.
»
8
aprile.
29
»
13
27
maggio.
»
5
17
giugno.
»
8
luglio.
22
12
»
agosto.
28 ottobre.
U novembre.
25
»
Congregazione Ordinaria.
Congregazione Preparatoria sopra le virtù del Ven. Alano de
Solminiac.
Congregazione Generale sopra i miracoli della Ven. Luisa de
Marillac.
Congregazione Antipreparatoria sopra le virtù del Ven. Bernardo
Clausi.
Congregazione Ordinaria.
Congregazione Generale sopra i miracoli della Beata Giovanna
d'Arco.
.
Nuova Congregazione Preparatoria sopra le virtù del Ven. Giovanni Nepomuceno Neumann.
Congregazione Antipreparatoria sopra le virtù del Ven. Carlo
Giacinto di Santa Maria.
Congregazione Ordinaria.
Nuova Congregazione Preparatoria sopra i miracoli del B. Teofilo "da Corte.
Congregazione Ordinaria Particolare.
Congregazione Generale sopra il martirio, segni o miracoli della
Ven. Maria Maddalena Fontaine e Maria Clotilde Angela di
S. Francesco Borgia e Compagne, Figlie della Carità e Orsoline di Valenciennes.
Congregazione Preparatoria sopra il martirio, segni o miracoli
dei Servi di Dio Mattia Murumba e Compagni d'Ouganda.
Congregazione Ordinaria.
Congregazione Antipreparatoria sopra le virtù della Ven. Vincenza Gerosa.
Congregazione Preparatoria sopra le virtù della Ven. Maria Michelina del SSmo Sacramento.
Congregazione Ordinaria.
Congregazione Preparatoria sopra le virtù del Ven. Bartolomeo
Dalmonte.
62
Acta Apostolicae Sedis •- Commentarium Officiale
2 dicembre. Congregazione Generale sopra il martino, segni o miracoli del
Ven. Girolamo delle Ventiquattrore.
9
»
Congregazione Ordinaria Particolare.
23
»
Congregazione Antipreparatoria sopra le virtù del Ven. Francesco da Camporosso.
II
Martedì 14 gennaio 1919, nel Palazzo Apostolico Vaticano, si è tenuta la
Congregazione Ordinaria dei Sacri Riti, nella quale al giudizio degli Emi e
Rmi Signori Cardinali componenti la medesima, sono state sottoposte le seguenti materie:
'
1) Introduzione della Causa di Beatificazione, ossia dichiarazione del
martirio del Servo di Dio Natale Pinot, parroco di Louroux-Beconnais, della
diocesi di Angers, ivi ucciso, come si asserisce, in odio alla Fede nel 1794.
2) introduzione della Causa di Beatificazione e Canomzazione del Servo
di Dio Innocenzo da Berzo, Sacerdote professo dell'Ordine dei Frati Minori
Cappuccini.
3) Ed intorno alla revisione degli scritti della Serva di Dio Gioacchina
Vedruna de Mas, Fondatrice dell'Istituto della Carità, nella diocesi di Vich.
Martedì 28 gennaio 1919, nel Palazzo Apostolico Vaticano, con l'intervento degli Emi e Rmi Signori Cardinali e col voto dei Rmi Prelati officiali
e dei Rmi Consultori teologi componenti la Sacra Congregazione dei Riti, si
è tenuta la Congregazione Preparatoria per discutere il dubbio sopra l'eroismo
delle virtù del Ven. Servo di Dio Alano De Solminiac, dei Canonici Regolari
Lateranensi, Vescovo di Cahors.
SEGRETERIA
DI
STATO
NOMINE
Con Biglietti della Segreteria di Stato il Santo Padre si è degnato di
nominare:
6 gennaio 1919. I Revmi P. Abate Arsenio Pellegrini e P. Sofronio Gassisi,
dei Minori Basiliani di Grottaferrata, Consultori
della S. Congregazione «Pro Ecclesia Orientali».
27
»
»
L'Emo signor Cardinale Donato Sbarretti, Protettore dell'Istituto di Carità, di Nazaret.
Diarium Romanae Curiae
63
Con Brevi Apostolici il Santo Padre si è degnato di nominare:
Pì'otonotari Apostolici ad instar participantium:
22 dicembre 1918. Mons. Giuseppe Alfredo Peltier, della diocesi di Joliette. •
Prelati Domestici di S. S.:
28 ottobre 1918. Mons. Antonio Tonda, della diocesi di Susa.
20 dicembre » Mons. Giuseppe Morrone, della diocesi di Nola.
2 gennaio 1919. Mons. Francesco Rossi Stockalper, di Roma.
6
»
»
Mons. Gustavo Couto, della diocesi di Angola.
11
»
»
Mons. Carlo Roseau, della diocesi di Séez.
14
»
»
15
»
»
Mons. Gioacchino Soarez de Oliveira Aloin, dell'archidiocesi
di Rio de Janeiro.
Mons. Emilio Seraglia, della diocesi di Padova.
ONORIFICENZE
Con Brevi Apostolici il Santo Padre si è degnato di conferire le seguenti
onorificenze:
La Gran Croce dell'Ordine di S. Gregorio Magno, classe civile:
22 dicembre 1918. Al sig. Giulio van den Heuvel, già Inviato straordinario e
Ministro plenipotenziario del Belgio presso la
Santa Sede.
14 gennaio 1919. Al sig. Bonaventura Bianco Viel, già Ministro degli Esteri
al Cile.
»
»
»
Al sig. Guglielmo Pereira, già Ministro degli Esteri al Cile.
Il Cavalierato dell'Ordine di S. Gregorio Magno, classe civile:
4 gennaio 1919. Al sig. Leone Watine, della diocesi di Lilla.
»
»
»
Al sig. Eugenio Wattinne, della medesima diocesi.
14
»
»
Al sig. Guglielmo Giorgio Emilio d'Artillac Brill, Incaricato di Affari dei Paesi Bassi a Buenos Aires.
22
»
»
Al sig. Giovanni Enrico Ludovico van Dyk, della diocesi
di Bois-le-Duc.
La Gran Croce dell'Ordine di S. Silvestro Papa:
31 dicembre 1918. Al sig. conte Simone Planas Suarez, Ministro del Venezuela a Lisbona.
8 gennaio 1919. Al sig. ing. Giuseppe Fernando Sousa, di Lisbona.
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
64
La Commenda dell' Ordine di S. Silvestro Papa :
10
aprile
1918. Al sig. Eliseo Arbeláez, già Segretario della Legazione di
Colombia presso la Santa Sede.
8 gennaio 1919. Al sig. cav. Emilio Ranuzzi, di Roma.
#
Il Cavalierato dell'Ordirne di S. Silvestro Papa:
5 gennaio 1919. Al sig. dott. Giorgio Sidley, della diocesi di Salford.
MAGGIORDOMATO DI SUA SANTITÀ
Con Biglietti di S. E. Rma Mons. Maggiordomo, il Santo Padre si è degnato
di nominare:
Camerieri Segreti soprannumerari di S. S.:
28 dicembre 1918. Mons. Giuseppe Giuntini, dell'archidioeesi di Firenze.
16 gennaio 1919. Mons. Agostino Maij, della diocesi di Paderborn.
»
»
» Mons. Roberto Heddergott, della medesima diocesi.
»
»
»
Mons. Massimiliano de Berchem, dell'archidioeesi di Praga.
»
»
»
Mons. Riccardo Hoffmann, dell'archidioeesi di Monaco di
Baviera.
19
»
»
Mons. Sebastiano Staudbamer, della medesima archidiocesi.
21
»
» Mons. Francesco Verquera, della diocesi di Susa.
Camerieri d'onore in abito paonazzo di S. S.:
28 dicembre 1918. Mons. Giuseppe Di Girolamo, di Roma.
Annus XI - Vol. XI
1 Martii 1919
Num. 3
ACTA APOSTOLICAE SEDIS
COMMENTARIUM
OFFICIALE
ACTA BENEDICTI PP. XV
LITTERAE
APOSTOLICAE
I
CONCEDITUR IN PERPETUUM INDULGENTIA
PLENARIA TOTIES QUOTIES LUCRANDA
DIE FESTO TITULARI SOCIETATIS REGALIS A CINGULO NOSTRAE DOMINAE AD
CATHEDRALIS
ECCLESIAE
DERTHUSENSIS.
B E N E D I C T U S P P . XV
Ad perpetuam rei memoriam. — Exstat, Derthusensi in urbe, praedivite in sacello templi cathedralis, canonice erecta pia ac vetustissima
Confraternitas Nostrae Dominae a Cingulo n u n c u p a t a , quae sodalium
n u m e r o et dignitate, non m i n u s quam germanae pietatis studiis, summopere floret. Omnis conditionis cives, e plebe non minus q u a m e nobilitate viri principes, reges et R o m a n i quidem Pontifices Nostri Decessores, per longam a n n o r u m seriem, h a n c Societatem maximo in h o n o r e
h a b u e r u n t ; ipsique Hispaniarum Reges illi n o m e n dederunt. Nunc vero,
cum hodiernus Prior Regalis huius Confraternitatis Nostrae Dominae a
Cingulo, roboratas amplissimo Derthusiensum Episcopi suffragio, enixas
Nobis humiliter preces adhibuerit, ut die festo titulari fidelibus cathedrale ipsum templum visitantibus plenariam indulgentiam de apostolica
benignitate largiri dignemur; Nos, attentis Societatis eiusdem antiquitate et splendore, optatis his a n n u e n d u m , q u a n t u m in Domino possumus,
existimavimus. Quam ob rem, audito dilecto filio Nostro S. R. E. Cardinali Poenitentiario Maiore, de omnipotentis Dei misericordia ac beatorum Petri et Pauli apostolorum Eius auctoritate confisi, o m n i b u s et
singulis fidelibus ex u t r o q u e sexu, die festo titulari enunciatae Regalis
ACTA., vol. X I , n. 3. — 1-3-919.
5
66
Acta Apostolicae Sedia - Commentarium Officiale
Societatis Nostrae Dominae a Cingulo, n e m p e Dominica mensis septembris prima, ad D e r t h u s e n s e cathedrale t e m p l u m q u o t a n n i s , admissorum
sacramentali confessione expiatis ac caelestibus epulis refectis, confluentibus, a medietate diei praecedentis ad mediam u s q u e noctem ipsius
Dominicae, indulgentiam plenariam toties l u c r a n d a m concedimus, quoties sacellum B. Mariae Virg. a Cingulo, in enunciata cathedrali ecclesia
positum, devote visitent, ibique pro christianorum principum concordia,
h a e r e s u m exstirpatione, peccatorum conversione ac sanctae Matris Ecclesiae exaltatione pias ad D e u m preces effundant. Largimur insuper fidelibus eisdem, si malint, liceat plenaria h a c indulgentia functorum vita
labes poenasque expiare. Contrariis non o b s t a n t i b u s q u i b u s c u m q u e .
P r a e s e n t i b u s perpetuis futuris temporibus valituris.
XIX
Datum R o m a e a p u d s a n c t u m P e t r u m , s u b annulo Piscatoris, die
decembris M C M X V I I I , Pontificatus Nostri a n n o q u i n t o .
P.
CARD.
GASPARRT,
a Secretis Status.
Il
TEMPLUM
LOCARNENSE B. M. VIRGINIS A SAXO, IN DIOECESI LUGANENSI, T I T U L O
AC PRIVILEGIIS BASILICAE MINORIS HONESTATUR.
B E N E D I C T U S P P . XV
Ad p e r p e t u a m rei m e m o r i a m . — L o c a m i , intra fines Luganensis;
dioecesis, antiquum exstat percelebre t e m p l u m Deo in honorem B. Mariae Virg. a Saxo dicatum, ad p e r e n n a n d a m m e m o r i a m erectum apparitionis ipsius Deiparae pio cuidam e Franciscani familia coenobitae, in pervigilio festivitatis B. Mariae Virg. in coelum Assumptae, a n n o millesimo
quadringentesimo octogesimo nono. Id constans refert, m o n u m e n t i s ac
prodigiis luculenter suffulta, traditio. Eidem porro Deiparae Virginis
tutelae merito fideles incolae Ticinenses t r i b u u n t , quod ab haeretica
lue, saeculo decimo q u a r t o per Helveticas regiones nefarie g r a s s a n t e ,
feliciter servati fuerint : ac saepe saepius, publicis vel privatis ingruentibus calamitatibus, praesenti ipsius Deiparae auxilio incolumes evaserint. Quam ob r e m cultus B. Mariae Virg. a Saxo in dies ad a u c t u s
est, eiusque ligneum affabre sculptum simulacrum, in ulnis P u e r u m
Iesum g e s t a n t i s , semel iterumque a u r e o diademate redimitum fuit,
primo quidem a Legato Apostolico a p u d Helvetios a n n o M D C X V I I ; secundo a u t e m decreto Vaticani Capituli a n n o M D C C C L X X X , scilicet q u a r t o
Acta Benedicti PP. XV
67
r e d e u n t e centenario a mirifica Deiparae Virginis apparitione. I n t e r e a
p a r v a e vetustissimae marialis aedis progressu temporis m u t a t a forma,
ita increvit, ut t u m audaci s t r u c t u r a pilis giganteis innixa totiusque
molis amplitudine, t u m omnigenae artis, ac praesertim picturae, conspicuis operibus, hoc templum, L o c a m i in h o n o r e m B. Mariae Virg. a
Saxo mirifice constructum, p r a e ceteris eniteat. H u i u s parietes templi
votivis tabellis, vexillis, argenteis trophaeis atque i n n u m e r i s pretiosis
donariis circum ornati, benignissimam Dei Genitricis, g r a t i a r u m a p u d
D o m i n u m sequestris, potentiam civiumque acceptam tutelam luculenter testantur. Sacra supellectili a b u n d e refectum et privilegiis a t q u e
indulgentiis a Sede Apostolica ditatum, m e m o r a t u m t e m p l u m F r a t r u m
Ordinis Minorum Capulatorum curis concreditum fuit; hique, vehemens
pietatis studium erga Beatissimam Dei Genitricem fidelium praesertim
peregrinorum impigre foventes, ecclesiasticis ibidem m u n e r i b u s naviter
funguntur. Ab anteactis saeculis in praesens usque, piae peregrinationis causa, ad mariale s a n c t u a r i u m a Saxo n o n modo e pago Ticinensi,
v e r u m etiam a dissitis t u m Helvetiae, t u m finitimae Italiae, t u m aliarum
n a t i o n u m regionibus christifideles saepe saepius t u r m a t i m solent confluere, B. Mariae Virg. simulacrum veneraturi eiusque opem fidenter
imploraturi. Neque p r a e t e r e u n d u m arbitramur, quod, s u a aetate, s a n c t u s
Carolus B o r r o m a e u s , cardinalis archiepiscopus Mediolanensis, idem sanctuarium mariale a Saxo, Locarnensium civium pietate iam munifice
a u c t u m ac decora t um, n o n semel invisent, t a n t a q u e fuerit admiratione
perculsus, ut, prophetico s a n e spiritu, haec v e r b a protulerit: « F l u e n t
ad h a n c aedem omnes gentes ». Haec animo repetens, cum venerabilis
frater Aurelius Bacciarini, episcopus titularis Dauliensis et administrator apostolicus Luganensis, pia quoque exprimens cleri populique,
vota, Nos flagitaverit ut t e m p l u m Locarnense B. Mariae Virg. a Saxo
Basilicae Minoris titulo ac privilegiis cohonestare d i g n e m u r ; Nos votis
h i s a n n u e n d u m ultro libenterque existimavimus. Quae cum ita sint,
audito Congregationis Sacrorum R i t u u m Cardinali Praefecto, m o t u proprio ac de certa scientia ac m a t u r a deliberatione Nostris deque apostolicae potestatis plenitudine, praesentium v i , enunciatum templum
B. Mariae Virg. a Saxo, L o c a m i , intra fines dioecesis Luganensis exsistens, p e r p e t u u m q u e in modum, Basilicae Minoris titulo d o n a m u s , cunctis
honorificentiis ac privilegiis eidem tributis, q u a e m i n o r i b u s Almae h u i u s
Urbis Basilicis de iure competunt. Decernentes praesentes Literas firmas,
validas atque efficaces semper exstare ac p e r m a n e r e , s u o s q u e plenarios
atque integros effectus sortiri a t q u e obtinere, illisque ad quos pertinent
n u n c et in posterum plenissime suffragari ; sicque rite iudicandum esse
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
68
ac definiendum, irritumque ex n u n c a t q u e i n a n e fieri si secus s u p e r
his, a quovis, auctoritate qualibet, scienter vel ignoranter, attentari contigerit. Non obstantibus contrariis q u i b u s c u m q u e .
Datum R o m a e a p u d s a n c t u m P e t r u m , sub a n n u l o Piscatoris, die
i n ianuarii M G M X I X , Pontificatus Nostri a n n o quinto.
P.
GARD.
GASPARRI,
a Secretis Status.
III
ECCLESIA SS. URSULAE ET SOCLARUM, V V . ET M M . , IN URBE BONAERENSI, TITULO
BASILICAE DECORATUR.
t
B E N E D I C T U S P P . XV
Ad perpetuam rei memoriam. — Exstat in urbe Bonaerensi t e m p l u m
Deo in h o n o r e m Ss. Ursulae et Sociarum, virginum et m a r t y r u m , a n n o
MDCCLiv dicatum a t q u e Ordini F r a t r u m Minorum concreditum, u n d e
vulgo a S. Francisco n u n c u p a t u r . Ceteris illius urbis sacris aedibus, tum
antiquitate ac praestanti molis amplitudine, t u m conspicuis picturae et
sculpturae operibus idem templum ita praecellit, ut illustre veluti historiae m o n u m e n t u m h a b e a t u r , quod ab exteris q u o q u e illud invisentibus
merito suspicitur. Anno M C M X I piorum coniugum Sanctis Muzué et Carolae Vivar de Muzué, modo defunctorum, profusa liberalitate largitis
expensis, sacra eadem aedes tot de integro pulcherrimis omnigenae
artis ornamentis magnifice a d a u c t a fuit, ut praecipua Bonaërensis civitatis ecclesia in praesens h a b e n d a sit. P r a e t e r Minorum Ordinis Fratrum, qui benefactis vitaque in exemplum peracta famam i m m a c u l a t a m
reliquerunt, mortales exuvias insigni sarcophago ibi recónditas, p r a e n o bili enunciato in templo illustrium etiam virorum corpora requiescunt,
qui, publicis et civilibus laudabiliter perfuncti m u n e r i b u s , inter optimates
Reipublicae Argentinae iure accensentur. R a t i o n e quoque cultus et fidelis
populi assidua frequentia et saepe saepius i n n u m e r o concursu, eadem
sacra aedes inter primarias urbis ecclesias enitet. Siquidem Franciscales
F r a t r e s , ibidem sacris officiis naviter vacantes, divini cultus splendori
singulari studio prospiciunt, simulque p l u r i m a e Confraternitates et Sodalitia, sub diversis nominibus, nec n o n Consociationes et Piae Uniones
eadem in ecclesia sunt legitime constitutae, praesertim laica Congregatio Tertii Ordinis S. Francisci, in q u a quingenti viri ac mille tercentae
mulieres militant. Hae o m n e s institutiones et societates privilegiis
4
Acta Benedica PP. XV
69
sacrisque indulgentiis largiter pollent, queis ab h a c S a n c t a Sede diversimode ditatae fuerant. P r a e t e r e a m e m o r a t u m templum, Archibasilicae
Lateranensi iampridem aggregatum, non modo copiosa ac divite supellectili refertum est, sed praecipue sacrarum reliquiarum t h e s a u r o , q u a s
inter nonnullae insignes pretiosissimis thecis inclusae, q u a s publice expositas p e r m a g n o pietatis studio -christifideles venerantur. Quae cum ita
sint, cum h o d i e r n u s Franciscani Provinciae a B. Mariae Virg. Assumptione Praepositus, vota exprimens q u o q u e F r a t r u m Coenobii B o n a ë rensis, Nos enixis precibus flagitaverit, ut p r a e l a u d a t u m t e m p l u m sub
titulo S. Ursulae et sacrarum virginum et martyrum ad Basilicae dignitatem evehere d i g n e m u r ; Nos, animo repetentes gloriosas illius templi
memorias, precibus his a n n u e n d u m , q u a n t u m in Domino possumus, existimavimus. Idcirco, audito venerabili fratre Nostro S. R. E. Episcopo
Cardinali Sacrorum R i t u u m Congregationi Praefecto, attentoque praesertim commendationis officio tum archiepiscopi Bonaërensium, tum
F r a t r u m Minorum Procuratoris Generalis, ecclesiam Bonaërensem Ss. virginum et m a r t y r u m Ursulae et Sociarum, ex certa scientia et m a t u r a
deliberatione Nostris, deque apostolicae Nostrae potestatis plenitudine,
praesentium tenore, simplici Basilicae titulo cohonestamus, cum privilegio deferendi t i n t i n n a b u l u m et conopaeum, cui liceat addere s t e m m a
ipsius ecclesiae, n o n t a m e n a u r o vel argento o r n a t u m . Decernentes praesentes Literas firmas, validas atque efficaces semper exstare ac permanere, suosque plenos atque integros effectus sortiri et o b t i n e r e ; illisque,
ad quos pertinent, n u n c et in posterum plene suffragari, sicque merito
iudicandum esse ac definiendum, irritumque ex n u n c et inane fieri si
q u i d q u a m secus super his, a quovis, auctoritate qualibet, scienter sive
ignoranter attentari contigerit. Non o b s t a n t i b u s contrariis q u i b u s c u m q u e .
VIII
Datum R o m a e a p u d sanctum P e t r u m , sub a n n u l o Piscatoris, die
ianuarii M C M X T X , Pontificatus Nostri a n n o quinto.
P.
CARD.
GASPARRI,
a Secretis Status.
70
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium
Officiale
EPISTOLAE
I
AD
R.
F.
HIMERIUM
GENERALEM,
LA
SALLE,
A
IESU,
ALTERO
EORUM
FRATRUM
SAECULO
PATRIS
A
SCHOLIS
EXEUNTE
AB
CHRISTIANIS
OBITU
S.
PRAEPOSITUM
IOANNIS
BAPT.
DE
LEGIFERI.
Dilecte fili, salutem et apostolicam benedictionem. - E x e u n t e altero
iam saeculo a beatissimo obitu P a t r i s vestri legiferi, n o n p o s s u m u s
quin tanti viri memoriam, ob eius in Ecclesiam insignia promerita, vobiscum celebremus: eo magis quod ad m e d e n d u m gravi cuidam s u o r u m
t e m p o r u m incommodo eiusmodi rationem s e q u u t u s est cuius hodie
quoque mira est opportunitas. Cum enim animadvertisset populum,
maximeque classem tenuiorum, in s u m m a ignoratione versari earum
r e r u m quae ad religionem pertinent, sibi proposuit p u e r o r u m de infima
plebe institutionem suscipere, q u o s dum litterarum initiis erudiret, simul
christianae vitae praeceptis imbueret. Et praeclarissimi ab eo percepti
fructus in hoc m u n e r e , praesertim ex quo socios adiutoresque sibi h u i u s
operae et laboris adscivit, n o n dubio s u n t a r g u m e n t o istam sodalitatem
in Ecclesiae sanctae b o n u m ab eo esse, Dei providentis consilio, conditam. Nunc vero in educatione pueritiae incredibile est q u a m late christianus spiritus desideretur, nimis multis s u m m a contentione nitentibus
ut scholas ab Ecclesiae matris tutela s u b t r a h a n t , in easque laicam, quae
dicitur, disciplinam I n d u c a n t , ubi nihil sit quod sapiat religionem. Ita
quae virtutum d o m u s debet esse, in specum vertitur vitiorum. Nam
timore Domini sublato, quod initium sapientiae est, quid iam improvidam aetatem cohibeat q u o m i n u s omnia s e q u a t u r flagrantium vota
cupiditatum? Nemo igitur n o n videt q u a m bene communi saluti prospiciant qui nostros pueros, spem futuri temporis, christianis institutis et
moribus, q u e m a d m o d u m vos facitis, informent. Quare ingentes vobiscum
grates Deo agimus, cuius benignitas vestram sollertiam ad tam laetabilia incrementa provexit; o p t a m u s q u e ut ex h a c Patris vestri legiferi
commemoratione vel alacrioribus s u m p t i s animis, salutarem Ecclesiae
ac civitati operam n a v a r e perseveretis. Ob eam rem, caelestis auxilii
vobis conciliandi causa, libentes d a m u s ut, fausto die V I I aprilis proximi,
quisquis sacerdos a p u d vos rem divinam fecerit et quotquot ex instituto
vestro sodales alumnique sacro adfuerint, o m n e s plenariam indulgentiam, usitatis condicionibus, lucrentur. Atque auspicem divinorum m une-
71
Acta Benedicti PP. XV
r u m p a t e r n a e q u e Nostrae benevolentiae testem, apostolicam benedictionem tibi, dilecte fili, t u a e q u e sodalitati universae amantissime impertimus.
D a t u m R o m a e a p u d S. Petrum, die x x v n mensis ianuarii
MCMXIX,
Pontificatus Nostri a n n o quinto.
BENEDICTUS P P . XV
II
AD
R.
D.
P.
THOMAM
THEOLOGICAM
PEGUES,
S. THOMAE
EX
ORDINE
GALLICE
IN
PRAEDICATORUM,
MODUM
CATECHISMI
QUI
SUMMAM
EXPLICATAM
EDIDERAT.
Dilecte fili, salutem et apostolicam benedictionem. - Praeclara de
T h o m a Aquinate praeconia Apostolicae Sedis iam neminem catholicum
dubitare sinunt quin ideo ille sit excitatus divinitus, ut h a b e r e t Ecclesia
q u e m doctrinae magistrum maxime in omne t e m p u s sequeretur. Cons o n u m autem videbatur singularem viri sapientiam n o n modo sacri
cleri hominibus, verum omnibus q u i c u m q u e religionis altius studia colerent, a t q u e ipsi multitudini, directo p a t e r e : natura enim fit ut quo propius ad l u m e n accesserit, eo quis uberius collustretur. Vehementer igitur
es tu quidem l a u d a n d u s qui, cum, opus Angelici Doctoris potissimum,
S u m m a m Theologicam litteralibus commentariis gallice interpretari
instituisses - r e m q u e e sententia succedere volumina o s t e n d u n t a d h u c
edita - eamdem in m o d u m catechismi explicatam n u p e r evulgasti. Ita
h u i u s tanti ingenii divitias n o n m i n u s apte ad r u d i o r u m u s u m accommodasti q u a m ad doctiorum, o m n i a breviter strictimque, eadem perspicuitate ordinis, t r a d e n d o , quae is copiosius exposuerat. E q u i d e m tibi
g r a t u l a m u r isto diuturni laboris studiique fructu, in quo licet m a g n a m
disciplinae Thomisticae cognitionem ac scientiam agnoscere: o p t a m u s que id quod, pro tuo Ecclesiae sanctae amore, h a b e s propositum, ut
ad christianam doctrinam penitus percipiendam prosit quamplurimis.
Atque auspicem divinorum m u n e r u m et praecipuae benevolentiae Nostrae testem, apostolicam benedictionem tibi, dilecte fili, t u i s q u e discipulis a m a n t i s s i m e impertimus.
D a t u m R o m a e apud S. P e t r u m ,
Pontificatus Nostri a n n o quinto.
die v
mensis februarii
BENEDICTUS P P . XV
MCMXIX,
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
ACTA SS. CONGREGATIONUM
SUPREMA SACRA CONGREGATIO S. OFFICII
E r n e s t u s Buonaiuti, decreto S. Officii diei ¥1 novembris 1918, q u o
opuscula ab eo conscripta, quibus t i t u l u s : La genesi della dottrina
agostiniana intorno al peccato originale et S. Agostino, proscripta et in
Indicem librorum prohibitorum inserta sunt, se subiecit et opuscula
reprobavit.
D a t u m Romae, ex aedibus Sancti Officii, die 10 februarii 1919.
A. Castellano, S. R. ei U. S. Notarius.
SACRA CONGREGATIO CONSISTORIALIS
I
DECRETUM
PRO
CELEBRATIONE
CONCILIORUM
ET
APPELLATIONIBUS
IN
REGIONIBUS
ITALIAE
Conciliorum provincialium celebrationi in plerisque Italiae region i b u s h a u d leves obesse difficultates a multis sacrorum Antistitibus
n o t a t u m est: etenim, a e t a t u m decursu t u m ethnographicis r a t i o n i b u s
t u m etiam politicis perturbationibus, ecclesiasticae circumscriptiones
dioecesum ac provinciarum funditus i m m u t a t a e fuerunt; u n d e factum
quod ex metropolibus n o n paucis aliae suffraganeis sedibus s u n t
orbatae, aliae u n a m vel alteram retinuerunt.
Ex his a u t e m p r o n u m est intelligere, praedictos Episcoporum conventus in memoratis locis n o n illud obtinere posse m o m e n t u m eamque
solemnitatem, quae • illos decerent, quaeque Ecclesia habere desiderat, ut
plurium Antistitum, in Dei nomine congregatorum, consiliis et auctoritate ea constituantur, quae Dei ipsius gloriae et fidelium bono utiliora
sint atque ad u s u m aptiora.
S.
Congregatio Consistorialis
73
Eiusmodi igitur difficultatibus ut efficaciter obveniatur, Episcopis
per Italiam auditis habitoque suffragio E m o r u m P a t r u m S. Congregationi Consistoriali praepositorum, Benedictus P a p a XV sequentia decern e n d a constituit:
I. Incolumi Conciliorum provincialium lege pro provinciis Veneta,
Mediolanensi, Vercellensi, Taurinensi ac I a n u e n s i ; itemque sartis iuribus
metropoliticis R o m a n i Pontificis in R o m a n a provincia secundum sacros
c a n o n e s ; in ceteris Italiae regionibus, provincialium Conciliorum loco,
ex praescripto can. 283 Codicis quovis vicennio celebrandorum, habeb u n t u r vicesimo pariter q u o q u e a n n o Concilia plenaria per regiones
ad n o r m a m cann. 281, 282, 287 et seqq. iuxta praesentis decreti praescriptiones.
II. Regiones in quibus, Conciliorum provincialium loco, Concilia
plenaria regionalia h a b e n d a e r u n t sequentia sunt, q u a r u m nomina, ad
clariorem indicationem, vulgari sermone efferuntur: Emilia, Romagna,
Toscana,
Umbria, Marche, Abruzzi e Molise, Beneventano, Campania,
Salernitano, Basilicata, Puglie, Calabria, Sicilia, Sardegna; quae
vero
Dioeceses censendae sint ad singulas hasce regiones pro Conciliorum
celebratione pertinere, peculiari decreto definietur.
III. P r o dioecesibus Latii (prout hoc n o m e n n u n c temporis audit)
peculiares dispositiones Sanctitas S u a sibi impertiendas reservat.
IV. In Episcoporum coetibus, vulgo Conferenze, qui ad n o r m a m
can. 292 Codicis, quovis quinquennio cogendi sunt, quique iam in Italia
per regiones h a b e n t u r , is qui praeerit p r i m a sequenti vice, sicque pariter
in ceteris sequuturis conventibus a n t e q u a m vicennium impleatur pro
regionali comitio constitutum, P a t r i b u s discutiendum proponet q u a n d o
debeat et possit p r i m u m plenarium regionale Concilium celebrari; t u m
vero, ad praescriptum can. 281, S u m m u m Pontificem postulabit ut Sanctitati Suae designare placeat legatum s u u m ad Concilium convocandum
eique praesidendum.
V. Omnia vero q u a e , pro celebratione Conciliorum plenariorum
regionalium, superius s t a t u t a sunt, nullimode d e t r a h u n t neve detrahere
censeantur praescripto can. 285 circa appellationes a sententiis I instantiae ad tribunal II instantiae. Permittitur t a m e n Episcopis, qui Sedi
Apostolicae sint immediate subiecti, ut pro appellationibus sibi deligant
Archiepiscopum viciniorem etsi provincia propria c a r e n t e m , itemque
his Archiepiscopis ut designent pro appellationibus Ordinarium viciniorem, q u e m o p p o r t u n i u s eligendum censuerint.
Vi. Qua in re, cum a plerisque R o m a n a e provinciae Episcopis expetitum fuerit ut speciale t r i b u n a l II instantiae R o m a e pro suis dioece-
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
74
sibus constitueretur, Sanctissimus Pater, ob adductas rationes, petitioni
a n n u e n d u m duxit, ac praesenti decreto destinat ad h u n c finem tribunal
Vicariatus Urbis, salvo semper recursu III instantiae, si et q u a n d o haberi
•quiverit, ad sacram R o m a n a m Rotam.
P r a e s e n t i b u s valituris contrariis quibuslibet minime obstantibus.
Datum R o m a e , ex Secretaria S. Congregationis Consistorialis, die
15 februarii 1919.
£ß C.
CARD.
DE
LAI,
Ep. Sabinen., Secretarius.
L.^S.
f V. Sardi, Archiep. Caesarien., Adsessor.
II
DECRETUM
DE
CESSATIONE
BELLO
QUARUMDAM
CONCESSAE
FACULTATUM
QUAE
SACERDOTIBUS
DURANTE
SUNT.
Quum atrox bellum, quod plures a n n o s E u r o p a m cruentabat, Dei
miserentis gratia, finem t a n d e m habuerit, oportet ut, cessante causa;
facultates quoque extraordinariae circumscribantur quae sacerdotibus,
militaribus copiis addictis, in suum ac militum b o n u m fuerunt tributae.
Ne autem, in re tam gravi, angustiis et ambiguitatibus pateat locus,
S S m u s D. N. Benedictus P P . XV censuit expedire ut pressius determin e t u r q u a e n a m ex praedictis facultatibus cessasse dicendae sint.
Itaque, de m a n d a t o SSnii, declaratur n a t u r a sua finem habuisse
facultates ut supra sacerdotibus factas, q u a e s e q u u n t u r :
1) absolvendi in q u i b u s d a m casibus milites generali formula, seu
c o m m u n i absolutione sine praecedenti confessione;
2) absolvendi ab omnibus censuris et casibus reservatis;
3) Missam celebrandi in q u o c u m q u e loco, etiam sub dio, remoto
quidem irreverentiae periculo;
4) bis in die, etiam u n a h o r a post meridiem, et in casibus extraordinariis vel n o n servato ieiunio, S a c r u m peragendi;
5) Missas votivas loco propriae a rubricis praescriptae legendi;
6) asservandi S S m u m S a c r a m e n t u m in bellicis navibus et in stativis castrorum valetudinariis;
S. Congregatio Consistorialis
75
7) benedicendi unico crucis signo coronas, cruces, n u m i s m a t a cum
applicatione indulgentiarum;
8) sese eximendi a recitatione divini officii, ac pariter idem officium
in alias pias preces commutandi.
Hisce demptis, reliqua q u a e attinent ad iurisdictionem Ordinarior u m castrensium, u s q u e dum eorum ministerium subsistat et servetur,
s a r t a tectaque sunto.
Curae t a m e n ipsorum Ordinariorum Castrensium erit vigilare ut
omnia q u a e pertinent ad sacrae liturgiae observantiam, praesertim in
Missae celebratione, a sacerdotibus sibi a d h u c subditis adamussim et
ex integro serventur.
Officii pariter o m n i u m Ordinariorum locorum erit curare ut sacerdotes in dioecesim e militia reversi ad pristinam perfectamque sacror u m rituum observantiam redeant.
D a t u m Romae, ex Secretaria S. Congregationis Consistorialis, die
22 februarii 1919.
j$| C.
CARD.
DE
LAI,
Ep. Sabinen., Secretarius.
L. © S.
f V. Sardi, Archiep. Caesarien., Adsessor.
III
DE
NOMINANDIS
ADMINISTRATORIBUS
DIOECESANIS
Q u u m Delegatus Apostolicus in Foederatis Americae Statibus h a e c
dubia definienda proposuisset, scilicet:
1) u t r u m dispositiones particulares Concilii plenarii Baltimorensis,
q u o a d ius n o m i n a n d i administratorem dioecesis, sede vacante, a d h u c
vigeat; an per n o v u m Codicem abrogatae sint;
E t q u a t e n u s negative a d p r i m a m p a r t e m :
2) an servandum sit praescriptum canonis 427;
Emi P a t r e s Codici interpretando praepositi, die 24 novembris 1918
responderunt:
m
Ad I , negative ad p r i m a m p a r t e m ; affirmative ad secundam.
Ad I I , affirmative, et ad mentem.
Mens autem haec est: « Q u a t e n u s speciales circumstantiae hic et
•nunc impediant q u o m i n u s in illa regione applicetur canon 427, S. C.
Consistorialis instructiones o p p o r t u n a s , ad tempus servandas, praebeat,
a
76
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
dempto omnino Episcopis iure n o m i n a n d i Administratorem dioecesis,,
mortis causa ».
S S m u s autem Dominus Noster resolutiones Commissionis Codicis
ratas h a b u i t et confirmavit.
De relato t a m e n Cardinalis Secretarii S. C. Consistorialis, a t t e n t i s
peculiaribus adiunctis in q u i b u s Ecclesiae F o e d e r a t o r u m S t a t u u m Americae versantur, eadem Sanctitas Sua statuit et decrevit, ut in omnibus
dioecesibus in quibus quinque saltem vel sex Consultores dioecesani
n o n adsint - firma prohibitione a Commissione Codicis facta - Archiepiscopus a u t Episcopus senior provinciae ecclesiasticae providere possit^
cum ratihabitione Delegati Apostolici, pro n o m i n a t i o n e Administratoris
dioecesani d u r a n t e sedis vacatione.
I d q u e per triennium, d u m m o d o interim coetus Consultorum n o n
fuerit a u c t u s ad n u m e r u m superius indicatum.
D a t u m Romae, ex Secretaria S. Congregationis Consistorialis, die
22 februarii 1919.
C.
CARD.
DE LAI,
E p . Sabinen., Secretarius.
L. © S.
f V. Sardi, Archiep. Caesarien., Adsessor*
IV
PROVISIO ECCLESIAE
S. C. Consistorialis decreto, S S m u s D. N. Benedictus XV h a n c , q u a e
sequitur, ecclesiam de proprio pastore providit, scilicet:
14 februarii 1919. — Titulari ecclesiae episcopali Adrianopolitanae
praefecit R. P. D. Franciscum Isola, h a c t e n u s Episc. Concordiensem.
V
NOMINATIO
14 februarii 1919.
Miletensi, S S m u s D.
d e p u t a v i ! R. P. D.
stratorem Apostolicum
valetudine.
— Postulante R. P. D. Iosepho Morabito, episcopoN. Benedictus P P . XV, decreto S. C. Consistorialis,
P a u l u m Albera, episcopum Bovensem, in Adminiecclesiae Miletensis, p e r d u r a n t e infirma Episcopi
S. Congregatio Concilii
SACKA CONGREGATIO
77
CONCILII
I
DECRETUM
REVOCATUR
RANTE
DECRETUM
DE
PROVISIONE
OFFICIORUM
ET
BENEFICIORUM
DU-
BELLO.
Cum ob belli cessationem e clericis servitio militari adstrictis plerique iam dimissi proprias dioeceses et sedes repetierint et reliqui brevi
dimittendi in eas sint redituri, congruum est ut, mutatis r e r u m adiunctis, decretum h u i u s S. Congregationis Concilii de provisione officiorum
et beneficiorum diei 14 novembris 1916 s u a m vim et r o b u r exerere
desinat. Illud itaque revocatur, p r o u t per praesentes litteras de m a n dato SSmi decernitur et declaratur esse revocatum et non amplius
vigere: proindeque Ordinarii redintegrantur in s u a s facultates eadem
officia et beneficia conferendi, servatis t a m e n de iure servandis, et praesertim canonibus 147-182 et 1431-1447 Codicis Iuris Canonici, necnon
prae oculis habita Instructione edita a S. Congregatione Consistoriali
De clericis e militia redeuntibus diei 25 octobris 1918.
D a t u m Romae, ex Secretaria eiusdem S. Congregationis Concilii,
die 26 februarii 1919.
F.
L.-HB
CARD.
CASSETTA,
Praefectus.
S.
I.
Mori,
Secretarius.
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
78
II
GERUNDEN.
FUNDATIONIS
BENEFICIORUM
S P E C I E S F A C T I . - Episcopus Gerunden, sequentibus litteris H. S . C.
tria dubia solvenda proposuit : « Nonnulli sacerdotes, beneficium eccle« siasticum constituere vel bona alicuius beneficii augere satagentes,
« p o s t u l a n t , ut beneficia ita adaucta nova dote sibimetipsis conferantur,
« eorumque reditus omnes percipiant, quod quidem sub specie utilitatis
« in posterum obtinendae iustum suadere conantur. At onera beneficii,
« o b e u n d a in favorem ecclesiae, etiam parochialis, ubi beneficium fuit
« constitutum, adimplere nolunt eo innixi quod ipsi obtentores s u n t
« a prima institutione: sicque constare faciunt in tabulis fundationis,
« seu augmenti dotis. Praeterea, d u m onera beneficii, etiam levissima^
« licet maximae utilitatis fidelium, nolunt portare, t a m e n assistendi fun-r
« ctionibus ab ecclesia sui tituli peragendis, sive fundatis, sive adven« titiis, necnon et stipendia iisdem assignata percipiendi, ius exigunt.
«
« Ut igitur t u t i u s in- hac re procedere valeat, postulat reverenter
Episcopus Orator resolutionem trium dubiorum sequentium; n i m i r u m :
« I Utrum liceat clausulam apponere in limine fundationis beneficii, vi cuius p r i m u s obtentor liber sit ab oneribus beneficio a d n e x i s
rite ferendis, etiam cum agitur de oneribus quae alicui ecclesiae p a r o chiali vel fidelis populi necessitati respondeant.
« Et quatenus affirmative. 2° U t r u m beneficiatus p r i m u s obtentor,
d u m onera non implet, ius h a b e a t assistendi functionibus suae ecclesiae sive fundatis sive adventitiis, necnon et stipendium pro his percipiendi.
« Quatenus negative ad secundum. 3° U t r u m sustineri possint clausulae contrariae olim adiectae in limine fundationis et ab Ordinariis
approbatae ».
9
«
«
«
«
«
«
«
«
(ex voto Consultoris). - Gum res de q u a agitur resolvenda sit iam novo Codice publicato et sub illud tempus, quo, finita
legis vacatione, Codex plenam vim obligandi obtinuit, considerari debet
t u m sub respectu ad novum Codicem, maxime in ordine ad n o v a s
fundationes, t u m sub respectu ad ius praecedens, praesertim quoad
ANIMADVERSIONES
8. Congregatio Concilii
7£
beneficia iam sub praecedenti iure fundata. Sedulo t a m e n in u t r a q u e
consideratione distinguendum est inter veram beneficii n o n d u m exsistentis fundationem, et a u g m e n t u m dotis pro beneficio iam fundato oblatum.
Quoad beneficia futuro t e m p o r e fundanda, excludenda penitus est
a fundatione quaelibet conditio, q u a fundatori reservetur ius patronatus, licet possint ipsi concedi suffragia ipsius liberalitati proportionata
(can. 1459). Quo excluso, iam cetera consideranda sunt, quae in d u b i u m
veniunt sive quoad beneficia iam fundata sive quoad fundanda, attendendo primo loco fundationem beneficii, deinde augmentum dotis.
T. Quoad fundationem beneficii translatitium in iure est, in s t a t u e n d a
lege fundationis alicuius beneficii plurimum deferri fundatorum voluntati, ut ii alliciantur et n o n r e t r a h a n t u r a fundationibus. Erectio enim
beneficiorum favorem Ecclesiae continet; siquidem tendit ad a u g e n d u m
cultum divinum et Ecclesiae decus, t u m ob novos actus cultus divini
qui e r u n t a beneficiato ex obligatione ponendi, t u m etiam quia bona,,
in h u n c finem oblata, Deo dicantur et ex temporalibus veluti sacra et
spiritualia efficiuntur. Quae commoda obtinenda causa sunt, cur fundatoribus etiam conditiones iuri communi contrarias in tabulis fundationis apponere permittatur (Barbosa, De episc, p. I i i , alleg. 71, n. 39;
Lotterius, De benefic, lib. 1, q. 32, n u m . 14 sq.; De Luca, De benefic,
disc. 95, n u m . 10). Q u a m facultatem admittendi conditiones etiam iuri
c o m m u n i contrarias Episcopis agnovit explicite Codex, can. 1417, ubi
t a m e n illa limitatione circumscribitur, quod agatur de conditionibus
honestis et n a t u r a e beneficii non r e p u g n a n t i b u s . Ceterum haec limitatio
etiam de iure praecedenti erat intelligenda, ubi pariter e r a n t exclusae
conditiones impossibiles a u t contradictoriae, conditiones turpes et conditiones contra s u b s t a n t i a m beneficii; quia qui contra s u b s t a n t i a m beneficii legem meditatur, utique destruit quod agit, velut si beneficiato ini »
p o n a t u r obligatio alteri cedendi quidquid ex beneficio percipit (Lotterius,
1. c , n u m . 26 sq.).
1
Age vero, in casu, prima illa conditio, quod fundator obtineat prima
vice beneficium a se fundatum, non est conditio turpis a u t beneficii
n a t u r a e r e p u g n a n s , ut est manifestum. Orator quidem timuisse videtur
ne sub h a c conditione lateret simonia attendens fortasse Benedictum XIV
in Institut, canonie, n u m . 95 et resolutionem h u i u s S. C. in causa Alexandrina, Augmenti dotis, a. 1686, ab eodem relatam. A t t a m e n ille timor caret
f u n d a m e n t o ; quin immo eo loco Benedictus XIV, n. 6-sq. contrarium
expresse defendit innixus auctoritate Pitonii; nec allegata causa Alex a n d r i n a facit ad rem, ut optime ibidem prosequitur Benedictus XIV,
quia in illa causa non a g e b a t u r de fundatore, sed de alio clerico
80
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
desiderante obtinere beneficium iam fundatum, qui a u g m e n t u m dotis
offerebat, n o n Episcopo, sed patronis, conventione cum eis inita, ut se
propter promissum a u g m e n t u m dotis p r a e s e n t a r e n t ; q u a in re, bonis
temporalibus oblatis, intendebat obligare p a t r o n o s ad sui praesentationem, cui conventioni merito visa est subesse labes simoniaca. At in
casu, ut ibidem discrimen ostendens prosequitur Benedictus XIV, agitur
de conditione posita ab ipso fundatore et per Episcopum acceptanda,
ut illi prima vice liceat h a b e r e beneficium; b o n a autem offeruntur
Ecclesiae, ut Ecclesiae in p e r p e t u u m serviant in a u g m e n t u m cultus
divini per beneficiatum, qui illis bonis sustentetur, p r o c u r a n d u m . Et
mirum profecto esset, intercedere labern simoniacam ea in re, q u a m
n o v u s Codex r a t a m h a b u i t cum tamen voluit in futurum abolitum iusp a t r o n a t u s . Ita enim statuitur can. 1450, § 2 : Ordinarius potest fundationem beneficii admittere ea adiecta conditione, ut beneficium prima vice
conferatur clerico fundatori vel alii clerico a fundatore designato.
Secundo loco, est quidem contra ius, quod beneficiatus obtinens
beneficium onera beneficio adnexa n o n impleat, ut est manifestum :
beneficium enim datur propter officium; at quod determinatus beneficiatus, v. gr. fundator ipse, qui simul est p r i m u s beneficii obtentor, n o n
t e n e a t u r ad onera beneficii implenda, n o n est conditio turpis nec c o n t r a
n a t u r a m beneficii, ideoque a fundatore, cui d a t u r conditiones etiam
contra ius opponere (can. 1417), in lege fundationis id statui potest.
Sane non repugnat n a t u r a e beneficii, quod beneficiatus per dispensationem liberetur ab oneribus beneficio adnexis, v. gr. canonicus per aliquod t e m p u s dispensetur a lege residentiae et officii choralis, dum t a m e n
interim percipit beneficii fructus ; quae dispensatio, si n a t u r a e beneficii
repugnare*,, dari n o n posset. Item saepe admissum est, ut fundator sibi
reservet pensionem ex bonis pro fundatione oblatis, cum t a m e n nullam
impleat obligationem beneficio adnexam ; q u a m reservationem pensionis
expresse agnoscit Codex, can. 1455, n u m . 2. P r a e t e r e a agnoscitur fundatori facultas in limine fundationis a p p o n e n d i conditionem, ut ad illud
possit praesentari etiam infans, qui profecto dum ad congruam aetatem
non pervenerit, n o n poterit onera beneficii implere (Pargna, De iure
patronatus, P a r s II, can. 27, caus. III, n. 3 1 , 4 0 ; Lotterius, De re benefic,
lib. I, q. 32, n. 17, 19, 34 sq.; Barbosa, Ad Concil. Trid., sess. 25, c. 6,
n u m . 7, de reformat).
Atque haec multo magis valent in casu, in quo ageretur de capellanía pro celebratione missarum, quas sibi applicari fundator rationabiliter potest nolle, nisi p o s t q u a m e vita decesserit, ideoque potest velle
ut ipse p r i m u s beneficii obtentor, n o n t e n e a t u r missas pro se celebrare.
81
S. Congregatio Concilii
Deinde, q u o a d ipsum servitium Ecclesiae praestitum per missam in ea
celebratam, potest fundator velle ut illud servitium n o n praestetur nisi
post eius mortem ; q u a in re nulla est differentia cum casu quo testator
relinquit bona, ut ex illis fundetur capellanía sed nonnisi post mortem
filii. De facto, in casu, nihil aliud fit nisi fundari capellaniam, sed cum
reservatione fructuum u s q u e ad m o r t e m fundatoris. Quae reservatio
potest omnino honeste fieri, et Ecclesia, licet n o n immediate, d u r a n t e
vita fundatoris qui primus obtinet beneficium, sed u t i q u e postea, et
quidem perpetuo, obtinebit m a g n u m c o m m o d u m augmenti cultus divini
ratione beneficii in ea perpetuo fundati. Ergo u n d e q u a q u e res spectetur
nihil est, cur n o n possit fundator h a n c apponere conditionem.
Relate ad tertium p u n c t u m , seu ad participationem fundatoris in
emolumentis adventitiis, velut in funeribus aliisque similibus, profecto,
si fundator ecclesiae in beneficio a se fundato serviret, nulla esset ratio
cur ea participatio fundatori denegaretur; ut enim in iis emolumentis partem h a b e a n t prae ceteris clerici servitio ecclesiae addicti, ratio est hoc
ipsum servitium ecclesiae p r a e s t i t u m ; q u a e ratio quidem in hypothesi
servitii n o n praestiti locum n o n habet. Aliunde t a m e n negari n o n
potest, q u o d fundator, prima vice beneficium a se fundatum obtinens,
licet servitium ipse ecclesiae n o n praestet, h a b e n d u s tamen sit ut ecclesiae benefactor, cui, relinquens beneficium a se fundatum, p e r p e t u a quad a m ratione in a u g m e n t u m cultus divini contribuit et perpetuo sustentat
beneficiatum, qui ad participationem adventitiorum admittetur. Q u a ex
ratione, admissio fundatoris ad participationem adventitiorum coniuncta
cum servitio propter quod adventitia obtinentur, licet debita n o n dicatur,
a e q u a t a m e n vere dici potest.
Iam vero, a n t e q u a m Episcopus fundationem oblatam acceptet, debet
vocare interesse h a b e n t e s , prout in casu s u n t ceteri beneficiati ecclesiae,
iisque auditis debet ponderare, u t r u m detrimentum quod p a t i u n t u r ceteri
beneficiati in eo q u o d fundator a d m i t t a t u r ad funera, ad anniversaria
ceterasque functiones, compensetur sufficienter per a u g m e n t u m perpet u u m cultus divini o b t e n t u m in fundatione novi beneficii; si ita iudicet,
potest Ordinarius pro suo iure fundationem etiam cum illa conditione
acceptare.
Concludendum igitur est, si in limine fundationis admissa est illa
conditio, q u o d fundator a d m i t t a t u r ad funera, anniversaria ceterasque
functiones, u n d e e m o l u m e n t a adventitia percipiuntur, h a n c conditionem
valere ac sancte servandam esse. Episcopum t a m e n esse liberum in
reiicienda illa conditione, q u a e p r a e t e n d a t u r apponi in lege fundationis,
si existimet inde tale d e t r i m e n t u m obvenire ecclesiae ceterisque eiusdem
ACTA, vol. X I , n. 3. — 1-3-919.
6
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium
Officiale
beneficialis, q u o d perpetuo a u g m e n t o cultus divini per fundationem
novi beneficii procurato n o n ex a e q u o compensetur.
II. De casu augmenti dotis. I u s constitutum de re hoc erat, q u o d
i u s p a t r o n a t u s n o n acquireretur, nec patronus, sed t a n t u m benefactor
ecclesiae fieret et diceretur, qui ecclesiae i a m sufficienter dotatae novos
tribueret reditus, etiamsi maiores essent, q u a m illi, qui primitus pro
sufficienti dote fuissent assignati; eo quod p a t r o n i fierent, non propter
q u a n t i t a t e m rei donatae, sed qui p r i m u m ecclesiam seu beneficium,
q u o d a m m o d o a non esse ad esse sufficienti donatione seu dotatione
perducerent. Si t a m e n dos primitus d a t a o m n i n o periisset, t u n c antiq u u s p a t r o n u s i u s p a t r o n a t u s amittebat, q u o d a d q u i r e b a t u r ab illo, qui
de novo sufficienter beneficium dotasset (Reiffenstuel, lib. III, tit. 38, n. 9;
Pirhing., h. t., n. 9; F a g n a n u s , in cap. « Quoniam », 3, h. t, n. 59, in cap.
« cum propter », 27, h. t., n u m . 67; Lambertini, De iure patron., lib. I,
part. I, quaestio 5, art. 12).
Admittebatur quidem i u s p a t r o n a t u s etiam occasione a u g m e n t i dotis
acquiri posse, si t a m e n dimidia saltem dos constituatur, sed s t a t u e b a t u r
in hoc casu i u s p a t r o n a t u s haberi ex indulto Apostolico, pro quo obtinendo a u g m e n t u m dotis erat causa motiva sive impulsiva (Garcia, De
benefic, part. 5, cap. 9, n. 127; Lotterius, De re benefic, lib. I l , qu. 7).
Unde infertur, ex sola auctoritate Episcopi, a u g m e n t u m dotis admittentis, i u s p a t r o n a t u s dotem augenti etiam ex dimidia parte, deferri n o n
potuisse.
Q u a m o b r e m si dubia ab Episcopo Gerunden, proposita etiam intelligenda sint de casu quo agatur, n o n de n o v a fundatione, sed de solo
augmento dotis, q u a e circumstantia ab Oratore ponitur in precibus, reticetur t a m e n in d u b i o r u m formula, liquet praeiudiciale r e s p o n s u m negativum d a n d u m esse ad omnia dubia q u o a d beneficia, in q u a e futuro
tempore i n t e n d a n t u r acquiri ex a u g m e n t o dotis iura, q u a e c o n c e d u n t u r
fundatoribus. Relate vero ad beneficia praeterito tempore per augment u m dotis in vitam restituta, cum nosse n o n possimus circumstantias
cuiusque beneficii, et u t r u m intervenerit in singulis casibus beneplacit u m Apostolicum, r e c u r r e n d u m erit in singulis c a s i b u s : nam quae a
praecedentibus Episcopis admissa et a p p r o b a t a sunt, rite facta et approbata censeri debent, nisi in casu particulari contrarium p r o b a t u m fuerit.
- Die 13 iulii 1918 Sacra Concilii Congregatio, in plenariis E m o r u m ac Revm or u m P a t r u m comitiis, in Palatio Ap. Vaticano
habitis, propositis dubiis r e s p o n d e n d u m c e n s u i t :
RESOLUTIO.
Ad
I.
Affirmative.
83
Ad IT. Concedi posse, d u m m o d o nihil obstet ex parte interesse
habentium.
Ad III. Provisum in praecedentibus.
Facta a u t e m de praemissis SSmo Dno Nostro Benedicto Div. Prov.
P P . X V per infrascriptum S . C C . Secretarium relatione, i n Audientia
insequentis diei, Sanctitas S u a datas E m o r u m P a t r u m resolutiones approbare et confirmare dignata est.
I.
SACRA
MORI,
Secretarius.
CONGREGATIO RITUUM
I
BRIXIEN.
DECRETUM
TIONIS
SUPER
SERVI
MINORUM
S.
INTRODUCTIONE
DEI
INNOCENTII
FRANCISCI
CAUSAE
A
BERTIO,
BEATIFICATIONIS
SACERDOTIS
ET
CANONIZA-
PROFESSI
ORDINIS
CAPÜCCINORUM.
In oppido Niardo Camuniae Vallis, intra fines dioecesis Brixiensis,
die 19 martii a n n o 1844, a piis honestisque parentibus Petro Scalvinoni
et Francisca Poli o r t u m duxit Dei F a m u l u s innocentius a Bertio,sacerdos
professus Ordinis Minorum Capuccinorum. Infanti n o m e n Ioannis in
sacro fonte inditum fuit, eiusque nativitas breve gaudium in familia
tulit, quia conversum in luctum ob i m m a t u r u m patris obitum. Inde
pueri educandi o m n e m curam suscepit m a t e r quae, perspecta egregia
filioli sui indole, ad pietatem bonosque mores a n i m u m facilius informavi!. In eo elucebat obedientia et reverentia matri, a puerilibus ludis
abstinentia, ad t e m p l u m frequentia: et oratio, et singularis h u m a n i t a s
et misericordia in pauperes, q u o s cibo sibi subtracta et stipe collecta
saepe reficiebat. Brixiensis episcopus Verzeri, q u u m illum vidisset et
audisset, admiratione captus, veluti bonae spei p u e r u m parocho commendavit, i o a n n e s , cum genitrice Bertium re versus, litterarum rudimentis operam navavit, in quibus peculiare specimen dedit diligentiae
et ingenii ad altiora studia bene dispositi. Quapropter, curante matre,
in Convictum Luerensem missus fuit, ubi inter alumnos et condiscipulos
virtute et studio praestitisse P r a e s e s aliique Superiores testantur. B o n u m
84
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
semen ita succrevit, ut ecclesiasticae vocationis, Deo adiuvante, fructus
oriretur. Ipse enim postulavit ut e collegio laicorum ad S e m i n a r i u m
clericorum transferretur. Voti compos factus, mense novembri 1861,
Brixiense S e m i n a r i u m ingressus est, ibique, disciplinae observantia et
v i r t u t u m splendore fulgens, scientiis theologicis et canonicis diligenter
incubuit, p r o u t ex actis eiusdem Seminarii colligitur. Vertente a n n o 1867,
sacerdotio insignitus, p a r o c h o loci Cevi adiutor a Superioribus destin a t u r ; et, licet aetate iuvenis et ministerio n e o p h y t u s , t a m e n veluti
provectus et m a t u r u s sacerdos curionis officia per biennium gerit. Quam
auxiliarem operam, per a n n u m intermissam ob m u n u s vicerectoris in
Seminario Brixiensi sibi concreditum, pari studio et diligentia ipse
r e s u m p s i t et per q u a d r i e n n i u m praestitit parocho Bertii, ubi gratam et '
p e r e n n e m sui m e m o r i a m ac desiderium cunctis reliquit. Ioannes enim,
a Bertio discedens, frequenter visitabat Capuccinorum coenobium in
adverso monte situm et ecclesiam continentem, a titulo et a proximo
oppido Borno Annuntiatae Borni appellatam. Hinc paulatim arcanam
q u a n d a m sensit vocem de perfectioris vitae statu amplectendo in illo
religionis claustro, e a m q u e simpliciter et candide suis pandidit Superioribus. Isti, aegre ferentes t a m validum Ecclesiae ministrum, dioecesi
Brixiensi pretiosum, amittere, complures obiiciunt difficultates. Sed
ioannes, firmus et constans in proposito, hisce difficultatibus solutis
obstaculisque superatis,-vocationem religiosam secutus, mense aprili
a n n o 1874 a P a t r i b u s Capuccinis memorati coenobii in tyrocinium admittitur, quo feliciter expleto et elapso triennio solemnia vota profitetur,
die 2 maii anni 1878. In saeculo Ioannes, in religione Innocentius a
Bertio, in praefato loco et coenobio fixum h a b u i t domicilium, etsi brevi
Mediolani et Cremae consisteret. Seraphici P a t r i s legiferi discipulus et
filius, humiliora semper praetulit officia. Ex obedientia libentissime
accepit recteque gessit m u n e r a vicepraefecti tyronum et grammaticae
magistri a l u m n o r u m O r d i n i s ; utrisque iugiter inspirans vitae sanctitatem
m o r u m q u e candorem cum perfecta fide et amore a r d e n t e in Christum
crucifixum et Deiparam Virginem. I n s u p e r ad S u p e r i o r u m n u t u m per
finitima oppida parochis opere et s e r m o n e auxilium praebuit, sacris
confessionibus audiendis et p a u p e r i b u s evangelizandis, iuxta morem
Franciscali Familiae praedilectum. Eius vitae austeritas omnino singularis fuit. Pietas a u t e m sodalibus et extraneis mirifice p a t e b a t tum per
Viam Crucis q u a n d o q u e pluries in die ab eo iteratam, t u m per r i t u u m
observantiam in Officio et Missa et per adorationem Augustissimi Sacramenti, t u m per marialium precum frequentiam ad altare Beatae
Mariae Virginis. Sanctae vero Ecclesiae addictissimus filius ac minister,
S. Congregatio Rituum
85
eam s u m m o p e r e diligebat, atque magistram, reginam, m a t r e m et opus
Dei appeltabat. Pro Ipsa, sicut pro Romano Pontifice, férvidas Deo
Optimo Maximo preces offerre solebat, potissimum in illa t e m p o r u m
tempestate, animo et spe firma confisus divini Redemptoris et fundatoris p r o m i s s i s : « Portae inferi n o n praevalebunt adversus e a m » .
Exeunte a n n o 1889 sacras exercitationes religiosis capuccinis Mediolanensis familiae praedicavit. Missus deinde Albinum a p u d suos coenobitas, idem ministerium peregit, q u o d t a m e n intermittere cogitur, ob
gravem m o r b u m quo corripitur. Statim Bergomum delatus, ut in illo
Gapuccinorum coenobio curaretur, ingravescente morbo, sacramentis
Ecclesiae refectus, pie obiit in Domino die tertia martii a n n o 1890.
Exequiis, s e c u n d u m Ordinis morem, rite persolutis, eius corpus eo in
loco religiose t u m u l a t u m est, donec post septem circiter menses, die
29 septembris, Bertium translatum, ibidem, iuxta Bertiatum vota, depositum, in pace quiescit. Interim fama sanctitatis Servi Dei in vita et
post obitum magis in dies clarescente, Processus super ea Ordinarius
Informativus in ecclesiastica Curia Brixiensi confectus et absolutus,
R o m a m ad Sacram R i t u u m Congregationem t r a n s m i s s u s fuit. I n s t a n t e
a u t e m R m o P. Raphaele a Vallefinaria, Ordinis Minorum Capuccinorum
postulatore generali, attentisque litteris postulatoriis q u o r u n d a m E m o r u m S. R. E. Cardinalium, p l u r i u m R m o r u m Archiepiscoporum et Episcoporum, n e c n o n Capituli Cathedralis Ecclesiae Brixiensis, p a r o c h o r u m
et F a m i l i a r u m religiosarum in dioecesi Brixiensi aliisque fmitimis existentium, rogantibus etiam Municipiis clarisque viris et familiis Camuniae Vallis, q u u m , etiam scriptis Servi Dei perquisitis et revisis, nihil
obstet q u o m i n u s ad ulteriora procedi possit, E m u s et R m u s D n u s Cardinalis 'Ianuarius Granito Pignattelli di Belmonte, Episcopus Albanensis
et huius Causae P o n e n s seu Relator, in ordinario s a c r o r u m rituum
Congregationis coetu s u b s i g n a t a die ad Vaticanum coacto, sequens
d u b i u m discutiendum proposuit: An signanda sit Commissio Introductionis Causae in casu et ad effectum de quo agitur? Et Emi ac Rmi
Patres sacris tuendis ritibus praepositi, post relationem ipsius Emi
Ponentis, audito etiam R. P. D. Angelo Mariani Fidei promotore generali, o m n i b u s accurate perpensis, r e s p o n d e n d u m c e n s u e r u n t : Signandam
esse Commissionem introductionis Causae, si
Sanctissimo placuerit. Die
14 ianuarii 1919.
Quibus omnibus Sanctissimo Domino nostro Benedicto P a p a e XV
per infrascriptum Cardinalem Sacrae R i t u u m Congregationi Praefectum
relatis, Sanctitas Sua rescriptum eiusdem Sacrae Congregationis r a t u m
h a b u i t propriaque m a n u signare dignata est Commissionem Introdu-
86
Acta, Apostolicae Sedis - Commentarium Officiais
etionis Causae beatificationis et canonizationis Servi Dei Innocentii a
Bertio, sacerdotis professi Ordinis Minorum S. Francisci Capuccinorum,
die 22 eisdem mense et a n n o .
i$l A.
..•
E p . P o r t u e n . et S. Rufinae,
S. B. G. Praefectus.
C A R D . VICO,
Alexander
Verde,
Secretarius.
II
ANDEGÀVEN.
DECRETUM SUPER INTRODUCTIONE CAUSAE BEATIFICATIONIS SEU DECLARATIONIS
M A R T Y R I I S E R V I D E I N A T A L I S P I N O T , PARÖCHt V I C I « L O U R O U X - B É C O N N A I S » .
Causae Servorum Dei martyrii fama praestantium postremis hisce
temporibus a p u d sacrorum rituum Congregationem introductae, christifidelium vivam excitant memoriam et cogitationem in evangelicis divini
Redemptoris sententiis, t a m de praenuntiata adversus Ecclesiam eiusque
filios persecutione, q u a m de beatitudine cum regno caelorum promissa
iis qui persecutionem p a t i u n t u r propter iustitiam. Altera n u n c accedit
similis Causa Dei Famuli Natalis Pinot, parochi saecularis oppidi LourouxBéconnais, qui Andegavi, in odium Fidei, uti fertur, i n t e r e m p t u s est,
die 21 februarii a n n o 1794. Hic Dei F a m u l u s , in eadem Andegavensi
civitate n a t u s die 19 decembris anni 1747 et in ecclesia S. Martini
postero die baptizatus, a p a r e n t i b u s R e n a t o Pinot et Claudia La Grois
pietate et religione in primaeva aetate imbuitur. P u e r et adolescens
congruis disciplinis litterariis et sacris eruditus, dignusque a Superioribus h a b i t u s , ad sacerdotalem Ordinem et dignitatem evectus est.
Sacrum ministerium in loco Bousse p r i m u m exercuit, et, a n n o 1776
u s q u e ad a n n u m . 1781 vicarii m u n e r e in paroecia loci Corzé functus,postea Incurabilium nosocomio Andegavensi, prope paroeciam S. Martini, praeficitur. Ibi se t o t u m devovet multiplici aegrotantium bono,
officii sui potissimum spiritualis observantissimus. Aliquot post annos,
parochus vici Louroux renuntiatus, magis emicuit caritate in p r o x i m u m
et zelo a n i m a r u m . Q u u m vero a n n o 1788 beneficium parochiale in oppido
Louroux-Béconnais vacaret, Capitulum: cathedralis ecclesiae S. Andreae
Ap., p a t r o n a t u s iure fruens, Natalem Pinot u n a n i m i suffragio ad eiusmodi beneficium elegit, et Episcopus Andegavensis auctoritate s u a ordinaria confirmavit. Die 14 septembris, in festo exaltationis S. Crucis,
<S. Congregatio Rituum
87
eodem a n n o , Dei F a m u l u s h a n c j n y s t i c a m vineam ingressus, eam impenso
studio ac labore coluit et servavit incolumen ab insidiis et vastationibus impiorum. Admirabilis in eo fuit c u r a et vigilantia sui gregis et
s i g u l a r i s i n d u s t r i a caritatis q u a egenos et p a u p e r e s victu et vestitu
sublevabat. Decurrente a n n o 1790 Conventus Nationalis, spreta et cont e m p t a quavis iustitiae et libertatis forma, constitutionem civilem cleri,
regis sanctione m u n i t a m , die 27 novembris, promulgavit, q u a Episcopi
et sacerdotes, c u r a m a n i m a r u m h a b e n t e s , ad i u s i u r a n d u m schismaticum
ferendum s u b poena remotionis a beneficio cogebantur. Haec a u t e m
sacrilega constitutio a R o m a n o Pontifice Pio VI, fel. r e c , per Acta Quod
aliquantulum diei 10 martii 1791 et Charitas quae, diei 13 aprilis 1791,
solemniter d a m n a t a fuit, et i u s i u r a n d u m , per eam impositum, illicitum
declaratum. Hisce in adiunctis Dei F a m u l u s , semel i t e r u m q u e ad iusiur a n d u m [iuxta Constitutionem adactus, constanter se recusavit, adiungens se, t u t a conscientia et salvis Ecclesiae legibus, id facere n o n posse.
Hoc fusius consignatum est publicis documentis et relationi q u a Comm u n i t a s loci Louroux Natalis P i n o t parochi damnationem expetebat.
Inde ab oppido Louroux-Béconnais per satellites ad urbem Andegavensem
deductus, in ius vocatus et accusatus, etsi nemo responsis eius resistere
posset, t a m e n iudicum sententia, a superiori tribunali confirmata, per
d u o s a n n o s a s u a paroecia interdictus fuit. Interim Dei F a m u l u s ministerium s u u m n o n intermisit, felicique exitu adlaboravit, ut aliqui sacerdotes, qui inconsiderate schismaticum emiserant i u r a m e n t u m , postea,
facta publica retractatione, ad b o n a m frugem reducerentur. Expleto
biennio et favente victoria q u a m catholici illius Vandeae regionis in s u a e
fidei et religionis tutelam a r m i s r e p o r t a r u n t , ipse, die 23 martii a n n i 1793,
ad s u a m paroeciam rediit, ingenti s u o r u m fidelium gaudio et laetitia
acceptus et h ò n o r a t u s . Verum mox, c o m m u t a t a fortuna et catholicis
copiis oppressis, persecutionis a e s t u s magis exarsit, quin t a m e n a paroecia
amovere potuerit pastorem b o n u m , p a r a t u m potius mori q u a m gregem
deserere. In illa t e m p o r u m r e r u m q u e tristitia Dei F a m u l u s n u n q u a m
destitit ab officio parochiali rite o b e u n d o ; et, peculiari u s u s facultate,
extra t e r m i n o s paroeciae in villis et oppidis finitimis legitimo pastore
spoliatis s u u m ministerium salutariter peregit. Pluries, etiam modo singulari, militum inquisitiones effugit, sed tandem, fortis athléta, iam
praemio dignus, in m a n u s inimicorum incidit, ut in extremo certamine
victor coronaretur. Die enim 21 februarii a n n o 1794 Dei F a m u l u s , ingrati
hominis proditione c o m p r e h e n s u s , et contumeliis ac vexationibus tent a t u s ob intrepidam iniqui et schismatici iuramenti negationem, summaria et pene nulla iudicii forma servata, capitis abscissione d a m n a t u r .
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
88
E a d e m die, sacris vestibus indutus, fidelis Christi servus ac sacerdos
ad a r a m sacrificii sui laetus ascendit, sanctisque verbis p r o l a t i s : Introibo
ad altare Dei, per m a n u s carnificis capite plexus, semetipsum offert
propter iustitiam, in caelis cum ipso Christo r e g n a t u r u s . Interim opinio
sanctitatis vitae, virtutum et miraculorum in genere Servi Dei in vita
et post obitum clara, u n a cum martyrii fama coniuncta et ad haec
usque t e m p o r a perseverans, P r o c e s s u m Ordinarium Informativum super
his o m n i b u s in Curia ecclesiastica Andegavensi provexit ac peperit;
atque acta processualia a b s o l u t a ad sacram r i t u u m Congregationem
t r a n s m i s s a sunt. Servato a u t e m iuris ordine, q u u m omnia in p r o m p t u
sint et nihil obstet q u o m i n u s ad ulteriora procedatur, instante Rfíio
P. Francisco Xaverio Hertzog, societatis S. Sulpitii procuratore generali
et h u i u s Causae postulatore legitime constituto, attentis litteris postulatoriis Emi et Rmi Dñi Cardinalis Ludovici Iosephi Luçon, archiepiscopi
Rhemensis, R m o r u m Archiepiscoporum et Episcoporum Galliae, praesertim Andegavensis universitatis catholicae P a t r o n o r u m , n e c n o n Capitulorum ecclesiarum cathedralium, p a r o c h o r u m , superiorum ac professorum t u m Seminariorum tum Universitatis catholicae Andegavensis,
aliorumque virorum ecclesiastica vel civili dignitate p r a e s t a n t i u m , E m u s
R e v m u s Dnus Cardinalis Vincentius Vannuteili, episcopus Ostiensis et
Praenestinus, Sacri Collegii Decanus et praesentis Causae P o n e n s seu
Relator, in ordinariis sacrorum r i t u u m Congregationis comitiis subsig n a t a die ad vaticanas aedes coadunatis, sequens d u b i u m discutiendum
p r o p o s u i t : An signanda sit commissio introductionis Causae in casu et
ad effectum de quo agitur? Et Emi ac R m i P a t r e s sacris tuendis ritibus
praepositi, post relationem ipsius Emi Ponentis, audito voce et scripto
R. P. D. Angelo Mariani Fidei promotore generali, o m n i b u s sedulo perpensis, rescribendum c e n s u e r u n t : Signandam esse Commissionem Introductionis Causae, si Sanctissimo placuerit. Die 14 ianuarii 1919.
F a c t a p o s t m o d u m de h i s Sanctissimo Domino nostro Benedicto
P a p a e XV per infrascriptum Cardinalem Sacrae R i t u u m Congregationi
Praefectum relatione, Sanctitas Sua rescriptum eiusdem sacrae Congregationis r a t u m habens, propria m a n u signare dignata est Commissionem
Introductionis Causae beatificationis seu declarationis martyrii Servi Dei
Natalis Pinot,, parochi vici Louroux-Béconnais, die 22 eisdem mense
et a n n o .
i$i A.
CARD. VICO,
E p . P o r t u e n . et S. Rufinae,
S. B. C. Praefectus.
L.
%
S.
Alexander
Verde,
Secretarius.
89
S. Romana Bota
ACTA TRIBUNALIUM
SACKA ROMANA ROTA
VICARIATUS NYANZAE SEPTENTRIONALIS
NULLITATIS
MATRIMONII
(MULIUNYA-ALIBADZEWA)
Benedicto Pp. XV feliciter regnante, Pontificatus Dominationis Suae
anno quarto, die 10 maii 1918, RR. PP. DD. Guilemus Sebastianeiii,
Decanus, Ponens, Ioannes Prior et Aloisius Sincero, Auditores de turno,
in causa Vicariatus Apostolici Nyanzae Septentrionalis, Nullitatis matrimonii, inter Laurentium Muliunya et Domitillam Alibadzewa, repraesentatam per procuratorem ex officio deputatum, Thomam Ambrosetti, advocatum,
interveniente et disceptante in causa Revmo Vinculi Defensore,
sequentem
tulerunt
definitivam
sententiam.
Saeviente M a h u m e d a n o r u m bello in illa Africae parte, q u a m Ugandam appellant, a n n i s 1887-1888 Laurentius Mulinuya (alias Kitagenda),
vir infidelis, q u a t u o r rapuit mulieres, inter q u a s aderat Domitilla Alibadzewa, 15 vel 16 a n n o s nata. Divina adiuvante gratia, L a u r e n t i u s et
Domitilla petierunt adscribi c a t e c h u m e n a t u i ; et die I aprilis anni 1893,
cum reliquae tres mulieres fugam arripuissent, baptizati sunt. Antequam
vero baptismalibus aquis abluerentur, coram Missionario aliqualem consensum matrimonialem manifestarunt. Domitilla n o v e m filios edidit,
qui lucis ipso in limine moriebantur, quod in causa fuit, ut ipsa ex^
parte familiae viri vexationibus s u b i c e r e t u r . R e c u r s u m h a b u i t infelix
mulier ad Missionarium, continuo repetens se n o n esse uxorem Laurentii, sed captiva m, et u n u m t a n t u m desiderium fovere, reperiendi
videlicet parentes, ad quos aufugiens a dominatione Laurentii liberan t u r . Querelae Domitillae delatae fuerunt Vicario Apostolico, qui anim a d v e r t e n s s c a n d a l u m inter fideles oriri, si Laurentius et Domitilla
post longam cohabitationem ad invicem separarentur, ipsis praecepit,
ut consensum matrimonialem renovaren!. R e n u e n s mulier m a n d a t i s
Vicarii obtemperare, Eucharistiae sacramento, q u o quotidie reficiebatur,
privata est. P o s t duos menses, viribus fracta, u n a cum Laurentio se
sistit coram Missionario P, Laane, qui matrimonio benedixit in sacristia,
o
90
Acta, Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
unico teste praesente a Laurentio designato. Post a n n u m Domitilla ab
amicis notitias s u o r u m p a r e n t u m accepit et, reperto deinde fratre, cum
eo aufugit n u m q u a m reversura. Vir i u x t a loci consuetudines o m n i a peregit, ut vita coniugalis r e s t a u r a r e t u r ; quae cum in irritum cessissent ob
mulieris r e p u g n a n t i a m , causa nullitatis matrimonii i n t e n t a t a fuit a p u d
Curiam Vicariatus Nyanzae. Processus t a m e n non fuit ad iuris n o r m a m
instructus ; q u a r e die I augusti anni 1915, ab H. S. Auditorio rescriptum
fuit:
Dilata; interim scribatur
Vicario Apostolico, ut novum instituat
processum suppletorium,
interrogationesque peragat, prouti adnotatur in
folio epistolae adnexo. Quibus expletis, n u n c causa discutienda p r o p o n i t u r
sub consueta formula dubii: An constet de nullitate matrimonii in casu.
o
Ius quod spectat. Neminem latet m a t r i m o n i u m initum sub m e t u
gravi, extrinseco, iniusto et directo ad e x t o r q u e n d u m consensum esse
nullum ex iure ecclesiastico ob claram et explicitam dispositionem
cap. 14, tit. De Spons. et Matrim. An vero irritum q u o q u e sit ex iure
n a t u r a e , disputatur inter theologos et canonistas. S u n t multi et graves
auctores, uti Sánchez (De matrim., lib. IV, disp. 14, n. 2), Schmalzg.
(in tit. I, lib. IV, n, 405), Fejc (De impedim. matrim., n. 136), Gasp arri
(De matrim., n. 811), Pirhing, ßilluart, aliique, qui t e n e n t coniugia esse
invalida ex sola lege positiva Ecclesiae, ex eo praesertim, quia metus,
u t c u m q u e gravis et i n i u s t u s , n o n irritat reliquos contractus. Alii ex
adverso, uti Reiffenstuel (in tit. XL, lib. 1, n. 18), Ballerini-Palmieri
(Theol, mor., pag. 570), Aichner, Rosset et Scherer cum Divo T h o m a
sustinent m a t r i m o n i u m esse nullum ex u t r o q u e iure, ecclesiastico et
naturali. H a n c sententiam melius fundatam appellat Wernz (Ius Decretalium, tom. IV, n. 266, in fine). H a c extante opinionum diversitate,
pl. Santi, instituens in suis Praelectionibus (lib. IV, n, 115 et sq.) quaestionem, q u i n a m subiiciuntur impedimentis matrimonialibus, tradit infideles probabiliter ligari impedimento m e t u s ; quod docet etiam G a s p a r d
(loc. c., n. 27). Sibimetipsi enim petit: « Matrimonium inter infideles
« metu initum haberi ne debet uti validum propter favorem matrimonii,
« a u t uti nullum propter favorem partis m e t u m p a s s a e f » . E t respondet,
ni fallimur, applicandam esse responsionem d a t a m ab U r b a n o VIII P. De
Lugo, postea Cardinali, videlicet, ubi Doctorum sententiae u t r i u s q u e
probabiles intercedunt, illa amplectenda est sententia, q u a e pro conditione locorum et h o m i n u m barbaris est favorabilior.
Ab impedimento vis et metus n o n distinguebatur iure Decretalium
impedimentum r a p t u s . Innocentius enim III (in cap. 17, tit. De raptoribus m a t r i m o n i u m inter raptorem et r a p t a m etiam uti licitum permisit,
S. Jtiomana Bofa
91
si prior dissensio t r a n s i s s e ! in consensum, i. e. si libere consentiat illa
pars, cui per r a p t u m m e t u s incussus fuit. Concilium vero Tridentinum
constituit m a t r i m o n i u m inter raptorem et r a p t a m esse nullum, q u a m d i u
r a p t a sit s u b raptoris potestate. Huic a u t e m legi tridentinae n o n subiici
infideles clarum est.
Modo ad factum. P r i m o loco P a t r e s p u t a r u n t instituendam esse
quaestionem, an L a u r e n t i u s et Domitilla an. 1893, a n t e q u a m b a p t i s m u m
reciperent, m a t r i m o n i u m inter se contraxerunt. Hoc affirmat solers
Vinculi Defensor; scribit e n i m : « C u m ille (Laurentius) salutari u n d a
« ablui cogitavit et inter catechumenos se adscripsit, u n a m Domitillam
« Missionario t a m q u a m suam mulierem designavit, q u a e i n d u c t a etiam
« fuit pro baptismo u n a cum ipso suscipiendo. Missionarius vero, ante« q u a m u t r u m q u e ab originali labe lavaret, interrogavit ex professo, an
« matrimonio ad invicem consentirent, cui Domitilla et Laurentius pleno
« et distincto accesserunt consensu ». Verum, quidquid sit de Laurentii
consensu, certum est Domitillam libere matrimonio non consensisse.
Tpsa enim sic rem e n a r r a t : « On me d e m a n d a si j'acceptais m o n mari.
« " Il m ' a pillée, répondis-je, et je suis devenue sa femme. Je veux bien
- « rester avec lui „ ». Et i n t e r r o g a t a : « Au fond du coeur quelle était ta
« p e n s é e ? » r e s p o n d e t : « J e songeais, q u ' u n e fois ma famille retrouvée,
« je partirais ». In altero a u t e m interrogatorio haec h a b e t : « J'acceptais
« la situation telle quelle : qu'aurais-je fait, n ' a y a n t pas des parents sous
« la m a i n ? Lorsque je vis mes compagnes s'en aller, je p e n s a i : " M o i
« aussi, q u a n d je verrai mes parents, je me sauverai „ ». Quare Domitilla suo consensu matrimonio n o n accessit, sed t a n t u m passa fuit conditionem, in q u a versabatur, animo p a r a t a e domo aufugiendi statim ac
p a r e n t e s reperirei; si enim aufugisset n o n repertis p a r e n t i b u s , « celui,
« ut ipsa animadvertit, chez lequel je me serais enfuie, m ' a u r a i t v e n d u e
« au loin, ce qui a u r a i t été pour moi la pire chose ». Quod confirmat
L a u r e n t i u s : « Du reste où serait-elle allée? Une femme qui n ' a p a s de
« famille, ne fait q u e changer de m a î t r e » .
Nullitatem matrimonii fatentur ipsi Missionarii. P a t e r enim L a a n e
d e p o n i t : « Je ne voyais d a n s ce cas aucun mariage, puisque Laurent,
« a u t a n t q u e je m'en souviens, avait eu cette femme à la guerre ». Et
referens in libro m a t r i m o n i o r u m novum coniugium initum die 25 octobris a n n i 1901, haec verba adiecit: « concubinage a r r a n g é ».
Posito q u o d ante b a p t i s m u m L a u r e n t i u s et Domitilla in verum
matrimonium, seu in individuam vitae consuetudinem n o n consenserint, videndum n u n c est, an saltem valide c o n t r a x e r i n t ' a n n o 1901.
9Ï
Acta Apostolicae Sedis --Commentarium Officiale
In specie diximus quod, exortis discordiis Laurentium inter et Domitiliam, haec ab illo divertere cupiebat. Res delata fuit ad Vicarium Apostolicum qui, « à cause du scandale qui résulterait de leur séparation »
m a n d a v i t Domitillae ut n u b e r e t cum Laurentio sub poena privationis
s a c r a m e n t o r u m . Restitit primo Domitilla, at postea cessit, uti deponit
in secundo suo interrogatorio ad 4: « L'Evêque me d e m a n d a , si je vou« lais du mariage avec Laurent. Je lui r é p o n d i s : " Je n ' e n veux p a s :
« je suis u n e a b a n d o n n é e , c o m m e n t eonsentirais-je à rester avec lui, qui
« m ' a pillée ? „. L'Evêque alors o r d o n n a au P. L a a n e de me refuser les
« s a c r a m e n t s p o u r la raison que je refusais le mariage. Cela me priva
« doublement, parce que j ' a v a i s l'habitude de les recevoir, et puis, parce
« que je ne retournai p a s au village, mais restai à la maison. Et puis,
« qu'est-ce que c'est que la religion sans les sacrements? C'est comme
« si tu n'en avais plus. De guerre lasse, je consentis à ce q u ' o n vou« lait de moi ». Igitur Domitilla n o n libere, sed coacte consensit m a t r i monio. Quod testatur etiam P. L a a n e : « Elle a accepté parce que Mon« seigneur lui refusait les s a c r e m e n t s » , et confirmat testis T i b u i i a n g a :
« Ce pourquoi Domitilla consentit à l'union le voici, c'est le refus des
« sacrements ». Haec a u t e m coactio iniusta fuit et gravis. Iniusta quidem, quia Domitilla, q u a e n o n solum animum a versum in Laurentium,.sed c a u s a s etiam rationabiles h a b e b a t ab eo divertendi, non poterat
cogi ad m a t r i m o n i u m -ineundum s u b praetextu, q u o d scandalum ex
ipsorum separatione e x o r t u m fuisset inter fideles. Fuit etiam gravis,
nam ex u n a parte Domitilla erat « très douce et sérieuse », p a r a t a ad
obediendum in o m n i b u s Vicario, « même quand'il m'ordonnait de porter
« un fardeau »; ex altera m a l u m minitatum, i. e. privatio sacramentorum,
pro ipsa grave erat, quia solita erat quotidie refici sacramentis, uti
superius vidimus, et confirmat L a u r e n t i u s d e p o n e n s : « Domitilla était
« u n e chrétienne assidue à la reception des s a c r e m e n t s ; aussi est-ce
« le seul refus q u ' o n lui en fit que la décida à m'accepter ».
Nec alio modo Domitilla agere p o t e r a t ; a d h u c enim notitiis carebat
p a r e n t u m , quos si reperiisset, certum est quod consensum n o n rénovasse!: ait enim L a u r e n t i u s : « Ce qu'il y a de certain, c'est que s i e l l e
« avait retrouvé ses p a r e n t s a v a n t le mariage qu'on n o u s d e m a n d a de
« renouveler à l'église, j a m a i s elle ne s'y serait prêtée ». Nec ab aliquo
praesidium aut consilium petere poterat; n a m ipsa deponit: « Si le P è r e
« Roche était resté là, lui, qui m'avait baptisée, j ' a u r a i s eu recours à
« lui. Mais on venait j u s t e de lui d o n n e r u n e a u t r e destination. Je n ' e n
« connaissais a u c u n a u t r e intimement ». Hisce in adiunctis, prosequitur
Domitilla, « n o u s fumes unis à la sacristie. Je refusai d'apporter m o n
S. Romana Bota
93
« t é m o i n » . Et cum Daniel Tibaiianga ab ea petiisset: « P o u r q u o i elle
« n'avait p a s a m e n é de t é m o i n ? » r e s p o n d i t : « Aussi bien on me force
« à ce mariage ».
*
Contracto m a t r i m o n i o sponsa continuo repetebaf: « Décidément les
« Pères m'ont imposé un j o u g que je ne p o u r r a i p a s porter... Nous
« avons été unis de force ». Imo cogitaba! de fuga capessenda, et revera
post a n n u m , reperto fratre Michaele Zache, cum eo aufugit. S p o n s u s ,
uti acta referunt, nil omisit, ut Domitillam ad se revocaret, at inutili
p r o r s u s conatu. E t e n i m praefatus Daniel Tibaiianga d e p o n i t : Actuel« e m e n t la femme n ' a q u ' u n refrain: " M ê m e s'il me donne 200 rupies
« de d o m m a g e s et intérêts, je ne rentre p a s chez lui „ ». Et alter Domitillae frater, Marcus Alideki, refert: « T o u t ce que je sais, c'est ceci
« q u ' e l l e va r é p é t a n t : " J'ai été pillée p u r e m e n t et s i m p l e m e n t ; j a m a i s
« je ne rentrerai d a n s un mariage qui n'en est pas un, puisque j a m a i s
« j e ne l'ai choisi de m o n g r é . . . , , . Elle repète s a n s cesse qu'elle ne
« r e t o u r n e r a p a s chez L a u r e n t ».
Haec omnia evincunt nullum fuisse matrimonium initum
rentio cum Domitilla die 25 octobris anni 1901.
a Lau-
Quibus o m n i b u s in iure et in facto perpensis, Nos infrascripti Auditores de t u r n o , pro tribunali sedentes et solum Deum prae oculis habentes,
decernimus, declaramus et definitive s e n t e n t i a m u s constare de matrimonii
nullitate in casu.
Ita decernimus, m a n d a n t e s Ordinariis locorum et Ministris Tribunalium ad q u o s spectat, ut exsecutioni m a n d e n t h a n c n o s t r a m definitivam sententiam, et adversus reluctantes procedant ad n o r m a m sacror u m c a n o n u m et praesertim cap. 3, sess. XXV, De reform. Concilii
Tridentini, iis adhibitis exsecutivis et coercitivis mediis, quae magis
efficacia et o p p o r t u n a , pro r e r u m adiunctis, exstitura sint.
R o m a e in sede Tribunalis S. R. Rotae, die 10 maii 1918.
Guilelmus Sebastianeiii, Decanus, Ponens.
I o a n n e s Prior.
Aloisius Sincero.
L. © S.
Ex Cancellaria, die 5 iunii 1918.
Sac. T. Tani, Notarius.
94
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
S. CONGREGAZIONE DEI RITI
Martedì li febbraio 1919, nel Palazzo Apostolico Vaticano, dinanzi all'augusta presenza del Santo Padre, si è tenuta la Congregazione Generale dei
Sacri Riti, nella quale gli Emi e Rmi Signori Cardinali, i Rmi Prelati ed i
Consultori teologi componenti la medesima, hanno discusso e dato il loro voto
dapprima sul dubbio detto de tuto per la solenne Beatificazione della Venerabile Anna Maria Taigi, madre di famiglia, del Ili Ordine della SSma Trinità;
e quindi sul dubbio intorno a quattro miracoli che si asseriscono operati da
Dio per intercessione della Venerabile Serva di Dio Lodovica De Mariìlac,
Vedova Le Gras, Confondatrice dell'Istituto delle Figlie della Carità, i quali
miracoli vengono proposti per la beatificazione della medesima Venerabile.
Martedì 25 febbraio 1919, presso l'Emo e Rmo Signor Cardinale Antonio
Vico, Prefetto della Sacra Congregazione dei Riti, Ponente della Causa di
Beatificazione e Canonizazione del Ven. Bernardo Maria Clausi, Sacerdote professo dell'Ordine dei Minimi, si è tenuta la Congregazione Antipreparatoria,
nella quale dai Rmi Prelati Officiali e dai Rmi Consultori teologi si è discusso
il dubbio sopra l'eroismo delle virtù esercitate dal medesimo Ven. Servo di Dio.
SEGRETERIA
DI
STATO
NOMINE
Con Biglietti della Segreteria di Stato il Santo Padre si è degnato di
nominare:
18 febbraio 1919. I RR. PP. Arturo Vermeesch e Giuseppe Steiger, della Compagnia di Gesù, Luigi di San Francesco di Paola,
Passionista, Colombano Dreyer, dei Frati Minori,
e Benedetto Lopez, Abate Procuratore Generale
della Congregazione Cassinese P. 0., Consultori
della Sacra Congregazione dei Religiosi.
Diarium Romanae Curiae
95
Con Brevi Apostolici il Santo Padre si è degnato di nominare:
Prelati Domestici di S. S.:
22 novembre 1918. Mons. Pietro Paolo Frick, dell'archidiocesi di Rottemburg.
11 gennaio 1919. Mons. Antonio Renzi, della diocesi di Sant'Agata dei Goti.
29
»
»
Mons. Alfonso Bruni, di Roma.
2 febbraio
»
Mons. Matteo Culley, della diocesi di Hexham.
»
»
»
Mons. Giovanni 0' Doherty, della diocesi di Derry.
13
»
»
Mons. Gualtiero Cumming, della diocesi di Clifton.
ONORIFICENZE
Cou Brevi Apostolici il Santo Padre si è degnato di conferire le seguenti
onorificenze:
La Commenda con Placca dell'Ordine di S. Gregorio Magno, classe civile:
25 gennaio 1919. Al sig. Antonio Otto, di Bruxelles.
La Commenda dell'Ordine di S. Gregorio Magno, classe civile:
25 gennaio 1919. Al sig. Stefano Otto, di Bruxelles.
»
»
»
Al sig. Alfonso Otto, della medesima città.
5 febbraio
»
Al sig. Enrico Gerardo Maria van der Vijver, della diocesi
di Harlem.
12
»
»
Al sig. barone Enrico Elia Lefevre, dell'archid, di Rouen.
»
»
»
Al sig. Armando Denomaison, della medesima archidiocesi.
Il Cavalierato dell'Ordine di S. Gregorio Magno, classe civile:
25 gennaio 1919. Al sig. Oscar Edoardo Maria Englebert, di Bruxelles.
12 febbraio
» Al sig. Giovanni Ramaekers, dell'archidiocesi di Rouen.
»
»
» Al sig. Edmondo Henzé, delia medesima archidiocesi.
»
»
» Al sig. Giorgio Loisel, della medesima archidiocesi.
»
»
» Al sig. Michele Lagny, della medesima archidiocesi.
»
»
» Al sig. Edmondo Warnier, della medesima archidiocesi.
»
»
» Al sig. Giorgio Ysnel-Franque, della medesima^archidiocesi.
»
»
» Al sig. Ettore d'Avak, di Roma.
15
»
» AI sig. Augusto de Toytot, della diocesi di Saint-Claude.
»
»
» Al sig. Maurizio Chipon, della medesima diocesi.
Il Cavalierato dell'Ordine di S. Silvestro Papa:
28 gennaio 1919. Al sig. Helì R. Telia y Cantos, della diocesi di Zamora.
29
»
»
Al sig. prof. Oronte Taccini, dell'archidiocesi di Firenze.
5 febbraio
»
Al sig. Carlo Commessmann, dell'archidiocesi di Colonia.
96
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
MAGGIORDOMATO DI S U A SANTITÀ
Con. Biglietti di S. E. Rma Mons. Maggiordomo, il Santo Padre si è degnato
di nominare:
Camerieri Segreti soprannumerari di S. S. :
21 novembre 1918. Mons. Francesco Fessier.
8 gennaio 1919. Mons. Antonio Giuseppe Maria Mutsaers, della diocesi di
Bois-le-Duc.
» febbraio
» Mons. Luigi De Piero, della diocesi di Concordia.
17
»
»
Mons. Raffaele Casimiri, maestro di cappella dell'Arcibasilica Lateranense in Roma.
21
»
»
Moas. Porfirio da Silva Mendes Cordeiro, del patriarcato di
Lisbona.
Camerieri Segreti di Spada e Cappa di S. S.:
29 gennaio 1919. Sig. conte Carlo de Simony, della diocesi di Digione.
Il febbraio
»
Sig. comm. Gugiiemo Humphrey Page, della diocesi di
Bruges.
Camerieri d'onore in abito paonazzo di S. S.:
11 gennaio 1919. Mons. Domenico Brignone, della diocesi di Pinerolo.
8 febbraio
»
Mons. Arcangelo Bruni, di Roma.
NECROLOGIO
1 febbraio 1919. Mons. Antonio M. Grasselli, arcivescovo titolare di Larissa,
commendatore di S. Spirito.
8
»
»
Mons. Enrico Joulain, vescovo di Jaffha.
lo
»
* » Mons. Gennaro Costagliola, arcivescovo di Chieti.
16
»
» Mons. Carlo de Csáky, vescovo di Vácz in Ungheria.
17
»
» Mons. Domenico Darmanin, arcivescovo di Corfù.
Mons. Giovanni Efrem Bertreux, vescovo titolare di Musti,
vicario apost, delle isole Salomoni Meridionali.
Annus XI - Yol. XI
12 Martii 1919
Num. 4
ACTA APOSTOLICAE SEDIS '
COMMENTARIUM OFFICIALE
ACTA BENEDICTI PP. XV
SACRUM CONSISTORIUM
Die IO martii 1919 in palatio apostolico Vaticano h a b i t u m est Consistorium secretum, cuius Acta ex ordine referuntur:
i. - ALLOCUTIO SS. D. N. BENEDICTI PP. XV
VENERABILES
FRATRES
A n t e q u a m Ordinem suppleamus Episcoporum, quae potiss i m u m c a u s a est cur v o s hodierno
die c o n v o c a v i m u s , placet
v o s alioqui, ut de Orientis christiani rebus Nostras pro apostol i c o officio c u r a s c o g i t a t i o n e s q u e v o b i s c u m c o m m u n i c e m u s . —
Orientalem
quidem
Ecclesiam peculiari quodam studio sem-
per prosecuti sunt R o m a n i Pontifices; qui
dominici gregis
gubernantes,
luti et incremento
particularium
consulerent,
singulariter Ecclesiam
cum, universitatem
foverent
par erat
et
regionis
eius
Ecclesiarum
sa-
consentaneum ut
quam
consum-
m a t a ibidem h u m a n i generis redemptio nobilitasse^ et in qua
a b i p s i s c h r i s t i a n a e rei p r i m o r d i i s i n i e c t a a p o s t o l a t u s e t m a r tyrii s e m i n a praeclarissimos
sanctimoniae
sapientiaeque
fru-
ctus genuissent. Etenim d u m sancte in unitate permansit, mirifice e a f l o r u i t E c c l e s i a ,
ACTA, rol. XI, n. 4. — 12-3-919.
cum huic Apostolicae
Sedi eximios
7
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium
98
Officiale
Pontifices d a r e t , c u m q u e illa ingenii, v i r t u t i s e t d o c t r i n a e lum i n a Basilius, A t h a n a s i u s , u t e r q u e G r e g o r i u s e t C h r y s o s t o m u s
c h r i s t i a n u m o r b e m i l l u s t r a r e n t . Q u a e v e t u s t a t i s decora Nostri
decessores n u m q u a m negligere visi s u n t ; n e c s o l u m o r i e n t a l i u m
m o r e s et i n s t i t u t a , s e o r s u m a latinis, «conservanda, sed e t i a m
e o r u m r i t u s , nobiles certe a c splendidos, i n c o r r u p t e e t i n t e gre r e t i n e n d u s c u r a r u n t , q u o scilicet S p o n s a C h r i s t i « in v e s t i t u d e a u r a t o c i r c u m d a t a v a r i e t a t e » s u a m m e l i u s .pulcritudiiiem o s t e n d e r e t . Quos r i t u s i n h a c i p s a U r b e , iussu n i m i r u m e t
a u c t o r i t a t e Sedis Apostolicae, c e l e b r a r i consuevisse, n o t u m est,
i t e m q u e s a n c t o s Orientis Pontifices e t Doctores i n C a l e n d a r i u m
Ecclesiae R o m a n a e esse relatos, e o r u m q u e h o m i l i i s
ornatam
latinam
l i t u r g i a m . C e t e r u m e x s t a n t pontificiae p r o v i d e n t i a e
d o c u m e n t a n o n p a u c a vel a d p r o s p e r i t a t e m O r i e n t a l i s Ecclesiae
v a r i i s m o d i s p r o m o v e n d a m , vel
a d illas c h r i s t i a n o r u m sedes
t u t a n d a s q u a e t a m crebris h o s t i u m i n c u r s i o n i b u s p a t e r e n t . Nec
s a n e hic a t t i n e t c o m m e m o r a r e
magna et paterna hortamenta
D e c e s s o r u m a d Ecclesias dissidentes, u t a d h o c u n i t a t i s v i t a e q u e
c e n t r u m , u n d e misere secesserant, r e d i t u m m a t u r a r e n t , e t vet e r a illa obsequii e t o b e d i e n t i a e i n h a n c b e a t i P e t r i C a t h e d r a m
officia r é p é t è r e n t , c u i u s q u i d e m Graeci P a t r e s in Conciliis oecumenicis Ephesino et Chalcedonensi exempla dederunt luculentissima.
Nos vero, a d g u b e r n a c u l a h u i u s Ecclesiae R o m a n a e q u a e
« r a d i x et m a t r i x e s t Ecclesiae C a t h o l i c a e » u t , i n s c r u t a b i l i Dei
consilio, collocati s u m u s , oculos a n i m u m q u e ad Orientis Ecclesias t u m q u a e c u m h a c Apostolica Sede, unde unitas sacerdotalis
exorta est, c o p u l a n t u r , t u m q u a e sese ab i p s a s e g r e g a r u n t , s t u diose c o n v e r t i m u s , et, D e c e s s o r u m v e s t i g i a p e r s e q u e n t e s , u t r u m que h a b u i m u s propositum, alteras in pristinam dignitatem restituere, a d f i d e i u n i t a t e m a l t e r a s revocare.
P r i m u m i g i t u r Ecclesiae O r i e n t a l i s negotiis t r a c t a n d i s p r o p r i a m S. Congregationem constituimus: deinde latinis pariter
e t graecis, vel d i s s i d e n t i b u s , s t u d i o r u m d o m u m a p e r u i m u s , u b i
a l t i o r e m copiosioremque sibi Orientis c h r i s t i a n i c o g n i t i o n e m et
Acta Benedicti PP. XV
99
s c i e n t i a m c o m p a r a i e n t . Q u a m d o m u m I n s t i t u t i Pontificii titulo
d e c o r a v i m u s , p e c u l i a r e ipsius suscipientes p a t r o c i n i u m : eius
a u t e m C o n g r e g a t i o n i s N o b i s m e t ipsis N o s t r i s q u e successoribus
p r a e f e c t u r a m r e s e r v a v i m u s ideo u t N o s t r a e r g a O r i e n t a l e s esset
benevolentia testatior.
Sed n o n satis h a b u i m u s Ecclesiae Orientalis u t i l i t a t i in fut u r u m prospicere q u o q u i d e m s p e c t a t I n s t i t u t u m q u o d d i x i m u s ;
o m n e m q u o q u e o p e r a m N o s t r a m operaque p r o v i r i b u s c o n t u l i m u s a d l e v a n d a m m a i o r u m m o l e m q u i b u s eae g e n t e s , q u o a d
furor belli insedit, l a b o r a r e n t in R u s s i a e finibus, in B a l c a n i s et
i n ditione T u r c a r u m . N a m q u e hic g e n t e m u n i v e r s a m v i d e b a m u s
p r o p e a d i n t e r n e e i o n e m r e d i g i ; illic c o m p u l s o s c a t e r v a t i m dom o s deserere, sese i n m o n t e s r e c i p e r e i b i q u e t e m p o r i s i n c l e m e n t i a et i n e d i a confici; p a s s i m C h r i s t i c o l a r u m coetus dissolvi,
sacerdotes eiici in c a r c e r e s q u e d e t r u d i , t e m p l a , coenobia, scholas, h o s p i t i a in profanos u s u s c o n v e r t i ; Ecclesiae d e n i q u e b o n a
e t p r i v a t o r u m d i r i p i a c d i s s i p a r i . H i s o m n i b u s malis, q u a n t u m
in N o s t r a p o t e s t a t e fuit, m e d e r i , n u l l o n a t i o n i s religionisve dis c r i m i n e , s t u d u i m u s . P r a e ceteris vero sollicitos Nos h a b e b a n t
A r m e n i i i t e m q u e Syriae e t L i b a n i incolae, u t p o t e q u o s frequent i u s d e p o r t a t i o n i b u s e t fame t o r q u e r i a t q u e e t i a m c o m m u n i t e r
trucidari videremus.
Q u a r e p r o A r m e n i i s u n i v e r s i s e t p r o iis s i n g i l l a t i m q u i capiti d a m n a t i essent, vel u t c u m q u e Nostro i n d i g e r e n t
Ipsi c u m Imperatore Othomanico saepius
s o r t e m v e h e m e n t e r iis
principibus
auxilio,
egimus, aut illorum
commendavimus, quorum
a p u d i p s u m m a g i s v a l e r e d e p r e c a t i o v i d e b a t u r . I t a Nobis, Deo
a d i u v a n t e , licuit p l u r i b u s in locis finem c a e d i b u s afferre, nec
paucorum quoque necem prohibere. Interea orbitatem miserantes i n n u m e r a b i l e m e x A r m e n i a p u e r o r u m ,
eis
pro
facultate
s u b v e n i m u s , attrice d o m o C o s t a n t i n o p o l i c o n s t i t u t a .
Quod a u t e m a d S y r i a i a L i b a n u m q u e p e r t i n e t , a d a v e r t e n d a s f a c i n o r u m a t r o c i t a t e s q u a e ibi t i m e b a n t u r / a t q u e u t i m p o r t a r e n t u r eo res ad v i c t u m necessariae, o p e m p a r i t e r a p l u r i b u s
Civitatum
moderatoribus i m p e r a v i m u s .
Brevi ut dicamus,
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
100
o m n i b u s e x Oriente, q u o t q u o t i n a e r u m n i s v e r s a b a n t u r , q u a n t u m a u c t o r i t a t e p o t u i m u s e t re, p r a e s t o esse n o n c e s s a v i m u s : i n
q u o egregie a d m o d u m , q u i N o s t r a m illic p e r s o n a m s u s t i n e n t , s e
Nobis p r o b a v e r u n t .
P o s t q u a m vero, p a c t i s i n d u c i i s , b e l l u m c o n q u i e v i t , n o n
t a m e n eas d e O r i e n t e C h r i s t i a n o
curas molestiasque deposui-
m u s . N a m i n g e n t e s rei politicae e t socialis p e r t u r b a t i o n e s , e t
n a t i o n u m i n t e r n a t i o n e s c e r t a m i n a , n i m i u m q u a n t u m civilem
r e l i g i o s a m q u e v i t a e c o n s u e t u d i n e m i m p e d i u n t , m a x i m e i n re,gionibus hucusque Imperio Russico subiectis; ubi publice c u m
t r i b u e r e t u r c i v i b u s libera p o t e s t a s religionis, q u a m vellent, p r o f i t e n d a e , t a m b o n a e l u c e b a t spes t e m p o r u m m e l i o r u m . I n ceteris autem
Orientis partibus ea sunt luctuoso spectaculo:
s a c r a e Missiones d i s s i p a t a e , c h r i s t i a n o r u m
multitudines tem-
plis e t s a c e r d o t i b u s d e s t i t u t a e , p o p u l i q u e i n t e r s e d e l i b e r t a t e
contendentes et ad inopiam adducti rerum omnium.
Sed i n p r i m i s m a g n a Nos sollicitudine afficiunt S a n c t a P a l a e s t i n a e L o c a o b s i n g u l a r e m scilicet e o r u m d i g n i t a t e m , q u a s u n t
C h r i s t i a n o r u m .cuique s u m m e v e n e r a b i l i a . Q u i b u s q u i d e m Locis
a b infidelium d o m i n a t u l i b e r a n d i s q u a m m u l t a m d i u t u r n a m q u e d e d e r u n t o p e r a m decessores Nostri, q u a n t u m laboris e t s a n g u i n i s , s a e c u l o r u m d e c u r s u , C h r i s t i a n i Occidentales
impende-
r u n t ! N u n c v e r o cum e a n u p e r , i n g e n t i c u m l a e t i t i a b o n o r u m
o m n i u m , r u r s u s i n C h r i s t i a n o r u m p o t e s t a t e m cesserint,
sum-
m o p e r e n i m i r u m a n x i i s u m u s d e iis q u a e i n h a c r e P a r i s i e n s e d e
p a c e C o n s i l i u m p r o x i m e c o n s t i t u e t : n a m a c e r b u s profecto Nobis
et Christifidelibus, q u o t q u o t sunt, i n u r e r e t u r dolor, si infideles
i n P a l a e s t i n a meliori p o t i o r i q u e i n c o n d i t i o n e p o n e r e n t u r , m u l t o q u e m a g i s s i illa c h r i s t i a n a e Religionis a u g u s t i s s i m a m o n u m e n t a eis t r a d e r e n t u r q u i c h r i s t i a n i n o n s u n t . — N o v i m u s p r a e t e r e a a d v e n a s acatholicos, copiis o p i b u s q u e a b u n d a n t e s , q u a s
b e l l u m i n P a l a e s t i n a g e n u i t m i s e r i a s r u i n a s q u e p l u r i m a s , iis
abuti ad suas inibi doctrinas disseminandas. Atqui omnino non
f e r e n d u m est, ibi t o t a n i m a s ,
a c a t h o l i c a fide deficiendo, r u e r e
i n i n t e r i t u m u b i D o m i n u s Noster I e s u s C h r i s t u s v i t a m aeter-
Acta Benedicti PP. XV
101
n a m eis, p r o f u s o s a n g u i n e , a c q u i s i v i t . T a n t o i g i t u r i n d i s c r i m i n e c o n s t i t u t i , t e n d u n t a d Nos dilecti f i l i i m a n u s s u p p l i c e s ,
n e c s o l u m v i c t u m v e s t i t u m q u e n e c e s s a r i u m i m p l o r a n t , sed rog a n t e t i a m u t s a c r a e sibi m i s s i o n e s a e d e s q u e e t s c h o l a e p e r Nos
r e s t i t u a n t u r . Nos a u t e m , N o s t r a r u m p a r t i u m m e m o r e s c e r t a m
s u m m a m rei d e s t i n a v i m u s , a m p l i u s l i b e n t e r d a t u r i , nisi A p o stolicae Sedis a n g u s t i i s p r o h i b e r e m u r . S i m u l v e r o c a t h o l i c i orbis E p i s c o p o s h o r t a t u r i s u m u s , c u r a e sibi h a b e a n t n o b i l i s s i m a m
c a u s a m , e t f r a t e r n u m s t u d i u m e r g a O r i e n t a l e s , a m a i o r i b u s acc e p t u m , v e l i n t i n suo q u i s q u e g r e g e d i l i g e n t e r e x c i t a r e . M a g n o p e r e i g i t u r confisi, q u o d c a p u t est, d i v i n a m b e n i g n i t a t e m h i s
coeptis N o s t r i s a d f u t u r a m , i a m a d E p i s c o p o r u m c o o p t a t i o n e m
veniamus.
II
-
PROVISIO
ECCLESIARUM
Post haec S S m u s Dominus Noster h a s , q u a e s e q u u n t u r , ecclesias
de proprio pastore providit, scilicet:
Metropolitanae ecclesiae Ianuensi praefecit E m u m D. T h o m a m S. R. E.
Card. Boggiani.
Metropolitanae ecclesiae Neo Eboracensi, R. P. D, P a t r i t i u m Hayes,
h a c t e n u s episcopum titularem Tagastensem, O r d i n a r i u m Castrense pro
Foederatis Statibus Americae.
Metropolitanae ecclesiae
S. Pauli de Minnesota, R. P. D. Augustinum
Dowling, h a c t e n u s episcopum Desmoinensem.
Metropolitanae ecclesiae Sanctae Fidei
Daeger, Ordinis F r a t r u m Minorum.
in America, R.
P.
Albertum
Cathedrali ecclesiae Concordiensi, R. P. D. Aloisium Paulini, hacten u s episcopum N u s c a n u m .
Cathedrali ecclesiae Balneoregiensi, R. P. D. Ludovicum Antomelli,
h a c t e n u s episcopum titularem Leptimagnensem et Vicarium Apostolicum Lybiae.
Cathedrali ecclesiae Gariatensi, R. D. I o s e p h u m Caruso, antistitem
u r b a n u m et vicarium generalem metropolitanae ecclesiae S. Severinae.
Cathedrali ecclesiae Octeriensi, R. D. Franciscum F r a n c o , p a r o c h u m
loci Agliano in Astensi dioecesi.
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
102
Cathedrali
ecclesiae
Lingonensi,
R. D. T h e o p h i l u m Louvard, vica-
rium generalem dioecesis Sagiensis.
Cathedrali ecclesiae Buffatemi, R. D. Guillelmum T u r n e r , magistrum
in universitate studiorum Washingtoniensi.
Cathedrali ecclesiae Albanemi
in
America, R. D. E d m u n d u m
Gib-
bons, p a r o c h u m ad S. Theresiae in civitate Buffalensi.
Cathedrali ecclesiae Conditemi in Indiis, R. D. Banielem
Hermida.
Cathedrali ecclesiae Corumbensi, R. D. Mauritium Da Rocha, secret a r i u m Curiae ecclesiasticae Maceiensis.
Cathedrali
ecclesiae
Lungrensi ritus graeci
in
Calabra regione nuper
erectae, R. D. I o a n n e m Mele, p a r o c h u m loci vulgo Lungro.
Titulari episcopali ecclesiae Surensi, R. D. Franciscum Marnas, vicarium generalem archidioecesis Lugdunensis, d e p u t a t u m in Coadiutorem
cum iure successionis R m i Episcopi Claromontani.
Titulari episcopali ecclesiae Tricomiensi, R. D. Leonem D u r a n d , directorem maioris Seminarii Massiliensis, d e p u t a t u m in Auxiliarem Rmi Episcopi Massiliensis.
Titulari episcopali ecclesiae Ceramensi, R. D. I o s e p h u m
deputatum in Auxiliarem R m i Episcopi Samogitiensis.
Titulari episcopali eccl. Claudiapolitanae,
Skvireckis,
R. D. Guillelmum
Hiekey.
Insuper Beatissimus P a t e r alios etiam, iam renunciatos per Apo
stolicas sub plumbo Litteras, S a c r o r u m Antistites publicavit, scilicet:
ARCHIEPISCOPOS:
Tarentinum, Horatium
Philippensem,
Sardianum,
Mazzella iam
Iosephum
Eugenium
archiepiscopum Rossanensem.
Palica.
Pacelli.
Tyrensem, R o d u l p h u m Caroli, iam episcopum Cenetensem.
Palmyrensem,
Bartholomaeum
Surrentinum, P a u l u m
Vallensem.
Iacuzio,
Cattaneo.
iam
episcopum C a p u t a q u e n s e m
et
Monacemem et Frisingensem, Michaelem de F a u l h a b e r , iam episcop u m Spirensem.
Mohiloviensem, E d u a r d u m de Ropp, iam episcopum Wilnensem.
Lancianensem, Nicolaum Piccirilli, iam archiepiscopum C o m p s a n u m .
Hydruntinum,
Carmelum
Patané.
Acta Benedicti PP. XV
103
Gaesariensem, P e t r u m Gézérac, iam episcopum Cadurcensem et Coadiutorem Rmi Archiepiscopi Albiensis.
Novae Aureliae, I o a n n e m Shaw, iam episcopum S. Antonii.
Scythopolitanum,
Americum
Bevilacqua,
iam
episc. Rythymensem.
Tharonensem, I o a n n e m Festa, iam episcopum Capitoliensem.
Seleuciensem, F r a n c i s c u m Marchetti Selvaggiani.
Li manum, Aemilium Lisson, iam episcopum de Chachapoyas.
Philadelphiensem, Dionysium DougfSerty, iam episcopum Buffalensem.
Quitensem, E m m a n u e l e m Polit, iam episcopum Conchensem in Indiis.
Iconiensem, P e t r u m di Maria, iam episcopum Catacensem.
Tuamensem, T h o m a m Gilmartin, iam episcopum
Clonfertensem.
Aquilanum, A d u l p h u m Turchi, iam episcopum C a n o p i t a n u m .
Stauropolitanum,
R i c h a r d u m Isasa, iam
episcopum
Anemurianum.
Amidensem, Ioannem Baptistam Pita val, iam episcopum S. Fidei
in America.
Bisuntinum,
Aloisium
Gompsanensem et
pum Octeriensem.
Salisburgensem,
Humbrecht, iam episcopum Pictaviensem.
Campaniensem,
Carmelum
Cesarano, iam episco-
Ignatium Rieder, iam episcopum
Surensem.
Rossanensem, Ioannem Scotti, iam episcopum Cariatensem.
Gamerinensem, Hectorem Fronzi, iam episcopum Calliensem et Pergulanum.
Bürgensem, I o a n n e m Benlloch y Vivó, iam episcopum Urgellensem.
S. Iacobi de Chile, Crescentium Errázuriz.
Agrensem,
Angelum
Bernacchioni.
Oxyrynchiensem, I o a n n e m Mae Intyre, iam episcopum Lamiensem.
Nacoliensem,
Casimirum
Ruszkiewiecz.
Gherchensem, S t e p h a n u m Djibri, iam archiepiscopum Nisibensem.
Verapolitanum,©Angelum Perez y Cecilia, iam archiepiscopum Acridensem.
EPISCOPOS:
Armenopolitanum,
Iulium
Hosszu.
Tudensem, E m m a n u e l e m Lago y Gonzalez, iam episc. Oxomensem.
Auximanum
et Gingulanum, Pacificum Fiorani, iam
n e t a n u m et Centumcellarum.
episcopum Cor-.
104
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
Polibotensen, Iulium Drohobeczki, iam episcopum Crisiensem R u t h e norum.
Stratonicensem,
Sinidensem,
Antonium
Thomam
Stoppani.
Esser.
Cardicensem, F r a n c i s c u m Ruiz de Azua.
Sufetulensem,
Flaminium
Thaciamontanensem,
Tentyritem,
Aloisiui»
Aemilium
de
Gooman.
Bunoz.
Modrensem,
Hyacinthum
Massensem,
Iosephum
Tacapitanum,
Bellotti.
Ghassagnon.
Bertazzoni.
Ioannem
Sedlák.
Hermopolitanum,
Georgium
Glosauer.
Verszprimiensem,
Ferdinandum
Rott.
Brentwoodiensem, B e r n a r d u m Ward, iam episcopum Lyddensem.
Tîrasonensem, I s i d o r u m Badia y Sarradeil, iam episcopum Ascalonitanum.
Spirensem,
Ludovicum
Lyddensem,
Patritium
Sebastian.
Ghiasson.
Tricalemem, Natalem Serafino,
Anchialensem,
Henricum
Adrianopolitanum,
iam episcopum
Bugellensem.
Lécroart.
Dionysium
Lowney.
Genetensem, Eugenium Beccegato, iam episcopum Sinopensem.
Tipasitanum,
Henricum
Gray
Graham.
Natalensem, A n t o n i u m dos S a n t o s Gabrai.
S. Marthae, Ioachim Garcia.
Montereyensem Angelorum,
Ioannem
Gantwelt. <*
Denveriensem, I o a n n e m Tihen, iam episcopum Lincolnensem.
Minscensem,
Glavarensem,
Sigismundum
Amadeum
Casabona.
Kerriensem et Aghadonensem,
Gornetanum
et
Lozinski.
Carolum
Centumcellarum,
Lucam
O'
Sullivan.
Piergiovanni.
Glazomensem, Iosephum Castro, iam episcopum Cuschensem.
Acta Benedicti PP. XV
Nilopolitanum,
Vagensem,
Ioannem
Gannon.
Ioannem Porbes.
Mandelensem,
Aloisium
Ferretti.
Pastopolitanum, Antonium
Diniensem,
Ioannem
Puego de Val.
Martel.
Berisensem, R a y m u n d u m
nensem.
Fernensem,
105
Guillelmum
De La Porte, iam
episcopum C e n o m a -
Godd.
Paleopolitanum,
Carolum Sica, iam episcopum F u l g i n a t e n s e m .
Anthedonensem,
Aemilium
Caputaquensem et
Limericensem,
Perez.
Vallensem,
Dionysium
Franciscum
Cammarota.
Hallinan.
Loriensem, Angelum Iannachino, iam episcopum Thelesinum.
Spiritus Sancti, Benedictum Al ves de Souza.
Penedensem, I o n a m de Aranjo Batinga.
Genomanense m, Georgium Grente.
Domitiopolitanum,
Xilopolitanum,
Augustinum
Danielem
Migliore.
Gorman.
Antipatridensem, Cyrillum de P a u l a Freitas, iam episcopum
Corum
bensem.
Cadurcensem,
Iosephum
Giray.
De Serena, Carolum Silva Cotapos.
SS. Conceptionis,
Egilbertum F u e n z a l i d a Guzman.
Cochabambensem,
Franciscus
S.
Caroli Ancudiae,
Pierini.
A n t o n i u m Castro.
Oxomensem, Matthaeum
Mugica y Urestarazu.
Squillacensem,
Elli.
Wilcanniensem,
Ioannem
Guillelmum
Hayden.
Conversanensem, Dominicum Lancellotti, iam episcopum T r o i a n u m .
Gapitoliensem,
Ioannem
Bos.
Lincolnensem, Carolum O' Reilly, iam episcopum Bakeriensem.
Archelaidensem,
Iosephum
Burgain.
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
108
Caratingensem,
Emmanuelem
Nogueira D u a r t e .
Cuschensem, P e t r u m Farfan, iam episcopum de H u a r a z .
Trentonensem,
S.
Thomam
Walsh.
Christophori de Laguna,
Gabrielem L l o m p a r t .
Gadicensem et Septenem, Martialem Lopez Criado.
Spalatensem,
Georgium Carie, iam episcopum Ceramensem.
Tutelensem, I o a n n e m Castel, iam episcopum Apamiensem.
Aberdonensem,
Georgium
Bennet
Fulginatensem,
Stephanum
S. Ludovici de Maragnano,
Thelesinum,
Iosephum
Melphictensem,
Osackensem,
Corbini.
Helvetium Gomes de
Ouvrira.
Signore.
Iuvenacensem
et
Terlitiensem,
Ioannem
Iacono.
I o a n n e m Castanier.
Lafayettensem,
Iulium
Galvestoniensem,
Jéannard.
Christophorum
Byrne.
S. Antonii, A r t h u r u m Drossaerts.
Duluthensem,
I o a n n e m Mac Nicholas.
Detroitensem, Michaelem Gallagher, iam episcopum G r a n d o r m e n s e m .
Achantinum,
Wladislaum
Ascalonitanum,
Adalbertum
Halicarnassensem,
Barcaeum,
Cusarum,
Paulum
Gaii.
Szeiazèk.
Kubicki.
R o m u a l d u m Jalbrzykowski.
Diocletianopolitanum,
pensem.
Eleutheropolitanum,
De
Owezarek.
Stanislaum
Adulphum
Ganathensem,
Krynicki.
Caphamaum,
Antonium
Nicolam
Aloisium
Epiphaniensem,
Petrum
Panopolitanum,
Iosephum
de
De
Assis, iam
episcopum
Guaxu-
Carlo.
Barlassina.
Rossillon.
Nicolas.
Pictaviensem, Oliveirum De Durfort de Civrac de Lorge, iam
scopum Lingonensem.
Satalensem,
'
Franciscum
Pednelissensem,
Thomam
Dantin.
Broderick.
epi-
107
Acta Benedicti PP. XV
Thignicensem,
Augustum
Declercq.
Ionopolitanum,
Nicolaum
Gonzalez
Telmissensem,
Boleslaum
Perez.
Twardowski.
Pharensem, Lucam Pappafava, i a m episcopum Sebenicensem.
Lublinensem,
Marianum
Gamenecensem,
Petrum
Podlakiensem,
Bigensem,
Tulman.
Mankowski.
Henricum
Eduardum
Eucarpiensem,
Przezdziecki.
0'Rourke.
Ernestum
Seydl.
Troadensem, Antonium Bassani, iam episcopum Clodiensem.
Vilnensem,
Georgium
Arianensem,
Iosephum
Valonensem,
Iacobum
Anemuriensem,
Matulewicz.
Lo
Jacono.
Gopello.
Sophronium
Hacbang y
Gaborni.
Lor y mensem, A d u l p h u m Jelowicki.
Tarantasiensem,
Ludovicum
Termier.
Abulensem, Henricum Pia y DenieL
Oscensem, Zachariam Martínez y Nuñez.
De Guayana, Xistum Sosa, iam episcopum Giaudiopolitanum.
Groiensem, Iosephum dos S a n t o s .
Bakeriensem,
Iosephum
Gerasensem,
Edmundum
Galliensem et
Alatrinum,
Mae
Heelan.
Pergulanum,
Antonium
Grath.
Augustum
Curi.
Torrini.
Alexandrinum Statiellorum,
losue
Signori,
iam
episcopum
Fossa-
nensem.
Fossanensem,
Quiricum
Travaini.
Grandormensem, D i o n y s i u m Kelly, iam episcopum Gestrensem.
Usulensem,
Iacobum L a m i n n e .
Adrianopolitanum, Franciscum Isola, iam episcopum Goncordiensem.
Corvopolitarium,
Iosephum
Durjer.
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
108
III.
-
SACRI
PALLII
EXPOSTULATIO
ET
CONCESSIO.
Deinde Beatissimus P a t e r Sacrum Pallium e x p o s t u l a t u m concessit
metropolitanis ecclesiis: Ianuensi, Aquilanae, Compsanae, Rossanensi?
Tarentinae,
Adamantinae,
Surrentinae,
Lancianensi,
Hydruntinae, Limanae, Philadelphiensi,
Quitensi, Tuamensi, Salisburgensi, Camerinensi
S. Iacobi de Chile, Burgensi, Neo Eboracensi, S. Pauli de Minnesota,
S. Fidei in America.
r
MOTU
DE MISSIONIBUS
PROPRIO
CATHOLICIS
TERRAE
SANCTAE
IUVANDIS
BENEDICTUS P P . XV
Nuper ex Venerabilis Fratris Patriarchae Hierosolymitani
l i t t e r i s c o g n o v i m u s P a l e s t i n e n s e s Missiones e x d i r e p t i o n e q u a m
p a s s a e s u n t , a d e o d e b i l i t a t a s iacere, u t i a m n e q u e a n t q u a e s i t u s
d i u t i n i s l a b o r i b u s r e t i n e r e fructus, n e d u m proficere posse v i d e a n t u r . A d h a e c a l i u d accedere i d e m q u e p r a e c i p u u m i n c o m m o d u m d e p l o r a m u s : a d v e n a s acatholicos e a m i s e r a c o n d i t i o n e
r e r u m abuti ad
s u a s inibi d o c t r i n a s
disseminandas ; idque,
u t p o t e o p i b u s copiisque affluentes, efficere vel i n c o l a r u m egestati
s u b v e n i e n d o , vel, e t m a x i m e , scholas i n s t i t u e n d o i n iis q u o q u e
locis u b i n o s t r i s u a d a m n a s a r c i r e n o n p o s s i n t .
Intelligitis, Venerabiles Fratres, quid in hac re ab homin i b u s catholicis a n i m a r u m s a l u s , q u i d i p s a T e r r a e S a n c t a e r a tio p o s t u l e t . U t e n i m i n Allocutione, q u a m h e s t e r n a d i e i n Consistorio h a b u i m u s , d i c e b a m u s , o m n i n o n o n f e r e n d u m est ibi t o t
a n i m a s , a c a t h o l i c a fide deficiendo, r u e r e in i n t e r i t u m , u b i I e s u s
C h r i s t u s D o m i n u s Noster v i t a m a e t e r n a m eis profuso s a n g u i n e
acquisivit. O m n e s i g i t u r boni, q u a c u m q u e o p e p o s s u n t , h i s Miss i o n i b u s a u x i l i e n t u r o p o r t e t u t e l i d e n d i s a c a t h o l i c o r u m 'collatis e v a d a n t p a r e s . Nos c e r t a m s u m m a m h u i c rei d e s t i n a v i m u s ,
a m p l i u s l i b e n t e r d a t u r i , nisi A p o s t o l i c a e Sedis a n g u s t i i s p r o h i b e r e m u r . Quod a u t e m a d v o s a t t i n e t , h o r t a t i o n e N o s t r a p r o -
Acta Benedicti PP. XV
109
f ecto n o n i n d i g e t i s , u t e a r u m d e m M i s s i o n u m c a u s a m a g e r e a p u d
vestros populos omni studio nitamini. Vobis vero instantibus
p l u r i m o s c o n f i d i m u s esse r e s p o n s u r o s , s a l v a t a m e n s t i p e q u a e ,
s e c u n d u m Decessoris N o s t r i fel. rec. L e o n i s X I I I l i t t e r a s Salvatoris ac Domini, p r o Locis S a n c t i s est o o r r o g a n d a et ad Custodem Terrae Sanctae transmittenda.
Auspicem caelestium m u n e r u m benevolentiaeque Nostrae
t e s t e m , vobis, V e n e r a b i l e s F r a t r e s , e t Clero p o p u l o q u e v e s t r o
apostolicam benedictionem peramanter impertimus.
D a t u m R o m a e a p u d s a n c t u m P e t r u m , die x i m a r t i i , a n n o
mcmxix,
Pontificatus Nostri quinto.
BENEDICTUS P P . XV
LITTERAE
CONSOCIATIONI
DOMINAE
INDULGENTIAE
ET
NOSTRAE
SPIRITUALIA
APOSTOLICAE
A
SALUTE
PRIVILEGIA
PARISIIS
CANONICE
ERECTAE
CONCEDUNTUR.
BENEDICTUS P P . XV
Ad p e r p e t u a m rei memoriam. — Dilectus filius Iosephus Maubon,
Vicarius generalis Congregationis Augustinianorum ab Assumptione et
Moderator Generalis Associationis titulo Nostrae Dominae a Salute
Parisiis canonice erectae, enixis nos precibus flagitat, ut nonnullas
indulgentias, a Decessoribus Nostris ipsi Associationi iam concessas,
in p e r p e t u u m confirmare novasque illis adiungere de benignitate Apostolica dignemur. Nos precibus his, quae in tam frugiferae Societatis
b o n u m cedunt a t q u e incrementum, q u a n t u m in Domino possumus, annuentes, audito dilecto Filio Nostro S. R. E. Cardinali Poenitentiario
Maiore, haec quae infrascripta s u n t decernenda existimavimus. Nimirum,
de omnipotentis Dei misericordia ac Bb. Petri et Pauli Apostolorum
Eius auctoritate confisi, o m n i b u s et singulis fidelibus qui dictam Consociationem Nostrae Dominae a Salute in posterum ingredientur, die
primo e o r u m ingressus, si vere poenitentes et confessi sanctissimam
Eucharistiam sumpserint, p l e n a r i a m ; ac t a m inscriptis q u a m in posterum
inscribendis m e m o r a t a in Associatione fidelibus, in cuiuslibet eorum
mortis articulo, si vere poenitentes et confessi ac S. Communione refecti,
110
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
vel, q u a t e n u s id facere nequiverint, saltem contriti, n o m e n Iesu ore, si
potuerint, sin m i n u s corde devote invocaverint et mortem t a n q u a m
peccati stipendium de m a n u Domini patienti animo susceperint, etiam
p l e n a r i a m ; denique iisdem n u n c et in posterum pariter existentibus
enunciatae Associationis sodalibus, qui, a d m i s s o r u m sacramentali confessione expiati et caelestibus epulis refecti, tribus p a t r o n a l i b u s festis diebus,
videlicet octavo mensis decembris, octavo mensis septembris et decimo
n o n o mensis martii, nec n o n die undecimo mensis februarii, quo Lapurdensis Virginis festum agitur, die vicesimo quinto mensis martii, decimo
quinto mensis augusti et vicesimo quinto mensis decembris, i t e m q u e
duodecim aliis per a n n u m diebus totidem m e n s i b u s u n i u s c u i u s q u e
sodalis ad arbitrium eligendis, q u o t a n n i s propriam Associationis Ecclesiam, vel quamvis aliam publicam sacram aedem, sive sacellum, devote
a medietate diei praecedentis ad mediam u s q u e noctem respective enunciati diei visitent, ibique pro christianorum principum concordia, haeresum extirpatione, peccatorum conversione ac S. Matris Ecclesiae exaltatione pias ad Deum preces effundant, q u o die iniuncta opera persolverint, plenariam omnium peccatorum s u o r u m indulgentiam et remissionem misericorditer in Domino concedimus. Praeterea iisdem sociis,
n u n c et in p o s t e r u m m e m o r a t a m in Associationem adlectis, quoties
intererint piis peregrinationibus a Consilio Centrali sive a comitatibus
dioecesanis eiusdem Consociationis constituendis, largimur, ut praeter
indulgentias l u c r a n d a s in locis q u a e peregre inviserint, etiam aliam plen a r i a m indulgentiam consequi valeant, d u m m o d o t a m e n q u a e iniuncta
sunt pietatis opera rite praestiterint. T a n d e m ipsis sociis quoties operis
Coetibus, contrito saltem corde, intersint, vel iuxta Consociationis t a b u l a s
quodvis pietatis sive caritatis o p u s exerceant, toties iis de n u m e r o poenalium in forma Ecclesiae solita trecentos dies e x p u n g i m u s . P o r r o largimur sodalibus memoratis, si malint, liceat, excepta plenaria in mortis
articulo l u c r a n d a indulgentia, reliquis plenariis et partialibus, q u a s recensuimus, indulgentiis functorum vita labes p o e n a s q u e expiare. Sacerdotibus autem directoribus n u n c et in posterum t u m Consilii Centralis,
t u m Comitatuum dioecesanorum Associationis enunciatae Nostrae
Dominae a Salute privilegium concedimus t u m applicandi, iuxta ritum
formulamque praescriptam coronis precatoriis indulgentias Cruciferorum
a p p e l l a t a s ; t u m benedicendi, servatis pariter servandis, cruces, crucifixos, sacra n u m i s m a t a , coronas precatorias et parvas ex metallo s t a t u a s
tum D. N. Iesu Christi, tum B. Mariae Virginis, t u m S a n c t o r u m omnium,
iisque applicandi indulgentias, q u a e n u m e r a n t u r in elencho per typos
Congregationis de P r o p a g a n d a Fide edito, non exclusa, quod ad coronas
Acta Benedicti PP. XV
111
precatorias, applicatione indulgentiarum a S. Birgitta. T a n d e m Director i b u s ipsis n u n c et in posterum privilegium tribuimus, cuius vi Missae
ab iisdem ad quodvis cuiusque ecclesiae altare pro defunctis dictae
Associationis sociis celebratae, illi animae pro q u a celebratae .fuerint,
perinde suffragentur ac si forent ad privilegiatum altare peractae. Non
obstantibus Constitutionibus speciali licet a t q u e individua mentione ac
derogatione dignis, aliisque ordinationibus et sanctionibus Apostolicis
ceterisque o m n i b u s in contrarium facientibus q u i b u s c u m q u e . Praesentibus perpetuis futuris temporibus valituris. P o r r o praecipimus ut aliae
omnes indulgentiae, a Decessoribus Nostris ipsi Societati quomolibet
concessae, revocatae sint, prout illas per praesentes Apostolica Nostra
auctoritate revocamus. Volumus autem ut praesentium Literarum transumptis, seu exemplis, etiam impressis, m a n u alicuius notarii publici
subscriptis et sigillo personae in ecclesiastica dignitate vel officio constitutae munitis, eadem prorsus fides adhibeatur quae adhiberetur ipsis
praesentibus si forent exhibitae vel ostensae.
XXIII
Datum R o m a e a p u d sanctum P e t r u m , sub annulo Piscatoris, die
ianuarii M C M X I X , Pontificatus Nostri a n n o quinto.
P.
CARD.
GASPARRI,
a Secretis Status.
SERMO
AD
PAROCHOS
ET
AD
QUADRAG-ESIMALES
(ni martii
IN URBE
CONCIONATORES
MCMXIX)
Ai dilettissimi figli convenuti in quest'alma Città per annunziarvi
la divina parola nell'imminente quaresima, Noi vorremmo indirizzare
un saluto che esprimesse ad un tempo la benevolenza del comun P a d r e
dei fedeli e la particolare sollecitudine del Vescovo di Roma. L'apostolo
Paolo dovette un giorno accogliere un desiderio simile a quello che
accogliamo ora Noi nel nostro cuore. Voleva egli dare al suo Timoteo
un nome atto a spiegare perchè quel suo fedele discepolo dovesse non
solo fuggire la cupidigia delle cose terrene, ma altresì seguire la giustizia. E, divinamente inspirato, san Paolo salutò Timoteo col n o m e di
« u o m o di Dio »: tu autem, o homo Dei (I a Tim., vi, 11). Non è difficile intendere q u a n t o appropriato fosse quel nome a chi doveva col suo
esempio c o n d a n n a r e coloro che, per cupidigia dei beni terreni, aveano
deviato d a d a fede - quam quidam appetentes erraverunt a fide, - perchè
112
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
1'« uomo di Dio » non riconosce ragione di fine nelle ricchezze e negli
o n o r i : tu autem, o homo Dei, haec fuge. N è p u n t o più malagevole apparisce l'intendere che quel n o m e di « u o m o di Dio » conveniva, meglio
di ogni altro, a chi, con l'esempio e con la parola, avrebbe dovuto far
trionfare la giustizia e mettere in onore la pietà, la fede e la carità,
perchè i propugnatori della giustizia e i cultori della pietà, della fede
e della carità si manifestano nei fatti « uomini di Dio »: tu autem, o homo
Dei,... sedare iustitiam, pietatem, fidem, caritatem. Ma n o n p o t r e m m o Noi
imitare l'Apostolo e salutare alla Nostra volta col nome di « uomini di
Dio » i dilettissimi Nostri figli, chiamati ad a n n u n z i a r e la divina parola
in questa Nostra città di R o m a n e l l ' i m m i n e n t e q u a r e s i m a ?
A questa d o m a n d a il Nostro cuore n o n indugia a dare affermativa
risposta, perchè il p a d r e si compiace sempre, n o n p u r di ogni nome, ma
anche di ogni più piccola cosa che riesca ad onore dei figli. Ma, aftinché
nessuno creda che l'affermativa risposta sia d o v u t a solo al sentimento
del cuore, Ci piace invitar voi, o dilettissimi, a considerare che essa è
p u r confermata dal raziocinio della mente. A questa considerazione Noi
vi invitiamo, nel desiderio di mettere ognor meglio in rilievo di q u a n t a
stima sono degni i predicatori della quaresima e di quale affetto Noi
li circondiamo nell'augurare fecondo di frutti il ministero ad essi affidato. O h ! potessimo Noi paragonarci all'Apostolo Paolo, e, con verità
pari a quella che fioriva sul labbro di lui q u a n d o diceva a Timoteo tu
autem, o homo Dei, Noi p o t r e m m o salutare col n o m e di « uomini di Dio »
i predicatori della q u a r e s i m a oggi convenuti alla Nostra p r e s e n z a ! A
questi infatti a u g u r i a m o n o n solo di tenersi lontani da ciò che può
nuocere all'efficacia del loro- ministero - tu autem, o homo Dei, haec
fuge, - ma altresì di difendere la fede, di p r o p u g n a r e la giustizia e di
promuovere l'amore a Dio ed ai prossimo, come si addice a veri uomini
di Dio: tu autem, o homo Dei,... sectare iustitiam, pietatem, fidem, caritatem.
Chi voglia dar forza persuasiva al suo discorso deve anzitutto poggiarlo sull'insegnamento di un b u o n maestro. Noi perciò, volendo dimostrare che ai predicatori si addice il n o m e di « uomini di Dio », mettiamo a base del nostro ragionamento la parola dell'Angelico Dottore.
La imposizione dei nomi, dice s a n T o m m a s o , deriva da ciò che determ i n a la cognizione delle cose da n o m i n a r e : nomen imponitur ab eo per
quod res cognoscitur ( I q. XIII). Ora le cose sono da noi conosciute o
per le loro proprietà o per le operazioni loro. Ne segue quindi che, a
giudicare dei nomi da imporsi ai predicatori, egli è d'uopo conoscere
di questi le doti e le azioni proprie.
a
113
Acta Benedicti PP. XV
Un modo facile di conoscere le doti essenziali dei predicatori è
certamente quello di ravvisare in essi, quasi a d u n a t e in modo eminente,
le qualità dei sacerdoti, perchè sono tutti ornati della dignità sacerdotale e rivendicano a sè, quasi patrimonio individuale, un più costante
e più accurato esercizio di u n a delle principali attribuzioni del sacerdozio, l'istruzione della plebe cristiana. Il sacerdote, infatti, è mediatore
fra Dio e gli uomini. San T o m m a s o spiega la parola dell'Apostolo unus
est mediator Dei et hominum, homo Christus Iesus (I a Tim., ir, 6), inseg n a n d o che solo a Cristo si addice essere mediatore semplicemente e
perfettivamente, simpliciter et perfective; laonde soggiunge che nulla vieta
esservi altri mediatori subordinati, i quali esercitino la mediazione fra
Dio e gli uomini in m a n i e r a dispositiva o ministeriale: nihil tamen
prohibet multos alios esse secundum quid mediator es, scilicet dispositive
et ministerialiter ( 3 q. X X V I - l ) . All'officio del mediatore, dice ancora
l'Angelico, p r o p r i a m e n t e appartiene il congiungere e l'unire coloro fra
i quali è mediatore. Ma all'unione fra l'uomo e Dio n o n coopera efficacemente colui il quale a Dio congiunge le menti degli uomini, dissipand o n e gli errori e illuminandole coi raggi delia verità? Non coopera
efficacemente all'unione dell'uomo con Dio colui il quale nell'anima dell'uomo accende la fiamma dell'amore verso il bene, per arrivare a stringerla al Bene Sommo, che è Iddio?... Or n o n è questa la vostra missione
particolare, o sacerdoti che vi dedicate specialmente alla predicazione?
Il titolo di mediatore fra Dio e gli uomini, che è proprio di ogni sacerdote, appartiene d u n q u e in modo speciale a voi, che attendete ad u n i r
gli uomini a Dio per mezzo della istruzione della mente e del perfezionamento dello spirito; o g n u n o di Voi è sacerdote per eccellenza,
perchè sacerdos - è ancora san T o m m a s o che parla - est quasi sacra
dans, secundum illud Malachiae: « legem requirent ex ore eius » (Malach.,
II* 7), e Voi a n n u n z i a t e ai popoli la legge divina, Voi ne inculcate l'osservanza per istringerli a Dio. Se p e r t a n t o i sacerdoti in genere devono
avere lo spirito di Gesù Cristo, perchè di ognuno di essi si dice sacerdos
est alter Christus, i predicatori, che in m a n i e r a più aperta compiono
l'ufficio di mediatori fra Dio e gli uomini, devono essere informati, in
modo del t u t t o speciale, allo spirito di Dio. In questo spirito di Dio, al
quale diciamo dover essere informati in modo particolare i sacerdoti
che si dedicano al ministero della predicazione, Noi ravvisiamo il complesso delle doti proprie del p r e d i c a t o r e : in altre parole, è dalla s o m m a
di queste doti che arriviamo a conoscere che cosa sia e debba essere
il predicatore. Ma unumquodque nominamus sicut et cognoscimus, inség n a s a n T o m m a s o (f, q. XIII) : d u n q u e anche dall'insieme delle qualità
a
ACTA, vol. XI, n. 4. — 12-3-919.
a
8
114
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
che formano ciò che appelliamo lo spirito di Dio, possiamo d e d u r r e il
n o m e dei predicatori e salutarli « uomini di Dio »: nomen imponitur ab
eo per quod res cognoscitur, scilicet a proprietate.
Non abbiamo bisogno di dire che i predicatori ci sono rappresentati dalle loro doti come uomini che m i r a n o a distaccare sè e gli altri
dalle cose della terra. Dietro le orme del divino Maestro, segregatus a
peccatoribus et excelsior caelis factus {Agli Ebrei, V ì i , 26), devono attendere a ciò che a Dio e alle cose sue si riferisce, per potersi appropriare
u n a parola simile a quella che Gesù pronunziava nel t e m p i o : Nesciebatis
quoniam in iis quae Patris mei sunt oportet me esse ? Ma il distacco dalle
cose della t e r r a e la c o n t i n u a attenzione a quelle del cielo, onde acquistarle
per sè e per gli altri, devono quasi spiritualizzare la n a t u r a del predicatore e avvicinarlo a Dio con u n a prossimità maggiore di quella che
ad ogni altra creatura sia dato avere col suo eterno F a t t o r e . Questa
prossimità con Dio, agevolata o, per meglio dire, d e t e r m i n a t a dalle doti
che n o n devono m a n c a r e nei buoni predicatori, ci permette di dare a
questi il bel n o m e di « uomini di Dio »: tu autem, o homo Bei.
La convenienza di un tal nome deve a p p a r i r e anche più giustificata
qualora si rifletta che il predicatore, come ogni altro essere, è conosciuto in modo speciale, oltre che dalle sue doti, anche dalle sue operazioni ; sicché anche da queste vuoisi derivare la retta imposizione del
n o m e che ad esso compete: nomen imponitur ab eo per quod res cogno?
scitur, scilicet a proprietate « et ab operatione » {Sum. Theol., I q. XIII).
a
Basta infatti t o r n a r e col pensiero a quell'ufficio di mediatori fra Dio
e gli uomini che, se è proprio di tutti i sacerdoti, abbiamo già detto
competere in particolar guisa a coloro che sono destinati al ministero
della sacra predicazione. Il ricordato ufficio, m e n t r e agli uomini assicura i beni positivi della istruzione della m e n t e e del miglioramento
del cuore, a Dio - come a Colui al quale n o n vi sono beni da aggiungere, perchè tutti li possiede da t u t t a l'eternità, - a Dio procura soltanto
quel pubblico ed eterno riconoscimento di s o v r a n a eccellenza in cui
consiste la gloria. Ma il b u o n predicatore p r o c u r a la gloria di Dio in
modo da far palese che essa s t a in cima dei suoi pensieri, sulla p u n t a
del suo labbro, sulla p a l m a delle sue mani.
Chi tenga dietro ai passi di un predicatore, modellato agli esempi
del divino Maestro, n o n p u ò difatti n o n ravvisare che l'attività di lui è
ordinata alla gloria di Dio. Lo dicono i pensieri che più spesso ne occup a n o la m e n t e ; lo dicono le parole che gli fioriscono più spesso sul
l a b b r o ; e sopratutto lo dicono le industrie molteplici che u s a il buon
predicatore per attirare anime a Dio. Or coloro che p a r l a n o spesso di
Acta Benedicti PP. XV
115
Dio, coloro che per Iddio operano di frequente, e con la parola e c o t
l'Opera mostrano di pensare spesso a Dio, n o n d o v r a n n o essere da noi
chiamati « uomini di Dio »? I profani p u r t r o p p o chiamano « u o m i n i
del m o n d o » coloro che al m o n d o p e n s a n o , del m o n d o parlano, pel
m o n d o si a d o p e r a n o con singolare frequenza ed altrettanto interesse.
Eleviamoci anche a più spirabile aere; e n o n è egli vero che si chiam a n o « uomini di studio » coloro che nelle conversazioni famigliari n o n
trovano diletto e d'altro n o n s a n n o parlare che di libri, di codici e di
p a n d e t t e ? Non è egli vero che sono chiamati « uomini di chiesa » coloro
che a m a n o riferire ciò che nella Chiesa si insegna o si compie? E n o n
diremo « uomini di Dio » i predicatori che il nome santo di Dio devono
avere sempre sul labbro, quasi per indicare che a Dio tengono sempre
rivolto il pensiero della mente e l'affetto del cuore, e a Dio vogliono
sempre indirizzate le opere delle loro mani? Evidentemente l'insieme
di queste opere indirizzate a Dio ci fa conoscere ciò che sono i predicatori; ma, poiché nominiamo le cose come le conosciamo, unumquodque
nominamus sicut et cognoscimus, chiaro apparisce che il nome di « u o m i n i
di Dio » è giustificato nei predicatori n o n solo dalle doti, ma anche
dalle opere loro: nomen imponitur ab eo per quod res cognoscitur, scilicet a proprietate « et ab operatione ».
A n o n diversa conclusione ei porta l'esame delle parole con le quali
san Paolo traccia 1'uíficio del sacerdote e, a più forte ragione, anche
del predicatore, q u a n d o lo dice « preposto a p r o ' degli uomini in tutte
le cose che r i g u a r d a n o Dio » : pro hominibus constituitur in iis quae
sunt ad Deum (Agli Ebrei, V, 1). Ogni mediazione suppone due termini.
S a n Paolo precisa quelli della mediazione affidata al predicatore: pro
hominibus constituitur, ecco il termine terreno ; in iis quae sunt ad Deum,
ecco il termine celeste. È da notare la forma amplissima con la quale
l'Apostolo esprime l'azione del predicatore riguardo a Dio. In iis quae
sunt ad Deum, abbraccia d u n q u e il culto e ogni manifestazione esterna
della gloria di Dio ; in iis quae sunt ad Deum, abbraccia la dottrina
rivelata da Dio e la legge da Lui p r o m u l g a t a ; in iis quae sunt dd
Deum, r i g u a r d a i premii promessi e i castighi minacciati da Dio; in
iis quae sunt ad Deum
; dite voi se vi ha cosa che sia esclusa da
questa forma amplissima dell'azione del predicatore in ordine a Dio!
Ma q u e s t a medesima ampiezza ci fa conoscere quale dev'essere il
b u o n predicatore. A lui infatti è lecito occuparsi di ogni classe di persone, a lui è consentito esaminare ogni condizione di còse. Ma se fra
i giovani compie l'opera dell'agricoltore, che mira a tener dritte le tenere
pianticelle, egli è solo perchè a Dio vuole indirizzare i cuori dei gio-
116
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
vani. Se fra gli uomini di età m a t u r a si fa b a n d i t o r e delle leggi della
giustizia, egli è perchè vuole che l'attrattiva dei beni terreni n o n impedisca l'acquisto del Bene s o m m o che è Dio, Se nelle famiglie impone
l'obbedienza dei figli e il m u t u o a m o r e fra gli sposi ; anzi se in mezzo
al civile consorzio promuove ed esalta il rispetto all'autorità, egli è
perchè vuole che gli u o m i n i n o n iscuotano le basi sulle quali Iddio
fondò la famiglia e la società. Il predicatore, così dei giovani come degli
uomini dell'età m a t u r a , così dei figli come dei genitori, così dei servi
come dei padroni, ci apparisce d u n q u e u n ' a l t r a volta in iis quae sunt
ad Deum. Comprende ognuno che alcuni casi particolari citati ad esempio
e alcune condizioni speciali prese ad esame Ci p e r m e t t o n o argoment a r e che, in ogni t e m p o , in ogni caso ed in ogni condizione, il vero
predicatore deve attendere principalmente a ciò che r i g u a r d a Dio e la
s u a glòria: in iis quae sunt ad Deum.
Nè si creda che questa sollecitudine della divina gloria sia lasciata
all'arbitrio del predicatore, così che egli possa anche trascurarla : a giudicar rettamente, Noi la dobbiamo dire t a n t o congiunta all'officio del
predicatore che, se venisse meno, m a n c h e r e b b e al mediatore fra Dio e
gli uomini un elemento costitutivo della sua essenza.
Chi dal proprio sovrano è accreditato in qualità di ambasciatore
presso un altro principe della terra, n o n solo si adopera a p r o m u o v e r e
gli interessi e a difendere le ragioni del suo sovrano, ma coglie a n c o r a
ogni occasione per accrescerne la stima ed il prestigio presso coloro
coi quali s'incontra: ne parla spesso, spesso ne esalta i meriti e ne
vorrebbe sempre appagati i desideri, sicché q u a n t i lo avvicinano lo
dicono « tutto del suo sovrano ». Non altrimenti il b u o n predicatore
deve meritare di essere detto « u o m o di Dio », perchè tutto inteso a
p r o m u o v e r n e la gloria e ad estenderne il r e g n o . nelle anime. Ad u n a
d o n n a del volgo, che aveva ascoltato tutte le prediche della q u a r e s i m a
in u n a chiesa principale di Genova, fu chiesto il n o m e del predicatore,
ed essa, scusandosi di n o n s a p e r l o , rispose semplicemente: era un
« u o m o di Dio ». O h ! il meritato elogio reso a chi si era mostrato sollecito unicamente della gloria di Dio e della salvezza delle anime ; oh !
la testimonianza eloquente, che il senso c o m u n e dava, per bocca di
u n a d o n n a del volgo, alla verità che a n n u n z i a ai predicatori competere
il n o m e di « uomini di Dio ».
Non è, d u n q u e , solo il sentimento dei cuore, egli è anche il rigoroso raziocinio della mente che Ci autorizza a salutare voi, o dilettissimi figli, col n o m e che san Paolo dava al suo Timoteo : tu autem, o
homo Dei!
Acta Benedicti PP. XV
117
Nel darlo a ciascun di voi, esulta il Nostro cuore al pensiero della
stima e della riverenza con cui i fedeli di R o m a d o v r a n n o stringersi
intorno alle cattedre, dalle quali voi, n e l l ' i m m i n e n t e quaresima, bandirete la divina parola, perchè « gli uomini di Dio » devono essere da
tutti stimati e riveriti da tutti. Ma l'anima Nostra esulta altresì per la
fiducia che, nell'imminente quaresima, ciascuno di voi giustificherà
ognora meglio il n o m e di « uomini di Dio » che Noi a b b i a m o detto
competere ai predicatori. S a n Paolo dava quel n o m e a Timoteo q u a n d o
lo voleva l o n t a n o da ogni cupidigia: tu autem, o homo Dei, haec fuge,
e q u a n d o lo voleva sollecito del trionfo della giustizia e dell'impero
della fede, della pietà e della carità : tu autem, o homo Dei, ... sedare
iustitiam, fidem, pietatem, caritatem. Anche voi, o carissimi, tenetevi
lontani da ogni cupidigia, compresa in quella che l'Apostolo chiama
« radice di ogni male ». Questa n o n consiste solo nell'indegna sollecitudine di lucro materiale ; può comprendere anche u n a eccessiva stima
delie proprie doti naturali, a preferenza delle altrui, in ordine alla sacra
predicazione; può comprendere un'affannosa cura di esibire se stesso,
u n a stucchevole frequenza di parlare di sè e delle cose sue. Il predicatore che è « u o m o di Dio », anzi a p p u n t o perchè « u o m o di Dio »,
si tiene lontano da ogni sorta di cupidigia t e r r e n a : tu autem, o homo
Dei, haec fuge; n o n predica se stesso, ma Gesù Cristo. E predicando
Gesù Cristo, vuole assicurato il regno della giustizia nella triplice relazione che l'uomo ha con Dio, col prossimo e con se stesso, sedare
iustitiam; predicando Gesù Cristo, vuole che la F e d e rischiari col suo
splendore il sentiero dell'uomo sopra la terra, sedare fidem; vuole che
la pietà sia balsamo e refrigerio a chi soffre, sedare pietatem; vuole final?
mente che la carità tolga ogni asprezza nel vivere sociale e informi, anche
quaggiù, i m u t u i rapporti degli uomini, perchè essa sola r i m a r r à in cielo,
sedare caritatem. O h ! come è dolce, come è soave all'anima Nostra la
speranza che tutti i predicatori dell'imminente quaresima, in R o m a ,
s a p r a n n o dimostrarsi coi fatti altrettanti « uomini di Dio »!
Vogliamo anzi aggiungere u n ' u l t i m a parola. L'apostolo Paolo n o n
fu pago di dare u n a sola volta il nome di « u o m o di Dio » al suo fedele
discepolo (I a Tim., vi, 11); t o r n ò a darglielo anche nella seconda
lettera a lui indirizzata; ma in q u e s t a n o n lo disse più semplicemente
« u o m o di Dio » ; lo disse « perfetto u o m o di Dio » : ut sit perfectus
homo Dei. Non ricordate voi, però, q u a n d o fu che l'Apostolo adoperò
questa frase più espressiva? Allora fu q u a n d o salutò in Timoteo l'uomo
che dallo studio e dall'uso della Sacra Scrittura era fatto capace di ogni
opera b u o n a . Scriptura divinitus inspirata utilis est ad docendum, ad
118
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
arguendum, ad corripiendum, ad erudiendum in iustitia, ut « perfectus »
sit homo Dei ad omne opus bonum instructus (II a Tim., I I I , 17), Ma
anche voi, o dilettissimi figli, che, come « uomini di Dio », dovete
aver sempre famigliare la divina parola, della parola divina dovrete
valervi, specialmente nel t e m p o quadragesimale, per ottenere i q u a t t r o
effetti della predicazione, che si confondono a p p u n t o con quelli dello
studio della Sacra Scrittura. Voi dovrete infatti insegnare i donimi della
Fede, mostrandovi preparati ad docendum; voi dovrete redarguire gli
errori contrari alla stessa F e d e , m o s t r a n d o v i pronti ad arguendum;
voi dovrete correggere i depravati costumi e informare l'uomo alla pietà
e alla giustizia, mostrandovi disposti ad corripiendum, ad erudiendum
in iustitia. Ciò facendo, apparirete anche voi ad omne opus bonum instructi. E n o n avremo Noi ragione di n o n salutarvi solo col semplice
n o m e di « uomini di Dio », ma di applicare a voi t u t t a intiera la frase
dell'Apostolo: ut «perfectus » sit homo Dei?
Ci conforta in q u e s t a speranza anche la presenza dei "parroci di
R o m a . Dicemmo altre volte che Noi li consideriamo predicatori abituali, perchè in ogni epoca dell'anno essi devono compiere, senza interruzione, presso i loro parrocchiani, ciò che i predicatori della q u a r e s i m a
fanno presso il popolo di R o m a solo in questa circostanza dell'anno.
Ad essi compete, d u n q u e , in modo abituale a n c h e il n o m e di « u o m i n i
di D i o » ; anzi il loro esempio Noi crediamo provvidenzialmente ordi*
n a t o a rafforzare i predicatori della q u a r e s i m a nel proposito di essere
e di mostrarsi sempre « veri uomini di Dio ».
Ma al proposito dell'uomo, anche se rafforzato dall'esempio di altro
uomo, è necessaria la rugiada della divina grazia, n o n solo per essere
costante, ma anche per essere fecondo. Epperò la celeste benedizióne
Noi la invochiamo copiosa sui predicatori della prossima q u a r e s i m a in
Roma, nonché sul Collegio dei parroci di quest'alma città. O h ! la benedizione di Dio li tenga lontani da ciò che ad essi n o n conviene, tu
autem, o homo Dei, haec fuge, e li r e n d a s a n t a m e n t e solleciti di ciò che
p u ò accrescere la fecondità del loro ministero, affinchè ne abbia gloria
Iddio, conforto ogni classe di persone, sprone e incoraggiamento al bene
ogni p r e d i c a t o r e : ut « perfectus » sit homo Dei, ad omne opus bonum
instructus.
S. Congregatio Consistorialis
119
ACTA SS. CONGREGATIONUM
SACRA CONGREGATIO CONSISTORIALIS
I
S E C O V I E N S I S ET S A L I S B U R G E N S I S
DISMEMBRATIONIS
ET
AGGREGATIONIS^
Q u u m Episcopus Secoviensis eftlagitasset, ut pars pagi vulgo Fresen
ad p a i o c h i a m Bauten, dioecesis Secoviensis, pertinentis, a dictis parochia
et dioecesi seiungeretur et viciniori parochiae vulgo Seetal, archidioecesis
Salisburgensis, uniretur, S S m u s D . N . Benedictus P P . XV, i n audientia
diei 3 maii 1918, audita relatione Emi Secretarii S. G. Consistorialis,
b o n u m i u s t u m q u e censuit oblatis precibus obsecundare, facultatemque
Nuntio Apostolico in Austria tribuit decretum h u i u s m o d i dismembrationis emittendi. Quod quidem decretum sub die 21 augusti 1918 d a t u m
fuit, a die prima ianuarii 1919 valiturum.
C.
CARD.
DE
LAI,
E p . Sabinen., Secretarius.
L . © S .
f V. Sardi, Archiep. Caesarien., Adsessor.
II
W L A D I S L A V I E N S I S SEU C A L I S S I E N S I S
ET K I E L C E N S I S
DISMEMBRATIONIS
ET
AGGREGATIONIS
Q u u m Episcopus Wladislaviensis seu Calissiensis, consentiente Episcopo Kielcensi, postulasse!, ut fideles loci vulgo Budnik Maly a parochia
Kozieglony et dioecesi Kielcensi seiungerentur et ecclesiae curatae loci
Starcm, dioecesis Wladislaviensis seu Calissiensis, unirentur, S s m u s D. N.
Benedictus P P . X V b o n u m i u s t u m q u e censuit oblatas preces exaudiré.
Acta Apostolicae Seáis — Commentarium Officiale
tao
Itaque, S. G. Consistorialis, de m a n d a t o Sanctitatis Suae, per decret u m diei 7 februarii 1919 m e m o r a t u m p a g u m Budnik Maly a parochia
Kozieglony .. dioecesis Eielcensis, separavi! et ayulsit, e u m q u e curatae
ecclesiae seu parochiae Starcza, dioecesis Wladislaviensis, aggregavit et
addixit.
îji
C . CARD. D E L A I ,
E p . Sabinen., Secretarius.
f V. Sardi, Archiep. Caesarien., Adsessor.
III
DECRETUM
CIRCA
QUASDAM
ORDINARIORUM
FACULTATES
Quamvis, Dei miserentis gratia, conflictatione sublata, pax proxima
videatur, q u u m t a m e n eam assequuti n o n d u m simus et causae ob q u a s
indulta de dispensandis impedimentis et s a n a n d i s matrimoniis Ordinariis locorum concessa a d h u c , saltem ex parte, perseverent, S S m u s D. N.
Benedictus P P . XV, ad praecavenda dubia et tollendas in re tanti momenti anxietates, s t a t u e n d u m et declarandum iussit, sicut hoc Sacrae
Congr. Consistorialis decreto declarat et statuit, facultates Ordinariis
concessas decretis eiusdem S. Congregationis die 25 aprilis et 2 augusti 1 9 1 8 a d h u c in suo robore perseverare eisque Ordinarios uti posse
u s q u e ad sex menses integros post signatam inter nationes, quae bello
contenderunt, pacem.
D a t u m R o m a e , ex aedibus Sacrae Congregationis Consistorialis,
die 4 martii 1919.
£g C.
L.
CARD.
DE LAI,
Episc. Sabinen., Secretarius,
© S.
f V. Sardi, Archiep. Caesarien., Adsessor.
Annus XI - Vol. XI
1 Aprilis 1919
Num.
5
ACTA APOSTOLICAE SEDIS
COMMENTARIUM OFFICIALE .
ACTA BENEDICTI PP. XV
EPISTOLAE
I
AD
R.
OB
P.
REGINALDUM
EDITUM AB
EO
GARRIGOU - LAGRANGE
TRACTATUM
EX
APOLOGETICUM
ORDINE
« DE
PRAEDICATORUM
REVELATIONE ».
Dilecte fili, salutem et apostolicam benedictionem. — Mirifice ad
christianam sapientiam cum illustrandam t u m defendendam valere Aquinatem, ex tuo quoque libro « de Revelatione » n u p e r edito elucet, cuius
exemplar pie Nobis m u n e r i obtulisti. In quo explicans quae pertinent
ad apologeticam fundamentalis, ut aiunt, theologiae partem, ita sancti
T h o m a e disciplina et ratione uteris, ut egregie n o n solum veteres sed
recentiores etiam christianae fidei adversarios convincas. Cum enim
errores, horum t e m p o r u m ex huiusmodi principiis d e m u m dimanent
quae acceptae ab Ecclesiae et P a t r i b u s et Doctoribus philosophiae
maxime contraria sunt, recte tu quidem h a n c illis opponis, ipsumque
Scholae principem, Doctorem Angelicum, eos invicte refutantem inducis.
P l u r a autem ex variis theologiae locis desumpta, ad h a n c tractationem
adhibes, o m n i a q u e apte ingenioseque disponis ut plena defensio exsistat et valida traditae divinitus veritatis. Itaque confecisti opus de quo
n o n mediocris est opinio peritorum; q u o d q u e o p t a m u s sacrae praesertim
iuventuti sit usui, ut ea quae s u p r a n a t u r a m sunt, sicut hodie oportet,
tueri possit ac defendere. Caelestium auspicem m u n e r u m peculiarisque
benevolentiae Nostrae testem, tibi, dilecte fili, apostolicam benediction e m a m a n t e r impertimus.
D a t u m R o m a e a p u d S. P e t r u m , die xiv februarii
ficatus Nostri a n n o jquinto.
MCMXIX,
Ponti-
B E N E D I C T U S P P . XV
ACTA, vol. X I , n. 5. — 1-4-919.
9
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
m
II
AD
IOANNEM
S.
PRAESENTI
R.
REI
E.
CARD.
CSERNOCH,
RELIGIOSAE
ARCHIEPISCOPUM
CONDICIONE
IN
STRIGONIENSEM,
DE
HUNGARIA.
Dilecte fili Noster, salutem et apostolicam benedictionem. — Multiplices quidem anxietates t a m crudele t a m q u e d i u t u r n u m bellum Nobis
attulit; at nihil magis anxios sollicitosque Nos h a b e t q u a m q u o d inde
orta r e r u m perturbatio non solum in societatem civilem sed in religiosas
ipsas gentium r a t i o n e s r e d u n d a v i t . P r a e s e r t i m vero magni casus Nos
movent eorum p o p u l o r u m e x q u i b u s I m p e r i u m A u s t r o - H u n g a r i c u m
compositum erat, quique iam singuli ad eam reipublicae formam n i t u n t u r
q u a e singularum n a t i o n u m votis respondeat. Cum enim his populis conspicua p a r s gregis Nobis divinitus crediti contineatur, q u a e s e m p e r fide
et i m p e n s a erga h a n c Apostolicam S e d e m pietate eminuit, facile intelligitur singularem in modum Nos curare ne aliquod a p u d eos religio
capiat d e t r i m e n t u m . Equidem iis omnibus, qui e a r u m Civitatum res
publicas g u b e r n a n t , d u m pacem et prosperitatem suis populis firmare
student, s p e r a m u s fore curae, ut s a r t a tecta Ecclesiae i u r a legesque conservent, si vere volunt iustitiae in civili societate ac boni publici fund a m e n t a «al va consistere. Iam vero n e m o ignorat q u a m cordi sit Apostolicae Sedi i n t e r n a tranquillitas b o n u m q u e n a t i o n u m , q u a m q u e parata
semper sit omnem s u a m operam in id conferre. Quin etiam, quo melius
r e m a s s e q u a t u r , m u t u a s necessitudines seu relationes cum legitimis civit a t u m g u b e r n a t o r i b u s , qui se id velle significaverint, inire consuevit.
A d m o d u m igitur o p p o r t u n e h a n c Apostolicae Sedis p r o p e n s a m voluntatem illustrabunt Episcopi, d e m o n s t r a n t e s q u a n t a m publicae utilitatis
spem u t r i u s q u e potestatis conspiratio contineat. In a d m i n i s t r a n d o a u t e m
m u n e r e sibi divinitus concredito, Apostolica Sedes cum prudentiae studioque Episcoporum, t u m sacri ordinis et laicorum actioni disciplin a e q u e confidit. Etenim a n t i q u u s ille h u m a n i generis o p p u g n a t o r Satan á s , h a r u m civilium c o m m u t a t i o n u m n a c t u s opportunitatem, Ecclesiae
solidam compagem dissolvere c o n a t u r eiusque salutarem o p e r a m impedire. I t a q u e Nos sollicito cum animo n u p e r vidimus nonnullos e Clero
nimis aperte licenterque in medios politicarum r e r u m Auctus se coniicere, seque acerrimis de n a t i o n e contentionibus immiscere, p a r t i u m
odia concitantes in sacri ministerii dignitatem. Sed multo maiori Nobis
aegritudini fuit q u o d accepimus, clericos q u o s d a m a u s o s esse popula-
Acta Benedicti PP. XV
123
riter comitia h a b e r e , ut de sanctissimis Ecclesiae legibus abolendis consultarent. Huic t a n t a e t a m q u e d e p l o r a n d a e officii oblivioni omnino Episcoporum est vehementissime reclamare, ut ad veritatem sanitatemque
devii revocentur. Hi vero m e m i n e r i n t iis plane subesse oportere, « quos
« Spiritus Sanctus posuit Episcopos regere Ecclesiam Dei » ; n a m , ut ait
Ignatius martyr, « quotquot Dei et Iesu Christi sunt, hi s u n t cum Epi« scopo » (Philad., III, 2); q u a r e qui n o n sunt cum Episcopo, nec Dei
s u n t n e q u e Iesu Christi. Eosdem v o l u m u s admonitus q u a m dedeceat
sacerdotem catholicum, qui in coërcendis cupiditatibus ceteros anteire
debeat, ipsum infirmiorem videri. Q u a m ob c a u s a m alte v e h e m e n t e r q u e
d e n u n t i e n t Episcopi nullam p r o r s u s ab Apostolica Sede de sacerdotalis
continentiae lege permitti posse q u a e s t i o n e m , quae quidem lex ab ipsa
t a m q u a m peculiare o r n a m e n t u m h a b e t u r Ecclesiae Latinae, e i u s d e m q u e
fons quidam praecipuus actuosae virtutis. R e t u n d a n t praeterea ex auctoritate necesse est inconsideratissimam eorum temeritatem qui non verentur h a e c c o n t e n d e r e : « B o n a sive mobilia sive immobilia singulorum
« beneficiorum seu institutorum ecclesiasticorum, imo etiam piarum
« q u a r u m v i s fundationum, quoquo m o d o ad»ecclesias et instituta illa
« pertinentium, esse inalienabilem proprietatem omnium in H u n g a r i a
« exsistentium catholicorum; e o r u m q u e administrationem, iusque de illis
« pro lubitu disponendi, non t a n t u m in fines praestitutos, sed etiam in
« alios p r o r s u s fines, transferenda esse ad comitia sic dicta catholico« r u m ». Quibus quidem principiis, a spiritu sacerdotali maxime alienis,
n o n solum hierarchicus ordo omnisque Ecclesiae disciplina subvertitur,
sed etiam divina ipsa Decalogi praecepta violantur. Simul vero Episcopos, q u a m maximo studio p o s s u m u s , h o r t a m u r u t o m n i b u s p a t e r n a e
caritatis officiis s u u m quisque clerum sibi devinciant, varias eius necessitates materiales, uti dicuntur, et morales ipsi per se accurate exquirant, eisque ut m e d e a n t u r nihil p r a e t e r m i t t a n t ; id quod n o n d u b i t a m u s
q u i n ipsi iam h a b e a n t in animo efficere. Item explorent quid suo populo
pro novis t e m p o r i b u s necesse sit, eique o p p o r t u n e consulant; et, si opus
fuerit, r e m ad Apostolicam Sedem deferant. - Haec tibi, dilecte fili Noster, qui in acie et dimicatione v e r s a n s , p a t e r n a cum fiducia edicentes,
caelestium auspicem m u n e r u m et praecipuae benevolentiae Nostrae
testem, apostolicam benedictionem tibi t u o q u e gregi universo a m a n t i s sime i m p e r t i m u s .
D a t u m R o m a e a p u d S. P e t r u m , die xir mensis martii, in festo S. Gregorii Magni, a n n o M C M X I X , Pontificatus Nostri quinto.
BENEDICTUS P P . XV
124
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
ACTA SS. CONGREGATIONUM
SACKA CONGREGATIO
CONSISTORIALIS
DECRETUM
CIRCA
PROPONENDOS
TERRAE
NOVAE
AD
EPISCOPALE
MINISTERIUM
IN
CANADENSI DOMINIO
ET
INSULIS,
Inter s u p r e m a Ecclesiae negotia, potissimum sane obtinet locum
Episcoporum electio. Q u a m ob causam Apostolica Sedes, p r o u t sui est
officii, m a x i m a m de eo semper habuit rationem et, pro diversitate locor u m ac t e m p o r u m , v a r i o s ' c o n s t i t u i t modos, ut finem optatissimum feliciter assequeretur.
Iamvero, etsi mos, qui in Canadensi ditione et in Terrae Novae Insulis h u c usque pro Episcoporum propositione obtinuit, sicut et in aliis
regionibus q u i b u s d a m quae more Missionum regebantur, hac vigente
conditione, suis non caruit utilitatibus; a t t a m e n hodie, adiunctis rerum
mutatis, minus iam accomodate respondet.
Nam, sub Missionum regimine, q u u m dioecesanus clerus, ut plurim u m , a sacerdotibus alicuius religiosae familiae constitueretur et ex
eadem Antistites solerent p l e r u m q u e desumi, personae electio obvia erat,
nec d i u t u r n a requirens studia. In praesenti vero conquisitio personae
longiora requirit ac penitiora consilia.
Q u a m ob rem, h a u d providum nec satis utile videtur, Episcopos
tunc solum convenire, quum, viduata iam Sede aliqua, novi constituendi
pastoris urget necessitas; sed p r u d e n s ac salubris regiminis ratio postulat, ut in re t a m gravi Episcopi tempestive conveniant, viros t a n t o
muneri idoneos m a t u r o cum studio discernant, et Apostolicae Sedi, ad
q u a m d e m u m negotium deferri oportet, generali saltem modo p r o p o nant. Sic n e m p e fiet ut, Sede aliqua orbata pastore, S u m m u s Pontifex,
citius ac pleniore rerum notitia, de re decernere valeat.
Hisce de causis, S s m u s Dominus Noster Benedictus P P . XV, requisita prius a singulis locorum Ordinariis sententia, de consulto E m o r u m
Sacrae huius Congregationis P a t r u m , statuit et consistoriali praesenti
S. Congregatio Consistorialis
125
decreto praescribit, ut in posterum, in Canadensi Dominio et in Insulis
Terrae Novae, pro eligendorum Episcoporum propositione, ratio, iuxta
leges q u a e s e q u u n t u r , adhibeatur et vigeat.
1. P r o proponendis sacerdotibus ad episcopale ministerium idoneis ac dignis, conventus episcoporum fiet singulis bienniis, t e m p o r e
infra assignato.
% Conventus e r u n t provinciales, hoc est omnes et singuli Ordinarii
dioecesum uniuscuiusque provinciae convenient simul. Excipiuntur Episcopi provinciarum Kingstoniensis et Torontinae, qui, q u u m h u c u s q u e
consueverint pro his negotiis pertractandis simul congregari, morem
h u n c retinebunt, praesidente Archiepiscopo seniore. Similiter, ob peculiaria adiuncta in q u i b u s versantur, simul convenient Ordinarii provinciarum S. Bonifacii et Reginensis cum Archiepiscopo Winnipegensi: itemque Ordinarii provinciarum E d m o n t o n e n s i s et Vancuveriensis, pariter
in his Archiepiscopo seniore praesidente.
3. Vicarii vero Apostolici, si t e m p u s et negotia permiserint, conventibus Episcoporum provinciae suae interesse curabunt, iisdem cum
iuribus ac coeteri.
4. Quolibet biennio, ut s u p r a dictum est, sub initium quadragesimae,
incipiendo ab anno 1920, o m n e s et singuli Episcopi Metropolitano suo
vel seniori Archiepiscopo sacerdotum n o m i n a indicabunt, quos dignos
episcopali ministerio existimabunt. Nil autem vetat q u o m i n u s , h o s inter,
alterius etiam dioecesis vel provinciae sacerdotes p r o p o n a n t u r ; sub
gravi t a m e n exigitur, ut, qui proponitur, personaliter et ex d i u t u r n a
conversatione a proponente cognoscatur.
5. Una cum nomine, aetatem quoque designabunt candidati, eius originis et actualis commorationis locum, et officium quo principaliter fungitur.
6. Antequam determinent quos proponant, tam Archiepiscopi q u a m
Episcopi poterunt a viris ecclesiasticis p r u d e n t i b u s necessarias notitias
inquirere, ita t a m e n ut finis huius inquisitionis omnino lateat. Notitias
vero q u a s receperint nemini patefaciant, nisi forte in Episcoporum conventu, de quo inferius.
u m
7. Nomina quae Episcopi iuxta art. 4
proponent, nulli p r o r s u s
aperiant, nisi Metropolitano suo vel seniori Archiepiscopo.
8. Metropolitanus vel senior Archiepiscopus habitis a Suffraganeis
c a n d i d a t o r u m propositionibus suas adiiciat: o m n i u m indicem ordine
alphabetico conficiat, et, reticitis p r o p o n e n t i b u s , h a n c notulam t r a n s
mittat singulis suis Suffraganeis sive Antistitibus regionis suae, ut hi
o p p o r t u n a s investigationes peragere valeant de qualitatibus e o r u m q u o s
personaliter et certa scientia non cognoscant.
126
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
9. Investigationes eiusmodi e a r u m q u e causa m a x i m a secreti cautela peragendae erunt, ut s u p r a n u m . 6 dictum est. Quod si v e r e a n t u r
rem paiam evasuram, ab ulterioribus inquisitionibus abstineant.
10. P o s t P a s c h a , die et loco a Metropolitano vel a seniore Archiepiscopo determinandis, omnes Episcopi convenient ad seligendos eos qui
S. Sedi ad episcopale ministerium proponi debeant. Convenient a u t e m
a b s q u e ulla solemnitate, quasi ad familiarem congressum, ut attentio
quaelibet, praesertim diariorum et ephemeridum, et omne curiositatis
s t u d i u m vitetur.
11. In conventu, invocato divino auxilio, p r a e s t a n d u m erit a singulis,
Archiepiscopo non excepto, tactis SS. Evangeliis, i u s i u r a n d u m de secreto
servando, ut sacratius fiat vinculum quo omnes a d s t r i n g u n t u r : post hoc
regulae ad electionem faciendam legendae erunt.
\% Deinde u n u s .ex Episcopis praesentibus in Secretarium eligetur.
13. His peractis, ad disceptationem venietur, ut, inter tot exhibitus,
digniores et aptiores seligantur. Id t a m e n veluti Christo praesente fiet
et s u b E i u s obtutu, omni h u m a n a consideratione postposita, cum discretione et charitate, s u p r e m o Ecclesiae bono divinaque gloria et a n i m a r u m
salute unice ob oculos habitis.
14. Candidati m a t u r a e , sed non nimium provectae aetatis esse debent;
p r u d e n t i a praediti in agendis, q u a e sit ex ministeriorum exercitio comp r o b a t a ; sanissima et non communi doctrina exornati, et cum debita erga
Apostolicam Sedem devotione coniuncta; m a x i m e a u t e m honestate vitae
et pietate insignes. A t t e n d e n d u m insuper erit ad capacitatem candidati
quoad temporalem b o n o r u m administrationem, ad conditionem eius familiarem, ad indolem et valetudinem. Uno verbo, videndum u t r u m o m n i b u s
iis qualitatibus polleat, q u a e in optimo pastore r e q u i r u n t u r , ut cum fructu
et aedificatione p o p u l u m Dei regere queat.
15. Discussione peracta, fiet hac ratione s c r u t i n i u m :
a) Qui o m n i u m Episcoporum sententia, quavis d e m u m de causa,
visi sunt in disceptatione ex n u m e r o p r o p o n e n d o r u m expungendi, ii in
suffragium non v o c a b u n t u r ; de caeteris, etiamprobatissimis, suffragium
feretur.
b) Candidati singuli ordine alphabetico ad suffragium proponent u r : suffragia secreta erunt.
c) Episcopi omnes, Metropolitano n o n excepto, p r o singulis candidatis tribus u t e n t u r taxillis seu calculis, albo scilicet, nigro, tertioque
alterius cuiuscumque coloris: p r i m u m ad a p p r o b a n d u m , alterum ad
r e p r o b a n d u m , tertium ad. abstensionem indicandam.
S. Congregatio Consistorialis
127
d).'Singuli. Antistites, praeeunte Archiepiscopo, in u r n a ad h u n c
finem disposita taxillum déponent, quo dignum, coram Deo et graviter
onerata conscientia, sacerdotem a e s t i m a b u n t qui in suffragium v o c a t u r :
reliquos taxillos binos in u r n a alia, pariter secreto, déponent.
e) Suffragiis expletis, Archiepiscopus, a d s t a n t e Episcopo Secretario, taxillos et eorum speciem coram o m n i b u s numerabit, scriptoque
adnotabit.
16. Scrutinio de o m n i b u s peracto, liberum erit Episcopis, si id ipsis
placeat a u t aliquis eorum postulet, ut inter a p p r o b a t o s plenis a u t parib u s suffragiis novo scrutinio designetur q u i n a m sit praeferendus. Ad
h u n c finem singuli suffragatores nomen praeferendi in schedula adnot a b u n t , e a m q u e in u r n a d é p o n e n t : schedularum a u t e m examen fiet, ut
s u p r a n u m . 15, litt. e, decernitur.
17. Quamvis vero S u m m u s Pontifex sibi reservet, dioecesi vel archidioecesi aliqua vacante, per Delegatum Apostolicum, aliove modo, opport u n a consilia ab Episcopis vel Archiepiscopis requirere, ut p e r s o n a m
eligat quae inter a p p r o b a t a s magis idonea videatur dioecesi illi regend a e ; nihilominus fas erit Episcopis in eodem conventu indicare, generali saltem ratione, cuinam dioecesi candidatos magis idoneos c e n s e a n t ;
ex. gr. u t r u m exiguae, ordinatae ac tranquillae dioecesi, an potius maioris
momenti, u n i u s vel alterius sermonis, vel in q u a p l u r a sint ordinanda
a u t c r e a n d a ; itemque u t r u m loco mitioris aeris et facilis commeatus,
an alterius generis, et alia huiusmodi.
18. Episcopus a secretis, discussione d u r a n t e diligenter adnotabit
q u a e de singulis candidatis a singulis suffragatoribus dicentur, q u a e n a m
discussionis fuerit conclusio; denique quinam tum in primo scrutinio,
t u m in secundo (si fiat) fuerit exitus, et q u i d n a m specialius iuxta art. 17
fuerit dictum.
19. Antistites a conventu ne discedant, a n t e q u a m ab Episcopo Secretario lecta fuerit relatio ab eodem confecta circa n o m i n a proposita, candidatorum qualitates et obtenta suffragia, e a m q u e probaverint.
20. Actorum exemplar ab Archiepiscopo, a Praesule a secretis et a
ceteris Episcopis praesentibus subsignatum, q u a m tutissime ad Sacram
h a n c Congregationem per Delegatum Apostolicum mittetur. Acta vero
ipsa penes Archiepiscopum in Archivo secretissimo S. Officii servabuntur,
d e s t r u e n d a t a m e n post a n n u m , vel etiam prius, si periculum violationis
secreti immineat.
21. Post haec, fas t a m e n semper erit Episcopis, t u m occasione propositionis candidati t u m vacationis alicuius Sedis, praesertim maioris
momenti, litteras Sacrae huic Congregationi vel ipsi SSmo Domino con-
128
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
scribere, quibus mentem suam circa p e r s o n a r u m qualitates sive absolute, sive relate ad provisionem dictae Sedis, patefaciant.
Datum Romae, ex Aedibus Sacrae Congregationis Consistorialis,
die 19 martii 1919.
)$l C. CARD. DE LAI, Ep. Sabinen., Secretarius.
L.
%
S.
f V. Sardi, Archiep. Caesarien., Adsessor.
SACRA CONGREGATIO CONCILII
WRATI8LAVIEN.
CONSTITUTIONIS TRIBUNALIUM ECCLESIASTICORUM
14 decembris 1918
- A Rmo Episcopo Wratislaviensi duo p r o p o n u n t u r
dubia circa constitutionem tribunalium ecclesiasticorum illius Curiae. Prim u m , utrum permittere debeat quod in tribunalibus ecclesiasticis partem
h a b e a n t cum voto deliberativo in causis matrimonialibus et contentiosis
(exclusis utique criminalibus) iurisperiti laici, iuxta praxim q u a e ibi
dicitur vigere ex consuetudine 17O annorum.ln altero dubio fit similis quaestio de interventu laicorum, in iure et in sacris canonibus peritorum,
qui in iudiciis ecclesiasticis p a r t e m h a b e a n t t a m q u a m Auditores ad
instruendas causas (exceptis criminalibus) vel t a m q u a m Assessores cum
voto consultivo.
SPECIES FACTI.
Quoad substantiam, haec est historia factorum p r o u t ex documentis
exhibitis in actis eruitur: 1° N u m q u a m fuit a Sede Apostolica ibi concessum, ut laici partem h a b e r e n t in iudiciis ecclesiasticis q u i b u s c u m q u e
tamquam veri iudices cum voto deliberativo ; sed h a e c praxis o r t u m ducit
ex saecularizatione facta in Borussia, ex q u a tribunalia dioecesana fuer u n t suppressa, ac deinde a. 1812 fuerunt quidem restituta, sed cum
subordinatione ad potestatem civilem, quae subordinatio praesertim acta
est per immixtionem iudicum laicorum. T Quod nititur concessione
Pontificia, id t a n t u m est, in ea dioecesi haberi secundam et tertiam instantiam appellationis, prout p r i m u s concessit Benedictus XIV per Lit-
S. Congregatio Concilii
129
teras in forma Brevis Paterna pietatis, d. d. 1 augusti 1748; a t q u e
in secunda et tertia instantia ita concessa « posse adscisci in a u x i « lium adsessores sive auditores ecclesiasticos vel saeculares sacrorum
« c a n o n u m peritos, qui tamen omni voto deliberativo seu decisivo desti« tuantur », H a e p o s t r e m a e concessiones factae s u n t ad decennium
per breve Pii IX. Paterna ducti charitate, 12 ianuarii anni 1855; deinde
per aliud breve anni 1864 prorogatae s u n t ad aliud decennium. Sed
finito hoc alio decennio n o n a p p a r e n t amplius p r o r o g a t a e ; cuius fortasse causa q u a e r e n d a est in persecutione sub nomine Kulturkampf
celebri, q u a saeviente Episcopus a Gubernio vi depulsus est. Certe neque
petitio n e q u e concessio prorogationis habetur in m e r a notificatione
n o m i n u m iudicum prosynodalium singulis trienniis electorum, facta
p r i m u m N u n t i a t u r a e Viennensi, ac deinde S. Congr. Concilii.
ANIMADVERSIONES. - Qui super h a n c facti speciem scripsit, R m u s Consultor, censet, in primis, n u l l a t e n u s esse legitimam nec in posterum toler a n d a m consuetudinem admittendi laicos t a m q u a m veros iudices cum
voto deliberativo. Ad quod p r o b a n d u m provocat ad t e x t u m iuris Decretalium et ad praescripta Codicis Iuris Canonici.
Sane ex iure Decretalium laici omnino s u n t excludendi a m u n e r e
iudicum in causis ecclesiasticis, ad q u a s eorum incompetentia est absoluta et o m n i m o d a (cap. % X, de iudic, II. i; cap. 18, X, de foro compet.,
II, 2). Absoluta quippe incompetentia in eo habetur, qui ne iurisdictionem quidem habet; at laici iurisdictionem ecclesiasticam, q u a e necessaria est ad decidendas causas ecclesiasticas, h a b e n t n u l l a m ; immo ne
illius quidem h a b e n d a e s u n t capaces, sed p r o r s u s incapaces, ac talis
incapacitas solum per specialem et extraordinariam Rom. Pontificis provisionem in causa particulari auferri potest (cf. Schmalzgr., I, tit. XXIX,
n. 14; II, tit. I, n. 83 § 1). At talis extraordinaria et mira provisio, quae
p e r m a n e n t i modo laicis personis daret iurisdictionem spiritualem ad
decidendas causas ecclesiasticas, in documentis alligatio n o n continetur, quin potius in iis constanter excluduntur laici a suffragio decisivo
habendo, p r o u t ex verbis q u o q u e s u p r a relatis liquet.
Quod a u t e m Codex exigat, ut omnes iudices sint clerici, immo et
sacerdotes, est res manifesta (can. 1573, § 4 , 1574, § 1). Nec m i n u s perspicue e n u n t i a t u r in Codice principium iuris publici ecclesiastici, quo
Ecclesiae vindicatur ius proprium et exclusivum cognoscendi de causis
spiritualibus et spiritualibus adnexis (can. 1453), q u a e proinde s u n t decidendae d u m t a x a t a iudicibus iurisdictione spirituali praeditis, q u a laici
n o n s u n t capaces.
130
Acta Apostolicae Sedis -• Commentarium Officiale
Quodsi ab Episcopo Wratislaviensi casus ita proponitur, quasi interv e n t u s iudicum laicorum in decidendis per suffragium deliberativum causis ecclesiasticis, fundamentum h a b e r e t in consuetudine 170 a n n o r u m , hic
titulus nullo modo est h a b e n d u s ut legitimus. Nam, praescindendo a iure
Codicis et insistendo iuri Decretalium, s u b quo orta fuisset illa consuetudo, certum est per consuetudinem legitimo tempore praescriptam
adquirí posse iura etiam spiritualia; at ad a d q u i r e n d a iura spiritualia
ante omnia r e q u i r i t u r capacitas in subiecto; iam vero laici spiritualis
iurisdictionis sunt incapaces, ergo illam per consuetudinem quovis tempore praescriptam acquirere non p o s s u n t (cap. 7, X, de praescript.,
II, 26). Praeterea improbatur in iure, ita ut n e q u e a t praevalere, ea consuetudo, per q u a m « disrumpitur n e r v u s ecclesiasticae disciplinae », videlicet per q u a m impeditur observantia b o n o r u m m o r u m vel subvertitur
ordo ecclesiasticae hierarchiae (cap. 5, X, de consuet., 1. 4; Reiffenstuel, in
hunc tit., n. 56, 57; Suarez, De legibus, lib. 7, cap. 6, n. 8 s q . ) : iamvero
talis subversio h a b e t u r per u s u r p a t i o n e m spiritualis iurisdictionis a laicis
factam. Item r e p r o b a t u r ea consuetudo, q u a e est a d v e r s u s i m m u n i t a t e m
et libertatem ecclesiasticam, adeo ut consuetudo adversus libertatem
ecclesiasticam, etiam immemorialis, si sola sit, et nullo privilegio a u t
fama privilegii Apostolici adiuvetur, n o n possit immunitati a u t libertati
ecclesiasticae derogare (Reiffenstuel, 1. c, n. 81 sq.). Haec reprobatio
expresse h a b e t u r cap. 1, 3, 5, X, de consuetud., I, 4; item cap. 14, X,
de electione, I, et cap. 8, X, de iudiciis, II, 1. Iam vero est manifeste
contra libertatem, independentiam et i m m u n i t a t e m Ecclesiae, quod haec
in iudiciis de r e b u s ecclesiasticis et spiritualibus, m a n e a t subiecta cuivis
intrusioni potestatis laicae et iudicum laicorum, per quos causae ecclesiasticae decidantur.
Ceterum quaestio de vi consuetudinis est quaestio iuris privati,
quoad leges n i m i r u m respicientes i n t e r n u m societatis regimen. At in casu
intrusio iudicum saecularium in causas ecclesiasticas, esset facta per
usurpationem potestatis civilis, ut apparet ex brevi historia in facti
specie p r a e m i s s a ; quo posito, quaestio haec, iam n o n est quaestio iuris privati, sed quaestio iuris publici, i. e. de independentia Ecclesiae a potestate
civili. In quaestione a u t e m iuris publici ne cogitari quidem potest consensus legalis Superioris legislatoris ecclesiastici, qui est necessarius ad
hoc ut consuetudo facti per viam praescriptionis transeat in consuetudin e m i u r i s : in tali enim casu c o n s e n s u s legalis contineret illicitam approbationem u s u r p a t i o n i s , efficereturque inde, ut « per fortunatam facti iniu« stitiam iuris sanctitati legitime d e t r i m e n t u m inferri posset » (Prop. 61
' d a m n . in Syll. Pii IX). Cui consensui legali, etiam ex alia ratione vix in tali
S. Congregatio Concilii
131
causa locus esse potest, quia videlicet Superiores ecclesiastici, q u a n d o
n o n resistunt violationibus factis per potestatem saecularem, id unice
faciunt ad vitanda maiora mala, n o n animo p r o b a n d ì .
T a n d e m q u u m illa participatio iudicum saecularium in decidendis
causis ecclesiasticis ortum ducat ex u s u r p a t i o n e potestatis civilis, et
haec vi suae iurisdictionis laicae et profanae illam u s u r p a t i o n e m perpetraverit, iudices laici vi iurisdictionis laicae et profanae partem haber e n t in decidendis causis ecclesiasticis et spiritualibus; q u a e praetensio
est omnino irrationabilis et ideo non potest cadere s u b approbationem
legislatoris ecclesiastici, licet hic per se possit, saltem t r a n s e u n t e r et ad
aliquem actum, alicui laico delegare iurisdictionem spiritualem.
Hinc apparet consuetudinem propositam, n o n aliud mereri n o m e n
nisi abusus, ideoque esse irritandam, ut tribunalibus ecclesiasticis s u a
libertas et independentia restituatur.
Relate ad alterum dubium, u t r u m in futurum laici homines, in iure
et in canonibus periti, admitti possint t a m q u a m Auditores ad causas
instruendas, vel t a m q u a m Assessores cum voto consultivo; negari n o n
potest, p r a x i m vigentem in Curia Wratislaviensi fuisse in suo initio legitimam, quippe introductam ex indulto Pontificio contento in brevi Pii IX
(a. 1855) et in prorogatione ad aliud decennium facta a. 1864. Nova
t a m e n prorogatio deinde non invenitur-esse facta, ideoque favor concessus dicendus est cessasse ab a. 1874. Ergo, q u u m n o v u s Codex t a m pro
Auditoribus, q u a m pro Assessoribus exigat ut sint sacerdotes, desumpti
ex iudicibus synodalibus (cann. 1575, 1581), quoad futurum t e m p u s , s u b
disciplina iuris per Codicem inducti, videretur d a n d u m quoque responsum
negativum.
Nihilominus a n i m a d v e r t e n d u m est in iure Decretalium n o n fuisse
prohibitum, q u o m i n u s Assessores desumi possent ex laicis, sed potius
fuisse permissum. Id communiter a Doctoribus deducitur ex cap. 11,
de rescript., I, 3, in 6°; cfr. Reiffenstuel, lib. II, tit. 1, n. 22; Bouix, de
iudic, I, pag. 468; Wernz, Ius Decret., VI, n. 148. Cuius rei ratio redditur, quod Assessor nullam debet exercere iurisdictionem, cuius laici
s u n t incapaces.
At, ob rationem contrariam, Auditor, cui committitur causae instructio, exercitium h a b e t iurisdictionis ecclesiasticae, sine q u a plurimi
actus instructionis causae fieri n e q u e u n t ; ideoque laici muneris Auditoris gerendi s u n t incapaces (cf. epist, encycl. S. Congr. Immunit., 3 octobris 1832 et responsum eiusd. S. Congreg. 4 martii 1855; Bouix, 1. c,
pag. 463; Wernz, 1. c, n. 141).
Iam ex his videtur d e d u c e n d u m etiam in dioecesi Wratislaviensi
132
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
non posse quoad futurum admitti, ut a d h i b e a n t u r laici t a m q u a m Auditores ad i n s t r u e n d a s causas ecclesiasticas, quia concessio illi Curiae
factae, post a n n u m 1874 q u o indultum ea de re d a t u m expiravit, n o n
fuit r e n o v a t a ; per consuetudinem a u t e m fieri n o n possit ut laicus iurisdictionem spiritualem obtineat.
Quoad Assessores, licet valeat ratio de concessione n o n renovata,
nihilominus, q u u m cesset altera ratio de necessitate iurisdictionis spiritualis et insuper iure Decretalium non fuerit prohibitum assumere
laicos in m u n u s Assessoris, urgeri posset pro Curia Wratislaviensi ratio
consuetudinis plus q u a m centenariae, ideoque ad praescripta can. 5,
concludi, consuetudinem h a n c , tametsi Codici contrariam, tolerari posse si
Ordinarius aestimet eam p r u d e n t e r submoveri non posse. Nihilominus
nemo n o n videt quot incommoda multis iri circumstantiis oriri possint, si
laici in consiliarios ab ecclesiastico iudice a s s u m a n t u r . Nam, p r a e t e r q u a m
q u o d n o n semper laici, etiam in iure canonico periti, principia s a n a
et firma de potestate Ecclesiae habent, o b n u b i l a n videtur, si tale consilium ineatur, perfecta independentia Ecclesiae in suis negotiis ; et
certe iudices laici n o n a s s u m u n t sacerdotes in consiliarios seu assessores pro negotiis civilibus et profanis decidendis; praeterea decens
est, ut sacerdotes sint plures in iure canonico ac etiam civili b e n e
periti, quibus reserventur negotia ecclesiastica, vel quae aliquam necessitudinem praeseferunt cum iure civili, p r o u t e contrario videtur incong r u u m dignitati Ecclesiae, ut indigeat opera iurisperitorum laicorum pro
causis ecclesiasticis decernendis.
Ex q u i b u s o m n i b u s d e d u c e n d u m videtur etiam ad s e c u n d u m dubium esse d a n d u m r e s p o n s u m negativum, seu in Auditores et Assessores n o n posse a s s u m i laicos.
RESOLUTIO, - Porro, propositis in plenariis comitiis S. Congregationi
Concilii, habitis in Palatio Apostolico Vaticano, die 14 decembris 1918,
dubiis ab Episcopo Wratislaviensi hisce formulis deductis nimirum :
I. An consuetudo, per 170 annos usitata, qua in tribunalibus dioecesis
^Vratislaviensis
admittuntur iurisperiti laici cum voto
deliberativo in
causis matrimonialibus et contentiosis - exclusis semper criminalibus legitima dici et deinceps tolerari possit;
II. An in futurum laici homines, in iure et in canonibus periti
in iudiciis ecclesiasticis admitti possint tamquam Auditores ad causas
instruendas, praeter criminales, vel tamquam Assessores cum voto consultivo in iis causis, quae aliquo modo connexae sunt cum legibus
civilibus;
S. Congregatio Concilii
133
Emi ac Revmi P a t r e s r e s p o n d e n d u m c e n s u e r u n t :
Negative ad utrumque.
F a c t a autem de praemissis Ssmo Dno Nostro Benedicto Div. Prov.
Pp. XV relatione per infrascriptum S. C. Secretarium, in audientia insequentis diei, 15 eiusdem mensis, Sanctitas Sua datam resolutionem
approbavit et confirmavit.
I.
MORI
Seeretarms.
SACRA CONGREGATIO RITUUM
I
ROMANA
DECRETUM BEATIFICATIONIS ET CANONIZATIONIS VEN. SERVAE DEI ANNAE MARIAE
TA IG I, MATRIS FAMILIAS, E TERTIO ORDINE SS.MAE TRINITATIS REDEMPTIONIS CAPTIVORUM.
"
SUPER
An,
-
DUBIO
stante virtutum et duorum miraculorum approbatione, tuto procedi
possit ad solemnem praefatae Ven. Servae Dei Beatificationem.
Diu et vehementer expectatum s u u m assecuta est exitum venerabilis Ancillae Dei Annae Mariae Taigi Beatificationis causa, quam
externo ex cortice qui vellet aestimare, insigniter falleretur. Nam modestam sane atque humilem, sicut humilis a t q u e modesta Venerabilis
ipsius status conditio fuerat, ita etiam prima fronte se praebet Beatiti
cationis c a u s a ; ast, cominus eadem et probe inspecta, praeclara magnique
ponderis, quae intus gerit, manifesto pandit merita, qualia nimirum
sanctitas necessario deposcit in coniugio adepta planeque demonstrat.
Quamvis enim, ut Beatificationis fert n a t u r a , publicus et ecclesiasticus cultus, qui e Beatificatione ipsa descendit, quibusdam t a n t u m locis
ecclesiisque m a n e a t adfixus, hisce t a m e n angustis limitibus se continere
nequit, eosque proinde longe lateque praetergreditur venerabilis Annae
Mariae Taigi Beatificationis causa, quippe q u a e ad o m n e s aeque pertinere
dicenda est q u o t q u o t christianae existunt u x o r e s matresque familias.
Hae siquidem, q u u m in e a r u m m a n u s inciderit c o m m e n t a r i u m vitae
Servae Dei, aut, alio quovis modo, de eiusdem virtutibus, actionibus
operibusque notitias acceperint, vix attinet dicere, q u a m aptos q u a m q u e
134
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
opportunos sibi adiici stimulos experturae sint ad alacrius o b e u n d a varia
et multiplicia domestici instituti munia, nec n o n ad perferendam invicta
patientia et fortitudine c u r a r u m , l a b o r u m et a e r u m n a r u m molem, quam
secum ferre solet p e r a r d u u m uxoris matrisque familias officium, quocum,
ob rectam praesertim et christianam filiorum et filiarum institutionem,
arctissimo vinculo coniungi et colligari, q u a e totius societatis futura
erit, sortem, p r u d e n s intelligit quisque firmaque persuasione sibi defixum
animo habet.
Quocirca iste tanti momenti t a n t i q u e ponderis l o c u s ; e visceribus
n a m q u e p r o m a n a t causae eique peculiarem imprimit n o t a m , consulto
d a t a q u e opera d e c l a r a n d u s e n u c l e a n d i s q u e actoribus fuit, cum, post
impetratami s i g n a t u r a m Commissionis, p r o u t quotidiano appellant sermone, aliis interea minoribus absolutis iudiciis, super heroicitate virt u t u m , suum, aliquot ante a n n o s , disceptatio sumpsit exordium.
Revera, industri experrectaque P a t r o n i opera, p l a n u m t u n c factum
fuit a t q u e perspicuum, cunctas, quae, pro vitae s u a e instituto, propriae
erant, venerabilem Dei F a m u l a m naviter sancteque adimplevisse p a r t e s ;
digna propterea, quae uxoribus matribusque familias t a m q u a m exemplar
p r o p o n a t u r ita nempe, ut, quo amplior exstat coetus personarum, quae
.fructuose ad i m i t a n d u m s u m e r e queant, quo h a u d exiguum speratur
totius christiani populi exinde o b v e n t u r u m b o n u m , eo maiorem cogitare et arguere liceat causae p r a e s t a n t i a m eiusque opportunitatem, praesertim p o s t q u a m divinum q u o q u e accessisse constat miraculorum testimonium, quo r a t u m confirmatumque fuit, q u o d de meritis deque virtutibus F a m u l a e Dei h u m a n u m iam praecesserat iudicium.
Unde fauste feliciterque progressa huc u s q u e q u u m sit iuridica
causae cognitio, ut, pro formali obtinenda Beatificatione, nihil, e constitutis iudiciorum formulis, amplius desideretur, q u u m q u e praesens
publicarum rerum et h o m i n u m cursus m a g n o p e r e suadeat, q u a n t u m
percommode incidat u x o r u m m a t r u m q u e familias veluti ante oculos
conspicuum obiicere exemplum, multis eisque adeo in Ecclesiae fastis
gloriosis nominibus, q u i b u s illustris S e n a r ü m u r b s Apostolicae Sedi est
devincta, hic etiam ex hodierni eventus faustitate accedit honos, q u o d
Ancillae Dei A n n a e Mariae Taigi fuerit natale solum, q u a m v i s illud
m u t a r e a d h u c p u e r u l a coacta illa fuerit, ob gravem, q u a m eius parentes
passi fuerant, rei familiaris inclinationem. Qua de causa u n a simul
cum p a r e n t i b u s longo a s p e r o q u e p e d i b u s se commisit itineri R o m a m
versus, eoque q u u m pervenit, Magistris n o m i n e Piis, q u a e t u n c prope
sancti Francisci P a u l a n i t e m p l u m ad Montes degebant, in disciplinam
est tradita, ab eisque schola timoris Domini erudita a t q u e femineum
135
S. Congregatio Bituum
edocta cultum, qui adolescentulam deceat, uxorem, uti plurimum, futur a m m a t r e m q u e familias, integram subinde laboribus exercitam, virtutibus et charismatibus illustratam s u a m duxit expievitque aetatem. Civis
idcirco effecta h u i u s almae Urbis, ab omnibus, ceu talis, constanter est
habita, maxime cum, post pretiosum eiusdem obitum, de i n c h o a n d a
causa Beatificationis coepit agitari; nihil quippe eo tempore actum, sine
praevia e x p r e s s a q u e Cardinalis Urbis Vicarii auctoritate, ab eoque peculiari q u o q u e intercedente sa. me.. Pii P a p a e IX Rescripto, causae postm o d u m commissa fuit procuratio benemeritissimo sanctissimae Trinitatis redemptionis captivorum Ordini, q u e m , d u m vixit, uti t e r t i a n a
Dei F a m u l a professa fuerat, quique iure n u n c meritoque laetatur, diligentiae solertiaeque ab eo in explendo m u n e r e adhibitae par d i g n u m q u e
retulisse praemium.
Sane, in generalibus sacri h u i u s Ordinis comitiis, quae, die u n d e cima superioris mensis februarii, coram Sanctissimo Domino n o s t r o
Benedicto P a p a XV celebrata sunt, proposito per Reverendissimum
Cardinalem A n t o n i u m Vico, causae Relatorem, d u b i o : An, stante .virtutum et duorum miraculorum approbatione, tuto procedi possit ad solemnem venerabilis Ancillae Dei
Annae
Marie
Taigi
Beatificationem?
omnes, qui convenerant, t u m Reverendissimi Cardinales, t u m P a t r e s
consultores tuto procedi posse u n a n i m i r e s p o n d e r u n t suffragio. Verumt a m e n Sanctissimus Dominus noster mentem Suam, ceu de mpre, aperire distulit, ut precationi interea congruum suppeteret t e m p u s ; idque
praestitum q u u m fuerit, decretoriam S u a m statuit patefacere sententiam hodierna die Dominica p r i m a in Quadragesima. Quapropter, sacris
propitiato Deo, ad Vaticanas Aedes arcessiri voluit R e v m u m Cardinalem A n t o n i u m Vico, Episc- P o r t u e n s e m et S. Rufinae, sacrae r i t u u m
Congregationi Praefectum causaeque Relatorem, u n a cum R. P. Angelo
Mariani, Fidei P r o m o t o r e generali, meque insimul infrascripto Secretario, eisque a d s t a n t i b u s solemniter edixit: Tuto procedi posse ad solemnem venerabilis Ancillae Dei Annae Mariae Taigi Beatificationem.
Hoc Decretum in vulgus edi, in acta sacrae r i t u u m Congregationis
inseri litterasque apostolicas in forma Brevis de Beatificationis solemnibus, ubi p r i m u m licuerit, in Basilica Vaticana celebrandis expediri iussit
septimo idus martii a n n o MCMXIX.
.E8.A. CARD. VICO, Ep. Portuen. et S. Rufinae,
Ä B. G. Praefectus.
L. % S.
•
Alexander
Verde,
Secretarius.
136
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
II
PARISIEN.
DECRETUM BEATIFICATIONIS ET CANONIZATIONIS VEN. SERVAE DEI LUDOVICAE
DE MARILLAC, VIDUAE LE GRAS, CONFUNDATRICIS SOCIETATIS PUELLARUM
CARITATIS.
SUPER
DUBIO
An et de quibus miraculis constet in casu et ad effectum, de quo agitur?
Tot inter religiosas familias, q u a s longo varioque saeculorum cursu
ideo excitasse visus est Deus, ut Ecclesiae suae praesidio et o r n a m e n t o
essent ipsique universae h o m i n u m consociationi n o n modicam simul
afferrent utilitatem, aliam facile invenire non est, quae sive ingenti sodalium multitudine, sive exercitis omnigenis caritatis operibus, cum Puellarum Sodalitate comparari queat, quibus a caritate factum est nomen.
Numero siquidem triginta millia et amplius percensentur ; eaeque
per cunctas fere orbis t e r r a r u m partes mirifice diffusae atque propagatae, in collegiis, orphanotrophiis, brephotrophiis, nosocomiis, carceribus, castris, ipsos inter pugnantes milites, spiritu professionis suae
plane i m b u t a e , tam multis t a m q u e variis professionis eiusdem ita
naviter religioseque perfunguntur officiis, ut m a g n a m merito vindicaverint sibi sibique vindicare pergunt c o m m u n e m omnium admirationem,
q u e m a d m o d u m nuperrime suspicere eas licuit a t q u e demirari teterrimo
furente bello, quod tantis acerbitatibus, ruinis atque caedibus m u n d u m
replevit.
Conspicua haec, quae e pio Puellarum a caritate Sodalitio in h u m a n a m societatem p r o m a n a r u n t et p r o m a n a n t benefacta, laetabile sane est
a t q u e p e r i u c u n d u m memori gratoque animo recolere, quamvis id ne vix
quidem facere quis valeat, quin, q u o d n a m Sodalitii ipsius initium fuerit
a t q u e origo, sponte renovet cogitationem. Ei n a m q u e bini occurrunt
institutores; alter nempe, vir sanctitate celeberrimus, cuius p e r n o t u m
n o m e n : Vincentius a Paulo; alter vero, praeclara eiusdem discipula
vitaeque spiritualis filia, operum consors et socia laborum, ad q u a m
apostolicum hoc, de quo agitur, pertinet Decretum, venerabilis scilicet
Ludovica de Marillac, vidua Le Gras.
Quae, sexto decimo exeunte saeculo, a n n o videlicet millesimo quingentésimo nonagésimo primo, die decima secunda mensis augusti, nobili
S. Congregatio Bituum
137
loco Parisiis orta, p r o m p t u m a t q u e alacre sortita fuit ingenium, idemque,
plus q u a m femina ferret, ad o m n e m h u m a n i t a t e m b o n a s q u e artes p r o clive; q u o d q u e peculiari est n o t a t i o n e dignum, vel a teneris in seipsa
experiebatur venerabilis Dei F a m u l a q u o d d a m veluti religiosae vocationis germen. U n d e , q u u m p r i m u m adolescere coepit, apud sanctimoniales
Gapulatas sese recipere exoptabat; q u a n d o q u i d e m q u o t q u o t t u n c e r a n t
moniales, cunctas coenobii septis u s q u e m a n e r e oportebat, u t p o t e obstrictas clausurae lege, q u a m rigorosius etiam s e r v a n d a m praeceperat Tridentina synodus.
Sed, longe a t q u e a r b i t r a b a t u r , sibi consentientem nacta non est suae
conscientiae moderatorem,- p r a e s t a n t i s s i m u m e religioso C a p u l a t o r u m
Ordine virum, nominis celebritate et sanctitatis fama insignem, venerabilem Dei F a m u l u m H o n o r a t u m a Parisiis, cuius Beatificationis causa
plures ante a n n o s sacrae r i t u u m Congregationi est commissa, q u u m q u e
minora iam superaverit iudicia, in eo est, ut super virtutibus heroicis
praecipua inchoetur quaestio. Etenim praesagus quasi ille fuisset futurae
sortis et muneris, q u a e Ancillam Dei m a n e b a n t , a consilio ingrediendae
religionis eam est d e h o r t a t u s ; ex quo factum, ut, oblata sibi occasione,
cum praenobili honestissimoque iuvene Antonio Le Gras illa se matrimonio iunxerit, ex eoque suscepit q u o q u e filium. Decennium et u l t r a
uxoris matrisque familias praeclarum se praebuit exemplum, m a x i m e
cum vir eius gravem incidit in m o r b u m , quo vita est functus.
Ita coniugii vinculis soluta s u a m q u e venerabilis Dei F a m u l a libertatem adepta, viduitatis n u n c u p a v i t votum, t o t a m q u e p o s t m o d u m Vincentio a Paulo, qui t u n c temporis u b e r r i m a m metiebatur caritatis segetem, in disciplinam se commisit, brevique omnium ferme operum, q u a e
in c o m m o d u m q u u m spirituale t u m temporale p r o x i m o r u m ille suscipiebat, facta est particeps, eoque duce ac magistro, aliquot post a n n o s ,
fundamenta ponere coepit novae P u e l l a r u m a caritate Societatis. Cuius
singulari p r o r s u s inspecta n a t u r a atque indole, levi sane negotio sibi
suadere d e b u i t , nonnisi sapienti providoque Dei consilium factum
fuisse, ut n o n ante praefatum aggrederetur opus, q u a m per duplicem
matrimonii et viduitatis statum, cunctas edocta fuisset h o m i n u m miserias, q u i b u s in mediis persaepe versari debuissent futurae novi Sodalitii
sociae.
In quam quidem sententiam eo pronior quis discedet, quo noverit
I p s u m dignatum fuisse Deum m i r a c u l o r u m testimonio Ancillae suae
Ludovicae de Marillac comprobare sanctitatem, ut est Angelici Doctoris
sententia : Vera miracula non possunt fieri nisi virtute divina : operatur
enim ea Deus ad hominum utilitatem : et hoc dupliciter : uno quidem modo
ACTA, vol. XI, n. 5. — 1-4-919.
10
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
138
ad veritatis praedicatae confirmationem: alio modo ad demonstrationem
sanctitatis alicuius, quem vult proponere in exemplum virtutis (2 2 ,
quaest. 178, art. 2).. E variis n a m q u e , q u a e , eiusdem venerabilis Dei
F a m u l a e intercessione, divinitus p a t r a t a e esse feruntur, t r e s praesertim
inventae s u n t s a n a t i o n e s ; easque veri nominis prodigio esse adiudicandas, acris ac d i u t u r n a ostendit, q u a e souper eisdem q u a t e r instituta fuit,
disceptatio; p r i m u m siquidem de re e s t agitatimi jn Congregatione antepraeparatoria, secundo ac tertio in d u a b u s , q u a e subinde successerunt,
praeparatoriis Congregationibus, q u a r t o denique in Congregatione generali, quae, die decima p r i m a proxime praeteriti mensis februarii, coram
Sanctissimo Domino nostro Benedicto P a p a XV coacta fuit; in eaque a
Reverendissimo Cardinali Vincentio Vannutelli, causae Relatore, sequens
ad discutiendum propositum est D u b i u m : An et de quibus miraculis
constet in casu et ad effectum, de quo agitur P Reverendissimi Cardinales
et P a t r e s Consultores s u a quisque ex ordine suffragia ediderunt, q u i b u s
intento laetoque animo exceptis, Sanctissimus Dominus noster adstantibus preces indixit, quibus Ipse a Spiritu sapientiae et consilii ad
s u p r e m u m proferendum iudicium illustraretur. Tandem, ut id praestaret, h o d i e r n a m designavit diem Dominicam primam in Quadragesima.
Idcirco, divina Hostia ferventer oblata, ad Vaticanas Aedes advocari
iussit Reverendissimos Cardinales Antonium Vico, Episcopum P o r t u e n sem et S. Rufinae, sacrae r i t u u m Congregationi Praefectum, et Vincentium Vannutelli, Episcopum Ostiensem et P r a e n e s t i n u m , Sacri Collegii Decanum causaeque Relatorem, u n a cum R. P. Angelo Mariani,
Fidei P r o m o t o r e generali, m e q u e insimul infrascripto Secretario, eisque
adstantibus, solemniter p r o n u n t i a v i t : Constare de tribus miraculis; de
primo n e m p e « i n s t a n t a n e a e perfectaeque sanationis Iosephi Mariae
« Heleut ab otite media p u r u l e n t a cum t y m p a n i perforatione aliisque
« osteítis et periostitis in regione mastoidea sociata p h a e n o m e n i s » ;
de altero « i n s t a n t a n e a e perfectaeque sanationis sororis Mariae Ferrer
« et Nin a mielite compressiva p o s t - t r a u m a t i c a » - d e q u e tertio « i n s t a n te t a n e a e perfectaeque sanationis R o s a e Curio ab ulcere fistuloso ».
a
a e
Hoc decretum publici iuris fieri et in a c t a sacrae r i t u u m Congregationis referri m a n d a v i t septimo idus martii a n n o M C M X I X .
£B A. CARD. V I C O , E p . P o r t u e n . et S. Rufinae,
S. B. C.
L.
Praefectus.
S.
Alexander
Verde,
Secretarius.
139
S. Congregatio BUwwm
III
BRIXIEN.
•
DECRETUM BEATIFICATIONIS ET CANONIZATIONIS SERVI DEI LUDOVICI PAVONI,
SACERDOTIS ET FUNDATORIS
CONGREGATIONIS
FILIORUM
MARIAE
IMMA-
CULATAE.
Ineunte saeculo decimonono, neminem latet q u a n t u m efferbuit triplex passionum aestus atque odium impiorum et bellum in veram Christi
Ecclesiam eiusque fideles filios; et quomodo misericors et omnipotens
Deus ad h u i u s sanctae Matris prolisque tribulataê gemitus et preces,
necessarium et o p p o r t u n u m praestitit auxilium per sanctos viros ac m u lieres ad causam veritatis et iustitiae coram Deo et hominibus congruis
armis t u e n d a m et vindicandam. Ex hisce selectis viris exstitit Ludovicus
Pavoni, Brixiensis, e nobili familia ortus die 11 septembris a n n i 1784.
Calamitosis illis temporibus sortitus est parentes Alexandrum et Leiiam
Poncarali, religione ac pietate ciaros, qui o m n e m a d h i b u e r u n t operam
ut dilectus filius aetate simul ac virtute succresceret. Undecim a n n o s
natus p r i m a m synaxim devotissime accepit. Acri et versatili quo pollebat ingenio litterarum studiis adiunxit picturae, architecturae et machinariae artes et scientias. Quibus o m n i b u s instructus, b o n a spe praeluxit novae Familiae religiosae in posterum erigendae ad christianam
civilemque p u e r o r u m et iuvenum opificum utilitatem, q u a m a primis
annis auspicatus erat. Concors est opinio, voce ac scripto tradita, Ludovicum usque a pueritia angelicis moribus emicuisse, p a u p e r u m ac derelictorum angustias et egestatem sublevasse, sui corporis affli ctatione ac
ieiunio, assiduaque oratione Deum h o m i n u m culpis offensum effecisse
placatum. In sortem Domini vocatus et clericalem militiam ingressus,
sacras disciplinas penes doctum virum P. Dominicum Ferrari, Ordinis
F r a t r u m Praedicatorum, postea Brixiensem Episcopum, didicit. In theologia dogmatica et morali, quo studio et profectu versatus esset saepe
saepius p a n d e b a t per accurata responsa ad quaestiones difficiles et
obscuras sibi propositas. P r i m a t o n s u r a et Ordinibus minoribus a n n o 1803
et sequenti initiatus et per g r a d u s ad duos maiores Ordines p r o m o t u s ,
t a n d e m , a n n o 1807, die 21 februarii, sacerdotali dignitate fuit insignit u s . Primis quinque annis sponte sese obtulit in subsidium parochis,
qui libentissime eius operam in sacro ministerio exceperunt atque perutilem experti sunt per cathechismos, homilías aliasque praedicationis
140
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
species. T u n c et in p o s t e r u m a m p l a palaestra apostolicis eius laboribus
patuit in Oratoriis quae, de Episcopi Ordinarii a s s e n s u et licentia, variis
in locis, Ludovico auctore vel fautore a u t praeside, in b o n u m spirituale
ac temporale iuventutis, praesertim ex plebe, instituta fuerunt. Praeter
Oratorium in oppido Alfianello, ubi rusticationis causa et vacationis
t e m p o r e u n a cum p a r e n t i b u s se conferebat Dei F a m u l u s , m e m o r a n d a
s u n t alia praecipua Oratoria a Sanctis n u n c u p a t a , n e m p e a S. Laurentio, a S. E u p h e m i a , a S. Aloisio, a S. T h o m a Apostolo et a S. Ursula,
cuius Oratorii sedes dein t r a n s l a t a fuit in S. Mariam a Passione, empto
aedificio ab ipso munifico Episcopo Gabrio M. Nava, qui etiam Ludovicum in s u u m elegit secretarium, quo m u n e r e Dei F a m u l u s singulari
sedulitate ac p r u d e n t i a functus est. Decennio elapso ab eius sacerdotali
ordinatione, ob praeclara merita, canonicus cathedralis Ecclesiae Brixiensis electus ac n o m i n a t u s , diligenter ac devote choro sacrisque officiis
ac mysteriis interfuit. Munus insimul rectoris ecclesiae S. ß a r n a b a e ,
die I iulii 1818, eidem d e m a n d a t u m fuit ab Episcopo Brixiensi, a n n u e n t e
et consentiente municipio. Dum vero in h a c ecclesia sacras functiones
cum solemnitate populique frequentia p e r a g e n d a s curabat, in continenti
aedificio pueris derelictis et o r p h a n i s d o m u m refugii et scholam artium
et opificum aperuit, ut cum religione aliquam etiam artem addiscerent
sibi victum comp'arando idoneam. Quod opus brevi, u n a cum ipso aedificio, ita amplificatum est, ut a n n o 1836 o r p h a n o s q u o q u e a g r a s s a n t e
lue relictos et a n n o 1840 s u r d o m u t o s pueros et adolescentes pro apposita instructione et in s e p a r a t a aede admittere potuerit. Quo t a m e n
I n s t i t u t u m cum suis variis operibus firmius et d i u t u r n i u s consolidan t u r , idem Dei Servus, in illa regione p r i m u s vel inter primos, a n n u e n t e
et p l a u d e n t e Brixiensi Episcopo et S u m m o Pontifice Gregorio XVI benedicente et laudante, divina opitulante gratia, instituit Familiam religiosam e sacerdotibus et laicis selectam, qui, p a u p e r t a t i s , castitatis et obedientiae votis simplicibus adstricti, ad c o m m u n e b o n u m , diversimode
intenti, operam s u a m conferrent. Illi enim sacerdotes praecipue Instituti
eiusque operum directionem tenerent etiam in spiritualibus; ceteri potius
in opificiis adiaborarent praepositi a u t a r t i u m magistri. Superatis variis
d i u t u r n i s q u e difficultatibus, t a n d e m , a n n o 1847, ab auctoritate ecclesiastica et regia haec sodalitas, cui n o m e n « Congregatio Filiorum Mariae
I m m a c u l a t a e » a p p r o b a t a fuit. T u n c Dei S e r v u s beneficium canonicale
solemniter dimisit, cunctasque s u a s opes iuridico i n s t r u m e n t o novae
sodalitati donavit. Mox r e g u l a r e m induit vestem et professionem religiosam emisit; quod et primi sodales fecerunt in ipsius m a n i b u s vota
simplicia n u n c u p a n t e s . Clarissimus Cardinalis Mai, die 21 ianuarii 1848,
a
S. Congregatio Rituum
141
epistolam scripsit ad Dei Servum amplissimae gratulationis et laudis
ob sacrificium dimissionis canonicatus b o n o r u m q u e temporalium cessionis, in religioso s t a t u amplectendo, pro Christi a m o r e et imitatione,
sacrificium spiritualibus consolationibus aeternisque gaudiis c o m m u t a n d u m . Eiusmodi sacrificia et exempla, subiungit scriptor, t a n t u m catholica n o s t r a religio agnoscit, p r o b a t et offert. Interim Ludovicus integrum
opus, t u m instituti t u m Congregationis, sodalium crescente n u m e r o et
auxilio a t q u e divina interveniente gratia, perfecit
floridumque
atque
stabile reddidit. Ex eo complures probati viri, zelo et virtute praediti,
et q u a m p l u r i m i operarii et artifices in religione et in arte bene instructi
optimique cives et patres familias p r o d i e r u n t et p r o d e u n t , i u x t a sententiam Divini R e d e m p t o r i s : « A r b o r bona b o n o s fructus facit ». R e v e r a
Dei F a m u l u s sacerdotalibus et apostolicis virtutibus excellere visus est,
neque solum in interiori domo, Instituto, Congregatione ac Brixiensi
dioecesi, sed etiam in finitimis locis ac dioecesibus. Ipse per se p e r q u e
sodales integram fidem catholicam ferventemque a m o r e m in Iesum Christum, Deiparam Virginem et in Ecclesiam atque Apostolicam Sedem
ubique diffudit, adhibito etiam
valido et perutili i n s t r u m e n t o la buona
stampa nuncupato. T a n d e m , q u u m , furente bello in Brixiensi
civitate
ac regione, ad d o m u m probationis cum sociis et filiis se recepisset
Ludovicus, brevi sed gravi m o r b o correptus, eoque ingravescente, sacramentis Ecclesiae devotissime receptis s u o r u m q u e sodalium p r a e s e n t i a
et caritate recreatus, verbis pronuntiatis : « Fiat voluntas Dei », obdora
mivit in Domino, die I aprilis a n n o 1849. Solemnibus exequiis m a g n a
•populi frequentia et pietate celebratis, eius cadaver in coemeterium
S e i a n u m et triginta post dies in alterum Brixiense t r a n s l a t u m , d u o d e cim a n n i s elapsis, in ecclesiam S. B a r n a b a e , ad religiosam Filiorum
Mariae
Immaculatae
Familiam
pertinentem,
perlatum
est,
ubi
ab
a n n o 1898, in sacello s u p r a a n t i q u u m presbyterium exstructo collocat u m , in pace quiescit. I t a q u e sanctitatis fama q u a m Dei F a m u l u s in
vita a d e p t u s fuerat, post obitum magis in dies clara et insignium viror u m testimonio
confirmata, viam
aperuit, ut s u p e r ea Inquisitiones
Informativae, Ordinaria auctoritate Episcopi Brixiensis, conficerentur.
Quibus expletis et R o m a m ad sacram R i t u u m
Congregationem dedu-
ctis, q u u m o m n i a in p r o m p t u sint et, revisione scriptorum ipsius Servi
Dei peracta, nihil obstet q u o m i n u s procedi possit ad ulteriora, instante
R m o Dno I o a n n e Biasiotti, praelato clerico Rev. Camerae Apostolicae
et h u i u s causae postulatore, attentisque litteris postulatoriis q u o r u m dam E m o r u m S. R. E. Cardinalium et complurium R m o r u m Archiepiscoporum et Episcoporum,
necnon
Capitulorum Ecclesiarum Cathe-
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
142
d r a l i u m et praepositorum generalium O r d i n u m seu Congregationum
Religiosarum, a l i o r u m q u e virorum ecclesiastica vel civili dignitate praestantium, r o g a t u etiam Congregationis Filiorum Mariae i m m a c u l a t a e
et civitatis Brixiensis, E m u s et R m u s D n u s Card. F r a n c i s c u s de P a u l a
Cassetta, Episcopus T u s c u l a n u s , eiusdem Causae P o n e n s seu Relator, in
Ordinariis sacrorum R i t u u m Congregationis comitiis subsignata die ad
Vaticanas aedes coadunatis, sequens dubium discutiendum proposuit :
An signanda sit Commissio introductionis Causae, in casu et ad effectum
de quo agitur? Et Emi ac Revmi P a t r e s sacris tuendis ritibus praepositi, post relationem eiusdem E m i Ponentis, audito voce et scripto
R. P. D. Angelo Mariani, Fidei P r o m o t o r e generali, o m n i b u s q u e accurate perpensis, rescribendum c e n s u e r u n t : Signandam esse Commissionem introductionis Causae, si Sanctissimo placuerit. Die 11 martii 1919.
F a c t a p o s t m o d u m de his Sanctissimo Domino n o s t r o Benedicto
P a p a e XV per infrascriptum Cardinalem S. R i t u u m Congregationi Praefectum relatione, Sanctitas S u a Rescriptum Sacrae eiusdem Congregationis r a t u m h a b e n s , propria m a n u signare dignata est Commissionem
introductionis Causae beatificationis et canonizationis Servi Dei Ludovici Pavoni, sacerdotis, F u n d a t o r i s Congregationis Filiorum Mariae
Immaculatae, die 1% eisdem m e n s e et a n n o .
A. CARD, VICO, E p . P o r t u e n . et S. Rufinae,
S. B.
L.
C. Praefectus.
S.
Alexander
Verde,
Secretarius.
IV
U R B I S ET O R B I S
DE MISSA VOTIVA SOLEMNI SS.MI SACRAMENTI, VEL DE PACE, OMITTENDA IN
ORATIONE XL HORARUM, DIE COMMEMORATIONE OMNIUM FIDELIUM DEFUNCTORUM.
Ex Constitutione Apostolica Incruentum Altaris Sacrificium Ssmi
Dfìi nostri Benedicti P a p a e XV diei 10 augusti 1915 permittitur Expositio Ssmi Sacramenti pro Oratione XL H o r a r u m etiam die Commemorationis omnium fidelium defunctorum. Attamen Missae de Requie cum
vestibus sacerdotalibus coloris violacei n o n s u n t celebrandae ad Altare
Expositionis.
S. Congregatio Rituum
143
Per eandem Constitutionem et s u b s e q u e n t e m S . R . C. declarationem
seu Decretum Urbis et Orbis, diei 28 februarii 1917, Commemoratio
o m n i u m fidelium defunctorum Festis solemnioribus primariis ritus
duplicis primae classis a e q u i p a r a t u r .
Hisce praemissis, quaeritur: Licebitne a d h u c celebrare u n i c a m Missam solemnem de Ssmo Sacramento, vel de Pace, de q u a sermo est
in Instructione Clementina et in Decreto generali S. R. C, n. 3864, diei
9 iulii 1895, ad 4, pro Oratione XL H o r a r u m , quando dies expositionis
vel repositionis, aut medius incidit in diem Commemorationis omnium
fidelium defunctorum?
Sacra R i t u u m Congregatio, audito specialis Commissionis suffragio,
praepositae quaestioni, omnibus sedulo perpensis, r e s p o n d e n d u m censuit:
Negative, et ad mentem.
Mens autem est: « In Ecclesiis ubi die Commemorationis o m n i u m
« fidelium defunctorum fiat Oratio XL H o r a r u m cum Ssmo Sacramento
« solemniter exposito, huiusmodi expositio sequatur, repositio vero cum
« processione praecedat Missam c a n t a t a m de die Commemorationis
« omnium fidelium defunctorum ». Et Sacra eadem Congregatio, approbante Ssmo Domino nostro Benedicto P a p a XV, ita rescripsit, declaravit
et servari mandavit. Die 26 februarii 1919.
)$i A. CARD. VICO, E p . Portuen. et S. Rufinae,
S. B. O. Praefectus.
Alexander
Verde,
Secretarius.
V
A L B I N G A N E N . ' ...
DUBIUM
R m u s Ordinarius Albinganensis Dioecesis a Sacra Rituum Congregatione sequentis dubii solutionem^humiliter expostulavit, n i m i r u m :
Utrum, attenta Constitutione Apostolica Incruentum Altaris sacrificium, diei 10 augusti 1915, in Commemoratione O m n i u m Fidelium
defunctorum, liceat canere Missam pro defuncto, praesente cadavere?
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
14t
Et Sacra Rituum Congregatio, audito specialis Commissionis voto,
o m n i b u s sedulo perpensis, rescribendum \censuit :
Affirmative, iuxta Rubricas et Decreta. Missa autem sit u n a ex
t r i b u s Missis quae dicuntur in Commemoratione O m n i u m Fidelium
defunctorum: et Orationi Missae a d d a t u r Oratio pro defuncto, s u b unica
conclusione.
Atque ita rescripsit et declaravit, die 10 ianuarii 1919.
£g A. CARD. VTCO, Ep. P o r t u e n . et S. Rufinae,
S. B. G. Praefectus.
L. © S.
Alexander
Verde,
Secretarius.
VI
VICARIATUS APOSTOLICI G ABONEN.
DE BENEDICTIONIBUS ET SACRAMENTALIBUS PRO CATECHUMENIS
R m u s Dnus Ludovicus Martrou, e Congregatione Spiritus Sancti,
episcopus titul. Corycen. et vicarius apostolicus Gabonen., a S. R i t u u m
Congregatione reverenter expostulavit:
« An benedictiones imprimis impertiendae catholicis quae, iuxta
« c a n . 1149 Codicis Iuris Canonici, dari q u o q u e possunt catechumenis,
« intelligi debeant etiam de sacramentalibus publicis ac proinde admitti
« possint catechumeni ad impositionem cinerum, traditionem candelarum
« et p a l m a r u m ? ».
Et Sacra eadem Congregatio, audito specialis Commissionis suffragio, o m n i b u s perpensis, r e s p o n d e n d u m censuit: Affirmative.
Atque ita rescripsit ac declaravit, die 8 martii 1919.
£g A. CARD. VICO, Ep. Portuen. et S. Rufinae,
S. B. G. Praefectus.
h.
m S.
Alexander. Verde,
Secretarius.
S. Congregatio Rituum
145
VII
DUBIUM
DE NOMINE ANTISTITIS EXPRIMENDO IN CANONE MISSAE
Ex canone 294 Codicis Iuris Canonici, ubi legitur « Vicarii et Prae« fecti Apostolici iisdem iuribus et facultatibus in s u o territorio gau« dent, q u a e in propriis dioecesibus c o m p e t u n t Episcopis residentialibus,
« nisi quid Apostolica Sedes reservaverit », exortum est et Sacrae
R i t u u m Congregationi propositum, pro o p p o r t u n a declaratione, sequens
dubium, n i m i r u m :
« An Vicariis et Praefectis Apostolicis de novo iure competat, in
« proprio territorio, ut n o m i n e n t u r in Canone Missae? ».
Et Sacra eadem Congregatio, audito specialis Commissionis voto,
attento etiam can. 2 et altero 308 Codicis Iuris Canonici o m n i b u s q u e
perpensis, r e s p o n d e n d u m censuit Negative iuxta r u b r i c a s et decreta;
quia de iure a d h u c vigente, in Canone Missae, post v e r b a Antistite
nostro e x p r i m e n d u m est t a n t u m nomen Patriarchae, Archiepiscopi et
Episcopi qui sint Ordinarii loci, et in propria Dioecesi.
Atque ita rescripsit et declaravit, die 8 martii 1919.
£g A. CARD. Vico, Ep. Portuen. et S. Rufinae,
S. R. G. Praefectus.
L. ^ S.
Alexander
Verde,
Secretarius.
146
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
ACTA
TRIBUNALIUM
SACSA ROMANA ROTA
I
ANNEGIEN.
FINIUM
PAROCHIALIUM
Benedicto Pp. XV feliciter regnante, Pontificatus Dominationis Suae
anno quarto, die ö februarii 1918, BR. PP. DD. Ioannes Prior, P o n e n s ,
Aloisius Sincero et Fridericus Cattani Amadori, Auditores de turno, in
causa Annecien. - Finium Parochialium, inter p a r o c h u m loci Viuz-Faverges, appellantem, repraesentatum per legitimum procuratorem Rev. Dom.
Carmelum Conte, advocatum, et p a r o c h u m loci Faverges, repraesentatum
per legitimum procuratorem Rev. D. Nazarenum Patrizi, advocatum, sequentem tulerunt in secundo gradu definitivam sententiam.
Extitit olim in loco Viuz dioecesis Genevensis m o n a s t e r i u m cui cura
parochialis pertinebat pagi Viuz, postea Viuz-Faverges appellati, vicini
loci Faverges et territorii circumstantis. Anno a u t e m 1513 per bullam
Leonis X ecclesia parochialis S. Ioannis Baptistae apud Viuz cum cappella loci Faverges u n i t a fuit Capitulo ecclesiae Dominae Nostrae in
civitate Anneciensi, instituto Rectore in loco Viuz, qui curam actualem
totius paroeciae gerebat. Cum vero cursu temporis magis in dies creverit n u m e r u s fidelium in pago Faverges, industria opificum locupletato,
nec a d a e q u a t e videretur provisum regimini a n i m a r u m , transactio quaed a m inita est inter communitatem paroeciae et Capitulum Anneciense
a n n o 1763; duobus annis postea ab Episcopo a p p r o b a t a , q u a loco u n i u s
Vicarii perpetui, duo instituerentur, a se invicem independentes, qui
d u a s partes paroeciae distinctas regerent, quorum u n u s loco Viuz, alter
in pago Faverges résidèrent, cuique assignata portione congrua e fructib u s terrae praesertim percipienda, m a n e n t e a p u d dictum Capitulum cura
habituali totius paroeciae. Is r e r u m status q u a d r a g i n t a fere a n n o s per
duraverat, quando, vigore Concordati Napoleonici, uti n o t u m est, omnes
s t singulae paroeciae in Gallus suppressae fuerunt, et quisque Episcopus
S. Romana Rota
147
(Art. IX, Concord.) n o v a m circumscriptionem paroeciarum in s u a diocesi facere debuit, q u a e ad effectum perduci poterat t a n t u m m o d o post
o b t e n t u m consensum Gubernii. Episcopus Camberiensis et Genevensis,
Illmus D. R e n a t u s de Merinville, a n n o 1803, ad n o r m a m Art. IX Conc o r d a t i , d u a s paroecias erexit in locis Faverges et Viuz-Faverges
respective, quae in posterum n o n solum a se invicem, sed etiam,
a quovis alio parocho essent independentes, nempe vere et proprie
distinctae paroeciae. Nulla inter eas discordia fuit circa fines parochiales u s q u e v e r s u s finem saeculi decimi noni, quo tempore exstructa est
via ferrea a civitate Anneciensi ad oppidum Albertville, q u a e per medium
campum transit inter oppidum Faverges et p a g u m Viuz-Faverges, u b i
h u c u s q u e nulli erant incolae. Statio sub n o m i n e Faverges, ad latus
viae ferreae oppidum h u i u s nominis prospiciens, erecta est, et aliae aedes
in t e r r e n o circumstante constructae. U t e r q u e p a r o c h u s ius sibi reclam a v a novis incolis s a c r a m e n t a administrandi. Ut scandalum a m o v e r e t u r
quotidiani conflictus inter parochos m a n d a v i t Episcopus a n n o 1899 ut
pro t e m p o r e , donec ab auctoritate competenti quaestio resolveretur, et
quin ullum iuri u n i u s vel alterius parochi praeiudicium obveniret, territorium inter p o r t a m meridionalem coemiterii Faverges et viam ferream
versus Ecclesiam parochialem Viuz-Faverges ad h a n c pertinere censea t u r . Anno insequenti, 1900, n e m p e , cum p a r o c h u s oppidi Faverges ad
aliam c u r a m p r o m o t u s sit, successor eius Rev. D. Naire die 14 aprilis 1901
in coetu Consilii Fabricae ius paroeciae affirmavit ad praefatum territorium, quin t a m e n actione q u a d a m ius p r a e t e n s u m prosequeretur.
Mortuo ipso a n n o 1909, h o d i e r n u s archipresbyter paroeciae Faverges,
Rev. Victor Henry, vix u n o mense ab incoepto m u n e r e elapso, causam
de finibus agitare statuit. Ordinarius post inquisitionem factam, et audit a m u t r a m q u e partem, cum fines inter d u a s paroecias incerti sibi vider e n t u r , facultate u s u s est a Conc. Trid., sess. 24, cap. 13. Ordinariis
concessa et decreto suo diei 16 maii 1914 fines certos stabilivit, determ i n a n d o scilicet ut linea divisionis intra d u a s paroecias esset nova via
ferrea a puncto ubi egreditur a paroecia S. Columbi u s q u e ad viam
vicinalem n. 16, q u a e iacet ad latus occidentale pagi Viuz ;- per h a n c
viam deinde linea ducitur ad P o n t e m dictum « D'Englannaz » ; inde per
viam q u a e ducit ad vicum Favergettes u s q u e ad pontem h u i u s nominis ;
sequitur dein c u r s u m Torrentis S. Rulphi u s q u e ad p u n c t u m ubi a q u a s
recipit rivuli varii nominibus appellati « de Combaptême », « de Bellecombe », « d e C h a n c o b e r t » : h u i u s rivuli cursus lineam divisionis constituit u s q u e ad viam dictam « de P r é R o n d e a u » q u a e et ipsa finalem
t r a c t u m divisionis signat u s q u e ad montem dictum « de la Motte ».
148
Acta Apostolicae Sedis -r Commentarium Officiale
P a r o e h u s loci Viuz Faverges, r e p u t a n s sibi detractam fuisse m a g n a m
portionem terreni, q u a m indubio iure ad paroeciam s u a m pertinere
duxit, r e c u r s u m fecit ad S. Congr. Concilii, quae, re investigata, censuit
illam ordine iudiciali servato dirimendam esse, iussitque c a u s a m in
primo g r a d u disputari coram tribunali Curiae dioecesanae. Archipresbyter Paroeciae Faverges, p a r t e s diligentioris agens, convenit p a r o c h u m
alterum coram tribunali Curiae, cuius sententia prodiit die 28 septembris 1916, q u a aliquantulum modificata est linea divisionis in decreto
Ordinarii descripta, q u a t e n u s nempe, servata via ferrea t a n q u a m linea
divisionis u s q u e ad viam N. 18, dictam « Fin de Viuz », per illam pergit
u s q u e ad Viam « de Lettraz » et cappellaio Annunciationis; u n d e prosequitur per viam vicinalem N. II, « de Favergettes à la Chapelle de
l ' A n n o n c i a t i o n » u s q u e ad crucem dictam « de Favergettes », et inde
ad torrentem S. Rulphi, cuius cursum sequitur u s q u e ad rivulum dictum
« de Combaptême », « de Bellecombe », « de Chancobert », qui tractum
finalem divisionis signat u s q u e ad m o n t e m « de la Motte ».
P a r o c h u s loci Viuz Faverges sententiae Curiae n o n acquievit, cum
a sua iurisdictione excluderet n o v a m stationem viae ferreae cum aedibus
circumvicinis, et appellationem interposuit ad H u n c Sacrum O r d i n e m ;
u n d e sequens d u b i u m , ab u t r a q u e parte subscriptum, p r o p o n i t u r dirimendum:
Quomodo determinandi sint fines inter paroecias dictas Viuz Faverges
et Faverges respectu terreni, de quo in sententia Curiae dioecesanae die
28 septembris 1913.
In primis, notare praestat q u o d planta topographica terreni controversi, a DD. Auditoribus adhibita in quaestione discutienda, est illa
authentica ad scopum litis coram N. Tribunali p r a e p a r a t a . Cum enim
quisque litigans propriam terreni plantam independenter nobis obtule
rit, q u a e partim inter se n o n cohaerebant, et p l u r a n o m i n a sive locor u m sive domorum òmittebant, de q u i b u s testes loquebantur, ita ut
depositionum significatio obscura maneret, m a n d a v i t D. P o n e n s ut unica
conficeretur terreni planta, ab u t r a q u e parte subscripta, q u a e q u a t u o r
lineas divisionales continere deberet; p r i m a m , n i m i r u m , in decreto Ordinarii descriptam, secundam a Tribunali dioecesano definitam, tertiam et
q u a r t a m a p a r t i b u s in g r a d u appellationis respective p e t i t a m : rogavit
insuper ut in eadem, situs indicaretur o m n i u m locorum, d o m o r u m etc.,
q u o r u m nomina in depositionibus testium occurrebant. Ponentis mand a t u m ad u n g u e m exsequi curavit R m u s Ordinarius Anneciensis.
Antequam de merito quaestionis i n q u i r a m u s , necesse est iuridicam
p a r t i u m positionem determinare, q u a nimirum patebit cuinam ex ipsis
S. Romana Rota
149
incumbat o n u s probandi. Iamvero, lis p r a e s e n s ortum duxit a Decreto
Ordinarii, quo fines paroeciarum, q u o s per inquisitionem factam incertos reperiit, certos redderet. Indubitati iuris est Episcopo competere
facultatem determinandi fines parochiales ubi incerti sunt, uti decernit
Conc. Trid., sess. 24, De ref., cap. 13 « in iis q u o q u e civitatibus et locis,
« u b i parochiales ecclesiae certos n o n h a b e n t fines... m a n d a t S. Syno« d u s Episcopis... ut distincto populo in certas propriasque parochias,
« u n i c u i q u e s u u m p e r p e t u u m peculiaremque p a r o c h u m assignent ».
P a r o c h u s loci Viux-Faverges contra h u i u s m o d i decretum r e c u r s u m fecit
ad S. Congr. Concilii, q u a e censuit rem dirimendam esse, n o n m o d o
administrativo, sed ordine iudicii, pro quo competentiam n o n h a b e b a t ,
u n d e recurrentem remisit ad tribunal dioecesanum. R e c u r s u s parochi
quidem remansit, sedes vero ipsius per actum S. Congr. m u t a t a est; et
e a t e n u s contra Ordinarii Decretum, pro quo stat iuris praesumptio, in
iudicio praevalere potest p a r o c h u s recurrens, q u a t e n u s probare potest
fines suae paroeciae certos praeextitisse decreto controverso, quo m u t a t i
s u n t in ipsius paroeciae d a m n u m .
Neque reiici potest o n u s p r o b a n d i in Archipresbyterum adversarium ex eo quod ipse, partes diligentioris agens, parochum contra Episcopi Decretum recurrentem convenit coram tribunali, cum explorati iuris
sit parti diligentiori ius competere adversarium in iudicium vocandi, sive
actor sive reus sit, q u i n propriae iuridicae conditioni praeiudicium afferat.
P a r o c h u s loci Faverges, autem, nihil aliud petit sive in prima instantia,
sive in g r a d u appellationis, nisi ut sustineatur- Decretum Episcopi.
Oportet, igitur, ut p a r o c h u s loci Viuz-Faverges probet sibi gravamen iniustum illatum esse p e r Decretum Ordinarii, q u a t e n u s a s u a
paroecia t e r r e n u m tollit quod intra fines eiusdem certos continebatur.
Id reapse probavit p a r o c h u s praedictus in p r i m a instantia respectu
tractus cuiusdam lineae ab Ordinario definitae; n a m via q u a e ducit
a Cappella Annunciationis ad crucem « de Favergettes » fines certos
paroeciae Viuz-Faverges ex illa p a r t e constituere dicenda est. Imprimis
pro talibus finibus militat praesumptio, q u a e oculos percellit cuiusque
p l a n t a m topographicam respicientis, inde exsurgens, q u o d huiusmodi
via fere directe colligat p a r t e m indubitatam paroeciae, vicum n e m p e
dictum « Favergettes », cum Ecclesia parochiali a p u d Viuz. Imo, peritus
geometricus, R. Berger, t e s t a t u r h a n c viam, j u x t a p l a n t a m topographicam censúale m anni 1731, solam fuisse q u a e a loco Favergettes ducebat
ad Ecclesiam parochialem Viuz: « D'après le p l a n Cadastral soit m a p p e
« de 1731, le chemin qui va de l'Eglise paroissiale de Viuz au h a m e a u
« de Favergettes en p a s s a n t par la Chapelle de l'Annonciation est le
Acia Apostolicae Sedis - ÛomfneniaHum Officiale
« s e u l chemin qui existait alors entre ce village et l'Eglise paroissiale
« de Viuz, dont il dépendait au spirituel ». Testes dein n a r r a n t processiones Rogationis paroeciae Viuz ab antiquo t e m p o r e illam viam secutas
fuisse: ita testis Constantinus Marchand, qui sexaginta a n n o s aetatis
s u a e h a b e t : « Comme enfant de chœur, j ' a i assisté à la procession des
« Rogations faite par le Curé de Viuz sur le parcours de l'Annoncia« tion à Favergettes ». Confirmant testes Philibertus Dussolier, Rev. Par o c h u s F. J. Chomety et alii. Ex alia p a r t e nullum a d d u c i t u r positiv u m testimonium de iurisdictione seu cura parochiali in territorio u l t r a
h a n c viam a parocho loci Faverges exercita.
Neque intelligi potest u s u s publicus et pacificus h u i u s viae a p a r t e
paroeciae matricis Viuz t a n q u a m servitus activa t a n t u m m o d o in territorio alieno, n e m p e in paroecia loci Faverges, uti contendit p a t r o n u s
h u i u s loci. Nam prius esset p r o b a n d u m quod a n t e Decretum Ordinarii
h a e c p a r s terreni ad paroeciam dictam pertinuit; servitus enim activa
n o n h a b e t u r nisi in re aliena ; id vero n o n p r o b a t u r . Im o t e s t a t u r Rever e n d u s D. Gerfeaux, qui m u n e r e Vicarii fungebatur in paroecia Faverges
ab a n n o 1863 ad a n n u m 1870, p a r o c h u m Ecclesiae Faverges eo tempore limites paroeciae ultra Cappellani Annunciationis extendere nunq u a m prétendisse : « La Chapelle de l'Annonciation », ait, « p e u t et doit
« être considérée comme point t e r m i n u s à peu près incontestable. Je n'ai
« j a m a i s entendu M. Marullaz émettre la prétension de porter plus loin
« les limites de sa paroisse ». Ideoque, etiam in hypothesi q u o d nulla
exstitit authentica divisio per lineas inter d u a s paroecias, sed tantummodo per pagos, h u i u s m o d i t r a c t u s terreni pertinere dicendus est ad
paroeciam Viuz-Faverges; siquidem iacet inter pagos h u i u s paroeciae
proprios, ibique constanter exercita fuit iurisdictio parochi loci Viuz,
nullatenus vero parochi alterius loci Faverges.
Contendit insuper parochus loci Viuz fines suae paroeciae a Cappella Annunciationis continuari u s q u e ad p o r t a m meridionalem Coemeterii loci F a v e r g e s : id vero praecipue probari censet ex a n t i q u a consuetudine, a pluribus testibus relata, et documentis q u i b u s d a m confirmata,
de processionibus funebribus, quae, sive ab Ecclesia parochiali a p u d
Viuz proficiscuntur versus oppidum Faverges, sive viceversa ab Ecclesia
oppidi Faverges versus Ecclesiam parochialem Viuz, ad p o r t a m meridionalem dicti Coemeterii sistere consueverunt, et ibi locum cedere processioni alterius paroeciae, q u a e cadaver sepeliendum comitari pergebat
versus p r o p r i a m Ecclesiam. Aliqui quidem testes de exceptionibus h u i u s
regulae deponunt, sed, o m n i b u s perpensis, de facto consuetudinis sufficienter constare dicendum est.
Ä. Romana Rota
151
Quid vero de eius i n t e r p r e t a t i o n e ? Certe, consuetudo h u i u s m o d i
p r a e s u m p t i o n e m ordinarie facit de exsistentiae limitum paroeciae in p u n cto loci, ubi processiones parochiales ad-invicem occurrentes, constanter
et pacifice m u t u o sibi cedunt locum. At praesumptio, n e d u m veritati, sed
et alteri fortiori praesumptioni cedere debet. Iamvero, inter locum occur-,
s u s processionum funebrium et Ecclesiam Viuz iacet t o t u m coemeterium parochiale oppidi Faverges, ita ut, admissa linea divisionis, q u a m
parochus Viuz a N. Tribunali in g r a d u appellationis petit, coemeterium
parochiale loci Faverges intra fines alterius paroeciae totaliter continer e t u r . E c o n t r a ; coemeterium parochiale intra fines propriae paroeciae
includi p r a e s u m e n d u m est, nisi aliud concludenter probetur, quod in
casu nostro n o n probatur. Erectum est dictum coemeterium a n n o 1823
quin ulla m e m o r i a extet in archivo parochiali sive veniae petitae a
parocho oppidi Faverges, sive protestationis cuiusvis factae ex p a r t e
alterius paroeciae, uti t e s t a t u r Sacerdos Chaumontet, olim p a r o c h u s
oppidi Faverges. Nec ullum vestigium similis protestationis q u o c u m q u e
modo factae in actis h a b e t u r . Ampliatum est coemeterium a n n o 1879
sine venia petita parochi loci Viuz, et sine protestatione ab eodem facta.
P r a e s u m e n d u m est igitur per erectionem coemiterii oppidi Faverges
eiusque ampliationem, u t r a m q u e sine venia parochi alterius loci factam,
nullum h u i u s paroeciae ius fuisse laesum, ac proinde fines parochiales
loci Faverges iure e x t e n d u n t u r ultra locum occursus processionum funebrium. Pacifica n i m i r u m possessio fere centenaria ex parte paroeciae
Faverges h u i u s terreni, ad u s u m coemeterii parochialis adhibiti, evidens signum est illud n o n contineri intra limites paroeciae loci Viuz.
Praeterea, n o t a n d u m est p r a e s u m p t i o n e m e loco occursus processionum parochialium petitam, e a t e n u s t a n t u m valere ad limites paroeciae signandos, q u a t e n u s s u p p o n i t u r paroecias ipsas per lineas divisionales ab invicem distingui: probabilius t a m e n dicendum est paroecias
locorum Faverges et Viuz Faverges n u n q u a m per lineas divisionales
authentice distinctas fuisse, sed t a n t u m m o d o per pagos, qui «sus-portes »
et « sous-portes » v o c a b a n t u r , q u o r u m p r i m u s ad paroeciam Faverges,
alius ad paroeciam Viuz-Faverges pertinebant. Rationes h u i u s fundatae
opinionis s u n t s e q u e n t e s : 1) nulla exstat memoria scripta, quae vel indirecte innuit distinctionem paroeciarum per lineas divisionales. 2) In
transactione inita an. 1763 vel in decreto episcopali an. 1765, quo effecta
est prima divisio a n t i q u a paroeciae Viuz in duos vicariatus, q u a e per
« r e d i n t e g r a t i o n e m » ab Episcopo sub lege Concordati peractam an. 1803
in hodiernis veris et distinctis paroeciis Faverges et Viuz-Faverges cont i n u a t u r , nulla omnino mentio fit divisionis linealis, sed sermo est tan-
m
Acta Apostolicae Sedis r- Commentarium Officiale
t u m m o d o de pagis ( « d e s h a m e a u x sus-portes et s o u s - p o r t e s » ) , q u i
cuique Rectori seu Vicario parochi habitualis respective a s s i g n a n t u r . Si
t a m e n per lineas, vias n i m i r u m etc., facta fuisset divisio, ita ut termini
simul contermini essent u t r i u s q u e partis paroeciae divisae, illud o m n i n o
^ r e c o l e n d u m fuisset in documento, quod i u r a et o n e r a u t r i u s q u e partis
minutatim describit. Ex omissa mentione ipsius probabiliter concludi
potest divisionem per lineas n o n esse factam.
3) Tertia ratio est quod, supposita divisione per pagos, q u a t e n u s divisioni p e r contérminos opponitur, intelligi potest q u o m o d o sine sanctione
auctoritatis superioris petita vel data, et sine protestatione alterius paroeciae, novae d o m u s prope p o r t a m oppidi Faverges et « Crucem petream »
erectae, in districtu n e m p e nomine « Quartier des Granges » appellato,
iurisdictioni determinatae et exclusivae parochi loci Faverges subdunt u r : etenim accedunt pago, ideoque t a n q u a m accessorium ad p a r t e m
principalem seu p a g u m pertinent.
Re quidem vera, consentiunt plures testes a b u t r a q u e p a r t e producta de traditione a maioribus accepta loquentes, successivas mutationes factas fuisse in terminis paroeciae Faverges a latere h u i u s oppidi
paroeciam Viuz prospiciente; dicunt enim p o r t a m ipsius oppidi p r i m o
t e r m i n u m constituisse, deinde « Crucem p e t r e a m », denique p o r t a m meridionalem coemeterii, q u i n t a m e n ullum i n t e r v e n t u m auctoritatis legitimae, vel t e m p u s praecisum quo facta fuisset mutatio, assignare possint. In hypothesi linealis divisionis inter paroecias h u i u s m o d i mutationes intelligi n e q u e u n t , quia fines paroeciae semel certo fixi praescribi
n o n possunt, nec mutari nisi ad n o r m a m iuris et cum solemnitatibus
a iure praescriptis. In hypothesi vero divisionis per pagos facile explicantur, q u a t e n u s quisque p a r o c h u s iurisdictionem exclusivam exercet
in pagis sibi subiectis et e o r u m d e m aecessoriis, d u m in zona quae inter
u t r a m q u e paroeciam iacebat u t e r q u e p a r o c h u s paucissimis incolis, qui
ibidem habitabant, s a c r a m e n t a promiscue administrabat. D o m u s vero
noviter erectae prope p a g u m p a r t e m pagi constituere censebantur, ac
proinde parocho illius pagi exclusive subiiciebantur.
Hypothesis, igitur, divisionis per pagos probabilior dicenda est altera
per lineas facta. Sed in h u i u s m o d i hypothesi, ut patet, locus ubi ex
consuetudine sibi occurrunt processiones fúnebres u t r i u s q u e paroeciae
desinit esse signum cont er m i n o r u m paroeciarum, quippe qui contermini
in d a t a hypothesi reapse n o n existebant.
T á n d e m , quae dicunt testes de traditione m a i o r u m circa lineam
divisionis ostendunt h a n c traditionem n o n fuisse constantem de finibus
fixis et certis inter d u a s paroecias.
153
S. Romana Rota
Concludendum est, igitur, p a r o c h u m loci Viuz-Faverges n o n p r o b a s s e
fines certos suae paroeciae inter Cappellani Annunciationis et paroeciam
S. Columbi exstitisse intra t e r r e n u m per Episcopi Decretum paroeciae loci Faverges assignatum, ac proinde, q u o a d h a n c terreni p a r t e m
sustinendam esse finium designationem in Decreto Ordinarii definitam,
p r o u t sustinetur in sententia primi g r a d u s . Videlicet, linea divisionis
sequi debet viam feream a paroecia S. Columbi u s q u e ad viam n. 18
dictam « F i n de Viuz » per q u a m duci debet ad viam « de Lettraz »
et Cappellani Annunciationis: u n d e prosequi debet p r o u t in sententia
primi g r a d u s designatur, n e m p e per viam vicinalem n. 11, usque ad Crucem dictam « de Favergettes », et inde ad Torrentera S. Rulphi, cuius
c u r s u m sequitur u s q u e ad rivulum varie appellatum « de Combaptême »,
« de Bellecombe », « de Chancobert », qui t r a c t u m finalem divisionis
signat .usque ad Montem « de la Motte ».
Quibus o m n i b u s perpensis, Christi n o m i n e invocato, Nos infrascripti
Auditores de t u r n o , pro Tribunali sedentes et solum Deum prae oculis
habentes, decernimus, declaramus et definitive sententiamus, proposito dubio respondentes : D e t e r m i n a n d o s esse fines inter paroecias dictam ViuzFaverges et Faverges, respectu terreni, de quo in sententia Curiae dioeces a n a e d. 28 septembris 1916, iuxta limites in eadem sententia definitos:
statuentes, praeterea, expensas iudiciales esse inter partes compensandas.
Ita p r o n u n c i a m u s , m a n d a n t e s Ordinariis locorum et ministris tribunalium, ad quos spectat, ut exsecutioni m a n d e n t h a n c n o s t r a m definitivam
sententiam et a d v e r s u s reluctantes procedant ad n o r m a m sacrorum
c a n o n u m et praesertim cap. 3, sess. XXV, De Reform., Conc. Trid., iis
adhibitis exsecutivis et coercitivis mediis, quae magis efficacia et opport u n a pro r e r u m adiunctis exstitura sint.
Romae, in sede Tribunalis S. R. R o t a e , die 5 februarii a n n o 1918.
I o a n n e s Prior,
Ponens.
Aloisius Sincero.
L. * S.
Fridericus Cattani-Amadori.
Ex Cancellaria S. R. R o t a e .
Sac. T. Tani, Notarius.
ACTA, vol. XI, n. 5. — 1.4-919.
11
154
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
II
PARISIEN.
NULLITATIS
MATRIMONII
(LOUBBRY-RISLER)
Benedicto PP. XV feliciter regnante, Pontificatus Dominationis Suae
anno quarto, die 9 iulii 1918, BB. PP. DD. Seraphinus Manu, P o n e n s ,
Ioannes Prior, et Aloisius Sincero, Auditores de turno, in causa Parisien. Nullitatis matrimonii, inter Margaritam Loubery, actricem, repraesentatam per legitimum procuratorem Nazarenum
Ferrata,
advocatum,
et
A n d r e a m Risler, in gradu appellationis contra sententiam Bev. Curiae
Parisiensis a defensore vinculi Parisiensi interpositae, interveniente
et
disceptante in causa defensore vinculi ex officio, sequentem tulerunt definitivam
sententiam.
Margarita Loubery, puella catholica, domicilium cum genitoribus
fovens Parisiis, in parochia Dominae Nostrae G r a t i a r u m de Passy, sponsalia contraxit, anno 1904, cum Andrea Risler, iuvene sectae protestantium addicto, in alia parochia Parisiensi domicilium habente. Porro, cum
rite a Curia Parisiensi dispensationem super impedimento mixtae religionis impetrassent, m a t r i m o n i u m celebrarunt, die 26 iunii anni 1906,
in ecclesia S. Ludovici des Invalides, cuius rector, Rev. Meuley, nuptiis
benedixit. Uti saepissime contingit in h u i u s m o d i nuptiis mixtis, matrimonium infelices exitus habuit. U n d e mulier, ut s u a m recuperaret libertatem, Curiam Parisiensem supplici libello adiit, petens ut s u u m cum
Andrea Risler m a t r i m o n i u m nullum ex capite clandestinitatis declararetur, quia nimirum, aiebat, sacerdos Rev. Meuley, qui matrimonio astiterat, neque parochus proprius alterutrius sponsi erat, neque delegation e m acceperat ab Ordinario Parisiensi, a u t a parocho proprio alterutrius
sponsi. Revera Curia Parisiensis, sententia die 22 maii a n n i 1917 lata,
matrimonium ex dicto capite clandestinitatis nullum esse declaravit. A
q u a sententia cum ad H. S. O. appellaverit vinculi Defensor Parisiensis,
causa hodie venit sub consueto d u b i o : Utrum constet de nullitate matrimonii in casu.
*
Quod ad ius spectat. - In iure, q u o d vigebat tempore q u o contractum fuit dictum matrimonium, certum est matrimonium esse nullum
q u a n d o celebratum fuit « aliter q u a m praesente parocho, vel alio sacer-
S. Romana Rota
155
« d o t e , de ipsius parochi vel Ordinarii licentia, et d u o b u s vel t r i b u s
« testibus » (Concilium Tridentinum, sess. XXIV, cap. I De reformatione
matrimonii). Haec a u t e m parochi proprii licentia dupliciter dividi potest;
licentia potest esse generalis vel specialis; generalis, q u a n d o d a t u r a u t
a d t o t a m curam a n i m a r u m exercendam, a u t a d omnia s a c r a m e n t a admis t r a n d a , a u t ad omnia m a t r i m o n i a celebranda; specialis, q u a n d o d a t u r ad
hoc m a t r i m o n i u m celebrandum. I t e r u m licentia potest esse vel expressa,
vel tacita, vel interpretativa: expressa, q u a n d o scripto, vel verbis, a u t
nutibus, qui verbis aequivaleant, manifestatur; tacita, q u a n d o p a r o c h u s ,
sciens sacerdotem e x t r a n e u m matrimonio assistere vel astiturum, tacet,
cum possit facile contradicere; interpretativa, q u a n d o p a r o c h u s in eo
animi statu versatur, ut, si sacerdos ab eo licentiam assistendi peteret,
eam concederet; ideoque h a e c licentia vocatur praesumpta, quia parochus p r a e s u m i t u r eam concessurus, si peteretur.
Non sufficere ad valorem matrimonii licentiam interpretativam seu
p r a e s u m p t a m , in aperto est; d a r e t u r quidem licentia, sed de facto n o n
datur, cum n o n p e t a t u r .
Quod attinet ad licentiam tacitam, u t r u m n e m p e sufficiat, quidam
auctores n e g a n t ; sed sententia verior et multo communior tenet eam
sufficere. Revera, quod sufficiat haec licentia, n o n est aliud q u a m applicatio notissimae regulae 43 Iuris, in V I : « Qui tacet, consentire videtur »:
cuius regulae hic est sensus, iuxta Reiffenstuel, in tit. De regulis Iuris,
in h a n c Regulam, n. 4: « Qui tacet, in f a v o r a b i l i u s consentire vide« t u r ; qui vero in praeiudicialibus tacet, t u n c consentire videtur, q u a n d o ,
« contradicendo vel expresse dissentiendo, facile potest impedire id de
« quo agitur, et in contrarium nulla coniectura a p p a r e t » ; de quo etiam
Barbosa, in e u m d e m titulum De regulis Iuris, in h a n c regulam, n. 15:
« Sciendum est illum, qui sciens et p r a e s e n s tacet, ipsa taciturnitate osten« dere p r o p r i u m consensum, nisi legitima in contrarium detur conie« ctura;... ratio est, quia qui tacet cum possit dissentire, ipsa taciturnitate
« ostendit se simul sentire ». Quod, ut etiam addit Reiffenstuel (loc. cit.,
n. 5), confirmatur capite % De his quae fiunt a Praelato, etc., ubi, ex eo
solo capitulum pro consentiente habetur, quia n o n contradicit: « Si, con« ventu (capitulo) sciente et n o n contradicente, facta est (concessio deci« mae), r o b u r firmum debet h a b e r e ». Igitur, si p a r o c h u s proprius, sciens
sacerdotem e x t r a n e u m matrimonio a s t i t u r u m , tacet, cum facile possit contradicere, nec sit in c o n t r a r i u m coniectura, v. g., ex verbis a u t n u t i b u s ,
dat licentiam t a c i t a m ; q u a e tacita licentia, iuxta sententiam veriorem et
communiorem, ut diximus, sufficit ad matrimonii validitatem. Ita Sánchez, De matrimonio, libro III, disp. 35, n. 20. Ita etiam Benedictus XIV,
156
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
Institutiones eccles., Inst. 33, n. Î 2 ; ibi agit de iis qui carceribus pro
custodia ad t e m p u s incertum detinentur, nec ullum ibi a c q u i r u n t domicilium a u t quasi-domicilium, ideoque p a r o c h o loci, in quo est career,
n o n s u n t subditi ; a t t a m e n e o r u m matrimonia, coram hoc parocho inita,
valida declaravit Benedictus XIV, quia n o n deerat licentia tacita Ordinarii loci, scilicet archiepiscopi B o n o n i e n s i s : « Ut iam inita matrimonia
« r a t a firmaque sint, sufficit si eadem minime ignoraverit, imo pertu« leriti a t q u e ideo permiserit, is (scilicet archiepiscopus), qui eo t e m p o r e
« sapienter h a n c ecclesiam administraba!, q u e m a d m o d u m T r i d e n t i n u m
« Concilium his verbis a s s e r u i t : " Qui aliter q u a m praesente parocho,
« vel alio sacerdote, de ipsius parochi seu Ordinarii licentia „ », etc.,
ubi, ad validitatem dictorum m a t r i m o n i o r u m hoc solum requirit Bene
dictus XIV, scilicet quod Ordinarius ea matrimonia cognoverit et pertulerit: q u a e duo licentiam tacitam c o n s t i t u u n t ; de se enim intelligitur
archiepiscopum facile potuisse contradicere. Sic etiam diserté Pichler,
in tit. De clandestina desponsatione, n. 22, ad 4: « U t r u m vero sufficiat
« licentia tacita, seu mera taciturnitas et n o n contradictio parochi, alium
« a s s i s t e r e vel a s t i t u r u m scientis, cum t a m e n contradicere posset, con« troversia est: n e g a n t Fagnan., Bonacina, et inclinat Sporer (Demátri« monio, n. 245); affirmant melius et c o m m u n i u s alii cum Sánchez (lib. III,
« disp. 35, n. 20, 21), Gobat, Palao, etc.; quia in illis, q u a e sunt modici
« praeiudicii, et simul favorabilia, uti est m a t r i m o n i u m , scientia et
« patientia operatur consensum, et licentiam v e r a m actualem, tacitam
« nimirum.... Recte enim p r a e s u m i t u r de praesenti consentire p a r o c h u s ,
« qui facile dissentire et contradicere posset, cum nullum fere praeiu« dicium patiatur, si consentiat ; iuxta caput 43, De regulis Iuris, in VI :
« Qui tacet, consentire videtur ». Hos auctores plurimi secuti sunt,
v. g. Engel, in tit. De clandestina desponsatione, n. 15; Schmalzgrueber,
in eumd. tit., n. 194-195; Rosset, De matrimonio, n. 2232, t. IV, p. 153, etc.
Huiusmodi licentiam tacitam sufficere ad validitatem matrimonii
negant q u i d a m auctores, v. g., Fagnan., in caput Quod nobis, % De clandestina desponsatione, n. 31, 33, a t t e n t a resolutione S. Congregationis Concilii, quae sic sonat: « An, ut sacerdos, qui n o n sit proprius c o n t r a h e n t i u m
« p a r o c h u s , eos matrimonio coniungere possit, sufficiat tacita licentia,
« q u a e resultat ex tolerantia: S. Congregatio censuit n o n sufficere, sed
« requiri vel commissionem generalem administrandi o m n i a sacramenta,
« vel, si haec non adsit, specialem et expressam licentiam ». Verum praet e r q u a m quod haec decisio affertur sine die et anno, n o t a n d u m est illam
impedimento n o n fuisse q u o m i n u s auctores s u p r a relati et ipse Benedictus XIV, licentiam tacitam sufficere docuerint. E m u s Gasparri {De
S. Romana Rota
157
matrimonio, n. 1134, t. II, p. 164-165, edit. 3), p o s t q u a m sic licentiam
tacitam definivit: « Licentia est t a c i t a r s i scilicet p a r o c h u s a u t O r d i n a r i u s
« praesens n o n est in matrimonii actu, sed scit sacerdotem assistere,
« potest facile contradicere, et tacet », dicit sententiam a Sánchez aliisque supradictis t r a d i t a m esse veriorem et communiorem; nihilominus
a t t e n t a praedicta decisione S. Congregationis Concilii, incertus haeret,
his additis v e r b i s : « Si agatur de matrimonio c o n t r a h e n d o , r e t i n e n d a
« est sententia F a g n a n i ; si de contracto, stetur pro matrimonii valore ».
Quidam auctores aliam d a n t licentiae tacitae definitionem. I t a
Wernz, qui dicit licentiam esse legitimam, si detur « tacite per facta
vere concludentia » (Ius matrimoniale, n. 180, ad III, edit. 1904). Unde,
iuxta illum, licentia t a c i t a oritur, n o n ex silentio et taciturnitate '(utdicunt omnes auctores s u p r a relati), sed ex factis vere concludentib u s . Ita etiam Aichner, Compendium iuris ecclesiastici, § 192, nota 13,
edit. 1905; Tauber, Manuale iuris canonici, § 1 5 2 , quaer. 2°, edit. 1908.
Verum haec licentia potiori iure diceretur expressa, vel quasi expressa,
quia exprimitur, n o n quidem per verba aut scripta, sed per facta; ut
enim fert notissimum effatum: « f a c t a s u n t validiora verbis »; u n d e ait
Barbosa (Axiomata iuris, a x i o m a 27, n. 3): « F a c t a s u n t fortiora ad
« d e m o n s t r a n d u m a n i m u m (scilicet hominis intentionem), q u a m verba » ;
u n d e etiam S. R o t a pluries edixit « facta magis esse a t t e n d e n d a q u a m
v e r b a » ; et « f a c t a n o n m i n u s per se loqui q u a m v e r b a » ; dec. 151,
n. 24, P a r t e X; dec. 328, n. 10, P a r t e XVIII, t. I, inter Recentiores;
cf. etiam annot. ad dec. 131, n. 254 seq., P a r t e VIII. Itaque, quod ad
validitatem matrimonii sufficiat haec licentia, clarum est, nec potest
esse difficultas. U n d e ante matrimonium, deficiente licentia scripta a u t
verbali, c o n s u l t u m est ut sacerdos n o n procedat ad celebrationem matrimonii, nisi h a b e a t h u i u s m o d i licentiam; sed, matrimonio inito, etiamsi
defuerit haec licentia quasi expressa, n o n potest declarari nullitas m a t r i monii, nisi actor demonstraverit defuisse etiam licentiam tacitam proprie dictam; quia, ut dictum est, s e c u n d u m sententiam veriorem et communiorem, haec licentia sufficit ad t u e n d u m valorem matrimonii, p r a e sertim post factum.
Quod ad factum spectat. - Ut c a u s a m vincat actrix, p r o b a r e debet
sac. Rev. Meuley, qui n e u t r i u s sponsi p a r o c h u s proprius erat, nuptiis
s
benedixisse a b s q u e licentia Ordinarii vel parochi proprii. Quod attinet
ad O r d i n a r i u m , facile concedi potest n o n intervenisse eius licentiam,
t u m ob claram et firmam Vice-Officialis Rev. Coriton assertionem, in
suo interrogatorio, ad 4, t u m ob u s u m Curiae Parisiensis, scilicet non
158
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
cumulandi (nisi aliter expresse caveatur) licentiam ad assistendum matrimonio cum dispensatione super impedimento m a t r i m o n i i ; de quo u s u
agit idem testis Rev. Goriton, in dicto responso ad 4, et iam a c t u m est
in alia Parisien, die 24 martii 1911 (cf. Acta Apostolicae Sedis, t III,
p. 328-330). Item, quod attinet ad p a r o c h u m proprium sponsi, n o n
nimium insistendum est; cum enim s p o n s u s esset sectae protestantium
addictus, nullum cum p a r o c h o commercium fovebat, nec, occasione
matrimonii, q u i d q u a m ab eo petendum habuit, ne publicationem quidem
b a n n o r u m , quae Parisiis, in parochia sponsi acatholici omitti debuit
(cf. Statuts Synodaux du diocèse de Paris, an. 1902, n. 482, p. 300-301);
u n d e verisimile est parochum proprium Andreae Risler n u n q u a m de
h u i u s futuro matrimonio audivisse.
Remanet p a r o c h u s proprius sponsae, scilicet p a r o c h u s ecclesiae
Dominae Nostrae de Passy, eiusque p r i m u s vicarius; n o t u m enim est
Parisiis primum vicarium, q u o a d res matrimoniales, parocho assimilari.
Igitur probare debet actrix a parocho vel primo vicario dictae ecclesiae
n u l l a m sacerdoti Rev. Meuley d a t a m fuisse licentiam expressam a u t
tacitam controversiis nuptiis benedicendi.
Quod spectat ad licentiam expressam, in fide matrimonii nulla eius
fit mentio; m e m o r a t a quidem est dispensatio super mixta religione ab
Ordinario Parisiensi concessa ; ^ d licentiae, q u a e a parocho Rev. Douvain, vel primo vicario Rev. Protois, d a t a fuisset, nullum vestigium est.
Attamen inde concludi nequit defuisse parochi proprii licentiam expressam, saltem verbalem. Scitum est enim libros parochiales b a p t i s m o r u m ,
m a t r i m o n i o r u m , funerum, etc., non, constituere probationem nisi quoad
factum principale baptismi, vel matrimonii, vel s e p u l t u r a e ; quoad ceter a s res a u t facta accessoria, v. g. qualitates personae baptizatae, mortuae, etc., praedicti libri n o n constituunt nisi p r a e s u m p t i o n e m . Nec
dicatur, in specie, licentiam ad celebrandum m a t r i m o n i u m n o n esse r e m
accessoriam, bene vero principalem et substantialem, ideoque non valere
r e s p o n s u m ; nam, quidquid id est, negari nequit a r g u m e n t u m ex omissione d e s u m p t u m , esse a r g u m e n t u m negativum, et a r g u m e n t u m negativum seu omissionem n u n q u a m constituisse nec constituere p r o b a tionem, quia tandem aliquando haec omissio variis causis attribuì
potest, v. g., oblivioni aut merae « inadvertentiae », a u t falsae persuasioni (v. g., in casu, quod mentio licentiae n o n sit necessaria), etc.
Unde animadvertit Pallottini (Collectio Resolutionum S. C. C. v° Matrimonium, § 16, n. 2 2 ; t. XIII, p. 261) omissionem delegationis in fide
seu attestatione matrimonii n o n officere validitati matrimonii: « Nec
« etiam officit, quod delegatio n o n reperiatur in libro matrimoniorum
S. Bomana Bota
159
« ad Curiam transmisso et compulsato, cum id evenire potuerit ex negli« gentia parochi; ex q u a nihil contra matrimonii validitatem desumi
« potest ».
igitur ex omissa licentiae expressae mentione in fide matrimonii,
de quo agitur, n o n exurgit nisi p r a e s u m p t i o non^concessae licentiae. Imo,
in casu, h a e c praesumptio aliis in c o n t r a r i u m p r a e s u m p t i o n i b u s elid i t u r ; asserit enim sac. Rev. Meuley, in suo interrogatorio ad 5, se solitum
fuisse delegationem postulare, et addit parochum Rev. Douvain, cuius
fuerat vicarius, et quo a d h u c amice u t e b a t u r , n u n q u a m sibi delegationem r é c u s a s s e ; u n d e concludit omissionem concessae licentiae, in
casu, oblivioni adscribi d e b e r e : « M. Douvain, dont j ' a v a i s été vicaire, et
« avec qui j ' é t a i s resté en excellents termes, n ' a j a m a i s refusé de délé« gation pour un mariage à célébrer a u x Invalides.... Si la délégation
« n ' a p a s été mentionnée, c'est évidemment un oubli de ma part, car
« j ' é t a i s d a n s l'habitude d'exiger une d é l é g a t i o n » . Nec dicatur sacerdotem Rev. Meuley se putasse, q u o a d hoc m a t r i m o n i u m , c o m p e t e n t e m ;
nam, e contra, in attestatione matrimonii, accurate refert loca, in quibus,
tempore matrimonii, sponsi h a b i t a b a n t ; u n d e probe noverat n e u t r u m
sibi esse s u b d i t u m .
Igitur p r o b a t u m non est, in casu, defuisse expressam parochi proprii
licentiam ; multo m i n u s p r o b a t u m est defuisse licentiam tacitam. Imo ex
actis d e m o n s t r a t u r h a n c adfuisse licentiam tacitam, quae, ut dictum est
in expositione i u r i s , sufficit ad asserendam matrimonii validitatem.
Adest licentia tacita, ut etiam ibi dictum est, q u a n d o p a r o c h u s scit
sacerdotem e x t r a n e u m matrimonio assistere a u t astiturum, et tacet, cum
facile contradicere possit. Porro, ex actis constat Rev. Protois, p r i m u m
vicarium, probe novisse sacerdotem Rev. Meuley matrimonio, de q u o
agitur, a s t i t u r u m esse. Nam, in protocollo publicationum dicti matrimonii, et in libello missarum a g e n d a r u m (quae d u a e scripturae in archivio ecclesiae parochialis de Passy asservantur), diserte scriptum est matrimonium Loubery-Risler celebrandum esse in ecclesia des Invalides,
cuius rector erat Rev. Meuley; et h a s dictiones, t a m q u a m m a n u sua
scriptas, recognovit D. Protois, in suo altero interrogatorio, ad 3. Aliunde
idem D. Protois, si noluisse! m a t r i m o n i u m in d i c t o l o c o celebrari, facile
potuisset, auctoritate q u a pollebat uti p r i m u s vicarius, p r o t e s t a n et contradicere. Rev. enim Meuley non erat P r a e l a t u s a u t Superior, a quo
q u i d q u a m sperare a u t timere poterat. Cum ergo D. Protois tacuerit,
hoc ipso sacerdoti Rev. Meuley licentiam tacitam matrimonium in ecclesia des Invalides celebrandi concessit. Hic est enim, ut ita dicam, casus
classicus licentiae tacitae.
160
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
N o t a n d u m est n o n adesse licentiam tacitam, q u a n d o p a r o c h u s scit
quidem alium sacerdotem matrimonio assistere aut astiturum, sed simul
credit h u n c sacerdotem esse competentem, quia p u t a t illum esse a u t
p a r o c h u m p r o p r i u m , a u t aliunde legitime d e l e g a t u m ; t u n c enim tacet
parochus, sed de concedenda licentia ne cogitat quidem, nec cogitare
p o t e s t ; ideoque n o n adest licentia t a c i t a ; et hoc negari n e q u i t (cf. Gas p a r d , De matrimonio, n. 1135, t. IT, p. 165, edit. 3). At, in n o s t r a specie, Rev. Protois, p r i m u s vicarius, p u t a r e n o n poterat Rev. Meuley esse
competentem ad celebrandum dictum m a t r i m o n i u m ; ipse enim scripser a t libellum supplicem in quo Curia petebat pro sponsis dispensationem super mixta religione, et in quo describit loca ubi sponsi t u n c
h a b i t a b a n t ; q u a e loca posita s u n t extra fines in q u i b u s capellanus ecclesiae des Invalides s u a m iurisdictionem exercebat; insuper prae m a n i b u s
habuit, ut infra videbitur, rescriptum Curiae, in quo concedebatur dicta
dispensatio super mixta religione, sine ulla mentione delegationis ad
celebrandum m a t r i m o n i u m ; praeterea asserit, in suo priori interrogatorio, ad 5, p a r o c h u m ecclesiae de Passy, Rev. Douvain, n u n q u a m h a s
licentias concessisse; dicit e n i m : « Je puis dire que M. Douvain, aujour« d'hui décédé, n'accordait j a m a i s ces permissions, mais renvoyait tou« jours, par principe, à l'Archevêché ». Quod attinet ad p a r o c h u m sponsi,
sectae protestantium addicti, probe noverat etiam Rev. P r o t o i s sponsos
nihil ab illo petivisse a u t petituros quoad futurum m a t r i m o n i u m , ne
publicationem quidem b a n n o r u m , ut s u p r a dictum e s t ; ex q u i b u s omnibus D. Protois concludere debebat Rev. Meuley esse prorsus incompet e n t e m ad celebrandum dictum m a t r i m o n i u m ; u n d e , q u a n d o in suo
altero interrogatorio, ad 5 et 6, dicit: « Je supposais que la permission
« leur avait été donnée ou leur serait donnée de se marier a u x Inva« lides... J'ai pensé q u e t o u t était en règle au m o m e n t où j ' a i inscrit
« l a messe pour le mariage sur m o n agenda, ou q u e tout serait en
« règle », haec opinio a u t coniectura nullo solido fundamento n i t e b a t u r
vel niti poterat, et ideo n o n est a t t e n d e n d a . Constat ergo Rev. Protois
certum fuisse de incompetentia capellani Rev. Meuley, aut saltem (quod
ad idem in casu redit) valde et graviter dubitasse de eius competentia;
porro, hoc n o n obstante, n o n protestatus est, n e q u e contradixit, c u m
facile potuisset, sed tacuit, d i c t u m q u e s a c e r d o t e m ad celebrandum mat r i m o n i u m procedere sivit; ergo eo ipso licentiam tacitam ei concessit.
Nec t a n t u m passive se habuit Rev. Protois relate ad controversum
matrimonium, sed etiam positive et active. Cum enim ipse dispensationem
super mixta religione pro sponsis a Curia petiisset, Rev. Coriton, t u n c
Curiae Vice-Officialis, folium concessae dispensationis, ad ipsum, n o n
S. Bomana Bota
ad Rev. Meuley, remitti curavit; et t u n c D. Protois idem folium ad
Rev. Mèuley t r a n s m i s i t a u t transmitti c u r a v i t ; q u a e transmissio licentiam plus q u a m tacitam celebrandi m a t r i m o n i u m absque ullo dubio
continebat. Quod Rev. Goriton ad D. Protois, n o n ad quemvis alium,
folium concessae dispensationis transmitti curaverit, dubitari n e q u i t ;
t u m quia ipse Rev. Protois dispensationem petierat, tum quia certior
fieri debebat authentice de concessa dispensatione, ut ad ulteriora,
praesertim ad b a n n o r u m publicationem, procedere p o s s e t ; t u m quia
hic erat u s u s Vice-Officialis Rev. Goriton, remittendi scilicet rescriptum
dispensationis ad ipsum p a r o c h u m qui eam petierat: quod ipse t e s t a t u r
in suo interrogatorio, ad 4 : « J a m a i s je n'ai donné de dispense à un
« a u t r e curé ou premier vicaire q u ' à celui qui m'en faisait la d e m a n d e ;
« o r , d a n s l'espèce, c'était le premier vicaire de P a s s y » ; ceterum, ex
solo tenore libelli supplicis a D. Protois scripti et porrecti, Vice-Officialis suspicari n o n poterat m a t r i m o n i u m extra parochiam celebran^
dum esse.
Nec his contraria sunt, quae deponit D. Protois in suo primo interrogatorio, ad 6: « Je n'ai rien à ajouter, sinon que la future a pu par« faitement porter a u x Invalides, directement, la dispense qui lui avait
« été remise pour moi ». - Nam haec non est testificatio Rev. Protois,
sed mera eius opinio a u t coniectura (« la future a pu », etc.); q u a e
praevalere nequit contra a r g u m e n t a superius a d d u c t a ; eo magis quod
ipse D. Protois, in eodem suo p r i m o interrogatorio, ait, ad 5: « Je n'ai
« pas de souvenir précis sur cette affaire » ; insuper inverisimile est
rescriptum concessae dispensationis, Rev. Protois inscriptum, remissum
fuisse, sine h u i u s scientia et consensu, alii sacerdoti. Hoc igitur dispensationis rescriptum, a se cognitum et visum, primus vicarius ad Rever e n d u m Meuley transmisit, vel directe, vel potius indirecte, scilicet per
ipsam s p o n s a m : quae hypothesis est actis conformior; ideoque p r i m u s
vicarius n o n t a n t u m passive, sed positive et active se gessit in hoc
negotio, c u r a n d o n i m i r u m ut dispensatio super mixta religione a Curia
concessa ad D. Meuley t r a n s m i t t e r e t u r . Quae t a m e n dicta sint ad abund a n t i a m iuris, quia, ut h a b e a t u r licentia tacita, n o n requiritur intervent u s positivus delegantis, sed sufficit eius silentium, modo superius
descripto in expositione iuris.
Nec difficultatem facit depositio Rev. Grosjean,qui sic refert: « Après
« la d é m a r c h e qu'ils firent à l'Archevêché, les deux futurs sont r e v e n u s
« me trouver et me montrer la feuille de dispense qui leur avait été
« remise ». Non enim dicit sponsos rescriptum dispensationis ipsis traditum,
directe ad Rev. Meuley transmisisse, sed t a n t u m se vidisse rescriptum
162
Acta Apostolicae Sedis — Commentarium Officiale
dispensationis ipsis t r a d i t u m . Quod si a d m i t t a t u r hoc rescriptum fuisse
sponsis a Vice-Officiali traditum, fuit ipsis t r a d i t u m ut t r a n s m i t t e r e t u r ,
noti Rev. Meuley, sed primo vicario D. Protois, ut admittit P a t r o n u s
actricis, ex verbis eiusdem primi vicarii: « La future a pu parfaitement
« porter a u x Invalides, directement, la dispense q u i lui avait été remise
« pour moi ». Ceterum dicit ipsa actrix, in suo interrogatorio ad 8, se n o n
recordari de tradito sibi dispensationis r e s c r i p t o : « Je n'ai p a s souve« nance d'avoir emporté la feuille de mixte religion; par c o n s é q u e n t
« j e ne l'ai remise à personne ».
His ergo omnibus t a m in iure q u a m in facto consideratis et b e n e
perspectis, Christi nomine invocato, Nos infrascripti Auditores, pro Tribunali sedentes, et Deum solum prae oculis habentes, decernimus, declar a m u s et definitive s e n t e n t i a m u s non constare de nullitate matrimonii
inter Margaritam Loubery et Andream Risler, ideoque, infirmata sensentía iudicis p r i m a e instantiae, ad d u b i u m propositum r e s p o n d e m u s :
Negative. S t a t u e n t e s p r a e t e r e a e a m d e m Margaritam Loubery ad expensas
iudicii et ad t a x a m pro sententiae expeditione solvendas teneri.
Ita p r o n u n c i a m u s , m a n d a n t e s Ordinariis locorum et ministris Trib u n a l i u m ad quos spectat, ut exsecutioni m a n d e n t h a n c nostram definitivam sententiam, et a d v e r s u s reluctantes procedant ad n o r m a m
S S . C a n o n u m et praesertim cap. 3, sess. XXV, De Reform. Concilii Tridentini, iis adhibitis exsecutivis et coercitivis mediis, q u a e magis efficacia
et o p p o r t u n a pro r e r u m adiunctis exstitura sint.
R o m a e , in sede Tribunalis S. R. Rotae, die 9 iulii 1918.
S e r a p h i n u s Many, Ponens.
Ioannes Prior.
Aloisius Sincero.
L.&S.
Ex Cancellaria S. R o m a n a e Rotae, 23 iulii 1918.
Sac. T. Tani, Notarius.
S. Bomana Bota
m
III
Citatio
edictalis
GRAVINEN.
NULLITATIS
MATRIMONII
(PERRINO-TROTTA)
Cum ignoretur locus commorationis Dñi Dominici Trotta, rei conventi in causa Gravinen., Nullitatis matrimonii, infrascriptus Auditor
S. R. Rotae, P o n e n s iii dicta Causa, peremptorie citat, per praesens
edictum, eumdem D. Dominicum Trotta ad comparendum, sive per se
sive per p r o c u r a t o r e m legitime d e p u t a t u m , in Sede Tribunalis S. R. Rotae
die 20 iunii, h o r a undecima, ut velit subscribere infra relatum dubium,
declarans praeterea, si non compareat, iudicium in eius contumacia ad
exitum p e r d u c t u m iri.
DUBIUM
in
An sententia
casu?
rotalis
diei 2
iulii
1918 sit confirmanda vel infirmanda
a
Datum Romae, die I martii 1919.
I. Prior, Ponens.
L. © S.
Ex Cancellaria.
I o a n n e s Ladelci,
Notarius S. B.
Rotae.
164
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
Traduction.
TRIBUNAL DE LA SACRÉE ROTE ROMAINE
Citation
par
Edit
GRAVINEN.
NULLITÉ
DE MARIAGE (PERRINO-TROTTA)
E t a n t inconnu le lieu de la résidence actuelle de Mr Dominique
Trotta, défendeur d a n s la cause Gravinen., Nullité de mariage, l'Audit e u r de Rote soussigoé, P o n e n t en cette cause, cite péremptoirement,
p a r le présent édit, le dit Dominique Trotta à comparaître personnellement ou par procureur légitimement constitué, au siège du T r i b u n a l
de la Sacrée Rote Romaine, le 20 juin 1919, à onze heures, pour vouloir souscrire le doute ci-dessous rapporté, déclarant en outre que
s'il ne comparaît pas, le j u g e m e n t sera continué et terminé en sa contumace.
DOUTE
La sentence de la Rote du 2 juillet 1918 doit-elle
cassée?
Donné à R o m e , le 1
e r
être confirmée ou
m a r s 1919
J
L. & S.
Dans la Chancellerie.
J e a n Ladelci,
Notaire de la S. R. Rote.
Prior, Ponent.
Diarium Romanae Curiae
Ì65.
DIAEIÜM ROMANAE CURIAE
S. CONGREGAZIONE DEI RITI
Martedì 11 marzo 1919, nel Palazzo Apostolico Vaticano, si è tenuta la
Congregazione Ordinaria dei Sacri Riti, nella quale al giudizio degli Emi e
Rmi Signori Cardinali, componenti la medesima, sono state sottoposte le seguenti materie:
1) Introduzione della Causa di Beatificazione e Çanonizazione del Servo
di Dio Lodovico Pavoni, Sacerdote, Fondatore della Congregazione dei Figli
di Maria Immacolata in Brescia.
2) Conferma di cult») prestato da tempo immemorabile al Servo di Dio
Frate Ugolino da Gualdo Cattaneo, dei Romitani di Sant'Agostino, detto Beato.
3) Intorno alla revisione degli scritti della Serva di Dio Anna Maria
Antigo, Monaca professa delle Clarisse.
4) Intorno alla concessione ed approvazione dell'Officio proprio con la
Messa e dell'elogio da inserire nel Martirologio dell'Ordine in onore del Beato
Nonio Alvares Pereira, Confessore, dei Carmelitani dell'Antica Osservanza.
Martedì 18 marzo 1919, nel Palazzo Apostolico Vaticano, dinanzi all'augusta
presenza del Santo Padre, si è tenuta la Congregazione Generale dei Sacri
Riti, nella quale gli Emi e Rmi Signori Cardinali, i Rrïii Prelati ed i Consultori Teologi, componenti la medesima, hanno discusso e dato il loro voto
sul dubbio intorno a due miracoli che si asseriscono operati da Dio per intercessione della Beata Giovanna d'Are, Vergine, detta «la Pulzella d'Orléans »,
e vengono proposti per la sua Canonizzazione.
SEGRETERIA
DI
STATO
NOMINE
Con Biglietto della Segreteria di Stato il Santo Padre si è degnato di
promuovere:
26 febbraio 1919. Mons. Gaetano Gicognani, da Segretario di Nunziatura di
- seconda classe a Segretario di prima classe.
166
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
Parimenti con biglietti della Segreteria di Stato il Santo Padre si è
degnato di nominare:
28 febbraio 1919. Il Rev. D. Giacomo Monreal y Oliver, canonico della cattedrale di Madrid, Prelato Uditore del Tribunale
della Sacra Romana Rota.
3 marzo
»
Il Rev. sac. D. Alberto Serafini, Minutante dei Brevi Apostolici.
11
»
»
Gli Emi signori Cardinali Raffaele Merry del Val, Guglielmo
Van Rossum, Donato Sbarretti e Filippo Giustini,
Membri della S. Congregazione dei Seminari e
delle Università degli Studi.
14
»
»
L'Emo signor Cardinale Filippo Giustini, Protettore dell'Istituto delle Suore di Nostra Signora delle
Missioni.
28
»
»
L'Emo signor Cardinale Donato Sbarretti, Prefetto della
S. Congregazione del Concilio.
»
»
»
Il Rmo P. Francesco Saverio Hertzog, procuratore generale
dei Sulpiziani, Consultore della S. Congregazione
Concistoriale.
Con Brevi Apostolici il Santo Padre si è degnato di nominare:
Protonoiari apostolici ad instar participantium:
8 febbraio 1919. Mons. Giovanni Giacomo Hopstaken, della diocesi di Breda.
»
»
»
Mons. Pio Maria Guidi, della diocesi di Velletri.
23
»
»
Mons. Emanuele Nicola Silva, della diocesi di Arequipa.
27
»
»
Mons. Napoleone Carón, della diocesi di Trois-Rivières.
9 mafzo
»
Mons. Gioacchino Ferreira de Mello, dell' archidiocesi di
Fortaleza.
»
»
»
Mons. Luigi N. Nugal, della diocesi di Ghatam.
Prelati Domestici di S. S.:
8 febbraio 1919. Mons. Adriano Lesourd, dell'archidioeesi di Rouen.
»
»
»
Mons. Baldassarre Delugan, della diocesi di Trento.
26
»
»
Mons. Armando Giov. Battista Leclercq, della dioc. di Lilla.
»
»
» Mons. Teodulo Dieu, della medesima diocesi.
27
»
» Mons. Luigi Eugenio Duguay, della dioc. di Trois-Rivières.
7
marzo » Mons. Eugenio Berti, dell'archidioeesi di Firenze.
9
»
» Mons, Liberato Dionisio da Costa, dell'archid. di Fortaleza.
10
»
» Mons. Agostino Oliva, dell'archidioeesi di Torino.
13
»
»
Mons. Gustavo Depreitere, della diocesi di Oklahoma.
»
»
» Mons. Bernardo Mutsaers, della medesima diocesi.
Diarium Romanae Curiae
ONORIFICENZE
Con Brevi Apostolici il Santo Padre si è degnato di conferire le seguenti
onorificenze:
La Gran Croce dell'Ordine di S. Gregorio Magno, classe civile:
12 febbraio 1919. Al sig. Vittore Eastman Cox, ministro del Cile presso la
repubblica dell'Equatore.
La Commenda con Placca dell'Ordine di S. Gregorio Magno, classe civile:
27 febbraio 1919. Al sig. Giacomo D. Ryan, dell'archidiocesi di S. Giovanni
di Terranova.
7
marzo
»
Al sig. Lope Tejera, dell'archidiocesi di S. Giacomo del
Venezuela.
La Commenda dell'Ordine di S. Gregorio Magno, classe civile:
22 febbraio 1919. Al
Al
»
Al
23
»
Al
1 marzo
»
Al
7
Al
9
11
»
»
sig.
sig.
sig.
sig.
sig.
sig.
Giovanni Bernard, della diocesi di Lilla.
Luigi Carlo M. Selosse, della medesima diocesi.
Pierre Lacy, dell'archidiocesi di Birmingham.
Augusto Bonanni, architetto della R. Fabbrica.
avv. Enrico Tuccari, di Roma.
dott. Giuseppe Pietro Dias Chorao, della diocesi di
Guarda.
Al sig. conte Francesco Vitali, dell'archidiocesi di Fermo.
li Cavalierato dell'Ordine di £. Gregorio Magno, classe civile:
21 febbraio 1919. Al s
»
Al si
27
»
Al si
»
»
»
»
»
»
»
»
»
»
»
»
»
»
»
»
»
»
»
»
>>
»
»
»
1 marzo
»
14
»
»
Al
Al
Al
Al
Al
Al
Al
Al
Al
Al
Al
si
si
si
si
si
si
si
s
si
si
s
Giuseppe Mathis, dell'archidiocesi di Lione,
prof. Carlo Cruciani, di Roma,
conte Alberto Giovanni Battista de la Saigne de
Saint-Georges, della diocesi di Moulins.
Ernesto Bonduel, della diocesi di Lilla.
Maurizio Vanlaer, della medesima diocesi.
Cirillo Carrez, della medesima diocesi.
Giuseppe Vuillot, della medesima diocesi.
Giulio Voituraz, della medesima diocesi.
Carlo Flipo, della medesima diocesi.
Paolo Leurent-Béghin, della medesima diocesi,
dott. Giulio Vanneufville, della medesima diocesi.
Paolo Toutlemonde-Hyndrichs, della medesima dioc.
Vincenzo van den Heu vel, della dioc. di Bois-le-Duc.
Giovanni Desmarquet, della diocesi di Amiens.
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
168
La Gran Croce'dell'Ordine di^S. Silvestro Papa:
19 marzo
1919. Al sig. Giuseppe Hoette, della diocesi di Münster.
La Commenda dell' Ordine di S. Silvestro Papa :
21 febbraio 1919. Al sig. Giuseppe Benaglia, di Roma.
9 marzo 19Í9. Al sig. prof. cav. Dionisio de Sarno S. Giorgio, console di
Spagna a Belgrado.
11
»
» Al sig. cav. Tullio Milani, della diocesi di Velletri.
Il Cavalierato dell'Ordine di S. Silvestro Papa:
9
marzo
19.19. Al sig. Giulio Fumasoni-Biondi, di Roma.
MAGGIORDOMATO DI S U A SANTITÀ
Con Biglietti di S. E. Rma Mons. Maggiordomo, il Santo Padre si è degnato
di nominare:
Camerieri Segreti soprannumerari di S. S.:
17 febbraio 1919. Mons. Alessandro Trebaure, di Cuyaba.
15 marzo
»
Mons. Vincenzo Sisto, della diocesi di Casale Monferrato.
18
» » Mons. Francesco Mala venda, dell'archid. di Reggio Calabria.
»
»
» Mons. Antonio Bossi, della diocesi di Guastalla.
Cameriere Segreto di Spada e Cappa Soprannumerario di S. S. :
8 febbraio 1919. Il conte Francesco Bernetti, dell'archidioeesi di Fermo.
Camerieri d'onore in abito paonazzo di S. S.:
21 novembre 1918. Mons. Giuseppe Fischer, della diocesi di Rotenburg.
»
»
»
Mons. Giuseppe Standenmaier, della medesima diocesi.
23 dicembre »
Mons. Antonio Maria dos Santos Portugal, dell'archidioeesi di Lisbona.
7 marzo 1919. Mons. Mario Più, dell'archidioeesi di Cagliari.
24
»
» Mons. Efisio Argiolas, della medesima archidiocesi.
»
»
» Mons. Giuseppe Uras, della medesima archidiocesi.
NECROLOGIO
23
marzo
1919. L'Emo signor cardinale Francesco di Paola Cassetta, vescovo di Frascati, sotto-decano del S. Collegio,
prefetto della S. Congregazione del Concilio.
Annus XI - Vol. XI
1 Maii 1919
Num. 6
ACTA APOSTOLICAE SEDIS
COMMENTARIUM
OFFICIALE
EPISTOLAE
I
AD R. P. D. IOSEPHUM MARIAM ROBERTI, GORREGTOREM GENERALEM FRATRUM
MINIMORUM, QUARTO EXEUNTE SAECULO A CANONIZATIONE
S.
FRANCISCI
DE PAULA.
Dilecte fili, salutem et apostolicam benedictionem. — Quandoquidem,
divino beneficio ac munere, finem t a n d e m cepit belli h u i u s atrocitas
quae omnis generis r u i n a s m i n i s ubique cumulavit, in primis dari oper a m sanctitudini christianorum m o r u m revocandae, cui tam m a g n a sunt
allata detrimenta, omnino a p p a r e t oportere. H u c spectat non modo in
divinae legis meditatione versari, sed etiam in illos diligenter intueri,
qui praeclarissima exstiterunt christianae perfectionis exempla. Itaque
auspicato proxima occasio vobis adest sanctissimi Conditoris vestri studiosius vitam recolendi, quarto iam pleno saeculo, cum ei caelestes
honores rite decreti sunt. Nobis autem pergratum accidit eius praestantissimi viri renovari memoriam, quem iam pridem peculiari q u a d a m
veneratione prosequimur. - Etenim in Francisco de P a u l a cum o m n i u m
christianarum v i r t u t u m decora, t u m illa tria maxime elucent: humilitatis spiritus, poenitentiae austeritas et ardor caritatis. Nam qui de se
t a m démisse sentiebat, ut h o n o r e sacerdotii se indignum putaret, n o n
aliunde q u a m ex ipsa humilitate sumpsit s u o r u m n o m e n a l u m n o r u m ,
q u o s mínimos appellavit. Cumque esset innocentissimus, incredibile est
q u a n t a q u a m q u e multiplici asperitate corpus affligeret, solitus ésurîalem
quadragesimalis victus tenuitatem in totum a n n u m producere. Qua vero
caritate is flagrasse dicendus est, qui eam instituto suo t a m q u a m insiACTA, vol. XI, n. 6. — 1-5-919.
12
170
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
gnem n o t a m impressam reliquit? H a r u m quidem v i r t u t u m hodie, si
u n q u a m antea, u s u s est pernecessarius, c u m t a m multos a divinae fidei
obsequio abalienat superbiae contumacia; c u m effrenata cupido fluxis
bonis fruendi d o m i n a t u r latissime; cum h u m a n u m g e n u s emergit ex hoc
bello ea gerens odii invidiaeque vulnera, q u i b u s sola Iesu Christi caritas
mederi posse videatur. Vos igitur, probe considerantes quid ab optimo
q u o q u e requirant haec tempora, vel alacriores Legiferi Patris vestigia,
Deo adiuvante, persequemini. Ita n o n exigua vestri Ordinis erga Ecclesiam civilemque societatem accrescent p r o m e r i t a ; qui quidem Ordo
u s q u e a d h u c hominibus floruit pietate doctrinaque praestantibus, iisque
n o n suae gloriae studiosis, sed c o m m u n i s utilitatis. Ita etiam vosmet
ipsos magis magisque probabitis huic Apostolicae Sedi, q u a e vestram
observantiam ac fidem p a t e r n a voluntate rependere consuevit.
Nos vero istam faustae rei c o m m e m o r a t i o n e m valde vobis profuturam s p e r a m u s ; atque ad eius solemnitatem a u g e n d a m haec de sacro
Ecclesiae thesauro d a m u s perlibenter:
I. Ut quovis die proximi mensis maii, excepto die Ascensionis Domini, in o m n i b u s Ordinis sacris aedibus saecularia solemnia agi liceat,
facta potestate cuilibet sacerdoti u t r i u s q u e Cleri Missam de Sancto, prop r i a m Minimorum, celebrandi, t u m in t r i d u a n a supplicatione, t u m ipso
fausto die.
II. Quo die festum agetur, antistes loci, vel per se veì per alium ab
ipso d e p u t a n d u m , P a p a l e m benedictionem impertiat.
III. Quicumque ecclesias Minimorum, ubi saeculare festum celebrabitur, eo ipso die inviserint, Indulgentiam P l e n a r i a m toties quoties ad
m o d u m Portiunculae lucrari possint.
IV. Triduo ante festum vel post u s q u e in diem octavum sacerdotes, q u o t q u o t sunt e Minimis, possint, extra Urbem, coronas precatorias,
Crucifixi effigies et sacra n u m i s m a t a Indulgentiis Apostolicis benedicendo ditare.
Denique Officio et Festo S. Francisci de P a u l a celebrando secundam diem Dominicam post P a s c h a , ut antea, pro toto Minimorum Ordine
in p e r p e t u u m assignatam v o l u m u s . - Atque auspicem divinorum m u n e r u m et p a t e r n a e Nostrae benevolentiae testem, tibi, dilecte fili, et omni
b u s , q u i b u s praepositus es, apostolicam benedictionem p e r a m a n t e r impertimus.
D a t u m R o m a e a p u d s a n c t u m P e t r u m , die II mensis aprilis, in festo
S. Francisci de Paula, MCMXIX, Pontificatus Nostri a n n o quinto.
BENEDICTUS PP. XV
Acta Benedicti PP. XV
171
II
AD IACOBUM S. R. E.
CARD. GIBBONS, ARCHIEPISCOPUM BALTIMORENSEM, G U I -
L E L M U M S. R. E. C A R D .
ROSQUE
TATUM
VIRGINI
O'CONNEL, A R C H I E P I S C O P U M B O S T O N I E N S Ë M , CETE-
ARCHIEPISCOPOS ET
DE
EPISCOPOS
EPISCOPORUM CONVENTIBUS
^VASHINGTONIAE
F O E D E R A T A R U M AMERICAE CIVIE T D E SACRA A E D E IMMACULATAE
DICANDA.
Dilecti filii Nostri, venerabiles fratres; salutem et apostolicam benedictionem. — Communes litteras vestras Washingtonia datas, quo dilecti
filii Nostri Iacobi S. R. E. Presb. Card. Gibbons quinquagesimum episcop a t u s natalem ad celebrandum coiveratis, reddidit Nobis, istinc n u p e r
reversus, ven. frater Bonaventura, archiepiscopus titulo Corinthiensis,
Nostrae a p u d vos in tam singulari evento interpres n u n t i u s q u e laetitiae.
Confirmarunt eae quidem, novo pietatis studiique erga Nos vestri testimonio, q u a m coniuncti Nobiscum sitis; quam vero coniuncti inter vos,
sollemnia ipsa, cura et frequentia o m n i u m vestra, a p p a r a t e feliciterque
acta, clariore in luce collocarunt. U t r u m q u e vobis, venerabiles fratres,
vehementer g r a t u l a m u r ; at id t a m e n vehementius, quod ea usi estis opportunitate, ut de r e b u s maximi momenti, quae ad Ecclesiae reique publicae
utilitatem aeque pertinent, communiter disceptaretis. Comperimus enim
vos animis decrevisse concordibus, u n u m in locum q u o t a n n i s convenire
universos, consilia ad rem catholicam p r o v e h e n d a m aptiora inituros, itemque duos constituisse e gremio episcoporum coetus, q u o r u m alter praesertim de re sociali, alter de recta p u e r o r u m i u v e n u m q u e institutione
quaestiones perscrutetur et ad ceteros conlegas referat. Dignum sane
propositum cui accedat, cum voluptate animi coniuncta, commendatio
Nostra. Crebri enim episcoporum conventus, quos h a u d semel probar u n t decessores Nostri, mirum q u a n t u m inserviunt catholici nominis
i n c r e m e n t o ; q u a n d o q u i d e m , si in c o m m u n e conferant singuli quidquid
investigando experiendoque didicerint, expedita res erit dispicere qui
serpant occulte errores, q u a e cleri populique disciplinae detrimenta
immineant, q u a e praesto sint, ad eos evellendos, ad h a n c firmandam
remedia, num animorum m o t u s in regione vel tota ipsa republica
deprehendantur, quos ad r e g u n d o s vel aequis continendos finibus Pastor u m sollertia sit valde profutura. Cum p r o p u l s a t o n e autem mali it
pariter consectatio boni, ad q u a m alii aliorum incitantur exemplis.
Sicubi enim laetiorem fructuum segetem certa q u a d a m via ac ratione
172
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
excrevisse appareat, nemo n o n videt, episcopos, qui in coetum convenerint, id, pro t e m p o r u m r e r u m q u e condicione, in s u a q u e m q u e dioecesi,
acturos certatim esse, quod alibi fieri viderint cum t a m praeclara anim o r u m utilitate. Neque vero est cur fusius h o r t e m u r , adeo res urget,
ut actionem, q u a m oeconomicam socialem vocant, studiose constanterque persequamini ; caveatis tamen, ne p o p u l a r e s vestri a Christianis
rationibus, q u a s fel. rec. decessor Noster Leo X I I I in Encyclicis Litteris Rerum Nommm enucleavit, opinionum fuco a n i m o r u m q u e perturbationibus abrepti, misere discedant. Quod profecto, si u n q u a m alias,
certe per h a s r e r u m vices p l u r i m u m h a b e t periculi, q u a n d o tota societatis h o m i n u m compages videtur in discrimen vocari et civium inter
se caritas invidiae tempestate restingui ac paene obrui. H a u d minorem t a m e n prae se fert gravitatem catholica p u e r o r u m a t q u e adulescentium institutio, q u a sarcta tectaque, in tuto sit civium fidei morumque integritas. Quapropter nostis, venerabiles fratres, Ecclesiam Dei
n u n q u a m desti tisse eiusmodi institutionem cum s u m m o p e r e provehere,
tum pro viribus ab omni oppugnatione defendere ac tueri: cuius quidem
rei si certa deforent a r g u m e n t a , ipsa inimicorum christiani nominis,
a p u d veteres nationes, agendi ratio certissimo a r g u m e n t o esset. Etenim,
ne praestet Ecclesia incolumem teneriorum a n i m o r u m fidem, neve ludi
privati, m a t e r n a eius providentia constituti, cum publicis a religione
alienis feliciter certent, adversarii sibi velle solis vindicare docendi
p o t e s t a t e m ; nativum patrumfamilias ius omnino proterere ac violare;
in t a n t a falsi nominis libertate religiosis catholicisque viris liberam erudiendorum adulescentium facultatem circumscribere, adimere, q u o q u o
saltem pacto praegravare. Quibus vos istic ab incommodis vacuos,
exploratissimum h a b e m u s largitate ac sedulitate admirabili catholicis
scholis condendis dedisse o p e r a m ; neque minorem curionibus religiosisque ex u t r o q u e sexu sodalibus tribuimus laudem, qui, vobis ducibus,
ad t u t a n d a m , q u a late p a t e n t Foederatae istae Civitates, scholarum suarum prosperitatem atque efficientiam, nec s u m p t i b u s nec laboribus
pepercerint. At vero, quod ceterum vobis p e r s u a s u m est, n e u t i q u a m
licet secundis sic r e b u s confidere ut, q u a e futura sint, neglegantur, cum
Ecclesiae sors ac rei publicae a scholarum fortunis ac disciplina omnino
pendeat; n e q u e enim alii e r u n t Christifideles q u a m quos docendo, instit u e n d o informaveritis. Atque hic memor ad Washingtoniensem studior u m Universitatem sponte provolat cogitatio. I u c u n d o sane animo mirabiles Lycei istius magni prosecuti a d h u c s u m u s progressiones, quibuscum
tam b o n a spes cohaeret Ecclesiarum v e s t r a r u m ; eoque nomine praecipue
gratia Nostra h o m i n u m q u e m e m o r i a digni dilectus filius Noster Cardi-
Acta Benedicti PP. XV
173
nalis Baltimorensium Archiepiscopus et ven. frater Episcopus tit. Germanicopolitanus eiusdem Lycei moderator. Quos autem n o n ita dilaudamus,
t a m q u a m si velimus navitatem o p e r a m q u e praeterire vestram, cum perspectum h a b e a m u s , in fovendo isto disciplinarum sacrarum o p t i m a r u m q u e
artium domicilio h a u d mediocriter ad h u n c diem industriam omnium
vestram desudasse, neque d u b i t e m u s quin sitis in posterum, et quidem
alacrius, saluberrimo instituto adfuturi. Quod praeterea ad Nos adfertur,
consilium. Aedis Sacrae, ad Lyceum, in honorem Virginis Immaculatae erigendae, vehementer in p o p u l a r i u m animis pietatem erga E a m excitavisse,
scitote id Nos mirifice recreasse. Q u e m a d m o d u m enim sanctissimum propositum fel. rec. decessor Noster P i u s X et probavit et laudibus o m n i b u s
extulit, sic nihil Nobis antiquius quam ut in urbe m a g n a e istius reipublicae principe t e m p l u m q u a m citissime perficiatur Caelesti P a t r o n a
totius Americae dignum, eo vel magis quod Lyceum vestrum, Deipara
Immaculata auspice, perfectius quiddam attigisse dicendum est. Confidimus equidem fore ut, perinde ac Lyceum sedes erit, quo catholicae
doctrinae studiosi, quasi in centrum radii, i n t e n d a n t ac concurrant, ita
eam in Aedem Sacram, Virgine I m m a c u l a t a gratiarum omne genus
sequestra,, n o n modo qui in discipulorum n u m e r u m adlecti vel adlegendi p o s t h a c sint, sed catholici quoque o m n e s e Civitatibus istis, veluti
in Sanctuarium peculiare ac proprium, i n t u e a n t u r , et religionis pietatisque causa frequentissimi confluant. O illucescat q u a m p r i m u m ille
dies, quo vobis, venerabiles fratres, t a n t o huic operi fastigium imponere liceat. Ut vero inceptum ne diu p r o t r a h a t u r , efficiant, collata liberalius q u a m solent stipe, q u o t q u o t catholica a p u d vos professione glor i a n t u r ; n e q u e t a n t u m m o d o singuli, sed sodalitates quoque omnes, illae
in primis, quibus, instituto suo, Deiparae cultus cordi est. Nec secund u m in hoc insigni certamine catholicas decet mulieres obtinere locum,
utpote q u a e debeant eo magis Immaculatae Virginis promovere gloriam,
quo Eius gloria in sui sexus h o n o r e m p r o p i u s recidit ac r e d u n d a t . Quos
vero hortati s u m u s verbis, ut eos exemplo etiam Nostro ad pie largiendum p e r m o v e a m u s , Altare eiusdem templi princeps peculiari dono
illustrare deliberavimus. Tempestive igitur missuri Washingtoniam s u m u s
Imaginem Beatissimae Virginis sine labe conceptae, q u a m musivo opere
in officina Vaticana effingendam c u r a b i m u s , eaque, in a r a m a x i m a
aliquando collocata, m o n u m e n t o erit cum pietatis erga Mariam I m m a culatam Nostrae, t u m singularis q u a Lyceum complectimur benevolentiae. Enimvero in eo v e r s a t u r societas h o m i n u m discrimine, quod
hinc praesentem Virginis opem, illinc c o m m u n i a omnium molimenta
etiam a t q u e etiam postulare videatur. Posita ea quidem est in arcto
174
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
salutis exitiique confinio, nisi caritatis iustitiaeque legibus d e n u o ac
firmius stabiliatur; q u a in re vos m a x i m e o m n i u m elaboretis oportet,
cum m u l t u m a p u d gentem v e s t r a m possitis, q u a e , sanioris libertatis
christianaeque h u m a n i t a t i s r a t i o n u m retinentissima, praecipuam habit u r a est p a r t e m et in tranquillitate ordinis restituenda et in societate
h o m i n u m ad eadem principia, post t a m violentam eversionem r e r u m ,
i n s t a u r a n d a ac renovanda. Caelestium interea m u n e r u m conciliatricem
p a t e r n a e q u e benevolentiae Nostrae testem, vobis, dilecti filii Nostri,
venerabiles fratres, clero populoque unicuique vestrum commisso, iis
praesertim qui ad Washingtoniensis templi exaedificationem adiumento
a u t fuerunt a u t erunt in posterum, apostolicam benedictionem a m a n tissime in Domino impertimus.
Datum R o m a e apud S. P e t r u m , die x aprilis MCMXIX, Pontificatus
Nostri a n n o quinto.
B E N E D I C T U S P P . XV
S. Congregatio Consistorialis
175
ACTA SS. CONGREGATIONUM
SACRA CONGREGATIO CONSISTORIALIS
I
LETTERA CIRCOLARE ALL'EPISCOPATO ITALIANO IN ESECUZIONE DEL DECRETO
« PRO CONCILIORUM CELEBRATIONE IN REGIONIBUS ITALIAE » DEL 15 FEBBRAIO
1919.
Con circolare della S. Congregazione dei Vescovi e Regolari in d a t a
24 agosto 1889 Leone XIII, di v. m., aderendo al voto di parecchi Arcivescovi e Vescovi d'Italia, mentre sanzionava l'uso delle conferenze episcopali, già fin dal 1849 introdotto in parecchie regioni d'Italia e particolarmente nell'Umbria, e ne prescriveva e disciplinava la celebrazione,
stabiliva inoltre quali e q u a n t e dovessero essere le riunioni o conferenze
dei Prelati italiani, attenendosi in ciò alle note divisioni regionali d'Italia.
Nulla sembra doversi innovare di q u a n t o venne allora definito, salvo
le due modificazioni che la s. m. di Pio X, per giuste ragioni, credette
necessario i n t r o d u r r e circa l'Emilia e circa il Lazio, o circondario di R o m a ,
come si chiamò nella detta circolare.
R i m a n e quindi fisso che per le conferenze episcopali e rispettivamente pei concilii regionali gli Ordinari d'Italia si raggruppino a seconda
delle regioni che qui sotto vengono elencate.
1. L'Emilia, comprendente la provincia ecclesiastica di Modena, più
le sedi i m m e d i a t a m e n t e soggette di P a r m a , Piacenza e Borgo S. Donnino.
2. La Romagna, comprendente le provincie ecclesiastiche di R a v e n n a
e Bologna e l'arcivescovato di F e r r a r a con l'unita sede di Comacchio.
3. Le Marche, comprendenti le provincie ecclesiastiche di F e r m o ed
Urbino, gli arcivescovati di Camerino, Ancona ed U m a n a , più le sedi
i m m e d i a t a m e n t e soggette di Treia, F a b r i a n o e Matetica, F a n o , Iesi,
Osimo e Cingoli, Recanati e Loreto.
4. L'Umbria, comprendente le sedi arcivescovili di Spoleto e Perugia,
più le sedi vescovili i m m e d i a t a m e n t e soggette di Orvieto, Poggio Mirteto, Rieti, Narni e Terni, Amelia, Todi, Norcia, Foligno, Città della
Pieve, Assisi, Nocera, Gubbio e Città di Castello,
176
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
5. L'Etruria, comprendente le provincie ecclesiastiche di Pisa, F i renze e Siena, l'arcivescovato di Lucca, più le sedi i m m e d i a t a m e n t e
soggette di Arezzo, Cortona, Montalcino, M o n t e p u l c i a n o ^ Pienza.
6. Il Lazio Superiore o Regione Cimina, comprendente le diocesi di
Civitavecchia e Corneto, Sutri e Nepi, Civita C a s t e l l a n a - O r t e e Gallese,
Viterbo e Toscanella, Montefiascone, Bagnorea, Acquapendente, n o n c h é
le abbazie nullius di S. Paolo fuori le m u r a , dei SS. Vincenzo ed Anastasio delle Tre F o n t a n e , e di S. Martino al Monte Cimino.
7. Il Lazio Inferiore, c o m p r e n d e n t e le diocesi di Tivoli, Segni, Anagni,
Ferentino, Alatri, Veroli, Sezze-Piperno e Terracina, Sora-Aquino e Pontecorvo, più l'abbazia nullius di Subiaco.
8. La Campania, comprendente le provincie ecclesiastiche di Capua,
Napoli, Sorrento, e l'arcivescovato di Gaeta, la sede i m m e d i a t a m e n t e
soggetta di Aversa e l'abbazia nullius di Montecassino.
9. Il Beneventano, comprendente la provincia ecclesiastica dello
stesso n o m e e l'abbazia nullius di Monte Vergine.
10. Il Salernitano e la Basilicata, comprendenti le tre provincie
ecclesiastiche di Salerno, Acerenza e Matera, Conza e Campagna, più
l'arcivescovato di Amalfi, e le sedi immediatamente soggette di Cava
e S a r n o , Melfi e Rapolla, e l'abbazia nullius della Santissima Trinità
della Cava.
11. Le Calabrie, comprendenti le provincie ecclesiastiche di Reggio
e S. Severina, gli arcivescovati di Cosenza e Rossano, più le sedi immediatamente soggette di Mileto, S. Marco e Bisignano.
12. Gli Abruzzi, comprendenti tutte le sedi arcivescovili e vescovili
esistenti nel territorio abruzzese.
13. Le Puglie, comprendenti le provincie ecclesiastiche di Bari, Brindisi, Manfredonia, Otranto, T a r a n t o , Trani e Barletta, più le sedi vescovili i m m e d i a t a m e n t e soggette di Foggia, Gravina ed Irsina, MolfettaTerlizzi e Giovinazzo, Monopoli, Nardo, e la p r e l a t u r a nullius di Altam u r a ed Acquaviva.
14. La Sicilia, comprendente tutte le sedi arcivescovili e vescovili
dell'isola, l'abbazia nullius di S. Lucia del Mela, e la sede vescovile di
Lipari.
15. La Sardegna, c o m p r e n d e n t e tutte le sedi arcivescovili e vescovili esistenti nell'isola.
Quanto al Veneto, Lombardia e Liguria, poiché la regione coincide
con la provincia ecclesiastica, nulla avvi da i m m u t a r e per la celebrazione dei concilii provinciali.
S. Congregatio Consistorialis
177
Q u a n t o al Piemonte, dove sebbene siano due le provincie, u n i c a e
la conferenza, se gli Ordinari credessero miglior cosa in luogo di due
concilii provinciali farne u n o solo regionale, p o t r a n n o farne d o m a n d a ,
che s a r à bene accolta, s e m b r a n d o in m a s s i m a cosa opportuna.
Siccome poi nella circolare superiormente ricordata del 1889 il S o m m o
Pontefice stabiliva che « I I . In ciascuna delle mentovate regioni procu« r e r a n n o i Vescovi di convenire insieme almeno u n a volta l'anno per
« a p p i a n a r e e risolvere con m u t u o consiglio le difficoltà che incontrano
« nel governo delle rispettive diocesi, per p r o m u o v e r e in tutto la regol a r i t à e la uniformità della ecclesiastica disciplina e per emettere, ove
« le circostanze lo richiedessero, atti collettivi di qualsiasi genere » si fa
riflettere che questa disposizione n o n viene p u n t o infirmata dal Codice,
dove al can. 291 § 1, circa le conferenze episcopali, vien detto che nisi
aliter pro peculiaribus locis a Sede Apostolica provisum fuerit... Ordinarii
locorum saltem quinto quoque anno éonvenient.
o
R i m a n e quindi fermo che le conferenze episcopali per regioni debbono continuare a tenersi in Italia ogni a n n o nel modo superiormente
indicato. E tale è la mente di S u a Santità Benedetto P P . XV che viene
comunicata ai Rmi Ordinari d'Italia per la sua piena osservanza.
Dato a R o m a , dalla Segreteria della S. Congregazione Concistoriale, 22 marzo 1919.
J $ | G. CARD. DB L A I , Vescovo di Sabina, Segretario.
L. & S.
f V. Sardi, Arciv. tit. di Cesarea, Assessore.
II
DUBIUM
SUPER
DECRETO
« REDEUNTIBUS »
die 25 Octobris 1918
Quidam Ordinarii S. Congregationi Consistoriali sequens dubium
dirimendum proposuerunt :
« An clerici in sacris, militum vulneratorum vel infirmorum adsi« stentiae addicti, qui ex h u i u s m o d i ministerio sponte sua m a l u e r u n t
« transire ad militiam p u g n a n t e m , quin t a m e n mortem vel mutilatio-
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
178
« n e m intulerint, t e n e a n t u r , iuxta mentem decreti Redeuntibus, dispen« sationem a Sancta Sede impetrare, ut ad sacri ministerii exercitium
« r e s t i t u a n t u r ».
Cui Sacra Congregatio r e s p o n d e n d u m censuit: Affirmative.
Atque ita rescripsit ac declaravit, die 28 martii 1919.
£g C. CARD. DE LAI, Ep. Sabinen., Secretarius.
L. $ S.
f V. Sardi, Archiep. Caesarien., Adsessor.
III
P R O V I S I O ECCLESIARUM
S. C. Consistorialis decretis, S S m u s D. N. Benedictus XV h a s , q u a e
s e q u u n t u r , ecclesias de proprio pastore providit, scilicet:
28 martii 1919. — Cathedrali ecclesiae Desmoinensi praefecit R. D.
T h o m a m Guilelmum D r u m m , p a r o c h u m ecclesiae S. Patritii civitatis
Cedar Rapids, in archidioecesi D u b u q u e n s i .
29 martii. — Titulari archiepiscopali ecclesiae Achridanae R m u m
D n u m Ioannem Baptistam Cieplak, suffraganeum R m i Dñi E d u a r d i
de Ropp, archiepiscopi Mohiloviensis.
31 martii. — Titulari episcopali ecclesiae Dardani R. D. Antonium
Keil, canonicum theologum metropolitanae ecclesiae Salisburgensis et
rectorem Seminarii maioris eiusdem civitatis, q u e m deputavit in auxiliarem R. P. D. Ignatii Rieder, archiepiscopi Salisburgensis.
2 aprilis. — Cathedrali ecclesiae Ergadiensi et I n s u l a r u m in Scotia
R. D. Donaldum Martin, administratorem pro-cáthedralis ecclesiae Oban.
14 aprilis. — Titulari episcopali ecclesiae Isiondensi R. D. Marcellinum Carolum Marty, canonicum archipresbiterum cathedralis ecclesiae
R u t h e n e n s i s , q u e m deputavit in coadiutorem cum iure futurae successionis R. P. D. Felicis Augusti Béguinot, episcopi Nemausensis.
179
S. Congregatio de Religiosis
SACBA CONGREGATIO DE RELIGIOSIS
DUBBIO
Sono stati tradotti in varie lingue i canoni riguardanti le religioni
laiche; traduzioni autorizzate, ma n o n officiali. Ora, in qualche traduzione, il testo di alcuni canoni n o n concorda con il disposto degli stessi
canoni nel Codice.
Si d o m a n d a se sia intervenuto qualche cambiamento in proposito,
o debba starsi al testo del Codice e ritenere errato il testo della traduzione.
La S. C. dei Religiosi, e s a m i n a t a debitamente la cosa, dichiara
doversi stare ai prescritto del Codice e doversi e m e n d a r e la traduzione.
Dalla Segreteria della S. C. dei Religiosi, 2 aprile 1919.
Mauro M. Serafini, Ab. O. S. B., Segretario.
SACRA CONGREGATIO DE PROPAGANDA FIDE
I
PRIVILEGIA CONCEDUNTUR « PIAE UNIONI CLERI PRO MISSIONIBUS ».
Ex Audientia
SSmi habita die 20
martii
1919
S S m u s Dominus Noster Benedictus Divina Providentia P p . XV,
referente me infrascripto S. Congregationis de P r o p a g a n d a F i d e Cardinali Praefecto, RR. DD. Sacerdotibus « Piae Unioni Cleri pro Missionibus », vulgo : Pia Unione Missionaria dei Clero, adscriptis et in
p o s t e r u m adscribendis, d u m m o d o ad sacramentales confessiones audiendas sint a d p r o b a t i , facultatem benigne concessit benedicendi coronas
Septem Dolorum B. M. V., cum applicatione o m n i u m et singularum
Indulgentiarum q u a s Summi Pontifices eiusmodi coronis impertit! sunt,
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
180
et benedicendi ac imponendi, s u b unica formula, scapularia q u a e ut
Sodales praedictae Piae Unionis imponendi facultate gaudent. Voluit
insuper Sanctitas S u a ut nominatio Praesidis pro diversis regionibus
Piae Unionis Cleri pro Missionibus R e v m o P. D. Cardinali Praefecto
reservetur eique facultas sit i m m u t a n d i S t a t u t a P i a e Unionis p r o u t diversitas r e g i o n u m in q u i b u s erigitur exegerit.
D a t u m R o m a e ex Aedibus S. Congregationis de P r o p a g a n d a Fide,
die et a n n o quibus supra.
G. M. CARD. VAN
ROSSUM, Praefectus.
L. >$<S.
C.
Laürenti,
Secretarius.
II
DESIGNATIO ORDINARIORUM PRO APPELLATIONE IUXTA CAN. 1594, § 2
I u x t a can. 1594, § 2 Codicis Iuris Canonici pro appellatione:
R m u s Archiep. Sydneyensis designavit Ordinarium Maitlandensem.
»
»
Perthensis, Ordinarium Adelaidensem.
»
»
»
Adelaidensis, Ordinarium Melburnensem.
» Brisba tien sis, Ordinarium Armidalensem.
Q u a s designationes S S m u s D. N. Benedictus P p . XV, die 20 martii 1919, a p p r o b a r e d i g n a t u s est.
III
NOMINATIONES
Brevibus apostolicis nominati s u n t :
2 aprilis 1919. — Vicarius apostolicus de Scensi meridionali in
Sinis R. P. D. Antonius Maria Capettini, e Sem. SS. AA. Petri et Pauli
de Urbe pro Missionibus exteris.
— Coadiutor cum iure successionis Vicarii apostolici de Ce-li Septentrionali in Amis Illmus ac R e v m u s D. I o a n n e s de Vienne, e Congr.
Missionis, episcopus tit. Abriten., a n t e a Vicarius apostolicus de Ce-li
meridio-occidental i.
S. Congregatio Rituum
181
SACRA CONGREGATIO RITUUM
I
SPOLETANA
DECRETUM
CONFIRMATIONIS
CULTUS
AB
IMMEMORABILI
TEMPORE PRAESTITI
SERVO DEI FR. UGOLINO A GUALDO CAPTANEORUM, ORDINIS EREMITARUM
SANCTI AUGUSTINI, BEATO NUNCUPATO.
Vetera et nova documenta, etiam ab agiographis provinciae U m b r i a e
producta, Dei F a m u l u m Ugolinum a Gualdo Gaptaneorum, q u e m Ordo
E r e m i t a r u m S. Augustini inter s u o s a l u m n o s cooptasse gloriatur, Bevaniae o r i u n d u m et Gualdi n a t u m vertente saeculo decimotertio t r a d u n t .
In natali oppido a p a r e n t i b u s pie institutus, et puer et adolescens praeclara praebuit exempla virtutum, potissimum vitae solitariae et poenitentis caelestium r e r u m contemplationi coniunctae. Eodem in loco
m a g n u s a d h u c exstat lapis in memoriam Dei Servi orantis, n o m i n e
Beato Ugolino appellatus. In Augustinianum E r e m i t a r u m Ordinem benevole receptus, ipse praecepta et consilia religiosae familiae fideliter
observasse sanctique viri opinione a p u d suos et exteros inclaruisse
fertur, concivibus frustra conantibus ut in patriam, iuxta omnium vota,
reverteretur. Circa a n n u m 1258, iterum i n s t a n t i b u s Gualdensibus civibus
illisque monachis S. Benedicti libenter a n n u e n t i b u s , eorum monasterium cum ecclesia praefato Ordini Augustinianensi legitime a t t r i b u t u m
fuit. T u n c Ugolinus, Superiorum iussu, in patriaro^reversus, m o n a c h u s
et prior u n a cum socio beato Angelo a Fulgineo possessionem cepit
conventus et ecclesiae, quam i m p e n s a voluntate et cura instauravit et
honori sancti P a t r i s et Doctoris Augustini dica vit. Biennium ibi vixit
Dei F a m u l u s sancteque obiit die I ianuarii anni 1260. F u n e r e solem n i t e r acto et quovis ordine civium confluente, eius corpus in eadem
ecclesia s e p u l t u m fuit; ubi duos circiter a n n o s quievit integrum, donec
a q u o d a m religioso sodali pes dexter abscissus est et ecclesiae florentinae ad ipsum Ordinem Augustinianensem pertinenti d o n a t u s . Quo
t a m e n idem corpus, veluti t h e s a u r u s , melius custodiretur, auctoritate et
iussu Bartholomaei Episcopi Spoletani in ecclesiam parochialem Ss. Antonii et Antonini m a r t y r u m , ab ipsomet Episcopo consecratam, transl a t u m fuit. Ibidem u s q u e ad a n n u m 1640 legebatur vetustissima inseria
182
Acta Apostolicae Sectis - Commentarium, Officiale
ptio m a r m o r e a , eodem a n n o r e s t a u r a t a , q u a e refert consecrationem
eiusdem ecclesiae rite perfectam t e m p o r e Urbani IV a n n o 1262, die dominica 2 septembris, intervenientibus septem Episcopis Umbriae, n e m p e
Spoletano, Assisiensi, E u g u b i n o , Fulginatensi, Nucerino, I n t e r a m n e n s i
et Tudertino. Singuli antistites p o s u e r u n t indulgentias, in forma consueta l u c r a n d a s a fidelibus visitantibus ipsam ecclesiam consecratam
ad honorem Dei et B. Mariae semper Virginis et Ss. Antonii et Antonini
m a r t y r u m , quorum corpora hic quiescunt et corpus B. Ugolini. Id q u o q u e
describitur a Ludovico Iaeobiili agiographo s a n c t o r u m et b e a t o r u m
Umbriae et confirmatum ab Actis sacrae Visitationis in Castro Gualdo
Gaptaneorum mense iulio a n n o 1713 peractae a Carolo Hyacintho Lasca ris, O. P., Episcopo Spoletano, qui etiam invisit t u m hortum B. Ugolini n u n c u p a t u m , t u m reliquias Ecclesiae, prope d o m u m paternam, sub
titulo Beati Ugolini ab Universitate, eo defuncto, aedificatam Progressu
temporis, ne corpus Servi Dei furtim raperetur, in arca n u c e a affabre
sculpta et d e a u r a t a inclusum, in ecclesia s u b t e r r a n e a collocatum fuit
super altari eidem B. Ugolino dicato, sub quo a s s e r v a b a t u r corpora
praefatorum s a n c t o r u m m a r t y r u m . Deinceps Confraternitas a misericordia et a B. Ugolino n u n c u p a t a canonice illic erecta est, cuius sodales
saccis nigris incedunt sub proprio vexillo, adiecta ipsius Beati imagine.
Ex d o c u m e n t i s authenticis a n n o 1470 constat q u o d illo a n n o P e t r u s Sañtessis seu Faressis, prior F r a t e r n i t a t i s B. Ugolini, t e s t a m e n t o reliquit
libras decem denariorum pro opere sancti Ugolini speciatim ecclesiae
fatiscenti r e p a r a n d a e , q u o d opus ipsa Gualdensis civitas perficiendum
susceperat. Pia vero sodalitas a n n o 1568, aggregata sodalitati r o m a n a e
a S. I o a n n e Decollato, ad haec u s q u e t e m p o r a Servi Dei cultum fovet
et provehit eiusque festos dies solemniter peragit, et in sacris functionibus et processionibus quisque ex prioribus fraternitatis insigne honoris
et potestatis praefert effigie Sancti I o a n n i s Decollati et B. Ugolini decor a t u m . I n s u p e r ad cultum Servi Dei a u g e n d u m , Gualdenses in statuto
civitatis, a n n o 1483 edito, s t a t u e r u n t et o r d i n a v e r u n t q u o d praefatae
ecclesiae S. Augustini in festivitate beati Ugolini, die I ianuarii, quot a n n i s dentur et offerantur d u a e librae cerae per dictum C o m m u n e .
Nec p r a e t e r e u n d u m est quod in pariete cubiculi adiacentis m e m o r a t a e
ecclesiae a d s u n t depictae sacrae i m a g i n e s ; n e m p e : Domini nostri Iesu
Christi cruci afíixi in medio, B. Mariae Virginis ac S. Ioannis Evangelistae ad latera crucis et S. Mariae Magdalenae ad pedes Crucifixi. Aspicitur q u o q u e b e a t u s Ugolinus i n d u t u s veste nigra sui Ordinis et cinctus in capite aureola eiusdem formae ac aliae imagines. Ipse m a n u
dextera defert filium et sinistra librum a p e r t u m in q u o legitur: « P a r a a
S. Congregatio Rituum
183
<< disum intravi quia Regulam Patris mei Augustini observavi ». Ex
fragmento inscriptionis huic operi subiectae patet ipsum absolutum
fuisse a n n o 1482. P r a e t e r h a e c q u a e ex processu Spoletano d e p r o m p t a
ad antiquitatem cultus Ugolino exhibiti pertinent, causae actores eiusdem
cultus continuationem ad haec u s q u e t e m p o r a c o m p r o b a r e student, praesertim per Acta Sacrae Visitationis in eodem Processu inserta Episcop o r u m Spoletanae dioeceseos, n e m p e Fulvii Ursini saeculo xvi, Maphaei
Barberini, qui postea U r b a n u s VIII fuit, saeculo xvn, Vincentii ab A q u a
et Francisci M. Locatelli saeculo x v n i ; et per sacras functiones solemniter celebratas a n n o 1904, in honorem Servi Dei, cuius exuviae, occasione reparationis ecclesiae in eius p a r t e m s u p e r i o r e m delatae, restauratione absoluta, in elatum locum post altare princeps collocatae fuerunt.
* Qua d e m u m pietate ac fiducia Gualdenses Ugolinum colunt et invocant
in suis necessitatibus sive publicis sive privatis, opem implorantes et
gratias ob accepta beneficia reddentes, testes s u n t devotae peregrinationes, oblationes, dona ex voto, candelae accensae et similia ad eius
exuvias h o n o r a n d a s . Quod potissimum accidit in praecipuis solemnitatibus ac in festivitate Servi Dei et q u a n d o , iuxta m o r e m a maioribus
t r a d i t u m , ter in a n n o vel pluries, u r g e n t e necessitate, illa sacra pignora
palam e x p o n u n t u r , ad vitandam m o d a l i t a t e m vel tempore pestilentiae,
ad petendam pluviam, ad p o s t u l a n d a m serenitatem vel pro qualibet alia
necessitate et publica causa. Quibus o m n i b u s superius recensitis aliisque
a r g u m e n t i s in Processu Ordinario Spoletano deductis cum s u b s e q u e n t i
sententia Iudicis delegati s u p e r c a s u excepto a decretis Urbanianis, cuncta haec Acta Processualia ad Sacram R i t u u m Congregationem delata
sunt. Q u u m vero per decretum e i u s d e m Sacrae Congregationis diei
10 februarii 1918 o b t e n t u m fuerit, ut in h a c causa servetur vetus iuris ordo
ante recentiora decreta dierum 11 novembris et 31 decembris 1913 vigens,
nihil obstat q u o m i n u s ad ulteriora procedatur. Quapropter, instante
R m o P. Eustasio Esteban, Ordinis Eremitarum S. Augustini postulatore
generali, c o m m u n i a vota universae religiosae familiae Augustiniensis et
cleri populique Gualdensis etiam depromente, E m u s et R m u s D n u s Cardinalis P h i l i p p u s Giustini, eiusdem Causae P o n e n s seu Relator, in Ordinario sacrorum r i t u u m Congregationis coetu s u b s i g n a t a die ad Vaticanum
coacto, s e q u e n s d u b i u m discutiendum proposuit : An sententia lata a
Iudice per Rmum
Vicarium Capitularem Spoletanum delegato super cultu
publico et ecclesiastico ab immemorabili tempore praestito praefato Servo
Dei seu super casu excepto a decretis sa. me. Urbani Papae VIII sit confirmanda in casu et ad effectum de quo agitur? Et Emi et Rmi P a t r e s sacris
tuendis ritibus praepositi, audito voce et scripto R. P. D. Angelo Mariani,
184
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
Fidei Promotore generali, cunctis diligenter expensis, rescribere censuer u n t : Affirmative, seu confirmandam esse sententiam. Die 11 martii 1919.
Quibus omnibus Sanctissimo Domino nostro Benedicto P a p a e XV
per infrascriptum Cardinalem sacrae R i t u u m Congregationi Praefectum
relatis, Sanctitas Sua Rescriptum eiusdem Sacri Consilii r a t u m habuit
et confirmavit, die 12 eisdem mense et a n n o .
A. CARD. VICO, Ep. P o r t u e n . et S. Rufinae,
S. R. G. Praefectus.
L. $ S.
Alexander
Verde,
Secretarius:
II
PAPIEN.
DECRETUM CONFIRMATIONIS
CULTUS
AB
IMMEMORABILI TEMPORE PRAESTITI
SERVO DEI ISNARDO DE CHIAMPO, SACERDOTI PROFESSO ORDINIS PRAEDICATORUM, BEATO VEL SANCTO NUNCUPATO.
Sub a n n u m trigesimum saeculi x n i sodales Ordinis Praedicatorum a
Rodobaldo II, eximiae sanctitatis viro et praesule de venerabili ecclesia
Papiensi praeclare merito, dono acceptam h a b u e r u n t ecclesiam S. Mariae
de Nazareth, in suburbio civitatis, t r a n s fluvium Ticinum sitam, u n a cum
agro adiacente, in quo, consilio et opibus eiusdem praesulis adiuti, convent u m erexerunt, duce F r a t r e I s n a r d o de Chiampo, seu.-Vicentino; quippe
qui, iuxta vetera documenta, ex pago Chiampo, prope Vicentiam, oriundus erat. Ex Annalibus tam civitatis Papiensis q u a m Ordinis P r a e d i catorum certo constat eum, d u m Bononiae studiis vacabat, ab ipso P a t r e
legifero S. Dominico, a n n o circiter 1219, habitu Ordinis Praedicator u m i n d u t u m fuisse atque, spiritu eiusdem sancti Patriarchae repletum,
divini Verbi praedicandi officium sibi d e m a n d a t u m a r d e n t e r explevisse.
Conventum vero Papiensem, ad q u e m condendum missus fuerat, ad
obitum u s q u e vitae sanctimonia sacrisque ministerii operibus illustravit,
ita ut cum Episcopo Rodobaldo, caelesti q u a d a m amicitia sibi iuncto,
Papiensis veluti alter apostolus haberetur. Vir etenim fuit magnae orationis, caritate erga Deum et homines accensus, virgínea nitens castitate ac poenitentiae exercitiis mire addictus, q u i b u s mediis, Deo benedicente, multos catholicos ad meliorem frugem reduxit, haereticorum
vero, eo tempore pervicaciter insultântium, conatus repressit. Miracu-
S. Congregatio Bituum
185
l o r u m etiam dono insignem, iidem traditionis fontes F r a t r e m I s n a r d u m
claudos, surdos, mutos, m a n i b u s q u e vel aliis m e m b r i s captos ac debiles
perfectae sanitati restituisse ferunt. T a n d e m , post graves labores in
Dei gloriam pro a n i m a r u m salute susceptos, Vir Dei, lethali correptus
morbo, die 19 martii anni 1244, o m n i u m peccatorum confessione humiliter praemissa ac sacramentis Ecclesiae rite expiatus, in osculo Domini
quievit, t a n t a sanctitatis fama potitus, ut inde ab obitu eiusdem u s q u e
ad h a n c n o s t r a m aetatem cultus publici et ecclesiastici honores eidem
tributi fuerint. Corpus quidem venerabilis Viri in ecclesia veteris coenobii Papiensis S. Mariae a Nazareth h u m a t u m fuit et pluries deinde
e u m h o n o r e t r a n s l a t u m , p r o u t ipsi F r a t r e s P r a e d i c a t o r e s sedem vel
sponte mutaverunt, vel inviti m u t a r e coacti fuerunt; prius quidem in
ecclesiam S. Andreae de Realibus, deinde in templum S. T h o m a e Apostoli, ubi sacellum Beato Isnardo dicatum diu extabat, postea, s u b finem
saeculi XVIII, in ecclesiam S. P e t r i in Caelo Aureo n u n c u p a t a m , ac
demum, extinctis u n a cum ceteris Familiis religiosis in civitate Papiensi F r a t r i b u s Praedicatoribus, in Basilicam Ss. Gervasii et Protasii,
ubi etiam n u n c sub altari sancti P a t r i a r c h a e Francisci fidelium venerationi expositum quiescit. Neque vero Papiae t a n t u m ac circa reliquias
beati isnardi, verum etiam in dioecesi et territorio Vicentino, u n d e
erat oriundus, aliisque in regionibus, imo in toto P r a e d i c a t o r u m Ordine
eius memoria cultu publico et ecclesiastico cum titulo beati vel etiam
sancti h o n o r a b a t u r , prouti facile est perspicere ex Actis Processus, Ordinaria potestate a R m o Episcopo Papiensi recenter constructi. P r a e
ceteris placet seligere elogium quo S. Antoninus, O. P., archiepiscopus
Florentinus, in suis Ghronicis, editis circiter anno 1453, inter viros maximae sanctitatis et miraculis coruscantes, a d n u m e r a t q u o q u e I s n a r d u m
Priorem olim Papiensem. C o m m e m o r a n t u r etiam imagines et reliquiae
in ecclesiis et oratoriis publicae venerationi expositae a t q u e votivae
tabellae pro beneficiis acceptis ad t u m u l u m Servi Dei appensae. Neque
omittenda est imago quinta ex q u a d r a g i n t a iconibus per T h o m a m Mutinensem a n n o 1251 depictis in aula m a g n a t u n c coenobii Ordinis Praedicatorum, n u n c Seminarii Tarvisini, quae quidem imago refert Isnardum devote dispositum ad divini Officii recitationem, radiis in capite
redimitum, titulo Beati litteris gothicis ad calcem apposito et sinistrórsum eisdem caracteribus ita d e s c r i p t u m : « B. Fr. I s n a r d u s Ordinis
« F r a t r u m Praedicatorum, fuit vir valde religiosus, fervens et excellens
« praedicator, per q u e m Deus multa miracula fecit ». Mentione q u o q u e
dignum est quod in Martyrologio Ordinis P r a e d i c a t o r u m a n n o 1604
R o m a e evulgato, inter beatos Confessores Fr. I s n a r d u s recensetur cum
ACTA, vol. XI, n. 6. — 1-5-919.
13
186
Acta Apostolicas Sedis - Commentarium Officiale
hoc elogio : « In conventu Papiensi, sanctitatis praestantia nobilis, multis
« editis miraculis effulsit ». I t a q u e q u u m o m n i a in p r o m p t u essent ut
de hac Causa confirmationis cultus a p u d Sacram R i t u u m Congregationem ageretur, instante R m o P. Mauro Maria Kaiser, Ordinis Praedicat o r u m postulatore generali, attentisque postulatoriis litteris q u o r u m d a m
Illmorum et Ríñorum- S a c r o r u m Antistitum, necnon Capitulorum Cathedralium Ecclesiarum a t q u e cleri et populi Papiensis et Vicentinae dioecesium, rogantibus praepositis Ordinum F r a t r u m P r a e d i c a t o r u m et Minor u m , E m u s et R m u s D n u s Cardinalis Iosephus Calasanctium Vives y
Tuto, loco et vice Emi et Revmi Dui Cardinalis Sebastiani Martinelli,
causae Ponentis seu Relatoris, in Ordinario sacrorum rituum Congregationis coetu die 10 decembris 1912 ad Vaticanas aedes coadunato,
sequens d u b i u m discutiendum proposuit : An sententia lata ab Elmo et
Rmo Dno Episcopo Papiensi super cultu ab immemorabili tempore Servo
Dei Isnardo de Chiampo, Ordinis Praedicatorum, exhibito, seu super casu
excepto a decretis s. m. Urbani Papae VIII sit confirmanda in casu et ad
effectum de quo agitur? Et Emi ac Revmi P a t r e s sacris tuendis ritibus
praepositi, post relationem ipsius Emi Proponentis, audito etiam voce et
scripto R. P. D. Alexandro Verde, Fidei promotore, o m n i b u s accurate
perpensis, rescribere c e n s u e r u n t : Affirmative seu sententiam esse confirmandam. Q u a m resolutionem ab ipso Cardinali Sebastiano Martinelli
s a c r o r u m r i t u u m Congregationi Praefecto relatam, S u m m u s Pontifex
P i u s X r a t a m h a b u i t et confirmavit, die 11, eisdem mense et a n n o .
Attamen ob speciales circumstantias optatum decretum confirmationis Apostolicae editum n o n fuit. Nunc autem, instante R m o P. Ludovico Fanfani, Ordinis Praedicatorum postulatore generali, etiam universae religiosae Familiae S. Dominici fervida et supplicia vota depromente, a t q u e ab infrascripto Cardinali sacrae R i t u u m Congregationi
Praefecto Sanctissimo Domino nostro Benedicto P a p a e XV de praefatae
Causae statu eiusque peculiaribus adiunctis facta relatione, Sanctitas
Sua declarare atque statuere dignata est, ut praesens decretum confirmationis p r a e n o t a t a e sententiae de casu excepto seu de cultu i m m e m o riali Servo Dei Isnardo de Chiampo, sacerdoti professo Ordinis P r a e dicatorum, exhibito, prouti de more publicetur. Contrariis n o n obstantibus q u i b u s c u m q u e . Die 12 martii 1919.
A. CARD. V I C O , E p . P o r t u e n . et S. Rufinae,
S. B.
G. Praefectus.
L. % S.
Alexander
Verde,
Secretarius.
187
S. Congregatio Rituum
III
AURELIANEN.
CANONIZATIONIS BEATAE IOANNAE DE ARC, VIRGINIS, AURELIANENSIS PUELLAE
NUNCUPATAE.
SUPER
DUBIO
An et de quibus miraculis constet, post indultam, eidem Beatae venerationem, in casu et ad effectum, de quo agitur?
Cunctas inter res, quibus passim facileque abuti consueverunt catholico nomini adversi homines, exstat profecto ea atque eminet, quae pro
arbitrio effingitur m a g n a q u e praedicatione extollitur, q u a e q u e amor est
patriae, q u e m a d m o d u m cuiusvis superioris recentiorisque aetatis scite
n o n m i n u s q u a m apte m o n u m e n t a testantur.
Ducto siquidem initio ab ipsa adorabili Iesu Christi Redemptoris
persona, d u m per medium populum, per vias et plateas transibat Ille
benefaciendo et s a n a n d o omnes, impia et blasphéma in E u m iacta est
calumnia, quod scilicet subverteret gentem. Utque consentaneum p r o r s u s
erat maximeque decebat fideles Eiusdem sectatores, n o n absimilis opinionis iniqui tate, sub nascentis Ecclesiae exordio, primi agitati s u n t
Christiani iique, quo in odium invidiamque popularem a d d u c e r e n t u r ,
veluti reipublicae inutiles i n s i m u l a b a n t u r , periculosi cives, seditiosi,
imperii atque imperatoris hostes. Quin a u t e m subsequentibus saeculis
pedetentim quiesceret, itinere potius progredi visa est calumnia, q u a m v i s
eadem componi n e q u a q u a m possit cum christiana catholici hominis
professione eique imo plane repugnet, sicut aperte docet communiter
recepta Ecclesiae doctrina, q u a m , ceteros inter, valide strenueque t u e t u r Angelicus Doctor, quippe cuius h u c spectans t a m gravibus t a m q u e
perspicuis expressa verbis, haec sententia prostat : Homo efficitur diversimode aliis debitor secundum diversam eorum excellentiam, et diversa
beneficia ab eis suscepta. In utroque autem Deus summum obtinet locum;
qui et excellentissimus est et est nobis essendi, et gubernationis primum
principium. Secundario vero nostri esse et gubernationis principium sunt
parentes, et patria, a quibus et in qua et nati et nutriti sumus. Et ideo
post Deum, maxime debitor est homo parentibus et patriae. Unde sicut
ad religionem pertinet cultum Deo exhibere; ita secundario gradu ad pietatem pertinet exhibere cultum parentibus et patriae (2 , 2 , quaest. 101,
art. 1).
a
ae
188
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
Quod si haec omnia de quolibet Christifideli, qui m e m o r sit professionis suae, affirmari praedicarique oportet, s u m m u m attigisse grad u m in eo dicenda sunt, cuius n o n c o m m u n e s neque vulgares, sed
heroicas fuisse constat christianas exercitas v i r t u t e s ; eaque idcirco ad
Beatam I o a n n a m de Arc, Aurelianensis Puellae p e r n o t a m nomine, vix
a t q u e transferuntur, statim levissimoque negotio p l a n u m fit a t q u e perspicuum, q u a m temere q u a m q u e iniuste se gerant illi, qui ipsam Aurelianensem Puellam, vitam eius gestaque res, ad h u m a n a e t a n t u m opis
facultatem dimetientes, omni divinae virtutis instinctu exuere se posse
arbitrentur. Reverá, quae Aurelianensis Puella fuerit; q u a e peculiaris
eiusdem vivendi agendique ratio ad sextum u s q u e ac decimum suae
aetatis a n n u m ; q u a e p o s t m o d u m p a t r a t a per ipsam gloriosa et inaudita facinora, q u i b u s inclinatae valde et afflictae in integrum restitutae
s u n t patriae s o r t e s ; qui funestissimus d e m u m eiusdem i n t e n t u s , cum,
inique a suis prodita, ab hostibus capta, caedi omnium teterrimae tradita, sacra Eucharistia refecta, oculis in Christi Crucem defixis, implorata, coram populo confertissimo, pro suae mortis auctoribus venia,
crepitantibus flammis est a b s u m p t a ; ad haec sane omnia e o r u m q u e
adiuncta tranquillum a n i m u m et praeiudicatae opinionis expertem qui
p a r u m p e r attendat, facere procul dubio nequit, quin christianam veri
nominis heroidem agnoscere cogatur a t q u e revereri.
Etenim, secus si esset, q u a e n u p e r cursim r a p t i m q u e describere
consilium et cura fuit, quibusque, brevius et expressius quo fieri potuit,
I o a n n a e Arcensis exhibetur imago, nullam amplius sui nanciscerentur
explicationem; idque facto suo ostendere fermeque confiteri vel ipsi visi
sunt, qui innocentissimae Virgini t a n t u m p a r a v e r u n t exitium. Hi porro
q u u m n e q u e ipsi inficiari a u d e r e n t q u a e egit q u a e q u e operata illa fuit,
insciae rusticaeque a d o l e s c e n t i a e conditionem longissime exsuperasse
potestatem que, Rationalistarum t a m e n scholae ut erant addicti, ne
d a r e n t gloriam Deo, t a m q u a m sagam a t q u e veneficam rapere e a m in
ius n o n d u b i t a r u n t ; eoque ex capite, per s u m m u m scelus, d a m n a t a
quidem est; ast n o n incassum in iis, q u a e sibi propositae fuerant, interrogationibus iugiter constanterque professa illa fuit semetipsam actionesque s u a s subiicere Ecclesiae fidenterque se appellare ad Dominum
P a p a m ; q u a n d o q u i d e m , aliquot post a n n o s , eius instante m a t r e ac duob u s germanis fratribus, veritatis iustitiaeque patrocinium volenti animo
suscepit fel. rec. Callistus P a p a III.
H u i u s n a m q u e S u m m i Pontificis apostolica auctoritate, apposita
condita fuit inquisitio, q u a r e s antea iudicata penitus est rescissa planeque deleta Arcensis Puellae infamia; q u o d q u e longe maius, i n e u n d a e
S.
Congregatio Rituum
189
causae Beatificationis Stratum et c o m p l a n a t u m est iter; ex praefata
quippe inquisitione magni pretii eruta s u n t facta, pleraque sat firma
s u m p t a s u n t a r g u m e n t a ad heroicas eiusdem Arcensis Puellae demons t r a n d a s virtutes, q u a e t a n t a m postea adeptae sunt firmitatem et certitudinem, q u a n t a eisdem ex duplici obvenit miraculorum accessione.
Vix enim peracta Beatificatione, novorum prodigiorum m a n a r e coepit
fama, q u o r u m ex n u m e r o binae, de q u i b u s agitur, percensentur s a n a tiones, q u a e q u e pro Beatae I o a n n a e i m p e t r a n d a Canonizatione propositae ab actoribus fuere, e a r u m q u e quadruplici disceptatione absoluta
fuit cognitio. P r i m u m siquidem de re est a c t u m in Congregatione antepraeparatoria, secundo ac tertio in d u a b u s praeparatoriis Congregationibus, q u a r t o denique in Congregatione generali, quae, die decima
octava superioris mensis martii, coram Sanctissimo Domino nostro
Benedicto P a p a XV coacta fuit; in eaque a Reverendissimo Cardinali
ianuario Granito Pignatelli di Belmonte, causae Relatore, sequens ad
discutiendum propositum est D u b i u m : An et de quibus miraculis constet, post indultam Beatae Ioannae de Arc venerationem, in casu et ad
effectum, de quo agitur? Reverendissimi Cardinales et P a t r e s Consultores s u u m ex ordine protulerunt suffragium; v e r u m t a m e n Sanctissimus
Dominus noster supremam distulit edere sententiam, cunctos interea
m o n e n s Suffragatores, orando obsecrandoque oportere Dei exquirere
voluntatem. Q u u m vero mentem S u a m patefacere statuisset, hodiernam
designavit diem Dominicam Passionis; ideoque, Sacro devotissime peracto, ad Vaticanas Aedes arcessiri voluit Reverendissimus Cardinales
Antonium Vico, Episcopum P o r t u e n s e m et S. Rufinae, sacrae rituum
Congregationi Praefectum, et I a n u a r i u m Granito Pignatelli di Belmonte,
Episcopum Albanensem causaeque Relatorem, u n a cum R. P. Angelo
Mariani, Fidei P r o m o t o r e generali, meque insimul infrascripto Secretario,
eisque a d s t a n t i b u s , solemniter p r o n u n c i a v i t : Constare de duobus miraculis; de primo n e m p e instantaneae perfectaeque sanationis Mariae Antoniae Mirandelle a morbo plantari perforante; deque altero instantaneae
perfectaeque sanationis Theresiae Bellin a tuberculosi peritoneali, nec non
a lesione organica orificii mitratici.
Hoc Decretum publici iuris fieri et in acta sacrae rituum Congregationis referri mandavit octavo idus apriles a n n o MCMXIX.
f$ A. CARD. VICO, E p . P o r t u e n . et S. Rufinae,
S. B.
L.
C. Praefectus.
s.
Alexander
Verde,
Secretarius.
190
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
IV
PRAEFATTONES IN MISSALI ROMANO INSERENDAE
I
PRAEFATIO IN MISSIS DEFUNCTORUM
P e r o m n i a saecula saeculorum.
RJ\ Amen.
f. Dominus vobiscum.
RJ\ Et cum spiritu t u o .
f. Sursum corda.
RJ\ H a b e m u s ad D o m i n u m .
•f. Gratias a g a m u s Domino Deo nostro.
RJ. Dignum et i u s t u m est.
Vere dignum et i u s t u m est, a e q u u m et salutare, n o s tibi semper
et ubique gratias agere, Domine sancte, Pater omnipotens, a e t e r n e Deus,
per Christum D o m i n u m n o s t r u m . In quo nobis spes beatae resurrectionis effulsit : ut q u o s contristai certa m o n e n d i conditio, eosdem consoletur futurae immortalitatis promissio. Tuis enim fidelibus, Domine,
vita m u t a t u r , n o n tollitur: et dissoluta terrestris h u i u s incolatus domo,
aeterna in caelis habitatio c o m p a r a t u r . Et ideo cum Angelis et Archangelis, cum Thronis et Dominationibus, c u m q u e omni militia caelestis
exercitus, h y m n u m gloriae t u a e canimus, sine fine dicentes.
URBIS ET ORBIS
Sanctissimus Dominus Noster Benedictus P a p a XV, ex Sacrorum
R i t u u m Congregationis consulto, suprascriptam Praefationem propriam,
in Missis Defunctorum u b i q u e locorum in posterum recitandam, approbavit, a t q u e in futuris Missalis R o m a n i editionibus rite inserendam iussit.
Die 9 aprilis 1919.
£g A. CARD. Vico, Ep. Portuen. et S. Rufinae,
S. B. G. Praefectus.
Alexander
Verde,
Secretarius.
191
S. Congregatio Rituum
II
PRAEFATIO IN FESTIS S. IOSEPH, SPONSI B. MARIAE VIRGINIS
\ Sequens Praefatio dicitur in Festo, in Solemnitate et per Octavam
S. Ioseph. In Missis votivis dicitur: Et te in veneratione.
P e r o m n i a saecula saeculorum.
RJ. Amen.
f. Dominus vobiscum.
RJ. Et cum spiritu t u o .
f. S u r s u m corda.
RJ. H a b e m u s ad Dominum.
f. Gratias a g a m u s Domino Deo nostro.
RJ. Dignum et iustum est.
Vere dignum et i u s t u m est, a e q u u m et salutare, nos tibi semper et
u b i q u e gratias agere, Domine sancte, P a t e r omnipotens, aeterne D e u s :
Et te in Festivitate beati Ioseph debitis magnificare praeconiis, benedicere et praedicare. Qui et vir iustus, a te Deiparae Virgini S p o n s u s
est d a t u s : et fidelis servus ac p r u d e n s , super Familiam t u a m est constit u t u s : ut Unigenitum t u u m , Sancti Spiritus o b u m b r a t i o n e conceptum,
paterna vice custodiret, Iesum Christum Dominum n o s t r u m . P e r q u e m
maiestatem t u a m l a u d a n t Angeli, a d o r a n t Dominationes, tremunt Potestates. Caeli, caelorum que Virtutes, ac beata Seraphim, socia exsultatione
concelebrant. Cum quibus et n o s t r a s voces, ut admitti iubeas, deprecamur, supplici confessione dicentes.
URBIS ET ORBIS
Sanctissimus Dominus Noster Benedictus P a p a XV, ex S a c r o r u m
R i t u u m Congregationis consulto, pro s u a q u o q u e pietate erga S a n c t u m
Ioseph, Beatae Mariae Virginis S p o n s u m et Catholicae Ecclesiae P a t r o n u m , suprascriptam Praefationem propriam, in Missis de eodem Sancto
Ioseph ubique locorum in posterum a d h i b e n d a m , approbavit, a t q u e in
futuris Missalis R o m a n i editionibus rite inserendam iussit. Die 9 aprilis 1919.
)$l A. CARD. VICO, E p . P o r t u e n . et S. Rufinae,
S. R. C.
Praefectus.
L. % S.
Alexander
Verde,
Secretarius.
192
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
ACTA
TRIBUNALIUM
SACKA ROMANA BOTA
GRAVINEN.
NULLITATIS
MATRIMONII
(PERRINO-TROTTA)
Benedicto Pp. XV feliciter regnante, Pontificatus Dominationis Suae
anno quarto, die 2 iulii 1918, BP. PP. DD. Petrus Bossetti, Ponens,
Baphaël
Ghimenti et Maximus Massimi, Auditores de turno, in causa
Gravinen. - Nullitatis matrimonii inter Mariam Antoniam Perrino, actricem, repraesentatam per
legitimum procuratorem, deputatum ex officio,
rev. D. Aloisium Garabini, advocatum, et Dominicum Trotta, reum conventum, interveniente et disceptante in causa Substituto Defensoris vinculi
huius S.
Tribunalis, sequentem tulerunt definitivam sententiam.
In parochiali ecclesia S. Ioannis Baptistae et S. Luciae, civitatis
Gravinae, Maria Antonia Perrino, die 28 aprilis 1892, decimo q u a r t o
aetatis suae a n n o n o n d u m expleto, m a t r i m o n i u m contraxit, Tridentini
lege servata, cum Dominico Trotta. Mulieris a d m o d u m difficile erat
i n g e n i u m : « E r a t r o p p o vivace; facilmente usciva a baloccarsi in i s t r a d a ;
« è molto sventata ». Quare eius mater, vel a tenera filiae aetate, uti
debuit severitate, verberibus n o n exclusis, ad illam in officio contin e n d a m ; immo p e r s u a s u m etiam habuit, coniugalem societatem efficax
r e m e d i u m futurum filiae indoli m o d e r a n d a e a t q u e corrigendae. « La
« m a d r e diceva, che per il carattere troppo vivace, e per i frequenti atti di
« pazzia di lei, stimava buono darle presto l'appoggio del marito, essendo
« la figlia troppo leggera, vivace, pazzerella e facile ad amoreggiare :
« credeva necessario darle subito lo stato matrimoniale ». Sed contrar i u m p r o r s u s accidit; coniugali enim consortio i n s t a u r a t o , Maria Antonia,
quin ullo modo se corrigeret, suae indoli indulgens, adulterinos fovit
a m o r e s ; a viro in flagranti flagitio deprehensa, n o n levibus fuit verberibus
affecta: « allora volle punirla, percuotendola e ferendola con u n a s c u r e ;
« t a n t o che le portò via u n a parte del padiglione di un orecchio ». Inde,
S. Bomana Bota
193
orta inter coniuges dissidia, q u o r u m exitus fuit mulieris discessus a viro,
a m a t r i m o n i o contracto a n n o vix elapso, quae Barium cum amasio contendit, ad virum s u u m n u n q u a m reversura. Revera, viginti aliis elapsis
annis a desertione viri, Maria Antonia coram Ordinario Gravinensi,
die 14 augusti 1918, petiit m a t r i m o n i u m s u u m , ex capite vis et m e t u s
sibi illati a matre, nullum declarari. At, processu instituto, in contumacia viri causa fuit disceptata; sed sententia, quae prodiit, fuit contraria mulieri actrici, q u a e ad H. S. T. rite appellavit. Cum constitisset,
Dominicum Trotta Americanas oras appulisse, per edictum, in Commentario officiali Ada Apostolicae Sedis insertum, iterum fuit citatus, sed
sine effectu. Ideo, viri perdurante contumacia, in hodierno T u r n o Rotali
causa definienda proponitur s u b formula dubii : An constet de matrimonii
nullitate in casu.
Ius quod attinet. - Matrimonium cum sit ipsemet contractus naturalis
sacramenti a u c t u s dignitate (Pius VIII; Encycl. Humilitati, 24 maii 1829),
adeo ut s a c r a m e n t u m et contractus sint aliquid u n u m individuum prorsus
(Pius IX, Encycl. Ad Apostolicae, 1851), n o n aliter ac contractus ceteri
consensu perficitur (cap. 5, de Bigam., 1. 30, de B. L); et talis consensus
requiritur, qui sit omnino liber et i m m u n i s a qualibet coactione (CC. 1415-28, de spons. et matrim., cap. 2, de eo qui dux. in matrim., etc). Quare
communis est theologorum et canonistarum sententia, matrimonium, vi
et metu initum, nullum et irritum esse. Et m e r i t o ; si enim vis physica
sit adhibita, q u a e in corpus, n o n in animum, cadit, consensus deest;
nam
quis posset nolens velle, si moralis deest plena libertas, quam
sacri canones in nupturientibus r e q u i r u n t ?
Metus enimvero, qui in a n i m u m cadit, etsi libertatem enervet, n o n
enecat t a m e n ; n a m quisquis ad
malum v i t a n d u m
aliquid facit, hoc
mavult (D. Thom., 2. 2. 6, 61. L. 21, § 3, Quae met. causa; h. 22 de rit.
nupt), ut ecce si nauta, pelago saeviente, deiicit merces in m a r e ; si facit
voluntate, facit (D'Annibale, Sum, Theol. Mor., 1,105). Quare, metu incusso,
m a t r i m o n i u m simpliciter et absolute est quidem voluntarium, sed est
etiam s e c u n d u m quid, seu sub quodam respectu, involuntarium ; qui
enim solo metu ad illud impellitur, ita agit ut, absente metu, ab eo
abstineret: a t q u e adeo m a t r i m o n i u m , ex solo metu contractum, sociatam
h a b e t q u a m d a m voluntatis tristitiam ac repugnantiam, licet inefficacem.
Hoc sacri canones reprobant. « Cum locum non h a b e a t consensus ubi
« metus vel coactio intercedat, necesse est ut, ubi consensus cuiusdam
« r e q u i r i t u r , coactionis materia repellatur. Matrimonium enim solo con« sensu contrahitur, et ubi de ipso quaeritur, plena debet securitate ille
191
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
« g a u d e r e cuius est a n i m u s i n d a g a n d u s , ne per t i m o r e m dicat sibi placere
« q u o d odit, et s e q u a t u r exitus, qui de invitis solet nuptiis provenire »
(cap. 14, de spons. et matrim.). Consequitur inde, erroneum p r o r s u s esse
q u o d iudex Gravinensis in sententia appellata hisce verbis a s s e r u i t : « In
« iure vis et m e t u s ad foedus infirmandum, oportet ut tollant omnino
« libertatem et voluntarium omnino destruant, sive sub e x t r e m a violentia,
« sive sub m e t u gravis mali praesentis et futuri ». Nam in casu m e t u s
incussi v o l u n t a s q u o d a m m o d o laeditur; m e t u enim remoto aliter sese
d e t e r m i n a r e t : n o n t a m e n e n e c a t u r ; posito enim m e t u sese ad matrimon i u m d e t e r m i n a t ; hinc adagium : « coacta voluntas, est semper voluntas ».
Et si, hoc minime obstante, m a t r i m o n i u m fit irritum, n o n ex consensus
absoluto defectu est repetendum, sed a iuris dispositione, q u a laeso succurritur et iniuria r e p a r a t u r . H a n c ob c a u s a m m e t u m passo actio datur,
quod metus causa, ad contractum, ceteroquin validum, r e s c i n d e n d u m :
q u a e actio, cum locum non possit habere in matrimonio indissolubili,,
c a u t u m est a iure ut laeso s u c c u r r a t u r ope nullitatis contractus matrimonialis. « Consensus sub tali m e t u a d e s t ; et sicut est sufficiens ad vali« ditatem aliorum contractuum, ita et matrimonii. Ecclesia a u t e m merito
« illum insufficientem declaravit, quia alias parti metum passae succurri
« n o n p o t e r a t » (Gasparri, De matr., II, n. 935). Sic etiam D'Annibale
(loc. cit., III, § 315): « Metus dirimit n u p t i a s , n e m p e (quia semel initae
« rescindi non possunt secus ac alii contractus) ab initio ipso iure ».
Sed hoc n o n de quolibet timore dici debet; n o n enim in foro externo
attenditur m e t u s levis, qui facile contemnitur, et nemo p r a e s u m i t u r
compulsus hoc metu (LL 6, 7 , 8 , Quod met. caus.); nec m e t u s , qui est
ab intrinseco, cum res ipsa m e t u m facit, veluti si n a u t a metuat n a u fragium (C. 17, De regul.), r e u s p o e n a m (Ex L. 21, § 10, C. Quod
met, caus.); sed u n u s m e t u s a t t e n d i t u r , qui est ab exstrinseco, cum
aliquis infert m e t u m ad consensum e x t o r q u e n d u m , ut p u t a si quis,
stricto mucrone, me cogat. Et hoc n o n semper nec eodem modo, sed
t u n c t a n t u m c u m : 1) m e t u s incussus fuerit ad m a t r i m o n i u m extorquend u m (CC. 14, 15, 28, de spons. et matr., cap. 2, de eo qui dux. in matr.);
2) si fuerit iniustus q u o a d s u b s t a n t i a m (C. 10, cod.), immo, iuxta n o n nullos, etiam si fuerit iniustus t a n t u m quoad modum (Lugo, De iust. ei
iur. disp. 2 2 ; Wernz, IV, n. 265); et 3) si fuerit gravis seu cadens in
virum constantem, sive absolute, cum grave est periculum quod imminet,
et aestimatur ex d a m n o , ut p u t a si quis metuat sibi vel carissimis suis
carcerem, verbera, s t u p r u m , etc. (L. 3, 7,8, Quod met. caus.) ; sive relative,
cum gravis est mentis trepidatio, et aestimatur ex affectione m e t u m passi
(L. 3, Ex quib. caus. maior), seu ex cuiusque indole, aetate, sexu, valetu-
S. Bomana Bota
195
dine, etc. (S. Thom., 4. Dist. 29, qu. u n i e , art. 3; Gasparri, De matrim., II,
n. 938, edit. IV; D'Annibale, III, par. 315, edit. II).
Quae de m e t u ordinario s u n t dicta, ad m e t u m etiam reverentialem
pertinent; ad illum scilicet metum, quo reformidamus eius indignationem,
in cuius potestate s u m u s constituti. Hic per se vel n o n est o m n i n o
m e t u s , vel levis est, qui m a t r i m o n i u m n o n irritat: sed si aliquid aliud
accedat, p u t a minae, perpetua indignatio, preces i m p o r t u n a e et constantes, v e t e r a , aliaque huiusmodi, fit qualificatus vereque gravis, qui
ideo m a t r i m o n i u m dirimit. Haec est c o m m u n i s Doctorum sententia
(Reiff., 1. I, t. 40, n. 9 5 ; Schmalzgr., I 1, t. 40, n. 5; Sánchez, I IV .Disp. 15
n. 14; Gasparri, II, n. 943; D'Annibale, 1, § 138, not. 14; Wernz, De
matrim., t. 8, n. 264); haec est iurisprudentia Rotalis (uti videre est, inter
alias, in Parisien., 20 februarii 1910; in alia Parisien., 13 martii 1911),
q u a m semper s e q u u t a est S. Congregatio Concilii.
Q u a n d o de m e t u incusso agitur, qui n o n praesumitur, eius probatio
q u a e alleganti incubit (1, Cum te non solum, ff. de iis quae vis metusque
causa fiunt), aliquo modo differt a probatione in genere requisita ; cum
enim m e t u s probatio sit difficilis, « tum ex p a r t e illum inferentis, cum
« secreto et clam inferatur... praesertim q u a n d o a patre infertur filiae
« s e c u m habitanti » (Rota, Dec. 326, c. Ludovisio); ius canonicum, ad
cuius praescriptum perpendi debet impedimentum, q u o d a m m o d o indulget. Ideo testes a d m i t t u n t u r , qui alias n o n admitterentur, et idonei vocantur, uti in cap. final. De test, n o t a t Glossa. Quare a d m i t t u n t u r domestici,
ipsique consanguinei, et parentes illius, qui m e t u m p a s s u s est (cfr. Fol.
S. Congr. Concilii in Lucerina, Rest, in integr., 26 martii 1768, § Clare);
immo p l u r i m u m defertur iuratae depositioni illius, qui metum p a s s u s
est; praesertim si aliae praesumptiones concurrant, q u a e eidem faveant;
et illi q u o q u e solent audiri, qui m e t u m incusserunt (Rota, Dec. 373, n. 13
et 14, par. 18, tom. I, Recent.). Equidem contra matrimonii valorem pron u n c i a n n o n debet, nisi « r a t i o n u m pro nullitate complexio o m n e pru« deus dubium de existentia impedimenti e x c l u d a t » (Instr. S. Officii,
20 iunii 1883): sed a t t e n t a probationis difficultate in hypothesi declarata, m e t u s retinetur p r o b a t u s « q u a n d o tales testes, coniecturae et
« adminicula simul iuncta concurrunt, ut moralem certitudinem in
« iudice pariant » (Gasparri, II, n. 954) et notetur « p e r p e r a m exquiri
« eas probationes, quae o m n e m in contrarium possibilitatem excludant,
« cum satis superque sit moralis certitudo ex pluribus coniecturis et
« a d m i n i c u l i s simul iunctis p r o m a n a n s » (Reiff., t. 40, n. 7 8 ; S. Congregatio Concilii in Meievitana, Nullit, matrim., 22 decembris 1821,
§ Ioachimae).
196
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
Factum quod spectat. - Iamvero, si o m n i a simul conferantur adiuncta,
q u a e h a b e n t u r in actis, moralis haec certitudo h a b e t u r . Etenim Maria
Antonia Perrino fatetur se, nonnisi a matre s u a coactam, m a t r i m o n i u m
a c c e p t a s s e : « Questo matrimonio... fu t u t t a opera di mia madre. Dap« prima cercava di vincermi con le blandizie; ma, vedendo la mia
«ostinatezza, cominciò ad u s a r m i tutte le sevizie e torture, che solo
« ella sapeva e poteva usarmi... Fu allora che mi rassegnai alla sorte.
« Io mi rifiutai di accettare la proposta (del matrimonio). Le ^ i e di fatto,
« a cui essa ricorreva, sino a percuotermi con della fune bagnata, e con
« b a s t o n i , ...mi atterrivano, ed era allora che, per calmarla, io assen« tivo ». Confessio haec ceu vera probatio retineri non potest cum facta
fuerit post m a t r i m o n i u m accusatum, seu t e m p o r e suspecto (Cap. 5, de
eo qui, tit. 13, lib. 3, X; Instr. Austr., n. 148 et 169; Rota, dec. 264, n. 44,
par. 5, tom. I, Recent.; dec. 165, n. 57, par. Vi, Recent.; Wernz, n.- 745,
edit. 1911); bene vero veluti adminiculum retinetur, quod, aliis adminiculis unitum, omni vi probandi n o n caret.
Talis confessio, facta quoque legitur tempore n o n suspecto, q u a n d o
scilicet de accusatione instituenda in m a t r i m o n i u m Maria Antonia ne
cogitaverat quidem; immo q u a n d o , i g n a r a impedimenti, de hoc ne cogitare
quidem poterat. Hoc ita testatur Sac. Pizza P a s c h a l i s : « Ebbi occasione
« di rivedere la signora Perrino nel 1909... Mi raccontò... che il suo matri« monio era stato disgraziato : che fu la m a d r e Fautrice di esso e, q u a n « t u n q u e contasse a p p e n a 13 anni, con falso attestato fu vinta ogni
« difficoltà. La madre, di carattere violento,... volle il matrimonio prima
« con un altro e, fallito questo, dopo t r e mesi, col T r o t t a . A tal fine nial« trattava la figlia con ingiurie e ricorreva anche a vie di fatto »; idque
p o s t q u a m mulier, interrogata, respondisset, se p r a e c e p t o paschali nond u m satisfecisse, et etiam addidisset, se in concubinatu vivere. Quo audito,
testis Pizza ei consilium praebuit conscientiae suae consulendi per recursum ad Ecclesiam : « Io, dopo di aver preso consiglio da persone com« petenti,... cercai di p e r s u a d e r l a a sottoporre il suo caso al giudizio della
« Chiesa ». P o r r o q u a e candide seipsam accusat de violato paschali praecepto et de turpi concubinatu, m e n t i t a p r a e s u m e n d a n o n est q u a n d o
caetera retulit; et si m e r e t u r fidem q u a n d o contra se loquitur, est etiam
credenda q u a n d o loquitur pro se. Ideo idem testis affirmare nullimode
dubitavit: « Posso con sicura coscienza assicurare, che la signora era
« sincerissima q u a n d o mi faceva tali rivelazioni, e nei diversi interro« gatori, ai quali io la sottoposi in diverse epoche, non ebbe mai a
« variare dalla p r i m a ».
Actricis indoli hoc est conforme ; eam enim testes omnes veridicam
S. Bomana Bota
197
dicunt et mentiendi incapacem, saltem q u o a d u s q u e cum ea consuetudinem h a b u e r u n t , ut d e p o n u n t Laetitia Tata, Rosa Loglisci, Maria Chiarelli, Salvator T r o t t a et Dominica La vecchia, hi duo postremi viri parentes. Ratio non suppetit cur hoc idem retineri n o n debeat pro tempore
s u b s e q u u t o , de quo testes nihil censuerunt affirmare, cum illam a longo
tempore absentem n o n amplius vidissent. Et hoc t a n t o magis quia
mulier, infelix potius q u a m impia, q u a m v i s in concubinatu viveret,
t a m e n religionis officia n o n deseruit, sed, q u a n t u m ei licuit, pietatem
coluit. « Nella chiesa di S. F e r d i n a n d o , ait testis Canonicus B u x , edi« ricava per la s u a pietà », q u a m laudat etiam Sacerdos Pizza.
Quare non est a t t e n d e n d a Substituti Defensoris Vinculi insinuatio,
quae Mariae Antoniae fidem abiudicat, et testium depositiones impetit
illius credibilitatem affirmantium. Eius vita i m p r o b a n d a eam a testificando
n o n repellit; immo quia m e t u m passa est, debet audiri, eiusque depositio debet attendi, nisi falsa d e p r e h e n d a t u r : « iuramento n o n a d h i b e t u r
« fides q u a n d o vehementes contra iurantem coniecturae adsint » (Rota,
dec. 12, n. 6, an. 1911, c. Mori); q u o d in casu p r o b a t u m n o n apparet.
Quae circa metum p a s s u m Maria Antonia deposuit, ex pluribus
verisimilia apparent. Non t a n t u m ipsa deposuit, se proposito matrimonio
cum Dominico T r o t t a m a g n a m habuisse a v e r s i o n e m : « D i s s i a mia
« m a d r e , che non avrei sposato giammai un contadino... Io n o n me la
« s e n t i v o per tante ragioni... Io mi rifiutai di accettare la proposta uni« camente perchè non me la sentivo di sposare un contadino... Il pen« siero rifuggiva dallo sposarmi un u o m o di condizione contadino: ma
« dovetti subire la volontà della m a m m a » ; sed testes etiam hoc idem
confirmant; R o s a Loglisci, actricis amita, ait: «A me, che pure la con« sigliavo a preferire il contadino,... dichiarò che n o n ostante le buone
« doti del giovane, non voleva saperne di sposarsi con un contadino ».
F r a n c i s c u s Perrino, eius p a t r u u s , dixit : « Mi dichiarò di non accettare
« la m a n o di Domenico T r o t t a perchè di condizione contadino »; eamdem
rem deposuit Dominica Lavecchia, sponsi mater, et Angela Giannini.
Iamvero haec Mariae Antoniae r e p u g n a n t i a praesumptionem inducit
metus incussi et laesae illius libertatis, ad essentiam matrimonialis contractus a iure requisitae, ut in casu simili tenuit R o t a (Dec. 326, n. 7,
c. Ludovisio): « Verisimilitudinem deducendo a nimia animi aversione
« e t repugnantia... q u a e sicut declarant a n i m u m Marchionissae alienis« simum a dictis nuptiis (L. si quis § plerique ff. de deleg, et suwtpt.),
« ita removent consensum a contractibus »: et tradit Cosci (De sep. thor.,
' 1 . I, c. 8, n. 54) « ex p a r t e mulieris per testes dicitur p r o b a t u s m e t u s
« si d e p o n a n t de ipsius aversione erga coniugem ante et post riiatrimo-
198
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
« n i u m ». P r a e s u m p t i o haec, aliis u n i t a adminiculis, veritati statuendae
n o n p a r u m inservit.
Enimvero mater Mariae Antoniae valde desiderabat m a t r i m o n i u m
filiae suae c u m Dominico Trotta. « Mia m a d r e - ait actrix - mi disse
« che mi avrebbe dato in moglie al Sig. T r o t t a . . . Volle che io la seguissi
« in casa per esprimere il mio consenso ». Testes etiam idem affirmant:
« Avvertii - ait Salvator Trotta, viri pater - che era la m a d r e a volere
« conchiudere il matrimonio». E a d e m ferme r e p e t u n t Dominica Lavecchia,
mater sponsi, Angela Giannini, q u a e negotii h u i u s fuit valida mediatrix,
Laetitia Tata, et R o s a Loglisci: immo, dum o m n e s u n o ore d e p o n u n t de
dicto matris desiderio, a d d u n t , se h a n c matris agendi rationem n o n probasse. « Si giudicava male - ait Laetitia T a t a - la condotta della madre,
« p e r c h è l'età della fanciulla e il suo c o m p o r t a m e n t o n o n erano atti
« allo stato matrimoniale ». Maria Ghiarinelli deposuit « Io e il vicinato
« c o m m e n t a v a m o la p r e m u r a della m a d r e di lei a dare lo stato alla
« figlia, così giovane ancora, che aveva compito appena i 13 anni ».
Adeo autem v e h e m e n s fuit hoc matris desiderium, ut, cum sponsi
parentes necessariis expensis sustinendis impares essent, et ideo matrimonii celebrationem vellent differre, ipsa difficultatem removit necessariam pecuniam offerens. « A questo provvide la madre della P e r r i n o « d i x i t Salvator Trotta - favorendomi centocinquanta lire »: et etiam,
quod gravius est, m a t r i m o n i u m contra iuris praescriptum coram civili
Magistratu fuit contractum; cum enim Maria Antonia aetatem n o n d u m
h a b e r e t a lege civili s t a t u t a m (Cod. Civ. Mal., art. 15), fraudulenter fides
nativitatis primae filiae eiusdem nominis, q u a e obierat, fuit exhibita, a t q u e
ita in a n n o decimo quinto falso a p p a r u i t constituta. Cuius opera hoc
factum sit non constat in a c t i s ; sed filia m a t r e m a c c u s a t : «Mi sentiva
« t r o p p o piccola, di a p p e n a 14 anni, e mia m a d r e per farmi sposare al
« civile, esibì u n a fede di nascita di mia sorella maggiore, che era m o r t a
« p r i m a che io nascessi, per cui fu dato a me l'istesso n o m e della defunta » :
e a m d e m q u e accusationem confirmat testis de a u d i t u Canonicus B u x :
« Dal racconto della stessa Perrino, e da altre che Vavvicinavano, mi si
« d i s s e che la giovinetta fu fatta sposare con fede di nascita di u n a
« s o r e l l a p r e m o r t a avendo la m a d r e interesse di collocarla presso
« Trotta... ». Verum, attento m a t r i s interesse praemisso, q u o d n e m o alius
habuit, si n o n certitudo, saltem fundata p r a e s u m p t i o habetur, hoc eius
opera factum fuisse.
Hoc semel posito, « c o n s i d e r a n d u m est, u t r u m qui de illata vi accu« s a n t u r , patria potestate et auctoritate pollerent,... q u a e indoles infe« rentium, q u a e conditio, qui mores, q u a r a t i o n e familiam regere con-
S. Bomana Bota
199
« suéverint ; u t r u m ad iracundiam et violentiam essent proclives, ut
« facile, q u o d minabatur, perficerent et animo ita essent duro et obstine n a t o , ut a nemine sibi contradici sinerent », iuxta instructionem
S. Officii, diei 20 iunii 1883. Tale erat Mariae Antoniae matris ingenium, ut, naturalis amoris penitus oblita, in filiam se ostenderit valde
i n h u m a n a m ; q u i n enim studeret filiae suae compati infirmitatibus aetatis a t q u e n a t u r a e , in eam crudeliter saeviit. Hoc ita actrix e x p o n i t :
« Le vie di fatto a cui essa ricorreva sino a percuotermi con la fune
« b a g n a t a , ed a n c h e con bastoni, e propriamente con quello che si
« chiama matterello, ecc.; devo rilevare il carattere di mia m a d r e : era
« stata sempre crudele verso di me fin da q u a n d o ero bambina, perchè
« s o v e n t e mi batteva, anche mi mordeva per frenare la mia t r o p p a vi va« cita ». Et hoc confirmant t e s t e s : « La madre - dixit Rosa Loglisci « ora con insinuazioni, ora con minaccie, ora con vie di fatto, con per« cosse, o morsi, o pizzicotti, cercava di persuadere la figlia alla s u a
« volontà ». Idem t e s t a t u r Laetitia T a t a : « Ricordo che la m a d r e era
« severa con la figlia, e spesso u s a v a con lei mezzi violenti di percosse
« di morsi e di pizzicotti, perchè la figlia era troppo vivace » ; et Irenes
Modugno refert: « So che (Maria Antonia) era frequentemente percossa
« d a l l a madre, e qualche volta anche i n u m a n a m e n t e , e ciò perchè la
« figlia era molto irrequieta e disubbidiente ». Equidem testes referunt,
matrem ita se in filiam gessisse inde ab eius t e n e r a aetate, et etiam
propter eius n a t u r a l e s defectus: ex quo consequi videretur, saevitias n o n
fuisse adhibitas intuitu matrimonii ad consensum in illud extorquend u m : testes de hoc nihil deponunt, et fatentur, se hoc ignorasse. Sed
imprimis ex his colligitur, q u a e fuerit matris indoles, quae ratio gubernandi familiam, passione potius q u a m ratione directa, efferatoque animo
superata. Sed insuper nihil impedit q u o m i n u s saevitiae ad matrimonium q u o q u e obtinendum illatae retineantur. Nam mater, q u a e erga
filiam tali utitur agendi ratione, q u a e vix et ne vix quidem cum belluis adhiberetur, est ita propositi t e n a x / u t sua voluntas sit lex absoluta, et nullo modo permittat filiam s u a m u n q u a m ei detrectare, vitam
secus a c t u r a m perpetuo infelicem sub talis matris i m p e r i o ; et ideo,
posita ex u n a parte filiae reluctantia matrimonio contrahendo, et ex
alia firma matris voluntate ut illud acceptet, iure meritoque potest retineri, matrem i n h u m a n a m , sicut in ceteris, ita et in hoc eadem u s a m
fuisse agendi ratione, ut filiae reluctantiam suae subiiceret voluntati.
Hoc a u t e m solido n o n caret fundamento.
Nam cum de sponsalibus ageretur mater crudelis reluctantem filiam
colaphis caesit, sicut n o n u n a Maria Antonia, sed testes etiam depo-
200
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
s u e r u n t . Illa dixit: « Q u a n d o costui (sponsus), insieme ai suoi, v e n n e
« a casa mia per fare la formale richiesta di matrimonio, io scappai in
« casa di Angela Giannini per n o n comparire, ed oltre u n o schiaffo, ci
« vollero tutte le minaccie di mia m a d r e per i n d u r m i a p r e s e n t a r m i ai
« genitori dello sposo ». Idem confirmat c o r a m iudice: « Il giorno in
« cui nella casa mia si p r e s e n t a r o n o i genitori dello sposo per fare la
« proposta ufficiale.... io mi ridussi nella casa attigua di Angela Gian» nini. Ma sopraggiunse mia madre, la quale volle che la seguissi in
« casa per esprimere il mio consenso, e vedendomi riluttante mi tirò
« u n o schiaffo e mi fece t a n t e minacce che io dovetti seguirla ». I n t e r
testes Angela Giannini d e p o s u i t : « A p p e n a Maria Antonia P e r r i n o vide
« quelle nuove persone in casa, sospettandone, o meglio indovinandone
« l o scopo, cercò di uscire di casa; ma ne fu t r a t t e n u t a dalla madre,
« che la percosse con u n o schiaffo ; ma anche dietro lo schiaffo Maria
« A n t o n i a Perrino fuggì e venne in casa mia dicendomi : " Mia m a d r e
« mi vuol far vedere lo sposo ed io sono fuggita perchè n o n lo voglio „ ».
Inter u t r a m q u e relationem aliqua existit discrepantia, quae t a m e n non
nocet cum sit accidentalis et n o n substantialis; temporis enim respicit
circumstantiam, sed factum est idem, et bene explicatur discrepantia .
haec ex memoriae defectu, cum de facto a g a t u r q u o d viginti ante a n n o s
evenerat. Quod si ita se gessit m a t e r ab initio, etiam in decursu tractationum eodem modo se gessisse merito r e t i n e t u r ; eaedem enim omnes
extiterunt r e r u m et p e r s o n a r u m circumstantiae.
Et revera Dominica Lavecchia socrus actricis refert: « D u r a n t e il
« p e r i o d o delle trattative matrimoniali... io mi sono recata più v o l t e i n
« casa di lei per i preparativi del matrimonio. Avvertivo, che q u a n d o
« giungevo in casa qualche volta la Maria Antonia ci lasciava per andar- «
« sene in casa di quella o di quell'altra vicina, e la madre si muoveva
« a cercarla e a ricondurvela anche rimproverandola. Mi dicevano che la
« madre, q u a n d o n o n si vedeva obbedita, le usasse spesso maltrattamenti
« e percosse, ma ciò n o n è a v v e n u t o mai in mia presenza ». Etiam Angela Giannini hoc idem t e s t a t u r : « Le pratiche matrimoniali continua« rono, ora col consenso di lei ed ora col rifiuto, a seconda le promesse
« di futuri abbigliamenti, o le minaccie, o le percosse » ; et Maria Chiarelli d i x i t : « Non so dire se gli stessi t r a t t a m e n t i , che si continuarono
« nel periodo delle trattative dell'accennato matrimonio, avessero per
« movente la volontà di forzarla all'istesso matrimonio ». Graviora autem
s u n t quae refert amita actricis, Rosa Loglisci : « La m a d r e - ipsa dicit « ed io p u r e preferivamo la proposta di Domenico T r o t t a a quella del« l'artiere... Ma Maria Antonia P e r r i n o preferiva l'artiere al contadino.
S. Bomana Bota
201
« L a m a d r e s e m p r e col pensiero del migliore collocamento, o r a con
« insinuazioni, ora con minacele, ora con vie di fatto, con percosse, con
« morsi e pizzicotti, cercava di persuadere la figlia alla sua volontà... ».
Quae omnia eo processerunt ut testis concludere p o t u e r i t : « Secondo
« me sono convinta che il matrimonio essa lo accettò n o n col proprio
« gusto, ma per obbedire e togliere il motivo dei maltrattamenti, perchè
« u n a volta mi disse : " Me lo piglio, ma n o n con piacere „ ». Vexationes .ergo a m a t r e in filiam adhibitae matrimoniali q u o q u e consensui
extorquendo fuerunt directae; hisce enim « cercava di p e r s u a d e r e la
« figlia alla s u a volontà » ; et hoc t a n t o magis quia Reiffenstuel (1. I,
tit. 40, n. 29) docet « metum in foro externo, si d u b i t e t u r u t r u m directe an
« indirecte incussus fuerit, p r a e s u m i directum » (cf. Gasparri, De Matr., U,
n. 951). I m m o et m e t u m incusserunt, qui cadit in virum constantem.
Nam, ut ait Pignatellus (tom. IX, Cons. 130, n. 19) : « Quando m e t u s ,
« concipitur ex sola qualitate personae, non impedit libertatem ; q u a n d o
« t a m e n concipitur n o n solum ex persona, sed etiam ex qualitate peti« tionis vel iussionis, quia videlicet ostendit a n i m u m o m n i n o determi« n a t u m ad obtinendum q u o d petitur, t u n c certe cadit in constantem
« virum. Quia rationabiliter sibi persuadet, q u o d nisi o b s e q u a t u r petenti,
« sive iubenti, graviter indignabitur. Unde verecundia coniuncta est cum
« timore indignationis et damni, q u o d potest ex ea s e q u i ; et ideo est
« sufficiens, ut cadat in virum constantem; immo si non timeret, n o n
« esset constans, sed t e m e r a r i u s ». Et Glericatus (Dec. 37, de matr., n. 21)
scribit: « Metus reverentialis dupliciter consideratur, vel cum periculo
« alicuius gravis mali, vel sine periculo. P r i m o modo, q u a n d o filius vel
« filia, n o n obstante voluntate patris
timet rationabiliter reddere illum
« sibi infensum, superciliiosum, torve aspicientem, nec placide loquen« tem, et multo magis si audiat e u m d e m verba obbrobriosa dicentem,
« vel ictus et verbera minitantem, a u t alias mortificationes in se pro« mittentem, q u a e omnia r e p u t a n t u r in filio mala gravia et importabilia.
« Secundo », etc.
Non solum matris, sed etiam filiae est p e r p e n d e n d a conditio. Ratio
h a b e n d a est p r i m u m sexus personae, q u a e violentiam p a s s a dicitur;
« facilius enim a n i m u s puellae commovetur, q u a m viri; deinde aetatis,
« educationis, indolis, u t r u m n e m p e mitis ac timida fuerit, an fortis et
« c o n s t a n s ; q u a ratione in familia vivere consuevit, u t r u m sub custodia
« et vigilantia p a r e n t u m , ita ut ab e o r u m imperio semper et in o m n i b u s
« penderet » (Instr. cit.). Et m e r i t o : m e t u m enim graviorem a u t leviorem facit a n i m o r u m affectus; alter siquidem mortem n o n reformidat,
alter minitantium supercilio commovetur. U t r u m a u t e m m e t u s liberum
ACTA, vol. XI, n. 6. — i-5-919.
14
202
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
arbitrium violaverit, in passiva subiecti aestimatione inquiri oportet,
non vero in aliorum opinione, ceu docet B a r b o s a (Voi. decis., 1.1, n. 26):
« Magis verisimilis r e d d i t u r m e t u s , habita consideratione ad p e r s o n a m
« q u a e illum patitur », ut tenuit Rota rationem r e d d e n s his verbis : « n a m
« pueri, in quibus rrùlius est u s u s , et qui omnia maiora, q u a m sint, iudi« eant, propter imperitiam aetatis, r e b u s q u i b u s c u m q u e , etiam levissi« mis, t e r r e n t u r . Et hoc n o n solum in metu, q u e m coactivum appella« mus, locum h a b e r e dicimus, sed etiam reverentiali ». Iamvero Maria
Antonia, cum de matrimonio c o n t r a h e n d o ageretur, decimum tertium
aetatis s u a e a n n u m vix excesserat, q u a n d o iudicii m a t u r i t a t e m n o n d u m
erat c o n s e q u u t a : nec erat talibus n a t u r a e dotibus praedita, ut retineri
potuisset mulier in suo genere formata, q u a e p r u d e n s et fortis existeret, q u a e q u e matrimonialibus obligationibus suscipiendis sat s u p e r q u e
esset idoneos. P a t r e etiam orbata, sub u n i u s matris, adeo severae et crudelis, vivere cogebatur, q u o c u m q u e h u m a n o destituta praesidio. Quibus
in adiunctis, m i r u m esse n o n debet si puellae a n i m u s valde trepidaverit,
et t a n d e m matri s u a e matrimonium' volenti morem gesserit, ne illius
indignationis effectus experire perpetuo cogeretur; adeo ut ea plena
gavisa n o n sit libertate seu securitate, q u a e a sacris c a n o n i b u s requiritur, q u a e q u e maior esse debet q u a m in ceteris contractibus.
Neque dicatur, Mariam Antoniam in die celebrationis matrimonii
laetitiae signa n o n dubia manifestasse: « La festa dello sposalizio fu
« fatta con t u t t a concordia e con t u t t a volontà si recarono a contrarre
« il matrimonio civile e poi quello religioso ; nella festa nuziale mi
« p a r v e contenta e soddisfatta. Nei giorni prossimi del matrimonio, e
« nel dì proprio della celebrazione, mi parve contenta », sicut testes
affirmant; quod ostendit, vel ipsam n o n fuisse coactam, vel a coactione
n o n fuisse ad m a t r i m o n i u m inductam, seu m e t u m ad matrimonii u s q u e
celebrationem n o n p e r d u r a s s e ; adeo ut puella ex nolente facta fuerit
volens. Quo in casu de matrimonii nullitate agi n o n p o t e s t ; m e t u s
enim siquidem fuit incussus, nullitatem n o n induxit, cum u s q u e ad
matrimonii celebrationem n o n perduraverit (Rota, in Bomcma - Matrimonii, 1 iulii 1727; et in Leueorien. - Matrimonii, 10 ianuarii 1727,
c. Calcagnino).
Nam imprimis de actricis laetitia licet d u b i t a r e ; n o n enim omnes
testes affirmant, illam in die matrimonii laetam a t q u e hilarem vere fuisse,
sed dicunt talem sibi visam fuisse : « Mi parve c o n t e n t a »: bene an male
hoc asseruerint n o n constat* cum n u l l u m factum assignaverint verae
letitiae declarandae a p t u m . Sed i n s u p e r in hoc etiam p r a e oculis hab e n d a est conditio puellae n o n solum tenerrimae aetatis, sed etiam
S. Bomana Bota
m
indolis levissimae a t q u e inconstantis, quae vestium sericarum pulchritudine allecta, et amicarum puellarum capta admiratione, omnium, q u a e
p a s s a fuerat, oblita, contenta a t q u e hilaris visa est, c u m e contra intern u s eius a n i m u s matrimonio esset adversus. Hic fuit mos perpetuus
toto negotiationum t e m p o r e a Maria Antonia servatus; eius enim m a t e r
r e l u c t a n t e m filiam p r o m i s s i o n u m h a r u m vestium sibi subiicere curabat,
q u a e t u n c acquiescebat; sed, matris ira sedata, iterum in contrariam
sententiam revertebatur. « È vero che alle insistenze della m a m m a io
« q u a l c h e volta manifestavo la mia volontà affermativa; e ciò soprani tutto q u a n d o mi si facevano promesse di abiti di seta e di altri bei
« doni, perchè a quell'età, cioè nell'età di 14 a n n i n o n compiti, tali cose
« mi facevano piacere. Ma il più delle volte mi rifiutavo sempre, per la
« ragione detta che n o n volevo u n o sposo in quella condizione ». Media
q u i b u s m a t e r u t e b a t u r ad filiam s u b i u g a n d a m « erano minacce, erano
« vie di fatto, che si ripetevano ogni tanto ; ed erano p u r e persuasioni
« e allettamenti; per cui io alle volte mi ribellavo, alle volte a s s e n t i v o :
« e posso dire che q u e s t a fu la storia di più che d u e mesi, che dura« roño i preparativi del m a t r i m o n i o . . . Per calmarla io assentivo, ma
« poi dopo qualche giorno io era daccapo con la ribellione, ed ella ritor« n a v a ai soliti mezzi ». P o r r o puella, quae constanter vult et n o n vult,
p r o u t est vexationibus territa et promissionibus allecta, vel sua utitur
libertate, n o n est retinenda serio voluisse, quod t a n d e m vieta acceptavit :
ad vexationem enim redimendam illud acceptavit, et ideo quamvis revera
in die matrimonii laeta atque hilaris fuerit, inde a r g u m e n t u m n o n oritur
pro d e m o n s t r a n d o libero eius consensu in illius celebratione. Quod est
t a n t o magis r e t i n e n d u m , a t t e n t a generali n a t u r a e lege; virgines enim
n u b e n t e s t a n t a commotione agitari solent in festivo a p p a r a t u , in gratuiationibus omnium, in rei novitate, praesertim si sint tenerrimae aetatis, ut m a x i m a in animo perturbatio insidere soleat, quamvis in ore
debita laetitia appareat. Quare si quae exterius apparuere laetitiae signa
in Maria Antonia, haec bene c o m p o n u n t u r cum eius proposito, quod
ex illis n o n ostenditur m u t a t u m .
Matris ergo considerata n a t u r a , a t q u e eius agendi ratione, filiaeque
inspecta conditione, haec in matrimonio contrahendo u s a n o n fuit ea
libertate, quae plena esse debebat, et talis n o n fuit ob timorem reverentialem qualificatum, qui ex dictis non solum gravis fuit, et directus
ad m a t r i m o n i u m e x t o r q u e n d u m , sed fuit etiam iniustus, quia inducta
est ei n u b e r e , q u e m a v e r s a b a t u r ; et in hoc consistit iniustitia metus. Nam
in matrimonio contrahendo filii n o n h a b e n t dependentiam a p a r e n t i b u s
iure divino et ecclesiastico, neque illorum voluntatem sequi c o g u n t u r ;
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
mi
ideo in casu ius Mariae Antoniae fuit vulneratum, et m e t u s fuit iniustus. « Si a u t e m m a t r i m o n i u m a nullius arbitrio pendere debet, et a q u a « c u m q u e coactione i m m u n e esse debet, sequitur, iniustum esse et imped i m e n t u m constituere timorem, quem parentes i n f i l i o s immittunt, u t
« tale m a t r i m o n i u m c o n t r a h a n t » (Rota, dec. 493, n. 30, par. IV; dec. 242,
n. 13; dec. 346, n. 7, par. XIV, R e c ) .
Quibus o m n i b u s in iure et in facto perpensis, Nos infrascripti Auditores pro Tribunali sedentes, et solum Deum p r a e oculis h a b e n t e s , Christi
n o m i n e invocato, decernimus, d e c l a r a m u s et s e n t e n t i a m u s , constare de
matrimonii nullitate in casu, seu ad propositum d u b i u m r e s p o n d e n t e s :
Affirmative.
Quare m a n d a m u s Ordinariis locorum et ministris Tribunalium, ad
q u o s spectat, ut exsecutioni m a n d e n t h a n c n o s t r a m definitivam sententiam, et a d v e r s u s reluctantes procedant ad n o r m a m S a c r o r u m Canon u m , praesertim cap. 3, sess. XXV, de ref., Conc. Trid., iis adhibitis
exsecutivis et coercitivis mediis, q u a e magis efficacia et o p p o r t u n a pro
r e r u m adiunctis esse iudicaverint.
Romae, in sede Tribunalis S. R. Rotae, die 2 iulii 191 S;
P e t r u s Rossetti, Ponens.
Raphaël Giumenti.
Maximus Massimi.
L. * S.
Ex Cancellaria S. R o m a n a e Rotae.
Sac. T. Tani, Notarius.
Diarium Romanae Curiae
205
S. CONGREGAZIONE DEI RITI
Martedì 8 aprile 1919, nel Palazzo Apostolico Vaticano, si è tenuta la
Congregazione Preparatoria dei Sacri Riti, nella quale con l'intervento degli
Emi e Rmi Signori Cardinali, componenti la medesima, dai Ritti Prelati Officiali e dai Rmi Consultori Teologi, è stato discusso il dubbio su l'eroismo
delle virtù esercitate dal Venerabile Servo di Dio Giovanni Nepomuceno Neumann, Vescovo di Filadelfia, della Congregazione del Santissimo Redentore.
SEGRETERIA DI STATO
NOMINE
Con biglietti della Segreteria di Stato il Santo Padre si è degnato di
nominare :
31
3
marzo
aprile
8
»
9
»
»
»
»
»
XO
»
»
»
1919. Mons. Francesco Parrillo, Prelato Uditore della S.R. Rota.
»
Il Rev. sac. D. Giovanni Trione, della Congregazione Salesiana del Ven. Giovanni Bosco, Consultore della
S. Congregazione dei Sacramenti.
»
L'Emo signor Cardinale Aidano Gasquet, Presidente Onorario della Pia Società di S. Girolamo perla
diffusione dei SS. Vangeli.
»
L'Emo signor Cardinale Michele Lega, Protettore della Venerabile Confraternita delle Stimmate di S. Francesco, in Firenze.
» Il Rev. sac. D. Enrico Quattrocolo, Difensore del Vincolo
presso il Tribunale della Sacra Bomana Rota.
»
Il Rev. sac. D. Giuseppe Malusardi, Minutante della Sacra
Congreg, degli Affari Ecclesiastici Straordinari.
»
L'Emo signor Cardinale Giovanni Cagherò, Membro della
Sacra Congregazione degli Affari Ecclesiastici
Straordinari.
»
Mons. Gastone La Perrine d'Hautpoul, vescovo titolare di
Caristo, Consultore della S. C. Concistoriale.
Acta Apostolicae Sedis r- Commentarium Officiale
206
19
aprile
15
»
16
»
17
»
19
»
22
»
1919. L' Emo signor Cardinale Oreste Giorgi, Membro della Sacra
Congregazione di Propaganda Fide.
»
L'Emo signor Cardinale Gaetano Bisleti, Protettore della
Primaria Associazione della Santissima Croce,
eretta nella Basilica Sessoriana.
»
L' Eöio signor Cardinale Ottavio Cagiano de Azevedo, Protettore dell'Istituto delle Adoratrici Perpetue del
Ssmo Sacramento.
»
L'Emo signor Cardinale Donato Sbarretti, Protettore della
Pontifìcia Accademia Teologica.
»
L'Emo signor Cardinale Michele Lega, Protettore della
Società Antischiavista Italiana.
»
L'Emo signor Cardinale Oreste Giorgi, Protettore dell'Istituto delle Oblate Filippine in Boma.
Con Brevi Apostolici il Santo Padre si è degnato di nominare:
Assistenti al Soglio Pontificio :
8
»
aprile
»
1919. Mons. Paolo Bruchesi, arcivescovo di Montréal nel Canada.
» Mons. Paolo Stanislao La Rocque, vescovo di Sherbrooke.
Protonotari apostolici ad instar participantium:
2
11
aprile
»
1919. Mons. Francesco Nardi, della diocesi di Conversano.
»
Mons. Edoardo Chichy, della diocesi di Saint-Dié.
Prelati Domestici di S. S.:
6 agosto 1918. Mons.
26 ottobre
»
Mons.
7 marzo 1919. Mons.
27
»
»
Mons.
3
4
aprile
»
»
»
»
»
»
9
12
»
13
»
»
»
»
»
»
»
»
»
»
»
»
»
»
Dionisio O'Connor, della diocesi di London.
Giacomo Alfonso Griffin, della diocesi di Sioux City.
Pio Berti, dell'archidioeesi di Firenze.
Giorgio Waring, cancelliere del Vescovo castrense
negli Stati Uniti.
Mons. Luigi Apollon Morel, della diocesi di Nancy.
Mons. Pietro Giuseppe Amedeo Lefebvre, della diocesi di
Sherbrooke.
Mons. Alfonso Osia Gagnon, della medesima diocesi.
Mons. Filemone Brastard, della medesima diocesi.
Mons. Giuseppe Amedeo Dufresne, della medesima diocesi.
Mons. Giuseppe Bollón, dell'archidioeesi di Algeri.
Mons. Donato Frese, della diocesi di Caserta.
Mons. Giuseppe Pepe-Maturi, della medesima diocesi.
Mons. Timoteo Gibiliseo, della diocesi di Piazza Armerina.
Diarium Romanae Curiae
207
ONORIFICENZE
Con Brevi Apostolici il Santo Padre si è degnato di conferire le seguenti
onorificenze :
La Gran Croce dell'Ordine di S. Gregorio Magno, classe civile :
23
marzo
1919. Al sig. Luigi de Nadal Artòs, della diocesi di Barcellona.
La Commenda dell'Ordine di S. Gregorio Magno, classe civile:
15
aprile
1919. Al sig. Bartolomeo Castelli, della diocesi di Tortona.
H Cavalierato dell'Ordine di S. Gregorio Magno, classe civile:
6 agosto 1918. Al sig. Filippo I. Pocock, della diocesi di London.
12 febbraio 1919. Al sig. Fernando Georlette, console generale del Brasile
ad Anversa.
23 marzo
»
Al sig. Pietro Girardon, della diocesi di Valence.
30
»
»
Al sig. Guglielmo Giorgio Federico de Bruyn.
4 aprile
»
Al sig. Giovanni Patrizio Tye, della diocesi di Brentwood.
»
»
»
Al sig. Arturo Gauss, già segretario della cancelleria della
Legazione Austro-Ungarica a Monaco di Baviera.
9
»
»
Al sig. Pietro Scheffers, della diocesi di Bois-le-Duc.
12
»
»
Al sig. Benedetto Genna, della diocesi di Mazara del Vallo.
Il Cavalierato dell'Ordine di S. Gregorio Magno, classe militare:
1
aprile
»
»
»
»
1919. Al sig. Alberto Traband, capitano di fregata della marina
francese.
»
Al sig. Paolo Mass, capitano di corvetta della marina francese.
»
Al sig. Antonio Edde, commissario di seconda classe della
marina francese.
Il Cavalierato dell'Ordine di S. Silvestro Papa:
8
10
aprile
»
1919. Al sig. Carlo Tornassi, di Roma.
» Al sig. ing. arch. Giuseppe Mariani, di Roma.
Acta Apostolicae Seáis - Commentarium Officiale
208
MAGGIOROOMATO DI SUA SANTITÀ
Con Biglietti di S. E. Rma Mons. Maggiordomo, il Santo Padre si è degnato
di nominare:
Camerieri Segreti soprannumerari di S. S. :
26 agosto 1918. Mons. Vincenzo Schweitz, della diocesi di Rottemburgo.
17 febbraio 1919. Mons. Antonio Tabanelli, della diocesi di Modigliana.
»
»
» Mons. Antonio Mengolini, della medesima diocesi.
18 marzo
»
Mons. Lorenzo Monaco, dell'archidioeesi di Brindisi.
1 aprile
»
Mons. Giuseppe Naddeo, della diocesi di Potenza e Marsico.
Cameriere Segreto di Spada e Cappa Soprannumerario di S.S.:
28 giugno 1918. Il sig. Nicola Federico Brady, dell'archidioeesi di New York.
Camerieri d'onore m abito paonazzo di S. S. :
26 agosto
»
»
»
»
»
»
»
»
17 marzo
28
»
29 marzo
1918.
»
»
»
»
1919.
»
»
Mons.
Mons.
Möns.
Mons.
Mons.
Mons.
Mons.
Mons.
Francesco Saverio Reck, della dioc. di Rottemburgo.
Corrado Kümmel, della medesima diocesi.
Michele Munz, della medesima diocesi.
Carlo Moehler, della medesima diocesi.
Stefano Magg, della medesima diocesi.
Salvatore Fiore, della diocesi di Nicosia.
Amedeo Carrillo Archidona, della diocesi di Madrid.
Francesco Annibale Ferretti, di Roma.
Cameriere d'onore extra urbem di S. S.:
26
agosto
1918. Mons. Giuseppe Müller, della diocesi di Rottemburgo.
Cameriere d'onore di Spada e Cappa soprannumerario di S. S.:
2ì
marzo
1919. Il sig. Emilio Edmondo Egberto Sassen, della diocesi di
Ruremonda.
NECROLOGIO
24
marzo
1919. Mons. Alessandro Parvi, vescovo di Scepusio (Ungheria)
Num. t
2 Iunii 1910
Annus ÏI - Vol. XL
ACTA APOSTOLICAE SEDIS
COMMENTAEIUM OFFICIALE
ACTA BENEDICTI PP. XV
EPISTOLA
AD
V.
E.
FELICEM
S. R. E.
CARD.
CETEROSQUE ARCHIEPISCOPOS
F A C I O , GERMANIAE
APOSTOLICA
HARTMANN,
ET
SEDE
ARCHIEPISCOPUM
EPISCOPOS
APOSTOLO, AC
DE
CONIUNCTIONE,
INCHOATA GLORIOSI
STOLICA
ENCYCLICA
EIUS
GERMANIAE, DE
SANCTO
BONI-
P E R F E C T A C O N S T A N T I Q U E CUM
DUODECIMO
EIUSDEM MARTYRIS
COLONIENSEM,
APUD
EXEUNTE
GERMANIAE
SAECULO
POPULOS
AB
APO-
LEGATIONE.
BENEDICTUS P P . XV
DILECTE
FILI
SALUTEM
NOSTER
ET
ET
VENERABILES
APOSTOLICAM
FRATRES
BENEDICTIONEM
In hac tanta aerumnarum atque angustiarum mole, quae
ultra modum acerbissimi» hisce temporibus Nos undique
premunt, - « praeter illa quae extrinsecus sunt, instantia mea
<( quotidiana, sollicitudo omnium ecclesiarum », ut apostolicis
verbis utamur, maiore nuper sollicitudine gravioribusque curis prosecuti sumus, dilecte Fili Noster et venerabiles Fratres,
repentinos illos casus ac turbulentissimos rerum publicarum motus, qui apud vestros finitimosque populos acciderunt, quique
adhuc suspensos tenent animos expectatione futuri.
Verum inter haec ipsa tenebricosa tempora et communium
rerum perturbationes, e regionibus iisdem vestris, lucis veluti
radius quidam affulget, spei bonae laetitiaeque nuncius, iucunda
1
1
II, Cor., xi, 28.
ACTA, vol. XI, n. 7. — 2-6-919.
15
210
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
scilicet r e c o r d a t i o p r i m u m p a r t a e d u o d e c i m a b h i n c saeculis Germ a n i a e p o p u l i s c h r i s t i a n a e salutis, misso a d eosdem Bonifacio,
R o m a n i Pontificis a u c t o r i t a t e E v a n g e l i i p r a e c o n e , a c Sedis A p o stolicae legato: d e q u a q u i d e m re, m u t u i solatii a c p a t e r n a e g r a t u l a t i o n i s causa, i n p r a e s e n t i v o b i s c u m colloqui i u v a t .
H a n c enim spem laetitiamque Nostram d u m plane ex animo
c o m m u n i c a m u s v o b i s c u m t e s t e m a m o r i s i n v o s Nostri i n vestramque gentem universam paternae benevolentiae, simul ant i q u a m i l l a m g e r m a n i c i p o p u l i c u m h a c A p o s t o l i c a Sede c o n i u n ctionem partim iucundissime commemoramus, p a r t i m vehem e n t i s s i m e d e s i d e r a m u s ; q u a e p r i m a a p u d vos f i d e i i n i t i a p o s u i t
ac l a e t i s s i m a i n c r e m e n t a dedit, post c o m m i s s a m t a n t o viro a
Sede Apostolica r o m a n a m l e g a t i o n e m , s i n g u l a r i d e i n d e r e r u m
g e s t a r u m gloria nobilitatalo, a t q u e ipso d e m u m s a n g u i n e m a r tyris confirmatam.
E x p l e t o a u t e m a b i i s d e m b e a t i s s i m i s c a t h o l i c a e religionis
initiis duodecimo" saeculo, c e r n i m u s i u r e a p p a r a r i a p u d vos,
q u a n t u m fert t e m p o r i s conditio, s a e c u l a r i a solemnia, q u a e nov u m i l l u d c h r i s t i a n a e h u m a n i t a t i s a e v u m , Bonifacii legatione
a c p r a e d i c a t i o n e i n c h o a t u m e i u s d e m q u e a l u m n o r u m a c success o r u m ope p r o p a g a t u m , u n d e G e r m a n i a e s a l u s a c p r o s p e r i t a s
o m n i s e x o r d i u m d u x i t , g r a t a m e m o r i a r e v o c e n t a c d i g n i s laudibus celebrent.
N e q u e e n i m p r a e t e r i t a r u m t a n t u m r e r u m lae t a m r e c o r d a t i o n e m a c f a u s t a m c e l e b r a t i o n e m s c i m u s vos s p e c t a r e , dilecte
Fili Noster e t v e n e r a b i l e s F r a t r e s , sed p r a e s e n t i u m v e l u t i q u a m d a m p e r f e c t i o n e m a t q u e e t i a m affuturae u n i t a t i s a c p a c i s religiosae o p t a t i s s i m a m i n s t a u r a t i o n e m . N a m h a e c b o n a s u n t m a x i m a , a b u n a c h r i s t i a n a f i d e e t c h a r i t a t e profecta, q u a e C h r i s t u s
D e u s ac D o m i n u s Noster e coelo d e l a t a , Ecclesiae s u a e ac suo in
t e r r i s Vicario, R o m a n o Pontifici, r e t i n e n d a , p r o p a g a n d a a c v i n d i c a n d a c o m m i s i t . H i n c illa n e c e s s a r i a c u m h a c Apostolica Sede
c o n i u n c t i o , c u i u s / B o n i f a c i u s v e s t e r p e r f e c t i s s i m u s p r a e c o extitit atque exemplar : hinc item potior q u a e d a m et m u t u a amoris
officiorumque consensio R o m a n a m S e d e m i n t e r a c v e s t r a m gen-
Acta Benedicti PP. XV
tem, a b e o d e m Bonifacio t u m p r i m u m Christo e t C h r i s t i i n terris Vicario mirifice de v i n c t a m .
Q u a m quidem unitatem et consensionem s u m m a m commémorantes, eandem votis omnibus cupimus revocari a p u d omnes,
u t sit « o m n i a e t i n o m n i b u s C h r i s t u s » .
1
V i x e n i m recoli sine i u c u n d i s s i m o q u o d a m a n i m i s e n s u e a
n u n c possunt, tanto saeculorum intervallo, quae candida narrat i o n e scriptores a e t a t i s illius a n t i q u i s s i m i , i n p r i m i s q u e Bonifacii fere a e q u a l i s W i l l i b a l d u s episcopus, c u m de ceteris sanctiss i m i viri v i r t u t i b u s a c r e b u s gestis, t u m v e r o p o t i s s i m u m d e eiusd e m legationis R o m a n a e a p u d G e r m a n i a e p o p u l o s i n i t i i s a t q u e
i n c r e m e n t i s felicissimis t r a d i d e r u n t .
Diuturno siquidem vitae
religiosae
tirocinio i n s t r u c t u s ,
quod puer innocentissimus inierat in patria, atque aliquod etiam
p e r i c u l u m apostolicae v i t a e i n t e r b a r b a r a s g e n t e s v e l u t i explor a t o r i s i n m o d u m e x p e r t u s , i d Bonifacius i n t e l l e x i t e t c e r t u m
a p u d s e s t a t u i t n u l l u m posse colligi m a g n u m s t a b i l e m q u e fruc t u m , nisi consensio e t a p p r o b a t i o , a t q u e adeo p r o p r i a missio
seu m a n d a t u m Apostolicae Sedis accederet.
Q u a p r o p t e r e t honorificentissima a b b a t i s d i g n i t a t e d e p u l s a ,
et sodalium religiosorum adversis conatibus lacrimisque superatis, v a l e d i c e n s f r a t r i b u s , e t profectus p e r l o n g a t e r r a r u m spat i a p e r q u e i g n o t a s m a r i s vias, l i m i n a B . P e t r i apostoli p r o s p e r e
a g g r e s s u s est, i b i q u e v e n e r a b i l e m Sedis Apostolicae P a p a m beat a e m e m o r i a e G r e g o r i u m s e c u n d u m affatus, « o m n e m sibi p e r
ordinem itineris sui atque a d v e n t u s occasionem manifestavit, et
q u a l i a n x i u s desiderio d i u t i u s d e s u d a s s e t a p e r u i t » . T u m v e r o
hominem sanctum « sanctus P a p a hilari vultu arridentibusque
(( oculis » excepit, nec m o d o semel est a l l o c u t u s , sed « s e d u l u m
« d e i n c e p s c u m eo h a b e b a t q u o t i d i a n a e d i s p u t a t i o n i s collo« q u i u m »,
2
ac t a n d e m a m p l i s s i m i s v e r b i s et scriptis e t i a m lit-
teris, e i d e m i n c u n c t i s G e r m a n i a e p o p u l i s c u r a m E v a n g e l i i p r a e dicandi commisit.
1
2
Coloss., III, U.
Vita S. Bonifacii auctore
WILLIBALDO, C.
V, 13-14.
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
H i s vero l i t t e r i s
1
Pontifex multo luculentius etiam q u a m
s c r i p t o r e s illius a e t a t i s - q u i m a n d a t u m « A p o s t o l i c a e Sedis »,
sive « apostolici Pontificis » c o m m e m o r a n t , q u o s p e c t a r e t i d e m
et q u a m late pateret, explicat atque commendat.
Nam tanta eum alloquitur gravitate verborum et pondere
a u c t o r i t a t i s ut v i x m a i o r e q u i s p o s s i t : « e x i g i t - i n q u i t - m a n i f e« s t a t a nobis religiosi p r o p o s i t i t u i pie in C h r i s t o flagrantia i n « t e n t i o e t a p p r o b a t a s i n c e r i s s i m a e f i d e i t u a e p e r i a t a relatio u t
« a d d i s p e n s a t i o n e m v e r b i divini, c u i u s p e r g r a t i a m Dei c u r a m
« g e r i m u s , te .comministro u t a m u r ». D e m u m d i l a u d a t a d o c t r i n a ,
indole, proposito, a t q u e s u p r e m a Sedis Apostolicae a u c t o r i t a t e
i n t e r p o s i t a , q u a m Bonifacius ipse i n v o c a v e r a t , h o c s o l e m n i v e l u t i
praecepto concludit: « Ideo in nomine indivisibilis Trinitatis,
(( p e r i n c o n c u s s a m a u c t o r i t a t e m b e a t i P e t r i a p o s t o l o r u m p r i n ce cipis, c u i u s d o c t r i n a e m a g i s t e r i i s d i s p e n s a t i o n e f u n g i m u r et loci c u m s a c r a e Sedis a d m i n i s t r a m u s , m o d e s t i a m t u a e religionis
<( i n s t i t u i m u s a t q u e p r a e c i p i m u s , ut in v e r b o g r a t i a e Dei ... ad
(( g e n t e s q u a s c u m q u e infidelitatis errore d e t e n t a s p r o p e r a r e Deo
« c o m i t a n t e p o t u e r i s , m i n i s t e r i u m r e g n i Dei p e r i n s i n u a t i o n e m
« n o m i n i s Christi D o m i n i Dei n o s t r i v e r i t a t i s s u a s i o n e d e s i g n e s » ;
admonens tandem, ut et disciplinam sacramenti initiandorum
« ex f o r m u l a officiorum s a n c t a e Apostolicae Sedis » t e n e a t et
q u o d a c t i o n i s u s c e p t a e sibi deesse p e r s p e x e r i t , Pontifici R o m a n o
significet.
I a m ex iisdem amplissimis litteris quis/non intelligat quant a m pie f o v e n t s a n c t u s P o n t i f e x i n B o n i f a c i u m i p s u m v o l u n t a tem atque amoris venerationem, q u a n t a m in omnes Germaniae
populos sollicitudinem c u r a m q u e paternam, quibus t a m sanc t u m , t a m q u e sibi d i l e c t u m E v a n g e l i i p r a e c o n e m d e s t i n a v e r i t ?
Atque huius quidem conscientia mandati,
cum
charitate
C h r i s t i c o n i u n c t a , c o n t i n u o u r g e b a t a p o s t o l i c u m v i r u m , solabat u r afiiictum, i a c e n t e m erigebat, s u i s q u e v i r i b u s diffisum legat i o n i s s a c r a e confidentia r o b o r a b a t . Q u o d s t a t i m a p p a r u i t c u m
p r i m o a d v e n t u i n B o i o a r i a m T h u r i n g i a m q u e , u t n a r r a n t e m se1
Ep. Exigit manifestata, inter Bonif ep. XII (al. II).
Acta Benedicti PP. XV
213
q u a m u r e i u s d e m a e t a t i s s c r i p t o r e m , « i u x t a i n s i t u m sibi m a n d a ci t u m apostolici pontificis, s e n a t o r e s d e n i q u e plebis, t o t i u s poce p u l i p r i n c i p e s v e r b i s s p i r i t u a l i b u s affatus est eosque ad v e r a m
« a g n i t i o n i s v i a m et i n t e l l i g e n t i a e l u c e m p r o v o c a v i t ».
1
H a e c e a d e m c o n s c i e n t i a d e l a t a e sibi legationis a b otio deterrens, a q u i e t i s e t i a m v i t a e r a t i o n i b u s , q u i b u s i n u n o m o r a t u s
loco t a m q u a m i n p o r t u conquiesceret, p e r p e t u o a b s t r a x i t ; a d
a s p e r r i m a q u a e q u e a t q u e h u m i l l i m a a g g r e d i e n d a , i n Dei glor i a m e t a n i m a r u m s a l u t e m sive c o m p a r a n d a m sive a u g e n d a m
unice intentum, permovit.
Q u a vero d e v o t i o n e ac p i e t a t e e n u t u p e n d e b a t Sedis A p o stolicae, c u i l e g a t i o n e m i l l a m s u a m referebat a c c e p t a m , e a d e m
R o m a m l i t t e r a s s u b m i t t e b a t a c n u n t i o s , u t c u m p r i m u m legat i o n i s c u r r i c u l o inito, « P a t r i v e n e r a b i l i Apostolicae Sedis p o n t i « fiei u n i v e r s a q u a e circa i l l u m D o m i n o d o n a n t e f a c t a s u n t . . . p e r
« o r d i n e m r e v e l a v i t », ac « de r e b u s q u a e ad q u o t i d i a n a m Eccle« siae Dei n e c e s s i t a t e m p o p u l i q u e p r o v e n t u m p e r t i n e b a n t , p l u r a
« ob c o n s i l i u m Sedis Apostolicae i n t e r r o g a n d o c o n s c r i p s i t » .
2
A t q u e i d q u i d e m p r a e s t a b a t Bonifacius s i n g u l a r i q u o d a m
a c p r o p r i o p i e t a t i s sensu, q u e m ipse s e n e x c a n d i d e a p e r i e b a t
Z a c h a r i a e Pontifici r e s c r i b e n s : <c P o s t q u a m me a n t e a n n o s p r o p e
« t r i g i n t a s u b f a m i l i a r i t a t e et servitio Apostolicae Sedis, a n « n u e n t e et i u b e n t e v e n e r a n d a e m e m o r i a e a n t i s t i t e apostolico
« Gregorio a n t e r i o r e , voto c o n s t r i n x i , q u i d q u i d m i h i l a e t i t i a e vel
« t r i s t i t i a e a c c i d e r a t , apostolico pontifici solebant i n d i c a r e , ut in
« laetis s i m u l l a u d a r e m u s D e u m et in t r i s t i b u s eius consilio ro« borarer ».
3
His gemina documenta passim occurrunt quae inter strenuum
h u n c Evangelii praeconem atque Apostolicam Sedem et nunq u a m i n t e r m i s s u m l i t t e r a r u m c o m m e r c i u m e t mirificam v o l u n t a t u m c o n s e n s i o n e m d e m o n s t r a n t , q u a t u o r c o n t i n e n t e r Pontific u m gloriosae m e m o r i a e fausto r e g i m i n e c o n t i n u a t a m .
1
2
3
Vita S. Bonifacii, cap. VI, 16.
Ibid., VII, 19.
Ep. LIX (al. LVII).
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
N a m e t ipsi R o m a n i Pontifices n u l l u m p r a e t e r m i t t e b a n t loc u m c u r a m v e legati s o l e r t i s s i m i a d i u v a n d i f o v e n d i q u e sui, e t
r u r s u s Bonifacius n i h i l p r o r s u s negligebat, n i h i l u n q u a m s t u d i i
officiique r e m i t t e b a t , q u i n t a n t o r u m P o n t i f i c u m , q u o s p a r e n t u m
loco v e n e r a b a t u r ac diligebat, l e g a t i o n e s a n c t i s s i m e f u n g e r e t u r ,
atque etiam abunde superaret. '
G r e g o r i u s i g i t u r P o n t i f e x p r o b e intelligens' q u a m late p a t e r e t e v a n g e l i c u s c a m p u s a se Bonifacio d e m a n d a t a s , q u a m q u e
l a e t a messis albesceret, m a x i m a q u i d e m m u l t i t u d i n e plebis a d
c o n s o r t i u m s a n c t a e Ecclesiae p e r i p s u m adscita, s u m m u m e i d e m
Sacerdotii g r a d u m c o m m u n i c a n d u m a t q u e episcopalem t o t i u s
G e r m a n i a e p r o v i n c i a m i m p o n e n d a m decrevit. Cui v i c i s s i m Bonifacius, q u i p r i u s W i l l i b r o r d o a m i c i s s i m o suo r e s t i t e r a t , « q u i a
« c o n t r a d i c e r e h u i c t a n t o pontifici A p o s t o l i c a e Sedi p r a e l a t o n o n
« a u d e r e t , consensit e t i a m e t obedivit » . H u n c a u t e m h o n o r e m
a m p l i s s i m u m e x p a r t e s u a R o m a n u s P o n t i f e x altero c u m u l a v i t ,
sive h o n o r e sive beneficio p e n i t u s s i n g u l a r i a t q u e G e r m a n o r u m
p o s t e r i t a t i c o m m e n d a n d o , c u m f a m i l i a r i t a t e m Sedis Apostolicae
t a m Bonifacio q u a m o m n i b u s e i d e m subiectis e x h o c i n f u t u r u m
1
c o n d o n a v i t . Q u a m videlicet f a m i l i a r i t a t e m G r e g o r i u s ipse m u l tis a n t e a r g u m e n t i s i n d i c i i s q u e d e m o n s t r a v e r a t , u t litteris s c r i
:
p t i s c o m p l u r i b u s , a d reges e t p r i n c i p e s , a d episcopos, a b b a t e s
c l e r u m q u e u n i v e r s u m ; a d p o p u l o s ipsos, q u a m q u a m v e l b a r b a ros, v e l recens a d f i d e m revocatos, o m n i b u s illud i d e m edicens
u t m a g n o illi « Dei f a m u l o a d i l l u m i n a t i o n e m g e n t i u m a b h a c
« apostolica a t q u e c a t h o l i c a Dei Ecclesia d e s t i n a t o a s s e n s u m vel
« concursum » praeberent.
2
E a n d e m i t e r u m Bonifacii S e d i s q u e Apostolicae f a m i l i a r i t a tem et amicitiae c o m m u n i o n e m confirmavit Gregorius I I I in
pontificatu successor, c u m Bonifacius electo n u n t i o s m i s i s s e t ;
q u i q u i d e m « p r i o r i s a m i c i t i a e foedera, q u a e m i s e r i c o r d i t e r a b
« antecessore suo s a n c t o Bonifacio e i u s q u e familiae collata s u n t
(( m a n i f e s t a v e r u n t », i t e m q u e « d e v o t a m eius in f u t u r u m h u m i 1
2
Vita S. Bonifacii, e. VII, 21.
Ep. Sollicitudinem nimiam inter ßonif. ep. XVII (al. VI).
215
Acta Benedicti PP. XV
(c l i t a t i s Apostolicae Sedi s u b i e c t i o n e m n a r r a v e r u n t » ac t a n d e m
« ut f a m i l i a r i t a t i ac c o m m u n i o n i s a n c t i Pontificis a t q u e t o t i u s
(( Sedis A p o s t o l i c a e ex h o c devote s u b i e c t u s c o m m u n i c a r e t ,
« q u e m a d m o d u m edocti e r a n t » p r e c a t i s u n t .
1
Hos vero nuntios
P o n t i f e x et b e n i g n i s s i m e excepit et Bonifacio n o v i s delatis h o n o r i b u s , i p s o q u e « a r c h i e p i s c o p a t u s pallio, c u m m u n e r i b u s diver« sisque s a n c t o r u m reliquiis honorifice r e m i s i t ad p a t r i a m ». Quibus a m o r i s significationibus v i x dici potest q u a m « g r a t u l a b u n « d u s , Apostolicae Sedis n i m i u m conf o r t a t u s d e v o t i o n i s suffragio,
« o p e q u e d i v i n a e m i s e r i c o r d i a e inspiratum »
2
Vjir ille apostolicus
a d m a x i m a q u a e q u e a c difficillima a g g r e d i e n d a vires a n i m u m q u e r e c i p e r e t ; n o v a exaedificare t e m p l a , h o s p i t i a , m o n a s t e r i a ,
castella, n o v a s p e r c u r s a r e regiones E v a n g e l i u m p r o m u l g a n d o ,
n o v a s r i t e q u e c i r c u m s c r i p t a s dioeceses c o n s t i t u e r e a u t constit u t a s r e f o r m a r e , i n iisve r a d i c i t u s vitia, s c h i s m a t a e r r o r e s q u e
convellere, t u m serere u b i q u e g e n u i n a f i d e i v i t a e q u e christianae germina, recta dogmata ac virtutes; t u m etiam, auditorib u s u s u s q u a m p l u r i b u s a se i n s t i t u t i s a l u m n i s pietatis, p o p u l a r i b u s q u o q u e suis b e n e m u l t i s , e x A n g l i a accitis, gentes b a r b a r a s
saepe e t i m m a n i t a t e efferatas a d h u m a n u m c i v i l e m q u e c u l t u m
informare.
A c t a m e n i n t e r t o t a c t a n t a incoepta, t a m m u l t i s licet r e b u s
p r a e c l a r e a c s a n c t i s s i m e gestis n o b i l i t a t u s , c u m a s s i d u i s s i m u l
i n s e c t a t i o n i b u s , a d v e r s i t a t i b u s , a n g o r i b u s e t i a m a n i m i conflictaretur, aetate praeterea i a m a diuturnis laboribus devexa ad quietem, n e c s e i n t o l e r a n t i u s i a c t a h a t n e c u l l u m d a b a t q u i e t i locum,
sed i u s s a s e m p e r Pontificis o p e m q u e r e s p i c i e b a t . Q u a r e « t e r t i o
« p r o p t e r f a m i l i a r e m sancti apostolici Pontificis t o t i u s q u e clerici c a t u s c o m m u n i o n e m , d i s c i p u l o r u m c o m i t a n t e coetu, R o m a m
(( v e n i t ut apostolici videlicet P a t r i s s a l u b r i f m e r e t u r colloquio,
« et s a n c t o r u m se, i a m a e t a t e p r o v e c t u s , o r a t i o n i b u s c o m m e n 3
ce d a r e t » . T u m v e r o e t i a m t e r t i o b e n i g n e est a D o m i n o aposto1
Vita S. Bonifacii, c. VIII,"25.
Ibid., c. VIII, 25 sq.
s Ibid., c. IX£27Jsq.
2
216
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium, Officiale
Meo s u s c e p t u s , ac d e n u o « c u m m u n e r i b u s et r e l i q u i i s S a n c t o r u m
« honorifice d i t a t u s », c o m m e n d a t i t i i s i t e m epistolis c u m u l a t u s
a m p l i s s i m i s , u t e x e a r u m ipsis e x e m p l i s a p p a r e t a d nos u s q u e
perlatis.
U t r i q u e a u t e m Gregorio, c u m R o m a n i P o n t i f i c a t u s , t u m potioris i n G e r m a n o s e o r u m q u e A p o s t o l u m sollicitudinis h a e r e s
Z a c h a r i a s successit, q u i v e t e r e m c o n i u n c t i o n e m n o n m o d o r e n o v a v i t sed mirifice a u x i t , confidentius e t i a m u t e n s fortasse c u m
Bonifacio a c b e n e v o l e n t i a ; e t v i c i s s i m c u m Z a c h a r i a Bonifacius, n u n t i i s c o m p l u r i b u s a t q u e epistolis f a m i l i a r i s s i m i s u l t r o
c i t r o q u e missis. H i s c e s i q u i d e m ; i n t e r a l i a q u a e c o m m e m o r a r e
l o n g u m est, s u a v i s s i m i s v e r b i s l e g a t u m a l l o q u i t u r s u u m R o m a n u s P o n t i f e x : « Cognoscat, frater d i a r i s s i m e , t u a s a n c t a f r a ce t e r n i t a s , i t a d i l e c t i o n e m t u a m h a b e r e in n o s t r i s praecordiis, ut
« te p r a e s e n t i a l i t e r q u o t i d i e v i d e r e d e s i d e r e m u s et i t a te in n o ce stro consortio h a b e a m u s ut certe m i n i s t r u m Dei et d i s p e n s a t o ci r e m E c c l e s i a r u m C h r i s t i ».
1
I u r e i g i t u r meritoque, r e s c r i b e n s G e r m a n i a e A p o s t o l u s ext r e m i s v i t a e s u a e a n n i s S t e p h a n o Pontifici, Z a c h a r i a e successori,
hoc u n u m « d i s c i p u l u s R o m a n a e Ecclesiae i n t i m i s ac visceracc tis obnixe flagitat p r e c i b u s , ut f a m i l i a r i t a t e m et u n i t a t e m Secc dis Apostolicae ab a l m i t a t i s s u a e c l e m e n t i a i m p e t r a r e et h a b e r e
ce m e r e a t u r ».
2
*Hac f i r m i s s i m a p e r m o t u s f i d e , h a c p i e t a t e e t c h a r i t a t e i n f l a m m a t u s Bonifacius q u a m Sedi Apostolicae f i d e l i t a t e m c o n i u n ctionemque singularem ex umbratili vitae monasticae palaestra
p r i m u m hausisse videtur in patria, q u a m deinde, in a p e r t u m
c e r t a m e n v i t a e apostolicae p r o g r e s s u r u s , R o m a e , s u p e r c o r p u s
ipsius B. Petri Apostolorum Principis, sacro interposito iureiurando promiserat, q u a m denique veluti sui apostolatus formam
a c s u s c e p t a e legationis r e g u l a m , i n m e d i u m d i s c r i m e n a c i e m q u e
p r o d u x e r a t , e a m d e m e t c o n s t a n t i s s i m e r e t i n u i t , e t ceteris e t i a m
1
2
Ep. Susceptis, inter Bonif. ep: LI (al. L).
Ep. LXKVIII.
.
y
.
217
Acta Benedicti PP. XV
o m n i b u s , q u o s p e r E v a n g e l i u m genuisset, v e h e m e n t e r c o m m e n d a r e n u n q u a m destitit, a t q u e t a n t a s e d u l i t a t e i n c u l c a r e u t i l l a m
v e l u t i t e s t a m e n t i loco reliquisse v i d e r e t u r .
I t a e n i m s e n e x l a b o r i b u s q u e confectus, q u a m q u a m d e s e
h u m i l l i m e p r a e d i c a b a t : « u l t i m u s et p e s s i m u s s u m o m n i u m lece g a t o r u m , q u o s catholica et apostolica R o m a n a Ecclesia ad p r a e « d i c a n d u m E v a n g e l i u m d e s t i n a v i t »,
1
R o m a n a m tamen illam
l e g a t i o n e m s u a m p r a e s e ferebat, e a q u e u n i c e g l o r i a n s i n Dom i n o , ipse se « l e g a t u m G e r m a n i c u m s a n c t a e c a t h o l i c a e aposto« licae r o m a n a e Ecclesiae » a p p e l l a r e g a u d e b a t , professus devot u m servum R o m a n o r u m Pontificum pro auctoritate sancti Pet r i e t s u b d i t u m d i s c i p u l u m a t q u e o b e d i e n t e m esse velle.
T a m alte i n s e d e r à t eius a n i m o a c p e n i t u s h a e r e b a t q u o d Cyp r i a n u s m a r t y r , a n t i q u i s s i m a e t r a d i t i o n i s Ecclesiae testis, f i r m i s sime a d s e r e b a t : « D e u s u n u s est, et C h r i s t u s u n u s et u n a Eccle« sia et c a t h e d r a u n a s u p e r P e t r u m D o m i n i voce f u n d a t a »;
2
q u o d i t e m A m b r o s i u s , m a g n u s ille Ecclesiae Doctor, p r a e d i c a b a t : « u b i P e t r u s , ibi Ecclesia; u b i Ecclesia, ibi n u l l a m o r s , sed
« v i t a a e t e r n a »,
3
quodque denique Hieronymus sapientissime
d o c e b a t : « Ecclesiae s a l u s in s u m m i Sacerdotis d i g n i t a t e p e n ce det, cui si n o n exsors q u a e d a m et ab o m n i b u s e m i n e n s d e t u r
« p o t e s t a s , tot in
« dotes » .
ecclesiis eificientur s c h i s m a t a
q u o t sacer-
4
Quod u t i q u e t r i s t i s s i m a q u o q u e v e t e r u m d i s c o r d i a r u m h i storia t e s t a t u r , e o r u m q u e o m n i u m , q u a e r e d u n d a r u n t e x illo
fonte, m a i o r u m e x p e r i e n t i a confirmat; q u a e t a m e n c o m m e m o r a r e , tot aliis c a l a m i t a t i b u s c r u e n t i s q u e c a e d i b u s oppresses, m i n i m e i u v a t i n p r a e s e n t i , sed c o m m u n i b u s p o t i u s l a c r i m i s a t q u e ,
si fieri posset, a e t e r n a oblivione delere.
P r a e s t a t igitur veteris potius unitatis memoriam revocare
c o n i u n c t i o n i s q u e n e c e s s i t u d i n e m celebrare q u a e i n t e r p r i n c i p e m
1
Ep. LXVII (al. XXII).
2
CAECILII CYPRIANI Ep. XLIII, 5.
3
Enarr. in Ps. XL, n. 30.
Contra Lucif., 9.
4
218
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
Germanorum Apostolum Bonifacium universamque Germaniae
g e n t e m a t q u e h a n c A p o s t o l i c a m S e d e m i n t e r c e s s i t ; e c u i u s legat i o n e o m n i s est a p u d G e r m a n o s profecta religio e t p r o s p e r i t a s
i p s a h u m a n i civilisque c o n v i c t u s .
D e q u a q u i d e m p l u r a proferri p o s s u n t , u t o p t i m e nostis, dilecte Pili Noster e t v e n e r a b i l e s F r a t r e s , p e r u t i l i s a n e recordat i o n e c o m m e m o r a n d a . A t satis m u l t a i a m p r o t u l i m u s , e t n i m i s
fortasse m u l t a , d u m res a g i t u r i n p r o m p t u e t s a n e p l a n i o r q u a m
u t p r o l i x a o r a t i o n e m u l t i s q u e a r g u m e n t i s i n d i g e a t . Quod s i h a e c
fusius, q u a m necessitas p o s t u l a b a t , c o m m e m o r a v i m u s , i d p r o pterea placuit, ut vobiscum memoria vetera repetentes nonnihil
solatii a d p r a e s e n t i a aequiore a n i m o p e r f e r e n d i p e r c i p e r e m u s ,
i n s p e m erecti a f h i t u r a e q u a m p r i m u m h u i u s r e d i n t e g r a t i o n i s
u n i t a t i s , c o n i u n c t i o n i s q u e Ecclesiae in multitudine pacis atque
in vinculis charitatis.
I n iis e n i m i m m o r a r i i u c u n d u m e o q u e i u c u n d i u s , q u o d Bonifacii decessoris v e s t r i e x e m p l a v i r t u t e s q u e s i n g u l a r e s , i n p r i misque illam amicitiae coniunctionisque necessitudinem q u a m
hisce litteris c e l e b r a n d a m s u s c e p i m u s , i n v e s t r i s c o n s p i c i m u s
a t q u e a d m i r a m u r v i t a e r a t i o n i b u s r e p r a e s e n t a t a m Nobis e t quod a m m o d o e x p r e s s a m . V i v i t e n i m v e r o a p u d v o s e t gloriosissime
v i v i t v e s t e r G e r m a n i a e A p o s t o l u s ; vivit, ut ipse se a p p e l l a b a t ,
<( L e g a t u s G e r m a n i c u s c a t h o l i c a e R o m a n a e Ecclesiae », e a n d e m
suam illam R o m a n a m legationem veluti sustinens a d h u c precibus, exemplis, r e r u m q u e g e s t a r u m m e m o r i a , q u i b u s profecto
« d e f u n c t u s a d h u c l o q u i t u r » . A t v e r o i t a l o q u e n s , populos q u o n d a m suos a d u n i t a t e m p o t i s s i m u m Ecclesiae R o m a n a e i n v i t a r e
a t q u e a d h o r t a r i ille v i d e t u r , f i d u s i n t e r p r e s a c p r a e c o M a g i s t r i
et S e r v a t o r i s n o s t r i Iesu, q u i hoc p o t i s s i m u m precamur et comm e n d a t suis « ut u n u m s i n t ».
I n v i t a t ille q u i d e m c o n i u n c t i o r e s Ecclesiae a l u m n o s u t arctius a m a n t i u s q u e a d h a e r e s c a n t ; i n v i t a t ceteros, a b u n i t a t e abscissos, ut ad e i u s d e m s i n u m Ecclesiae M a t r i s pie se fidenterque
r e c i p i a n t , v e t e r i b u s sepositis odiis, s i m u l t a t i b u s , p r a e i u d i c a t i s
opinionibus; o m n e s d e n i q u e christifideles sive r e c e n s adscitos,
Acta Benedicti PP. XV
1
•
.
.
—
,
•
219
.
sive i a m p r i d e m cooptatos, u t i n e i u s d e m consensione f i d e i e t
coniunctione v o l u n t a t u m perseverent; ex qua t a n d e m divina flor e a t C h a r i t a s a t q u e i p s a e t i a m civilis h o m i n u m societatis concordia.
Quis a u t e m n o n h a n c P a t r i s i n v i t a t i o n e m a d h o r t a t i o n e m q u e exaudiat? Quis p a t e r n a m d o c t r i n a m , e x e m p l a , Vocem d e n i q u e i p s a m despiciat? N a m u t scriptoris i t e m a n t i q u i , p o p u l a r i s
vestri, c a n d i d i s s i m a vfèrba u s u r p e m u s i n p r i m i s o p p o r t u n a , c u m
R o m a n a e Bonifacii legationis a p u d vos c e n t e n a r i a m e m o r i a recolitur, « si i u x t a A p o s t o l u m p a t r e s c a r n i s n o s t r a e h a b u i m u s e r u <( d i t o r e s et r e v e r e b a m ü r , n o n n e m u l t o m a g i s o b t e m p e r a b i m u s
(( p a t r i s p i r i t u u m ? P a t e r n a m q u e s p i r i t u a l i s n o n s o l u m D e u s orne e n i p o t e n s dicitur, sed e t i a m o m n e s , q u o r u m d o c t r i n a e t e x e m p l a
« ad a g n i t i o n e m v e r i t a t i s i n s t r u i m u r , ad s t a b i l i t a t e m religionis
« i n c i t a m u r . Sicut et A b r a h a m ob fidei o b e d i e n t i a e q u e s u a e m e « r i t u m , c u n c t i s i m i t a n d u m , p a t e r o m n i u m d i c t u s est i n C h r i s t o
« c r e d e n t i u m , h a u d a l i t e r s a n c t u s p r a e s u l Bonifacius o m n i u m
(( G e r m a n i a e i n c o l a r u m p a t e r dici p o t e s t p r o eo, q u o d illos v e r b o
« p r a e d i c a t i o n i s p r i m i t u s C h r i s t o g e n u i t , e x e m p l i s confirmavit,
« p o s t r e m o a n i m a m q u o q u e s u a m p r o ipsis posuit, q u a c h a r i t a t e
« nemo maiorem valet exhibere » .
1
I l l u d t a m e n a d i u n g i m u s , dilecte Fili Noster e t v e n e r a b i l e s
F r a t r e s , - q u a m q u a m id v e s t r u m s c i m u s l a t e r e n e m i n e m , - m i r a m
h a n c Bonifacii c h a r i t a t e m , n o n u n i u s G e r m a n i a e f i n i b u s c i r c u m s c r i p t a m , p o p u l o s o m n i n o o m n e s , i n t e r se i n i m i c i s s i m o s licet,
esse c o m p l e x a m ; q u e m a d m o d u m et potiore q u i d e m a m o r e , i u x t a
o r d i n e m v i r t u t i s , c o m p l e x u s est G e r m a n i a e a p o s t o l u s f i n i t i m a m
F r a n c o r u m gentem, cuius aeque reformatur extitit prudentissim e ; ac « de stirpe et prosapia Anglorum procreatos » populares
suos, q u i b u s p r a e c i p u e « e i u s d e m generis v e r n a c u l u s , u n i v e r s a « lis Ecclesiae l e g a t u s et s e r v u s Sedis Apostolicae », fidei c a t h o licae, e i s d e m a S. Gregorii M a g n i Pontificis l e g a t i s R o m a n i s illatae, propagationem, apud S a x o n u m quoque populos ex eodem
1
Vita S. Bonifacii auctore
OTHLONO
monacho, lib. 1, cap. ult.
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
ortos g e n e r e o b t i n e n d a m , ac d e n i q u e « u n i t a t e m et c o m m u n i o n e m dilectionis » c u s t o d i e n d a m a m a n t i s s i m e c o m m e n d a v i t .
1
Q u o n i a m v e r e c h a r i t a s - u t e i u s d e m v e r b a scriptoris, q u e m
s u p r a l a u d a v i m u s , i t e r u m N o s t r a f a c i a m u s - est « b o n o r u m
« o m n i u m origo a c f i n i s , Nos e t i a m i n h a c t e r m i n u m p o n a m u s » ,
2
dilecte Fili N o s t e r e t v e n e r a b i l e s F r a t r e s . I d i g i t u r v o t i s o m n i bus comprecamur ut in hac perturbata hominum
societate,
O m n i p o t e n t i s Dei E c c l e s i a e q u e s u a e i n s t a u r a t i s i u r i b u s , legibus,
c u l t u a c m e m o r i a d e n i q u e i p s a revocata, c h a r i t a s c h r i s t i a n a rev i r e s c a t , q u a e c u m bellis odiisque f u r e n t i b u s t u m dissidiis, schis m a t i s a t q u e e r r o r i b u s s e r p e n t i b u s u n d i q u e f i n e m i m p o n e n s , pop u l o s i n t e r s e foedere d e v i n c i a t a r c t i o r e q u a m f l u x i s h o m i n u m
pactis, u n i t a t e f i d e i p o t i s s i m u m e t v e t e r i s c o n i u n c t i o n i s consuet u d i n e , seu n e c e s s i t u d i n e p o t i u s , c u m h a c A p o s t o l i c a Sede, q u a m
C h r i s t u s D o m i n u s n o s t e r v e l u t i q u o d d a m familiae i n t e r r i s s u a e
f u n d a m e n t u m c o n s t i t u t a m voluit, e t v i r t u t i b u s , s a p i e n t i a , labor i b u s tot S a n c t o r u m a t q u e ipso d e n i q u e M a r t y r u m , u t Bonifacii
vestri, sanguine consecratam.
H a c autem consensione fidei et v o l u n t a t u m coniunctione
u b i q u e t e r r a r u m i n s t a u r a t a , illud Nos e t i a m u s u r p a r e i u r e q u o d a m Nostro v i d e b i m u r , d e plebe c h r i s t i a n a u n i v e r s a , q u o d Rom a n i c o n s c i e n t i a p r i m a t u s a c s a c r a Apostolicae Sedis a u c t o r i t a t e p e r m o t u s , i a m i n d e a p r i m o saeculo c h r i s t i a n o p e c u l i a r i t e r
c o n s c r i b e b a t C l e m e n s P a p a C o r i n t h i i s : « G a u d i u m et l a e t i t i a m
« nobis p r a e s t a b i t i s , si oboedientes facti iis q u a e s c r i p s i m u s p e r
« S p i r i t u m S a n c t u m resecetis i l l e g i t i m u m zeli v e s t r i s t u d i u m
« s e c u n d u m e x h o r t a t i o n e m q u a m d e p a c e a c c o n c o r d i a fecimus
« i n h a c epistola ».
3
A t q u e u t i n a m hoc nobis o m n i b u s Bonifacius A p o s t o l u s a c
M a r t y r i m p e t r e t , a c p o p u l i s p r a e s e r t i m , potiori iure, sive origine
sive electione suis : i l l u d u t i q u e i d e m e b e a t o r u m s e d i b u s perfic i e n s q u o d ipso f a t e n t e efficere n u n q u a m cessavit i n t e r r i s :
1
BONIF.
Ep. XXXIX (al. XXXVI).
2
ibid.
3
S . CLEM, ROM.,
Ep. I ad Corinthios, LXII1.
Acta Benedicti PP. XV
221
« q u a n t o s c u n q u e a u d i e n t e s vel discipulos in i s t a legatione m i h i
« D e u s d o n a v e r i t , ad o b o e d i e n t i a m Apostolicae Sedis i n v i t a r e et
« i n c l i n a r e n o n cesso » .
1
H u i u s i n t e r e a a u s p i c e m spei l a e t i s s i m i q u e f r u c t u s v e s t r o r u m solemnium, Apostolicam Benedictionem amantissime impertimus, simulque ad a u g e n d a m solemnitatem
S . Bonifacii
h a e c de sacro Ecclesiae t h e s a u r o p e r l i b e n t e r c o n c e d i m u s :
I . Quovis die p r o x i m o r u m m e n s i u m I u n i i e t I u l i i , exceptis
d i e b u s P e n t e c o s t e s , Corporis C h r i s t i e t S S . A p o s t o l o r u m P e t r i e t
P a u l i , i n o m n i b u s G e r m a n i a e Ecclesiis e t Oratoriis p u b l i c i s v e l
semipublicis, u b i s o l e m n i a s a e c u l a r i a a g e n t u r , cuilibet s a c e r d o t i
u t r i u s q u e cleri M i s s a m d e Sancto, t u m i n t r i d u a n a s u p p l i c a t i o n e
t u m i n ipso fausto die celebrare liceat.
I I . Quo die f e s t u m a g e t u r , A n t i s t e s loci vel p e r s e vel p e r
a l i u m a b ipso d e p u t a n d u m P a p a l e m B e n e d i c t i o n e m i m p e r t i r i
queat.
I I I . Q u i c u m q u e G e r m a n i a e Ecclesias u b i s a e c u l a r e f e s t u m
celebrabitur, eo ipso die i n v i s e r i n t , I n d u l g e n t i a m P l e n a r i a m toties quoties ad m o d u m P o r t i u n c u l a e l u c r a r i p o s s i n t .
D a t u m R o m a e , a p u d S a n c t u m P e t r u m , die xiv m e n s i s Maii,
a n n o MCMXIX, P o n t i f i c a t u s Nostri q u i n t o .
BENEDICTUS P P . XV
1
Ep. L. (al. XLIX).
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
CONSTITUTIO APOSTOLICA
ERECTIO NOVAE
DIOECESIS
GRAECI R I T U S
« LUNGRENSIS »
NUNCUPATAE
BENEDICTUS EPISCOPUS
SERVUS SERVORUM DEI
AD
PERPETUAM
REI
MEMORIAM
Catholici fideles graeci r i t u s , incolae Epiri et Albaniae, a Turcica
dominatione t u r m a t i m fugientes, in p r o p i n q u a m Italiam demigrarunt,
ibique p e r a m a n t e r libenterque excepti, in Calabriae et Trinacriae regionibus domicilium constituerunt, retentis, ut p a r erat, graecae gentis
moribus a t q u e institutis, praesertim s u a e Ecclesiae ritibus, necnon ceteris
o m n i b u s t u m legibus, t u m consuetudinibus, q u a s , a maioribus traditas,
longo saeculorum tractu accurate diligenterque se/vaverant. Haec vero
Albanensium profugorum vivendi ratio ultro eis pontificia auctoritate
permissa est, ita ut patriam, praeter caelum, in Italico solo adepti fuisse
sibi viderentur. Initio, p r o u t usuvenit, u t r i q u e res e sententia evenerunt.
Cum a u t e m temporis progressu tepesceret eorum caritas, qui hospites
exceperant, n o n leves molestique persaepe oborti s u n t conflictus, u n d e
fidelium, u n i u s eiusdemque Ecclesiae d o g m a t a profitentium, tranquillitas
miserrime perturbari coepit. Q u a r u m quidem contentionum origo, si
minoris momenti causae s e p o n a n t u r , inde r e p e t e n d a quod ordinariae
iurisdictioni P r a e s u l u m L a t i n o r u m subiicerentur regiminis disciplinaeque
gratia, fideles graeci ritus in illorum dioecesibus commorantes. Etenim
isti Praesules, qui liturgiam,^ disciplinam-, consuetudines, leges, mores
Ecclesiae orthodoxae unitae vel ignorabant, vel n o n probe noverant,
interdum ea s t a t u e r u n t pro regimine s u b d i t o r u m fidelium graeci ritus,
q u a e suis iuribus ac praerogativis, iidem adversari censentes, obedire
m a n d a t i s pertinaciter detrectabant.
Accessit a u t e m p e r m o l e s t u m aliud i n c o m m o d u m ex P a r o c h o r u m
u t r i u s q u e ritus acerbo inter sese dissidio, praesertim quoad i u r a alterutri competentia, s a c r a m e n t o r u m administrationis ergo. Hinc ecclesiastica concordia scissa cum m a x i m o fidelium scandalo ac m u t u a e benevolentiae detrimento.
Hisce aliisque plurimis id g e n u s incommodis atque malis, q u a e iamd u d u m irrepserant in dioecesibus t u m calabris, t u m siculis, ubi mixti cum
latinis degebant fideles graeci ritus, fel. rec. Benedictus P a p a decimus
q u a r t u s , Praedecessor Noster, provide v e h e m e n t e r q u e occurrere cupiens,
Acta Benedicti PP. XV
Apostolicam Constitutionem Etsi pastoralis edidit s u b d a t u m septimo
kalendas iunii a n n i Domini millesimi septingentesimi quadragesimi secundi, in qua, p o s t q u a m praemonuit, id velle assequi, ut q u a e c u m q u e
in b o n u m fidelium graeci ritus a Sancta Sede Apostolica iampridem
clementer indulta fuissent, iterum confirmata in posterum cautius custod i a n t u r , merito subdidit: « Quoniam vero ... pro diversis r e r u m ac tem« p o r u m circumstantiis, plures ac diversae editae fuerunt a R o m a n i s
« Pontificibus... et S. R. E. P a t r u m Cardinalium Congregationibus circa
« eosdem graecos et albanenses e o r u m q u e ritus consuetudines debitam« que Latinis Praesulibus, in q u o r u m dioecesi degunt, subiectionem,
« apostolicas constitutiones, ordinationes, responsa, edicta et decreta:
« e a m q u e ob c a u s a m t a m de ritibus ipsorum graecorum et albanensium,
« q u a m de e o r u m d e m sacerdotum potestate et latinorum etiam Praesu« lum a t q u e P a r o c h o r u m iurisdictione et auctoritate saepe obortae s u n t
« et oboriri solent quaestiones et controversiae: Nos pro nostra pastoralis
« officii sollicitudine, q u a n t u m in Nobis est, hisce malis o p p o r t u n u m reme« dium adhibere, causasque omnium litium, iurgiorum, dissidiorum, con« tentionum, quaestionum et controversiarum a m p u t a r e . . . cupientes », etc.
Q u a m o b r e m sapientissimus Pontifex praedictam promulgavit Constitutionem, q u a e tamen, propterea quod causae m a i o r u m iam radices
egerant, h a u d felicem sortita est exitum. Iurgia enim et controversiae,
potissimum vero defectiones a legitimorum P r a e s u l u m potestate, cetera
denique o m n i a i n c o m m o d a et m a l a quae m e m o r a t u s Benedictus P a p a
decimus q u a r t u s pastorali sollicitudine affectus per p r a e l a u d a t a s Litteras sese n o n difficili negotio a m p u t a t u r u m sibi spondebat, passim,
r e b u s u s q u e q u a q u e in deterius prolapsis, altius erumpentia, continentibus fere d u o b u s saeculis, cum s u m m o caritatis christianae detrimento
atque ipsius Fidei catholicae periculo, u b i q u e e a r u m regionum, q u a s
incolebant fideles graeci ritus, percrebuere. Ad miserum h u i u s m o d i stat u m redactae fidelium graeci ritus in Italia r e s p e r s t a b a n t u s q u e ad hoc
t e m p u s , q u i n ullum perefficax iis i n s t a u r a n d i s remedium fuisset adhibitum. Iamvero cum inde ab a n n o Domini millesimo nongentesimo
decimo secundo d a t u s successor n o n esset fel. rec. I o a n n i B a r d a , episcopo titulari Croiensi cui, d u m viveret, m u n u s sacros ordines conferendi
clericis graecis ex Calabria oriundis ac rectoris Collegii S. Adriani loci
S. Demetrii C o r o n a r u m concreditum fuerat; Nos Sacrae Congregationi
de P r o p a g a n d a Fide pro negotiis r i t u u m orientalium commisimus ut
quidquid ad b o n a m r e c t a m q u e administrationem ac reformationem fidelium graeci r i t u s conduceret, Nobis proponeretur. E a p r o p t e r venerabiles
F r a t r e s Nostri S. R. E. Cardinales eidem Sacrae Congregationi praepo-
224
Acta Apostolicae Seáis - Commentarium Officiale
siti, in plenariis comitiis diei decimae n o n a e mensis novembris anni millesimi nongentesimi decimi septimi Nobis p r o p o n e n d u m censuerunt consilium ut graeci o m n e s illius regionis Galabrae, q u a m n u m e r o plures incolunt
latinis Praesulibus subiecti, ab ordinaria iurisdictione e o r u m d e m Latinor u m Antistitum subtracti, u n a m constituerent graeci r i t u s dioecesim.
Quod p r o p o s i t u m consilium Nos denuo e x a m i n a n d u m m a t u r i u s q u e
discutiendum venerabilibus F r a t r i b u s Nostris pariter S. R. E. Cardinalibus novae Congregationi, a Nobis conditae, praepositis, videlicet pro
Ecclesia Orientali, submitti m a n d a v i m u s . Hi vero Cardinales, in comitiis generalibus diei undecimae mensis februarii n u p e r elapsi, u n a n i miter exequutioni dari posse, si Nobis placuerit, novae dioceseos erectionem graeci ritus in Calabriae regione, existimarunt.
Nos a u t e m qui, inde a Nostri Pontificatus exordio m a x i m a prosecuti dilectione Ecclesiam Orientalem, Nobiscum a n i m o v o l v e b a m u s quid
boni accepti que p r a e s t a n d u m foret, ut necessitatibus et debito honori
universae eiusdem Ecclesiae a l i a r u m q u e particularium firmius consuleretur, opportunitatem momenti intuiti, m e m o r a t a m propositionem
m a x i m e c o m m e n d a v i m u s , r a t a m q u e h a b u i m u s q u o d mentis Nostrae
deliberationi plene responderet.
Proinde Nos, de Apostolicae potestatis plenitudine, p r o t i n u s dioecesim graeci r i t u s in regione Calabriae canonice instituendam decern i m u s . Cui quidem dioecesi, Lungrensi n u n c u p a n d a e , perpetuo attrib u i m u s et a d s i g n a m u s sequentes paroecias cum o m n i b u s fidelibus t u m
graeci ritus, t u m latini, si qui sunt, eas i n c o l e n t i b u s ; idcirco easdem e
dioecesibus latinis, ad q u a s modo pertinent, dividimus ac seiungimus.
Quae paroeciae sunt n e m p e : ex archidioecesi R o s s a n e n s i , S; Demetrio
Corone, S. Giorgio Albanese, Vaccarizzo, Macchia; ex dioecesi Bisinianensi, S. Benedetto diano, S. Sofia d'Epiro; ex dioecesi Cassanensi,
Acqua Formosa, Civita, Firmo, Frascineto, Lungro, Piataci, Porcile, S. Basile; ex dioecesi Angionensi, Castroregio, Farneta, S. Costantino Albanese, S. Paolo Albanese.
Insuper ut n o n pauci fideles graeci r i t u s extra Calabriam, a t t a m e n
in ipsa meridionali Italiae regione inhabitantes, beneficio pastoralis
officii Episcopi eiusdem ritus in p o s t e r u m g a u d e r e q u o q u e valeant, Nos
supradictis locis in Lungrensem dioecesim cooptandis, fideles loci vulgo
Villa Badessa, ex dioecesi Pinnensi, a t q u e u n i u s in civitate Liciensi
paroeciae apostolica auctoritate coniungi m a n d a m u s .
Cum a u t e m in loco S. Cosmo, ex archidioecesi Rossanensi, d u a e
extent paroeciae, graeca n e m p e et latina, p r a e t e r e a q u e in dicta civitate
Liciensi plebs fidelium graeci r i t u s cum altera latini ritus mixta inco-
225
Acta Benedicti PP. XV
lat, decernimus ut ibidem iurisdictio Episcopi graeci ritus t a n t u m m o d o
« personalis», scilicet ut ipsa unice sese p r o t e n d a t ad fideles et p a r o c h u m
graeci ritus e o r u m d e m locorum, m a n e n t i b u s fidelibus latinis sub ordinaria Archiepiscopi Rossanensis a t q u e Episcopi Liciensis iurisdictione.
H u i u s a u t e m dioeceseos graeci ritus sedem episcopalem in loco
vulgo Lungro p e r p e t u u m in m o d u m erigimus a t q u e i n s t i t u i m u s ; ecclesiam vero S. Nicolai Myrensis, antea paroecialem, q u a e decora et satis opp o r t u n a asseritur, ad dignitatem et gradum Cathedralis perpetuo evehimus
atque extollimus. P o r r o , q u e m a d m o d u m anteactis temporibus s t a t u t u m
fuit, Antistitem electum pro g u b e r n a n d a Lungrensi dioecesi, Nos Episcop u m Ordinarium graeci ritus in Calabria constituimus, a t q u e eidem mun u s et officium committimus Rectoris Collegii S. Adriani, cum necessariis
o p p o r t u n i s q u e facultatibus. Proinde o m n i b u s ad quos pertinet et spectare poterit, praecipimus ut supradictum Antistitem L u n g r e n s e m in
h u i u s m o d i m u n u s et officium, de more et iuxta pacta conventa, recipiant
a t q u e a d m i t t a n t eidemque pareant, faveant a t q u e praesto sint.
Cum autem exigua haec dioecesis n o n sinat p r o p r i u m h a b e r e Semin a r i u m ad rite instituendos ac erudiendos iuniores clericos, praecipimus
ut pro adolescentibus, qui indicia ecclesiasticae p r a e b e a n t vocationis,
reserventur in p e r p e t u u m q u i n q u e loca t u m in novensili Pontificio
Seminario n u p e r a Nobis condito prope Monasterium S. Basilii graeci
ritus Cryptoferratense, t u m in Collegio Athanasiano de Urbe. S t a t u i m u s
insuper ut dioecesis noviter erecta Sanctae Sedi immediate subiecta permaneat, proindeque Sacrae Congregationi pro Ecclesia Orientali.
Quae autem hisce Litteris, Apostolica auctoritate, a Nobis decreta
sunt, nulli h o m i n u m , ullo u n q u a m tempore, infringere a u t iis r e p u gnare vel quomodolibet contraire liceat. Si quis, quod Deus avertat,
hoc a t t e n t a r e praesumpserit, sciat o b n o x i u m se e v a s u r u m esse poenis
a sacris canonibus contra obsistentes "exercitio ecclesiasticae iurisdictionis statutis.
Ad haec a u t e m m a n d a t a e x s e q u e n d a d e p u t a m u s venerabilem fratrem Nostrum H o r a t i u m Mazzella, archiepiscopum T a r e n t i n u m , cum
o m n i b u s facultatibus necessariis a t q u e opportunis ad effectum de quo
agitur, cum facultate etiam subdelegandi q u e m c u m q u e ecclesiastica dignitate praeditum, commisso q u o q u e m u n e r e ea omnia disponendi, q u a e
ad rectam administrationem novae dioeceseos conferant, collatis quidem
consiliis cum neo-electo Episcopo Graeco et Reverendissimis Ordinariis
latinis, n e m p e Rossanensi, Bisinianensi, Cassanensi, Pinnensi, Liciensi
et Anglonensi, ea t a m e n lege ut, i n t r a sex menses a die h a r u m Litter a r u m promulgationis, n o r m a s ab ipso s t a t u t a s Sacrae Congregationi
ACTA, vol. XI, n. 7. — 2-6-919.
16
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
pro Ecclesia Orientali subiiciat ad definitivam e a r u m d e m o b t i n e n d a m
adprobationem, a t q u e exemplar a u t h e n t i c u m peractae exsecutionis eidem
transmittere sedulo curet.
D a t u m R o m a e a p u d S. P e t r u m , a n n o Domini millesimo nongentesimo decimo n o n o , die decima tertia mensis februarii, Pontificatus Nostri
anno quinto.
O. CARD. CAGIANO
N. CARD. MARINI
S. B. E. Cancellarius.
Raphaël
Ludo vicus
Loco
Virili,
S. C. pro Ecclesia Orientali a secretis.
Protonotarius Apostolicus.
Schuller,
Protonotarius Apostolicus.
Plumbi.
Beg. in Cane. Ap., vol. XVIII, n. 27.
LITTERAE APOSTOLICAE
I•
ECCLESIA ROTHOMAGENSIS B. M. VIRGINIS A BONO SUCCURSU TITULO AC P R I VILEGIIS BASILICAE MINORIS DECORATUR.
BENEDICTUS P P . XV
Ad p e r p e t u a m rei memoriam. — Illustriores inter sacras Aedes, q u a e
t u m p r a e s t a n t i b u s artis operibus Galliae regiones illustrant, t u m Franc o r u m religionis alacre s t u d i u m m i r a m q u e munificentiam late praedicant,
merito recensetur parochialis ecclesia q u a e Deo in h o n o r e m B. Mariae
Virginis a Bono Succursu dicata conspicitur Rothomagi. I a m inde a
saeculo undecimo vetustissimum ipsius Deiparae Infantem I e s u m ulnis
gestantis simulacrum in sacello eidem dedicato colebatur, et constans
traditio refert, a n t e idem saeculum, N o r m a n n o s fideles Beatissimam
Virginem a Bono Succursu ibidem in veneratione habuisse. Hoc sacellum, saeculo decimoquarto obnoxium militum Caroli Temerarii incursibus, collata stipe i n s t a u r a t u m , insequenti saeculo in ten^plum conversum est, quod haeretici Calviniani per nefas depopulati sunt. T r a n s a c t a
r e r u m o m n i u m Galliae i m m a n i perturbatione, Mariale illud t e m p l u m ,
vetustate fatiscens, omnino deletum est; superiore t a m e n saeculo, ab
imis fundamentis de integro excitatum, erga Deiparam bene adiutricem
pietatis Gallorum et praesertim Normanniae civium dignissimum exstat
m o n u m e n t u m . Sacra haec Aedes, gothico stylo erecta, vel ipsa fronte
admirationem intuentium sibi conciliat; sublimi enim sacrae t u r r i s
Acta Benedicti PP. XV
cuspide in caelum pulcherrime assurgit. Interius vero, n o n modo amplitudine, sed mirifica omnigenae artis praestantia excellit, siquidem picturis ac musivo opere affabre decorati, sacrae Aedis parietes ubique nitent,
sublimesque columnae s t e m m a t i b u s o r n a n t u r cuiusque eorum gentis qui,
erga Deiparam a Bono Succursu avitae pietatis studio incensi, nullis
parcentes impensis, liberaliter a t q u e a b u n d e pro erigendo templo stipem congesserunt. Hoc quidem templum, revera Mariale S a n c t u a r i u m
appellandum, et celeberrimae L a u r e t a n a e Basilicae aggregatum, sacra
praedivite supellectile refertum est, ibique in exemplum famulantur
sacris m u n e r i b u s assidue peragendis sufficiens clerus u n a cum Parocho
Deiparae cultus in dies adaugendi studiosissimo. Ast illud in primis
laudibus efferendum censemus, quo n e m p e studio et frequentia, ab antiquissimis t e m p o r i b u s iugiter aucta, christifideles t u r m a t i m n o n modo
e propinquis, verum etiam e cunctis, licet dissitis, Galliae regionibus,
piae peregrinationis causa ad hoc s a n c t u a r i u m R o t h o m a g e n s e Dominae
Nostrae de Bono Succursu confluere soleant quovis a n n i tempore, ac
potissimum, iuxta vetustissimum morem, feria s e c u n d a post P a s c h a et
secunda post Pentecosten, suavissimum Deiparae Virginis s i m u l a c r u m
ibidem veneraturi et persaepe praesentem illius opem feliciter imploraturi. I n n u m e r a e votivae tabellae, u n d i q u e templi parietibus nec n o n
chori subselliis appensae, simulque pretiosa donaria luculenter t e s t a n t u r
Virginem Dei Matrem, gratiarum o m n i u m a p u d Deum sequestram, ex
illo sanctuario, veluti e maiestatis Suae solio, beneficiorum et charismatum copiam largiri consuevisse. Q u a m o b r e m n o n o kalendas iunias
a n n o millesimo octingentesimo octogesimo cia. me. E m u s et R m u s D n u s
S. R. E. Cardinalis de Bonnechose, R o t h o m a g e n s i u m antistes, pretiosissimum et a u r o et gemmis coronam, Decessoris Nostri rec. me. Leonis
P p . X I I I nomine, eidem simulacro Virginis et Infantis Iesu, ingenti cleri
populique p r a e gaudio gestientis concursu, sollemni ritu imposuit. His
o m n i b u s aliisque p e r m o t u s memoriis, cum dilectus filius Noster Lodovicus
S. R. E. Cardinalis Dubois, R o t h o m a g e n s i u m h o d i e r n u s archiepiscopus,
q u o Marialis sanctuarii de Bono Succursu decus maxime augeretur, Nos
supplex rogaverit, ut eidem sacrae Aedi dignitatem, titulum et privilegia
Basilicae Minoris impertiri d i g n a r e m u r ; Nos votis his a n n u e n d u m ultro
libenterque existimavimus. Quare, collatis consiliis cum VV. F F . NN.
S. R. E. Cardinalibus Congregationi a sacris Ritibus tuendis praepositis, Apostolica Nostra auctoritate, p r a e s e n t i u m vi p e r p e t u u m q u e in
m o d u m , R o t h o m a g e n s e t e m p l u m parochiale Deo in honorem B. Mariae
Virginis a Bono Succursu dicatum, dignitate ac titulo Basilicae Minoris c o h o n e s t a m u s , singulis a t q u e universis honorificentiis ac privilegiis
228
Acia Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
eidem attributis quae Minoribus Almae Urbis Basilicis de iure competunt.
Decernentes praesentes Literas firmas, validas a t q u e efficaces semper
exstare ac p e r m a n e r e , s u o s q u e integros effectus iugiter sortiri et obtinere,
illisque ad quos pertinent n u n c et in posterum plenissime suffragari; sicque rite iudicandum esse ac definiendum, i r r i t u m q u e et n u n c et i n a n e fieri
si q u i d q u a m secus, super his, a quovis, auctoritate qualibet, scienter vel
ignoranter attentari contigerit. Non obstantibus contrariis q u i b u s c u m q u e .
D a t u m R o m a e apud sanctum P e t r u m , s u b a n n u l o Piscatoris, die
x x v i n martii MCMXIX, Pontificatus Nostri a n n o quinto.
P. GARD. GASPARRI, a Secretis Status.
II
VICARIATU APOSTOLICO CONGI BELGICI DISMEMBRATO, DUO EX EO CONSTITUUNTUR
VICARIATUS,
ALTER
TITULO « LEOPOLDOPOLITANUS », ALTER
« NOVAE ANTUERPIAS ».
BENEDICTUS P P . XV
Ad p e r p e t u a m rei m e m o r i a m . — Quae Catholico nomini aeternaeque fidelium saluti bene, prospere ac feliciter eveniant, ea ut m a t u r e
p r a e s t e m u s Nos a d m o n e t supremi Apostolatus m u n u s , quo in terris,
licet immeriti, fungimur. I a m vero cum Catholica Religio in Vicariatu
Congi Belgici, curis commisso Congregationis ab I m m a c u l a t o Corde
Mariae, postremis praesertim annis laeta incrementa susceperit, visum
est o p p o r t u n u m consilium, ut fidei christianae progressui aptius p r o videretur, ab eiusdem Vicariatus territorio septentrionalem regionem
distrahere, in eaque novam s e p a r a t a m Missionem constituere. Quare,
collatis consiliis cum VV. F F . NN. S . R E . Cardinalibus negotiis P r o p a g a n d a e Fidei praepositis, ex certa scientia ac m a t u r a deliberatione
Nostris, deque Apostolicae Nostrae potestatis plenitudine, praesentium
tenore, ab actuali Vicariatu Congi Belgici eius territorii p a r t e m separ a m u s , q u a e sita est ad Boream districtus civilis dicti de Lacu Leopoldi, a t q u e in eodem sic distracto territorio n o v u m constituimus Vicar i a t u m apostolicum curis c o m m i t t e n d u m m e m o r a t a e Congregationis ab
I m m a c u l a t o Corde Mariae de S c h e u t ; istique novo Vicariatui, ab u r b e
ubi sedem habebit, « Novae Antuerpiae » n o m e n facimus. Vicariatus
vero Congi Belgici, cum reliqua p a r t e q u a e ex peracta divisione ei
superest, praecipimus ut p o s t h a c ex u r b e Léopoldville, ubi Vicariatus
ipse residentiam habet, Vicariatus Leopoldopolitanus denominetur. Haec
Acta Benedicti PP. XV
229
s t a t u i m u s , decernentes praesentes Litteras firmas, validas atque efficaces
semper exstare ac p e r m a n e r e , suosque plenos a t q u e integros effectus
sortiri et obtinere, illisque ad q u o s spectant, sive spectare poterunt,
suffragari n u n c et in posterum ; sicque rite iudicandum esse ac definiendum, i r r i t u m q u e a t q u e inane fieri si q u i d q u a m secus, super his, a quovis,
auctoritate qualibet, scienter sive ignoranter attentari contigerit. Non
o b s t a n t i b u s contrariis q u i b u s c u m q u e .
D a t u m R o m a e a p u d s a n c t u m P e t r u m , sub annulo Piscatoris, die
in aprilis MCMXIX, Pontificatus Nostri a n n o quinto.
P . CARD. GASPARRI, a Secretis Status.
III
ECCLESIA METROPOLITANA S. IACOBI MAIORIS IN URBE MARIANOPOLI TITULO
AC PRIVILEGIIS BASILICAE MINORIS HONESTATUR.
BENEDICTUS P P . XV
Ad p e r p e t u a m rei memoriam. — Quae Catholici Orbis t e m p l a vel
molis amplitudine insignibusque artis ornamentis, vel s a n c t o r u m reliquiis et fidelium religione ceteris praestent, ea, Decessorum Nostrorum
vestigia persequentes, singularibus titulis ac privilegiis h o n e s t a r e consuevimus. Constat quidem inter sacras huiusmodi aedes merito recens e n d a m esse Metropolitanam Archidioecesis Marianopolitanae Ecclesiam,
q u a e in h o n o r e m Iacobi Maioris Apostoli Deo dicata, C a n a d e n s i u m catholicorum fidem ac largitatem luculenter ostendit a t q u e effert. Collecta
enim intra Archidioecesis fines ingenti stipe, templum, a fundamentis
excitari coeptum, totum lapide lybico exstructum est, additis fronti porticibus; pars interior Basilicam Vaticanam, minore sane spatio, refert
et imitatur, neque operibus a t q u e artiliciis caret; arae vero m a x i m a e
aulaeo ornatae t h o l u s superstat altissimus. S a n c t o r u m autem reliquiae
h a u d mediocri n u m e r o ibidem a d s e r v a n t u r ; suppellex sacra item affluii,
e a d e m q u e pretiosa, ad divina officia peragenda, quibus ordo Canonicor u m eum reliquo clero, n o n sine magno d o m u s Dei decore, cum praeclara
a n i m o r u m utilitate studiose perfungitur. Placet ad. haec commemorare,
in eandem S. Iacobi aedem, a n n o MCMX, innumerabiles u n d i q u e gentium convenisse catholicos, coetum habituros cultui Sanctissimae E u c h a ristiae p r o v e h e n d o , cui Pater Cardinalis praefuit Apostolicae Sedis Legat u s , centum' et viginti Episcoporum corona circumdatus. Quibus o m n i b u s
230
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium
Officiale
p e r m o t u s venerabilis frater P a u i u s Bruchési, archiepiscopus Marianopolitanus, nomine cum suo, t u m ordinis Canonicorum et cleri populique universi sibi commissi, a Nobis efflagitavit, ut peculiari honoris
titulo Metropolitanum t e m p l u m afficeremus. Piis hisce votis eo libentius concedendum censemus, quod, si eius templi decus a u x e r i m u s ,
videmur r e m facturi esse dignam pietate erga S. I a c o b u m Maiorem
Nostra, cuius Apostoli n o m e n ad s a c r u m baptismi fontem impositum
Nobis est. Itaque, auditis VV. F F . NN. S. R. E. Cardinalibus SS. R i t u u m
Congregationi praepositis, Apostolica Auctoritate Nostra, h a r u m Litte
r a r u m vi, Metropolitanam Ecclesiam Marianopolitanam titulo Iacobi
Maioris Apostoli ad Basilicae Minoris dignitatem evehimus, eique privilegia omnia t r i b u i m u s , q u a e Minoribus Almae h u i u s Urbis Basilicis
de iure competunt. Decernentes praesentes Litteras Nostras firmas,
validas a t q u e efficaces semper exstare, suosque plenarios atque integros
effectus obtinere ac sortiri, illisque ad q u o s spectant, vel spectare poter u n t in posterum, plenissime suffragari; sicque rite iudicandum esse et
definiendum, irritumque et i n a n e fieri si secus quicquam super his, a
quolibet, auctoritate quavis, scienter vel ignoranter attentari contigerit.
Non o b s t a n t i b u s contrariis quibuslibet.
Datum R o m a e a p u d s a n c t u m P e t r u m , sub a n n u l o Piscatoris, die
xxrx aprilis a n n o MCMXIX, Pontificatus Nostri quinto.
P. CARD. GASPARRI, a Secretis Status.
EPISTOLA
AD RR. P P . DD. ARCHIEPISCOPUM LIMANUM CETEROSQUE IN PERUVIANA REGIONE EPISCOPOS, DE TUENDA AC ROBORANDA IN EORUM DIOECESIBUS FIDE.
Venerabiles fratres, salutem et apostolicam b e n e d i c t i o n e m . — - I n t e r
egregias peruvianae gentis laudes ea est potissime commendatione digna,
quod catholicam religionem sancte a t q u e integre per o m n e t e m p u s serv a n t . Statim ac ad P e r u v i a e terras hispani h o m i n e s navigarunt, copios u m sacerdotum a g m e n ex diversis religiosorum Ordinibus, praesertim
dominiciano, sub Christi servatoris vexillo R o m a n o q u e Pontifice h o r t a n t e
ac bene precante, ad oras istas appulit. H o r u m per s e q u u t a t e m p o r a
assiduis curis gravibusque l a b o r i b u s et fides in catholicis incolumis
semper servata est a t q u e a u c t a et a p u d ethnicos catholica d o g m a t a
s u n t feliciter invecta.
Acta Benedicti PP. XV
231
Q u a m in retinenda verae fidei p u r i t a t e c o n s t a n t i a m Deum ipsum
singulari praemio prosequi voluisse inde colligitur, q u o d Peruvia, p r a e
ceteris Americae regionibus, sanctimoniae laude ac splendore floruerit,
pluresque ex eius filiis Ecclesia veneretur caelitum b e a t o r u m h o n o r i b u s
a u c t o s : q u o s inter longe eminent R o s a gentis vestrae p a t r o n a , p r i m u s
Americae meridionalis flos, et Turibius Limensium antistes, cuius ferventi studio foecundissimaque actuositate mirum in vobis catholica
fides et catholice vivendi ratio i n c r e m e n t u m coepit. Verum q u o d in
Evangelio a Christo Domino praedictum legimus, id p l e r u m q u e et u b i q u e
contingit: q u o d n e m p e D e u s seminat in agro suo b o n u m semen, sed
venit inimicus h o m o et s u p e r s e m i n a t zizania in medio tritici. Hoc autem,
venerabiles fratres, a p u d vos etiam n u n c fieri, gravi sane moerore animi,
conspicimus. Novimus etenim acatholicos h a u d parvo n u m e r o p e r u v i a n a s
pervasisse t e r r a s , ibidemque omni a s t u omnique adiumento, nec frustra
omnino, conatos esse ac conari catholicorum mentibus errores suos inserere e o r u m d e m q u e a n i m o s a b s t r a h e r e a catholica Ecclesia. Id quidem
scholis p r o s e q u u n t u r et publicis magisteriis, e p h e m e r i d u m ac librorum'
evulgatione, virorum et m a x i m e adolescentium coetibus, in primis autem
a p u d p a u p e r e s pecuniarum largitionibus: q u i b u s aliisque eiusmodi argumentis n o n singulos modo homines, sed et familias et municipia demereri sibi student, quo facilius et latius e r r o r u m s u o r u m v e n e n a q u a q u a versus spargant. Grave istud catholicorum a n i m o r u m periculum dolere
sane et conqueri oportet, venerabiles fratres, a t t a m e n videndum pariter
est ne quod in Evangelio n o t a t u r , istic etiam aliquando evenerit a u t
e v e n i a t ; inimicus n a m q u e h o m o superseminavit zizania quum dormirent
homines; de q u o vobis, qui cleri quisque vestri conditiones nostis,
iudicium r e l i n q u i m u s ; u t r u m scilicet detrimentum, quod h e t e r o d o x o r u m
artibus fides a p u d vos coepit, sit necne s a c e r d o t u m negligentiae ac desidiae t r i b u e n d u m . Labia certe sacerdotum custodire debent scientiam,
idque n o n sibi unice, sed ut p o p u l u m Dei doceant veritatem: ubi ergo
veritatis l u m e n extinguitur a u t tenebris obtegitur, indicium est quod
sacerdotes aut scientia c a r e a n t debita, aut quod, officii immemores, eam
communicare cum fidelibus negligant. Ad vos igitur, venerabiles fratres,
P e r u v i a e vestrae caritate impulsi, h o r t a t i o n e s Nostras convertimus
Vestrum est, ante omnes, videre et vigilare ne gregi vobis commisso
inferatur d a m n u m . In quo pastoris boni Christi Iesu exemplum habetis
qui a n i m a m s u a m posuit pro ovibus suis. Quod si h u m a n a e debilitati
propius exemplum cupitis, a d s t a t vobis b e a t u s vester Turibius, qui
1
1
MATTH., X I I I , 2 5 .
Acta Apostolicas Sedis - Commentarium Officiale
pastoralis vigilantiae a t q u e zeli praeclarissima praebuit exempla. Innumeras ille contradictiones, sive ab iis qui foris sunt propter fidem, sive
ab iis qui intra sunt propter Ecclesiae libertatem, summa patientia sustinuit, martyrii cupidissimus. Et ut fides in fidelium animis alte h a e r e r e t
nec facile nutaret, singulis dominicis diebus, vel in ecclesia, vel inhospitali domo, in parvis etiam oppidulis et sub dio concionabatur, plebemque
catechismo instruebat.
Haec vos P a t r o n i sanctissimi documenta sequuti,
sacerdotes quisque vestros, assidue ac fortiter stimuletis ut suo singuli
ne desint officio, sed omni contentione vobis opitulentur sive sacram
catechesim ad novi Codicis praescripta fideliter ac diligenter t r a d e n d o ,
sive o p u s Praeservationis fidei efficacissime p r o m o v e n d o , sive pias consociationes a Doctrina christiana n u n c u p a t a s u b i q u e instituendo ac
fovendo, cetera d e m u m a d i u m e n t a omnia adhibendo q u a e ad fidem
t u e n d a m et r o b o r a n d a m sunt utiliter inventa. Pervigilate vos, venerabiles fratres, pervigilent sacerdotes vestri ; omnes quippe pro suo quisque
m u n e r e et g r a d u rationem estis reddituri pro a n i m a b u s cuique commissis.
Spes autem Nos recreat, q u o n i a m s t u d i u m vestrum n o v i m u s a t q u e in
Nos propensissimam voluntatem, fore ut h o r t a t i o n e s Nostras toto animo
exsequendas suscipiatis; clerus vero, vestro simul verbo et exemplo incit a t u s , n o n industriae, non labori p a r e a t ut p r a e c i p u a Peruviae gloria,
fidei videlicet catholicae professio, nullum ulterius detrimentum capiat.
Quo in negotio Regulares etiam sacerdotes adiutricem vobis m a n u m
ultro d a t u r o s esse minime d u b i t a m u s , decessorum s u o r u m zelum et
laudes aemulantes. Quia vero maximi interest optima sacri cleri educatio, n o l u m u s de Seminariis t a c e r e : inde enim ampla expectanda est
operariorum seges, quos in messem Domini mittere possitis quique, sui
obliti, se totos in a n i m a r u m b o n u m fideique defensionem impendant.
Q u a m o b r e m q u a e per Nuntium Nostrum circa Seminariorum erectionem
r e c t u m q u e e o r u m d e m regimen vobiscum c o m m u n i c a n d a voluimus, impensissimo p o s t u l a m u s ut, alacritate m a x i m a cunctisque amotis difficultatibus, exsequenda curetis.
1
2
Haec a u t e m omnia ut pro optatis eveniant, vobis, venerabiles
fratres, vestrisque cleris ac populis apostolicam benedictionem, p a t e r n a e
Nostrae benevolentiae testem et divinarum g r a t i a r u m auspicem, amantissime impertimus.
.. "
Datum Romae, a p u d s a n c t u m P e t r u m , kalendis ianuariis
B E N E D I C T U S P P . XV
1
2
In Lectione Breviarii, in festo S. Turibii, 27 aprilis.
Ibid.
MGMXEX.
S. Congregatio Consistorialis
ACTA SS. CONGREGATIONUM
SACRA CONGREGATIO CONSISTORIALIS
I•
DECRETUM
CIRCA NOMINATIONEM ADMINISTRATORUM IN DIOECESIBUS VACANTIBUS DOMINII
CANADENSIS ET TERRAE NOVAE.
Cohaerenter ad ea q u a e pro dioecesibus Foederatorum Americae
S t a t u u m Apostolica Sedes statuit decreto diei 22 februarii 1919, S S m u s
Dominus Noster Benedictus P p . XV censuit et decrevit, ut etiam in dioecesibus Canadensis Dominii et Terrae Novae, quoties vacaverint, ad ipsar u m g u b e r n a t i o n e m eadem regula vigeret.
itaque, dempto Archiepiscopis et Episcopis iure n o m i n a n d i mortis
causa dioecesanum Administratorem, in p o s t e r u m in o m n i b u s m e m o ratis dioecesibus, q u a t e n u s speciales circumstantiae observantiam canonis 427 impediant, si in iisdem q u i n q u e saltem vel sex Consultores
dioecesani n o n a d s i n t ; Archiepiscopus a u t Episcopus senior provinciae
ecclesiasticae providere poterit, cum ratihabitione Delegati Apostolici,
pro n o m i n a t i o n e Administratoris d u r a n t e sedis vacatione. I d q u e per
triennium, d u m m o d o interim coetus Consultorum n o n fuerit a u c t u s ad
n u m e r u m s u p e r i u s indicatum.
D a t u m R o m a e , ex Secretaria S. Congregationis Consistorialis, die
8 maii 1919.
•
• ' $ C. CARD. DE L A I , E p . Sabinen., Secretarius.
L. ® S .
.
f V. Sardi, Archiep. Caesarien., Adsessor-
234
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
II
DE
ERECTIONIS
CHACO
VICARIATUS
APOSTOLICI
DECRETUM
Optimo sane consilio R o d u i p h u s Caroli, archiepiscopus Tyrensis,
in Boliviana Republica Apostolicus I n t e r n u n t i u s , Archiepiscopo Platensi
et Episcopo S. Crucis consentientibus, perpendit et S. Sedi proposuit,
ut in amplissimo eiusdem Bolivianae ditionis territorio, cui n o m e n
Chaco, ad s u b v e n i e n d u m spiritualibus incolarum loci necessitatibus, Apostolicus Vicariatus erigeretur. Q u a p r o p t e r S s m u s D n u s Noster Benedictus P P . XV, de consulto h u i u s S. Congregationis Consistorialis Eminentissimorum P a t r u m , suppleto q u o r u m intersit, vel suo interesse praesumant, consensu, p r a e s e n s edi iussit Consistoriale Decretum, quo
territorium de Chaco, intra fines archidioeceseos Platensis et dioeceseos
S. Crucis de Sierra existens, in Vicariatum Apostolicum de Chaco nunc u p a n d u m erigit ac erectum declarat, donec in p r o p r i a m ac distinctam
dioecesim constitui valeat. H u i u s autem Vicariatus fines, e r u n t : ac? septentrionem ripa dextera fluminis Magni, vulgo Bio Grande, incipiendo a
puncto in quo hoc flumen intersecai alta iuga m o n t i u m de Incahuasi,
in provincia de Cordillera, u s q u e d u m idem flumen attingit lineam interprovincialem c u m Chiquitos, deinde haec ipsa linea u s q u e ad fines
reipublicae s t a t u s ; ad orientem ipsi fines reipublicae de Bolivia cum
rebuspublicis de Brasilia et P a r a g u a y ; ad meridiem i i d e m fines cum
P a r a g u a y et Argentina iuxta c u r s u m fluminis Pilcomayo u s q u e ad p u n ctum quod vocatur Casa de Piedra et ad dexteram h u i u s fluminis ripam
positum est; ad occasum linea imaginaria, q u a e incipiet a sinistra ripa
fluminis Pilcomayo contra locum n u n c u p a t u m Casa de Piedra et desinet
ad flumen Parapeti, in loco dicto Oquendagüe, excepto territorio Canton
de Huacareta, deinde s e q u e t u r alta iuga m o n t i u m de Incahuasi, q u a e
s e p a r a n t provincias Chuquisaca et S. Cruz u s q u e ad locum ubi flumen
Magnum intersecat haec ipsa iuga m o n t i u m et fines septentrionales
Vicariatus attinguntur. Praefatus igitur Vicariatus sequentia oppida
complectetur. In provincia de Cordillera: Lagunillas, Gutiérrez, Limon,
C a r a g u a t a r e n d a , Guariri, Saipurú, Masuvi, T a c u r ú , Àimiri, Obbi, T a p u t á ,
Piriti, Charagua, San Antonio, S a n Francisco, ízozo, Itatique, Iboper e n d a , Boyuibi, Cuevo, L a g u n a Colorada, Salinas, Choreti, Ipati et alia
S. Congregatio Consistorialis
235
minoris momenti. In provincia del Azero: Gamatindi, Garandaiti, Missiones de Tigüipa, Machareti, Ivo, S a n t a Rosa et Boicavo, oppida de
Huacaya, Numbra, Ibopeiti, Loma, Chibé, Mandiyuti, Iguembe, Ingre,
Nancaroinza et Sipotindi. In provincia del Gran Chaco: Villa Montes
(San Francisco), los cinco fortines militares existentes et Missio de
Tarairi. Voluit p r a e t e r e a Beatissimus P a t e r , ut Apostolicus Vicariatus
de Çhaco metropolitico iuri Archiepiscopi Platensis sit subiectus et obnoxius m a n e a t dependentiae ac iurisdictioni S. Congregationis de Propag a n d a Fide. Contrariis q u i b u s c u m q u e n o n o b s t a n t i b u s .
D a t u m R o m a e , ex aedibus S. Congregationis Consistorialis,
m maii 1919.
die
)$l C . C A R D . DB L A I , Ep. Sabinen., Secretarius.
L. £ß
s.
f V. Sardi, Archiep. Caesarien., Adsessor.
III
P R O V I S I O ECCLESIAE
S. C. Consistorialis decreto, S S m u s D. N. Benedictus XV hanc, q u a e
sequitur, ecclesiam de proprio pastore providit, scilicet:
7 maii 1919. — Metropolitanae ecclesiae Tarraconensi praefecit
R. P. D. F r a n c i s c u m Vidal y B a r r a q u e r , h a c t e n u s Episcopum titularem
Pentacomiensem.
IV
NOMINATIONES
Decretis S. C. Consistorialis nominati s u n t :
1 februarii 1919. — R. P. D. Cletus Cassani, archiepiscopus Turr i t a n u s , Administrator Apostolicus dioecesis Octeriensis.
11 martii. — R. P. D. Nicolaus Piccirilli, archiepiscopus
nensis, Administrator Apostolicus dioecesis
Vastensis.
Lancia-
31 martii. — R. P. D. I o a n n e s Scotti, archiepiscopus Rossanensis,
Administrator
Apostolicus
dioecesis
Cariatensis.
236
Acta Apostolicae Sedis -Commentarium Officiale
SACRA CONGREGATIO CONCILII
L I S B O N E N . ET A L I A R U M IN L U S I T A N I A
PROVISIONIS PAROECIARUM
13 aprilis
(Per
1918
summaria precum)
- S u b antiquo in Lusitania regimine vacantes paroeciae de proprio pastore pro videbantur ad n o r m a m regii decreti diei
2 ianuarii 1862, vi cuius praescribebatur quidem forma concursus, sive
per documenta, sive per publicum examen, sed ita ut potiores partes in
his peragendis potestati civili q u a m ecclesiasticae t r i b u e r e n t u r ; quin
immo exinde idonei n o n r e n u n c i a b a n t u r nisi a P a t r o n o Regio. Q u a n d o
vero, sive concursus haberi n o n poterat propter exiguitatem redituum,
sive desertus a u t frustratus evadebat, t u m Episcopi curatos, vulgo enconmendados ad n u t u m s u u m amovibiles paroeciis praeficiebant. Everso
a u t e m antiquo regimine, post violenter a b r u p t a s relationes inter n o v u m
G u b e r n i u m et Ecclesiam, Apostolica Sedes die 13 iulii 1911 inter alia
decrevit «provisionem ecclesiasticorum beneficiorum in Lusitania rein« cidisse sub iuris c o m m u n i s sanctiones ». Quum itaque in relatione
de statu dioecesis ab Episcopo Portugalliensi a n n o 1916 transmissa,
legeretur ad n u m . 64: « Olim provisio paroeciarum fiebat per concursum,
« n u n c , post separationis regimen, ad nutum Episcopi », et n u m . 65:
« A d s u n t paroeciarum rectores ad nutum amovibiles », q u u m q u e profecto provisio paroeciarum o m n i u m per nominationem rectorum ad
n u t u m Episcopi amovibilium, n o n r e p r a e s e n t a r e t ius c o m m u n e in q u o d
debuit recidere beneficiorum, paroecialium praesertim, in Lusitania collatio, visum est h a c de re o p p o r t u n a s notitias a P a t r i a r c h a Lisbonensi
sciscitare. Rescripsit E m u s Vir illam praxim n o n in sola dioecesi Portugalliensi obtinere, sed in o m n i b u s dioecesibus Lusitaniae invaluisse,
attento quod, sub auctoritatis politicae persecutione, fere omnes paroeciae in eam redactae essent conditionem in q u a Concursus utiliter haberi
n o n p o t e r a t ; postulabat igitur ut Apostolica Sedes Lusitanos Episcopos
per aliquod saltem t e m p u s perseverare in inolita praxi sineret, nec
concursus i niungeret nisi pro paucis paroeciis praecipuis. Subinde vero
idem E m u s Patriarcha, p o s t q u a m de re egerat in conventu cum aliis
S P E C I E S FACTI.
S. Congregatio Concilii
237
Lusitaniae Episcopis, schema s t a t u t o r u m ad q u o r u m n o r m a m paroeciales concursus in posterum peragi deberent, approbationi et revisioni
Sanctae Sedis subiecit, iterum p o s t u l a n s ut obligatio paroecias per concursum providendi n o n i m p o n e r e t u r nisi post aliquod futurum t e m p u s ,
simulque, attentis diversis nec firmis r e r u m adiunctis in q u i b u s singulae paroeciae v e r s a r e n t u r , Episcopis ampla facultas concederetur in
casibus particularibus indicendi vel n o n indicendi concursus.
Universo negocio ad S. H. G. delato, ante q u a m praefatum schema
disciplinam h a b e n d o r u m concursuum continens revisioni demandaretur,
visum est quaestionem praeiudicialem de ipsis concursibus in Lusitania
habendis vel non, E m i s P a t r i b u s decernendam subiicere.
ANIMADVERSIONES. - Enimvero, decisio Apostolicae Sedis de beneficiorum provisione in Lusitania ad iuris communis sanctiones conformanda, q u a m v i s lata sit a. 1911, h u c u s q u e , ut ex dictis liquet, exsecutioni d e m a n d a t a non est. Q u u m igitur in praesenti sit religiose exsequenda, statim sese offert dubium, q u o d n a m ius c o m m u n e nunc sit
r e s p i c i e n d u m : n u m quod vigebat a. 1911, u s q u e ad p r o m u l g a t u m Codicem Iuris Canonici, an ius q u o d in Codice continetur. Etenim, ex u n a
parte, ea decisio q u u m lata fuerit a. 1911, n o n poterat profecto respicere nisi ius c o m m u n e eo tempore vigens: ex alia vero, eadem decisio
q u u m exsequutioni d e m a n d a n d a sit n u n c , post publicatum Codicem,
peropportune videtur ad h u i u s n o r m a m accipienda; siquidem universim q u u m de novo, re integra, o r d i n a n d a sit in aliqua regione canonica
disciplina circa aliquod institutum ecclesiasticum, praecipua q u a d a m
ratione, ordinatio fieri debet ad n o r m a m Codicis n u n c vigentis: idcirco
enim publicatum est, ut secundum illud quodlibet ecclesiasticae disciplinae caput in futurum ordinaretur. Quae q u u m ita sint, plane conclud e n d u m videtur, in casu, obligationem concursus pro paroeciarum provisione minime esse i m p o n e n d a m : nam Codex concursum iam non
praescribit, nec exigit; sed solummodo praescribit ut forma concursus
retineatur, et quidem donec Sedes Apostolica aliud decreverit, iis in locis
in q u i b u s est in u s u (can. 459, § 4), quod videtur idem esse ac permittere b o n u m in expectatione melioris, ad quod contenditur. P o r r o in
Lusitania, ut ex enarratis liquet, quamvis forma concursus aderat ante
separationem, n u n c , q u u m disciplina provisionis paroeciarum est ordin a n d a , iam n o n est in usu. Nec inde consequitur Episcopos perseverare
posse ac debere in inolita praxi, providendi paroecias per rectores ad
n u t u m amovibiles, et quidem deputatos a b s q u e ullo praevio examine
cum facultatibus ministerialibus de a n n o in a n n u m renovandis, adeo ut
238
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
nullus parochus iam securitatem h a b e a t m a n e n d i in s u a paroecia: longe
quidem alia est dispositio Codicis, can. 454 et can. 459 § 1-3, quae
ius c o m m u n e , n u n c in re vigens, r e p r a e s e n t a t .
r
Ex adverso, etiam omisso quod incertum m a n e t . n u m ius commune n u n c a p t a n d u m n o n sit fortasse q u o d vigebat a. 1911, q u a n d o
Apostolica prodiit praefata decisio, in quo iure quidem concursus praescribebatur, ad mentem q u o q u e Codicis videtur Lusitania comprehendi
inter illas regiones in q u i b u s paroeciarum provisio fit per c o n c u r s u m :
fit, i n q u a m , saltem virtualiter, si n o n ipsa re et effectu. Siquidem m o d u s
ab inducta separatione u s q u e in praesens servatus, fuit m o d u s anormalis et irregularis, qui solummodo t r i b u e n d u s sit statui p e r t u r b a t o
Ecclesiae Lusitanae; q u a perturbatione d u r a n t e Episcopi nullum in hac
parte d e t e r m i n a t u m ius secuti sunt, sed in p r a x i vindicarunt sibi pera m p l a m q u a n d a m libertatem vel contra ius agendi, quia aliter n o n fidebant posse se congruenter providere necessitatibus fidelium et curae anim a r u m . At vero, s t a t u s p e r t u r b a t u s , praesertim violentia inductus, licet
per aliquod t e m p u s perseverans, n o n est dicendus i m m u t a s s e funditus
s t a t u m iuris praecedentem, qui immo virtualiter perseverare censetur,
q u a t e n u s , scilicet, re etiam et effectu perseveraret, s u b l a t a p e r t u r b a t i o n e
et violentia. Q u u m igitur ante s e p a r a t i o n e m vigeret in Lusitania disciplina concursus in provisione paroeciarum, videtur haec eadem, saltem
virtualiter, u s q u e in p r a e s e n s perseverasse, ac p r o p t e r e a ad mentem
Codicis, can. 459, § 4, retinenda, donec Apostolica Sedes aliud decreverit. Nec inde consequitur r e d e u n d u m ad specialem formam, decreto
regio 2 ian. 1866 praescriptam, q u a m e contrario sustulit omnino laud a t a decisio de cuius exsequutione r e s est. Obvia est enim distinctio
inter disciplinam c o n c u r s u s ad n o r m a m iuris c o m m u n i s seu Tridentini
et formas speciales concursus peragendi, in singulis regionibus hac
illave auctoritate i n d u c t a s : q u a m v i s i t a q u e forma specialis a potestate
civili praescripta, iure cessaverit, recuperante Ecclesia in h a c q u o q u e
re s u a m libertatem, a d h u c t a m e n perseverare videtur in Lusitania, iuxta,
mox disceptata, obligatio provisionis paroeciarum per concursum, seu
disciplina generalis concursus, n u n c o r d i n a n d a in particulari ad norm a m iuris Tridentini q u o d magis explicavit S. P. Benedictus XIV
(cfr. d o c u m e n t u m IV in calce laudati Codicis) et ad peculiares loci temp o r u m q u e conditiones necessitatesque.
R E S O L U T I O . - H a c porro r e r u m serie plena deliberatione perpensa,
E m i P a t r e s S, C. Concilii in plenariis comitiis diei 13 aprilis 1918 rescribendum censuerunt:
S. Congregatio Concilii
239
Episcopi poterunt in inolita praxi perdurare
ad annum; interim
ipsi conficiant elenchum, transmittendum ad H. S. G, paroeciarum quae
dotem sufficientem habent. Elapso autem anno, paroecias, quae sufficientem
dotem habent, conferant ad normamCod. Iur. Can., c. 459, § 3, n. 1-3,
poterunt vero alias conferre ad nutum. Curent tamen iidem Episcopi ut
quamprimum hae paroeciae congrua dote compleantur.
Q u a m E m o r u m P a t r u m resolutionem, referente infrascripto S. Congregationis Secretario, SS. D n u s Noster Benedictus div. prov. P P . XV,
in audientia diei 15 eiusdem mensis et anni, a p p r o b a r e et confirmare
dignatus est.
I.
MORI,
Secretarius.
SACRA CONGREGATIO DE RELIGIOSIS
•v '
' •'
1
DE QUIBUSDAM LIBRIS AD INSTITUTA RELIGIOSARUM IURIS PONTIFICII PERTINENTIBUS, REVISIONI ET CORRECTIONI S. CONGREGATIONIS S U B I I C I E N D I .
In Congregatione Generali, habita in Palatio Vaticano die 29 martii 1919, E m i ac Revmi S. R. E. Cardinales negotiis Religiosorum Sodalium praepositi, o p p o r t u n u m iudicarunt praescribendum ut o m n i a Instit u t a et Congregationes Religiosarum Iuris Pontificii libros quoslibet,
continentes consuetudines, u s u s a u t similes q u o c u m q u e n o m i n e v e n i a n t
(Direttorio, Coutumier, etc.), a p u d eas in usu, praeter Constitutiones
a d p r o b a t a s , n e c n o n preces proprias Instituti, in c o m m u n i recitari solitas, inspectioni et correctioni h u i u s S. Congregationis subiiciant; idemque
exigatur in novis Institutis a d p r o b a n d i s .
F a c t a autem relatione SSmo D. N. Benedicto P p . XV per R. P. D.
Secretarium, in audientia diei 31 eiusdem mensis, S. S. sententiam
E m o r u m P P . a d p r o b a v i t a c p r o p t e r e a mandavit a d hoc f i e r i Decretum.
Haec S. igitur Congregatio vi praesentis Decreti m a n d a t ut omnia
et singula Instituta seu Congregationes Religiosarum Iuris Pontificii,
seu etiam Piae Societates mulierum sine votis ad m o d u m Religiosarum
in c o m m u n i viventium a S. Sede a d p r o b a t a e , libros quosvis ut s u p r a
recensitos, i n t r a t e r m i n u m u n i u s a n n i ad e a m d e m S. Congregationem
transmittant.
240
Acta Apostolicae Sedis '- Commentarium Officiale
Curent a u t e m Revñii Ordinarii locorum, in q u i b u s S u p r e m a e Moderatrices alicuius Instituti et Congregationis mulierum, de q u i b u s agitur
rn praesenti Decreto, c o m m o r a n t u r , ut illas q u a m p r i m u m de imposita
obligatione certiores faciant: easque a d m o n e a n t n o n prohiberi in Institutis et Congregationibus respectivis dictorum l i b r o r u m u s u m , q u o u s q u e
ab h a c S. C. aliter, si c a s u s ferat, s t a t u a t u r .
R.
L- £ 8
CARD.
SCAPINELLI,
Praefectus.
s.
Maurus M. Serafini, Ab. O. S. B., Secretarius.
II
DUBIUM
CIRCA DEPENDENTIAM MONIALIUM AB ORDINARIIS IN GALLIA ET BELGIO
A pluribus Episcopis nec non Religiosis Communitatibus proposit u m fuit d u b i u m :
« An Monasteria Monialium, q u a r u m vota ex Instituto s u n t solemnia,
« sed ex S. Sedis praescripto s u n t simplicia, in Gallia et Belgio ab Ordi« nariis locorum dependeant eadem ratione ac ante Codicis promul« gationem ».
«
«
«
«
«
«
S. Congregatio, re m a t u r e perpensa, r e s p o n d e n d u m censuit: « Supplicandum S S m o ut decernere dignaretur nihil i n n o v a n d u m esse in
dependentia Monialium p r a e d i c t a r u m ab Ordinariis locorum in Gallia
et Belgio, p r o u t post r e s t a u r a t i o n e m ab u n o saeculo et amplius hucusque o b s e r v a t u m est: cauto t a m e n q u o d nulla potestas sit Episcopis ad
i m m u t a n d a s Regulas a n t i q u o r u m O r d i n u m a u t Constitutiones Monialium a S. Sede a d p r o b a t a s ».
In audientia infrascripto Secretario concessa die 13 maii 1919
S S m u s resolutionem adprobavit et, ut publici iuris fieret, mandavit.
D a t u m Romae ex Secretaria S. C. de Religiosis, die 22 maii 1919.
Maurus M. Serafini, Ab. O. S. B., Secretarius.
S. Congregatio de Propaganda Fide
SACRA CONGREGATIO DE PROPAGANDA FIDE
DECRETUM
ARCHIEPISCOPUS
ULTRAIECTENSIS
NOMINATUR PRAESES
IN HOLLANDIA PIAE
UNIONIS CLERI PRO MISSIONIBUS.
Cum pia Unio cleri pro Missionibus, h u i u s S. Congregationis Fidei
P r o p a g a n d a e auctoritate probata, p l u r i b u s q u e indulgentiis ac spiritualibus privilegiis a SSmo D. N. Benedicto P p . XV benigne ditata, etiam
in Hollandia, Deo adiuvante, institui ac propagari coeperit, ad eius
incrementa in dioecesibus dictae nationis promovenda, o p p o r t u n u m
consilium visum est Praesidem eiusdem piae Unionis pro Hollandia
constituere B. P. D. Henricum Van de Wetering, archiepiscopum Ultraiectensem, cuius ductu eadem Sodalitas moderata nobilissimum finem,
q u e m p r a e s t i t u t u m habet, facilius assequatur. Utendo igitur facultate a
S u m m o Pontifice sibi concessa in audientia diei 20 superioris mensis
martii, infrascriptus Cardinalis Praefectus S. h u i u s Consilii Christiano
Nomini P r o p a g a n d o , m e m o r a t u m Antistitem Ultraiectensem ad officium
Praesidis Unionis cleri pro Missionibus, in universa Hollandia, per praesens Decretum n o m i n a t a t q u e confirmat. Contrariis n o n obstantibus
quibuscumque.
D a t u m R o m a e ex Aedibus Sacrae Congregationis, die 11 aprilis,
a n n o 1919.
GULIELMUS CARD. VAN ROSSUM, Praefectus.
I , $ S.
C.
ACTA, vol. XI, n. 7. — 2-6-919.
Laurenti,
Secretarius.
17
Acta Apostolicae Seáis - Commentarium Officiale
SACRA CONGREGATIO RITUUM
I
CLAROMONTEN. SEU NOVAE GALEDONIAE
DECRETUM B E A T I F I C A T I O N I S S E U D E C L A R A T I O N I S MARTYRII
MARMOITON,
FERTUR,
LAICI
PROFESSI
SOCIETATIS
MARIAE, IN
SERVI
ODIUM
DEI
BLASII
FIDEI,
UTI
INTEREMPTI.
Societas Mariae, vulgo Maristarum, a Venerabili Servo Dei Ioanne
Claudio Colin, sacerdote, Lugduni, in Gallia, a n n o 1824 fundata et in
plures regiones eiusdem nationis et etiam orbis propagata, dum patrem
legiferum ac p r i m u m moderatorem generalem a t q u e sodales aliquot
sanctitatis fama gloriosos habere laetatur, n u n c animum s t u d i u m q u e
intendit, ut causa beatificationis seu declarationis martyrii alterius
sodalis, laici professi, Blasii Marmoiton, a p u d sacrorum R i t u u m Congregationem introduci valeat. Hic Dei F a m u l u s in pago Yssac-la-Tourette, Claromontensis dioeceseos in Gallia, die 16 martii a n n o 1812 n a t u s
e a d e m q u e die baptizatus, post brevem suae peregrinationis curriculum,
mense iulio anni 1847 in Nova Caledonia ab inimicis christiani nominis
crudeliter interfectus est. Ab ineunte aetate, a p a r e n t i b u s pie institut u s , praeclara exhibuit futurae sanctitatis specimina et indicia, e u m q u e
p u e r u m cognati et vicini uti angelum a e s t i m a b a n t et vocabant. Studiis
d a n s o p e r a m et m o r u m suavitate et ingenii a c u m i n e aequalibus p r a e lucebat. In agris colendis patri infirmo saepe adiutor, colonos invisere
çogebatur, eosque salutaribus monitis et exemplis instruebat. Sollicitus
de maiori sui spiritus perfectione, recessum et solitudinem s u m m o p e r e
a m a b a t , ut Dei vocem melius audire eiusque voluntatem agnoscere
a t q u e opere implere mereretur. Peculiari pietatis affectu S S m u m Eucharistiae S a c r a m e n t u m et Deiparam Virginem Mariam prosequebatur.
Neque solum quotidie u t r i u s q u e altare devotissime visitabat, sed etiam
librum sibi valde earum, proprio nomine s i g n a t u m et in familia diligenter custoditum, cui titulus : Visites au Saint-Sacrement et à la Sainte
Vierge, assidue perlegebat. Q u u m in Consilio Municipii de illuminatione
et decore d o m u s Dei ageretur, s t a t u t u m fuit, ut singulae familiae vicis-
S. Congregatio Bituuni
MS
sim per singulos a n n o s subministrarent quod esset necessarium pro
l a m p a d e ardente coram S S m o Sacramento. Et Blasius, qui erat a Consiliis, n o n modo p r i m u m a n n u m a d hoc opus a d i m p l e n d u m pro s u a
familia postulavit, sed ipse idem singulis eiusdem anni diebus, m a n e
citius surgens, ecclesiam adibat, ut S S m i Sacramenti lampadis refoveret lumen. I n s u p e r qualibet die dominica adsistebat divinis officiis
ac mysteriis, potissimum in ecclesia parochiali loci Pessat-Villeneuve
n u n c u p a t i , u b i etiam c a n t o r u m choro s u a m p r a e s t a b a t operam valde
utilem. P a b u l u m spirituale sibi aliisque p r a e b e b a t lectione librorum de
actis sanctorum et a n n a l i u m de P r o p a g a n d a Fide super statu mission u m . Ad sacram synaxim accedebat p r i m a dominica cuiusvis mensis
et festis solemnioribus, praesertim divini Redemptoris eiusque sanctissimae Genitricis; in q u o r u m honorem et m e m o r i a m quotidie recitabat
s a n c t u m Rosarium, uti validum praesidium et admirabile c o m p e n d i u m
precum ac mysteriorum. Spretis m u n d i oblectamentis, m a n d a t a Dei fideliter custodiebat cum integritate vitae s e n s u u m q u e t e m p e r a n t i a et mortificatione. Divino a m o r e et zelo flagrans, liberalis in egenos, sequester
pacis in familiis, cunctisque opportune beneficus, de se humillime sentiebat coram Deo et hominibus. I u x t a h a n c viam, p r o u t in Actis processualibus describitur, a m b u l a n s Dei Servus, q u u m ad aetatem duodeviginti a n n o r u m pervenisset, a q u a d a m sacra concione circa missiones
et ex Annalibus Propagationis Fidei feliciter permotus, divina operante
gratia, statuit se s u a s q u e vires missionibus dicare et Societatem Mariae,
de iisdem optime meritam, ingredi. Plures t a m e n exortae s u n t difficultates publicae et privatae, auctae q u o q u e a conscriptione militari t a m
sui q u a m alterius fratris Gilberti a t q u e ab obitu pii genitoris, qui a d h u c
vivens, ob infirmitatem, Biasio domesticis praeesse negotiis reliquerat.
Verum, o m n i b u s obstaculis devictis, Dei F a m u l u s , die undecima mensis
martii anni 1842, L u g d u n u m concessit, ut Societati Mariae n o m e n daret,
u n a cum I o a n n e Raynaud, I o a n n e T a r a g n a t et sacerdote Douarre pagi
parocho, qui parochiale officium dimiserat, ut inter missionarios Maristas, Deo vocante, adscriberetur. I t a q u e eadem die, vespertinis Jioris,
q u u m in praefatam civitatem prospero itinere pervenissent, omnes sese
obtulerunt P. Ioanni Claudio Colin, Superiori Societatis Mariae, qui
eos benevolo laetoque animo excepit, et Biasium Marmoiton ad novitiatum statim admisit. Hic, a d h u c tyro, miram ostendit patientiam et
fortitudinem, t u m in ictu quem ex involontaria causa receperat, t u m in
gravi infirmitate, q u a exinde affectus est. Interim Dei F a m u l u s , q u u m
notitiam apprehendisset martyrii sacerdotis et missionarii maristae
B. Petri Aloysii Chanel, similis pro Fide mortis desiderio incensus,
É44
Acia Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
veniam a Superioribus petiit et obtinuit, ut exteris missionibus inter
infideles Societati Mariae concreditis d e s t i n a n t u r . Inde Blasius, tyrocinio iam rite peracto, vota fratris coadiutoris in eadem Societate die
11 martii a n n i 1843 nuncupavit et die 3 maii eiusdem a n n i a Gallus
profectus est u n a cum aliis sociis s u b praeside Episcopo tit. Amatensi
Douarre e Societate Mariae, qui, episcopali dignitate a S. Sede decor a t u s , eiusdem auctoritate missionem in Nova Caledonia c o n d e n d a m
susceperat. In illam regionem o m n e s appulerunt die 21 decembris ipsius
a n n i 1843,' a t q u e illico m a n u s a p p o s u e r u n t domui habitationis et orationis aedificandae atque novae missioni catholicae instituendae. D u m
Episcopus et duo sacerdotes missionarii P P . Bougeyrpn et Viard sacrum
ministerium pèragebant, linguam regionis simul addiscentes, frater coadiutor Blasius, cum altero socio coadiutore I o a n n e Taragnat, rei familiaris et sacrae aedis decoris, necnon horti, victus et vestitus curam
habebat. I n s u p e r indígenas videre studebat, eosque, modo quo poterat,
alioqui de Deo, de Christo Iesu, de Fide et religione catholica, ipsos
ita disponens ad maiorem p a t r u m instructionem et ad baptismum aliaque s a c r a m e n t a rite recipienda. Orationi impense vacans, regularum
Societatis custos, virtutibus ornatus, S S m a e Eucharistiae cultor eximius
et B. Mariae Virginis devotissimus filius, hisce praesidiis instructus ad
p r o x i m u m certamen et agonem pro Fide Christi sustinendum p a r a t u s
inventus est. Mense enim iunio anni 1847 coepta est persecutio in missionarios, qui in loco Balade sanctum ministerium exercebant; a t q u e
ethnici ex illa tribu magno impetu et furore d o m u m missionis aggressi,
Blasium Marmoiton lancea crudeliter percutiunt. Hic, gravi vulnere
afflictus, statim sacramentis Ecclesiae recreatur, et de vita sociorum
sollicitus eos ad fugam hortatur, ut certam effugiant mortem. Crueiatibus oppressus et in lecto decumbens, iterum sacramentis r o b o r a t u s ,
salutari hortatione ac benedictione accepta ab Episcopo Collomb, adstantes consolatur, seque l a e t u m ac p a r a t u m profitens mori pro Christo et
pro conversione et perseverantia Caledonensium in Fide, veniam simul
ex toto corde adprecatur a Deo pro suis s u o r u m q u e sodalium persecutoribus. Dum vero, ita debilitatus, Ipse vires s u m e r e et aliquot gressus
facere potuerat, ut ad sacellum iret et in domo Dei a n i m a m exhalaret,
repente ab uno ex iis, qui missionarios p e r s e q u e b a n t u r e o r u m q u e d o m u m
s a c r a m q u e aedem et suppellectilem iam devastaverant et in odium
religionis catholicae profanaverant, ethnico et b a r b a r o post nova et
h o r r e n d a tormenta, capite o b t r u n c a t u s est. F a m a sanctitatis et martyrii
Servi Dei in pago La Tourette, in t o t a regione Claromontensi et a p u d
indígenas Novae Caledoniae viguit et viget, signis ac prodigiis, uti fer-
S. Congregatio Rituum
tur, etiam confirmata. Hinc Processus Ordinarius Informativus in Curiis
ecclesiasticis Claromontensi et Novae Caledoniae super ea a d o r n a t u s
est; eiusque Acta R o m a m ad sacram R i t u u m Congregationem delata.
Quum vero omnia in promptu sint, nihilque obstet ut ad ulteriora procedi possit, instante Rmo P. Ludovico Copéré, Societatis Mariae postulatore generali, attentisque litteris postulatoriis q u o r u n d a m E m o r u m
S. R. E. Cardinalium, plurium R m o r u m Archiepiscoporum et Episcoporum, Vicariorum Apostolicorum et Missionariorum, praesertim Novae
Caledoniae et Societatis Mariae, necnon Consilii generalis Operis P r o pagationis Fidei ex u t r a q u e sede centrali Parisiensi et Lugdunensi,
E m u s et R m u s Dominus Cardinalis Nicolaus Marini, h u i u s Causae
P o n e n s seu Relator, in Ordinario sacrorum R i t u u m Congregationis
coetu subsignata die ad Vaticanum coacto, sequens d u b i u m discutiend u m p r o p o s u i t : An signanda sit Commissio introductionis Causae in
casu et ad effectum, de quo agitur? Et Emi ac Rmi P a t r e s sacris tuendis ritibus praepositi, post relationem ipsius E m i Ponentis, audito voce
et scripto R. P. D. Angelo Mariani, Fidei promotore generali, cunctis
diligenter perpensis r e s p o n d e n d u m c e n s u e r u n t : Signandam esse Commissionem introductionis Causae beatificationis seu declarationis martyrii,
si Sanctissimo placuerit. Die 13 martii 1919.
Hisce o m n i b u s Sanctissimo Domino nostro Benedicto P a p a e XV
per infrascriptum Cardinalem sacrae R i t u u m Congregationi Praefectum
relatis, Sanctitas S u a rescriptum eiusdem Sacrae Congregationis r a t u m
h a b u i t ; propriaque m a n u signare dignata est Commissionem Introductionis Causae beatificationis seu declarationis martyrii Servi Dei Blasii
Marmoiton, laici professi Societatis Mariae, die 14 eisdem mense et
anno.
)$l A. CARD. VICO, E p . P o r t u e n . et S. Rufinae,
S. B. C. Praefectus.
L. $ S.
Alexander
Vérde,
Secretarius,
246
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
II
MARIANOPOLITANA
DE MISSA ET COMMUNIONE DURANTE EXPOSITIONE SS. SACRAMENTI
R m u s D n u s P a u l u s Bruchési, Archiep. Marianopolitanus, Sacrae Rit u u m Congregationi ea q u a e s e q u u n t u r , reverenter exposuit; videlicet:
«
«
«
«
«
«
« In nonnullis ecclesiis et oratoriis publicis vel semipublicis, u b i
S s m u m Eucharistiae S a c r a m e n t u m legitime asservatur, u s u s quidam
introductus est, ut Missae cantatae vel lectae coram Ssmo S a c r a m e n t o
solemniter exposito in Altari celebrentur, a t q u e intra vel extra Missas
in eodem Altari, d u r a n t e expositione, Sancta Communio Christifidelibus administretur. Hinc idem Archiepiscopus postulavit : U t r u m hic
u s u s permitti, vel tolerari p o s s i t ? ».
;
Et Sacra e a d e m Congregatio, audito specialis Commissionis suffragio, omnibus perpensis, praepositae quaestioni r e s p o n d e n d u m censuit :
« Ad primam partem, praefatum usum non licere, sine necessitate,
« v e l gravi causa, vel de speciali i n d u l t o ; et ad s e c u n d a m p a r t e m
« negativ», iuxta Decreta, et detur Decretum n. 3448 Societatis Iesu,
« 11 maii 1878, ad I ».
Atque ita rescripsit, declaravit et confirmavit, die 17 aprilis 1919.
ffa A. CARD. V I C O , Ep. P o r t u e n . et S. Rufinae,
S. B.
h. %
G. Praefectus.
S.
Alexander
Verde,
Secretarius.
III
DUBIUM
Proposito dubio : « An u s u s b u r s a e , corporalibus includendis desti« n a t a e , permitti possit pro colligendis e l e e m o s y n i s ? » , Sacra R i t u u m
Congregatio, audito
censuit:
specialis
Commissionis suffragio, r e s p o n d e n d u m
Negative.
Atque ita rescripsit, et servari mandavit. Die-2 maii 1919.
A. CARD. VICO, E p . P o r t u e n . et S. Rufinae,
S. B. G. Praefectus.
*
L. © S.
Alexander
Verde,
Secretarius.
S. Congregatio Bituum
IV
DECRETUM
SUPER
OCCURRENTIA
DUORUM
RESPONSORIORUM DE TEMPORE CUM DUOBUS
RESPONSORIIS APOSTOLORUM ET EVANGELISTARUM, VEL MARTYRUM TEMPORE PASCHALI.
A Sacra R i t u u m Congregatione pro o p p o r t u n a declaratione postulatum fuit:
«
«
«
«
« Q u a e n a m n o r m a sit h a b e n d a quoties, infra H e b d o m a d a m I et II
post Octavam Paschae, in Communi Apostolorum et Evangelistarum
vel Martyrum, T e m p o r e Paschali, in II vel III Nocturno r e c u r r a n t ea
Responsoria, q u a e iam fuerint in primo Nocturno recitata, cum Lectionibus de Scriptura occurrente ».
Et Sacra eadem Congregatio, audito specialis Commissionis suffragio,
o m n i b u s sedulo perpensis, ita rescribendum censuit:
« I. T u m in C o m m u n i Apostolorum et Evangelistarum, tum in Com« m u n i Martyrum, Tempore Paschali, loco septimi Responsorii Ego sum
« vitis, dicatur R e s p o n s o r i u m : Tristitia vestra, quoties in I Nocturno reci« tatae sint Lectiones de Scriptura occurrente cum suis Responsoriis de
« Tempore, Feria III et VI infra h e b d o m a d a m I et II post Octavam
« Paschae.
«
«
«
«
« II. In Communi autem Apostolorum et Evangelistarum, T e m p o r e
Paschali, loco Responsorii quinti: Virtute magna, dicatur R e s p o n s o r i u m : Pretiosa in conspectu Domini, quoties in I Nocturno Lectiones
fuerint de Scriptura occurrente cum suis Responsoriis de Tempore,
Feria IV et V infra h e b d o m a d a m I et II post Octavam P a s c h a e .
«
«
«
«
«
«
«
«
« III. F u t u r i s a u t e m editionibus Breviarii R o m a n i , in C o m m u n i
Apostolorum et Evangelistarum, T e m p o r e Paschali, post Responsorium q u i n t u m , inseratur sequens R u b r i c a : " Feria II et V infra hebdom a d a m I et II post Octavam P a s c h a e , quoties in I Nocturno Lectiones
fuerint de Scriptura occurrente c u m suis Responsoriis de T e m p o r e ,
loco praecedentis Responsorii de Tempore, dicitur s e q u e n s : RJ\ PreUòsa in conspectu Domini, alleluja, * Mors sanctorum ejus, alleluja.
f. Custodit Dominus omnia ossa eorum, unum ex his non conterétur. * Mors »,
v
Acta Apostolicae Sedis — Commentarium Officiale
«
«
«
«
«
«
«
« Item in Communi Apostolorum et E v a n g e l i s t a r u m et in C o m m u n i
Martyrum, Tempore Paschali, post septimum Responsorium inscrib a t u r haec Rubrica : " Sicubi, Feria III et VI infra h e b d o m a d a m I
et II post Octavam P a s c h a e , quoties in I Nocturno Lectiones fuerint
de Scriptura occurrente cum suis Responsoriis de Tempore, loco p r a e cedentis Responsorii dicitur sequens : RJ. Tristitia vestra, alleluja, *
Convertatur in gaudium) alleluja, alleluja, f. Mundus autem gaudébit,
vos vero contristabimini, sed tristitia vestra. Convertetur „ ».
Atque ita rescripsit, declaravit et servari mandavit. Die 16 maii 1919.
l$( A. CARD. VICO, Ep. P o r t u e n . et S. Rufinae,
S. R. O. Praefectus.
L. © S .
Alexander
Verde,
Secretarius.
249
Secretaria Status
ACTA OFFICIORUM
SECRETARIA
STATUS
EPISTOLA
AD R. D. S A C . R O G E R I U M DE T E I L , SOCIETATIS
TOREM :
MISSIS
QUINQUAGINTA
« A SANCTA INFANTIA »
MODERA-
F R A N C O R U M M I L L I B U S , PIAM S O D A L I T A T E M
VEHEMENTER B. P. A D H O R T A T U R UT, PRO A U G E N T I B U S
MISSIONUM N E C E S -
S I T A T I B U S , F U S I O R E I N P O S T E R U M M A N U , A D ECCLESIASTICAM I N D I G E N A R U M
INSTITUTIONEM
CONFERAT.
R m e Domine,
Inter multiplices moeroris causas, quo R o m a n u s Pontifex hisce
t e m p o r i b u s premitur, h a u d u l t i m u m sane locum obtinet S a c r a r u m sollicitudo Missionum, t a m gravi, iam aliquot a n n o s , Sacerdotum inopia
laborantium, ut, n e d u m optata o m n i b u s incrementa suscipiant, in dies
magis miserabiliter dilabantur.
T a n t o mederi malo p a r t e s q u e tot laboribus fructus tueri cupiens,
semel atque iterum Apostolica Sedes praefectos Missionibus Episcopos
est vehementer a d h o r t a t a ut, q u o s invenissent indígenas divinae vocationis signa praeseferentes, sacris rite educendos curarent, donec pro
singulis q u i b u s q u e locis a p t u s formaretur Clerus, deficientes hinc Missionarios commode suppleturus, facilioremque hinc h a b i t u r u s a d i t u m in
suspicaces incolarum animos, quibuscum foret patria, genere, lingua,
m o r i b u s denique coniunctus.
P r o v i d u m sane opus, q u a m q u a m a pluribus feliciter inchoatum,
lentius t a m e n q u a m fert necessitas succrescit, n o n quod Sacerdotio
augendi desint adulescentes, sed quia opes p l e r u m q u e Episcopis n o n
s u p p e t u n t q u i b u s ecclesiasticae eorum institutioni consulant.
Dolendis hisce Missionum condicionibus compositum n u p e r i m m a n e
bellum e x t r e m a m veluti plagam inflixit, ut iam non tam prosperitas q u a m
ipsa e a r u m d e m vita in discrimen a d d u c t a videatur.
Cum res eo devenerint, s u p r e m u s Ecclesiae P a s t o r , pro eo quo
flagrat salutis a n i m a r u m ardore Religionisque profectus, t u m singulos
fideles t u m pias omnes sodalitates obtestatur ut pinguem s a n e messem
250
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
paucitate operariorum ne interire sinant, collatisque simul viribus t a m
ingens a vinea Domini exitium avertere conentur.
In istam vero Societatem, q u a e a Sancta Infantia Iesu n o m e n habet,
oculos praecipue convertit, e a m q u e enixe r o g a t ut g e m i n a t a exhinc
industria parvis seminariis subvenire p e r g a t , in q u i b u s potissimae,
ne dicam unicae, v e x a t a r u m spes Missionum ad Sacerdotium aluntur.
H a u d equidem latet Pontificem certam iam n u n c a n n u a r u m collationum p a r t e m in aliquot ex r e d e m p t i s pueris instituendos erogari, qui
b o n a m de se spem movent Sacerdotali q u o n d a m m u n e r e functuros;
e a q u e de re et Sibi vehementer gaudet et debitam Societati laudem
Iubenti animo tribuit.
Florentem t a m e n istam Sodalitatem melius a t q u e amplius de Religione m e r i t u r a m censet, si vel fusiore in p o s t e r u m m a n u id operis prosequatur, suaeque beneficia largitatis ad illos q u o q u e non redemptus
p u e r o s porrigat, qui iudicio Episcoporum in sortem Domini vocati
videantur.
Te itaque, dignum Sodalitii P r a e s i d e m , Beatissimus P a t e r omni
studio a d h o r t a t u r ut in sanctissimum hoc opus, quod pii F u n d a t o r i s
menti apprime c o n s e n t a n e u m apparet, t a m q u a m in alterum eiusdem
Sodalitii finem i n c u m b a s ad idque aperte sodalium caritatem implores,
quos aeque libenter et in p r i m a r i u m finem redimendorum infantium
et in alterum de sacerdotibus indigenis formandis stipem collaturos
confidit, q u o r u m opera divinae veritatis l u m e n expertibus tot a d h u c
populis q u a n t o c i u s inferatur.
Quo autem laetiore animo propositum aggrediaris, q u i n q u a g i n t a
hisce francorum millibus piae collationis Sanctitas S u a facit initium,
vota simul ex corde p r o m e u s ut, Patris acti exemplo, vel maiores largiantur opes q u o t q u o t nihil h a b e n t satius quam ut Christi r e g n u m , iis
adhibitis mediis, q u a e opportuniora esse aetas ostenderit, per Orbem
dilatetur.
Deum denique toto pectore a d p r e c a t u s ut inceptis propitius adsit,
laboresque tuos caelestium g r a t i a r u m rore foecundet, apostolicam Pontifex benedictionem, successus simul auspicem ac praecipuae voluntatis
testem, cum Tibi t u m Societati universae libentissime impertitur.
Romae, ex Secretaria Status, die 28 maii 1919.
Addictissimus tibi
P.
CARD.
GASPARRI,
a Secretis Status.
Coetus S. B. E. Cardinalium
251
COETUS S. R. E. CARDINALIUM
A SUMMO PONTIFICE PECULIARITER DESIGNATUS
DUBIA CIRCA COMPETENTIAM
S S . CC. C O N C I L I I E T D E R E L I G I O S I S I N Q U I B U S -
DAM N E G O T I I S R E L I G I O S O R U M .
In peculiari coetu E m o r u m P a t r u m iuxta canonem 245 Cod. Iuris
Canonici a Beatissimo P a t r e designatorum, propositis d u b i i s :
1. U t r u m o m n e s quaestiones, seu instantiae, quae attingunt aliquod
ius, a u t c o m m o d u m (seu interesse) alicuius familiae religiosae, a u t sodalium religiosorum, spectent privative ad S. C. de Religiosis.
% U t r u m concedere, servatis consuetis normis, sanationes et condonationes q u o a d praeteritum, et reductiones quoad futurum relate ad
capellanias et alia legata, quae, licet concredita non sint Ordini a u t familiae religiosae, q u a talis, erecta t a m e n aut t r a n s l a t a r e p e r i u n t u r in ecclesiis religiosorum, spectet ad S. C. Concilii, an potius ad S. C de Religiosis.
3. Cuinam Congregationi competentia t r i b u e n d a sit q u o a d dispensationem ad Ordines sacros recipiendos a Religiosis sive ex defectu
aetatis sive ab irregularitate, sive q u o a d alias conditiones q u a e ad conferendos Ordines r e q u i r u n t u r , sive quod ad studia pertinet quae sacris
ordinationibus s u n t praemittenda.
4. Cuinam Congregationi competentia t r i b u e n d a sit quoad religiosos
dispensandus, qui propter m o r b u m vel alia de causa a Missae celebratione physice vel moraliter impediuntur, veluti si pedibus consistere n o n
valeant.
E m i P a t r e s Cardinales, q u i b u s a SSmo D. N. Benedicto P P . XV
resolutio commissa fuit, r e s p o n d e n d u m c e n s u e r u n t :
Ad 1. Affirmative: in sensu t a m e n canonis 251 Codicis Iuris Canonici.
Ad 2. Privative ad S. C. de Religiosis, q u o a d u s q u e legatorum administratio et a d i m p l e m e n t u m concredita sint Religiosis.
Ad 3. Ad S. C. de Religiosis.
Ad 4. Ad S. C. de Religiosis.
Quae omnia S S m u s D . N . r a t a habuit e t confirmavit.
R o m a e , die 24 martii 1 9 1 9 .
£g C.
CARD. D E L A I ,
Episc. Sabinen,, Secretarius.
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
252
DIARIUM ROMANAE CURIAE
SACRA
CONGREGAZIONE DI PROPAGANDA FIDE
AVVISO DI CONCORSO
È aperto presso la S. C. di Propaganda Fide il concorso per la provvista
di un ufficio di minutante.
I sacerdoti che desiderassero prendervi parte dovranno esibire alla Segreteria della detta S. C, entro quindici giorni dalla data del presente avviso, la
domanda corredata delle opportune generalità e del « nulla osta » del relativo
Ordinario.
Ê richiesta per l'ammissione al detto concorso la laurea in S. Teologia o
in Diritto Canonico.
È poi in facoltà dei concorrenti presentare quei titoli che possono comprovare la loro capacità all'ufficio in parola.
A suo tempo verranno stabiliti i giorni in cui avrà luogo il concorso.
A titolo di informazione per i sacerdoti che volessero concorrere, si avverte :
C
1) che il concorso consisterà in due prove scritte, delle quali una in
lingua latina, l'altra in italiano;
2) che i temi verseranno specialmente sulla Teologia Morale e sul Diritto
Canonico;
3) che si terrà in particolare considerazione la conoscenza delle lingue
estere;
4) i concorrenti non dovranno eccedere l'età di 40 anni compiuti.
Roma, dalla S. C. di Propaganda Fide, 31 maggio 1919.
SACRA CONGREGAZIONE DEI RITI
Martedì 29 aprile 1919, presso l'Emo e Rmo Signor Cardinale Granito
Pignatelli di Belmonte, Ponente della Causa di beatificazione e canonizzazione
del Ven. Carlo Giacinto di Santa Maria, Sacerdote professo dei Romitani Scalzi
di S. Agostino, si è tenuta la Congregazione dei Sacri Riti Antipreparatoria,'
nella quale dai Rmi Prelati Officiali e dai Consultori teologi si è discusso il
dubbio sopra l'eroismo delle virtù esercitate dallo stesso Ven. Servo di Dio.
Diarium Bomanae Curiae
253
La mattina di martedì 13 maggio 1919,' nel Palazzo Apostolico Vaticano,
si è tenuta la Congregazione dei Sacri Riti Ordinaria, nella quale al giudizio
degli Emi e Rmi Signori Cardinali componenti la medesima, sono state sottoposte le seguenti materie:
1) Introduzione della Causa di Beatificazione e Canonizzazione della
Serva di Dio Paola Elisabetta, al secolo Costanza Cerioli ved. Buzecchi-Tassis,
fondatrice dell'Istituto della Santa Famiglia, in Bergamo:
2) E parimenti introduzione della Causa di beatificazione, ovvero dichiarazione del Martirio, del Servo di Dio Biagio Marmoiton, laico professo della
Società di Maria (Maristi), ucciso, come si asserisce, in odio alla Fede il 1847
nella Nuova Caledonia.
Martedì 27 maggio 1919, nel Palazzo Apostolico Vaticano, con V intervento
degli Emi e Rmi Signori Cardinali e col voto dei Rmi Prelati Officiali e dei
Consultori Teologi componenti la Sacra Congregazione dei Riti, si è tenuta una
seconda volta la Congregazione Nuova-Preparatoria, per discutere sul dubbio
di due miracoli, che si asseriscono operati da Dio per intercessione del B. Teofilo eia Corte, Sacerdote professo dell'Ordine dei Frati Minori, e che sono proposti per la Canonizzazione del medesimo Beato.
SEGRETERIA DI STATO
NOMINE
Cori biglietti della Segreteria di Stato il Santo Padre si è degnato di
nominare:
3 maggio
9
»
»
»
10
»
12
»
19
»
1919. L'Eolo signor Cardinale Michele Lega, Convisitatore Apostolico dei Luoghi Pii dei Catecumeni.
»
L'Emo signor Cardinale Aidano Gasquet, Bibliotecario di
Santa Bomana Chiesa.
»
Mons. Filippo Mauri, Prelato Referendario del Supremo
Tribunale della Segnatura Apostolica.
»
L'Emo signor Cardinale Vittorio Amedeo Ranuzzi de'Bianchi, Protettore della Congregazione dei Figli di
Maria Immacolata.
»
L'Eino signor Cardinale Basilio Pompilj, Protettore della
Congregazione dei Frati Bigi e dell'Istituto delle
Suore Bigie Elisabettine.
»
Il Rev. P. Luigi Copéré, Procuratore Generale della Società
di Maria, Consultore della Sacra Congregazione
dei Religiosi.
254
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
20
maggio
27
»
28
»
1919 Mons. Enrico Sibilia, arcivescovo titolare di Side, e Monsignor Alfredo Peri-Morosini, vescovo titolare di
Arca, Consultori della Sacra Congregazione degli
Affari Ecclesiastici Straordinari.
»
Il Rev. Sac. D. Carmelo Conte, Sostituto del Difensore del
Vincolo presso il Tribunale della S. Romana Rota.
»
L'Emo signor Cardinale Aidano Gasquet, Protettore delle
Suore di carità del Verbo Incarnato, in Sant'Antonio del Texas.
Con Brevi Apostolici il Santo Padre si è degnato di nominare:
Protonotari apostolici ad instar participantium :
8 febbraio 1919. Mons. Domenico Benigno Cruz, della diocesi della Santissima Concezione nel Cile.
. .
14 maggio
»
Mons. Elia Amieux, della diocesi di Guadalupa.
16
»
»
Mons. Adriano Smetz, canonico del Santo Sepolcro.
Prelati Domestici di S. S. :
2 febbraio 1919. Mons. Ernesto Palacios Varos, dell'archidioeesi di Santiago
del Cile.
»
»
» Mons. Baldomero Pradeñas, della diocesi della SSma Concezione nel Cile.
24
aprile
»
Mons. Carlo Maritano, vicario del Vescovo castrense in
Italia.
»
»
»
Mons. Michele Cerrati, vicario del Vescovo castrense in
Italia.
30
»
»
Mons. Luigi Dubuc, dell'archidioeesi di Montréal.
»
»
»
Mons. Francesco Saverio de la Durantaye, della medesima
archidiocesi.
»
»
»
Mons. Giovanni Edoardo Donelly, della medesima archid.
»
»
» Mons. Giuseppe Arsenio Richard, della medesima archid.
»
»
»
Mons. Giuseppe Avila Bélanger, della medesima archid.
»
»
»
Mons. Ermenegildo Cousineau, della medesima archid.
»
»
» Mons. Giovanni Ghezzi, dell'archidioeesi di Milano.
Diarütm ßomanu» Cmiae
255
ONORIFICENZE
Con Brevi Apostolici il Santo Padre si è degnato di conferire le seguenti
onorificenze :
La Gran Croce dell'Orarne Piano:
17 maggio 1919. A don Marcantonio Colonna, Principe assistente al Soglio.
La Commenda dell'Ordine di S. Gregorio Magno, classe civile:
14 maggio 1919. Al sig. dott. Carlo Marchisio, della diocesi di Novara.
Il Cavalierato dell'Ordine di S. Gregorio Magno, classe civile:
18 dicembre 1918. Al sig. Ludovico Coccapani, dell'archidiocesi di Pisa.
24 aprile 1919. Al sig. P. Basilio Lamarre, dell'archidiocesi di Montréal.
25
» » Al sig. Nicola Ri vero, della diocesi di Santiago di Cuba.
4 maggio
»
Al sig. Enrico Alessandro Sleiffers, della diocesi di Harlem.
15
»
»
Al sig. Renato Ledere, della diocesi di Goutances.
20
»
»
Al sig. Giovanni Poggi, della diocesi di Modigliana.
La Commenda dell' Ordine di S. Silvestro Papa :
2 maggio 1919. Al sig. cav. Giuseppe Pelici, di Roma.
Il Cavalierato dell'Ordine di S. Silvestro Papa:
9
26
aprile
»
29
»
21 maggio
1919. Al sig. Latif Kedemos, del vicariato apostolico d'Egitto.
»
Al sig. Arnoldo Adriano Maria Van Eyl, della diocesi di
Bois-le-Duc.
»
Al sig. Francesco Parisi, di Roma.
»
Al sig: Gerardo van der Heyden, della diocesi di Breda.
MAGGIORDOMATO DI SUA SANTITÀ
Con Biglietti di S. E. Rma Mons. Maggiordomo, il Santo Padre si è degnato
di nominare:
Camerieri Segreti soprannumerari di S. S. :
29 gennaio 1919. Mons. Giuseppe Lebeau, dell'archidiocesi di Ottawa.
29 aprile . »
Mons. Mario Nuzzi, della diocesi di Arezzo.
12 maggio
»
Mons. Romualdo Pasté, dell'archidiocesi di Vercelli.
256
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
12 maggio
19
»
»
»
30
»
1919.
»
»
»
Mons.
Mons.
Mons.
Mons.
Carlo Salamano, della medesima archidiocesi.
Francesco Parroccini, della diocesi di Monteflascone.
Giuseppe Pagánucci, della diocesi di Fano.
Prospero Casella, dell'archidioeesi di Genova.
Camerieri Segreti di Spada e Cappa Soprannumerari di S. S. :
24
aprile
1919. Al sig. Barone Hans von Montagnac-Vörös, della diocesi
di Coirà.
21 maggio
»
Al sig. conte Luigi Affre de Saint-Rome, dell'archidioeesi
di Parigi.
Camerieri d'onore m abito paonazzo di S. S.:
24
29
aprile
»
17 maggio
19
»
1919. Mons. Ermenegildo Bullian, dell'archidioeesi di Udine.
»
Mons. Giacomo Magnani, arciprete parroco di Porto Santo
Stefano.
»
Mons. Sebastiano Gaetano, della diocesi di Castellammare
di Stabia.
»
Mons. Giuseppe Musante, della diocesi di Livorno.
Cameriere d'onore di Spada e Cappa soprannumerario di S. S. :
9 maggio 1919. Il sig. Giacomo Leser, della diocesi di Ratisbona.
<
Cappellano Segreto d'onore di S. S.:
18 marzo
1919. Mons. Carlo Pasquinelli, dell'archidioeesi di Lucca.
Annus XI - Vol. XI.
4 Iulii 1919
Num. 8
ACTA APOSTOLICAE SEDIS
COMMENTARIUM
O F F i 01A L E
ACTA BENEDICTI PP. XV
SACRUM CONSISTORIUM
Die 3 iulii 1919 in palatio apostolico Vaticano h a b i t u m est Consistorium secretum, cuius Acta ex ordine referuntur:
i. - ALLOCUTIO SS. D. N. B E N E D I C T I P P . XV
CONFIRMATIO E L E C T I O N I S P A T R I A R C H A E A N T I O C H E N I GRAECORUM M E L C H I T A R U M
VENERABILES
FRATRES
Nobis q u i d e m a m p l i s s i m i h u i u s o r d i n i s h a b e n d i e a potissim u m est c a u s a , u t v i d u i s Ecclesiis n o v o s P a s t o r e s m o r e solemni attribuamus. Ante omnia vero m u n u s Nostrae auctoritatis
sibi
postulat
quam
Ecclesia
Antiochena
Graecorum Melchitarum;
c u m v e n e r a b i l i s frater b . m . Cyrillus G e h a P a t r i a r c h a
d i u nec sine d i l i g e n t i a e l a u d e g u b e r n a s s e t , a b h i n c t r i b u s a n n i s ,
a e g r i t u d i n e p o t i u s a n i m i q u a m a e t a t e confectus, e v i t a cessit.
Successoris i g i t u r d e s i g n a n d i g r a t i a , catholici e i u s d e m n a t i o n i s Episcopi, u b i p r i m u m p e r t e m p o r u m difficultates licuit, i n
S y n o d u m a d m o n a s t e r i u m B a s i l i a n u m q u o d est i n o p p i d o Sarba,
die v i c e s i m o n o n o M a r t i i p r o x i m i c o i v e r u n t ; a t q u e u t a d suffragia v e n t u m est, s t a t i m u n a o m n e s voce e t a c c l a m a t o n e i p s u m
ACTA, vol. XI, n. 8. — 4-7-919.
18
258
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
qui Synodo praesidebat, venerabilem fratrem D e m e t r i u m Cadi
Archiepiscopum Aleppensem, Vicarium Apostolicum Patriarc h a l e m , d i x e r e P a t r i a r c h a m . T u n c e l e c t i o n e m f a c t a m Nobis significare p e r l i t t e r a s m a t u r a r u n t , s u p p l i c a n t e s u t e a m r a t a m h a bere e t electo P a t r i a r c h a e sacri h o n o r e m P a l l i i t r i b u e r e vellem u s . E a d e m ipse i m p l o r a v i t , a d d i t a c a t h o l i c a e f i d e i professione
solemni.
Nos saorae C o n g r e g a t i o n i p r o Ecclesia O r i e n t a l i r e m cognoscendam sententiamque dicendam delegavimus; eaque omnibus
probe p e r p e n s i s , p o s t u l a t i o n i c o n c e d e n d u m censuit. - E t e n i m ven e r a b i l e m f r a t r e m D e m e t r i u m Cadi, v i r u m n o n m e d i o c r i t e r a b
ingenio et a doctrina itemque ab ornamentis animi instructum,
c o n s t a t i t a i n v a r i i s , q u a e gessit, m u n e r i b u s u s q u e a d h u c esse
v e r s a t u m u t a d m o d u m h u i c Apostolicae Sedi s e p r o b a v e r i t . E u m
in Archiepiscopali Aleppensi non pauca emendasse quae in mores i r r e p s e r a n t , ac de illius Ecclesiae s t a t u ad S. Congregatio-"
n e m F i d e i p r o p a g a n d a e i n i u s s u m retulisse, e x Episcopis Melchitis p r i m u m q u i h u i c p r a e s e n t i s d i s c i p l i n a e p r a e s c r i p t o
sua
s p o n t e o b t e m p é r a n t . C u i u s e r g a R o m a n u m Pontificem o b s e r v a n t i a e o e t i a m t e s t a t a est, quod, c u m R o m a m a d v e n i s s e t Apostolor u m l i m i n a v i s i t a t u m , d a t i s litteris a d C a r d i n a l e m P r a e f e c t u m
e i u s d e m S. Congregationis, o p p o r t u n u m c o n t e n d i t fore, si in electione E p i s c o p o r u m O r i e n t a l i u m a m p l i u s t r i b u e r e t u r Sedis A p o stolicae a u c t o r i t a t i . Nec v e r o est d u b i t a n d u m q u i n , q u o d ei in
o p t a t i s i a m p r i d e m est, ipse ut effectum d e t u r , sit d i l i g e n t e m oper a m d a t u r a s . - Q u a r e de s e n t e n t i a S. C o n g r e g a t i o n i s p r o Ecclesia
Orientali, e u n d e m v e n e r a b i l e m f r a t r e m i n P a t r i a r c h a m A n t i o c h e n u m G r a e c o r u m M e l c h i t a r u m confirmare eique P a l l i u m d e
corpore b e a t i P e t r i s u m p t u m conferre (Constituimus. I t a q u e auc t o r i t a t e O m n i p o t e n t i s Dei, s a n c t o r u m A p o s t o l o r u m P e t r i e t
P a u l i e t Nostra, c o n f i r m a m u s e t a p p r o b a m u s electionem seu pos t u l a t i o n e m a Venerabilibus f r a t r i b u s Episcopis Greco-Melchitis f a c t a m d e p e r s o n a v e n e r a b i l i s f r a t r i s D e m e t r i i Cadi, e u m q u e
a v i n c u l o a b s o l u t u m q u o Ecclesiae A l e p p e n s i a d s t r i c t u s t e n e b a t u r , praeficimus i n P a t r i a r c h a m Ecclesiae A n t i o c h e n a e Grae-
Acta Benedicti PP. XV
259
e o r u m M e l c h i t a r u m , p r o u t i n decreto e t schedulis Consistorialibus
exprimetur:
contrariis non obstantibus quibuslibet. In
n o m i n e P a t r i s £ß et Filii jjg et S p i r i t u s
Sancti. Amen.
I a m , u t alia h o c loco p r a e t e r m i t t a m u s q u a e n o n a d Orient e m m o d o sed a d u n i v e r s i t a t e m c h r i s t i a n i n o m i n i s p e r t i n e n t , ill u d n o n s i l e b i m u s , in' sollicitudine Nos n u p e r fuisse d e c a t h o licis M i s s i o n i b u s . E q u i d e m c u m certiores facti s u m u s i n Versalieñsi consilio p a c i conficiendae q u a e d a m d e l i b e r a r i q u i b u s
evangelicae praedicationis non viderentur salva et incolumia
fore i u r a , c o n s i l i a n t e s v i r o s c u m f i d u c i a r o g a v i m u s , u t i d i p s u m
vellent d i l i g e n t e r a t t e n d e r e .
Illuc etiam egregium Romanae
C u r i a e a n t i s t i t e m l e g a v i m u s , q u i e a d e m , q u o a d posset, i u r a
t u e r e t u r . H i c v e r o r e n u n t i a r e libet eos ipsos viros, c u m p o s t u l a t a N o s t r a a e q u i s a n i m i s e x p e n d e r i n t , Nobis m a g n a e x p a r t e
s a t i s fecisse. I t a q u e i n s p e m a d d u c i m u r e o s d e m i n e x s e q u e n d i s
quae hac de re statuerint, p a r e m animi aequitatem secuturos, id
q u o d n o n m o d o c a t h o l i c a e religionis, sed i p s i u s civilis c u l t u s
atque h u m a n i t a t i s interest. Et quoniam hostilia t a n d e m finem
cepere, s u p p l i c i t e r d i v i n a m c l e m e n t i a m i n h a e c i n v o c a m u s vota,
u t m a r i t i m a i a m n u n c s o l v a t u r obsidio u n d e f a m e m s u m m a m que rerum o m n i u m egestatem t a m ingens multitudo patitur, ut
quotquot captivi a d h u c sunt, q u a m p r i m u m dimittantur, deniq u e u t h o m i n e s p o p u l i q u e i n t e r s e u s q u e a d h u c infensi, v i n c u l i s
c o n s o c i e n t u r d e n u o c h r i s t i a n a e c a r i t a t i s , q u a m Nos q u i d e m inc u l c a r e n o n d e s i s t i m u s , q u a e q u e s i desit, o m n i s d e p a c e conventio f r u s t r a erit.
Nunc autem ceterarum Ecclesiarum, Tusculanae in primis,
viduitati consulamus.
II - O P T I O AD E C C L E S I A M S U B U R B I C A R I A M T U S C U L A N A M
S S m u s D n u s Noster praefecit suburbicariae ecclesiae Tusculanae
E m u m R e v m u m Dnum Card.
sis -titulo
IULIUM BOSCHI,
ad q u a m optavit dimis-
Sancti Laurentii in P a n i s p e r n a et Ecclesiis Ferrariensi et
Comaclensi.
.
Acta Apostolicae Sedis - Commentaritim Officiale
260
III
-
PROVISIO
ECCLESIARUM
Post haec S S m u s Dominus Noster h a s , q u a e s e q u u n t u r , ecclesias
de proprio pastore providit, scilicet:
Titulari archiepiscopali ecclesiae Ancyranae praefecit R. P. D. Michaelem Zezza, h a c t e n u s episcopum P u t e o l a n u m , quem constituit in Coadiutorem Emi Card. Iosephi Prisco, archiepiscopi Neapolefani.
Titulari archiepiscopali ecclesiae Antiochensi,
;
R. P. D. Ioannem Volpi,
iam episcopum Arretinunl.
Metropolitanae
ecclesiae
Gorcyrensi, cui
nuper canonice perpetuo uni-
tae sunt Sedes Zacynthiensis et Cephaloniensis, R. P. D.
Leonardum Brin-
disi, iam archiepiscopum Naxiensem.
Metropolitanae ecclesiae Naxiensi,
cui
nuper canonice
perpetuo unitae
sunt Sedes Tinensis et Myconensis, R. P. D. Matthaeum Vido, iam episcopum T i n e n s e m et Myconensem.
Titulari
archiepiscopali
ecclesiae
Naupactensi,
R.
P.
D.
Achillem
Ratti, Nuntium Apostolicum a p u d Rempublicam Polonam.
Metropolitanae ecclesiae Montisvidei, R. D. I o a n n e m
Franciscum Ara-
gone, visitatorem dioecesanum eiusdem archidiocesis.
Titulari episcopali ecclesiae Sinopensi, R. D. I a c o b u m Mariam De Amicis, canonicum metropolitanae ecclesiae I a n u e n s i s , quem constituit in
Auxiliarem Emi Card. Pii T h o m a e Boggiani, archiepiscopi Ianuensis.
Titulari
episcopali
ecclesiae
Mosynopolitanae,
R.
D.
Beniaminum
Roland Gosselin, p r e s b y t e r u m dioecesis Parisiensis, q u e m constituit in
Auxiliarem Emi Card. Leonis Amette, archiepiscopi Parisiensis.
Cathedrali
ecclesiae
Sedunensi,
R.
D.
Victorium
Bieler,
cancella-
rium Curiae episcopalis, et m a g i s t r u m in theologico Seminario eiusdem
dioecesis.
Cathedrali ecclesiae
Clonfertensi, R. D. T h o m a m O' Doherty, cano-
nicum, d e c a n u m disciplinae in Collegio nationali Maynooth.
Cathedrali ecclesiae
Sditemi,
R. D. T h o m a m
Camacho,
parochum
de « Aguada » in u r b e Montevideo.
Cathedrali ecclesiae Melensi, R. D. I o s e p h u m Marcum Semeria, .vicarium generalem archidioecesis Montisvidei.
Acta Benedicti PF. XV
261
Cathedrali ecclesiae Nazarenae in Brasilia,
nuper erectae,
R. D. Ri-
c h a r d u m R a m o s da Gosta Vitella, p a r o c h u m loci « Gravada », in archidioecesi 01 indensi.
Cathedrali
ecclesiae
Geranhunsensi
nuper
erectae,
R. D.
Ioannem
T a v a r e s de Moura, p a r o c h u m in civitate Olindensi.
Cathedrali ecclesiae Guaxupensi,
p a r o c h u m in dioecesi M arianensi.
R. D. Antonium Aemidium Correa,
Insuper Beatissimus Pater^alios etiam, iam renunciatos per Apostolicas s u b plumbo Litteras, S a c r o r u m Antistites publicavit, scilicet:
ARCHIEPISCOPOS:
Angelorum,
Henricum Sánchez Paredes.
Larissensem,
B e r n a r d u m Arguinoniz y Astobira.
Achridanum,
Ioannem
Pessinuntinum,
Baptistam
Guilelmum
Cieplak.
Barry.
Tarraconensem, Franciscum Vidal y Barraquer, iam episcopum P e n tacomiensem.
EPISCOPOS:
Tamaulipanum,
Iosephum
Guadalupe
Ortiz.
De Sonora, I o a n n e m Navarrette.
De Queretaro, F r a n c i s c u m Banegas.
Desmoinensem,
Dardanum,
Thomam
Antonium
Guilelmum Drummu
Keil.
Ergadiensem et Insularum in
Evariensem,
Antonium
Isiondensem,
Mariam
Donaldum
Martin.
Capettini.
Marcellinum Carolum Marty.
Myriophytensem, Felicem
Troianum,
Scotia,
Fortunatum
iv. -
SACRI
Couturier.
Farina.
PALLII EXPOSTULATIO
ET CONCESSIO.
Deinde Beatissimus P a t e r Sacrum Pallium expostulatum concessit
ecclesiis:
Gorcyrensi,
Naxiensi,
Montisvidei,
Angelorum,
Tarraconensi,
Troianae (ex privilegio) et Antiochenae graecorum Melchitarum.
262
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
LITTERAE
APOSTOLICAE
I
METROPOLITANAE ECCLESIAE CORCYRENSI UNIUNTUR SEDES ZACYNTHIENSIS ET
CEPHALONIENSTS.
BENEDICTUS P P . XV
Ad futuram rei memoriam. — Cum ex Apostolico m u n e r e , quo fungimur, Ecclesiarum omnium cura Nobis d e m a n d a t a sit, felici illorum
statui ac prospero regimini pro re ac tempore consulimus. Iam vero cum
Corcyrensi Metropolitanae Ecclesiae administratio dioecesium suftragan e a r u m iam u n i t a r u m Zacynthiensis et Cephaloniensis h a c t e n u s a d n e x a
fuerit; n u n c vero, ut singularum istarum dioecesium catholicorum in
spiritualibus adsistentiae facilius in p o s t e r u m provideretur, cum peropp o r t u n u m visum sit consilium tres supradictas Sedes in u n a m colligere archidioecesim; Nos, o m n i b u s rei m o m e n t i s a t t e n t o ac sedulo studio
perpensis cum VV. F F . NN. S. R. E. Cardinalibus negotiis P r o p a g a n d a e
Fidei praepositis, haec q u a e infrascripta s u n t decernenda s t a t u i m u s .
Nimirum Motu proprio a t q u e ex certa scientia et m a t u r a deliberatione
Nostris deque Apostolicae Nostrae potestatis plenitudine, p r a e s e n t i u m
t e n o r e , s u p e r e n u n c i a t a s tres Sedes C o r c y r e n s e m , Zacynthiensem et
Cephaloniensem in u n a m u n i m u s archidioecesim, e a m q u e in p o s t e r u m
appellari v o l u m u s Corcyrensem, Zacynthiensem et Cephaloniensem.
Haec volumus, m a n d a m u s , statuimus, decernentes p r a e s e n t e s Literas
firmas, validas a t q u e efficaces semper exstare ac p e r m a n e r e , s u o s q u e
plenos a t q u e integros effectus sortiri a t q u e obtinere, illisque ad quos
spectant, sive in posterum spectare poterunt, n u n c et in posterum plene
suffragari; sicque rite iudicandum esse ac definiendum irritumque ex
n u n c et i n a n e fieri si q u i d q u a m secus, super his, a quovis, auctoritate
qualibet, scienter vel ignoranter attentari contigerit. Non o b s t a n t i b u s
contrariis q u i b u s c u m q u e .
Datum R o m a e a p u d s a n c t u m P e t r u m , s u b a n n u l o Piscatoris, die
in iunii MCMXIX, Pontificatus Nostri a n n o quinto.
P.
CARD.
GASPARRI,
a Secretis Status.
Acta Benedicti PP. XV
263
II
METROPOLITANAE ECCLESIAE NAXIENSI UNIUNTUR
SEDES
T I N E N S I S E T MYCO-
NENSIS.
B E N E D I C T U S P P . XV
Ad futuram rei m e m o r i a m . — Quae rei sacrae procurationi melius
gerendae faciant, ea ut m a t u r o studio p r a e s t e m u s Nos a d m o n e t supremi
Apostolatus m u n u s , quo in terris, licet immeriti, fungimur. I a m vero
cum Naxiensis Metropolitanae Ecclesiae catholicorum latini ritus ob
plurimas easque diversi generis rationes valde i m m i n u t o n u m e r o , opport u n u m visum sit d u a s ex suffraganeis, scilicet Sedem Tinensem et Sedem
Myconensem illi Metropolitanae adiungere a t q u e unire, ut ex h i s in
posterum u n a h a b e a t u r ; Nos, omnibus rei momentis attento ac sedulo
studio perpensis cum V V. F F . NN. S. R. E. Cardinalibus negotiis Prop a g a n d a e Fidei praepositis, h a e c q u a e infrascripta s u n t idcirco decern e n d a existimavimus. Nimirum Motu proprio a t q u e ex certa scientia et
m a t u r a deliberatione Nostris, deque apostolicae Nostrae potestatis plenitudine, p r a e s e n t i u m vi, Metropolitanae Sedi Naxiensi d u a s ex suffraganeis, scilicet Sedem Tinensem et Sedem Myconensem interim adiungimus, easque ita u n i m u s ut ex his u n a in posterum h a b e a t u r Sedes
Metropolitana Naxiensis, Tinensis et Myconensis n u n c u p a n d a . Haec edicimus, m a n d a m u s , s t a t u i m u s , decernentes praesentes Literas firmas,
validas a t q u e efficaces semper exstare ac p e r m a n e r e , s u o s q u e plenos
a t q u e integros effectus sortiri a t q u e obtinere, illisque ad quos spectant,
sive spectare poterunt, n u n c et in p o s t e r u m plene suffragari, sicque
rite iudicandum esse ac definiendum, i r r i t u m q u e ex n u n c et i n a n e fieri
si q u i d q u a m secus super his a quovis, auctoritate qualibet, scienter sive
ignoranter attentari contigerit. Non o b s t a n t i b u s contrariis q u i b u s c u m q u e .
Datum R o m a e apud s a n c t u m P e t r u m , s u b a n n u l o Piscatoris, die
i n iunii M C M X I X , Pontificatus Nostri a n n o quinto.
P.
CARD.
GASPARRI,
a Secretis Status.
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
EPISTOLAE
I
A D R R . P P . D D . C A R O L U M G R E G O R I U M MARIAM G R A S S O , A R C H I E P I S C O P U M S A L E R NITANUM, HERCULANUM MARINI, A R C H I E P I S C O P U M AMALPHITANUM, CETER O S Q U E E P I S C O P O S , Q U I P O M P E I O S AD MARIA NAM A E D E M C O N V E N E R U N T I
DE OFFICIIS REVERENTER E X H I B I T I S GRATIAS AGENS EORUMQUE SOLLERTIAM PROVIDENTIAMQUE COMMENDANS.
Venerabiles fratres, salutem et apostolicam benedictionem. — Quae
Pompeios nuper, ut nuntiatis, congregati, ad aedem Marianam, consilia
contulistis, visa Nobis s u n t valde utilia. Tueri enim cleri dignitatem,
d a n d o operam ut ii, qui in sacris seminariis in Ecclesiae spem succrescunt, bonitatem, disciplinam et scientiam doceantur, et ii p r a e s e r t i m ,
qui pastorali funguntur ministerio, laborent ut boni milites Christi Iesu,
m a x i m u m est episcoporum officium, cui qui rite pareat, is id p r a e s t a t
ex quo, quasi capite, cetera o m n i a d u c u n t u r , quae ad christianam plebem sancte educendam s u n t necessaria. - P a r erat et consentaneum
t e m p o r i b u s ut ad tot p u e r o r u m ex bello orbitatem p a t e r n a vestra caritas
se porrigeret providentem. Rectius ac plenius consultum per vos erit
bono n o n t a n t u m corporis sed etiam animae.
Ad Nos quod attinet, de officiis gratias vobis agimus et de sollertia providentiaque g r a t u l a m u r . Cui quidem ut adsit divina gratia et
studiose o b s e q u a t u r clerus populusque unicuique vestrum t r a d i t u s ,
apostolicam benedictionem, Nostrae testem benevolentiae, vobis^ venerabiles fratres, a t q u e illis o m n i b u s p e r a m a n t e r in Domino i m p e r t i m u s .
D a t u m R o m a e a p u d sanctum P e t r u m , die xx martii
tificatus Nostri a n n o quinto.
B E N E D I C T U S P P . XV
MCMXIX,
Pon-
265
Acta Benedicti PP. XV
II
AD RR.
PP.
DD.
BERNARDUM,
ARCHIEPISCOPUM
BOGOTENSEM,
CETEROSQUE
A R C H I E P I S C O P O S COLUMBIAE I DE EORUM CONSILIO CONVENTUS MARIALIS
HABENDI GRATULATUR.
Venerabiles fratres, salutem et apostolicam benedictionem. — Cohaer e t p l a n e cum votis Nostris susceptum a vobis consilium de Gonventu
Mariali proxime h a b e n d o . Quo enim amore, quo h o n o r e digna sit Virgo
beatissima, q u a m Deus ipse ita dilexit, ut eam sibi matrem elegerit; q u a n
tum ad h a n c evecta dignitatem possit a p u d Iesum filium s u u m q u a n t a q u e
liberalitate diligentes se diligat, vix Nobis licet animo r e p u t a r e , quin simul
a c c e n d a m u r desiderio ut fideles o m n e s ad amantissimam h a n c matrem
r e d a m a n d o , colendo, imitando compellantur. Id porro est caussae cur id
vobis consilii vehementer gratulemur, plurimum inde sperantes. Vos vero,
venerabiles fratres, date in primis operam ut exteriori p o m p a e ac splendori conventus, par sit interior a n i m o r u m pietas et ut, q u a e coepta ineantur, n o n sint vapor ad modicum parens: non ad oculum maxime serviant:
n o n per u n a m alteramve diem aedificent ; sed fovendae religioni in Virginem excitandaeque fidei p r o v e h e n d a e q u e christianae disciplinae mans u r a praebeant incitamenta a t q u e subsidia. Quis enim dixerit eiusmodi
catholicorum coetus propositum assequi si nihil .aliud praestent, q u a m
h o m i n u m multitudinem laudes concelebrantium Virginis? S a n c t u m id
quidem est ac l a u d a b i l e : sed m a i u s q u i d d a m s e q u e n d u m ; n i m i r u m ut
flores t e n e r a e pietatis in Mariam floreant quasi litium et, studio a t q u e
actione christianae vitae, dent odorem et frondeant in gratiam.
Industriis interim vestris quo uberiora adsint divinae gratiae auxilia, apostolicam benedictionem, Nostrae testem benevolentiae, vobis,
venerabiles fratres, iisque o m n i b u s qui conventui vobiscum intererunt,
p e r a m a n t e r in Domino impertimus.
Datum R o m a e a p u d s a n c t u m P e t r u m , die xxi martii
tificatus Nostri a n n o quinto.
B E N E D I C T U S P P . XV
MCMXIX,
Pon-
266
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
III
AD R. P. D. A N G E L U M M A R Q U I N A Y C O R R A L E S , E P I S C O P U M CAN A R I E N S E M : DE
HABENDA PROXIME DIOECESANA SYNODO G R A T U L A T U R .
Venerabilis frater, salutem et apostolicam benedictionem. — E s t
sane cur tibi g r a t u l e m u r ex animo. Quod enim, post ducentos fere a n n o s
q u a m superior dioecesana S y n o d u s h a b i t a istic est, alteram, ut scribis,
m e d i t a n s : quod eam a u c t a m vis et auspicatam benedictione N o s t r a :
q u o d caelestia m u n e r a , q u o r u m a p u d Nos est dispensatio, iis petis, qui,
quo tempore geretur Synodus, cathedralem istam Basilicam pie visitabunt, agnoscimus t u a m pastoralem diligentiam, eiusque te n o m i n e plur i m u m collaudamus. R e m enim cum splendore simul et fructu moliris,
q u a cum Ecclesiae t u a e bono coniungitur maxime. Ad Nos q u o d attinet, precibus tuis a n n u i m u s libentissime. Tu vero, venerabilis frater, in
id incumbe, ut in nova Synodo q u i d q u a m ne desit, q u o d cleri populique
disciplinam efficiat sanctiorem. Quid in instituendo sacro ordine in eiusque t u e n d a dignitate: quid in impertiendo pabulo divini verbi in alendoque religionis sensu s e q u e n d u m potissimum eavendumve sit, habes
in Codice Iuris Canonici, q u e m n o n ita pridem promulgavimus. Sed
q u a e praescripta in eo sunt, tu quidem prudenti iudicio tuo pleniora
efficies et ad fideles tuos accomodatiora, ea etiam p r a e oculis h a b e n d o ,
q u i b u s p r o b a t a e consuetudines et peculiaria t e m p o r u m locorumque
adiuncta obsequi suggerant.
Haec h a b u i m u s q u a e ex occasione h o r t a r e m u r . Consilia interim ac
coepta t u a Deum precantes ut gratia s u a fecundet et ad s u a m dirigat
gloriam, tibi, venerabilis frater, iis q u o r u m in p e r a g e n d a Synodo uteris
opera, omnibus qui intererunt, t u a e d e m u m dioecesi universae apostolicam benedictionem, caelestium auspicem a d i u m e n t o r u m Nostraeque
testem benevolentiae, p e r a m a n t e r in Domino impertimus.
Datum R o m a e a p u d s a n c t u m P e t r u m , x x n aprilis
catus Nostri a n n o quinto.
BENEDICTUS P P . XV
MCMXIX,
Pontifi-
1
267
Acta Benedicti PP. XV
IV
AD R.
P. D. I O A N N E M B B N L L O G H
COLLEGIO FOVENDO IN USUM
Y VIVÓ,
ARCHIEPISCOPUM
MISSIONUM
BURGENSEM I
DE
EXTERARUM BURGI INSTITUTO.
Venerabilis frater, salutem et apostolicam benedictionem. — Q u u m
te ex Urgellensi sede ad ß u r g e n s e m promovimus, id Nobis consilium
fuit latiorem actuosae tuae virtuti p a r a r e c a m p u m , ubi ea multo se uber i u s exerceret. I a m p r i d e m enim novimus q u a sis alacritate ad divinam
gloriam cum a n i m a r u m salute q u a e r e n d a m , u b i c u m q u e tibi facultas in
hoc elaborandi detur. Et eam quidem amplissimam nancisceris in nova
dioecesi q u a e t u a e est*curae concredita. I a m vero inter cetera hoc tibi
volumus pro t u a diligentia p r o p o n a s , ut delecti e clero adolescentes, qui
ad Evangelium barbaris praedicandum a Deo vocati sint, ß u r g e n s i a
intra moenia rite instituantur, subinde in exteras Missiones destinandi.
Etenim evangelicorum p r a e c o n u m m a g n a m adduxit d i u t u r n u m bellum
et i m m a n e p e n u r i a m ; cui quidem cum satis mederi n o n possint ea
Collegia quae iam sunt P r o p a g a n d a e Fidei, convenit a d m o d u m ut similia
instituta plurifariam exsistant, catholicarum gentium liberalitate. Q u a
in re profecto n o n decet Hispaniam, cuius praeclara sunt in christiano
apostolatu promerita, sic sui oblivisci ut cuiquam cedere videatur. Itaque
divino m u n e r e contigit, ut aliquid h u i u s generis in ipsa u r b e honoris
tui sede, i n c h o a t u m i n v e n í a s ; neque enim ignoras Gerardum Villota,
sanctae memoriae sacerdotem, cum vellet simul Americae latinae dioecesibus, simul sacris a p u d infideles missionibus opitulari, Collegii,
duplicem h a b e n t i s partem, alteram sacrorum administris, alteram missionalibus educandis, laetabilia quaedam, pro s u a r u m fortunarum tenuitate, initia posuisse. T u a e igitur erit industriae hoc t a m q u a m semen
omni fovere cultu ut sensim, Deo adiuvante, g r a n d e m crescat in arborem
fructusque aliquando u b e r r i m o s ferat. Multum autem ad aliorum studia
excitanda exempli tui valebit auctoritas ; nec d u b i t a n d u m est quin prae
ceteris collegae tui Episcopi ex Hispania te in h a c nobilissima causa
q u a e ad incrementum Ecclesiae sanctae pertinet, velint q u o c u m q u e
p o t e r u n t auxilio, prosequi. Auspicem vero divinorum m u n e r u m ac testem
p a t e r n a e benevolentiae Nostrae, tibi, venerabilis frater, et clero, populoque tuo apostolicam benedictionem amantissime impertimus.
D a t u m R o m a e a p u d s a n c t u m P e t r u m , die xxx mensis aprilis
Pontificatus Nostri a n n o quinto.
BENEDICTUS P P . XV
MCMXIX,
268
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
V
AD R. P. VENANTÍÚM A LISLE-EN-RIGAULT, ORDINIS MINORUM GÁPUGGINORUM
MINISTRUM GENERALEM, TERTIO PLENO SAECULO A BEATISSIMO EXITU
S. LAURENTII A BRUNDUSIO.
Dilecte fili, salutem et apostolicam benedictionem. — Inter p r a e stantissimus viros, qui Dei providentia in Ecclesiae laborantis auxilium
u m q u a m excitati sunt, insignem profecto locum obtinet praeclarum illud
vestri Ordinis decus, L a u r e n t i u s a B r u n d u s i o , cujus quidem a beatissimo exitu tria saecula propediem expletum iri comperimus. Etenim
in ea incidit gravissima rei christianae tempora, cum haeresim protestanticam late disseminatam ingens iactura religionis catholicae consecuta e r a t : et ante o m n i a incredibile est quo apostolatus ardore fidem
tueri et propagare contenderit. Testes s u n t E u r o p a e regiones non paucae,
q u a s ipse magno cum a n i m a r u m fructu peragravit; q u a devios reducendo, q u a vacillantes confirmando, q u a c o m m u n e m pietatem refovendo.
C u m q u e vulgo effrenata morum licentia, uti solet, e r r o r u m fallaciis comit a n t u r , innumerabiles fuerunt quos e vitiorum caeno n o n solum singulari q u o d a m concionandi vi, sed exemplo etiam innocentissimae vitae
ad b o n a m frugem traduxit. Iam vero m i r a n d u m in m o d u m t u m virtus
eius eluxit, cum, bello t u m c o , a p u d Albam Regalem n o n t a m de H u n gariae libertate q u a m de salute christiani nominis, impari pugna, decert a t u m est. Elata enim Iesu Crucifixi effigie, cum exiguas n o s t r o r u m
copias antecederei, divinitus a vulneribus t u t u s , cum primis in u r b e m
irrupit, ut ei potissimum victoriae l a u s , o m n i u m opinione, tribueretur.
Consilio etiam p r u d e n t i a q u e fuit sane commemorabili: ob e a m q u e r e m
legationes plures easque nobilissimas Fidei c a u s a suscepit, in q u i b u s
Apostolicae Sedis iura, cui fuit addictissimus, constanter defendere consuevit. Nec est p r a e t e r e u n d u m q u a m egregie prosperitati publicae consuluerit, cum et principibus o p e r a m navaret, et studiose civitatum dissidia componeret, et s u m m a animi contentione p a c e m populis a t q u e
concordiam perpetuo suaderet. I t a q u e tanti viri t a m q u e de Ecclesia et
civili h o m i n u m societate b e n e meriti, saecularem celebrari m e m o r i a m
dignum plane est a t q u e o p p o r t u n u m ; q u a n d o q u i d e m eorum t e m p o r u m ,
in q u i b u s versatus est, n o n p a r v a m h a b e t h a e c aetas similitudinem.
Nunc enim ea m a x i m a r u m r e r u m perturbatio insidet, ut christianae vitae
principia et instituta in populis restitui, excitari Fidem, odia restingui
Acta Benedicti PP. XV
269
caritatemque Iesu Christi u b i q u e revocari omnino oporteat.. Eo n o n
p a r u m conferre posse videntur haec, q u a e acturi estis, sacra sollemnia:
vosque, ut gloriae h u i u s haeredes, alacres vestigiis eius insistite, ut
vestra in Ecclesiam civilemque rem promerita, cum Apostolica Sede
coniuncti, augeatis. Nos a u t e m ad fructum splendoremqiie istius commemorationis amplificandum, quae facultates et Indulgentiae, ex praescripto S. R i t u u m Congregationis die xx maii M G M X I I dato, pro triduanis
supplicationibus in honorem beati vel sancti novensilis fieri solitis trib u u n t u r , easdem vobis pro sacris sollemnibus q u a e a prima die iulii MCMXIX
ad diem xxxi iulii MCMXX celebrabitis, libenter concedimus. Atque auspicem divinorum m u n e r u m et peculiaris benevolentiae Nostrae testem,
tibi, dilecte fili, et universae, cui praees, F r a t r u m Minorum Capucci- «
n o r u m familiae apostolicam benedictionem amantissime impertimus.
Datum R o m a e a p u d S. P e t r u m , die i maii
Nostri a n n o quinto.
MCMXIX,
Pontificatus
BENEDICTUS P P . XV
VI
AD R E L I G I O S A S F E M I N A S A N T I S T I T A M AC S O R O R E S DOMINICANAS H I B E R N I A E '. E X ACTUM A C O N D I T A I P S A R U M F A M I L I A DUBLTNI S A E C U L U M S E C U N D U M COMMEMORAT ATQUE LAETATUR.
Dilectae in Christo filiae, salutem et apostolicam benedictionem. —
E x a c t u m non ita pridem saeculum secundum a condita Dublini familia
vestra et exiens iam p r i m u m , ex quo, l a t i u s ea proferens locum tent o n i sui, se C a b r a m contulit, u n a vobis libet e a d e m q u e coniungere
recordatione ac laetitia. Optimo id sane consilio. Dublinensis enim et
Cabrensis familia n o n disciplina solum ac magisterio sociantur, sed
ortu, fortunae vicissitudinibus ac r e r u m plurimarum memoria, cum
altera alterius germen sit ac generosa propago et, uti bene nostis, ab
u n i u s vita, vita alterius disiuncta n u m q u a m fuerit. Ad haec, uti edita
a maioribus, per varias t e m p o r u m aetates, virtutum exempla, quo plura
simul subiiciuntur oeulis, eo ad i m i t a n d u m excitant magis, ita collata
iisdem, longo a n n o r u m spatio, divina beneficia, cum omnia simul considerantur, g r a n d e s c u n t q u o d a m m o d o et grati animi sensus facilius
com movent.
Nos quidem, qui uti propria habere solemus decora
dominicam
Ordinis, libenter scitote cogitatione a p u d vos per h o s dies diversari ac
270
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
solatio h a u d exiguo a n i m u m vobiscum referre ad pias illas sorores
vestras, quae primae Dublini c o m m o r a t a e s u n t . Videre enim in illis
p r o p e m o d u m videmur q u a m d a m priorum christianorum imaginem, cum
eaedem fere leges eaedemque poenae, eadem invidia catholici nominis
hostium coegerint pusillum gregem occultare se et continere domi. Sed
n u m a q u a e multae poterunt exstinguere caritatem? P r u d e n t e r utique,
sed nihil timidae sorores illae vestrae, inter obiectas u n d i q u e difficult a t e s et ipso q u a n d o q u e capitis periculo, religioni inservire eiusque
caussam acrius in dies tueri n u m q u a m destiterunt, o m n i b u s , locuples
est historia testis, o m n i a factae.
Sed, elapso iam saeculo, deferbuerant odia in catholicos, remiser a n t iniquae leges; et p a r v u m g r a n u m sinapis, q u o d dominicana caritas
et plantaverat et rigaverat, quid ni i n c r e m e n t u m haberet et m a g n a
fieret a r b o r ? Divina id ope factum a c c e p i m u s : et ipsi Nos vidimus volucres caeli, id est pueros puellulasque, q u i b u s praesertim christiane educandis vos datis operam, venire plurimos et h a b i t a r e in ramis eius. Re
quidem vera Dublini et Cabrae p r i m u m et postea in i n n u m e r i s iis domib u s , q u a s Gabrensis familia aperuit in America, in Australia, in Nova
Zelanda et in ipsa Africa, virgines dominicanae, positae t a n d e m in ampliori libertatis u m b r a , u n a cum studiis, opera multiplicarunt et fractus,
magno, uti in aperto est, cum Ecclesiae et civitatis bono.
Haec omnia ea potissimum de caussa c o m m e m o r a n t u r , ut, oblata
occasione, ad eas vos virtutes hortemur, q u a s sorores vestrae suo vobis
exemplo maxime c o m m e n d a r u n t ; ad christianam, dicimus, animi fortitudinem et ad actuosam caritatem. Sed eas hortari vix opus est, q u a e
ad o m n e s christianas laudes sua sponte properant. Vos vero, pro vestra
in Nos pietate, d u m inter constituta sollemnia gratias, uti p a r est, Deo
agetis, aliquid supplicationis pro Nobis facite. Videtis q u a e vertantur
tempora, q u a n t a e Nos u r g e a n t sollicitudinum caussae. Valde indigemus
divino auxilio ut Ecclesiam, per tot aspera et adversa gradientem, valeam u s sapienter regere ac tueri fortiter.
Caelestium auspex m u n e r u m Nostraeque testis benevolentiae apostolica sit benedictio, q u a m vobis, dilectae in Christo filiae, ceterisque
ò m n i b u s sororibus vestris, p e r a m a n t e r in Domino impertimus.
D a t u m R o m a e a p u d s a n c t u m P e t r u m , die i
catus Nostri a n n o quinto.
B E N E D I C T U S P P . XV
maii
MCMXIX,
Pontifi-
Acta Benedicti PP. XV
271
VII
AD R. D. SAC. MAXrMILIANUM KASSIEPE, EX MISSIONARIIS OBLATIS IMMACULATAE
MARIAE VIRGINIS, VIGESIMO QUINTO EXEUNTE ANNO A CONDITA PIA UNIONE
MARIALI AD FOVENDAS MISSIONES.
Dilecte fili, salutem et apostolicam benedictionem. — Epistola t u a
institutae a te, viginti q u i n q u e ante a n n o s , Piae Unionis Marialis ad
fovendas Missiones initia et incrementa, proposita sancta a t q u e emolum e n t a ita Nobis ponit ob oculos, ut tibi gratulemur ex animo bene
locatos labores, fructus h a u d exiguos. Thesaurizas enimvero tibi t h e s a u r u m n o n deficientem in caelis hoc ipso quod, evangelicorum Viror u m a u g e n d a copia, a d i u v a n d a q u e opera, iis thesaurizas qui in tenebris
a d h u c sedent et in u m b r a mortis. In e a m d e m q u e laudem q u a m velimus
catholici o m n e s tecum acriter i n c u m b a n t ! Aspiciant hi Orientem : ad Occidentem se convertant. Q u a n t u s ubique ager ad excipiendum christianum
semen : q u a n t a vis mortalium ab i m p u r a superstitione ad veram religion e m ac fidem t r a d u c e n d a ! Messis patet quidem multa, sed operarii multo
s u n t pauciores q u a m pro excolendi agri vastitate. Quid ni igitur multiplicentur viri misericordiae, qui precibus, stipe, omni denique q u a poss u n t ope illis a d s i n t in pulvere et sole l a b o r a n t i b u s ? Refrigescentem
m u l t o r u m caritatem excitare, fovere, maiorem efficere tu ne desistas. Hi
vero meminerint officii s u i : r e p u t e n t animo promissa misericordibus
praemia ac derelictis fratribus misericordiam volentes libentesque impertiant. Hoc Nos consilio ac proposito tributas a Decessoribus Nostris
operi tuo l a u d e s collataque privilegia hisce confirmantes litteris, opus
idem Episcopis ac bonis o m n i b u s etiam a t q u e etiam c o m m e n d a m u s ;
tibique, dilecte fili, iisque o m n i b u s , quos h a b e s operis adiutores, apostolicam benedictionem, caelestium conciliatricem m u n e r u m Nostraeque
testem benevolentiae, p e r a m a n t e r in Domino largimur.
Datum R o m a e a p u d s a n c t u m P e t r u m , die v maii MCMXIX, Pontificatus Nostri a n n o quinto.
'
•
r
BENEDICTUS PP. XV
272
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
VIII
AD R. P. D. L E 0 P 0 L D U M DÜARTE SILVA, ARCHIEPISCOPUM SANCTI PAULI, EIUS
CARITATIS ET EPISCOPALIS OFFICII OPERA MERITIS LAUDIBUS EXORNANS.
Venerabilis frater, salutem et apostolicam benedictionem. — Tristia,
laeta istinc n u p e r a c c e p i m u s : cum et de morbo allatum est, qui latissime a p u d vos, uti fere ubique, obtinuit, et caritatis constantiaeque t u a e
coepta ita Nobis s u n t celebrata, ut- vix possit uberius desiderari. Re
s a n e vera, cum, uti n u n t i a t u m est, eo res essent deductae, ut q u o s
morbi vis n o n attingeret eos m e t u s occuparet ita ut a gratificando
retrahere!, tu, boni pastoris non auditor obliviosus factus sed factor
operis, omni caritatis officio, vel a n i m a e prodigus, gregi tuo adfuisti.
Id lumen exempli l a e t a m u r civium ex omni ordine admirationem habuisse et grati animi s e n s u s : Nostram in te benevolentiam mire q u a m
a u x i t ! Hisce d u m eam libet litteris testari, r e r u m similium a d m o n i t u
convertimur ad cetera caritatis providentiaeque documenta, q u a e in
d i u t u r n o episcopatu tuo splendent quasi lumina. Neque enim s u m u s
nescii te ista q u a a p u d t u o s flores opinione virtutis, ista gratia q u a a p u d
eos vales qui publicis p r a e s u n t r e b u s , multa et utilia a d m o d u m Ecclesiae t u a e providisse. S u n t in iis, n o v u m idque amplius templum cathedrale, quod curas aedificandum: p r o v e h e n d a r u m litterarum fovendaeque pietatis consilio invecta in u t r u m q u e Seminarium aptior disciplina:
pia instituta ad christianam p u e r o r u m p u e l l a r u m q u e educationem vel
aucta n u m e r o vel effecta meliora: laicorum consociationes relevandae
christiano more plebi iussa utilius inservire. Confidimus fore ut q u a e
Ecclesiae t u a e probasti studia, maior factus laetabilium fructuum copia,
h a u d minore in posterum urgeas alacritate. Oblata interim occasione
h o r t a m u r ne illis desis, qui complures ex Italia et ex omni fere E u r o p a
istuc egestate vel spe lucri compelluntur. Nec difficili de iis negotio nec
p a r u m tu quidem et collegae tui merebimini si, advocata in id opera
piorum sacerdotum indigenarum, curaveritis ut a d v e n a e isti operarii
m u t a t i o n e patrii soli patrios ne e x u a n t m o r e s ; officia nimirum n o n
negligant religionis: parsimoniam a d a m e n t multis modis frugiferam: in
exercendam operam vel m e r c a t u r a m ita incumbant, ut n o n obliviscant u r ad a e t e r n a se, n o n ad caduca h a e c esse natos.
Nos Deum precantes ut consiliis coeptisque tuis benignus aspiret,
caelestium auspicem m u n e r u m Nostraeque testem benevolentiae aposto-
Acta Benedicti PP. XV
273
licam benedictionem tibi, venerabilis frater, omnique tuo clero ac populo
p e r a m a n t e r in Domino impertimus.
Datum R o m a e a p u d s a n c t u m Petrum, die xxrv maii
tificatus Nostri a n n o quinto.
MCMXIX,
Pon-
B E N E D I C T U S P P . XV
IX
AD R. P. D. PAULUM REYNAUD, EPISCOPUM T I T . PUSSALANUM, VICARIUM A P O STOLICUM CE-KIAM ORIENTALIS: QUOD TRIGINTA QUINQUE EPISCOPATUS
E T Q U A D R A G I N T A A P O S T O L I C I M I N I S T E R I I ANNOS E X P L E V E R I T , L A E T A T U R .
Venerabilis frater, salutem et apostolicam benedictionem. — Laetam u r tecum ut qui l a e t a n t u r in messe, n e q u e ea exigua. Isti enim, q u o s
brevi conficies, triginta q u i n q u e a n n i episcopatus et q u a d r a g i n t a a p o stolici ministerii quid aliud p r a e s t a n t nisi l a b o r u m p l u r i m o r u m diuturnitatem et parem fructuum copiam? Vasti t e r r a r u m t r a c t u s ab i m p u r a
superstitione p u r g a t i : m a g n a h o m i n u m vis Ecclesiae a d d i t a : condita
adolescentibus clericis seminaria, scholae pueris christiane educendis,
templa ac sacella fidelium multitudini, aegrotis, orphanis, senibus hospitales d o m u s bene multae, s u n t ea totidem insignia evangelicae caritatis
providentiaeque t u a e m o n u m e n t a et q u a e d a m veluti trophaea. O p t a t a m
tu quidem ab Eo mercedem accipies, qui tibi semen dedit seminanti
et incrementa auxit frugum iustitiae t u a e : Nobis, ea o m n i a paterno
animo considerantibus, gratulari tibi i u c u n d u m est: iucundius te, uti
decrevimus, adlegere in episcoporum n u m e r u m qui pontificio a d s t a n t
Solio, et, quod benedicendo p e r a m a n t e r facimus, caelestibus ditare
m u n e r i b u s iucundissimum.
D a t u m R o m a e a p u d s a n c t u m Petrum, die xxvin maii
tificatus Nostri a n n o quinto.
BENEDICTUS P P . XV
ACTA, vol. XI, n. 8. — 4-7-919.
MCMXIX,
Pon-
m
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
X
AD R. D. IOANNEM PRASGHL, CANONICUM BUDOVÍCENSEM, MARIALIS CONGREGATIONIS «A REGINA APOSTOLORUM» MODERATOREM: DE EGREGIIS IN
RELIGIONE PROMERITIS EIUSDEM SODALITII GRATULATUR.
Dilecte fili, salutem et apostolicam benedictionem. — In his r e r u m
angustiis et difficultatibus q u i b u s u n d i q u e p r e m i m u r , n o n modo ad religiosum sed etiam ad civile popolorum b o n u m pertinentibus, singulari
Nobis consolationi fuerunt eae litterae, q u a s n u p e r sodales istius Congregationis Marialis, cui tu praees diligenter, ad Nos miserunt. Plane
enim vos perspectum et cognitum habetis Nostrum paterni animi dolorem, ex eo susceptum q u o d istic nonnulli homines sacri ordinis, immemores q u i b u s quantisque vinculis Deo et Ecclesiae obligati sint, in t a n t a
confusione t e m p o r u m , n o n verentur eniti et contendere ut clerum impellant ad eiusmodi res n o v a n d a s q u a e nullo pacto possunt immutari. Ac
diem recordantes sacrae ordinationis, cum D o m i n u m elegistis ut partem
vestrae haereditatis, et obsequium obedientiamque debitam legitimae
potestati Ecclesiae spopondistis, cum p r o m p t o s V o s esse et p a r a t o s professi sitis ad quaevis i n c o m m o d a o b e u n d a potius q u a m sanctitudini
sacerdotalis officii deessetis, t u m devotam observantiam ac fidem vestram
confirmastis in Apostolicam h a n c Sedem, q u a e Ecclesiae est unitatis
centrum eademque custos sanctitatis. Equidem n o n p o t u i m u s t a m generosos a n i m o r u m s e n s u s non valde p r o b a r e ; eo magis quod eos Bohémico clero fere universo c o m m u n e s esse confidimus. Nam probe novim u s q u a is et fide et devotione s e m p e r eluxerit; q u a m o b r e m non
d u b i t a m u s quin, Ioannis Nepomuceni, Martyris sacerdotali fortitudine
atque virtute praeclarissimi, patrocinio et gloria nobilitatus, p a u c o r u m
temeritate contempta, in officio sit p e r m a n s u r u s . Ceterum de egregiis in
hac re promeritis marialis istius Congregationis g a u d e m u s , ac religiosis
viris a Ssmo Redemptore, qui eam condiderunt, m a g n o p e r e g r a t u l a m u r .
Atque etiam, q u o n i a m occasio oblata est, placet sane Nobis a c t u o s a m
et s a l u t a r e m operam, q u a m in ista dioecesi iidem impendunt, dilaud a r e ; p r e c a m u r q u e ut eorum sollertia feracior in dies sit, Deo favente,
fructuum optimorum. Caelestium auspicem m u n e r u m praecipuaeque
benevolentiae Nostrae testem, tibi, dilecte fili, tuisque sodalibus omni-
Acta Benedicti PP. XV
275
b u s et religiosis viris e Congregatione Ssmi Redemptoris, apostolicam
benedictionem amantissime impertimus.
Datum R o m a e a p u d s a n c t u m P e t r u m , die i iunii
t u s Nostri a n n o quinto.
MCMXIX,
Pontifica-
BENEDICTUS P P . XV
XI
AD R. D. IACOBUM OGIER,
MODERATOREM
SODALITATIS
« PRO PONTIFICE ET
E C C L E S I A » : D E OBLATA P E T R I A N A S T I P E G R A T I A S A G I T A C D E A U C T A P I A
UNIONE GRATULATUR.
Dilecte fili, salutem et apostolicam benedictionem. — Inter amaritudines s u p r e m o muneri necessario adnexas quod Omnipotenti placuit
h u m e r i s imponere Nostris, n e m p e aestuosis in fluctibus Petri Naviculam gubernandi, divina Providentia levamen spiritualium consolatiónum
Nobis suppeditare n u m q u a m desinit. P r i m u m in his profecto locum
tenent caritatis pietatisque populorum significationes erga P e r s o n a m
Nostram t a m q u a m dignitate Vicarii Dei exornatam, atque in mysticam
Iesu Christi Sponsam, S a n c t a m Matrem Ecclesiam. Ex quo efficitur ut
valde cara acceptaque Nobis sit Consociatio « Pro Pontifice et Ecclesia » cuius hic praecipuus finis est, ut Clerus u n i v e r s u s et per Clerum
populus christianus arctioribus in dies amoris adhaesionisque vinculis
cum Ecclesia et R o m a n o Pontifice devinciantur. Q u a m ob rem fieri
n o n poterat quin v e h e m e n t e r laetaremur, q u u m per te n u p e r certiores
facti simus Sodalitatem istam, quam naviter moderaris, sint quamvis
haec t e m p o r a q u a m q u a e maxime calamitosa, uberem florentemque
vivere vitam e a n d e m q u e in laicum coetum e sacro ordine esse dilatatam. Qua in re animi Nostri satisfactionem praesenti sermone nuper
tibi a p e r u i m u s ; ipsam vero hisce litteris confirmatam volumus, ut per
easdem o m n i b u s manifesta fieri possit, qui Societati n o m e n dederunt.
Interea bene meritae laudis preconium tribuere cupimus et tibi et ceteris
Sodalibus t u m e Sacro Ordine t u m laicis, qui ad a u g e n d a m provehend a m q u e piam Unionem u n a tecum enixe adlaborant. Neque praetermittendi s u n t Nobis grati benevolentisque animi sensus q u i b u s noviss i m u m amoris caritatisque a r g u m e n t u m amplexi s u m u s , q u o Sodalitas
ista per conspicuam collaticiam Stipem Nobis a te traditam, Aposto-
276
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
licae Sedis necessitatibus opem ferre pro viribus contendit. Grates
igitur tibi ceterisque oblatoribus et agimus et h a b e m u s q u a m plurimas,
simulque filiorum pietatem p a t e r n a dilectione impendentes, vota nunc u p a m u s ut opitulante Deo latius in dies p a t e a t tam salutaris Institutio, q u a e cum ad Vicarium Dei populos t r a h e r e studeat, hoc ipso per
veritatis vitaeque semitam eos ducit. Nos a u t e m , uti i a m constat, n o n
solum Sodalitatem v e s t r a m patrocinio Nostro c u m u l a r e o p t a m u s , sed
volumus etiam ad eius incrementum opem conferre Nostram, aliqua
n o r m a q u o t a n n i s Sodalibus proposita, q u a veluti peculiare p r o g r a m m a
ipsis evolvendum contineatur. Cum igitur cönsideraverimus nefarios
p e r d i t o r u m h o m i n u m conatus eo potissimum spectare, ut Pontifici et
Ecclesiae obversentur, ipsorum iura oppugnent, populos ab eorum sinu
avellant arceantque, nihil o p p o r t u n i u s Nobis visum est q u a m Sodales,
tum ecclesiasticos tum laicos, enixe exhortari ut, vertente anno, Consociationis instituta praeceptaque rite observare conentur; in ipsis enim
a r m a contineri patet, quae, a d - i u r a Pontificis et Ecclesiae contra inimicorum insidias strenue t u e n d a , sunt o m n i u m longe aptissima. Quo
vero facilius exhortatio ni huic Nostrae obsecundari possit caelestium
m u n e r u m auxilio, e o r u m d e m copiam a Datore b o n o r u m o m n i u m super
Sodalitatem enixe adprecamur, d u m p a t e r n a e caritatis Nostrae testem
apostolicam benedictionem tibi, dilecte fili, ceterisque Sodalibus pera m a n t e r in Domino elargimur.
Datum R o m a e , a p u d sanctum P e t r u m , die xx iunii
ficatus Nostri a n n o quinto.
BENEDICTUS P P . XV
MCMXIX,
Ponti-
S. Congregatio Consistorialis
mi
ACTA SS. CONGREGATIONUM
SACRA CONGREGATIO CONSISTORIALIS
CIRCOLARE AI R.MI ORDINARI D'ITALIA PER SOVVENIRE AI BISOGNI DEL CLERO
Le strettezze economiche in cui versa la massima p a r t e del clero
in Italia, e che v a n n o rendendosi di giorno in giorno più gravi per l'alto
prezzo di ogni cosa necessaria alla vita, e F indiscusso principio che
chi serve all'altare possa e debba vivere dell'altare, h a n n o determinato
il S. P a d r e ad a d o t t a r e degli straordinari provvedimenti che valgano a
portare un qualche o p p o r t u n o sollievo ad u n o stato di cose così penoso,
senza pregiudizio di quelle ulteriori misure, che p o t r a n n o essere in
seguito stabilite, q u a n d o s a r a n n o esaminati i vari progetti che recentem e n t e furono t e m a di studio agli Ordinari d'Italia.
In vista d u n q u e di questi straordinari bisogni del clero, con le presenti lettere della S. Congregazione, Sua Santità:
1) consiglia ai singoli Ordinari d'Italia di elevare l'elemosina delle
messe m a n u a l i almeno a lire t r e ;
2) li autorizza a r i d u r r e a questa stessa tassa le elemosine per messe
che ciascuno avesse in Curia o presso di sè, q u a l u n q u e sia la fonte da
cui le predette elemosine derivano, supplendo la S a n t i t à S u a al minor
n u m e r o delle messe de thesauro Ecclesiae;
3) dà facoltà agli Ordinari tutti d'Italia, compresi i regolari, di
r i d u r r e per un q u i n q u e n n i o gli oneri di messe inerenti ai legati ed alle
pie fondazioni di loro giurisdizione in ragione della t a s s a per le m a n u a l i
sopra stabilita; così che, detratto il necessario pei sacri utensili, per
l'amministrazione e per altri fini voluti dai fondatori, il resto si divida
per messe alla t a s s a s i n o d a l e ;
4) q u a n t o ai benefìci curati e canonicali, ferme le messe pro populo
pei parroci t a n t o nei giorni festivi q u a n t o nei giorni di feste soppresse,
e le messe pro benefactoribuspei Capitolale altre messe che gravas-
278
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
sero sui medesimi p o t r a n n o dagli
quennio, essere ridotte alla t a s s a
però che la s o m m a da erogarsi per
superi il quantitativo della s o m m a
l'elemosina era m i n o r e ;
Ordinari, p a r i m e n t i per un quinsinodale s o p r a indicata, in modo
la celebrazione di dette messe n o n
che si erogava pel p a s s a t o q u a n d o
5) la riduzione, di cui agli art. 3 e 4, potrà cominciare dall'inizio di
q u e s t ' a n n o , se gli oneri n o n fossero a n c o r a soddisfatti, o dalla m e t à
del corrente a n n o , o dal principio del 1920 se gli oneri fossero stati in
parte od in t u t t o soddisfatti;
6) q u a l o r a per questo a u m e n t o di elemosina, le intenzioni di
messe, in qualche diocesi, venissero a far difetto, gli Ordinari p o t r a n n o
rivolgersi direttamente a S u a Santità, che p r o v v e d e r à del suo meglio;
7) siccome vi sono in più diocesi benefici con rendite esuberanti
alle strette necessità del beneficiato e della Chiesa, gli Ordinari, se credono espediente e possibile imporre su tali benefici, q u a n d o v a c h e r a n n o ,
u n a qualche pensione, per costituire un fondo od u n ' o p e r a in p r o ' d e l
clero diocesano, ricorrano con fiducia alla Dataria Apostolica, se si
tratti di collazione pontifìcia, alla S. C. del Concilio, se si tratti di
collazione vescovile, essendo il Santo Padre, in vista delle straordinarie circostanze del m o m e n t o , ben disposto a favorire e q u a m e n t e tali
istanze.
/
Cosa s a n t a e salutare è p r o c u r a r e al clero il bisognevole p e r la s u a
onesta sostentazione, essendo questa u n ' o p e r a non solo di cristiana
carità, ma a n c h e di religione.
P r e s s o il popolo ebreo, come o g n u n o sa, provvide direttamente il
Signore con la s u a legge che i Leviti avessero di che onestamente
vivere del loro ministero e non dovessero applicarsi ad altro, ma fossero del tutto dedicati al suo servizio. Non diversa è e deve èssere la
condizione del sacerdozio cristiano, come chiaro si rileva dal Vangelo
e dalle lettere degli Apostoli. L'indigenza impedisce al sacerdote di
lavorare nei campo che Dio gli ha assegnato, e l'obbliga a cercare
altrove i mezzi del vivere con dispendio del sacro suo officio; senza
dire che lo stato di p e n o s a sofferenza del clero aliena le vocazioni
o le soffoca nascenti. E senza vocazioni e senza sacerdoti n o n vi è
culto, n o n vi sono sacramenti pel popolo eristiano e la religione più
e più languisce.
Il concorrere p e r t a n t o a sollevare il clero dalle strettezze in cui
versa, è opera di religione accetta a Dio e meritoria. Non m a n c h i n o
gli Ordinari di farlo considerare a tutti gli uomini di b u o n a volontà,
sacerdoti e secolari, affinchè, o in vita o occasione mortis, fra le opere
S. Congregatio Consistorialis
b u o n e p o n g a n o a n c h e q u e s t a di dare al proprio Ordinario i mezzi per
provvedere ai bisogni del clero.
R o m a , dalla S. Congregazione Concistoriale, 29 giugno, festa dei
S S . Apostoli Pietro e Paolo, 1919.
£B G.
L.
CARD.
D E LAI,
Vescovo di Sabina, Segretario.
© S.
f V. Sardi, Arciv. di Cesarea, Assessore.
II
P R O V I S I O ECCLESIARUM
S. C. Consistorialis decretis, S S m u s D. N. Benedictus XV h a s , q u a e
s e q u u n t u r , ecclesias de proprio pastore providit, scilicet:
24 ianuarii 1919. — Metropolitanae ecclesiae Angelorum praefecit
R. D. H e n r i c u m Sánchez Paredes, vicarium capitularem eiusdem archidioecesis;
— Cathedrali ecclesiae de « S o n o r a » , R. D. I o a n n e m Navarrette,
sacerdotem civitatis « Aguas Calientes ».
— Cathedrali ecclesiae T a m a u l i p a n a e , R. D. Iosephum Guadalupe
Ortiz, vicarium generalem de « S u a r e s ».
28 februarii. — Cathedrali ecclesiae de « Queretaro ». R. D. Franciscum Banegas, vicarium generalem Verae Crucis.
21 iunii. — Cathedrali ecclesiae Troianae, R. D. F o r t u n a t u m F a r i n a ,
canonicum ecclesiae Salernitanae.
III
D E S I G N A T I O O R D I N A R I O R U M P R O A P P E L L A T I O N E I U X T A CAN. 1594, § °2
I u x t a can. 1594, § 2 Codicis Iuris Canonici pro appellatione :
Rnius Archiep. Messicanus designavit Ordinarium Angelopolitanum.
»
»
»
»
»
»
»
»
»
»
Viennensis, Ordinarium Salisburgensem.
Novae Aureliae, Ordinarium Oklahomensem.
Senonensis, Ordinarium Trecensem.
Eborensis, Ordinarium Olyssiponensem.
Calaritanus, Ordinarium Ecclesiensem.
»
»
»
»
Ravennatensis, Ordinarium Ariminensem.
de Guadalajara, Ordinarium de « Z a c a t e c a s » .
Q u a s designationes S S m u s D . N . Benedictus P p . X V a p p r o b a r e
dignatus est.
280
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
DESIGNATIO ORDINARIORUM PRO APPELLATIONE
E P I S C O P O R U M SANCTAE
SEDI
IMMEDIATE SUBIECTORUM.
Vigore can. 1594 Codicis Iuris Canonici et art. V decreti Conciliorum provincialium a S. G. Consistoriali editi sub die 15 februarii 1919
pro electione tribunalis secundae i n s t a n t i a e :
R m u s D. Adolfus Turchi, Archiepiscopus Aquilanus, designavit Ordinarium Theatinum.
R m u s D. Ioseph Angelucci, episcopus Civitatis Plebis, Ordinarium
Perusinum.
R m u s D. Franciscus M. Berti, episcopus Amerinus, Ordinarium SpoJetanum.
•
R m u s D. Alphonsus Andreoli, episcopus Recineten, et Lauretan.,
Ordinarium Anconitanum.
Q u a s designationes S S m u s D. N. Benedictus P p . XV benigne a p p r o bare dignatus est.
R o m a e , ex aedibus S. C. Consistorialis, die 27 iunii 1919.
SACRA CONGREGATIO CONCILII
MELPHICTEN.
LIBRI
CONFIRMATORUM
Die 8 februarii 1919
- In dioecesi Melphicten., q u a e fere unice ipsa civitate constat, iam a pluribus saeculis unicus h a b e t u r p r o tota dioecesi
Liber Confirmatorum, q u e m conficit et custodit Canonicus Sacrista
Cathedralis, cui, consequenter, privativum ius est ex praefato libro
e x t r a h e n d i fides seu attestationes receptae Confirmationis q u a n d o requir u n t u r , speciatim ad matrimonia ineunda, et percipiendi propterea a n o n
p a u p e r i b u s modicam taxam iuxta legem dioecesanam. - Non multis
FACTI SPECIES.
8. Congregatio Concilii
281
vero abhinc mensibus, a p p r o p i n q u a n t e iam die quo Codex iuris canonici vim legis ubique a s s e q u u t u r u s erat, Vicarius Capitularis praefatae
dioecesis sede vacante, ad rectam observantiam can. 470 et 798 circa
libros parochiales p a r a n d a m , dato decreto die 14 maii 1918 constituit
inter alia « che il Can. Sacrista, dopo aver iscritto in conformità del
« can. 798 nei libro dei Cresimati l'avvenuta cresima, dovrà n o n oltre
« tre giorni, notificarlo al Parroco presso del quale trovasi il libro dei
« Battezzati, perchè ne eseguisca la relativa annotazione (cfr. can. 470,
« § 2) col richiederne la risposta, così come praticasi per questa diocesi
« per la notificazione dei matrimoni ». Adversus h u i u s m o d i decretum
statim Canonicus Sacrista hodiernus r e c u r s u m interposuit a p u d H. S. C.
conquerens inde privilegium suo stallo iam a d u o b u s saeculis acquisit u m iniuste laesum fuisse, contra mentem can. 4 Cod., quin immo sibi
impositum fuisse grave d e t r i m e n t u m n o n modo propter totalem futuram
emolumentorum cessationem, cessante n i m i r u m necessitate ex unico
libro extrahendi attestationes, sed etiam propter s u m p t u s n o n módicos
ad observantiam decreti faciendos: quibus attentis, in d a m n a t a hypothesi q u a sustinendum esse decretum declararetur, intentionem s u a m
p a n d e b a t renuntiandi penitus confectioni et custodiae Libri Confirmationis favore Capituli. Vicissim Capitulum, de more interpellatum, deliberatione diei 13 iulii subsequentis h a n c futuram forsan renunciationem
in sui favorem p r o r s u s exclusit, et censuit, si res eo deventura esset,
satius fore abrogato privilegio ad ius c o m m u n e redire, p r o u t can. 470,
§ 1 continetur, n e m p e librum Confirmatorum, n o n secus ac baptizator u m , m a t r i m o n i o r u m , defunctorum libros, a singulis parochis in poster u m h a b e n d u m esse. Huic deliberationi minime acquiescente Canonico
Sacrista, et acrius instante ut decretum Vicarii Capitularis omnino tolleretur, causa delata est ad E m o s P a t r e s , sub d u b i o : An et quomodo
decretum Vicarii Capitularis diei 14 maii 1918 sustineatur in casu.
- Canonicus Sacrista Cathedralis recurrens t o t u s est in contendendo-se e x t u r b a t u m fuisse praefato decreto (et
quidem sede vacante, contra vetitum can. 436) a pacifica possessione sui
iuris seu privilegii, quod tribus consistit: a) iure assistendi Episcopo
publice conferenti s a c r a m e n t u m Confirmationes; b) tenendi privative
librum Confirmatorum pro tota dioecesi; c) extrahendi ex eodem libro
particulas seu attestationes, cum perceptione e m o l u m e n t o r u m . Quae
o m n i a p l a n e constare ex exhibitis documentis sane concedendum est.
Verum, circa p r i m u m , quod p r o b a t u r vel ex titulo libri Confirmatorum
deinceps ab a. 1716 inscripto: « Liber Confirmationis s u b praesule
SYNOPSIS
DISCEPTATIONIS.
282
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
« Illmo... cum adsistentia a R. D. ...Sacrista », nulla fit quaestio, nec
m e n s quidem conficitur fuisse Vicarii Capitularis, in h a c re, suo decreto
q u i d q u a m derogare, q u a m q u a m n o n satis a p p a r e a t hoc ius assistendi
esse in Canonico Sacrista privativum seu exclusivum. - Quo vero ad
alterum, seu praecipuum ius, revera a lege iam d a t a deflectens, tenendi
u n i c u m librum Confirmatorum pro tota dioecesi, loco p a r o c h o r u m , illud
tueri Canonicus r e c u r r e n s debet, n o n a d v e r s u s Vicarium Capitularem,
qui suo decreto explicite illud p r a e s u p p o s u i t et praeservavit, h a n c antiq u a m praxim dioecesanam componere s t u d e n s cum n o v o r u m c a n o n u m
praescriptis, sed potius adversus Capitulum, qui s u a deliberatione censuit, in casu satius esse inducere ius c o m m u n e can. 470, § 1. Nec deneg a n d u m , si res s u b aspectu mere theoretico consideretur videri in casu
ea esse praxis Melphictensis, q u a e a Codice noviter dato n o n revocetur,
ideoque sustineri a d h u c possit. Si enim consideretur q u a t e n u s est ius
q u a e s i t u m sive Capitulo, sive Sacristae Capituli nomine, iure s e r v a t u r
vi can. 4; si q u a t e n u s est consuetudo a d u o b u s et u l t r a saeculis vigens,
succurrit can. 5; si tandem, q u o d rectius videtur, h a b e a t u r t a m q u a m
lex et s t a t u t u m dioecesanum (nam et in Constit. Synodal, episcopi Loffredi, a. 1673, cap. XXII, legitur: « In nostra cathedrali Ecclesia, in q u a
« S a c r a m e n t u m hoc ministrari solet, Confirmatorum liber conficiatur »),
potest quidem prima fronte abrogata censeri vi can. 6, I q u a t e n u s ,
« opposita praescriptis h u i u s Codicis », in casu, canoni 470: v e r u m sedulo
a t t e n d e n d u m est praefatam p r a x i m opponi t a n t u m m o d o cuidam praescripto secundario can. 470, n o n vero ipsi legi: p r a e c i p u u m enim obiectum legis, in casu, est ut h a b e a t u r liber Confirmatorum, s e c u n d a r i u m
ut h a b e a t u r a parochis: porro Melphicti h a b e t u r liber Confirmatorum,
licet u n u s pro tota dioecesi, in cathedrali. At vero oppositio iuri comm u n i , q u a n d o cadit in eo quod est s e c u n d a r i u m , servato praecipuo
obiecto legis, non videtur secumferre abrogationem praxis.
o
H a e c t a m e n theoretice: in praxi a u t e m duo consideranda sunt.
Alterum est, quod d u m Capitulum censet et optat in rem i n d u c e n d u m
esse ius commune, n o n videtur Canonico Sacristae ius inesse obsistendi, q u u m n o n a g a t u r de re propria, sed capitulari, immo n e c pers o n a m h a b e a t Canonicus, qua, sine Capitulo, querelam movere possit.
E n i m v e r o ex actis docemur (prout iam liquet ex. gr. ex citatis verbis
Constit. Synod. 1678) curam et o n u s conficiendi librum commissum
fuisse Capitulo, seu « Cathedrali Ecclesiae », quod ad rem diligentiam
seu ministerium Canonici Sacristae postea elegit: nonnisi quippe ab
a. 1684 libri Confirmatorum exhibiti (ab a. 1614 incipientes) mentionem
praeseferunt Canonici Sacristae, q u a e dignitas ut quinta erecta fuit
S. Congregatio Concilii
283
a n n o 1596. Ceterum rem n o n spectare ad Sacristam ratione propriae praebendae, sed t a n t u m ex libera, quamvis consuetudinaria, Capituli electione, satis suadetur, hinc, quia libri Confirmatorum confectio et detentio interest boni c o m m u n i s dioecesis, quod curare q u o d a m m o d o potest
Capitulum, n o n vero Canonicus Sacrista: inde vero ex eo quod congruentius ad rem electa sit industria Sacristae, quia ut facile apparet, libri
ipsi in Cathedrali asservandi, n o n melius et rectius q u a m in Sacristia
et a Canonico huic officio praeposito asservarentur. Itaque, cum res sit
capitularis, vix intelligitur q u o m o d o Canonicus Sacrista c a u s a m h a b e a t
recurrendi independenter a Capitulo, et contra h u i u s votum et deliberationem.
Altera practica consideratio est, q u a m tertia querela Canonici recurrentis suggerit, ubi conqueritur sese iam gravari decreto Vicarii Capitularis, novis oneribus, conficiendi exemplar a u t h e n t i c u m pro Curia, ad
n o r m a m can. 470, § 3, et n u n t i a n d i parochis receptam confirmationem pro adnotatione facienda in libris baptizatorum, ex praescripto
can. 798, u n d e sequitur q u o q u e sese privari iure extrahendi ex libro
attestationes et e m o l u m e n t a pro iis percipiendi. Verum, q u o a d haec
frustra querelas admovet contra decretum, quae potius contra Codicem sunt. Nam profecto ius extrahendi particulas ex libro consequitur
ius tenendi librum, nec ab eo separari potest. Q u u m igitur decretum
Vicarii Capitularis praesupposuerit et praeservaverit in Canonico Sacrista ius tenendi librum, ius q u o q u e extrahendi attestationes illi servavit. Quod si rariores, immo nullae evasurae sunt petitiones particul a r u m in futurum tempus, eo quod suscepta Confirmatio iam a d n o t a t a
prostabit in libro Baptizatorum penes singulos parochos, n o n inde
i m m u t a b i t u r ius, sed t a n t u m m o d o exercitium et consequens utilitas
iuris. Nova a u t e m praescripta q u a e huiuscemodi exercitium et consequentem utilitatem im m i n u u n t n o n sunt ex arbitrio Vicarii, sed ex
ipsa lege noviter data. Et si Canonicus Sacrista suam possessionem
his novis praescriptis t u r b a t a m contendit, dicere et probare debuisset
proprium ius seu privilegium consistere n o n solum in iis tribus de
q u i b u s supra, sed etiam in exemptione a nova lege: quod a b s o n u m ,
eo ipso quia lex est nova. Si enim haec fuissent praescripta a iure
antiquo et a parochis regulariter peracta, e o r u m d e m omissio a Canonico Sacrista Melphictensi n a t u r a m induisset exemptionis c u i u s d a m ;
sed cum, n e m i n e diffitente, sint praescripta nova, a Codice noviter dato
in b o n u m c o m m u n e inducta, turbatio iuris a u t possessionis minime
dicenda s u n t : alioquin talia essent pro universis parochis in toto orbe
terrarum.
284
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
Q u u m itaque a novis praescriptis exemptio ne concipi quidem possit, q u u m q u e exinde, ut ipse fuse p e r s e q u i t u r Canonicus recurrens, ius
sibi (rectius Capitulo Cathedrali) ex a n t i q u a praxi competens, omni iam
utilitate careat, immo vertatur in detrimentum n o n leve, propter s u m p t u s sustinendos, p l a n e consequitur praxim a n t i q u a m illam, q u a m theoretice sustineri posse post d a t u m Codicem vidimus, practice u r g e n d a m
non esse, nisi b o n u m c o m m u n e ita requirat. A e q u u m enim est n e m i n e m
i n v i t u m g r a v a n d u m esse q u i n gravamini r e s p o n d e a t q u a e d a m congrua
compensatio. In praesenti a u t e m e m o l u m e n t a , q u a e levius a n t i q u u m
Sacristae o n u s compensaban!, cessasse videntur, d u m o n u s ipsum gravius evasit. Utilitas autem publica q u a e facilis a p p a r e b a t q u u m , tempore inductae praxis, unica paroecia dioecesim efformabat (ita enim
obtinuit usque ad a. 1663), n u n c , aucto longius paroeciarum n u m e r o ,
m i n u s manifesta videtur. I m m o , sive agatur de confirmatis qui degunt
in eadem paroecia in q u a s u n t baptizati (qui casus frequentior erit),
sive diversa sit paroecia baptismatis et domicilii, necessarius interventus
Canonici Sacristae superfluus inter parochos, multo magis q u o a d eumdem p a r o c h u m , apparet. Quibus plane consideratis, consultais videtur,
abrogata a n t i q u a praxi, ius c o m m u n e Codicis etiam pro dioecesi Melphictensi in re de q u a agitur urgere.
R E S O L U T I O . - I n plenario conventu diei 8 februarii 1919 E m i ac R m i
P a t r e s S. C. Concilii proposito dubio r e s p o n d e n d u m censuere:
Recursum esse reiiciendum et, attenta deliberatione emissa a Capitulo
die 14 iulii 19IS, applicetur ius commune.
F actaque de praemissis SSmo Dno N. Benedicto Div. Prov. P P . XV
relatione' per infrascriptum S. C. Secretarium, Sanctitas Sua, in Audientia diei 9 subsequentis, d a t a m resolutionem approbare et confirm a r e dignata est.
I.
MORÍ,
Secretarius,
S Congregatio de Propaganda Fide
285
SACKA CONGREGATIO DE PROPAGANDA FIDE
DECRETUM
E X T E N D I T U R IURISDICTIO D E L E G A T I APOSTOLICI AUSTRAL ASIAE
Oceaniae Insularis remotas ac difficiles Missiones Apostolica Delegatio Australiensis h u c u s q u e n o n attingebat: nullam proinde hoc tempore supradictae Missiones ex eiusdem Apostolicae Delegationis institutione utilitatem perceperunt. Quo vero satius multiplicibus iisque
gravibus e a r u m d e m Missionum necessitatibus a t q u e difficultatibus per
Apostolici Delegati Australasiae auxilium et consilium in posterum provideretur, attentisque sive ipsius actu Apostolici Delegati sive n o n n u l larum ex dictarum Missionum Oceaniae Insularis p r a e s u l u m precibus
h u n c in finem S. huic Congregationi Christiano Nomini P r o p a g a n d o
n u p e r r i m e oblatis, S u m m u m Pontificem rogare visum est, ut iurisdictio
Delegati Apostolici Australasiae, q u a e h u c u s q u e Australiam proprie
dictam et Missiones Novae Zellandiae restrictive attingebat, deinceps ad
o m n e s q u o q u e Missiones totius Oceaniae Insularis nec n o n ad illas, q u a e
in insulis Malesiae erectae s u n t a u t in futurum erigentur, e x t e n d a t u r .
Q u a m quidem petitionem SSmo D.N. Benedicto divina Providentia, P P . XV
in audientia diei 15 labentis mensis maii ab infrascripto S. h u i u s
Congregationis Praefecto humiliter oblatam j Sanctitas Sua benigne excipere d i g n a t a est, propositum consilium probavit ac r a t u m habuit, mandavitque ut Apostolica Delegatio Australasiae ad supradictas Missiones
Oceaniae Insularis nec n o n Malesiae deinceps e x t e n d a t u r ; atque p r a e sens in re Decretum confici iussit.
D a t u m R o m a e ex Aedibus S. Congregationis de P r o p a g a n d a Fide,
die 20 maii, a n n o Domini 1919.
G. M.
CARD.
VAN
ROSSUM,
Praefectus.
C.
Laurenti,
Secretarius.
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
SACRA CONGREGATIO RITUUM
BERGOMEN.
DECRETUM BEATIFICATIONIS ET CANONIZATIONIS SERVAE DEI PAULAE ELISABETH IN SAECULO CONSTANTIAE CERIOLI VIDUAE BUZECCHI-TASSIS, FUNDATRICIS AC PRIMAE MODERATRICIS GENERALIS INSTITUTI SORORUM A
S. FAMILIA.
Inter nova Instituta, q u a e domesticam et civilem societatem religionis spiritu variisque caritatis operibus fovent et complectuntur, merito
accensetur illud, quod, in dioecesi Bergomensi, circiter a n n u m 1855
erectum, ab Apostolica Sede die 18 decembris 1901 a d p r o b a t u m a t q u e
pueris utriusque sexus bonis moribus et arte agraria informandis destin a t u m , Sororum a Sacra Familia appellatur. Haec religiosa Sodalitas
Sororem P a u l a m Elisabeth, in saeculo Constantiam Cerioli viduam
Buzecchi-Tassis, suam fundatricem i u c u n d a gratulatione agnoscit a t q u e
primam Moderatricem Generalem, singulari pietatis affectu, prosequitur.
Haec Dei F a m u l a , suam Familiam religiosam erigendam suscipiens, sibi
suisque Sororibus perfectum exemplar validumque praesidium proposuit
Sacram Familiam a Nazareth. Quod, postremis hisce temporibus, valde
o p p o r t u n u m ac salutare cuilibet h u m a n a e Familiae coetui et societati
inculcare ac procurare voluit S u m m u s Pontifex Leo XIII fel. rec. per
Apostolicas Litteras Neminem fugit et Quum nuper Nobis, dierum 14 et
20 iunii 1892, q u i b u s Ipse, s u p r e m a s u a auctoritate, Piam Consociation e m universalem a Sacra Familia de Nazareth n u n c u p a t a m constituit,
specialibus legibus munivit a t q u e privilegiis et indulgentiis pro universis
Sodalibus ditavit. Sed, ut de vita Servae Dei, p r o u t de more, aliquid
innotescat, ex Processu Informativo Bergomensi plane constat q u o d
Ipsa in oppido Soncino, Cremonensis dioecesis, e p a r e n t i b u s nobilitate
et pietate conspicuis Francisco Cerioli et Francisca Corniani, die 28 ianuarii anni 1816, in lucem edita est, eique in sacro fonte impositum n o m e n
Constantia. A teneris a n n i s se ostendit optimae indolis et ad virtutem,
potissimum obedientiae, caritatis et religionis, valde p r o p e n s a m . Ad
sacram Synaxim primitus admissa, quoties ad eam accedebat, peculiari
mortificationis et solitudinis studio se disponebat. Decennis monialibus
& Congregatio Rituum
Salesianis a Visitatione concredita fuit, ut convenienti institutione educ a n t u r ; q u a feliciter expleta, aetatem agens octodecim circiter a n n o r u m ,
p a t e r n a m in d o m u m rediit, studiis bonisque a r t i b u s instructa et a matribus suisque alumnis vehementer exoptata, secum retulit germina »eiigiosae vocationis. Ex mystica arca, veluti altera columba prodiens, ita
in m u n d o et inter domesticos parietes se gessit, ut nihil inquinati tangeret, simulque s e n s u u m custodia, orationis fervore et s a c r a m e n t o r u m
frequentia vitae integritatem servaret. Proposito a p a r e n t i b u s m a t r i m o nio, ineundo cum nobili viro domino Buzecchi, haerede Comitum Tàssis
de Gomonte, pia adolescentula, ad meliora carismata aspirans, primum
adversatur. Enixis t a m e n iteratisque p a r e n t u m consiliis humiliter ac
generose cedit, et, divinam voluntatem ex eis agnoscens, novi s t a t u s
sacrificiis, p o t i u s q u a m deliciis, suscipiendis, p a r a t a m se exhibet. In
coniugio, quod die 20 februarii anni 1835 rite celebratum est, Constantia, iuxta praecepta et monita Pauli Apostoli, viro suo subdita et obediens, in r e b u s etiam sibi m i n u s congruis et iucundis, constanter eum
diligebat et metuebat. Insuper, infirma valetudine laborantem, m a n s u e t a ,
patiens et sedula curare satagebat, vitam cum eo ducens in perfecta concordia viginti circiter annos. Optima materfamilias domi vigilans, suavis
et p r u d e n s , famulos suos hortabatur, ut essent, sicuti monet Apostolus,
« servi Christi, facientes voluntatem Dei ex animo, cum b o n a voluntate
« servientes, sicut Domino et hominibus, scientes quod u n u s q u i s q u e
« q u o d c u m q u e fecerit b o n u m , hoc recipiet a Domino ». E tribus a u t e m
filiis, q u o s illi Deus concessit, Carolum, die 16 ianuarii a n n o 1838 n a t u m
et u n i c u m superstitem, christianae matris amore dilexit, e u m q u e p u e r u m
in disciplina et correptione Domini educavit, grandiusculum vero et
superioribus studiis idoneum moderatoribus Collegii Bergomensis S. Alexandri instituendum tradidit. Gyrnnasio laudabiliter expleto, in aetate
sexdecim a n n o r u m , Carolus m a t e r n u m gaudium in a m a r u m luctum convertit. Nam, lethali morbo correptus, sacramentis Ecclesiae pie receptis,
inter suae genitricis brachia spiritum Deo reddit, die 16 ianuarii anni 1854.
Hoc etiam orbala filio, eius morientis extrema verba Constantia saepe
recolebat: « Consolare, mater, quia alios habebis in filios opibus meis
« s u s t e n t a n d o s ». P a u c o s post menses etiam vir, ob g r a v e m diuturnumque m o r b u m ad extrema d e d u c t u s et sacramentis r o b o r a t u s , inter dilectissimae uxoris c u r a s animam exalavit, eodem a n n o , in Nativitate
Domini. Ita Constantia, matris et sponsae officiis vinculisque soluta,
d u m assiduas ad Deum preces pro suis caris defunctis effundebat, castam
et beneficam viduitatem agebat, se s u a q u e b o n a i m p e n d e n s ad miseros
egenosque o r p h a n o s sublevandos. Q u u m aetate, divitiis vitaeque com^
!288
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
modis floreret, ad alias n u p t i a s alliciebatur, etiam oblatas a nobili et
egregio viro, sed eas p r u d e n t e r renuit, ut se t o t a m divino servitio manciparet. Re quidem vera, a n n u e n t i b u s Iosepho Agnéses, parocho oppidi
de Comonte, et Episcopo Bergomensi Speranza, Dei Famula n o n n u l l a s
o r p h a n a s pauperes et ruricolas in s u u m palatium cogere, vestire, pascere
et instruere coepit; et, crescente e a r u m n u m e r o , a s s u m p t i s in adiutrices
adolescentulis p r o b a t a e virtutis, hoc o p u s pro o r p h a n i s internis et alter u m cum Oratorio festivo pro puellis externis auxit et firmavit.. Sic
e x o r t u m est Institutum a Sacra Familia cum regulis a F u n d a t r i c e dictatis et ab Episcopo S p e r a n z a approbatis, die I novembris, in festivitate
O m n i u m Sanctorum, a n n i 1856. Anno autem subsequente, die 8 decembris, in festo I m m a c u l a t a e Conceptionis Beatae Mariae Virginis, Sorores
omnes i n d u e r a n t habitum religiosum ab ipso Episcopo b e n e d i c t u m ; et
Constantia, quae appellari voluit Soror P a u l a Elisabetha, simul cum
aliis, perpetuae castitatis, p a u p e r t a t i s et obedientiae vota emisit, adiecto
altero omnia faciendi ad maiorem Dei gloriam. Dei F a m u l a in fundatione Instituti h u n c sibi suisque Sororibus religiosis et orphanis, q u a s
S. Ioseph filias vocant, et puellis externis praestituit finem: a m o r e m et
imitationem Sacrae Familiae Nazarenae. S u b h a c tutela, fama Instituti
crebrescente ipsoque amplificato, novae d o m u s apertae fuerunt in oppidis Sommo, Leffe aliisque in locis. Insuper, spiritu et fine suae vocationis acta et caritate Chris|L urgente, post varias difficultates, consilio
et opere Superiorum s u a q u e constantia et oratione s u p e r a t a s , die 4 novembris anni 1863 p r i m a m d o m u m aperuit, prope vicum Villa Campagna,
dependentem a Soncino, pro pueris o r p h a n i s ac derelictis instituendis
in timore Dei et in operibus agriculturae. Q u a m domum dirigendam
commisit Ioanni Capponi, iuveni honestis religiosisque m o r i b u s et ex
communi aestimatione ad rem idoneo, qui expectationi et fiduciae Super i o r u m optime respondit, adhibita etiam in Missionibus pro agricolis
opera sacerdotum et coadiutorum a Sacra Familia n u n c u p a t o r u m , qui
e a m d e m h a b e n t fundatricem. I n s t i t u t u m ita efformatum magisque in
dies progrediens, auctoritatis ecclesiasticae et civilis favorem, laudem
et approbationem iugiter obtinuisse perhibetur. Interim F a m u l a Dei, virt u t u m exercitio et caritatis operibus se perficiens, vitam ducit in Christo
absconditam cum humili simplicitate; et regulas, exhortationes ac monita
Sororibus, orphanis et puellis scribit et tradit, veluti e x t r e m u m ac p e r e n n e
sui amoris suaeque sollicitudinis pignus et memoriam. Morbus enim cardiacus, quo ipsa laborabat, invalescens, sub vespere diei 24 decembris
a n n i 1865, sacramentali confessione peracta et ad sanctam Communionem,
u n a cum Sororibus, die sequenti recipiendam, bene disposita, inopinato
a
S. Congregatio Rituum
acriori morbo correpta e vita migravit, eodem a n n o , in ipso pervigilio
Nativitatis Domini. P e r t r i d u u m exuviae omnibus expositae m a n s e r u n t ,
ut satisfieret fidelium t u r m a t i m aftluentium votis et, solemnibus exequiis
rite persolutis, conditae fuerunt in sacello gentis Piccinelli, penes Seríate.
Ipsae autem, die 28 novembris anni 1885 rite recognitae et in p a g u m
Qomonte translatae, ibidem in domo Instituti depositae quiescunt. Sanctitatis fama, q u a Serva Dei vivens pollebat, post obitum magis clara
et constans, ecclesiasticam Curiam Bergomensem ad Processum Inform a t i v u m super ea conficiendum induxit. Quo inchoato et absoluto, ad
sacram rituum Congregationem transmisso, Acta necessaria et opport u n a ad quaestionem de Causa introducenda p a r a t a sunt. Q u u m q u e
omnia in p r o m p t u sint, instante R m o Dno Ioanne Biasiotti, clerico praelato Rev. Camerae Apostolicae et h u i u s Causae postulatore, attentisque
litteris postulatoriis q u o r u n d a m E m o r u m S. R. E. Cardinalium, plurium
Archiepiscoporum et Episcoporum, necnon Capitulorum, O r d i n u m et
Congregationum religiosarum a t q u e illustrium virorum ac mulierum.
E m u s et R m u s D n u s Cardinalis I a n u a r i u s Granito Pignatelli di Belmonte, Episcopus Albanensis et eiusdem Causae P o n e n s seu Relator,
in Ordinariis sacrorum r i t u u m Congregationis comitiis subsignata die
ad Vaticanas aedes coadunatis, sequens d u b i u m discutiendum p r o p o suit: An signanda sit Commissio introductionis Causae, in casu et ad
effectum, de quo agitur? Et E m i ac Rmi P a t r e s sacris tuendis ritibus
praepositi, post relationem ipsius Emi Ponentis, audito voce et scripto
R. P. D. Angelo Mariani, Fidei p r o m o t o r e generali, o m n i b u s q u e accurate perpensis, rescribere c e n s u e r u n t : Signandam esse Commissionem
introductionis Causae, si Sanctissimo placuerit. Die 13 maii a n n i 1919.
Facta p o s t m o d u m de his Sanctissimo Domino nostro Benedicto
P a p a e XV per infrascriptum Cardinalem Sacrae R i t u u m Congregationi
Praefectum relatione, Sanctitas Sua Rescriptum eiusdem Sacrae Congregationis r a t u m h a b e n s , p r o p r i a m a n u signare dignata est Commissionem Introductionis Causae beatificationis et canonizationis Servae
Dei P a u l a e Elisabeth, in saeculo Constantiae Cerioli, viduae BuzecchiTassis, Fundatricis ac primae Moderatricis Generalis Instituti Sororum
a Sacra Familia, die 14, eisdem mense et anno.
)$l A.
CARD. VICO,
E p . P o r t u e n . et S. Rufinae,
S. E. G. Praefectus.
L. >R S.
Alexander
ACTA, vol. XI, n. 8. — 4-7-919.
Verde,
Secretarius.
20
290
Acta Apostólicas Sedis - Commentarium Officiale
ACTA
TRIBUNALIUM
SACEA ROMANA ROTA
NEAPOLITANA
NULLITATIS
MATRIMONII
(DE
ANGELIS-COSTA)
Benedicto PP. XV feliciter regnante, Pontificatus Dominationis Suae
anno quarto, die 15 novembris 1913, BR. PP. DD. Ioannes Prior, P o n e n s ,
Aloisius Sincero et Fridericus Cattani Amadori, Auditores de turno, in
causa Neapolitana - Nullitatis m a t r i m o n i i inter R a p h a ë l a m De Angelis,
repraesentatam per
legitimum procuratorem
Thomam Ambrosetti,
advocatum, et T h o m a m Costa, interveniente et disceptante in causa Rev. Substituto Defensoris Vinculi ex officio, sequentem tulerunt in gradu appellationis definitivam
sententiam.
Ambrosius De Angelis, Casali Principis in dioecesi Aversana degens,
intima consuetudine et amicitia i u n g e b a t u r medico T h o m a e Costa, qui
e u m in nosocomio neapolitano gravi vulnere l a b o r a n t e m curaverat :
eidemque filiam s u a m u n i c a m R a p h a e l a m , patrimonii paterni satis magni
solam haeredem, in m a t r i m o n i u m petenti, inconsulta puella, eam tradere promisit. R a p h a e l a vero, sive quia alterius iuvenis amore iam p r a e venta erat, sive quia a qualitate medici, morbis i m m u n d i s addicti, sive
denique quia p e r s o n a m ipsius viri, religione expertis, odio habuit, votis
paternis acquiescere noluit. Preces tamen puellae et lacrymas et protestationes p a t e r a u s t e r u s nihil faciebat, nec ab alapis vel minis pepercit
ad filiae voluntatem flectendam, q u a m t a n d e m tristem ad altare perduxit, ubi in domo p a t e r n a die 7 a u g u s t i anni 1909 coram parocho
m a t r i m o n i u m celebratum est. In ipsa peregrinatione nuptiali R a p h a e l a
aversionem s u a m a viro sibi n u p e r unito diversimode manifestavit et
debitum coniugale implere renuit. Unde, a b r u p t o itinere tertio die, sponsi
ad d o m u m coniugalem, Neapoli p a r a t a m , se contulerunt. Nonnisi vi adhibita m a t r i m o n i u m ibi c o n s u m m a t u m est, et vix t r i b u s m e n s i b u s ab inito
matrimonio elapsis, in q u i b u s dissidia inter coniuges frequenter erupuerunt, Raphaela virum definitive deseruit et, comitante ancilla, in
S. Romana Rota
291
d o m u m p a t e r n a m se recepit. Cum nulla spes affulgeret pacem inter
sponsos conciliandi, mulier, domicilium in Helvetia nacta, a tribunali
Genevensi divortii civilis sententiam petiit obtinuitque, q u a e a laico
iudice Neapolitano, quoad effectus civiles, sancita est. Deinde, a Curia
Neapolitana, die 28 aprilis 1916, petiit ut m a t r i m o n i u m s u u m ex capite
vis et m e t u s n u l l u m declararetur, et sententiam sibi favorabilem, die
21 ianuarii a n n i 1918, retulit. Appellante a u t e m Vinculi Defensore ad
H. S. Auditorium, causa nobis d i r i m e n d a proponitur s u b dubio cons u e t o : An constet de nullitate matrimonii in casu.
In iure. - S u m m a t i m d u m t a x a t hic repetere iuvat iuris principia
de impedimento vis et m e t u s , quae in tot Decisionibus H. S. T. latius
exposita sunt. Gravis metus, extrinsece et iniuste incussus ad consensum
matrimonialem e x t o r q u e n d u m , h u i u s m o d i consensum irritum reddit ac
nullum. Et m e t u s reverentialis gravis dicendus est quoties minis adiunctus est, vel verberibus, vel precibus instantissimis et importunis.
In facto. - Omnia extrema m e t u s gravis in casu nostro reperiuntur, iuxta concordes depositiones o m n i u m testium, n e m i n e contradicente, sive ab actrice producti, sive qui ex officio in iudicium vocati
s u n t . R a p h a e l a De Angelis, n i m i r u m , voluntatem matrimonium adversam ab initio u s q u e ad finem retinuit. Solo patris imperio, viri indolis
severae et pertinacis, qui minis et verberibus filiae resistentiam vincere
sategit, adacta est puella ad consensum nuptiis propositis p r a e s t a n d u m .
Ita n a r r a t m a t e r actricis : « Mia figlia, educata cristianamente, vedeva
« che il Costa n o n voleva sapere di religione, anzi, nei vari discorsi,
« fatti in casa, egli si millantava di non credere a niente e diceva di
« essere ateo e materialista. Di più, mia figlia diceva che essa n o n
« v o l e v a sposare un medico, perchè aveva schifo di essi e, anche prima
« della proposta di tale matrimonio, ricordo che nei discorsi domestici,
« diceva sempre che essa n o n avrebbe mai sposato un medico, perchè
« li schifava. Infine, so che mia figlia aveva avuto richiesta di matri« monio da un altro giovane, anche di Casal di Principe, che anche a
« me sarebbe piaciuto, ma che il p a d r e n o n volle per niente accettare,
« avendo costui 14 anni di più di mia figlia, e vi si oppose recisamente,
« e n o n fu mai possibile rimuoverlo dalla s u a decisione. . . . i precedenti
« di questo matrimonio furono u n a continua ribellione di mia figlia verso
« i l p a d r e e di imposizioni da parte di costui.
>
« Mia figlia ne piangeva c o n t i n u a m e n t e con me, mi diceva che
« a s s o l u t a m e n t e noti avrebbe sposato il Costa e, se il p a d r e l'avesse
<m.
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
« o b b l i g a t a , n o n avrebbe mai fatto vita coniugale col Costa. Il p a d r e
« la minacciava, e ben tre volte alla presenza mia e di altre p e r s o n e
« l'ha b a t t u t a , perchè mia figlia diceva c h i a r a m e n t e di n o n voler spo« sare il Costa.
«
«
«
«
«
«
«
« Mia figlia arrivò al p u n t o di a n d a r s i a nascondere q u a n d o veniva
in casa il Costa nei pochi mesi di fidanzamento, ma il p a d r e , coi suoi
modi autocratici ed austeri, l'obbligava ad uscire, imponendole di non
far comprendere a chicchessia la volontà di lei contraria a q u e s t o
matrimonio. Ed io, per q u a n t o avessi interposto i miei b u o n i offici
verso mio marito, n o n ho potuto mai rimuoverlo dalla decisione presa
di dare nostra figlia al Costa. P i ù volte io ne ho pianto : ma le mie
lagrime a nulla valevano ».
De modis inurbanis et r u d i b u s erga futurum s p o n s u m a muliere
adhibitis, quibus aversionem s u a m a nuptiis propositis h a u d obscure
manifestavit, deponunt, praeter actricis m a t r e m et alios testes, ipse
T h o m a s Costa et ancilla familiae De Angelis, I o s e p h a Dello Iacono.
De minis privationis b o n o r u m familiarium nec n o n de verberibus etc.
l o q u u n t u r plures testes. Ita I o s e p h a Dello J a c o n o : « Ricordo a preferenza
« che vi erano continui disturbi fra il p a d r e e la figlia; q u e s t a a dire
« che n o n voleva il Costa, e quegli a minacciarla, dicendo che llavrebbe
« privata di tutti i suoi beni, che ne avrebbe fatta donazione a qualche
« ospedale. Ed essa gli r i s p o n d e v a con insistenza che si contentava di
« v i v e r e poveramente, p u r c h é n o n fosse obbligata a sposare il Costa.
« T r a le altre cose ricordo che q u a n d o il Costa veniva in casa, la signo« r i n a D. Raffaela si a n d a v a a n a s c o n d e r e , ed il p a d r e la obbligava ad
« uscire, giungendo talvolta a percuoterla, dandole delle ceffate ». Mater
actricis ait: « Mio marito impose (a Raffaela) tale matrimonio con
« minaccie di diseredarla, di chiuderla in monastero, di privarla anche
« di me, s u a m a d r e ». Quae m i n a e confirmantur ab aliis testibus, Vincentio Borrato, Amalia Ucciero, I o a n n e Messore, Michaele Del Vecchio
et Catharina F r a n z e s e .
Seriam omnino fuisse intentionem patris filiae r e l u c t a n t i a m vincendi per m i n a s et verbera et modos a u s t e r o s elucet ex ipsius indole
imperiosa et tenaci, q u a m o m n e s testes declarant, d u m e contra mite
et submissum fuisse filiae ingenium t e s t a n t u r : n o n t a m e n adeo submiss u m ut a protestatione contra n u p t i a s sibi impositas a b s t i n e r e ! Ita
m a t e r actricis: « L'indole e il carattere di mia figlia è bonario e reli« gioso, ma n o n m a n c a d'energia, senza che però venga meno all'obbe« dienza ai suoi genitori; ma in questo caso essa si mostrò più ener« g i c a di quello che io poteva credere, giacché n o n desistette mai dal
S, Romana Rota
293
« d i r e : " Io n o n sposerò mai il C o s t a , , , fino a subire le percosse del
« padre, come già ho accennato. Mio marito poi era di carattere fermo
« ed autocrate, e q u a n d o diceva u n a cosa, voleva ad ogni costo essere
« obbedito, nè permetteva che si fosse fatta la minima osservazione a
« q u a n t o egli imponeva ». Similiter d e p o n u n t Antonius Tortora, Gerardus Fischetti, Franciscus Blanco, Vincentius Borrato, Iosepha et Nicolaini Dello Jacono, n e c n o n plures alii.
Nonobstante t a m e n coactione paterna, resistentia filiae perseveravit
u s q u e ad diem n u p t i a r u m , cum illo ipso die, paullo a n t e matrimonii
celebrationem, matri declaraverit se nolle acceptare s p o n s u m sibi invisum. Sic n a r r a t m a t e r ipsius: « La mattina della celebrazione del m atri*'
« monio, m e n t r e tutto era preparato per la benedizione nuziale, mia
« figlia resistette innanzi a me ed alla mia cameriera Giuseppina Dello
« Jacono, sorella della n o s t r a sarta, fino al p u n t o di piangere, e disse :
« " Io farò u n o scandalo innanzi al Parroco, perchè non voglio sposare
« il Costa „. La p r e n d e m m o con le b u o n e per farla vestire degli abiti
« nuziali, ma essa pigliava tempo e non voleva vestirsi, finché, essendo
« intervenuti gli amici, lo sposo, il parroco ed il sindaco, mio marito
« entrò nella c a m e r a da letto ed impose alla figlia di sbrigarsi, e n o n
« si mosse finché essa n o n fu vestita di tutto p u n t o ; le disse, di asciti-:
« garsi gli occhi, di n o n far capire a nessuno quello che essa aveva
« nel suo interno, e minacciandola la prese per il braccio e la condusse
« nella stanza p r e p a r a t a per la celebrazione del matrimonio ». Ancilla
Dello Jacono huiusmodi declarationem m a t r i s actricis in o m n i b u s confirmat.
Denique, fere o m n e s testes, qui celebrationi matrimonii aderant, de
tristitia abnormali sponsae referunt, ita ut ad funus vel ad patibulum
potiusquam ad n u p t i a s accedere videretur. « L'impressione che ne ebbi « ait A. T o r t o r a - fu di u n a d o n n a condotta al macello ». Et G. Fiscetti:
« La cerimonia..., anziché u n a festa di nozze, era a p p a r s a un funerale,
« dato il c o m p o r t a m e n t o della sposa ». F r a n c u s Paschale et Expositus
Paschale « riportarono l'impressione che la sposa, anziché a nozze,
« avesse l'aspetto di a n d a r e al patibolo ».
P o r r o circumstantiae m a t r i m o n i u m consequentes a n i m u m mulieris
matrimonio semper invisum o s t e n d u n t : iter nuptiale, nimirum, ob dissidia s p o n s o r u m inopinate a b r u p t u m ; debitum coniugale a sponsa recus a t u r ^ p r o u t coniuges affirmant et mater actricis t e m p o r e n o n suspecto
ab eisdem didicit; iurgia frequentia inter coniuges, et tandem, post tres
menses c o m m u n i s vitae, s p o n s a e fuga, quin ad d o m u m coniugalem
u n q u a m redire voluerit.
294
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
Quibus omnibus, t u m in iure, t u m in facto perpensis, Nqs infrascripti Auditores de t u r n o , pro T r i b u n a l i sedentes et solum D e u m p r a e
oculis h a b e n t e s , Christi n o m i n e invocato, decernimus, d e c l a r a m u s ac
definitive sententiamus, proposito dubio r e s p o n d e n t e s : Affirmative, seu
constare de nullitate matrimonii in casu: s t a t u e n t e s , praeterea, actricem,
R a p h a e l a m De Angelis, ad e x p e n s a s iudiciales solvendas teneri.
Ita p r o n u n c i a m u s , m a n d a n t e s Ordinariis locorum et ministris tribunalium ad quos spectat, ut exsecutioni m a n d e n t h a n c nostram definitivam sententiam, et a d v e r s u s reluctantes p r o c e d a n t ad n o r m a m sacror u m c a n o n u m , et praesertim cap. 3, sess. XXV", De ref., Concilii
Tridentini, iis adhibitis exsecutivis et coercitivis mediis, q u a e magis
o p p o r t u n a et efficacia pro r e r u m adiunctis e x s t i t u r a sint.
R o m a e , in Sede Tribunalis S. R. Rotae, die 15 novembris 1918.
I o a n n e s Prior, Ponens.
Aloisius Sincero.
Fridericus Cattani Amadori.
L. % S.
Ex Cancellaria S. R o m a n a e R o t a e
Sac. T. Tani, Notarius.
Supremum Signaturae Apostolicae Tribunal
295
SUPREMUM
SIGNATURAE APOSTOLICAE TRIBUNAL
P ADERBORNEN.
NULLITATIS MATRIMONII (DE LAFFERT-BARTELS)
In plenaria
Supremi
Tribunalis
Sessione apud
Vaticanum habita
die 10 mensis maii 1919 Emorum Patrum examini subiectus est recursus
dominae Olgae De Laffert, adversus sententiam a Sacra Romana Rota
latam in causa de qua supra die 27 iulii 1917, ad obtinendam nullitatem dictae sententiae. Relatore autem Emo ac Rmo Card. Donato Sbarretti, propositis dubiis, scilicet:
1) Sitne hulla Rotalis sententia in casu et
scriptioni ?
Et
quatenus
2) Sitne
EE.
Remittatur
extendatur
De
eas ab
locus
eius
cifcum-
negative:
locus
PP.
sitne
restitutioni in
integrum
in
casu?
responderunt :
quaestio pro
novoÂxamine
ad
S.
Romanam
Rotam;
et
decisio.
expensis
denique
iudicialibus
Supremum
idem
Tribunal
decrevit
Actrice esse sustinendas.
Decisio itaque
est prouti sequitur :
Die 14 aprilis anni 1899, in Castello Lhesen, a p u d Wittemburg,
coram ministro acatholico m a t r i m o n i u m inierunt Carolus Bartels et
haronissa Olga von Laffert, sectae luteranae-evangelicae addicti. Dissidia et iurgia post m a t r i m o n i u m inter coniuges n o n semel fuerunt; et
q u a m v i s bina n a t a fuisset proles, n o n dubitavit mulier, a n n o 1907, m a r i talem deserere d o m u m . F r u s t r a vir eam a d n i x u s est invitare, imo et
legis ministerio adigere, ut ad eum r e v e r t e r e t u r : n o n cessit mulier.
Ea propter vir a d a c t u s fuit divortii sententiam flagitare a laico tribunali civitatis Bielefeld, q u a e re vera lata est contra mulierem : La
convenuta viene dichiarata come parte colpevole, sub die il martii a n n i 1909.
Qua sequuta, Olga civiliter copulata est viro catholico baroni Adulpho
v o n Spiegel.
296
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
Exinde t a m e n necessarium visum fuit novis coniugibus legitimum
inter se iniri m a t r i m o n i u m . Ast praecedens o p o r t e b a t a b r u m p e r e vinculum. Et mulier, nulla interposita mora, ad hoc, tribunalis Ordinarii
Curiae P a d e r b o r n e n . iudicium provocavit, ex capite vis et metus. Sed
vix ab exordiis haec ab Olga deducta actio, forte t e m e r a r i a visa fuit,
ita ut et instantia et informationes praeviae in archivio Curiae sepultae
remanserint, cum ex causae actis nihil resultet.
Quadriennio post, a n n o 1913, baronissa von Laffert rescivit sui primi
coniugii nullitatem peti posse ex alio titulo, scilicet ex defectu, consensus,
cum ipsa asserat q u a n d o Carolo n u p s i t consensum dedisse cum conditione contra bonum Sacramenti, i. e. foedandi per divortium matrimonium. Quod et fecit. At spe frustrata est; n a m , discussa causa a p u d
Curiam episcopalem P a d e r b o r n e n . , die 5 augusti 1914 sententia lata est
favore vinculi, sub his verbis : Vien dichiarato come giusto che il matrimonio concluso il 14 aprile 1899 tra Carlo Bartels ed Olga di Laffert
non può essere considerato come invalido.
Ab h a c sententia appellavit mulier ad S. R o m a n a e R o t a e T r i b u n a l ,
in quo disceptata c a u s a fuit, etiam cum suppletiva actorum inquisitione. Sed tandem, die ¥1 iulii 1907, etiam S. Rotae Auditorium sententiam dedit vinculo amicam, dixitque Non constare de matrimonii nullitate.
Die vero 26 novembris 1917 pro parte actricis r e c u r s u s d a t u s est
penes S u p r e m u m hoc Signaturae Apostolicae Tribunal, ut Rotalis sententia nulla vel circumscripta declararetur, aut, sin minus, beneficium
impertiretur restitutionis in integrum, ex eo q u o d violata lex fuerit factumque
perversum.
Itaque, constituto Vinculi defensore, eiusque habitis animadversionibus, die 10 maii 1919, causa, referente E m o P. D. Donato Card. Sbarretti, in plenaria Sessione E m o r u m P a t r u m H. S. T. pertractata est, et
decisio prodiit: Quaestio remittatur ad S. B. Botam pro novo examine;
et extendatur decisio.
Quamvis in iudicando de re a g a t u r acta et deducta ante novi Codicis
promulgationem, seu eo n o n d u m vigente, i u r a t a m e n t u n c praesentem
quaestionem regulantes cum novi Codicis dispositionibus concordant.
Eminentissimi P a t r e s itaque imprimis a n i m a d v e r t e r u n t quod sententia rotalis i m p u g n a t a n o n laboret vitio nullitatis insanabili, de quo
in can. 1892 novi Codicis, n e q u e vitio sanabili, de quo in can. 1894, q u a e
iudicis iurisdictionem vel processus formam a u t sententiae requisita
respiciunt. Non defuit enim citatio, n e q u e m a n d a t u m , n e q u e iurisdictio;
Supremum Signaturae Apostolicae Tribunal
adfuit vinculi defensor (can. 1586,1967*sq.) atque sententia cum motivis
seu r a t i o n i b u s decidendi l a t a est, riteque subscripta, cum praescriptis
indicationibus, p r o u t in can. 1873 sqq. R e c u r s u s de his n o n loquitur.
Quod a u t e m a s s e r i t u r violatam legem fuisse, hoc quidem nullam sent e n t i a m reddidisset, n a m regulariter quidquid fit contra ius, nullius roboris
est (c. 8, De sent. et re ind., Reg. 64 Iur., in 6°).
P o r r o lex q u a e violata fuisset, iuxta recursum H. S. T. oblatum,
haec est, dispositio n e m p e iuris, q u a edicitur quod, in causis matrimonialibus, « consanguinei et affines h a b e n t u r testes habiles in causis *
« s u o r u m p r o p i n q u o r u m » (instr. Cum Glossa, S. Congr. Conc., sub
die 22 augusti 1840; can. 1974 novi Codicis). Sed, in hoc, E m i P a t r e s
iudicarunt s e n t e n t i a m rotalem legem servasse, quia non solum consanguineos et affines actricis testes habiles censuit S. R. Rota, quos in
C u r i a P a d e r b o r n e n . Iudex excusserat, sed etiam e o r u m iussit suppletivam haberi auditionem. Ideoque obiecta legis violatio, in casu,
minime fuit, seu sententia lata n o n est contra ius constitutionis.
v
Ad alteram nullitatis rationem q u o d attinet, seu circa factorum perversionem; si hoc fecissent iudices rotales, utique circumscribenda lata
sententia foret, quia quoties iudicium profertur super errore s u b s t a n tiali, ex facto perverso, idem est ac si l a t u m fuisset super documentis
corruptis, vel s u p e r falsis testimoniis (cap. 1 et 9 de sent. et re iud.;
Lega, De Iudic, par. I: n. 700; Santi-Leitner, Proel. Iur. Can., lib. II,
tit. XXVII, n. 15; Pirhing, h. t., n. XLIII). « I a m vero n o m i n e perver« sionis [factorum] h u i u s m o d i profecto venire n o n potest quilibet error
« in q u e m sive in percipiendis sive in aestimandis factis inciderint infe« riores iudices, sed significatur t a n t u m - attenta q u o q u e ipsius vocis
« genuina vi - talis factorum corruptio q u a e iudicum mentem in edenda
« sententia a veritate agnoscenda- p r o r s u s abduxerit » (H. S. T. In una
Salutiarum, Iurium sive nullitatis sententiae rotalis, 13 maii 1916). Super
quo explicite declarata fuerat H. S. T. competentia, videndi scilicet recursus
datos a d v e r s u s rotales sententias, q u a e factorum veritatem pervertisse
a c c u s a r e n t u r (Chirographo Benedicti XV, diem 28 iunii 1915).
R e c u r s u s dicit iudices rotales in hoc arguendos esse de facti perversione et legis violatione, quod depositiones testium, favore actricis
factas, suspectas dixerunt, ex sola qualitate propinquitatis, a u t amicitiae, a u t religionis, n o n ex iuridica et rationabili exceptione : La sentenza rotale, dopo aver escluso come non idonei i testi che seppero dell'intenzione di far divorzio dopo il matrimonio, di tutti quelli che lo
seppero prima, e quindi in tempo non sospetto, si sbarazza disinvoltamente così: « Hi testes consanguinei sunt, domestici et amicitiae vinculo
298
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
« c o n i u n c t i , et, quod gravius e£t, o m n e s p r o t e s t a n t i u m sectis addicti,
« i u x t a q u a s matrimonii institutum certis in adiunctis solubile creditur:
« suspicio proinde adest eos voluisse m o r e m gerere Olgae, ut legitimo
« v i n c u l o cum viro nobili ac di vite possit ligari ».
Legitur item in rotali s e n t e n t i a : « O l g a de Laftert in suo libello
« i n t r o d u c t i v o dicit se, cum n o n potuisset, obsistentibus p a r e n t i b u s ,
« a b r u m p e r e sponsalia inita cum D. Bartels, matri declarasse: Io Io
« sposo perchè comprendo che non posso fare altrimenti: io lo devo fare,
» « ma solo con la condizione che voialtri non farete nulla contro il mio
« divorzio e nuovamente mi riprenderete in casa : temo che questo giorno
« verrà presto. Et p r o s e q u i t u r : Mia madre me lo assicurò, ed io che sen« tivo che quest'uomo (Bartels) non si sarebbe più cambiato, fui oVinten« zione di separarmi da lui alla prima occasione, che io credevo che egli
«mi avrebbe presto procurato, e precisamente per reciproca antipatia. Mi
«sono espressa con diversi in questo senso. At quod actrix asserit, con« cludenter n o n probavit, n a m si tabulae processuales a t t e n d u n t u r ,
« p r u d e n s exstat dubium de opposito, quod sufficit iuxta instructionem
« S. Officii 1883, § 39, ut iudicium contra m a t r i m o n i u m , q u o d factum
« publicum et solemne est, n o n p r o n u n t i e t u r ».
Ex quo apparet quod iudices rotales t a b u l a s processuales sedulo
c o n s i d e r a r u n t ; et ex his, uti in sententia i m p u g n a t a legitur, contradictiones actricis et exaggerationem illius matris, circa Olgae intentionem
foedandi coniugium per divortium, a t q u e circumstantiam ignorantiae
huiusmodi intentionis, pro p a r t e testium, qui catholicam profitentur Reli
gionem. U n d e eisdem iudicibus « c r e d e n d u m fuit quod n a t u r a e negotii
« convenit et q u o d inimicitiae a u t gratiae suspicione caret, confirmando
« m o t u m animi sui ex argumentis et testimoniis, q u a e rei aptiora esse
« c o m p e r e r u n t » (cap. 3, Con. IV, Quaest. II et III). I t a q u e quia « Pro« bationes aestimare iudex debet ex s u a conscientia », et, in casu, iudices
rotales moralem n o n h a b u e r u n t certitudinem, q u a e requiritur ad pronuntiationem cuiuslibet sententiae (can., 1869), p r o r s u s legi conformis
dicenda est i m p u g n a t a sententia, qua, non constare edicitur de matrimonii nullitate. In Instr. S. G. de Prop. Fide, d a t a a n n o 1883, § 40,
praecise hoc iudicibus matrimonialium c a u s a r u m praeceptum e s t : « Cete« r u m in h a c re iudex sciat m a t r i m o n i u m esse p e r se factum solemne
« et publicum, quod de per se validum censeri debet, nisi evidentes
« rationes eiusdem nullitatem demonstraverint. Ideo c u r a n d u m quidem
« omni studio a t q u e diligentia, ut rationes istae colligantur, sed iudi« cium contra m a t r i m o n i u m n u m q u a m erit p r o n u n c i a n d u m nisi e o r u m
« complexio omne prudens dubium de existentia impedimenti excludat».
Supremum Signaturae Apostolicae Tribunal
299
Quapropter Emi P a t r e s censuerunt q u o d sententia rotalis impugnata, cum nec factum perverterit, nec legem violaverit, neque nullitate laborat, n e q u e gladio circumscriptionis i u g u l a n d a est. Etenim « odio« sissima profecto res a lege traducitur circumscriptio, et acerbissimum
« p u t a t illud o m n e delere q u o d coram Iudice factum est... si q u a nimi« r u m esse potuerit vel remotissima dubitatio, concedenda ne sit an
« deneganda circumscriptio, lex quidem imperat ut acta valere respon« d e a m u s » (Sign, lust., Decis. 25 ianuarii 1838, Fabrianen. seu Lauretana, Circumscriptionis, coram Lippi, n. 11).
Quoad alteram recursus partem, a n i m a d v e r t e r u n t Emi P a t r e s i u r a
semper privilegiatas habuisse causas matrimoniales, ita ut n u m q u a m
in rem t r a n s e a n t iudicatam, s e m p e r q u e retractari possint, servatis servandis (cap. V I I , de sent. et re iud.; Const. Dei miseratione, § X I ; novi
Codicis, can. 1903 et 1989); ideoque cum Restitutio in integrum remedium sit extraordinarium, praesertim a d v e r s u s sententias, q u a e in rem
iudicatam transierint (can. 1905), in hac re locum h a b e r e n o n posse
dixerunt. A t t a m e n perpendentes iidem Emi P a t r e s q u o d in h a c c a u s a
forsan depositiones m i n u s aestimatae fuerint q u a m meruissent; q u o d q u e
actrix, per s u u m procuratorem, dicat (Restr. Resp. ad animadversiones
Vinculi Defens. H. S. T., circa fin.) sibi praesto esse alios testes ad prob a n d a m s u a m intentionem foedandi matrimonium, q u o s inter P a r o c h u m
catholicum Müschen; et considerando ideo conditionem adesse a iure
requisitam (cit. Const. Dei miseratione et novus Codex, can. 1903 et 1989),
scilicet c a u s a s matrimoniales semper retractari posse, quoties n o v a
e a d e m q u e gravia a r g u m e n t a vel d o c u m e n t a proferantur, c e n s u e r u n t
remittendam esse quaestionem ad S. R. R o t a m pro novo examine.
In expensis a u t e m iudicialibus S u p r e m u m idem T r i b u n a l decrevit
eas ab actrice esse sustinendas.
Atque ita editum est, p r o n u n c i a t u m , decretum, declaratum ac definitive iudicatum, m a n d a t u m q u e ut haec definitiva sententia publici iuris
fieret, et ab o m n i b u s ad quos spectat exsequutioni m a n d a r e t u r ; n o n
solum, etc.; sed et omni, etc.
Datum ex aedibus S u p r e m i Tribunalis, die 31 maii 1919.
Iosephus
Fameli,
Signaturae
Votans.
VISA
Evaristus Lucidi, S. A. S. T. a Secretis.
L. % S.
Iosephus
adv. F o r n a r i , Notarius.
300
Acta Apostolicae Sedis ~ Commentarium Officiale
DIARIUM ROMANAE CURIAE
SACRA CONGREGAZIONE DEI RITI
Martedì 3 giugno 1919, nel Palazzo Apostolico Vaticano si è tenuta la
Congregazione Particolare dei Sacri Riti, nella quale gli Emi e Rmi Signori
Cardinali ed i Rmi Prelati officiali componenti la medesima, hanno discusso
e dato il loro voto sopra le seguenti materie :
1) intorno alla validità di tutti i Processi Apostolici ed Ordinarli
costruiti nella Curia di Bayonne per la Causa di beatificazione e canonizzazione del Ven. Lodovico Edoardo Gestae, fondatore della Congregazione delle
Serve di Maria;
2) intorno alla validità ed al rilievo del Processo Apostolico costruito
nella Curia di Napoli, sopra la fama di santità della vita, delle virtù e dei
miracoli in genere del Ven. Lodovico da Casoria, sacerdote professo dei Frati
Minori, fondatore della Congregazione dei Frati della Carità, Terziari Francescani, detti Frati Bigi; e delle Suore di Santa Elisabetta, parimenti Terziarie
Francescane, dette Suore Bigie;
3) intorno alla validità ed al rilievo del Processo Apostolico costruito
nella Curia di Moulins, sopra la fama di santità della Serva di Dio Lodovica
Teresa Montaignac De Chauvance, fondatrice della Pia Unione delle Oblate
del Sacro Cuore di Gesù ;
* 4) intorno alla validità ed al rilievo del Processo Apostolico costruito
nella Curia di Roma sopra la fama di santità della vita, delle virtù e dei
miracoli in genere della Ven. Lucia Filippini, fondatrice dell'Istituto delle
Maestre Pie da lei denominate Filippini;
5) intorno al culto, in ossequio ai Decreti di Urbano VIII, non mai
prestato al Servo di Dio Guglielmo Giuseppe Chaminade, sacerdote, fondatore
della Società di Maria, detta dei Marianisti;
6) e parimenti intorno al culto, in ossequio ai Decreti di Urbano VIII,
non mai prestato al Servo di Dio Giovanni Battista Stoeger, laico professo
della Congregazione del Ssmo Redentor e. «
Martedì 17 giugno 1919, nel Palazzo Apostolico Vaticano, dinanzi all'augusta presenza del Santo Padre, si è tenuta la Congregazione Generale dei
Sacri Riti, nella quale gli Emi e Rmi Signori Cardinali, i Rmi Prelati ed i
Consultori teologi componenti la medesima, hanno discusso e dato il loro voto
Diarium Romanae Curiae
soi
dapprima sul dubbio detto del Tuto per la solenne Ganonizzazione della Beata
Giovanna d'Arco, detta la Pulzella di Orléans; e dipoi sul dubbio del Tuto
per la solenne Beatificazione della Venerabile Lodovica De Marillac, vedova
Le Gras, confondatrice dell' Istituto delle Figlie della Carità ; quindi sul dubbio
intorno al martirio, alla causa del martirio ed ai segni o miracoli delle Serve
di Dio Maria Maddalena Fontaine e di tre Compagne di lei dell'Istituto delle
Figlie della Carità, insieme alle Serve di Dio Maria Clotilde Angela di S. Francesco Borgia e di dieci Compagne di lei dell'Ordine delle Orsoline del Monastero di Valenciennes, tutte uccise, come si asserisce, in odio alla Fede.
SEGRETERIA
DI
STATO
NOMINE
Con biglietti della Segreteria di Stato il Santo Padre si è degnato di
nominare :
31 maggio 1919. L'Emo signor Cardinale Guglielmo Van Rossum, Protettore dell'Istituto Venerini.
»
»
»
L'Emo signor Cardinale Aidano Gasquet, Protettore dell'Istituto delle Suore dell'Immacolata Concezione,
in Barcellona.
»
Mons. Achille Ratti, Visitatore Apostolico della Polonia,
Nunzio Apostolico presso la detta Repubblica.
»
TU Emo signor Cardinale Vittorio Amedeo Ranuzzi de' Bianchi, Protettore del Sacro Militare Ordine Costantiniano di S. Giorgio.
Con Brevi Apostolici il Santo Padre si è degnato di nominare:
Assistente al Soglio Pontificio:
12
giugno 1919. Mons. Paolo Maria Reynaud, vicario apostolico del Ce-Kiam
Orientale.
Protonotari apostolici ad instar participantium :
27
»
maggio 1919 Mons. Marcello Henry, delift diocesi di Verdun.
»
» Mons. Carlo Nicola Gattinois, delk, medesima diocesi;
302
Acta Apostolicae Sectis - Commentarium Officiale
Prelati Domestici di S. 8.:
*
11 gennaio 1919. Mons. Alfredo E. Manning, della diocesi di Toledo in
America.
18 febbraio
»
Mons. Patrizio I. Mac Donnei, dell'archidioeesi di Chicago.
4 aprile
»
Mons. Giacomo Giuseppe Bennet, della diocesi di Rockford.
»
»
»
Mons. Clemente Kalvelage, della medesima diocesi.
24 maggio
»
Mons. Ferdinando Semerano, della diocesi di Ostuni.
12 giugno
»
Mons. Ludovico Arce Ruesta, dell'archidioeesi di Lima.
ONORIFICENZE
Con Brevi Apostolici il Santo Padre si è degnato di conferire le seguenti
onorificenze:
La Gran Croce dell'Ordine Piano:
29 maggio 1919. Al sig. dott. Marco Fidel Suarez, presidente della R e p u b blica di Colombia.
La Gran Croce dell'Ordine di S. Gregorio Magno, classe civile :
29 maggio 1919. Al sig. Giuseppe Emanuele Goenaga, già Ministro di Colombia presso la S. Sede.
5 giugno
»
Al sig. Emanuele Giorgio Forbes de Bessa, già Ministro
del Portogallo presso la S. Sede.
La Gran Croce dell'Ordine di 8. Gregorio Magno, classe militare:
3 maggio 1919. Al sig. generale barone Yoshinao Hatano, Ministro della
Casa Imperiale del Giappone.
La Commenda con placca dell'Ordine di S. Gregorio Magno, classe civile:
5
giugno 1919. Al sig. Felice de Barros Cavalcanti de Lacerda, dell'archidioeesi di Rio Janeiro.
La Commenda con placca dell'Ordine di 8. Gregorio Magno, classe militare:
3 maggio 1919. Al sig. luogotenente generale Kenzo Ishiwara, vice-ministro
della Casa Imperiale del Giappone.
La Commenda dell'Ordine di S. Gregorio Magno, classe civile:
6
13
giugno 1919. Al sig. avv. prof. Ataúlfo Ñapóles de Paiva, dell'archidioeesi di Rio Janeiro.
»
»
Al sig. Salvatore Cardenal, residente in Granada (Nicaragua).
Diarium Romanae Curiae
303
La Commenda dell'Ordine di S. Gregorio Magno, classe militare:
3 maggio 1919. Al sig. colonnello Naomichi Watanabe, maestro di cerimonie nella Corte del Giappone.
»
»
»
Al sig. colonnello Kenkichi Yoshizawa, capo della sezione
del protocollo e personale al Ministero degli
Affari Esteri in Giappone.
Il Cavalierato dell'Ordine di S. Gregorio Magno, classe civile:
20 maggio 1919. Al sig. Marziale Boudet, dell'archidiocesi di Parigi.
»
»
» Al sig. Teotisto Lefevré, della diocesi di Evreux.
24
»
»
Al sig. Leone Claudio Jouas, dell'archidiocesi di Parigi.
29
»
»
Al sig. Giuseppe Emanuele Goenaga, già addetto alla Legazione di Colombia presso la S. Sede.
18 giugno
»
Al sig. Ivo Vauquelin, della diocesi di Moulins.
Il Cavalierato dell'Ordine di S. Gregorio Magno, classe militare:
3 maggio 1919. Al sig. comandante Yeishun Kimura, segretario dell'ufficio
delle forniture della Casa Imperiale del Giappone.
La Gran Croce dell'Ordine di S. Silvestro Papa:
3 maggio 1919. Al sig. generale conte Ujitaka Toda, gran maestro di cerimonie nella Corte del Giappone.
La Commenda dell' Ordine di S. Silvestro Papa :
3 maggio 1919. Al sig. luogotenente colonnello Hachiro Saionji, maestro di
cerimonie nella Corte del Giappone.
»
»
»
Al sig. luogotenente colonnello Yoskitoshi, maestro di cerimonie nella Corte del Giappone.
Il Cavalierato dell'Ordine di S. Silvestro Papa:
3 maggio 1919. Al sig. Saneatsu Tokudaiji, luogotenente in prima nella
cavalleria giapponese.
»
»
»
Al sig. Yuji Takahashi, attaché diplomatico giapponese.
13 giugno
»
Al sig. Umberto Bellotto, del Patriarcato di Venezia.
»
»
»
Al sig. Luigi Masetti, dell'archidiocesi di Bologna.
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
304
MAGGIORDÖMATO DI SUA SANTITÀ
Con Biglietti di S. E. Riña Mons. Maggiordomo, il Santo Padre si è degnato
di nominare:
Camerieri Segreti soprannumerari di S. S. :
21 maggio
30
»
5 giugno
7
»
»
»
11
»
12
»
»
»
1919. Mons. Alberto Bartolomasi, dell'archidioeesi di Torino.
»
Mons. Vincenzo Tuzii, della diocesi di Aquino, Sora, Pontecorvo.
»
Mons. Giovanni Battista Maiolo, della diocesi di Alba.
»
Mons. Giuseppe Giondini, dell'archidioeesi di Firenze.
»
Mons. Pietro Bianchi, della medesima archidiocesi.
»
Mons. Guglielmo van Stee, della diocesi di Harlem.
»
Mons. Antonio Lizza, dell'archidioeesi di Genova.
»
Mons. Alessandro Paglia, della diocesi di Foligno.
Camerieri d'onore in abito paonazzo di S. S.:
2 giugno 1919. Mons. Luigi Lauletta, dell'archidioeesi di Santa Severina.
12
»
»
Mons. Alfio D'Agata, di Roma.
Cameriere d'onore extra Urbem di S. S.:
il giugno
1919. Mons. Pietro Maria Castañeda, dell'archidioeesi di San Giacomo del Cile.
Cameriere d'onore di Spada e Cappa di numero di S. S.:
25 giugno 1919. Comm. Paolo Croci, di Roma.
' NECROLOGIO
22 giugno 1919. Mons. Giovanni Emanuele Sanz y Saraiva, Vescovo di
Jaen.
Annus Xï - Vol. XI
1 Augusti 1919
Num. 9
ACTA APOSTOLICAE SEDIS
COMMENTARIUM OFFICIALE
ACTA BENEDICTI PP. XV
LITTERAE
APOSTOLICAE
AD GERMANIAE EPISCOPOS I PACE TANDEM SANCITA, OPPORTUNA MONITA PROFERT QUIBUS, CATHOLICAE ECCLESIAE OPERA, QUAMPRIMUM BELLI DAMNA
RESARCIANTUR.
B E N E D I C T U S P P . XV
Venerabiles fratres, salutem et apostolicam benedictionem. — Diut u r n i luctuosissimique belli t a n d e m nationi vestrae finis illuxit* pace
sancita, obsidio illa maritima t a n d e m sublata est, q u a e t a m multos,
belli nullo modo participes, istic praesertim interemit. Quapropter,
venerabiles fratres, Nos, qui, u t r i u s q u e partis belligérantes paterno
animo complexi, nihil reliqui fecimus quod vel ad t a n t u m incendium
e x t i n g u e n d u m vel ad eius miserias m i n u e n d a s pertineret, singulares
Deo omnipotenti grates vobiscum universaque cum gente vestra persolvimus.
I a m h o c agitur a p u d vos, ut i m m e n s a belli d a m n a q u a m p r i m u m
resarciantur : q u a m quidem ad rem, quoniam nihil t a m valet q u a m
Ecclesiae Catholicae opera, cui divina gratia accesserit, ideo h a s dare
ad vos litteras constituimus.
P r i m u m , ne in G e r m a n i a perturbationes publici ordinis e r u m p a n t ,
quae possunt eidem a t q u e adeo ipsi E u r o p a e exitium afferre quod aliis
n a t i o n i b u s dolemus imminere, omni ope n i t e n d u m est, ut quae ad victum
necessaria sunt populo suppetant. Ob h a n c causam vos, venerabiles
fratres, parochis adhibitis ceterisque de clero, quibus maior est cum
populo consuetudo, fidelibus, qui agros incolunt, instabitis ut, q u a n t u m
ACTA, vol. X I , n. 9. — 1-8-919.
21
306
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
p a r c e n d o possunt, t a n t u m dem cibariorum u r b a n i s fame laborantibus
praebere ne recusent. Id o m n i n o in h a c s u m m a necessitate temporis
lex iubet caritatis; q u a e s i . o m n e s , vel inimicos, complectitur, eos vult
peculiari modo a nobis diligi, quibuscum c o m m u n i s patriae vinculo
coniungimur. I n s u p e r confidimus fore ut q u o t q u o t s u n t homines cultar u m n a t i o n u m , m a x i m e q u e catholici, isti populo, quem ad extrema redactum scimus, opitulari m a t u r e n t , n o n modo periculorum metu, verum
etiam eiusdem h u m a n a e familiae c o m m u n i o n e et christianae caritatis
necessitudine adducti. Illud enim semper meminisse omnes d e b e m u s
quod s a n c t u s Ioannes Apostolus c l a m a t : « Qui habuerit s u b s t a n t i a m
« h u i u s m u n d i et viderit fratrem s u u m necessitatem h a b e r e et clauserit
« v i s c e r a sua ab eo, q u o m o d o caritas Dei m a n e t in eo? Filioli mei,
« n o n diligamus verbo n e q u e lingua, sed opere et veritate » (Epist. 1,
III, 17-18).
Deinde, venerabiles fratres, o m n e m sacri m u n e r i s auctoritatem
u n u s q u i s q u e vestrum convertat oportet ad s a n a n d a ea, quae bellum
nationi vestrae peperit a u t exasperavit, vulnera a n i m o r u m . Tn quo potissimum labes abolenda erit odii cum a d v e r s u s externos quibuscum dimicatio fuit, t u m inter cives quos p a r t i u m studia dissocient; a t q u e eius
loco excitanda, q u a e a Iesu Christo est, fraterna caritas, cui nulli sunt
fines populorum, nulla inter civium ordines certamina. Quod n u p e r in
sacro Consistorio significavimus, illud ipsum hic iteramus votum, « ut
« h o m i n e s populique inter se vinculis denuo consocientur christianae
« caritatis, q u a e si desit, omnis de pace conventio frustra erit ».
Vos profecto, venerabiles fratres, ut pastores boni iidemque pacis
caritatisque administri, o m n e m vestram diligentiam i n d u s t r i a m q u e in
h a c causa adhibebitis, n o n cessantes c o m m u n i b u s cum clero populoque
vestro precibus propitium implorare Deum. Quod ad Nos attinet, vobis
in hoc patriae vestrae s u m m o discrimine n o n s a n e defuturi s u m u s ;
sponte enim p a t e r n u s a n i m u s illuc fertur studiosior, ubi filiorum est
necessitas maior, exemplo nimirum amantissimi h o m i n u m Redemptoris,
qui, multitudine graviter laborante commotus, memorabilem illam edidit
vocem: Misereor super turbant. Auspicem interea divinorum m u n e r u m
ac testem peculiaris benevolentiae Nostrae, vobis, venerabiles fratres,
et omnibus, qui curae vestrae s u n t concrediti, apostolicam benedictionem p e r a m a n t e r impertimus.
D a t u m R o m a e a p u d S. P e t r u m , die xv mensis iulii
ficatus Nostri a n n o quinto.
BENEDICTUS PP. XV
MCMXIX,
Ponti-
Acta Benedicti PP. XV
307
EPISTOLAE
I
AD R. P. MAURUM PARODI, CONGREGATIONIS OLIVETANAE ABBATEM GENERALEM, DG ANNO EXACTO AB EA RELIGIOSA FAMILIA CONDITA.
Dilecte fili, salutem et apostolicam benedictionem. — Gratum Nobis
accidit quod n o n ita pridem obsequentissimis litteris n u n t i a b a s , vos
proxime sacris sollemnibus esse celebraturos plenum a n n u m sexcentesimum ex quo ista, quam moderaris, Congregatio Olivetensis condita
est. Etenim per h a n c laetabilis facti commemorationem n a t u r a continget
ut vel solito attentius ipsi sancta legiferi P a t r i s recolatis exempla, qui,
cum, praesentissima divinae Matris ope, instituti sui fundamenta iecisset,
idque v i r t u t u m o m n i u m laudibus nobilitasset, t a n d e m u n a cum octoginta disciplinae suae alumnis caritatis victima mortem oppetiit. Habetis
igitur h a n c maxime, q u a m aemulemini, duplicem gloriam a m a i o r i b u s
t r a d i t a m : insignem erga Beatissimam Virginem pietatem et singulare
s t u d i u m alienae salutis. Etenim haec o m n i u m domina et regina virtutum,
caritas, latissime patet, hodie praesertim cum, d i u t u r n o hoc bello, t a m
multa t a m q u e m a g n a u s q u e q u a q u e detrimenta odium attulit. Quot
enim s u n t vel dolores consolandi, vel egestates sublevandae, vel t u e n d a e
ac s u s t e n t a n d a e orbitates ! Ad haec, diffusis pravitatis erroribus pervulgatisque corruptelarum illecebris, q u a n t a vulgo m a x i m a r u m r e r u m ignoratio, q u a n t a sempiternae salutis oblivio ! Tam vero hic t a m q u a m acervus
omnis generis miseriarum ab ipsa christiana caritate a u t medicinam
a u t saltem levationem aliquam exspectat; quod certo m a x i m a ex p a r t e
eveniet si, bonis adnitentibus, multitudo ad christianae vitae professionem actionemque revocetur. In hoc autem omnes quidem debent,
q u a n t u m possunt, conferre, n a m Deus mandavit unicuique de proximo
suo: ai multo magis ii debent qui ex instituto, ut vos, et domesticarum
l a u d u m memoria excitati, bene de proximo mereri consueverunt. Quare
sumite animos, et, p a t r o n a Virgine Dei Matre, pro communi b o n o vel
alacrius contendite. Suppleat Sodalium exiguitatem caritatis a r d o r : quae
virtus cum mirifice valeat ad alliciendos animos, in spem ingredimur
fore ut alios etiam vestrae adiungat Sodalitati. Ita haec saecularia
sollemnia n o n modo vobis singulis, sed cunctae isti Congregationi proficient; id quod vehementer et o p t a m u s et a Deo precamur., H a n c ob
c a u s a m itemque ad augendam rei sollemnitatem, libentes vobis d a m u s
ut, intra finem vertentis anni, cum apud vestra coenobia saeculare
308
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
festum celebrabitis, q u i c u m q u e coenobii a e d e m inviserint, plenariam
indulgentiam, consuetis Ecclesiae conditionibus, semel tuerentur. Ac
caelestium auspicem m u n e r u m praecipuaeque benevolentiae Nostrae
testem, tibi, dilecte fili, et universae cui praesides religiosae familiae
apostolicam benedictionem a m a n t i s s i m e i m p e r t i m u s .
D a t u m R o m a e a p u d s a n c t u m P e t r u m , die x vir mensis iunii
Pontificatus Nostri a n n o q u i n t o .
MCMIX,
BENEDICTUS PP. XV
II
AD R. P. ANDREAM FERNANDEZ, E SOC. I E S U , PRAESIDEM P O N T I F I C I I I N S T I T U T I
B I B L I C I U R B I S , D E DOMO, QUAE E I U S D E M
INSTITUTI ACCESSIO SIT, H I E R O -
SOLYMIS APERIENDA.
Dilecte fili, salutem et apostolicam benedictionem. — Pontificium,
cui tu praesides, huius almae Urbis I n s t i t u t u m studiis Scripturae sacrae
provehendis cordi Nobis esse probe nosti vel ex ea gratulantis animi
significatione q u a doctos labores vestros n u p e r ornavimus. Q u a m o b r e m
existimare potes, q u a m libenter didicerimus ex tuis litteris, quod decessor
Noster sanctae memoriae P i u s X vobis m a n d a t u m dedisset, id vos,
bello u s q u e a d h u c prohibitos, proxime effecturos esse aperienda Hierosolymis domo divinorum L i b r o r u m cultoribus, q u a e quidem d o m u s n o n
sit veri nominis schola in q u a omnes de re biblica t r a d a n t u r disciplin a e , sed t a m q u a m accessio q u a e d a m sit et quasi complementum istius
Instituti R o m a n i , ibique peculiaria t a n t u m h a b e a n t u r magisteria, ut
geographiae, archaeologiae, epigraphiae semiticae. Profecto qui ad Biblior u m studia se totos contulerunt, cum h e b r a e a m linguam g r a e c a m q u e perceperint, a t q u e in exegetica, in historia biblica, in similibus rebus satis
versati fuerint - id q u o d optime fit R o m a e , te praeside - iidem debent
aliquamdiu in Palaestina commorari, ut ipso a d m o n i t u l o c o r u m , ubi
t a n t a etiam nunc halat sacrae antiquitatis a u r a , perfectius quiddam in
hoc genere attingant. Nos igitur m a g n o p e r e vestrum l a u d a m u s consilium, eique ut successus prosperos Deus det, enixe precamur. Divinorum
a u t e m m u n e r u m auspicem Nostraeque benevolentiae p a t e r n a e testem,
tibi, dilecte fili, et o m n i b u s Instituti istius doctoribus alumnisque apostolicam benedictionem a m a n t i s s i m e i m p e r t i m u s .
D a t u m R o m a e a p u d sanctum P e t r u m , die xxix iunii, in festo Princ i p u m Apostolorum, M C M X I X , Pontificatus Nostri a n n o quinto.
B E N E D I C T U S P P . XV
Suprema S. Congregatio S. Officii
309
ACTA SS. CONGREGATIONUM
SUPREMA SACKA CONGREGATIO S. OFFICII
• • .
i
DECRETUM
DE PARTICIPATIONE CATHOLICORUM SOCIETATI « AD PROCURANDAM CHRISTIANITATIS UNITATEM».
In generali consessu S u p r e m a e Sacrae Congregationis Sancti Officii,
habito feria IV", 2 iulii 1919, proposito d u b i o : « U t r u m instructiones h u i u s
« eiusdem S u p r e m a e Sacrae Congregationis, latae die 16 septembris 1864,
« circa participationem catholicorum cuidam societati Londini erectae
« ad procurandam, ut
aiebant, christianitatis unitatem, applicandae
sint,
« et a fidelibus servandae etiam quoad eorundem participationem con« ventibus q u i b u s c u m q u e , comitiisque publicis vel privatis ab acatho« licis indictis, qui finem sibi p r a e s t i t u u n t u n i o n e m procurandi o m n i u m
« coetuum christianorum n o m e n sibi vindicantium »; Emi ac Rmi Dñi
Cardinales in rebus fidei et m o r u m Inquisitores Generales respondendum m a n d a r u n t : « Affirmative, et iterum evulgandas esse in ephemeride
« officiali Sanctae Sedis s u p r a m e m o r a t a s litteras, u n a cum aliis ad
« q u o s d a m Puseistas anglicos datis, die 8 novembris 1865 ».
S S m u s D. N. D. Benedictus Div. Prov. P a p a XY sequenti feria V,
die 3 eiusdem mensis et anni, in solita audientia R. P. D. Adsessori S. O.
impertita, relatam sibi E m o r u m P a t r u m resolutionem a p p r o b a r e et confirmare dignatus est. Contrariis q u i b u s c u m q u e n o n obstantibus.
Datum R o m a e , ex a e d i b u s ^S. Officii, die 4 iulii 1919.
Aloisius Castellano, Supremae S. G. S. Off. Notarius.
310
Acta Apostolicae Seáis - Commentarium Officiale
I
SUPREMAE S. ROMANAE ET UNIVERSALIS INQUISITIONIS
EPISTOLA AD OMNES ANGLIAE EPISCOPOS
Apostolicae Sedi nuntiatum est, catholicos nonnullos et ecclesiasticos
quoque viros Societati ad procurandam, uti aiunt, Christianitatis unitatem,
Londini anno 1857 erectae, nomen dedisse, et iam plures evulgatos esse ephemeridum articulos, qui catholicorum huic Societati plaudentium nomine inscribuntur, vel ab ecclesiasticis viris eamdem Societatem commendantibus exarati
perhibentur. Et sane quaenam sit huius Societatis indoles vel quo ea spectet,
nedum ex articulis ephemeridis cui titulus The union r evieni, sed ex ipso folio
quo socii invitantur et adscribuntur, facile intelligitur. A protestantibus quippe
efformata et directa eo excitata est spiritu, quem expresse profitetur, tres videlicet christianas communiones romano-catholicam, graeco-schismaticam et anglicanam, quamvis invicem separatas ac divisas, aequo tamen iure catholicum
nomen sibi vindicare. Aditus igitur in illam patet omnibus ubique locorum
degentibus tum catholicis, tum graeco-schismaticis, tum anglicanis, ea tamen
lege ut nemini liceat de variis doctrinae capitibus in quibus dissentiunt quaestionem movere, et singulis fas sit propriae religiosae confessionis placita
tranquillo animo sectari. Sociis vero omnibus preces ipsa recitandas, et sacerdotibus Sacrificia celebranda indici! iuxta suam intentionem: ut nempe tres
memoratae christianae communiones, utpote quae, prout supponitur, Ecclesiam
catholicam omnes simul iam constituunt, ad unum corpus efformandum tandem aliquando coeant.
Suprema S. O. Congregatio, ad cuius examen hoc negotium de more delatum est, re mature perpensa, necessarium iudicavit sedulam ponendam esse
operam, ut edoceantur fideles ne haereticorum ductu hanc cum iisdem haereticis et schismaticis societatem ineant. Non dubitant profecto Emi Patres Cardinales una mecum praepositi Sacrae Inquisitioni, quin istius regionis Episcopi
pro ea, qua eminent, caritate et doctrina omnem iam adhibeant diligentiam
ad vitia demonstranda, quibus ista Societas scatet, et ad propulsanda quae
secum affert pericula: nihilominus muneri suo deesse viderentur, si pastoralem eorumdem Episcoporum zelum in re adeo gravi vehementius non inflammarent: eo enim periculosior est haec novitas, quo ad speciem pia et de christianae Societatis unitate admodum sollicita videtur.
Fundamentum cui ipsa innititur huiusmodi est quod divinam Ecclesiae
constitutionem susque deque vertit. Tota enim in eo est, ut supponat veram
Iesu Christi Ecclesiam constare partim ex romana Ecclesia per universum
orbem diffusa et propagata, partim vero ex schismate photiano et ex anglicana haeresi, quibus aeque ac Ecclesiae romanae unus sit Dominus, Una fides
et unum baptisma. Ad removendas vero dissensiones, quibus hae tres chri-
Suprema S. Congregatio S. Officii
311
stianae communiones cum gravi scandalo et cum veritatis et caritatis dispendio
divexantur, preces et sacrificia indicit, ut a Deo gratia unitatis impetretur.
Nihil certe viro catholico potius esse debet, quam ut inter Christianos Schismata et dissensiones a radice evellantur, et Christiani omnes sint solliciti
servare unitatem spiritus in vinculo pacis (Ephes., IV, 3), Quapropter Ecclesia
Catholica preces Deo O. M. fundit et Christifideles ad orandum excitat, ut ad
veram fidem convertantur et in gratiam cum Sancta Romana Ecclesia, extra
quam non est salus, eiuratis erroribus, restituantur quicumque omnes ab
eadem Ecclesia recesserunt: imo ut omnes homines ad agnitionem veritatis,
Deo bene iuvante, perveniant. At quod Christifideles et ecclesiastici viri, haereticorum ductu et, quod peius est, iuxta intentionem haeresi quam maxime
pollutam et infectam, pro christiana unitate orent, tolerari nullo modo potest.
Vera Iesu Christi Ecclesia quadruplici nota, quam in symbolo credendam asserimus, auctoritate divina constituitur et dignoscitur; et quaelibet ex hisce notis
ita cum aliis cohaeret ut ab iis nequeat seiungi; hinc fit, ut quae vere est et
dicitur catholica, unitatis simul, sanctitatis et Apostolicae successionis praerogativa debeat effulgere. Ecclesia igitur catholica una est unitate conspicua
perfectaque orbis terrae et omnium gentium, ea profecto unitate, cuius principium, radix et origo indefectibilis est beati Petri Apostolorum Principis
eiusque in Cathedra romana Successorum suprema auctoritas et potior principalitas. Nec alia est Ecclesia catholica nisi quae, super unum Petrum aedificata, in unum connexum corpus atque compactum unitate fidei et caritatis
assurgit : quod beatus Cyprianus, in Epist. 45, sincere professus est, dum Cornelium Papam in hunc modum alloquebatur: ut Te collegae nostri et communionem tuam idest Catholicae Ecclesiae unitatem pariter et caritatem probarent firmiter ac tenerent. Et idipsum quoque Hormisdas Pontifex ab Episcopis
acacianum schisma eiurantibus assertum voluit in formula totius christianae
antiquitatis suffragio comprobata, ubi sequestrati a communione Ecclesiae
catholicae ii dicuntur, qui sunt non consentientes in omnibus Sedi Apostolicae.
Et tantum abest quin communiones a Romana Sede separatae iure suo catholicae nominari et haberi possint, ut potius ex hac ipsa separatione et discordia
dignoscatur quaenam societates et quinam christiani nec veram fidem teneant
nec veram Christi doctrinam: quemadmodum iam inde a secundo Ecclesiae
saeculo luculentissime demonstrabat S. Irenaeus, lib. III, Contra haeres., c. III.
Caveant igitur summo studio Christifideles ne hisce societatibus coniungantur,
quibus salva fidei integritate nequeunt adhaerere; et audiant sanctum Augustinum docentem, nec veritatem nec pietatem esse posse ubi christiana unitas
et Sancti Spiritus caritas deest.
Praeterea inde quoque a londinensi Societate fideles abhorrere summopere
debent, quod conspirantes in eam et indifferentismo favent et scandalum ingerunt. Societas illa, vel saltem eiusdem conditores et rectores, profitentur photianismum et anglicanismum duas esse eiusdem verae christianae religionis
formas, in quibus aeque ac in Ecclesia catholica Deo placere datum sit: et
312
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
dissensionibus utique christianas huiusmodi communiones invicem urgeri, sed
citra fidei violationem, propterea quia una eademque manet earumdem fides.
Haec tamen est summa pestilentissimae indifferentiae in negotio religionis,
quae hac potissimum aetate in maximam serpit animarum perniciem. Quare
non est cur demonstretur catholicos huic Societati adhaerentes spiritualis
ruinae catholicis iuxta atque acatholicis occasionem praebere, praesertim quum
ex vana expectatione ut tres memoratae communiones integrae et in sua quaeque persuasione persistentes simul in unum coeant, Societas illa acatholicorum conversiones ad fidem aversetur et per ephemerides a se evulgatas impedire conetur.
Maxima igitur sollicitudine curandum est, ne catholici, vel specie pietatis
vel mala sententia decepti, Societati, de qua hic habitus est sermo, aliisque
similibus adscribantur vel quoquomodo foveant, et ne, fallaci novae christianae unitatis desiderio abrepti, ab ea desciscant unitate perfecta, quae mirabili
munere gratiae Dei in Petri soliditate consistit.
Romae, hac die 16 septembris 1864
G. CARD. PATRIZI.
II
AD QUOSDAM PUSEISTAS ANGLICOS
Honorabiles et dilectissimi Domini,
Quod vos, litteris ad me datis, corde sincero et voce non ficta, hoc tantum
optare profiteamini, ut secundum Domini Nostri Iesu Christi verba unum
ovile fiat et unus pastor, id spem affert huic Sacrae Congregationi iucundissimam, vos tandem, divina eiusdem Iesu Christi gratia, ad veram unitatem
esse perventuros. Cavendum tamen vobis est, ne ipsam quaerentes deflectatis
a via. Id porro Sacra Congregatio vobis contigisse vehementer dolet existimantibus, ad veram Iesu Christi Ecclesiam pertinere, tamquam partes, christianos illos coetus, qui sacerdotii et catholici nominis haereditatem habere se
iactant, licet sint ab Apostolica Petri sede divisi ac separati. Qua opinione
nihil est, quod magis a genuina catholicae Ecclesiae notione abhorreat. Catholica enim Ecclesia, ut in meis ad Episcopos Angliae litteris monetur, ea est
quae, super unum Petrum aedificata, in unum connexum corpus atque compactum unitate fidei et caritatis assurgit. Equidem hanc fidei et caritatis seu
communionis unitatem, ex irreformabili Christi institutione, non modo praecipuam esse ac fundamentalem verae Ecclesiae proprietatem, sed certissimam
quoque semperque visibilem notam, qua ipsa Ecclesia ab omnibus sectis tuto
ac facile distinguatur, evidentissime vobis, si rem sedulo inspicere pacatoque
1
1
S.
AMBROS.,
De offic, ministr., lib. III, c. III, n. 19.
Suprema S. Congregatio S. Officii
313
animo considerare volueritis, demonstrarunt tum Sacrarum Scripturarum
diserta testimonia insignesque metaphorae, parabolae et imagines, quibus delineatur ac veluti repraesentatur Ecclesia, tum praeclarissima sanctorum Patrum
antiquissimarumque synodorum documenta, tum constans agendi ratio, quam
Ecclesia, a suis usque primordiis sequi consuevit-adversus cuiusque generis
haereticos et schismaticus, tametsi ex iis complures sacerdotii et catholici
nominis haereditatem sibi arrogarent Quemadmodum igitur Ecclesia Christi
propter summam, quam per omnes gentes et in omne tempus diffusa firmissime retinet, fidei communionisque unitatem catholica est et dicitur, ita propter unitatem eamdem sancta et apostolica praedicatur; et quemadmodum
absque tali unitate desineret, et iure et facto, esse catholica, ita sanctitatis etiam
et apostolicae successionis insignibus continuo privaretur.
At Ghristi Ecclesia suam unitatem nunquam amisit, nunquam ne brevissimo quidem temporis intervallo amittet; quippe quae perenniter, iuxta divina
oracula, duratura sit. Quomodo vero Ecclesia perenniter duratura credatur,
si in essentialem eius statum aetas aetati succedens, non secus atque fit in
mundanarum rerum mutabilitate, novam induceret speciem et formam, et ipsa
adeo Ecclesia ab illa fidei et communionis unitate desciscere aliquando posset,
qua et a Iesu Christo fundata est et ab Apostolis deinde propagata T Ideo enim,
ait S. Ambrosius, regnum Ecclesiae manebit in aeternum, quia individua fides,
corpus est unum. Quod si Ecclesia Christi indefectibilis prorsus est, sponte
sequitur, eam infallibilem quoque dici et credi debere in evangelica doctrina
tradenda; quam infallibilitatis praerogativam Christum Dominum Ecclesiae
suae, cuius ipse est caput, sponsus et lapis angularis, mirabili munere
contulisse, inconcussum est catholicae fidei dogma. Et profecto quis sanus
sibi persuadeat, errorem subesse posse publico ac solemni Ecclesiae magisterio,
quod Christus eo consilio instituit, ut iam non simus parvuli fluctuantes et
circumferamur omni vento doctrinae in nequitia hominum, in astutia ad circumventionem e r r o r i s ; quod sui praesentia nunquam deserendum, atque a
Spiritu Sancto de omni veritate edocendum pollicitus est; a quo voluit universas gentes ad obedientiam fidei vocari, et rerum credendarum agendarumque doctrinam ita accipere, ut qui Apostolis legitimisque eorum successoribus
praedicantibus non credidisset, condemnaretur; cui munus auctoritatemque
attribuit sanorum verborum formae praescribendae, in qua omnes docibiles
Dei convenirent? Hinc Paulus Ecclesiam appellat columnam et firmamentum
veritatis. Sed quo pacto Ecclesia esset firmamentum veritatis, nisi tuto ab
ea veritas peteretur? Sanctissimi quoque Patres una voce loquuntur ac praedicant, in unitate Ecclesiae unitatem fidei ac doctrinae Christi sic defixam
esse ut una disiungi ab alia non valeat; quo spectat aurea illa s. Cypriani
1
2
3
'
1
2
3
In Luc, lib. VII, n. 91.
Ephes., IV, 14.
I Timotk., I I I , 15.
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
314
1
sententia, Ecclesiam esse unitatis ac veritatis domicilium. Neque catholica
Ecclesia dubitavit unquam de hac praerogativa sibi. promissa et per iugem
Christi praesentiam Sanctique Spiritus afflatum communicata, quoties subortas
fidei controversias dirimere, sacrarum Scripturarum sensum interpretari, erroresque commisso revelationis deposito adversos profligare aggressa est; suas
enim dogmaticas definitiones edidit semper ac proposuit tamquam certam et
immutabilem fidei regulam ; quibus, ut fidei regulae, intimum quisque assensum sine ulla dubitatione, suspicione, haesitatione praestare deberet ; qui vero
iisdem definitionibus contumaciter obsisterent, hoc ipso circa fidem saluti consequendae necessariam naufragavisse nec amplius ad Christi ovile pertinere
censerentur. Atque haec magis magisque absurditatem produnt illius commenti de catholica Ecclesia ex tribus communionibus coalescente, cuius commenti fautores infallibilitatem Ecclesiae necessario inficiari coguntur.
Iam non minus certum atque exploratum est, Christum Iesum, ut fidei
communionisque unitas in Ecclesia gigneretur ac perpetuo servaretur, utque
capite constituto schismatis tolleretur occasio, beatissimum Petrum prae ceteris Apostolis, tamquam illorum principem et eiusdem unitatis centrum et
vinculum conspicuum, singulari providentia elegisse; super quem Ecclesiam
suam aedificavit, et cui totius gregis pascendi, fratres confirmandi, totoque
orbe ligandi ac solvendi summam curam auctoritatemque contulit in successores omni aevo prorogandam. Catholicum dogma hoc est, quod ore Christi
acceptum, perenni Patrum praedicatione traditum ac defensum Ecclesia universa omni aetate sanctissime retinuit, saepiusque adversus novatorum errores
Summorum Pontificum Conciliorumque decretis confirmavit. Quare catholica
Ecclesia illa solum semper credita est, quae fide et communione cum Sede
romanorum Pontificum Petri successorum cohaeret, quam propterea Sedem
s. Cyprianus nuncupat catholicae Ecclesiae radicem et matricem ; quam unam
Patres et Concilia per antonomasticam appellationem Apostolicae Sedis nomine
designant; e qua sacerdotalis unitas exorta est et in omnes venerandae
communionis iura d i m a n a n t ; in qua Petrus iugiter vivit et praesidet et praestat quaerentibus fidei veritatem. Certe s. Augustinus, ut schismatis convictos Donatistas ad radicem et vitem, unde discesserant, revocaret, argumento
utitur ab antiquioribus Patribus frequentato : « Venite, fratres, si vultis ut inse« ramini in vite. Dolor est, cum vos videmus praecisos ita iacere. Numerate
« sacerdotes vel ab ipsa Petri Sede, et in ordine illo patrum, quis cui successit,
2
8
4
5
6
1
2
3
4
5
stolas
6
Epist. VIII, ad Com., ap. Constant, n. 1.
H I E R O N Y M . , Lib. I adv. Iovin., n. 26.
Epist. IV ad Cornelium, ap. Constant, n. 3.
S . C Y P R . , Epist. XII ad Com, ap. Constant, n. 1 4 .
Epistola Concilii aquileiensis ad Gratianum imperatorem, anni 3 8 1 , inter EpiS.
S.
AMBROSII.
S. PETRUS CRYSOL.,
Epist, ad Eutich., Act. III concilii ephes., ap. Harduin, 1 , 1 4 7 8 .
Suprema S. Congregatio S. Officii
1
« videte. Ipsa est petra, quam non vincunt superbae inferorum portae » . Quo
uno satis ostendit, in catholica Ecclesia eum non esse qui non inhaereat illi
Petrae, in qua fundamentum positum est unitatis catholicae. Neque aliter sensit
s. Hieronymus, cui profanus erat quisquis non Cathedrae Petri et Pontifici in eá
sedenti communione consociantur: « Nullum primum - sic ille ad Damasum « nisi Christum sequens, beatitudini tuae, idest cathedrae Petri communione
« consocior; super illam petram aedificatam esse Ecclesiam scio. Quicumque
« extra hanc domum agnum comederit, profanus est. Si quis in Noe arca non
« fuerit, peribit regnante diluvio. Quicumque tecum non colligit, spargit, hoc
« est, qui Christi non est, antichristi est ». Neque aliter s. Optatus Melevitanus,
qui singularem illam cathedram celebrat, omnibus notam, Romae constitutam, in qua unitas ab omnibus ita servari debet, ut schismaticus et haereticus
sit, qui contra illam singularem cathedram aliam collocet. Et merito quidem; in Romanorum enim Pontificum ordinatione et successione, uti denunciat aperte omnibus s. Irenaeus, ea quae est ab Apostolis in Ecclesia traditio
et veritatis praeconatio pervenit usque ad nos ; et est pienissima haec ostensio,
unam et eamdem vivificatricem fidem esse quae In Ecclesia ab Apostolis usque
nunc sit conservata et tradita in veritate.
2
8
4
Itaque si proprium est ac perpetuum verae Christi Ecclesiae insigne, ut
summa fidei caritatisque socialis unitate contineatur, efflorescat ac veluti civitas
supra montem posita omnibus hominibus omni tempore patefiat; et si, alia
ex parte, eiusdem unitatis originem, centrum ac vinculum Christus esse voluit
Apostolicam Petri Sedem, consequens fit, coetus prorsus omnes ab externa
visibilique communione et oboedientia Romani Pontificis separatos, esse non
posse Ecclesiam Christi, neque ad Ecclesiam Christi quomodolibet pertinere,
ad illam scilicet Ecclesiam, quae in symbolo post Trinitatis commendationem
credenda proponitur Ecclesia sancta, Ecclesia una, Ecclesia vera, Ecclesia catholica; quae catholica nominatur non solum a suis, verum etiam ab omnibus
inimicis, sicque ipsum catholicae nomen sola obtinuit, ut cum omnes haeretici se catholicos dici velint, quaerenti tamen peregrino alicui, ubi ad catholicam conveniatur, nullus haereticorum vel basilicam suam vel domum audeat
ostendere; per quam Christus veluti per corpus sibi penitissime coniunctum
beneficia redemptionis impertit, et a qua quisque fuerit separatus, quantumIibet laudabiliter se vivere existimet, hoc solo scelere quod a Christi unitate
disiunctus est, non habebit vitam, sed ira Dei manet super eum ; eiusmodi
5
6
7
8
1
3
8
4
5
6
7
8
Psalm, in part. Donati.
Epist. 14., al 57, ad Damas., n. %
De schism. Donatisi., lib. II, n. 2.
Lib. III, contra haeres., cap. III, n. 3, ex vet. interpr.
S. A U G . , De Symb. ad catech., cap, VI.
Id., De vera Relig., cap. Vii.
Id., Contr. epist, fundam., cap. IV, n. 5.
Id., Ep. 141, al. 152, n. 5.
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
316
proinde coetibus catholicum nomen tum iure minime competere, tum facto
attribuì nullatenus posse citra manifestam haeresim. Inde autem perspicietis,
honorabiles ac dilectissimi Domini, quare sacra haec Congregatio tanta sollicitudine caverit, ne Christifideles societati a vobis recens institutae ad promovendam, ut dicitis, christianitatis unitatem cooptari paterentur aut quoquomodo faverent. Perspicietis etiam in irritum necessario cadere quamcumque
conciliandae concordiae molitionem, nisi ad ea principia exigatur, quibus
Ecclesia et ab initio est a Christo stabilita et deinceps omni consequenti aetate
per Apostolos eorumque successores una eademque in universum orbem propagata; quaeque in celeberrima Hormisdae formula, quam certum est a tota
catholica Ecclesia comprobatam esse, dilucide exponuntur. Perspicietis denique, oecumenicam illam, quam memoratis, intercommunionem ante schisma
Photianum, ideo viguisse quia orientales ecclesiae nondum a debito Apostolicae Cathedrae obsequio desciverant; neque ad optatissimam hanc intercommunionem restaurandam satis esse, simultates et odia in Romanam Ecclesiam
deponere, sed omnino, ex praecepto et instituto Christi, oportere Romanae
Ecclesiae fidem et communionem amplecti; quandoquidem, ut ait venerabilis
Beda, splendidissimum vestrae gentis ornamentum : « Quicumque ab unitate
« fidei vel societate illius (beati Petri) quolibet modo semetipsos segregant, tales
« nec vinculis peccatorum absolvi nec ianuam possint regni caelestis ingredi ».
Atque utinam, honorabiles et dilectissimi Domini, quoniam Ecclesia catholica una esse nec scindi nec dividi posse monstrata est, non amplius dubitetis, vos eiusdem Ecclesiae condere gremio, quae usque ad confessionem generis
humani ab apostolica Sede per successiones episcoporum, frustra haereticis
circumlatrantibus, culmen auctoritatis obtinuit. Utinam quod in vobis per
inditam benevolentiam erga hanc Ecclesiam Spiritus Sanctus coepit, ipse complere et perficere sine mora dignetur. Id vobis una cum hac sacra Congregatione toto ominatur animo et a Deo misericordiarum et luminum Patre enixe
adprecatur sanctissimus Dominus Noster Pius Papa IX, ut vos tandem omnes,
ab exhaeredata praecisione rugientes, in haereditatem Christi, in veram catholicam Ecclesiam, ad quam certe spectarunt maiores vestri ante lugendam saeculi sextidecimi separationem, accipere feliciter mereamini radicem caritatis
in vinculo pacis et in societate unitatis. Valete.
Romae, hac die 8 novembris 1865.
x
2
3
4
C. CARD. P A T R I Z I .
1
2
3
4
Horn, in natale ss. Petri et Pauli.
S . G V P R . , Ep. VIII ad Com., apud Constant., n. 2 .
S. A U G . , De util, credendi, c. XVII, n. 35. .
Id., Ep. 61, al. 2 2 3 , n. 2 ; Ep. 69, al. 2 3 8 , n. 1.
Suprema S. Congregatio S. Officii
317
II
DUBIUM
DE THEOSOPHÍSMO
Feria IV die 16 iulii 1919
In plenario conventu habito ab Emis ac Rmis Dominis Cardinalib u s in rebus fidei et m o r u m Inquisitoribus Generalibus, proposito dubio :
« A n doctrinae, q u a s hodie theosophicas dicunt, componi possint c u m
« d o c t r i n a catholica; ideoque an liceat n o m e n dare societatibus theo« sophicis, e a r u m conventibus interesse, i p s a r u m q u e libros, ephemer i d e s , diaria, scripta legere »
Iidem Emi ac Rmi Domini, p r a e h a b i t o DD.
r e s p o n d e n d u m d e c r e v e r u n t : Negative in omnibus.
Consultorum voto,
Et feria V die 17 eiusdem mensis, S s m u s D. N. D. Benedictus
Div. Prov. P P . XV, in solita audientia R. P. D. Assessori S. O. impertita,
relatam sibi E m o r u m P a t r u m resolutionem approbavit et publicari
mandavit.
D a t u m Romae, ex aedibus S. Officii, die 18 iulii 1919.
A. Castellano, Supremae S. G. S. Off. Notarius.
SACRA CONGREGATIO CONSISTORIALIS
NOMINATIO
4 iulii 1919. — Attentis valetudinis conditionibus R m i Episcopi
Mimatensis, S s m u s D. N. Benedictus P p . XV, decreto S. Congregationis
Consistorialis, deputavit R. P. D. P e t r u m Verdier, episcopum titularem
Titopolitanum et auxiliarem Episcopi Ruthenensis, in Administratorem
Apostolicum
dioecesis
Mimatensis.
318
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
SACRA CONGREGATIO CONCILII
R O M A N A ET A L I A R U M
DE CONCURSU IN PAROCHORUM TRANSLATIONE
21 iunii
1919
- In noviter dato Codice Iuris Canonici, lib. III,
tit. XXIX, can. 2162 ss., praescribitur modus procedendi in p a r o c h o r u m
translatione, u n a q u e fit distinctio inter parochos inamovibiles, q u o s
invitos Ordinarius transferre nequit, et amovibiles, qui etiam inviti; servatis normis iure praescriptis, transferri possunt. Nulla t a m e n occurrit ibi
mentio concursus seu examinis peragendi a u t omittendi in adipiscendo
regimine novae paroeciae, q u a m provisionis formam idem Codex in genere
agnoscit et, ubi in u s u est, p r a e s e n t a t vi can. 459, § 4 . Hinc q u a m d a m
ambiguitatem et incertitudinem in exsequendis n o r m i s can. 2162 ss.
Ordinarii, praesertim Italiae, experti sunt, p r o u t o s t e n d u n t petitiones
a nonnullis ex eis, etiam post diem sacrae Pentecostes a n n i 1918, ad
H. S. C. datae, ut facultas illis fieret dispensandi cum parochis, vi can. ^162
transferendis, super lege concursus. Quibus petitionibus a n t e q u a m fieret
satis, visum est Emis P a t r i b u s subiicere generale d u b i u m : An requiratur
concursus vel saltem examen in parochorum translatione de qua in can, 2162
et seq, Codicis Iuris Canonici.
FACTI
SPECIES.
ANIMADVERSIONES
a d rem
hae a d h i b e b a n t u r . Praemittitur nullum
fieri locum dubio, quoad regiones in q u i b u s concursus paroeciales sunt
generales, i. e. fiunt ut generatim constet de idoneitate concurrentium ad
regimen paroeciale absolute consideratum, de q u a forma cfr. praesertim
recentem causam Mediolanen.,
Concursuum paroecialium, 17 dec. 1904.
In comperto enim est in hisce concursibus a p p r o b a t o s , idoneos r e n u n c i a n ad quamcumque paroeciam, et ideo nihil obstare q u o m i n u s a b s q u e
novo concursu ab u n a ad aliam
transferantur. Difficultas
e
contrario
a p p a r e t in paroeciis provisis per c o n c u r s u s speciales, ubi idoneitas oppositorum iudicatur iuxta Conc. Trid., sess. XXIV, c. 18, de ref., n o n
q u o a d ministerium paroeciale generatim, sed definite q u o a d « vacantem
paroeciam » ibi : « r e n u n c i e n t u r q u o t q u o t idonei iudicati fuerint aetate,
« moribus, doctrina, prudentia et aliis rebus ad vacantem ecclesiam guber-
S. Congregatio Concilii
319
« nandam opportunis ». Q u o r u m verborum sensus late exponitur in
disceptatione causae Brixien, et aliar., 27 ian. 1912 [Acta Ap. Sedis, IV,
p. 296 ss.]. Nam in hoc casu, et praecise ob praefatam rationem, q u o d
n e m p e idoneitas decernitur t a n t u m m o d o respectu vacantis paroeciae cui
per c o n c u r s u m providetur, concludunt communiter scriptores, vetitum
esse iam parochos sine concursu ad aliam paroeciam-optandam, absque
licentia S. Sedis, admittere (cfr. Garcia, De benef., p. IX, c. 2, n. 208 ss.,
Barbosa, De off. et pot. parochi, p. III, all. 60, n. 9 1 ; Fagnan., in tit. Ne
sede vacante, cap. Bla, n. 18 ss., et alia in cit. Mediolanen., 17 decembris 1904).
Q u u m itaque hoc vetitum indubitanter constet esse elementum
q u o d d a m seu certum disciplinae concursus specialis iuxta ius a n t e Codicem vigens, q u u m q u e in Codice haec disciplina explicitis verbis can. 459,
§ 4, reservetur integra, « donec Sedes Apostolica aliud decreverit »
idem vetitum videtur q u o q u e perseverare post datum Codicem; seu,
saltem, n o n esse certum a Codice s u b l a t u m illud esse, in q u a etiam hypothesi, ex can. 6, § 4, « a veteri iure n o n est recedendum ».
Sed ex adverso, si enunciata r a t i o n u m m o m e n t a a b s q u e ullo discrimine a d m i t t a n t u r , liquet h a n c esse conclusionem ferendam, videlicet
can. 2162 et seq. n u l l u m locum habere in his regionibus ubi paroeciar u m provisio fit per c o n c u r s u m specialem. Nam, posita h a c necessitate
concursus subeundi, vel p a r o c h u s transferendus concursu victor excedit,
et t u n c vi ipsius concursus regimen paroeciae ad quam adipiscitur, quin
ulla opus sit facultate data per can. 2162; vel e contrario in concursu
ab aliis candidatis superatur, et tunc, sine manifesta iniustitia a d v e r s u s
alios oppositores, nulli usui esse poterit eadem facultas : aliis verbis,
ut habet Reiffenstuel (lib. I, tit. II, § XIX, n. 518) posita hac necessitate « dispositio legis de facili r e d d e r e t u r delusoria », ideoque conclud e n d u m o m n i n o esset a facultate can. 2162 excipi prorsus Ordinarios
regionum ubi paroeciarum provincia fit per concursum specialem.
Et q u a m v i s h u i u s e x t r e m a e conclusionis a p p a r e n s aliqua ratio excogit a n possit in hoc, q u o d Codex providet iuxta n o r m a m generalem, in qua,
ad tramitem can. 459, § 1-3, nullus concursus in paroeciarum provisione
praescribitur, n o n vero t e n e t u r providere q u o q u e iuxta n o r m a m specialem, exceptivam, §4 eiusdem can. 459 c o n t e n t a m ; a t t a m e n nemo n o n videt
quam grave sit et odiosum adeo latam exceptionem, tacitam prorsus, verbis
legis manifestae supponere. I m m o contrarium, ex eo quod can. 459, § 4 ,
lex expresse reservaverit formam concursus u b i viget, d u m can. 21.62 ss.
de hac forma omnino silet, a r g u e n d u m foret iuxta effatum : « lex ubi
« voluit expressit, ubi non expressit non voluit ». - I d q u e fortius firmatur
320
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
considerando, iuxta ipsa obiecta v e r b a can. 459, § 4, formam concursus
iam n o n haberi in Codice nisi ut exceptionem ad n u t u m S. Sedis serv a n d a m ; ibi : « haec forma retineatur, donec Sedes Apostolica aliud decre«verit», q u a e verba, ut a d n o t a t u m est in Lisbonen. et aliarum, Pro vis.
paroeciar. 13 aprilis 1918, perspicue edicunt « permitti interim b o n u m , in
« expectatione melioris, ad quod contenditur » (Acta Ap. Sedis, XI, 237) ;
videtur igitur incongruum eidem formae exceptivae, tale t a n t u m q u e
m o m e n t u m tribuere, ut impediat in plurimis locis ingressum novae
legis q u a e explicite perhibetur data, ut consulatur bono a n i m a r u m :
cfr. verba can. 2162, ibi: « Si bonum a n i m a r u m p o s t u l e t » , etc.
Concludendum itaque potius videtur, h a c facultate can. 2162 inchoari,
in casu peculiari translationis p a r o c h o r u m , correctionem antiqui Iuris,
seu rectius, correctionem Iuris post-tridentini, per reditum ad ius comm u n e a n t i q u u m , consignatum in caus. VII, quaest. I, cap. 3 7 . e t 39;
q u a e correctio non solum facile supponitur, sed etiam « censetur favo« rabilis ac proinde e x t e n d e n d a » ut pluribus ostendit Reiffenst., 1. c,
n. 508 ss., i b i : « N o n est mirum, quod lex posterior [in c a s u : Codex]
« quae corrigit aliud Ius correctivum [in casu: ius post-tridentinum de
« concursu speciali] et nos reducit ad terminos antiquae legis [in c a s u :
« ad ius Decreti Gratiani], censeatur favorabilis, et idcirco extendenda ».
Ceterum praestat a d n o t a r e h a n c correctionem iam i n c h o a t a m explicite
fuisse per decretum Maxima Cura, S. C. Consist., diei 20 aug. 1910,
can. 26, § 1, in casu translationis parochi amoti ad aliam paroeciam,
q u o d praescriptum etiam Codex recipit can. 2154, § 1: « Amoto rparocho
« Ordinarius .... consulat, sive translatione ad aliam paroeciam, vel assi« gnatione alius officii», etc.
Nec ceteroquin, in casu can. 2162, cessare videntur eae utilitates
propter q u a s prudentissime c a u t u m est ut idoneitas candidati p r o b e t u r
potissimum et definite q u o a d paroeciam illi c o m m i t t e n d a m : q u i n immo
in casu explicite supponitur p a r o c h u m transferendum qui iam « utiliter
« p a r o e c i a m [a qua] r e g i t » , hoc ipso sese probasse magis idoneum ad
paroeciam ad quam regendam, ita ut « b o n u m a n i m a r u m postulet »
ut ad h a n c d e s t i n e t u r magis q u a m in illa r e l i n q u a t u r : quae maior utilitas adeo evidens supponitur, ut p a r o c h u s , suis commodis postpositis, q u i b u s etiam invitus esse possit, in h a c adipiscenda magis p r o b e t
« s u u m Dei atque a n i m a r u m a m o r e m » . Nec s a t i s : in sequenti can. 2163
s u p p o n i t u r explicite paroeciam esse n o n n u m q u a m ordinis inferioris, ita
ut etiam invitus o m n i n o p a r o c h u s amovibilis transferri possit, « si pa« roecia ad quam n o n sit ordinis nimio i n f e r i o r i s » . Iamvero (etiam
omisso quod, in casu translationis parochi inviti, inepte p r o r s u s sta-
S. Congregatio Concilii
321
t u e r e t u r necessitas concursus vel etiam examinis subeundi, t a m q u a m
conditio eiusdem paroeciae adipiscendae, q u u m nihil facilius sit q u a m
reprobationem ferre in concursu a u t examine) luculenter o s t e n d u n t
hae legis datae conditiones, idoneitatem transferendi quoad determinat a m paroeciam ad quam, in casu in comperto adeo esse ut nihil s u p r a
h a n c certitudinem per concursum a u t etiam per e x a m e n addi possit.
Examinis a u t e m ratio n o n est profecto maior q u a m ratio concursus,
ut aperto eruitur ex can. 459, § 3, n. 3: n a m examen transferendi nonnisi ad huius idoneitatem Episcopo manifestandam requireretur, de q u a
idoneitate in casu Episcopus certissimus s u p p o n i t u r : iamvero « eum
« qui certus est certiorari ulterius n o n oportere » omnia iura clamant.
- Proposito in plenario S. G. Concilii conventu diei
21 iunii 1919 suprascripto dubio, n i m i r u m : An requiratur concursus vel
saltem examen in parochorum translatione de qua in can. 2162 et seq.
Codicis Iuris Canonici:
RESOLUTIO.
Emi Patres r e s p o n d e n d u m censuere : Negative ad utrumque.
In audientia autem insequenti die infrascripto Secretario concessa,
S S m u s D. N. Benedictus Divina Providentia P P . XV, d a t a m resolutionem
a p p r o b a r e et confirmare dignatus est.
I.
MORI,
Secretarius. *
SACRA CONGREGATIO DE RELIGIOSIS
.
CIRCA
DECRETUM
I
«INTER
RELIQUAS »,
DE
RELIGIOSIS
SERVITIO
MILITARI
ADSTRICTIS.
Gum in Codice Iuris Canonici nihil h a b e a t u r circa ea q u a e contin e n t u r in Decreto de Religiosis servitio militari adstrictis, a S. Congregatione de Religiosis, sub die I ianuarii 1911 dato, d u b i u m nonnullis exortum est u t r u m a d h u c p r a e d i c t u m Decretum vigeat post
Codicis promulgationem.
a
Haec a u t e m S. Congregatio, a t t e n t a negotii gravitate, animadvert e n d u m censet in Codice Iuris Canonici nullam haberi potuisse ratioACTA, vol. XI, n. 9. — 1-8-919.
n
Acta Apostolicae SedisCommentarium Officiale
nem praefati Decreti Inter reliquas, nec eiusdem praescripta C a n o n i b u s
inserta fuisse, cum idem Decretum, n a t u r a sua, ad circumstantias temporum et locorum h a b e a t relationem, nec generalis legis ecclesiasticae
rationem induere possit. Etenim iuxta can. 614: «Religiosi, etiam laici
« ac novitii, fruuntur privilegiis clericorum de q u i b u s in can. 119-123»;
q u a e inter canon 121 absolute edicit: « Clerici o m n e s a servitio militari ... i m m u n e s s u n t »,
Cum autem causae ob q u a s d a t u m fuerit Decretum Inter reliquas,
difficultate t e m p o r u m perseverent, et viri religiosi, etiam professi, ad
servitium militare, p l u r i b u s in regionibus, cogantur, nullo habito respectu ad e o r u m statum, quo Dei servitio iam fuerint mancipati, conseq u e n s est praescripta eiusdem Decreti in suo robore esse s e r v a n d a .
Propositis igitur d u b i i s :
1) u t r u m Decretum Inter reliquas S. Congregationis Religiosarum,
diei l
ianuarii 1911, de Religiosis servitio militari adstrictis a d h u c
vigeat;
a e
et q u a t e n u s affirmative:
2) u t r u m Novitii servitio militari adstricti, absoluto Novitiatu, vota
religiosa t e m p o r a n e a emittere d e b e a n t ad t r i e n n i u m iuxta m o d u m in
can. 574 e x p r e s s u m ;
h a e c Sacra Congregatio, re m a t u r e perpensa, r e s p o n d e n d u m censuit
prout respondet:
ad
ad p r i m u m affirmative;
ad s e c u n d u m negative;
servitium militare.
et vota temporanea emittantur
valitura usque
Q u a p r o p t e r statuit S. Congregatio, u t :
1) vota praedicta cessent eo die quo Religiosus militiae effective
adscriptus et disciplinae militari subiectus evadit, vel inhabilis ad militiam absolute et in p e r p e t u u m d e c l a r a t u r ;
2) p e r d u r a n t e militari servitio, a l u m n u s , q u a m v i s votis religiosis
n o n sit ligatus, t a m e n m e m b r u m religionis esse perseverat, s u b auctoritate s u o r u m Superiorum, qui de eo c u r a m h a b e r e debent forma praescripta in Decreto Inter reliquas, n n . IV et V. Attamen, ad n o r m a m
can. 637, a l u m n u s potest libere religionem deserere, p r a e m o n i t i s Superioribus per declarationem in scriptis vel coram testibus, q u a e declaratio caute in Archivo Ordinis vel Instituti servetur; Religio pariter
potest eum, ob iustas et rationabiles causas, dimissum declarare;
3) ad p r a e c a v e n d a m a u t e m dubitationem o m n e m circa professiones,
q u a e forte post promulgationem Codicis b o n a fide emissae s u n t contra
p r a e s c r i p t u m Decreti Inter reliquas, S. Congregatio facultates tribuit
S. Congregatio de Religiosis
323
Superioribus eas sanandi, d u m m o d o accedat consensus Religiosi, in scriptis declarandus ac in Archivis s e r v a n d u s .
F a c t a a u t e m de his relatione S S m o D. N. Benedicto P p . XV in
audientia diei 15 iulii 1919 ab infrascripto Card. Praefecto, Sanctitas
Sua praedicta o m n i a a p p r o b a v i t et publici iuris fieri mandavit.
D a t u m R o m a e , die et a n n o praedictis.
R.
CARD.
SGAPINELLI,
Praefectus.
L. $ S.
Maurus M. Serafini, Ab. O. S. B., Secretarius.
II
DUBIUM
CIRCA R I T U S I N P R O F E S S I O N E M O N I A L I U M S E R V A N D O S
«
«
«
«
«
« An resolutiones S. G. EE. et RR., sub die 18 iulii 1902 ad I, et
15 ianuarii 1903 ad I et II, circa m o d u m s e r v a n d u m in emittenda simplici et sollemni Monialium professione post editum Decretum Perpensis
diei 2 maii 1902, vigeat post i n d u c t a m a Codice Iuris Canonici professionem votorum t e m p o r a n e o r u m , q u a e votis sollemnibus praemitti
d e b e a t ? ».
«
«
«
«
S. Congregatio, o m n i b u s m a t u r e perpensis, r e s p o n d e n d u m censuit:
Negative, et ad mentem. « Mens est ut professioni sollemni reserventur
ritus illi o m n e s et caeremoniae q u a e ad perpetuitatem s t a t u s referunt u r ; ad professionem vero t e m p o r a n e a m sufficit u t , ad n o r m a m canonis 577, § I, n. 6, a legitimo Superiore s e c u n d u m Constitutiones per se
vel per alium r e c i p i a t u r » .
D a t u m ex Secretaria S. Congregationis de Religiosis* die 10 iulii 1919.
L. % S.
Maurus M. Serafini, Ab. O. S. B,, Secretarius.
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
3M
SACEA CONGREGATIO DE PROPAGANDA FIDE
D E S I G N A T I O O R D I N A R I I P R O A P P E L L A T I O N E I U X T A CAN. 1594, § 2
Iuxta can. 1594, § 2 Codicis Iuris Canonici pro appellatione :
R m u s Archiepiscopus Madraspoliianus designavit Ordinarium Vizagapatamensem.
Q u a m designationem S s m u s D. N. Benedictus P p . XV, die 14 iulii 1919,
a d p r o b a r e dignatus est.
SACRA CONGREGATIO RITUUM
.•. ;
i
^
AURELIANEN.
D E C R E T U M C A N O N I Z A T I O N I S B E A T A E I O A N N A E D E ARC V I R G I N I S , P U E L L A E A U R E LIANENSIS NUNCUPATAE.
SUPER
DUBIO
An, stante duorum miraculorum approbatione, post indultam eidem
Beatae ab Apostolica Sede venerationem, tuto procedi possit ad solemnem
ipsius
Canonizationem ?
Caelesti r e r u m dispensatione equidem evenisse apparet, ut asperr i m i s . h i s c e temporibus, q u i b u s catholica Ecclesia acerrimo u n d i q u e
bello divexatur et haec s a n c t a Petri Sedes tot variis o p p u g n a t u r modis,
causa Canonizationis Beatae I o a n n a e de Arc s u p r e m u m s u u m , mira
successus prosperitate, assequeretur fastigium.
Nam cuncta, q u a e in eadem electissima causa gesta h u c u s q u e
fuisse ob oculos ponit et ex ordine singillatim describit authentica actor u m o m n i u m recensio, qui animo reputaverit complexusque cogitatione
fuerit, huic sane, necessaria q u a d a m factorum connexione, fel. rec. Callistus P a p a III sponte se sistit, eique cunctisque, qui corruptae prae-
S. Congregatio Rituum
iudicataeque opinionis plane sint expertes, invictum veritatis iustitiaeque
assertorem idem magnifice se p r o b a t R o m a n u s Pontifex eximiumque
vindicem.
P r o cupidine n a m q u e , q u a constanter eo feruntur perpetui catholici nominis hostes, ut, quamlibet, vel minimam, sibi excidere occasionem n o n patiantur, quin suspicionem et invidiam Ecclesiae Christi
parent, Aurelianensis Puellae etiam abuti connisi s u n t historia, inde s a t
firmum ducere se posse a r g u m e n t u m a u t u m a n t e s , q u o d scilicet h o m i n e s
n e q u a m , qui in teterrima innocentissimae Verginis p a t r a n d a nece praecipuam h a b u e r a n t partem, ecclesiasticae addicti e r a n t militiae.
Sed contra, quod s p e r a b a t u r cessurum fore in manifestum Apostolicae Sedis dedecus, ad eiusdem ostendendam magis magisque ponendam in aperto divinam institutionem mirifice inserviit. Scitum quippe
est, in eo tam iniquo t a m q u e nefario insonti A d o l e s c e n t i a e illato supplicio, quidquid minor peccaverit Ecclesiae pastor aliique peccaverint
sacro mancipati ministerio, id omne plene cumulateque correctum emendatum que fuisse a s u p r e m o universalis Ecclesiae P a s t o r e ; u t q u e exspec t a n d u m et opus profecto erat, t a n t a prudentia t a n t a q u e sapientia adeo
grave susceptum, gestum expeditumque fuisse negotium, ut ostender u n t postea a p e r t u m q u e fecerunt mirabiles, qui consecuti sunt, eventus.
Nedum enim apostolica S u m m i Pontificis Callisti III auctoritate
omnino est rescissa penitusque abstersa, quae, per s u m m u m scelus,
nobilissimae Darciensi Virgini inusta fuerat infamia, verum et, q u o d q u e
longe maius praeclariusque, ut res ipsa docet, extat a t q u e eminet, eiusdem Aurelianensis Puellae, aetate hac nostra, agitari coepit Beatificationis causa, eaque, temporis spatio vicennio minori, fauste feliciterque
ad exitum perducta, inita q u o q u e est causa Canonizationis, quae p r o spere n o n m i n u s q u a m expedite sic pariter processit, ut, vix expleto
decennio, o p t a t a m contigerit metam.
Ad integram siquidem perficiendam actorum seriem, prouti eamdem
deposcit flagitatque constitutus iudicialis ordo, illud t a n t u m s u p e r e r a i
i n q u i r e n d u m : An, stante duorum miraculorum approbatione, post indultam Beatae Ioannae de Arc ab Apostolica Sede venerationem, tuto procedi possit ad solemnem ipsius Canonizationem ? Quocirca per Reverendissimum Cardinalem I a n u a r i u m Granito Pignatelli di Belmonte causae
Relatorem, praefato proposito Dubio in generalibus sacri h u i u s Ordinis
comitiis, q u a e , die decima septima mensis iunii h u i u s vertentis a n n i ,
coram Sanctissimo Domino nostro Benedicto P a p a XV celebrata, sunt,omnes qui convenerant, t u m Reverendissimi Cardinales tum P a t r e s
Consultores, tuto procedi posse u n o ore r e s p o n d e n d u m c e n s u e r u n t , Ye-
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
326
r u m t a m e n , t a m grave iudicium s u p r e m a claudere sententia S u a distulit
Sanctissimus D o m i n u s noster, ut interim, eftusis precibus, in t a n t a re
definienda maiora sibi a P a t r e l u m i n u m auxilia compararet. Q u u m q u e
mentem s u a m p o s t m o d u m aperire statuisset, h o d i e r n a m designavit diem
Dominicam IV post Pentecosten ; idcirco salutari Hostia ferventissime
perlitata, ad Vaticanas Aedes acciri iussit Reverendissimos Cardinales
A n t o n i u m Vico, Episcopum P o r t u e n s e m et S. Rufinae, sacrae r i t u u m
Congregationi Praefectum, et I a n u a r i u m Granito Pignatelli di Belmonte,
Episcopum Albanensem c a u s a e q u e Relatorem, u n a cum R. P. Angelo
Mariani, Fidei Promotore generali, m e q u e insimul infrascripto Secretario, eisque adstantibus, solemniter edixit: Tuto procedi posse ad solemnem Beatae Ioannae de Arc Canonizationem.
Hoc a u t e m Decretum publici iuris fieri, et in acta sacrorum r i t u u m
Congregationis referri, nec n o n litteras apostolicas s u b P l u m b o de Canonizationis solemnibus, ubi p r i m u m licuerit, in Basilica Vaticana celeb r a n d i s expediri mandavit, pridie n o n a s iulias a n n o M C M X I X .
J$j A.
CARD. VICO,
E p . P o r t u e n . et S. Rufinae,
S. B. C. Praefectus.
L. © S .
Alexander Verde,
Secretarius.
Il
PARISIEN.
D E C R E T U M B E A T I F I C A T I O N I S E T C A N O N I Z A T I O N I S VEN» S E R V A E D E I L U D O V I C A E
DE MARILLAC VIDUAE LE GRAS, CONPUNDATRÍCIS SOCIETATIS PUELLARUM
CARITATIS.
S U P E R DUBIO
An,
cedi
stante
possit
ad
approbatione
solemnem
virtutum
praefatae
et
trium miraculorum,
venerabilis
Servae
Dei
tuto proBeatifica-
tionem?
Venerabilis Dei F a m u l a Ludovica de Marillac, v i d u a Le Gras, ex
quo virum nacta fuit sanctitate celeberrimum, cui n o m e n Vincentius a
P a u l o , e u m q u e sibi detegit in conscientiae m o d e r a t o r e m a t q u e iudicem,
u n u m inter et aliam t a n t a brevi exorta est seque indesinenter explicuit
S. Congregatio Rituum
327
animorum coniunctio, ut ei, quem magistrum a t q u e ducem, n o n sine
provido sapientique Dei consilio, constituerat sibi, perpetuo adhaeserit
eiusque n u t u duci regique voluerit venerabilis Ludovica per triginta et
octo continenter a n n o s , q u o d n e m p e eiusdem reliquum vitae fuit. Septuagenaria n a m q u e minor illa decessit, a n n o videlicet s u p r a millesimum
sexcentésimo sexagesimo, medio m e n s e martio, inter vivos adhuc, modico
licet temporis intervallo, agente et operante sancto Vincentio. Hic sane,
octogenario maior, s u a q u e o r b a t u s operum consorte et socia laborum,
alacriter t a m e n u b e r r i m a m pergebat metiri caritatis segetem, donec
dierum et m e r i t o r u m plenus, ipse pariter h a n c mortalem posuit vitam
e a m q u e cum caelesti patria commutavit, eodem recurrente a n n o , mense
septembri, die vero mensis septima ac vigesima.
Interim, quod minime est p r a e t e r e u n d u m , peculiari immo sedulaque est notatione dignum, per illos sex circiter menses, q u i b u s sanctus Vincentius praeclarae s u a e discipulae superstes exstiterat vitaeque
spiritualis filiae, de eadem, ut p r o n u m profecto erat m a x i m e q u e proclive est intelligere, passim loquebatur, cum novae Societatis, cuius
a m b o fuerant institutores, praesertim Alumnis, q u a r u m spirituali pros p i c i e t bono, ipsis sub aspectum ponere satagebat defunctae Matris,
prouti S a n c t o r u m est, exercitas virtutes. Nihilominus, ut acri erat instructus s a n c t u s vir probatissimoque iudicio, apposite eas cauteque admon e n d a s sibi religioni duxit, q u a n t a de F a m u l a e Dei Ludovicae sanctitate foret h o m i n u m opinio, n u l l a m t a m e n erga ipsam publici et ecclesiastici cultus exhiberi posse significationem. Uti p a r erat, Patris monitis
Ecclesiaeque legibus plane obsequentes u s q u e sese p r a e b u e r u n t a Garitatae Puellae; c u m q u e benemeritissimam s u a m P a r e n t e m publice venerari se posse, uti Beatos decet, sibi in a n i m u m induxerunt, eum in
finem, hanc supplices adiverunt Apostolicam Sedem, a qua, cunctis servatis, q u a e e vetustissimo ipsius Sedis Apostolicae more institutoque
R o m a n o r u m Pontificum rite s e r v a n d a erant, iam, q u o d p r o p o s u e r a n t
sibi, se esse assecutas iure meritoque laetantur.
V e r u m t a m e n q u u m pro indole p r o b a t i o n u m , q u i b u s haec fulciebatur
causa, duplicari necesse fuerit miraculorum n u m e r u m , ut quod humano
deerat, divino compensaretur iudicio; q u u m q u e de t r i b u s t a n t u m m i r a culis constare n o n ita pridem fuerit p r o n u n t i a t u m , hoc u n u m , quod
supererai, o b s t a c u l u m e medio auferre est d i g n a t u s Sanctissimus Domin u s noster Benedictus P a p a XV. E x e m p l a quippe Decessorum suorum
s e q u u t u s , qui eadem usi s u n t indulgentia in causis religiosorum Ordinum
seu Familiarum c o n d i t o r u m , dispensationem a q u a r t o miraculo fuit
elargitus.
328
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
Nec n o v u s parvi faciendus insignis honoris titulus, de quo in a p o stolico, quod h a c eadem faustissima die p r o m u l g a t u r , Decreto conspicua n o n minus q u a m diserta mentio occurrit; q u a n d o q u i d e m quat u o r a Caritate Puellae, e legiferae Matris disciplina profectae eiusque
spiritu eruditae, t a m q u a m verae Christi martyres- a g n o s c u n t u r et celeb r a n t u r . Quod sane intrinseco accedens praeclaro causae merito, causae
ipsius dignitatem atque p r a e s t a n t i a m i l l u s t r a t et c o m m e n d a t ; reique
illud etiam a r g u m e n t o est, quod in generalibus sacrae h u i u s Congregationis comitiis, quae, die decima septima n u p e r elapsi mensis iunii,
coram Sanctissimo Domino nostro h a b i t a sunt, proposito per Reverendissimum Cardinalem Vincentium Vannutelli, causae Relatorem, D u b i o :
An, stante approbatione virtutum et trium miraculorum,
tuto procedi
possit ad solemnem venerabilis Servae Dei Ludovicae de Marillac Beatificationem? cuncti, qui aderant, q u u m Reverendissimi Cardinales tum
P a t r e s Consultores, latis suffragiis, tuto procedi posse aftirmaverint.
A t t a m e n de u n a n i m i hac suffragatione apostolicum denunciare iudicium distulit Beatissimus Pater, enixius interea p o s t u l a t u r u s a Domino,
ut sibi in gravissimo decernendo negotio propitius adesset. T a n d e m
hodiernam elegit diem Dominicam IV post Pentecosten; eaque idcirco
adveniente, q u u m prius rei sacrae devotissime fuisset o p e r a t u s , ad
Vaticanas Aedes advocari voluit Reverendissimos Cardinales Antonium
Vico, Episcopum P o r t u e n s e m et S. Rufinae, sacrae r i t u u m Congrega
tioni Praefectum, et Vincentium Vannutelli, E p i s c o p u m Ostiensem et
P r a e n e s t i n u m , Sacri Collegii D e c a n u m causaeque Relatorem, u n a cum
R. P. Angelo Mariani, Fidei P r o m o t o r e generali, m e q u e insimul infrascripto Secretario, eisdemque a d s t a n t i b u s , rite decrevit: Tuto procedi
posse ad solemnem venerabilis Ancillae Dei Ludovicae de Marillac Beatificationem.
Eiusmodi a u t e m Decretum in vulgus edi, in acta sacrae rituum
Congregationis referri litterasque apostolicas in forma Brevis de Beatificationis solemnibus, ubi p r i m u m licuerit, in Basilica Vaticana cele
b r a n d i s expediri iussit, pridie n o n a s iulias a n n o M C M X I X .
£g A.
CABD. VICO,
S. R.
E p . P o r t u e n . et S. Rufinae,
C. Praefectus.
L.$S.
Alexander
Verde,
Secretarius,
M9
S. Congregatio Rituum
III
CAMA RAGEN.
DECRETUM B E A T I F I C A T I O N I S S E U DECLARATIONIS MARTYRII VEN. SERVARUM D E I
MARIAE MAGDALENAE FONTAINE ET TRIUM SOCIARUM E I U S , EX INSTITUTO
P U E L L A R U M CARITATIS S. VINCENTII A P A U L O , NECNON MARIAE CLOTILDIS
ANGELAE A S. FRANCISCO BORGIA ET DECEM SOCIARUM E I U S , EX ORDINE
MONIALIUM URSULINARUM DE VALENCIENNES.
SUPER
An constet de martyrio
et
DUBIO
causa martyrii,
signis
seu
miraculis
in
casu, et ad effectum, de quo agitur?
In hac vita, q u a e est hominis militia super terram, iis praecipue,
qui ordines et signa s u a deserere n o n erubescunt, quique, p o s t q u a m
a vero Fidei obsequio desciscere haec praesertim coepit aetas omnique
circumferri vento doctrinae, tanto excreverunt n u m e r o , m a g n o spectaculo sunt quindecim Deo sacrae Virgines.
Q u a r u m priores q u a t u o r ad Societatem pertinent P u e l l a r u m a Carit a t e ; sorores n i m i r u m Maria Magdalena F o n t a i n e , Maria Francisca Lanel,
Teresia F a n t o u et I o a n n a Gérard; undecim vero reliquae ex Ordine s u n t
monialium U r s u l i n a r u m , eaeque n o m e n h a b e n t : Maria Clotildes a S. Francisco Borgia, Maria Scholastica a S. Iacobo, Anna Iosephina, Maria
Ursula a S. Bernardino, Maria Aloisia a S. Francisco Assisiensi, Maria
L a u r e n t i n a a S. Stanislao, Maria Augustina a S. Corde Iesu, Maria
Natalia a S. Aloisio, A n n a Maria, Maria Francisca et Maria Cordula a
S. Dominico. Iniquo n a m q u e iudicio d a m n a t a e , extremo cunctae immanique sublatae fuerunt supplicio, gallica furente perturbatione, a n n o
videlicet millesimo septuagesimo nonagésimo q u a r t o .
Equidem, ob multiplex ac varium ingenium, quod ista tam celebris
p r a e se tulit t a m q u e tristi celebritate insignis publicarum r e r u m conversio, quae, octavodecimo exeunte saeculo, per Galliam facta est finit i m a s q u e regiones, a r d u u m sane videri poterit negotium, tot inter homin u m millia, quae, horrífica ea tempestate, securi ferienda camitici tradita
fuisse constat, veros agnoscere Christi m a r t y r e s a t q u e revereri. Eapropter,
ad quindecim quod attinet praefatas venerabiles Dei F á m u l a s , ne dubitationibus et ambiguitatibus facilis pateret aditus, interfuit plurimi, quid
revera sit, in q u o d cadere q u e a t christiani martyrii causa, statuere in
primis certoque firmare, magistro a t q u e duce Angelico Doctore.
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
330
Hic sane, q u u m hoc e x p e n d e n d u m proposuisset sibi; scilicet: Utrum
sola Fides sit causa Martyrii? laudabili ac sueta adhibita s u a disceptandi methodo, quid de re sentiendum esset, hisce significavit verbis :
« R e s p o n d e o dicendum, quod..... martyres dicuntur quasi testes; quia
« scilicet corporalibus suis passionibus u s q u e ad mortem testimonium
« p e r h i b e n t veritati, n o n cuicumque, sed veritati, q u a e s e c u n d u m pie« t a t e m est, q u a e per Christum nobis i n n o t u i t ; u n d e et martyres Christi
« dicuntur quasi testes ipsius. Huiusmodi a u t e m est veritas fidei. Et ideo
« cuiuslibet martyrii causa est fidei veritas. Sed ad fidei veritatem n o n
« solum pertinet ipsa credulitas cordis, sed etiam exterior protestatio.
« Quae quidem fit non solum per verba, q u i b u s aliquis confitetur fidem,
« sed etiam per facta, q u i b u s aliquis fidem se h a b e r e ostendit, s e c u n d u m
« illud Iacob., II, 18: Ego ostendant tibi ex operibus fidem meam. U n d e
« et de q u i b u s d a m dicitur, ad Tit., I, 16: Confitentur se nosse Deum,
« factis autem negant. Et ideo o m n i u m v i r t u t u m opera, s e c u n d u m q u o d
« referuntur in Deum, s u n t q u a e d a m protestationes fidei, per q u a m
« nobis innotescit q u o d Deus huiusmodi opera a nobis requirit, et n o s
« pro eis r e m u n e r a i . Et secundum hoc possunt esse causa martyrii »
(2 2 , quaest. CXXIV, art. 5).
a
a e
Quibus praeiactis firmiterque constitutis, idem sic est p r o s e c u t u s
Doctor Angelicus: « Ad p r i m u m ergo dicendum q u o d Christianus dicitur
« qui Christi est. Dicitur a u t e m aliquis esse Christi n o n solum ex eo
« quod h a b e t fidem Christi, sed etiam ex eo quod Spiritu Christi ad
« o p e r a virtuosa procedit, s e c u n d u m illud ad Rom., VIII, 9: Si quis
« Spiritum Christi non habet, hic non est eius; et etiam ex hoc quod, ad
« imitationem Christi, peccatis moritur, s e c u n d u m illud ad Galat,,Y M:
« Qui Christi sunt carnem suam crucifixerunt cum vitiis et concupiscentiis.
« Et ideo ut christianus patitur non solum qui patitur pro fidei confes« sione, quae fit per verba, sed etiam quicumque patitur pro quocumque
«bono opere faciendo, vel pro quocumque peccato vitando, propter Chri« stum; quia bonum hoc pertinet ad fidei protestationem » (loc. cit.).
t
H a n c ab Angelico Doctore adeo claram et perspicuam, ut eius est
mos, t r a d i t a m doctrinam ad u t r a m q u e , de q u a agitur, Causam transferre
p o s t m o d u m et aptare n o n difficile profecto fuit. I d q u e ut fieret, neque
oportuit iis nominatim inniti t a m q u a m martyrii causis, q u i b u s p r u d e n t e m
c a u t u m q u e v i r u m t u t o o m n i n o secureque confidere h a u d posse apparebat ; q u a n d o q u i d e m , eisdem etiam posthabitis, e cunctis aliis, q u a e ,
eodem spectantia, p r o s t a n t in actis, u n a cum peculiaribus r e r u m , l o c o r u m
ac p e r s o n a r u m circumstantiis inspectis pensitatisque, prouti u t r u m q u e
se r e a p s e h a b u i t factum, sat elementorum colligere et s u m e r e licuit,
331
S. Congregatio Bituum
q u o r u m ope facta est potestas necessariam adipiscenda requisitae sive
ex p a r t e tyranni, seu persecutorum, sive ex p a r t e venerabilium Ancill a r u m Dei, causae martyrii demonstrationem ; eiusmodi n e m p e causae,
quae, iuxta sancti T h o m a e Aquinatis doctrinam, a p t a atque idonea aestimari queat in casu et ad effectum, de quo agitur.
Ita, q u a e , a b h i n c q u i n q u e n n i u m , instituta fuerat, quadruplicem post
h a b i t a m disceptationem, progredi absolvique potuit quaestio. Antepraep a r a t o r i a e siquidem Congregationi u n a et altera p r a e p a r a t o r i a successit
Congregatio; die vero decimaseptima proxime superioris mensis iunii,
coram Sanctissimo Domino nostro Benedicto P a p a XV coacta fuit Congregatio generalis, in q u a a Reverendissimo Cardinali Vincentio Vannutelli, causae Relatore, sequens ad discutiendum propositum est D u b i u m :
An constet de martyrio et causa martyrii, signis seu miraculis in casu
et ad effectum, de guo agitur? Reverendissimi Cardinales êt P a t r e s Consultores s u a quisque ex ordine suffragia tulerunt, q u i b u s t a m e n omnib u s laeto studiosoque animo exceptis, Sanctissimus D o m i n u s noster a
s u p r e m o Suo ferendo iudicio s u p e r s e d e n d u m de m o r e duxit, gravit e r q u e p e r p e n d e n s , quanti r e s ponderis esset, spatium sibi sumpsit
divinae opis implorandae. Q u u m q u e d e m u m s u a m edicere sententiam
decrevisset, hodiernam statuit diem Dominicam IV post P e n t e c o s t e n ;
ideoque, sacris Mysteris devotissime celebratis, ad Vaticanas Aedes arcessiri voluit Reverendissimos Cardinales Antonium Vico, Episcopum Port u e n s e m et S. Rufinae, sacrae rituum Congregationi Praefectum, et Vincentium Vannutelli, Episcopum Ostiensem et P r a e n e s t i n u m , Sacri Collegii
D e c a n u m causaeque Relatorem, u n a cum R. P. Angelo Mariani, Fidei
P r o m o t o r e generali, m e q u e i n s i m u l infrascripto Secretario, eisque a d s t a n tibus, solemniter p r o n u n t i a v i t : Ita constare de martyrio et causa martyrii venerabilium Famularum Dei Mariae Magdalenae
Fontaine et trium
Sociarum eius, nec non Mariae Clotildis Angelae a S. Francisco Borgia
et decem Sociarum eius, ut procedi possit ad ulteriora, in casu et ad
effectum, de quo agitur.
Hoc Decretum evulgari et in acta sacrae r i t u u m Congregationis
inseri m a n d a v i t pridie n o n a s iulias a n n o M C M X I X .
jjB A.
CARD. VICO,
E p . P o r t u e n . et S. Rufinae,
S. B. C. Praefectus.
L. % S.
Alexander
Verde,
Secretarius.
332
Acta Apostolicae Sedis -Commentarium Officiale
ACTA
TRIBUNALIUM
SACRA POENITENTIARIA APOSTOLICA
DUBIUM
CIRCA
POTESTATEM
ADNECTENDI
INDULGENTIAS
ROSARIIS, CORONIS
PRECATORIIS, ETC.
R. P. D. E d u a r d u s Ioseph H a n n a , Sancti Francisci in California
Archiepiscopus, n u p e r proposuit resolvendum sequens dubium, quod ita
s o n a t : « An liceat Episcopis communicare presbyteris suae ditionis habit u a l i t e r potestatem benedicendi rosaría, etc., de q u a in canone 349,
« § 1, n. 1, cum applicatione indulgentiarum, observatis ritibus ab Eccle« sia praescriptis ».
Sacra Poenitentiaria Apostolica, re m a t u r e considerata, respondendum censuit: Negative.
Q u a m sententiam per infrascriptum Cardinalem Poenitentiarium
Maiorem SSmo D. N. Benedicto P p . XV in Audientia huius diei relatam,
Sanctitas Sua adprobare dignata est eamque publici iuris fieri mandavit.
Datum R o m a e , die 18 iulii 1919.
O.
CARD.
GIORGI,
Poenit. Maior.
L. © S.
F.
Borgongini Duca, Secretarius.
Diarium Romanae Curiae
333
MARIUM ROMANAE CURIAE
SEGRETERIA-.DI
STATO
NOMINE
Con biglietti della Segreteria di Stato il Santo Padre si è degnato di
nominare :
5
»
luglio
»
6
»
7
»
19
»
1919. L'Emo signor Cardinale Gennaro Granito Pignatelli di Beimonte, Protettore dell'Ordine dei Minimi.
»
L'Emo signor Cardinale Oreste Giorgi, Protettore dell'Istituto delle Figlie della Santa Vergine.
»
Il Rev. D. Federico Callori, suo cameriere segreto partecipante..
»
Il Rev. D. Adriano Fortescue, della diocesi di Westminster,
Consultore della S. Congregazione « pro Ecclesia
Orientali ».
»
L'Emo signor Cardinale Gennaro Granito Pignatelli di Beimonte, Protettore dell'Istituto delle Suore Terziarie Cappuccine « de la Divina Pastora ».
Con Brevi Apostolici il Santo Padre si è degnato di nominare:
Assistente al Soglio Pontificio:
25 giugno 1919. Mons. Giovanni Gallacher, vescovo di Goulburn.
Protonotari apostolici ad instar participantium:
27 agosto
21 marzo
2' luglio
6
».
1918.
1919.
»
»
Mons.
Mons.
Mons.
Mons.
Ladislao Leone Koglarski, della diocesi di Lublino.
Eusebio Brzeziewicz, dell'archidiocesi di Varsavia.
Michele De Andrea, dell'archid. di Buenos Aires.
Emanuele Alvarado, dell'archidiocesi di Guadalajara.
Prelati Domestici di S. S.:
6
21
agosto
marzo
1918. Mons. Carlo A. Parent, della diocesi di London.
1919. Mons. Wladislao Kepinski, (tcH'archidiocesi di Varsavia.
334
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
5 aprile
»
»
22
»
»
»
23
»
3 maggio
21 giugno
30
»
»
»
»
»
6 luglio
14
»
»
»
1919.
»
»
»
»
»
»
»
»
»
»
»
»
Mons.
Mons.
Mons.
Mons.
Mons.
Mons.
Mons.
Mons.
Mons.
Mons.
Mons.
Mons.
Mons.
Guglielmo Ketcham, della diocesi di Oklahoma.
Giacomo N. Connolly,,deH'archidiocesi di New York.
Pietro J. Mac Keon, della diocesi di London.
Tommaso West, della medesima diocesi.
Carlo E. Mac Gee, della medesima diocesi.
Daniele Guglielmo Lynch, della diocesi di Duluth.
Alessandro Bernabai, di Roma.
Alfredo Lemée, della diocesi di Séez.
Arturo Stapylton Barnes, della dioc. di Northampton.
Andrea Killiam, della diocesi di Wilcannia-Forbes.
Michele Cano, dell'archidioeesi di Guadalajara.
Francesco Fazzari, della diocesi di Gerace.
Gaetano Audino, della medesima diocesi.
ONORIFICENZE
Con Brevi Apostolici il Santo Padre si è degnato di conferire le seguenti
onorificenze :
L'Ordine della Milizia Aurata, detto dello Speron d'oro :
21
luglio
1919. Al sig. Luigi M. de Sousa Rebello Vahia, visconte di S. Giovanni da Pesqueira.
La
21
luglio
»
»
»
»
Commenda dell'Ordine Piano:
1919. Al sig. conte Stanislao Colacicchi, esente delle Guardie
Nobili.
»
Al sig. marchese Alfonso Varano, esente delle Guardie
Nobili.
.»
Al sig. comm. Paolo Croci, cameriere di Spada e Cappa
di numero.
La Gran Croce dell'Ordine di S. Gregorio Magno, classe civile:
25
giugno 1919. Al sig. dott. Ottone von Muhlberg, già Ministro di Prussia
presso la S. Sede.
La Commenda con placca dell'Ordine di S. Gregorio Magno, classe civile:
U
aprile
1919. Al sig. cav. Edoardo L. Hearn, commissario supremo in Europa dei Cavalieri di Colombo durante la guerra.
Diarium Romanae Curiae
335
La Commenda dell'Ordine di S. Gregorio Magno, classe civile:
5
14
»
luglio
»
»
1919. Al sig. Giulio Billiet, dell'archidiocesi di Cambrai.
»
Al sig. dott. Guido Jockner, dell'archidiocesi di Monaco e
Frisinga.
»
Al sig. barone Leone de Crouzas-Crétet, dell'archidiocesi
»
»
»
»
»
»
di Parigi.
Al sig. Giuseppe Delom de Mezerac, della medesima archidiocesi.
Al sig. Fénelon Gibon, della medesima archidiocesi.
Il Cavalierato dell'Ordine di S. Gregorio Magno, classe civile:
21 giugno 1919. Al sig. dott. Pietro Antonio Giovanni M. Spaapen, della
diocesi di Harlem.
3 luglio
»
Al sig. dott. Giuseppe Fouchet, della diocesi di Arras.
8
»
»
Al sig. avv. Pietro Vasquez Cisneros, dell'archidiocesi di
Guadalajara.
»
»
»
Al sig. avv. Michele Palomar y Vizcarra, della medesima
archidiocesi.
9
»
»
Al sig. avv. Giacomo A. Flaherty, Cavaliere supremo di
Colombo.
»
»
»
Al sig. avv. Giuseppe C. Pelletier, capo della sezione legale
dei Cavalieri di Colombo.
»
»
»
Al sig. dott. Guglielmo P. Larkin, membro del Supremo
Consiglio dei Cavalieri di Colombo.
12
»
» Al sig. Gustavo Savignoni, di Roma.
21
»
»
Al sig. conte Florimondo de Liedekerke de Pailhe, della
diocesi di Liegi.
Il Cavalierato dell'Ordine di S. Gregorio Magno, classe militare:
25
»
luglio
»
1919. Al sig. Salvatore Ciprotti, tenente dei gendarmi pontifici.
»
Al sig. Vincenzo Crisanti, tenente dei gendarmi pontifici.
La Gran Croce dell'Ordine di S. Silvestro Papa:
1 luglio 1919. Al sig. Carlo Lem gruber Kropf, già consigliere dellAmbasciata del Brasile presso la S. Sede.
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
336
' MAGGIORDOMATO DI S U A SANTITÀ
Con Biglietti di S. E. Rma Mons. Maggiordomo, il Santo Padre si è-degnato
di nominare:
Camerieri Segreti soprannumerari di S. S.:
25 giugno 1919. Mons. Lorenzo Giuseppe Dijkmans, della diocesi di Bois-le-Duc.
26
»
»
Mons. Luigi Martinelli, dell'archidioeesi di Lucca.
3 luglio
» Mons. Federico Salvati, della diocesi di Capaccio Vallo.
»
»
» Mons. Giuseppe M Reigadas y Antigua, della diocesi di
Pinar del Rio.
»
»
» Mons. Guglielmo Gonzalez y Aròcha, della medesima diocesi.
»
»
» Mons. Gerardo Ortega y Gonzalez, della medesima diocesi.
10
»
» Mons. Mariano Blaha, della diocesi di Scepusio.
18
»
» Mons. Giuseppe Botta, della diocesi di Biella.
»
»
» Antonio Okolo-Kulak, della diocesi di Riga.
a
Camerieri Segreti di Spada e Cappa Soprannumerari di S.S.:
3 luglio 1919. 11 sig. Riccardo Sella, dell'archidioeesi di Torino.
Camerieri d'onore in abito paonazzo di S. S.:
26 gmgno 1919. Mons. Silvio Pierantozzi, della diocesi di Corneto e Civitavecchia.
21 luglio
»
Mons. Giuseppe Carinci, delia diocesi di Veroli.
»
»
»
Mons. Stefano Sciolli, della di@cesi di Fossano.
Camerieri d'onore di Spada e Cappa soprannumerari di S. S. :
3
18
21
luglio
»
»
»
»
1919. Il sig. Lorenzo Dufour, dell'archidioeesi di Genova.
»
Il sig. Camillo Antonini, di Róma.
»
Il sig. Marchese Agostino Fernandez de Peñaranda y de
Angulo, della diocesi di Madrid.
»
Il sig. Alfredo Stagni (Alessandria d'Egitto).
NECROLOGIO
3 luglio
1919. Mons. Dionisio Avila, vescovo di La Paz (Bolivia).
Annus XI - Vol. XI
Xum. 10
1 Septembris 1919
ACTA APOSTOLICAE SEDIS
COMMENTARIUM OFFICIALE
ACTA BENEDICTI PP. XV
CONSTITUTIO
APOSTOLICA
S. SEBASTIANI FLUMINIS IANUARII
DE
ERECTIONE
INSIGNIS
BENEDICTUS
COLLEGIATAE
ECCLESIAE
,
EPISCOPUS
SERVUS SERVORUM DEI
AD
PERPETUAM
REI
MEMORIAM
Legitimis litteris, ab Ordinario S. Sebastiani Fluminis Ianuarii recognitis et approbatis, pius vir E m m a n u e l Vieira dos Santos, a n n o millesimo septingentésimo sexagesimo q u a r t o , venerabili Confraternitati in
eadem urbe erectae, a sancto Petro Apostolo n u n c u p a t a e et in ecclesia
eiusdem nominis constitutae, capitalem s u m m a m q u a d r a g i n t a d u o r u m
millium cruciatorum donavit, ea lege ut, detractis d u o b u s millibus cruciatorum, in peculiares fines erogandis, reliquum t u t o ac utili modo
collocaretur, ad creandum et r e p e n d e n d u m ex parte chorale q u o d d a m
servitium q u i n q u e Capellanorum, qui d i u r n u m et n o c t u r n u m officium
cum missa cantata, more Canonicorum, in praedicta ecclesia sancti P e t r i
o b i r e n t ; ex parte vero ad ipsam capitalem sortem fructuum cumulatione
a u g e n d a m , quo paullatim posset Capellanorum n u m e r u s et chorale servitium incrementum obtinere.
Voluit insuper pius vir ut legatae sortis administratio et p a t r o n a t u s
activus super Capellanos e o r u m q u e chorum propria essent Confraternitati, passivum vero p a t r o n a t u m obtinerent consanguinei sui, iuxta leges
in praefatis litteris contentas.
ACTA, vol. X I , n. 10. - 1-9-919.
23
338
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
R e s porro t a m utiliter a Sodalitio gestae fuerunt, ut sors capitalis
et n u m e r u s choralium in praesenti aucti mirabiliter sint.
Quapropter praefatae venerabilis Confraternitatis Moderatores, suffragante dilecto filio Nostro Ioachim, tituli sanctorum Bonifacii et
Alexii, S. R. E. Presbytero Cardinali Arcoverde de Albuquerque Cavalcanti, hodierno Archiepiscopo Fluminis i a n u a r i i , cum favorabili voto
Capituli Metropolitam, q u i b u s quoque accessit Apostolici Nuntii penes
Rempublicam Brasilianam commendatio, a Nobis petierunt ut Capellan o r u m chorus in Canonicorum Capitulum i m m u t a r e t u r et ad Collegiatae
Insignis honorem eveheretur.
Nos autem, referente dilecto filio Nostro S. R. E. Cardinali S. Congregationis Consistorialis Secretario, p r a e oculis h a b e n t e s q u a e exposita
h u c u s q u e sunt, et considerantes S. Petri Apostoli Ecclesiae dignitatem,
eiusque amplitudinem, instructum, o r n a t u m ac dotem, q u a e omnia ad
Collegiatae decus h a b e n d u m conferunt, oblatas preces benigne excipiendas censuimus et decrevimus.
Quocirca per praesentes Litteras, de Apostolicae potestatis plenitudine, suppleto etiam, q u a t e n u s opus sit, q u o r u m intersit, vel sua interesse p r a e s u m a n t consensu, chorum Capellanorum praedictae Ecclesiae
S. Petri Apostoli in Canonicorum Collegium et Capitulum erigimus et
constituimus, i p s a m q u e ecclesiam ad Insignis Collegiatae honorem eveh i m u s , cum omnibus iuribus, privilegiis, h o n o r i b u s et officiis, quae ceteris
Collegiatis et Capitulis, ad tramitem iuris et Codicis ecclesiastici, s u n t
propria, et hisce speciatim servatis legibus, scilicet: ut sexdecim sint
Capitulares, q u o r u m q u a t t u o r sint Dignitates, ex q u i b u s prima erit Praesidis, altera Archipresbyteri, tertia Praepositi, q u a r t a Capellani Magni,
et duo Officia, Poenitentiarii et Theologi, qui ex Ordine ceteros simplices Canonicos praecedent. Simplices autem Canonici e r u n t sex ordinis
sacerdotalis, duo ordinis diaconalis, duo ordinis subdiaconalis; a t q u e
octo choralia beneficia seu m a n s i o n a r i a t u p a r i t e r constituimus ac erigimus, ita n e m p e ut octo h a b e a n t u r sacerdotes mansionarii in Canonicorum auxilium, sicut in ceteris Capitulis moris est.
I n d u l g e m u s insuper ut, facta erectione dictae Ecclesiae Collegiatae,
dilectus filius Noster Ioachim, tituli s a n c t o r u m Bonifacii et Alexii,
S. R. E. Presbyter Cardinalis Arcoverde de Albuquerque Cavalcanti,
h a c vice t a n t u m , sine ulla aliarum L i t t e r a r u m Apostolicarum expeditione et absque concursu pro Poenitentiarii et Theologi Officiis, canonice
conferat t u m Dignitates, t u m Officia, t u m Canonicatus et Mansionariatus.
F u t u r i s vero vacationibus m e m o r a t a e Dignitates de collatione erunt
Apostolicae Sedis, reliqua vero beneficia iuxta novi Codicis praescripta
Acta Benedicti PP. XV
339
conferantur, reservato t a m e n iure p a t r o n a t u s passivo pro consanguineis
F u n d a t o r i s , iuxta eiusdem F u n d a t o r i s voluntatem.
Attentis denique o m n i b u s , de speciali ^gratia, in e x e m p l u m n o n
t r a h e n d a , benigne indulgemus ut, post laudabile triginta a n n o r u m cho• rale servitium, praefatae Dignitates, Canonici a t q u e Mansionarii impetrare a S. Congregatione Concilii possint iubilationis indultum.
Quae a u t e m hisce Litteris Apostolica auctoritate a Nobis decreta
sunt, nemini, ullo u n q u a m tempore, infringere, a u t iis repugnare, vel
quomodolibet contraire liceat. Si quis, q u o d Deus avertat, hoc a t t e n t a r e
praesumpserit, sciat obnoxium se evasurum esse poenis a sacris canonibus contra obsistentes exercitio ecclesiasticae iurisdictionis statutis.
Ad haec a u t e m omnia exsecutioni m a n d a n d a d e p u t a m u s venerabilem
fratrem Angelum Hyacinthum Scapardini, Archiepiscopum Titularem
D a m a s c e n u m , in Brasiliana republica Apostolicum Nuntium, eique trib u i m u s necessarias et opportunas facultates, etiam subdelegandi ad
effectum de quo agitur, q u e m c u m q u e alium, in ecclesiastica dignitate
constitutum, et definitive pronuntiandi super quavis oppositione in exsecutionis actu quomodolibet oritura, iniuncto eidem onere intra sex
menses a data praesentium Litterarum computandos, ad Sacram Congregationem Consistorialem transmittendi exemplar, authentica forma
e x a r a t u m , peractae exsecutionis.
Decernimus denique h a s praesentes Litteras valituras, contrariis
quibuslibet, etiam peculiari et expressa mentione vel derogatione dignis,
minime obstantibus.
D a t u m R o m a e a p u d sanctum P e t r u m , a n n o Domini millesimo
nongentesimo decimo nono, die decima sexta mensis maii, Pontificatus
Nostri a n n o quinto.
O.
CARD.
CAGIANO
C.
S. B. E. Cancellarius.
Raphaël
Lodovicus
Loco
Virili,
Protonotarius
Schüller,
Apostolicus.
Protonotarius
Plumbi
Beg. in Cane. Ap., vol. X VIII, n. 29.
DE LAI, Ep. Sabinensis.
Secret. S. Congreg. Consistorialis.
CARD.
Apostolicus.
340
Acta Apostolicae Seáis - Commentarium Officiale
EPISTOLAE
I
AD ANTONIUM S. R. E. PRESB. CARD. MENDES BELLO, PATRIARCHAM 0 L Y S S I P 0 NENSEM CETEROSQUE ARCHIEPISCOPOS ET EPISCOPOS LUSITANIAE." DE
INEUNDA RATIONE AD RES ILLIUS ECCLESIAE RELEVANDAS.
Dilecte fili Noster et venerabiles fratres, salutem et apostolicam
benedictionem. — Quae semper Nobis fuit spes, fore ut in melius aliq u a n d o , Deo favente, res ecclesiae Lusitanae verterent, eam quidem
c o m m u n e s litterae, q u a s proxime ad Nos misistis, confirmaverunt. In
his enim n o n modo insignem illam erga Christi Vicarium vestram piet a t e m agnovimus, sed etiam inita a vobis in a n n u o coetu consilia susceptoque studia libentissime didicimus. Profecto dubitari n o n potest quin
ista pastoralis sollertia et a n i m o r u m consensio valde Lusitaniae event u r a sit frugifera; in quo ipso egregiam Nuntio Nostro, quem vos laet a b u n d i accepistis, navabitis operam. Iam vero duo sunt, quae praecipue
c o m m e n d a t a vobis volumus. P r i m u m est de institutione Cleri adolescent i s ; qui cum m a x i m e spem contineat relevandae istius rei catholicae,
s u m m o p e r e vos scilicet curabitis, ut n o n solum vocatione sua sancta
dignus evadat, sed par etiam a p t u s q u e populi necessitatibus. Qua in re
sane n o n necesse h a b e m u s vos hortari, ut delectos de vestris clericis
in Lusitano h u i u s almae Urbis Collegio educari ad sacerdotium velitis.
Nam, cum n u s q u a m alibi praesto sint sacrae iuventuti uberiora, q u a m
Romae, ad pietatem doctrinamque colendam praesidia, t u m inest in hoc
ipso Collegio t a m q u a m peculiare vinculum vestrae coniunctionis cum
hac Apostolica Sede, cui quidem scimus vos in exemplum esse devotos.
Praeterea, q u o n i a m p l u r i m u m possunt in u t r a m q u e p a r t e m ea quae
cotidie vel in certos dies scripta vulgantur, vos vigilabitis, ut his q u o q u e
armis catholici h o m i n e s ad principia institutaque christiana t u e n d a recte
u t a n t u r ac sapienter: est enim periculum, ne per i m p r u d e n t i a m potius
obsint, q u a m prosint religioni. De Codice a u t e m in u s u m deducendo,
spectatae prudentiae studioque vestro plane confidimus; quod si aliqua
in re nimium adesse difficultatis vobis videatur, n o n equidem maternam Ecclesiae indulgentiam p a t i e m u r a vobis desiderari. Cum Ecclesiae
a u t e m legibus leges n o n modo n o n pugnare, sed congruere debere civitatis, palam est, q u u m m o r u m disciplina, u n d e publici ordinis tranquil-
Acta Benedicti PP. XV
ZU
litas exsistit, religione, t a m q u a m suo fundamento, nitatur. Etenim « nisi
« D o m i n u s aedificaverit d o m u m , in v a n u m laboraverunt qui aedificant
« eam ». In quo certe vos, Ecclesiae sanctae agentes causam, simul
vestrum c o m m u n i s patriae a m o r e m probabitis. Nosque, auspicem divin o r u m m u n e r u m praecipuaeque benevolentiae Nostrae testem, vobis,
dilecte fili Noster et venerabiles fratres, cunctoque vestro clero ac populo
apostolicam benedictionem a m a n t i s s i m e i m p e r t i m u s .
D a t u m R o m a e a p u d s a n c t u m P e t r u m , in festo Apostolorum Principum, MCMXIX, Pontificatus Nostri a n n o quinto.
BENEDICTUS P P . X V
II
AD R. P. D. PAULINUM
LADEUZE, RECTOREM, ITEMQUE
AD
DOCTORES
RIALES UNIVERSITATIS LOVANIENSIS: DE HAC I P S A QUAMPRIMUM
DECUIN PRI-
STINUM RESTITUENDA.
Dilecti filii, salutem et apostolicam benedictionem. — Q u a m q u a m ,
quoad luctuosissimum bellum tenuit, in cuius quidem initio Pontificatum
suscepimus, n o n licuit vobis, propter exitium patriae vestrique cladem
Athenaei, c o m m u n i b u s Nos adire litteris, n u m q u a m d u b i u m Nobis fuit,
quin ita erga Nos animati essetis, q u e m a d m o d u m filios deceret amantissimus. Nunc, legentes vestram epistolam, mirifice delectati s u m u s illa
pietatis et obsequii in Nos et h a n c Apostolicam Sedem significatione
p u l c h e r r i m a ; q u a e scilicet eo Nobis accidit iucundior, quo acrius contendiste scimus improbos homines, ut vos a Nobis abalienarent. Etenim, cum, doloribus o m n i u m t a m q u a m Nostris affecti, q u a n t u m erat in
Nobis d a r e m u s operam ut t a n t o r u m maiorum finis approperaret, intereaque miserias omne genus levare niteremur, illud Nostram a u g e b a t
aegritudinem, n o n paucos esse qui quaevis vel consilia vel conata vel
coepta Nostra maculis odiosarum suspicionum aspergèrent, a u t etiam
indigne criminarentur.
I t a q u e p e r o p p o r t u n e affirmatis: in acerrima contentione belli, q u a e
t a n t a m u s q u e q u a q u e a n i m o r u m offensionem coniunctam haberet, Nos
ex Nostra ipsa parentis c o m m u n i s conscientia, cum plurimi utrobique
essent Ecclesiae filii, eam debuisse agendi rationem sequi ut neutri
parti studere videremur, eaque re, nullis iure suspecti, o m n i b u s prodesse p o s s e m u s ; cum a u t e m h a n c rationis aequalitatem a d h i b e r e m u s ad
342
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
omnes, singulari t a m e n curae Nobis fuisse Belgium, atque illud a n t e
omnia in pristinum esse restituendum semper edixisse. Haec vero aperte
profitentibus vobis, s p e r a n d u m est simplices ac r u d e s bene multos quos
malevolentissimae illae obtrectationes deceperint, t a n d e m errorem depositaros. Vos a u t e m cum de vestris r e b u s o m n i b u s t u m maxime de relev a n d a ista Universitate Nobis curae esse pro certo habeatis v o l u m u s :
cuius quidem descripta a vobis species sane miserabilis vehementer Nos
movet, contemplantes q u a m magnis acceptis vulneribus e bello emergat.
E q u i d e m intelligimus ad o r n a m e n t u m et utilitatem Belgici nominis mult u m interesse ut istud d o c t r i n a r u m nobilissimum domicilium celerrime
revirescat: q u a m ad rem et iam contulimus aliquid, ut ipsi gratis animis
commemoratis, neque posthac desiderari patiemur, quicquid Nobis fuerit
facultatis. Ceterum Belgii laborantis causam, q u a e eadem Nostra est,
Deo vehementer c o m m e n d a m u s , p r e c a m u r q u e ut o m n e m lacrimam ab
oculis vestris sua benignitate abstergat. Divinorum auspicem m u n e r u m
praecipuáeque Nostrae benevolentiae testem, apostolicam benedictionem
vobis, dilecti filii, vestrisque alumnis universis amantissime impertimus.
Datum R o m a e a p u d s a n c t u m P e t r u m , die
catus Nostri a n n o quinto.
VII
iulii
MCMXIX,
Pontifi-
BENEDICTUS P P . XV
III
AD R. P. AUGUSTINUM GARAGNANI S. I. DE ERIGENDO « I S T I T U T O DI COLTURA
FILOSOFICA E RELIGIOSA » APUD GREGORIANAM UNIVERSITATEM.
Diletto figlio, salute ed apostolica benedizione. — Nel decorso a n n o
vedemmo con vivo compiacimento iniziarsi in cotesta insigne Università il corso superiore di religione per il laicato, col fine di p r o m u o vere la difesa scientifica ed u n a penetrazione più profonda del pensiero
cristiano fra le persone colte della società. Questo seme gettato da
esperte mani e fecondato da alacre zelo in un terreno che Noi conoscevamo bramoso di raccorglielo, Ci infondeva nel cuore la speranza
di u n a mèsse ubertosa e consolante. Ed ora siamo ben lieti di poter
constatare che i risultati di questo p r i m o a n n o scolastico bene h a n n o
corrisposto alle Nostre previsioni. Anzi come voi, diletto figlio, Ci avete
testé riferito, tale è stato il felice successo dell'opera da consigliare ad
Acta Benedicti PP. „XY
343
ampiaría e trasformarla in u n a organizzazione più perfetta, col titolo
ài « Istituto di coltura filosofica e religiosa», a n n e s s o all'Università
Gregoriana, retto dal Consiglio della stessa Università e sostenuto dai
professori del medesimo Ateneo. Il nuovo Istituto n o n a v r à altra mira,
come voi Ci avete dichiarato, che d ' i r r a d i a r e sulle intelligenze colte dei
contemporanei la luce serena che e m a n a dalla Cattedra di San Pietro
e di suscitare un fascio di s a n e e vigorose energie per la causa della
religione e della Chiesa. Non è a dubitare che intendimenti siffatti ottengano il loro pieno conseguimento, data la valentia e l'alacrità del Corpo
dirigente e docente, io sperimentato b u o n volere degli uditori, n o n c h é
la serietà e l'opportunità del programma. Ond'è che sentiamo farsi anche
maggiori quelle speranze che furono da Noi concepite all'inizio di q u e st'opera e comprendiamo di potere a buon diritto attendere dalla saggia
iniziativa il più largo contributo alla restaurazione cristiana della parte
intellettuale della società. E q u a n t o sia necessario questo contributo si
comprenderà di leggieri ove si consideri che, mentre Noi nell'adempimento della Nostra divina missione n o n cessiamo, coli'aiuto soprattutto
dei vescovi e del clero, di diffondere in ogni luogo della terra e d'inculcare nelle menti e nei cuori la verità della dottrina cristiana, fedeli
al divino m a n d a t o : Praedicate Evangelium omni creaturae, i nemici della
Chiesa si sforzano con incessante pervicacia di coprir di zizzania e cioè
di ogni sorta di pregiudizi e di errori, il terreno da Noi seminato colla
b u o n a semenza del Vangelo e per meglio giungere alla vasta m a s s a
delle ignare e semplici moltitudini, p r e n d o n o a primo obiettivo le classi
studiose, e con ingannevoli teorie le battono in breccia nelle Università, nelle stampe, nei discorsi. Per ciò Noi riteniamo provvidenziale e
più che mai a d a t t a all'età n o s t r a la fondazione di u n a palestra di coltura
superiore filosofica e religiosa per il laicato, particolarmente in q u e s t a
alma città, che, essendo il centro del cristianesimo e la residenza del
supremo Gerarca della Chiesa cattolica, anche nei riguardi del ceto
laicale, deve essere come faro di luce al mondo intero nella profonda
conoscenza e nella intrepida difesa della n o s t r a santa religione. In ordine
al suddetto magistero filosofico e religioso per il laicato Noi, diletto
figlio, vi abbiamo espresso sentimenti di p a t e r n a compiacenza e di
lusinghiera fiducia; e dopo ciò n o n vogliamo omettere di t r i b u t a r e il
ben meritato encomio a voi ed ai vostri benemeriti colleghi, n o n c h é a
tutti quei volenterosi uditori che nel decorso a n n o col frequentare assid u a m e n t e e studiosamente la scuòla corrisposero con fedeltà ed amore
ai desideri Nostri, alle vostre commendevoli sollecitudini ed ai sublimi
scopi della benemerita istituzione e mostrarono di sapere degnamente
:
344
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
apprezzare il valore di quella scienza che vale ad assicurarci l'eterno
vero e l'eterno bene, e dalla quale il misero m o n d o devia nell'inganno,
nell'incoscienza, nell'infelicità. In attestato di p a t e r n a benevolenza ed
in auspicio dei celesti aiuti, che invochiamo a b b o n d a n t i sull'erigendo
Istituto, impartiamo di cuore a voi, diletto figlio, alla direzione, al corpo
insegnante ed ai singoli alunni l'apostolica-benedizione.
Dal Vaticano, li 20 luglio 1919.
BENEDICTUS P P . XV
IV
AD R. P. D. MARTINUM HIERONYMUM IZARD, ARCHIEPISCOPUM B I T Ü R I C E N S E M ,
QUINQUAGESIMO REDEUNTE ANNO CUM IMAGINI DOMINAE NOSTRAE A
S. CORDE IESU IN BASILICA EXOLDUNENSI AUREA CORONA IMPOSITA EST.
Venerabilis frater, salutem et apostolicam benedictionem. — Inter
mariales aedes, q u i b u s Gallia feliciter nobilitatur, merito sane praeclar u m locum obtinet Exoldunensis Basilica a b. m. pientissimi viro Iulio
Chevalier, Societatis Missionariorum Sacratissimi Cordis Iesu conditore,
excitata. Cum enim ibidem sacra effigies Dominae Nostrae a Sacro
Corde Iesu publicae venerationi proposita esset et Sodalitas constituta,
"tam impense h u i u s m o d i cultus, eorum religiosorum studio, in primisque
generalium Moderatorum - quos inter m e m o r a r e libet dilectum filium
Eugenium Meyer, qui n u n c eidem Societati praeest - provectus est, ut
n o n solum per E u r o p a m sed in longinquas etiam regiones mirifice propagaretur. Nunc a u t e m auspicato contingit ut a n n u s propediem expleat u r quinquagesimus ex quo rite a perillustri Archiepiscopo Bituricensi
Carolo A. de la T o u r d'Auvergne, nomine quidem decessoris Nostri
f. r. Pii IX, a u r e a corona Imagini illi a u g u s t a e imposita est. Equidem
g a u d e m u s istic, uti n u n t i a t u r , sollemnia a p p a r a r i celeberrima, teque in
h a n c rem pastorales litteras ad t u u m gregem dedisse; o p t a m u s q u e ut
cum peregrinantium b o n o r u m agmina, Episcopis p r a e e u n t i b u s , u n d i q u e
ad simulacrum Virginis confluent, l a b o r a n t e m his miseris t e m p o r i b u s
Dei Ecclesiam o m n e s Ipsi commendent. Ac certe t a n t a est beneficiorum
copia q u a e ex benignitate divinae Matris in p o p u l u m christianum,
postremo maxime bello, t a m q u a m e perenni fonte profluxit, ut d u b i u m
n o n sit quin ingentem agat optimus quisque gratiam, q u a e in coronam
Acta Benedicti PP. XV
345
gloriae capiti eius pulcherrimam praefulgeat. Interea, ad a u g e n d u m laetabilis rei fructum, perlibenter haec d a m u s :
I) u t q u i c u m q u e die V I I I proximi mensis septembris ecclesiam quamlibet vel sacellum inviserint, ubi sodalitas constituta sit cum Archisodalitate Dominae Nostrae a S. Corde Iesu consociata, ii o m n e s plenariam indulgentiam, consuetis Ecclesiae conditionibus, semel l u c r e n t u r ;
II) ut p l e n a r i a m admissorum veniam ii omnes toties quoties impetrent qui Exoidunensem Basilicam inviserint;
III) ut altaris privilegio sacerdotes omnes fruantur qui eo die in
eadem Basilica sacrum facient;
IV) ut S. R. E. Cardinalis a u t Archiepiscopus, qui sacris sollemnib u s praeerit, papalem benedictionem impertiat.
Atque auspicem divinorum m u n e r u m et praecipuae benevolentiae
Nostrae testem, tibi, venerabilis frater, tuo clero populoque, ac praesertim dilecto filio Eugenio Meyer eiusdemque familiae universae, apostolicam benedictionem amantissime largimur.
Datum R o m a e apud sanctum Petrum, die xv mensis augusti, in
festo B. Mariae Virginis sideribus receptae, MCMXIX, Pontificatus Nostri
a n n o quinto.
B E N E D I C T U S P P . XV
346
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
ACTA SS. CONGREGATIONUM
SACKA CONGREGATIO CONSISTORIALIS
I
DECLARATIO
CIRCA NATURAM QUASI-PAROECIARUM VEL MISSIONUM DIOECESUM QUARUNDAM
POST CODICIS IURIS CANONICI PROMULGATIONEM.
Ex dioecesibus, q u a e , ante Constitutionem Sapienti consilio, iurisdictioni S. C.^de P r o p a g a n d a Fide subiiciebaniur, postea vero in ius
c o m m u n e traductae sunt, n o n n u l l a dubia fuerunt proposita circa natur a m paroeciarum seu missionum, in q u a s eaedem dioeceses p a r t i u n t u r
et circa i u r a atque officia rectorum e a r u n d e m .
Sacra autem haec Congregatio, auditis plerisque praedictarum dioecesum Ordinariis ac re m a t u r e perpensa, haec in re censuit d e c l a r a n d a :
I. Ex Can. 216 Cod. I. C. indubium est, partes dioecesum ut supra,
quibus peculiaris rector pro a n i m a r u m cura sit adsignatus, uti paroecias in p o s t e r u m haberi atque eo nomine appellari debere; reservata
appellatione quasi-paroeciarum vel missionum p a r t i b u s in quas, pro cura
a n i m a r u m , dividuntur Vicariatus apostolici et apostolicae Praefecturae.
II. Ad constituendas paroecias requiritur quidem Ordinarii decret u m , per quod territorii fines, sedes paroecialis et dos tam pro cultu
q u a m pro sacerdotis sustentatione d e t e r m i n e n t u r ; necesse t a m e n non
est inamovibilitatem rectori assignari; quin imo, si iustae a d s u n t causae, amombilitas in ipso creationis decreto declarari potest, iuxta canones 1411, § 4, 454, § 3, et 1438.
III. Quod si exiguus aut fluctuans fidelium n u m e r u s , vel absoluta
congruae dotis carentia erectionem q u a r u n d a m ecclesiarum in paroecias
minime s u a d e a n t ; huiusmodi ecclesiae uti subsidiariae vel capellaniae
h a b e a n t u r intra fines alicuius paroeciae, cuius in ditione ac dependentia
manebunt, donec paroecialitatem propriam assequi poterunt.
IV. In constituenda erigendarum paroeciarum dote prae oculis
h a b e a n t u r quae in Codice s t a t u u n t u r , cann. 1409, 1410 et 1415,. § 3.
V. Erectione porro, uti supra, canonice peracta, rector paroeciae,
sive p a r o c h u s , sive vicarius oeconomus obligatione t e n e n t u r applicandae
S. Congregatio Consistorialis
347
Missae pro populo ; a q u a e x i m u n t u r rectores ecclesiae subsidiariae vel
capellaniae. Quod quidem o n u s si nimis grave reperiatur, ad Sanctam
Sedem r e c u r r e n d u m erit pro o p p o r t u n a reductione.
R o m a e , ex aedibus S. G. Consistorialis, die 1 augusti 1919.
£ß C.
CARD.
DE
LAI,
Ep. Sabinen., Secretarius.
L. % S.
f V. Sardi, Archiep. Caesarien., Adsessor.
II
P R O V I S I O ECCLESIARUM
S. C. Consistorialis decretis, S S m u s D. N. Benedictus XV has, q u a e
sequuntur, ecclesias de proprio pastore providit, scilicet:
31 iulii 1919. — Titulari archiepiscopali ecclesiae Mocissensi praefecit R. P. D. Adulphum Fritzen, hactenus episcopum Argentoratensem.
— Titulari archiepiscopali ecclesiae Attaliensi, R. P. D. Willibrordum
Benzler, h a c t e n u s episcopum Metensem.
1 augusti. — Cathedrali ecclesiae Argentoratensi, R. P. D. Carolum
Iosephum E u g e n i u m Ruch, h a c t e n u s episcopum Nanceyensem et Tullensem.
— Cathedrali ecclesiae Melensi, R. D. I o a n n e m Baptistam Pelt,
p r a e l a t u m domesticum Sanctitatis Suae, eiusdem dioeceseos vicarium
generalem.
— Titulari episcopali ecclesiae Madaurensi, R. P. D. Ignatium Le
Ruzic, h a c t e n u s episcopum Caiesensem.
9 augusti.— Metropolitanae ecclesiae Fogarasiensi et Albae-Iuliensi
graeci ritus S. R. E. uniti, R. D. Basilium Suciu, hactenus vicarium
capitularem eiusdem archidioecesis.
13 augusti. — Titulari episcopali ecclesiae Orthosiensi, R. P. Hippolytum Uiivelli, Ordinis F r a t r u m Minorum, quem constituit vicarium
apostolicum regionis Gran Chaco.
— Titulari episcopali ecclesiae Catennensi, R. P. R a i m u n d u m Calvo,
Ordinis F r a t r u m Minorum, q u e m constituit vicarium apostolicum regionis El-Beni in Bolivia.
18 augusti. — Abbatiae nullius dioeceseos S S m a e Trinitatis Cavensis,
R. P. Placidum M. Nicolini, O . S . B. Congregationis Cassinensis primitivae observantiae, h a c t e n u s abbatem monasterii vulgo Fraglia.
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
348
III
NOMINATIO
26 augusti 1919. — S S m u s D. N. Benedictus P P . XV deputavit
R. P. D. Augustum Curi, episcopum Galiiensem et P e r g u l á n u m , in Administratorem
Apostolicum
dioecesis
Maceratensis.
iv
DESIGNATIO ORDINARIORUM PRO APPELLATIONE IUXTA CAN. 1594, § 2
I u x t a can. 1594, §2 Codicis Iuris Canonici pro appellatione:
R m u s Archiep. Coloniensis designavit Ordinarium Monasteriensem.
»
»
Bisuntinus, Ordinarium Nanceyensem et Tullensem.
»
»
Lisbonensis, Ordinarium E b o r e n s e m .
»
»
Salisburgensis, Ordinarium Viennensem.
»
»
Olmucensis, Ordinarium Reginae-Gradecensem.
»
»
Sancti Francisci in California, Ordinarium Montereyensem Angelorum.
»
»
Quebecensis, Ordinarium Trifluvianensem in Canada.
»
»
»
»
Barensis, Ordinarium T r a n e n s e m et Barolensem.
B r u n d u s i n u s , Ordinarium B a r e n s e m .
»
»
Lancianensis, Ordinarium Pinnensem et Atriensem.
»
»
T a r e n t i n u s , Ordinarium Barensem.
Quas designationes S S m u s D. N. Benedictus P p . XV approbare
dignatus est.
DESIGNATIO ORDINARIORUM PRO APPELLATIONE EPISCOPORUM SANCTAE SEDI
IMMEDIATE SUBIECTORUM.
Vigore can. 1594 Codicis Iuris Canonici %t art. V decreti Conciliorum provincialium a S. C. Consistoriali editi sub die 15 februarii 1919
pro electione tribunalis secundae i n s t a n t i a e :
R m u s D. H e r c u l a n u s Marini, Archiepiscopus Amalphitanus, designavit Ordinarium S a l e r n i t a n u m .
S. Congregatio Consistorialis
349
R m u s D. I o a n n e s Scotti, Archiepiscopus Rossanensis, Ordinarium
S a n c t a e Severinae.
R m u s D. F r a n c i s c u s Moretti, episcopus I n t e r a m n e n s i s et Narniensis,
Ordinarium S p o l e t a n u m .
R m u s D. Andreas Gassulo, episcopus F a b r i a n e n s i s et Mathelicensis,
Ordinarium Gamerinensem.
Quas designationes S S m u s D. N. Benedictus P p . XV benigne a p p r o bare dignatus est.
Romae, ex aedibus S. C. Gonsistoriaiis, die 18 augusti 1919.
SACRA CONGREGATIO CONCILII
C U N E E N , ET U T Ï N E N . . •
PRAECEDENTIAE
17 maii 1919
1. Quum ecclesiae cathedralis Guneensis Capitulum
sua statuta obtulisset Episcopo, ut hic eadem ad n o r m a m Codicis noviter
dati reformaret, et Episcopus, alacriter operi incumbens, o p p o r t u n a s
i m m u t a t i o n e s i n d u c e n d a s proposuisset, h a s o m n e s ultro libenterque
Canonici acceptarunt, praeter u n a m illam quae Vicario Generali, ad
n o r m a m can. 370, § 1, tribuit « praecedentiae ius super omnibus.,, dignit a t i b u s et Canonicis ecclesiae cathedralis, etiam in choro et actibus
« capitularibus, nisi clericus caractère episcopali fulgeat, et Vicarius
« Generalis eodem careat ». Prior enim P a r o c h u s , p r i m a Capituli in dicta
cathedrali dignitas, de sui Episcopi venia, adversus hanc propositam
s t a t u t o r u m modificationem r e c u r s u m ad S. H. Congregationem intera
posuit, p l u r a pro sui iuris possessione afferens, quibus innixus sequentis
dubii resolutionem reverenter petiit, n i m i r u m : An Vicario Generali
Cuneen, ius praecedendi competat super Priore Parocho ecclesiae cathedrali in casu.
SPECIES FACTI. -
% D u m praecedentis dubii disceptatio iam concludebatur, quaestio
fere eadem excitata est in Capitulo Utincnsi : siquidem, accedente ad
350>
Acta Apostolicae Seáis - Commentarium Officiale
c h o r u m vestibus canonicalibus induto Vicario Generali, noviter inter
Canonicos cooptato, quidam e capitularibus existimarunt eidem competere praecedentiae ius super omnibus capitularibus, n o n exclusis
dignitatibus, ad n o r m a m can. 370; ceteri ex adverso censuerunt hoc
praecedentiae ius deberi Vicario Generali, d u m t a x a t si hic accedat h a b i t u
vicariali indutus, non vero si accedat i n d u t u s habitu canonicali. - Controversia ad Archiepiscopum delata, hic in scriptis r e s p o n d i t : « che dopo
« il Codice n o n era più il caso di ricorrere all'antica disiinzione dei
« Canonisti, e che quindi il Vicario Generale, anche presentandosi in
« coro come semplice canonico, deve avere la precedenza, r i m a n e n d o
« inalterati gii altri diritti della prima dignità » ; sed capitularibus huic
resolutioni n o n acquiescentibus, idem Archiepiscopus huic S. Congregregationi solvendum remisit dubium : An ius praecedentiae super omnibus dignitatibus et canonicis ecclesiae cathedralis spectet Vicario Generali
in choro veste canonicali induto.
- Contendit Prior P a r o c h u s Cuneensis per illatam
m s t a t u t a modificationem laesa fuisse iura canonico Priori possessione
s u p r a centenaria quaesita, c o n t r a praescriptum can. 4. Etenim ex bulla
erectionis Capituli Collegiali, d. 4 sept, 1703, « Prior caput ipsius Eccle« siae collegiatae exsistat, et c u r a m ipsius Ecclesiae Collegiatae, choro,
« capitulo, processionibus, et aliis actibus et functionibus... iurisdictionem
« et praeeminentiam habeat »: idipsum constat ex bulla erectionis dioecesis, a. 1817, q u a collegiata erecta quidem est in cathedralem, sed servatis omnino antiquis dignitatibus cum eadem praeeminentia canonici
P r i o r i s : u n d e etiam in bulla provisionis hodierni canonici Prioris, a. 1889,
dicitur Prior esse prima dignitas post episcopalem. Quae q u u m ita sint
et q u u m can. 370 nullo modo revocet contraria privilegia, concludendum
videtur, ad n o r m a m can. 4, nullam immutationem in casu, vel post
Codicem, esse faciendam.
ANIMADVERSIONES.
Attamen ab hac a r g u m e n t a t i o n e n o n abest aequivocatio. Sane nemo
contestatur Priori P a r o c h o Cuneensi ius praesidendi coetibus capitularibus et retinendi in Capitulo p r i m a m dignitatem. Hoc quidem ius illi
agnoscit allegata Bulla erectionis collegiatae (a. 1703) et conservat Bulla
erectionis cathedralis (a. 1817); sed neque Codex huic iuri detrimentum
aliquod affert, q u u m nihil definiat q u o a d ordinem et n u m e r u m dignis
t a t u m in Capitulis, ut liquet ex can. 393, 408. Quapropter sicuti a n t e
Codicem ita postea perseverare dicenda est illa varietas circa n u m e r u m
et ordinem dignitatum, q u a m iam suo t e m p o r e t e s t a b a t u r B. R a y m u n d u s
ib Summa, 1. III, tit. 27, § 5: « h a c de re fere quot sunt ecclesiae, tot
S. Congregatio Concilii
351
« sunt consuetudinum varietates » : cfr. etiam Conc. Trid. sess. XXV,
cap. 6, de ref. Ita e. g. q u a e d a m Capitula u n a m h a b e n t dignitatem,"
q u a e d a m duas, q u a e d a m etiam septem; pariterque v. g. decani dignitas
q u a e in Hispania est prima in Bavaria est s e c u n d a ; Archidiaconus in
Gallia prima dignitas in Austria q u a n d o q u e tertia recensetur. Nihil
igitur obstat ex parte Codicis quominus Prior P a r o c h u s in Gathed. Cuneensi p r i m a dignitas habeatur.
Ab hac vero quaestione de interna constitutione cuiusque Capituli,
omnino independens est quaestio de iure praecedentiae definiendo inter
personas sive physicas sive morales. Norma seu lex ad rem plane est
mutabilis, ideoque per eius mutationem non tolluntur vera iura quaesita,
licet de facto fieri possit ut qui antea praecedentiam n o n habebat, postea
habeat, et vicissim. Q u a m o b r e m frustra adversus effectus m u t a t a e legis
provocatur ad praescriptum can. 4 de iure quaesito n o n tollendo.
Haec ut plenius intelligantur duo consideranda s u n t : illud p r i m u m
q u o d i u r a quaesita spectantur in personis individuis, concretis, sive physicae sint sive morales : e contrario praecedentia statuitur inter munera,
officia, qualitates, in abstracto (v. gr. antianitas, ordo sacerdotalis, etc.).
Itaque si lex m u t a t ordinem praecedentiae inter diversa munera, n o n
ideo tollit iura quaesita personis eadem m u n e r a obtinentibus.
Praeterea, can. 4 de n o n sublatis per Codicem iuribus quaesitis, in.
eo h a b e t fundamentum, q u o d lex, per se, non agit retrorsum, seu n o n
habet vim retroactivam ut dici solet, q u u m «respiciat futura, n o n p r a e « terita » prouti h a b e t can. 10. Id t a m e n n o n significat generatim legem
non posse in futurum supprimere ius quod quis h a b e t dum illa promulgatur, sed t a n t u m non posse eam tollere in futurum ius quod quis,
dum lex promulgatur, habet dependenter a facto praeterito, d u m bene
potest tale ius tollere in futurum, si sit independens ab aliquo facto
praeterito. I t a v. g. diaconus qui ante Codicem accepit collationem paroeciae, h a b e t ex facto praeterito collationis ius quaesitum in p a r o e c i a m :
q u a m o b r e m lex can. 453 exigens ad officium parochi sacerdotium et aufer e n s diaconis capacitatem ad tale officium, profecto nequit auferre tali
diacono capacitatem : eo ipso quia nequit agere retrorsum, nequit ius
quaesitum tollere, dum ageret retrorsum tolleretque ius quaesitum si
auferre praetenderet capacitatem dependentem omnino a facto praeterito. E contrario vir constitutus in xv aetatis a n n o in vigilia Pentecostes
anni 1918 habilis erat ad c o n t r a h e n d u m matrimonium, q u a m habilitatem
sustulit profecto insequenti die Codicis can. 1067 exigens xvi aetatis
a n n u m . Agebatur enim de supprimendo in futurum, ius nullo modo
dependens a facto praeterito, ideoque lex illam habilitatem tollens, nequa-
352
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
q u a m egit r e t r o r s u m nec sustulit quaesitum ius. Ratio n a m q u e cur
iuvenis xv a n n o r u m sit inhalilis ad matrimonium est praesens eius aetas,
n o n factum praeteritum, quia nullo u m q u a m t e m p o r e quispiam ius
h a b u i t quaesitum ad m a t r i m o n i u m a n t e aetatem a lege ipsa p e r m i s s a m .
A pari, in nostro casu, qui, q u u m sit p r i m a dignitas Capituli, h a b e b a t
praecedentiae ius in choro super Vicario Generali, ita disponente lege
q u a e tunc vigebat; hodie, m u t a t o hoc iure et sancita praecedentia Vicarii
Generalis etiam super dignitatibus, idem ille, q u a m q u a m sit et m a n e a t
prima dignitas, iam nequit praetendere praecedentiam q u a m h a b e b a t ;
quia n i m i r u m hoc ius per legem fuit in futurum s u b l a t u m independenter
a facto praeterito, immo^per solam legis m u t a t i o n e m ; q u u m n u m q u a m
prima dignitas h a b u e r i t praecedentiae ius super illis q u o s lex ei quoad
praecedentiam anteponeret. Id manifestius q u o q u e , si oporteret, redderetur considerando quod, si a r g u m e n t u m istud de iure quaesito n o n tollendo in casu valeret, valeret pro o m n i b u s et singulis Capitulis, et ideo
in nullo Capitulo locum h a b e r e t praescriptum can. 370. Enimvero in
omnibus et singulis Capitulis, p r i m a dignitas, in functionibus choralibus
et capitularibus, super Vicario Generali qui ut simplex canonicus accederet, praecedentiam h a b e b a t ante Codicem.
Codicem a u t e m i m m u t a s s e de facto ius a n t e a in hac parte vigens,
res est manifesta: immo leges de praecedentia in Codice contentae s u n t
et a p p a r e n t ex illis legibus quae « totam de integro ordinant legis prioris
« materiam » (can. 22) et ideo ad n o r m a m can. 6, n. 1, quaslibet leges
sive particulares sive contrarias omnino abrogant. Enimvero in Codice
p r i m u m (can. 106) inveniuntur n o r m a e generales, perspicuae illae ac
omnino rationabiles, h a n c m a t e r i a m ordinantes, quae singulis locis variis
m u n e r i b u s applicantur, utpote nominatim in can. 370 officio Vicarii Generalis. F r u s t r a quid simile perquires in toto corpore iuris (cfr., v. g.,
can. 1 et 15, X, de maior, et obed., I, 3 3 ; E x t r a v. Ioann., X X I I e o d ;
Conc. Trid., sess. XXV, can. 6 et 17 de ref.): ubi nonnisi lacinias invenies, praeter quas, ad m o d e r a n d u m ius praecedentiae, n o n supererat
nisi congeries resolutionum S. R. C, a t q u e u s u s et observantia. Signanter
circa m u n u s Vicarii Generalis ex densa et intricata sylva decisionum
S. R. G. id d e m u m erui p o t e r a t : Vicario Generali deberi p r i m u m locum
ante Capitulum n o n exclusis dignitatibus, t a m absente q u a m praesente
Episcopo (quamvis hoc p o s t r e m u m magis erat controversum) si interveniebat ut Vicarius Generalis et in habitu vicariali, n o n a u t e m si uti
canonicus et in habitu canonicali. Id a u t e m praeterquam satis incong r u u m esset, q u u m Vicarius Generalis cogeretur vel distributiones chorales (in p r i m a hypothesi); vel praecedentiam (iri altera) amittere, n o n
353
S. Congregatio Concilii
u b i q u e erat receptum r immo quum ea de causa controversiae et lites
et rixae n o n cessarent, universale remedium inventum fuerat, s t a n d u m
esse hac in re consuetudini cuiusque ecclesiae (Ferraris, s u b voc. Vicarius
Generalis).
Merito itaque Codex totam ex integro h a n c materiam ordinavit n o n
modo praecedentiam definiens quoad singula munera, sed etiam principia
generalia statuens u n d e illae singulae sanctiones aestimarentur. In nostra
specie can. 370 prona est applicatio h o r u m principiorum p r o u t can. -106
p o n u n t u r : ibi enim legitur: « 1) qui alius personam gerit ex eadem
« obtinet praecedentiam ; 2) cui est auctoritas in personas sive physicas
« sive morales-eidem est ius praecedentiae s u p r a illas »: q u a e duo principia evidenter obtinent in m u n e r e Vicarii Generalis respectu cuiuslibet
membri aut dignitatis Capituli et etiam integri Capituli (cfr. can. 368),
q u u m ille teneat locum Episcopi et h a b e a t iurisdictionem in omnes et
singulos clericos dioecesis, n o n exclusis canonicis et dignitatibus ecclesiae cathedralis. I t a q u e ordinata noviter ex integro ad n o r m a m h o r u m
principiorum materia de praecedentia Vicarii Generalis, iam nullo modo
a t t e n d e n d u m est ad obsoletam distinctionem Vicarii assistentis in qualitate, seu melius, in h a b i t u vicariali, et in qualitate, seu potius, in h a b i t u
canonicali: vicissim, q u u m ex hisce principiis, merito Codex negaverit
Vicario Generali praecedentiam in clericum charactere episcopali fulgentem, q u a t e n u s ipse eodem careat, cessavit omnino q u o d satis communiter t r a d e b a n t Auctores (cfr. r. g., Leurenium, de Vic. Gener., q. 41):
Vicarium nempe Generalem praecedere ceteris canonicis, tametsi aliqui
ex illis consecrationem Episcopalem recepissent.
Ceterum, quod attinet distinctionem vestis vicarialis et vestis canonicalis, h a u d immerito quis coniiceret eam excogitatam esse ad tollendum altera m a n u quod altera concedebatur. T e n e b a n t enim Doctores,
Vicarium Generalem nisi vestibus canonicalibus i n d u t u s suae receptionis
occuparet stallum, non lucrare distributiones (cfr. Ventriglia, Prax.,
Lotter, De benef., I, q. 16, n. 6 3 ; Barbosa, De canon., c. 18, n. 32). Quo
pacto Vicario Generali in choro de facto praecedentiam n e g a b a n t ; nam
si Vicarius Gen. n o n est canonicus, nihil habet in choro faciendum:
chori enim nomine non intelligitur locus materialis, sed consessus officium divinum in loco chori peragentium. Si itaque explicite Codex
Vicario Generali praecedentiam servat etiam in choro, eidem illam servat etiam q u a n d o ut canonicus, veste canonicali i n d u t u s ad n o r m a m
can. 409, ibi praesens est: non enim in choro praesens, sed t a m q u a m
a b s e n s a choro censeretur iuxta praefatum canonem, si in veste canonicali n o n accederet.
ACTA, vol. XI, Q. 10 — 1-9-919.
24
354
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
RESOLUTIO.
- Emi P a t r e s S. G. Concilii in plenariis comitiis diei
17 maii, supra enunciatis dubiis^" propositis, r e s p o n d e n d u m c e n s u e r u n t
Ad utrumque: affirmative. Q u a m resolutionem
S S m u s D. N. Benedictus
div. Prov. P P . XV, referente infrascripto S. C. Secretario in Audientia
insequentis diei 18, a p p r o b a r e et confirmare dignatus est.
I.
MORI,
Secretarius.
SACRA CONGREGATIO RITUUM
N U C E R I N A P A G A N O R U M SEU S A L E R N I T A N A
BEATIFICATIONIS ET CANONIZATIONIS SERVAE DEI PHILUMENAE IOANNAE GENOV E S E E T E R T I O O R D I N E S. F R A N C I S C I .
'
In civitate Nuceriae P a g a n o r u m ortum duxit, sancte vixit pieque
obiit, die 12 decembris a n n o 1864, in aetate viginti et novem a n n o r u m ,
P h i l u m e n a I o a n n a Genovese, e Tertio Ordine Sancti Francisci, cuius
corpus in ecclesia Conventus Ordinis F r a t r u m Minorum, Sanctae Mariae
Angelorum dicata, n u n c quiescit. Haec Virgo, mente et corpore candida,
floruit sicut filium, suae virtutis fragrantiam u n d e q u a q u e circumfundens,
innocentia et poenitentia mirifice consociatis. E piis honestisque parentib u s P a u l o Genovese et Maria Petrorino in lucem edita, die 29 octobris
a n n o 1835, sacramento baptismi subito regenerata est. Inde ab infantia
futurae abstinentiae p o r t e n d e b a t indicia et, a ludis puerilibus aliena,
solitudinem quaerebat, ubi sola coram Deo orationem Dominicam, salutationem angelicam aliasque preces libentissime ingeminabat. Septennis,
irruente imbre per u r b e m , aquis fere obruta, Deo adiuvante, incolumis
evasit. Ad p r i m a m Synaxim admissa, etiam ad virtutum i n c r e m e n t a
stimulos sensit alacriores. Genitoribus et magistris obediens et subiecta, ita pia et modesta aestimabatur, ut ceteris puellis indigitaretur in
exemplum. Rei familiari ac domesticis muniis etiam humilioribus, veluti
ancilla, sedulo incumbebat. Sibi s u a e q u e famulae quae, iussu matris,
fluentes eius crines o r n a t i u s concinnabat, in m e m o r i a m revocare soleb a t Christum, cui crines passi et direpti erant. Simili cogitatione et sensu
S. Congregatio Bituum
355
ducta, vultum et vestes etiam maculis deprimebat, ut, n o n m u n d o et
hominibus, sed Deo et Domino nostro Iesu Christo unice placeret.
Sanctorum vitas assidua lectione ac meditatione percurrens, maxime
delectabatur in gestis sanctae Veronicae de Iulianis, sancti Iosephi a
Cupertino et sanctae Rosae Limanae. Q u a d a m die s a g u m induta, lumbos fune praecincta et Crucifixi simulacrum gestans, occurrit matri
eique dicit se ad virtutem Rosae Limanae i m i t a n d a m vehementer incitari a t q u e in eius fidem et clientelam se conferre, ut t u t u m in periculis inveniret refugium. P a t e n t i b u s hisce signis vitae exterioris facile
excogitavit aliquam religiosam Familiam ingredi, probe sciens quod, ad
perfectionem adipiscendam, ingens in secessu subsidium positum est.
Deus t a m e n aliter disposuit. Tunc, a n n u e n t e genitrice, castitatis, paupertatis et obedientiae votis se P h i l u m e n a obstrinxit a t q u e in perpet u u m se Deo devovit. Quae quidem vota p r i t a t i m emissa, deinceps
eius conscientiae moderator, Dominicus Ramaschiello, postea Episcopus
S Agatae Gothorum, publice ac rite suscepit in templo S. Matthaei
Apostoli. Per fidelem votorum observantiam alacri cursu ad vitae perfectionem et caritatem in Deum intendebat pia Virgo quindecim a n n o s
t a n t u m agens; sed illico, tumore ossi in sinistra eius gena suborto et
crescente, ita tota ipsius facies intumuit, ut operationem chirurgicam
subire debuerit q u a m , forti animo, absque ullo questu, sustinuit, in
Christi simulacrum e cruce pendentis oculis defixis. De accepto sanationis beneficio m e m o r et grata, statim ecclesiam adivit et preces coram
SSmo S a c r a m e n t o in gratiarum actione fundere festinavit. Eius virtus
etiam resplenduit, labore assiduo et quotidiano, adsistens fratri s¿io
sacerdoti aegrotanti Vincentio, donec hic, sacramentis Ecclesiae refectus et sororis caritate recreatus, animam exhalavit. Mox ipsa Philumena, sontico morbo correpta, q u u m nec medici etiam peritissimi, nec
remedia praescripta, nec balnea, marina Neapoli sumpta, aliquem salut a r e m effectum obtinerent, inter vehementes cruciatus levamen et solatium caeleste experiebatur a frequenti sacri Convivii communione.
Biennio post, q u u m diutinus et fastidiosus m o r b u s p a u l u m remisisset,
t u m studio perfectionis, t u m pietate, q u a m inde a teneris a n n i s erga
seraphicum P a t r e m Franciscum ferebatur, Dei F a m u l a permota, Tertio
Ordini franciscali n o m e n dedit, ut, ad humilem Christi eiusque servi
fidelis Francisci sequelam, t e r r e n a despicere, caelestia acquirere et in
amore et amplexu sanctae crucis, omnia, ad patriam peregrinanti adversa,
superare contenderet. Seraphico ideo poenitentiae habitu induta, exempla
sibi proposita usque ad mortem s t u d u i t referre et feliciter expressit per
maiorem r e r u m fluxarum contemptum, animi corporisque candorem,
356
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
vitam p a e n i t e n t e m et varia caritatis opera. Interim parenti, lenta paralysi
affecto et in lecto decumbenti, per t r i e n n i u m et ultra sine intermissione, veluti angelus, adstitit, atque intirma infirmum et patiens patient e m omnigenis modis u s q u e ad ipsius obitum consolari sategit. T a n d e m
P h i l u m e n a , gravibus et Ipsa ac diuturnis laboribus et morbis fracta et
vexata, d u m fervido orandi studio a t q u e effusiore in Deum pietate,
n e c n o n peculiari in Deiparam Virginem aliosque sanctos Gaelites devotionis affectu plena, aftlictae carni levamen afferebat et spiritualem
q u a n d a m dulcedinem degustabat, in aetate a d h u c fiorente, ob v e h e mentiorem inveterati morbi vim ad extremum deducta, Nuceriae Pagan o r u m , die 12 decembris a n n o 1864, obdormivit in Domino. Licet vita
Servae Dei, in suo brevi cursu, t o t a fuerit abscondita cum Christo in
Deo, eiusque virtutes in templo et inter domesticos parietes potissimum
d u x e r i n t , t u m ex indole puellae, a m u n d o p r o r s u s alienae, ne contaminaretur, t u m ex gravibus et fere continuis infirmitatibus, q u i b u s ipsa
et consanguinei sui afflictabantur, nihilominus ad exteros et ad suos
praecipue concives eius sanctitatis fama devenit. Post eius vero pretios u m obitum, per frequentiam fidelium ad sepulcrum, per vitae narrationem et lectionem, per i m a g i n u m requisitionem et distributionem,
accedentibus q u o q u e signis et prodigiis, q u a e a Deo p a t r a t a ferebantur
ob interventum eius servae fidelis, haec ipsa sanctitatis fama magis
in dies clara et diffusa invaluit, et usque in praesens florida viget in
civitate et dioecesibus Nucerina P a g a n o r u m , Salernitana, Neapolitana,
aliisque locis. Eapropter Processu Ordinario Informativo super eadem
fama constructo et ad Sacram R i t u u m Congregationem transmisso,
q u u m , servato iuris ordine, et peracta revisione scriptorum, ornnia in
p r o m p t u essent, ut ad ulteriora procedi possit, instante a d m o d u m
Rev. P. Francisco M. Paolini, Ordinis F r a t r u m Minorum et h u i u s Causae Postulatore, attentisque litteris postulatoriis complurium R m o r u m
Archiepiscoporum et Episcoporum, necnon canonicorum, parochorum,
religiosorum ac piarum Congregationum u t r i u s q u e sexus, praesertim
dioecesium Nuceriae P a g a n o r u m , Salernitanae et Neapolitanae, alior u m q u e virorum et mulierum illustrium, rogante etiam R m o P. Seraphino Cimino, ministro generali Ordinis F r a t r u m Minorum, suo et totius
Ordinis nomine, Eftlus et R m u s D n u s Cardinalis Vincentius Vannutelli,
Episcopus Ostiensis et P r a e n e s t i n u s , decanus sacri Collegii et eiusdem
Causae P o n e n s seu Relator, in Ordinario s a c r o r u m r i t u u m Congregationis Coetu, subsignata die ad Vaticanas aedes c o a d u n a t o , sequens
d u b i u m discutiendum p r o p o s u i t : An signanda sit Commissio Introductionis Causae in casu ad effectum de quo agitur? Et Emi ac Rmi P a t r e s
S. Congregatio Bituum
357
sacris tuendis ritibus praepositi, post relationem ipsius Emi Ponentis,
audito, tum voce t u m scripto, R. P. D. Angelo Mariani, Fidei promotore generali, o m n i b u s accurate perpensis, rescribendum c e n s u e r u n t :
Signandam esse
Commissionem Introductionis Causae, si Sanctissimo placuerit. Die 22 iulii, a n n o 1919.
Facta p o s t m o d u m de his Sanctissimo Domino nostro Benedicto
P a p a e XV per infrascriptum Cardinalem sacrae Rituum Congregationi
Praefectum relatione, Sanctitas S u a Rescriptum eiusdem. Sacrae Congregationis r a t u m h a b e n s , propria m a n u signare dignata est Commissionem Introductionis Causae Beatificationis et Canonizationis Servae
Dei Philumenae I o a n n a e Genovese, e Tertio Ordine S. Francisci, die 23,
eisdem mense et anno.
83 A. CARD. Vico, Ep. Portuen. et S. Rufinae,
S. R. C. Praefectus.
L. % S.
Alexander
Verde,
Secretarius.
358
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
ACTA
TRIBUNALIUM
SACRA ROMANA ROTA
ARGENTINEN.
NULLITATIS
Benedicto
anno
quinto,
Decanus,
PP.
MATRIMONII
XV feliciter
(LEICHTER-KERN)
regnante, Pontificatus
die 1.8 novembris 1918, BR. PP. DD.
Ponens,
Maximus
Massimi
et
Iulius
Dominationis
Suae
Guilelmus Sebastianelli,
Grazioli,
Auditores
de
turno, in causa Argentinen. - Nullitatis matrimonii, inter A n n a m Kern,
actricem,
tum
repraesentatam
Sac.
per
legitimum
procuratorem
ex
Alphium D'Agata, advocatum, et Maximilianum
veniente
et
disceptante
officio,
sequentem
in
tulerunt
causa
Brno
definitivam
Substituto
officio
deputa-
Leichter, inter-
Defensoris
vinculi
ex
sententiam.
A n n a Kern, catholica, illicitis indulgens amoribus, filium h a b u i t a
Maximiliano Leichter, l u t h e r a n o . Cum deinde r u r s u s u t e r u m gestasset,
a fratre fuit derelicta et ab aedibus alienata. Quare, ut sibi ac proli
consuleret, coacta est cum amasio maritale vinculum inire per ritum
civilem die 30 ianuarii anni 1902 in civitate Muelheusen, spem fovens
contrahendi postea coram Ecclesia. Illic t a m e n iurgia et contentiones
vitam c o m m u n e m a g i t a r u n t , quibus post decennium finis impositus
fuit per divortium, a civili magistratu o b t e n t u m die I decembris 1912.
Mulier, s u a e libertati restituta, die 2 februarii 1914 nuptias pariter
civiles contraxit cum I o a n n e Bulker, viro catholico. Cupiens praeterea
cum eodem m a t r i m o n i u m q u o q u e ecclesiasticum celebrare, a Curia
Argentinensi petiit declarationem nullitatis prioris sui coniugii initi
cum M. Leichter. Processu ad n o r m a m iuris instructo, die 30 iunii 1915
sententia prodiit actrici favorabilis, a q u a , appellatione interposita a
vinculi vindice a p u d iudices Metenses, qui, vi indulti apostolici diei
10 iunii 1910, T r i b u n a l secundae instantiae constituebant, isti matrimon i u m validum declararunt. P r i m a e et secundae instantiae dissentientib u s iudicibus, actrix ad H. S. Auditorium provocavit, et hodie tertio
causa proponitur disceptanda sub a s s u e t a formula dubii : An constet de
nullitate matrimonii in casu%
a
S. Bomana Bota
359
Ius quod spectat. - Concilium Tridentinum, in cap. I, sess. XIV, De
reform, matrim., decrevit irrita et invalida esse matrimonia, q u a e n o n
c o n t r a h e r e n t u r coram parocho et d u o b u s a u t tribus testibus : decernens
insuper ut conciliaris dispositio « in u n a q u a q u e paroecia suum r o b u r
« post triginta dies habere incipiat, a die primae publicationis in eadem
« p a r o e c i a factae n u m e r a n d o s ». In locis itaque in q u i b u s non est prom u l g a t u m Tridentinum valet matrimonium q u a c u m q u e forma celebretur, d u m m o d o adfuerit c o n s e n s u s ; m a t r i m o n i u m enim facit p a r t i u m
consensus, qui nulla h u m a n a auctoritate, neque ecclesiastica, neque
civili, suppleri valet (Codex Iuris Canonici, can. 1081, § 1). Quaestio
a u t e m institui potest an in iisdem locis contrahentes m a t r i m o n i u m ,
quod vocant, civile, valide contrahant. Ratio dubitandi ex eo petenda
est quod Ecclesia huiusmodi matrimonia constanter reprobaverit. E m u s
Gasparri quaestioni respondet distinguendo: « Si partes - ait - habiles
« s u n t iuxta Ecclesiae leges et actum civilem ponentes ante m a t r i m o « nium coram Ecclesia, intenderint v e r u m matrimonium, actus civilis
« est verum matrimonium, non quia lex civilis servata est, sed quia
« nihil deest iuxta Ecclesiae legislationem necessarium ad matrimonii
« validitatem » (De matrimonio, n. 1526, edit. 3 ). E a d e m h a b e t Wernz :
« Contrahentes sponsi, sive catholici, sive acatholici baptizati, qui lege
« tridentina non s u n t adstricti in mere civili matrimonii celebratione,
« etsi illicitum, tamen validum ineunt m a t r i m o n i u m , d u m m o d o inten« tionem h a b e a n t verum contrahendi matrimonium, neque aliud obstet
« canonicum impedimentum : at si civilem t a n t u m velint performare
« caeremoniam, q u a m ex ipsorum intentione s e q u a t u r in Ecclesia coram
« ministro cultus verus contractus matrimonialis, religiose celebrandus,
« o m n i valore caret m a t r i m o n i u m civile» (Ius Decret., IV, n. 207). Canonistis c o n s o n a n t Moralistae, q u o r u m princeps, in s u a Summ, theol, mor.,
p. III, n. 443, not. I, haec scribit: « Q u a m o b r e m si. ubi m a t r i m o n i u m
« valide contrahitur, et alter ex eis i n t e n d a n t civilem d u m t a x a t ritum
« peragere (quod est p r a e s u m e n d u m , quia matrimonium graviter illicite t u m foret) hoc ne intelligi quidem potest ». H a n c doctrinam sequutum
fuit nostrum Tribunal in Colonien., 27 augusti 1910, coram P e r s i a n i ; in
Argentinen., 23 februarii 1912, coram Heiner; in Colonien., 10 iunii 1912,
coram Mori, etc.
a
Ad rite vero cognoscendum q u o d n a m fuerit praecise obiectum
voluntatis contraentium in ritu civili peragendo, an nempe m e r a caeremonia vel verum m a t r i m o n i u m , perpendere necesse est personarum,
loci ac temporis circumstantias. Ita si a g a t u r de catholicis, qui sua
munera religiosa i m p l e n t , p r a e s u m e n d u m est volitum fuisse t a n t u m
360
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium- Officiale
ritum civilem prouti talem, n o n vero m a t r i m o n i u m ; tales enim catholicos catholice operari c e n s e n d u m est. A fortiori valet haec praesumptio si consuetudo adest ut coram magistratu m e r a t a n t u m caeremonia
peragatur, et postea in ecclesia m a t r i m o n i u m celebretur; quilibet enim
praesumitur sese conformari consuetudini loci, ubi agit. Cohaerenter ad
haec S. C. Concilii, die 12 augusti 1882, nullum declaravit matrimonium initum Londini a q u a d a m Maria catholica cum quodam P a u l o
graeco-schismatico. Q u a m decisionem referens Card. Gasparri, in opere
cit., n. 906, haec a d n o t a t : « Petitio nullitatis pluribus innitebatur capi« tibus, sed p u t a m u s rationem decidendi h a n c fuisse. Maria scilicet
« coram magistrati civili vulgo Registras n o n intendit verum matrimo« nium, sed sponsalia. Id s u a d e b a t u r ex eo q u o d in Gallia, ex consueta
« catholica educatione receptisque m o r i b u s , omnes retinent civilem a c t u m
« n o n esse v e r u m m a t r i m o n i u m , uti iudex Parisiensis t e s t a b i t u r , et
« p r a e t e r e a id satis p r o b a b a t u r ex depositione t u m Mariae, tum etiam
« Pauli, q u a m alii quoque testes confiraiabant ».
Modo ad faôtum.- Cl. Wernz (loc. cit., n. 163 in fine) animadvertit
in aliquibus regionibus, q u a m ipse enumerat, iampridem a fide catholica alienis, postea sive per expressam publicationem, sive per longevam
observantiam caput Tametsi in aliqua parochia publicatum fuisse, ut
accidit Argentorati inde a tempore Ludovici XIV, Baltimorae, Berolini
et .in cimiate Muelheusen, q u i b u s t a m e n in locis « soli Catholici lege
« irritante Concilii Tridentini l i g a b a n t u r ; i m m u n e s vero erant omnes
« a c a t h o l i c i baptizati, etiamsi cum parte catholica c o n t r a h e r e n t mixtum
« m a t r i m o n i u m ». Notandum ulterius est in Germania catholicorum
opinionem esse c o m m u n e m , m a t r i m o n i u m mere civile n o n esse verum
et proprie dictum m a t r i m o n i u m in sensu christiano. Hoc asseritur et
fuse p r o b a t u r in Argentinen., 23 februarii 1912. Quod intelligendum est
n o n solum de matrimoniis, q u a e a catholicis c o n t r a h u n t u r , sed de
matrimoniis quoque mixtis: quidquid enim sit de p a r t e acatholica, pars
catholica in iisdem adiunctis invenitur ac catholici o m n e s ; q u a e proinde,
si suis officiis satisfaciat, nulla ratio est ob q u a m , q u o a d eius consensum,
iudex n o n debeat uti normis c o m m u n i b u s pro matrimoniis catholicor u m . Hoc t e n u e r u n t iudices primae instantiae, in q u a legitur « esse
« populo christiano p e r s u a s u m . . . contractum civilem n o n esse matri« m o n i u m validum » : et t e s t a t u r p a r o c h u s Holb a iudicibus eiusdem
instantiae e x c u s s u s : « A mon avis - ait - cette idée de la nécessité d'un
« mariage catholique est l'opinion générale p a r m i nos gens. Dans ma
« paroisse j ' a i beaucoup de mariages mixtes clandestins, et les catho-
S. Bomana Bota
361
« liques sont tous très étonnés q u a n d je leur dis que leurs mariages
« mixtes clandestins peuvent être valides ».
Neque contrarium evincunt verba, q u a e leguntur in epistola S. U. I.
Archiepiscopo Colonien, diei 2 iulii 1892: « P r a e s u m p t i o stat n o n pro
« nullitate, imo vero pro validitate u t r o r u m q u e m a t r i m o n i o r u m (i. e.
« mixtorum, sive civiliter, sive coram ministro acatholico clandestine
« contractorum), q u a e ibidem a iure tridentino e x i m u n t u r » . E t e n i m
1) dicendum S. Congregationem m e m o r a t a declaratione nulli respondisse
quaestioni, q u a e fuerit sibi ab Archiepiscopo Coloniensi proposita, eamque declarationem in ea parte epistolae reperiri, in q u a praefatum
Archiepiscopum monet deterrendos esse fideles ne matrimonia mixta
celebrent ; proinde n o n agitur de vera ac proprie dicta decisione iuri"
dica. Nec 2) S. U. Inquisitio absolute omnino statuit in dubio semper
s t a n d u m esse pro validitate m a t r i m o n i o r u m mixtorum, q u a e fuerint
civiliter contracta. Etenim post relata verba legitur « et in casibus dif« facilioribus r e c u r r e n d u m ad S. Sedem », quod inutiliter a d d i t u m fuisset si semper in dubio pro validitate dictorum matrimoniorum s t a n d u m
esset. P r a e t e r e u n d u m tandem non est quod citata declaratio ad summum respiceret et valeret pro Archidiocesi Coloniensi, attento quod in
hac Archidioecesi, sicut et in dioecesibus Trevirensi, P a d e r b o r n e n s i et
Monasteriensi, ex dispositione Pii VIII, diei 25 martii anni 1830, permissum fuerit, ut matrimonia mixta non reservata forma tridentina contrahi
deinceps valide possent, u n d e p r a e s u m p t i o oriri potuit catholicos in
genere rescire matrimonium q u a n d o q u e , seu certis in r e r u m adiunctis
valere etiam coram Deo, etsi in facie Ecclesiae non fuerit celebratum.
Hisce prae oculis habitis, p r a e s u m e n d u m est Annam Kern voluisse
coram magistratu civili m e r a m caeremoniam peragere, n a m catholica
erat, nec officia religionis negligebat; p a r o c h u s enim t e s t a t u r : « Iis
« (Anna Kern et I. Bulker) accomplissent leurs devoirs de chrétiens
« a u t a n t qu'ils peuvent le faire ».
Praesumptioni favent acta processualia. Etenim actrix in suo libello
introductivo declarat: « Quoique n o u s cohabitions, je n'ai j a m a i s con« sidéré ce mariage comme valide, et aussi après le mariage civil ».
Quare sponsum perducere volebat ad matrimonium coram Ecclesia
celebrandum. « J'essayais d'amener m o n mari à faire bénir notre mariage
« à l'Eglise catholique, mais sans a u c u n succès ». Quod confirmat in
depositione iurata coram iudice. Ait enim : « Je savais que le mariage
« civil ne suffisait pas pour constituer un mariage valide... Je lui (i. e.
« Leichter) ai dit que ce n'était p a s bien de vivre ensemble de cette
« m a n i è r e , si nous ne n o u s m a r i o n s p a s à l'Eglise. Je croyais toujours
ü
362
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
« p o u v o i r encore l'amener à le faire: mais lui se moquait de moi ».
Fidem praebendam esse mulieris depositioni affirmat parochus, qui ad
q u a e s i t u m : « T e n e z - v o u s dignes de foi Monsieur Burckel et A n n a
« Kern », respondit : « Oui je les crois dignes de foi ; car ils auraient
«facilement pu donner des réponses plus f a v o r a b l e s » .
Depositio actricis firmatur a testibus. Ita praefatus p a r o c h u s ait:
« J'avais vraiment l'impression que, dès les commencements, elle (Anna)
« était vraiment persuadée d'elle-même que son mariage civil n'était
« v a l i d e » . Andreas a u t e m Glotz, i n t e r r o g a t u s : « Etes-vous personnelle« ment convaincu q u ' A n n a Kern a considéré comme invalide devant
« Dieu son mariage contracté à la mairie? », respondit: « Oui ». His acced u n t d u a e mulieres ab actrice adductae. P r i m a , i. e. E m m a DienerStoekli, haec h a b e t : « Q u a n d ils avaient des disputes, Madame Kern
« d i s a i t souvent à son m a r i : " Je suis libre, je puis de nouveau te quit« ter „ ». Altera autem, i. e. Lina Meier: « Q u a n d ils se disputaient,
« M a d a m e Kern disait souvent à son mari, qu'elle pouvait de nouveau
« l e quitter, puisque elle n'était pas mariée à l'Eglise». Iamvero ratio
ab A n n a adducta, ob q u a m poterat a Maximiliano divertere, nullam
vim haberet, si sponsa putasset contractu civili cum eo inito v e r u m
m a t r i m o n i u m contraxisse.
Opponit Rev. Substitutus vinculi defensoris, quod dubitari potest an
a n n o 1912, « quo civile foedus cum Maximiliano Leichter Anna con« traxit, illa revera h a n c opinionem h a b u e r i t ». At concedimus praefatas
depositiones, in se t a n t u m inspectas, n o n p r o b a r e voluntatem actricis
tempore quo civiliter nupserit; at d e n e g a n d u m n o n est quod, inspectis
iis, q u a e matrimonium s u b s e q u u t a fuerunt, iure meritoque deduci potest,
q u a e n a m fuerit ipsius actricis mens in matrimonii celebratione.
Obiicitur deinde incredibile fere esse A n n a m m a t r i m o n i u m civile
nullum reputasse et per integros decem a n n o s cum viro cohabitasse,
n o n o b s t a n t i b u s verberibus, aliisque vexationibus, q u i b u s s u b i c i e b a t u r .
At haec omnia nec probant, nec p r a e s u m e r e faciunt Annam retinuisse
validum contractum civilem. Etenim ipsa, a fratre derelicta et e domo
expulsa, censuit n o n posse aliter suae egestati consulere, quam cum
proprio amasio i n s t a u r a r e cohabitationem, q u a e , si ritu civili t a n t u m ,
n o n a u t e m ecclesiastico, inita fuit, hoc unice a viri reluctantia repeti
debet, uti s u p r a dictum est.
Post haec inutiliter p r o r s u s affirmatur A n n a m Kern laborasse errore
iuris circa validitatem matrimonii civilis, qui error nec opponitur consensui matrimoniali, nec nuptias irritat. Nam matrimonium in specie
invalidum et nullum dici debet n o n ex errore iuris, quo Anna labora-
S. Bomana Bofa
363
bat, sed ex pluribus circumstantiis, quae, insimul iunctae, d e m o n s t r a n t
non adfuisse c o n s e n s u m maritalem.
Quibus o m n i b u s rite diligenterque perpensis, Nos infrascripti Audi
tores de t u r n o , pro Tribunali sedentes et solum Deum prae oculis
habentes, Christi nomine invocato, decernimus, declaramus et definitive sententiamus constare de matrimonii nullitate in casu.
Ita p r o n u n c i a m u s , m a n d a n t e s Ordinariis locorum et ministris tribunalium, ad quos spectat, ut exsecutioni m a n d e n t h a n c nostram definitivam sententiam, et adversus reluctantes procedant ad n o r m a m sacror u m C a n o n u m et praesertim cap. 3, sess. XXV, De reform., Concilii
Tridentini, iis adhibitis exsecutivis et coercitivis mediis, quae magis
efficacia et o p p o r t u n a pro rerum adiunctis exstitura sint.
Romae, in sede Tribunalis S. R. Rotae, 18 novembris 1918.
Guilelmus Sebastianeiii, Decanus, Ponens.
Maximus Massimi.
Iulius Grazioli.
L. © S .
Ex Cancellaria, die 30 decembris 1918.
Sac. T. Tani, Notarius.
364
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
DIARIUM ROMANAE CURIAE
SACRA CONGREGAZIONE DEI RITI
La mattina di martedì 8 luglio 1919, nel Palazzo Apostolico Vaticano, si
è tenuta la Congregazione dei Sacri Riti Preparatoria, nella quale, con l'intervento degli Emi e Rmi Signori Cardinali e col voto dei Rmi Prelati e dei Consultori teologi componenti la medesima, si è discusso il dubbio intorno al martirio, la causa del martirio e i segni o miracoli dei Servi di Dio Carlo Luanga,
Mattia Marumba e Compagni, uccisi, come si asserisce, in odio alla Fede nelPOuganda, nel Vicariato Apostolico di Victoria-Nyanza.
Martedì 22 luglio 1919, nel Palazzo Apostolico Vaticano, si è tenuta la
Congregazione Ordinaria dei S. Riti, nella quale al giudizio degli Emi e Rmi
Signori Cardinali componenti la medesima, sono state sottoposte le seguenti
materie :
1) introduzione della Causa di beatificazione, ossia dichiarazione del Martirio, dei Servi di Dio Friacrio Tobin da Kilkenne e Giovanni Battista Dowdall da Ultonia, dei Minori Cappuccini, uccisi, come si asserisce, in odio alla
Fede in Irlanda;
2) introduzione" della Causa di beatificazione e canonizzazione della
Serva di Dio Filomena Giovanna Genovese, Terziaria Francescana;
3) intorno alla revisione degli scritti del Servo di Dio Pietro Casani,
sacerdote professo dei Chierici regolari delle Scuole Pie;
4) intorno alla revisione degli scritti della Serva di Dio Maria Pussepin,
Fondatrice delle Suore della Presentazione di Maria Ssma di Tours;
4) e parimenti intorno alla revisione degli scritti della Serva di Dio
Maria Giuseppa Rossello, Terziaria Francescana, Fondatrice delle Figlie della
Misericordia in Savona.
Martedì 12 agosto 1919, presso T Emo e Rmo Signor Cardinale Gaetano
Bisleti, Ponente della Causa di Beatificazione e Canonizzazione della Ven. Vincenza Cerosa, Confondatrice dell'Istituto delle Suore della Carità in Luere,
diocesi di Brescia, si è tenuta la Congregazione dei Sacri Riti Antipreparatoria, nella quale dai Rmi Prelati Officiali e dai Consultori teologi della medesima, si è discusso il dubbio sopra l'eroismo delle virtù esercitate dalla stessa
Venerabile Serva di Dio.
Diarium Romanae Curiae
365
S. CONGREGAZIONE P E R LA CHIESA ORIENTALE
DIFFIDA
È venuto a notizia di questa S. Congregazione che un certo P. Nicolas,
di rito copto, va raccogliendo elemosine « per gli orfani orientali e per le
chiese distrutte dai turchi ». Si rende noto agli Eccmi Vescovi che il predetto
P. Nicolas è persona del tutto sconosciuta alla S. Congregazione pro Ecclesia
Orientali, nè dalla medesima ha avuto alcuna autorizzazione a questuare.
Qualora però la carità dei buoni i edeli volesse venire in aiuto dei poveri
copti, potranno le Curie rimettere le elemosine raccolte alla Segreteria della
S. Congregazione pro Ecclesia Orientali «(piazza Scossacavalli, 65), la quale,
essendo bene informata delle condizioni di quei cristiani, potrà distribuire i
soccorsi là dove se ne sente maggiore il bisogno.
SEGRETERIA
DI
STATO
NOMINE
Con biglietti della Segreteria di Stato il Santo Padre si è degnato di
nominare:
.
30
luglio
»
»
»
»
1
agosto
»
>>
22
»
1919. L'Eino signor Cardinale Gaetano Bisleti, Protettore della
Congregazione delle Umili Figlie del Monte Calvario.
»
L' Emo signor Cardinale Oreste Giorgi, Protettore della Congregazione delle Figlie Povere di S. Giuseppe Calasanzio.
»
Il Revmo P. Luigi Bondini, segretario generale dei Minori
Conventuali, Consultore della Sacra Congregazione del Concilio.
»
L'Eöio signor Cardinale Andrea Frühwirth, Protettore dell'Istituto delle Suore di Sant'Agnese, che hanno
la Casa Madre a Fond du Lac.
»
L'Emo signor Cardinale Donato Sbarretti, Protettore dell'Istituto delle Suore di Carità di Halifax.
»
Il Revmo P. Augusto Sordet, Redentorista, Consultore della
Sacra Congregazione dei Religiosi.
366
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
Con Brevi Apostolici il Santo Padre si è degnato di nominare :
Protonotari apostolici ad instar participantium :
20
22
luglio
»
30
»
1919. Mons. Alessandro Mac Kintosh, della diocesi di Argyll.
-»
Mons. Patrizio Morris, dell'archidioeesi di S. Andrea ed
Edimburgo.
»
Mons. Tommaso Alessio, dell'archidioeesi di Benevento.
Prelati Domestici di S. S.:
16 maggio 1919. Mons. Pietro M. Cauley, della diocesi di Erie.
29 luglio
»
Mons. Giuseppe Stillemans, residente a New York.
1 agosto
»
Mons. Giuseppe Stambulie, corepiscopo del Patriarcato Antiocheno dei Siri.
»
»
»
»
»
»
»
»
»
m •
y
Mons. Giuseppe Giorgi, corepisc. del medesimo Patriarcato.
Mons. Efrem Hicari, corepisc. del medesimo Patriarcato.
Mons. Raffaele Gibri, corepisc. del medesimo Patriarcato.
ONORIFICENZE
Con Brevi Apostolici il Santo Padre si è degnato di conferire le seguenti
morificenze :
La
1
agosto
Commenda dell'Ordine Piano:
1919. Al sig. Giulio De Galarza y Perez Castañeda, conte di Galarza, Ministro di Spagna nel Perù.
La Commenda con placca dell'Ordine di S. Gregorio Magno, classe civile:
24
2
luglio
agosto
1919. Al sig. Antonio Cordes, della diocesi di Paderborn.
»
Al sig. Maurizio Guglielmo Yan Vollenhoven, Ministro di
Olanda a Bruxelles.
La Commenda dell'Ordine di S. Gregorio Magno, classe civile:
4
agosto
1919. Al sig. cav. Ernesto Soenens, dell'archidioeesi di Malines.
Il Cavalierato dell'Ordine di S. Gregorio Magno, classe civile:
24
25
31
luglio
»
»
1919. Al sig. Edoardo Isphording, della diocesi di Paderborn.
» Al sig. Enrico Ludovico Pietro Agostino Berends, della
diocesi di Breda.
»
Al sig. Guglielmo Adriano Beukers, della dioc. di Harlem.
Diarium Romanae Curiae
367
fi Cavalierato dell'Ordine di S. Gregorio Magno, classe militare:
29
luglio
1919. Al sig. Alfredo Giuseppe Radelet, capitano comandante dell'esercito Belga.
La Gran Croce dell'Ordine di S. Silvestro Papa:
7
agosto
1919. Al sig. dott. avv. Michele Perea, dell'archid, di Montevideo.
La Commenda dell'Ordine di S. Silvestro Papa:
28
luglio
9
agosto
1919. Al sig. Gonzalo Saverio DAlmeida Garret, della diocesi di
Portalegre.
"
»
Al sig. Antonio Dreesmann, dell'archidiocesi di Utrecht.
Il Cavalierato dell'Ordine di S. Silvestro Papa:
11
giugno 1919. Al sig. Giulio Peruzzi, dell'archidiocesi di Firenze.
MAGGIORDOMATO DI SUA SANTITÀ
Con Biglietti di S. E. Rina Mons. Maggiordomo, il Santo Padre si è degnato
di nominare:
Camerieri Segreti soprannumerari di & £. :
30 settembre 1918. Mons. Francesco Salesio M atwykiewicz, della diocesi di
Prem i si ia.
29 gennaio 1919. Mons. Stefano Skoczinski, della diocesi di Cracovia.
7 giugno
»
Mons. Ignazio Klopotowski, della diocesi di Lublino.
26 luglio
»
Mons. Pietro Giurazza, della diocesi di S. Angelo de' Lombardi e Bisaccia.
29
»
»
Mons. Edoardo Quaranta, della diocesi di Montecassino.
»
»
»
Mons. Pietro Paolo Ceratto, della diocesi di Cuneo.
»
»
»
Mons. Ermenegildo Pellegrinetti, dell'archidiocesi di Lucca.
1 agosto
»
Mons. Mlippo Monti, della diocesi di Bergamo.
4
»
»
Mons. Giacinto Piñeiro y Soto, dell'archidiocesi di S. Giacomo di Compostella.
7
»
»
Mons. Ambrogio Martínez Lozano, della diocesi di Cadice.
»
»
»
Mons. Antonio Vilaplana y Forcado, della diocesi di Vich.
»
»
»
Mons. Giovanni Rogers, dell'archidiocesi di S. Francisco
in California.
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
368
1
19
»
»
agosto
»
»
»
1919.
»
»
»
Mons.
Mons.
Mons.
Mons.
23
»
»
»
»
»
»
»
»
»
»
»
Mons.
Mons.
Mons.
Mons.
Filippo O' Ryan, della medesima archidiocesi.
Riccardo Bartoloni, dell'archidioeesi di Firenze.
Enrico Infalt, della diocesi di Lussemburgo.
Stanislao Adamski, dell'archidioeesi di Gnesna e
Posnania.
Nehmatalla Tohmé, delFarchid. Maronita di Cipro.
Nehmatalla Asmar, della medesima archidiocesi.
Nehmatalla Aad, della medesima archidiocesi.
Giuseppe Hayek, della medesima archidiocesi.
Camerieri d'onore in abito paonazzo di S. S.:
29 gennaio 1919. Mons. Rodolfo Wimmer, dell'archidioeesi di Vienna.
»
»
»
Mons. Ferdinando Heinz, della medesima archidiocesi.
24 aprile
»
Mons. Gonçalo Casimiro Nogueira, del Patriarcato di Lisbona.
19 maggio
»
Mons. Federico Pesendorfer, della diocesi di Linz.
»
»
»
Mons. Enrico Binder, della medesima diocesi.
9 agosto
»
Mons. Baldassare Hofer, della diocesi di Secovia.
»
»
»
Mons. Mariano Castel y Moya, della diocesi di Teruel.
NECROLOGIO
31
luglio
14 agosto
24
»
1919. Mons. Domenico Gasparo Lancia di Brolo, arcivescovo di
Monreale.
»
Mons. Romolo Molaroni, vescovo di Macerata.
»
Mons. Vincenzo Tasso, vescovo di Aosta.
Mons. Efrem Giesen, vescovo titolare di Palto, Vicario Apostolico dello Scian-ton settentrionale (Cina).
Annus XI - Vol. XI
Num. 11
1 0ctoferisLÌ91&
ACTA APOSTOLICAE SEDIS
COMMENTARIUM OFFICIALE
ACTA BENEDICTI PP. XV
LITTERAE
APOSTOLICAE
I
RESTITUITUR
ECCLESIA
SANCTAE
IUSTINAE, PATAVII
SITA,
IN
ABBATIAM
BENE-
DICTINAM.
B E N E D I C T U S P P . XV
Ad perpetuam rei memoriam. — Inclyta Benedicti Patris familia
iugiter per saecula de religione non m i n u s q u a m de civili societate
optime merita est. Dum enim Benedicti alumni Evangelii l u m e n in
E u r o p a m fere universam provexerunt, in Ordinis illius coenobiis, veluti
munitissimis in arcibus, media praesertim aetate, inter bella et t u m u l t u s ,
a b a r b a r o r u m incursionibus liberales omne genus artes t u t u m obtinuer u n t asylum. Celeberrima plura e n u m e r a n t u r coenobia benedictina,
a t q u e haec inter eminet vetustissimum monasterium ad sanctae Iustinae,
Patavii conditum, de quo iam inde a saeculo VII fit mentio. Ab Hungaris, Italiam v a s t a n t i b u s , c o m b u s t u m et saeculo x denuo exstructum,
ad splendoris apicem pervenit saeculo xv, cum idem monasterium,
auspice venerabili Ludovico Barbo, postea episcopo Tarvisino, incunabulum fuit m a g n a e reformationis Benedictinae in Italia, ex q u a originem
duxit Congregatio a sancta I u s t i n a t u n c n u n c u p a t a . H a n c quidem Congregationem, postea Casinensem appellatam, rec. me. predecessor Noster
Eugenius P a p a IV pluribus privilegiis auxit. Continens monasterio, erecto
saeculo xvi, surrexit ingens basilica, molis amplitudine non m i n u s q u a m
artis o p e r u m decore miranda, q u a e inter m a i o r a Christianitatis templa
merito recensetur. I p s a in basilica s u m m a cum veneratione a s s e r v a n t u r
m u l t o r u m s a n c t o r u m corpora, potissimum illud sancti Prosdocimi, primi
episcopi Patavini, necnon corpus sanctae Iustinae virginis ac martyris,
ACTA, vol. XI, n. 11. - 1-10-919.
35
370
Acta Apostolicae Sedis - Commenta/Hum Officiale
ecclesiae enunciatae titularis. Attamen, a n n o MDGGLXXXVII, monasterium
illud, o m n i b u s artis et scientiae thesauris, q u i b u s refertum erat, per
nefas spoliatum fuit, deturbatique ab eo monachi ad nostra usque tempora ad pristinam sedem redire n u n q u a m p o t u e r u n t . Quare n o n sine
m a g n a laetitia accepimus abbatiam ad sanctae Iustinae, Patavii, cui
novissimis annis a n i m a r u m c u r a addita erat, opera potissimum episcopi
hodierni Patavini et-parochi Panzoni, praelati Nostri domestici, mox
de integro iri i n s t a u r a t a m ; c u m q u e Nobis efflagitatum sit, ut instaurationem ipsam s u p r e m a Nostra auctoritate sancire dignaremur; Nos,
quibus nihil antiquius est, q u a m ut ipsum m o n u m e n t u m , o m n i b u s n o m i n i b u s venerandum, ad pristinum decus r e v o c e t u r ; motu proprio ac certa
scientia et m a t u r a deliberatione Nostris deque Apostolicae Nostrae potestatis plenitudine, praesentium vi, p e r p e t u u m q u e in modum haec, quae
infra scripta sunt, d e c e r n i m u s : Ï. Basilicam ad sanctae Iustinae, Patavii,
committimus Congregationi Benedictinae Casinensi primaevae observantiae, ut in ipsa constituatur religiosa familia, cui a n i m a r u m etiam cura
concreditur. - II. A p p r o b a m u s et confirmamus,'auctoritate Nostra Apostolica, conventionem idcirco initam inter episcopum P a t a v i n u m atque
enunciatae Congregationis Generalem Abbatem. - III. Nova religiosa
familia o m n i b u s et singulis iuribus ac privilegiis g a u d e a t quibus vetus
insignis abbatia fruebatur, exceptis iis privilegiis quae per Codicem
iuris canonici abrogata fortasse sint, iisque iuribus, q u a e praescripta
legitime. - IV. Religiosa ad sanctae Iustinae familia interim aggregetur Com munitati Monasterii a t q u e abbatiae sanctae Mariae Prataleae,
vulgo Fraglia, in agro patavino. H u i u s abbatiae a b b a s titulum obtineat administratoris abbatiae sanctae Iustinae, donec Congregationis
Casinensis superioribus o p p o r t u n u m videatur consilium, constituendi
eam in communitatem sui iuris, s e c u n d u m Ordinis leges regendam. Haec edicimus, s t a t u i m u s , m a n d a m u s , decernentes praesentes Litteras
firmas, validas a t q u e efficaces semper exstare ac p e r m a n e r e , s u o s q u e
plenos a t q u e integros effectus sortiri a t q u e obtinere, dictaeque abbatiae
m o n a c h i s praesentibus ac futuris n u n c et in p o s t e r u m perpetuo suffrag a r i ; sicque rite iudicandum esse ac definiendum, irritumque ex n u n c
et inane fieri, si quidquam secus super his, a q u o q u a m , auctoritate qualibet, scienter vel ignoranter attentari contigerit. Non obstantibus contrariis q u i b u s c u m q u e .
XXII
D a t u m R o m a e a p u d sanctum P e t r u m , sub annulo Piscatoris, die
iunii MCMXIX, Pontificatus Nostri a n n o quinto.
P.
CARD.
GASPARRI,
a Secretis Status.
Acta Benedicti PP. XV
371
II
CATHEDRALIS
ECCLESIA D E R T H U S E N S I S B E A T A E MARIAE
ASSUMPTAE TITULO
AC D I G N I T A T E
BASILICAE
VIRGINIS I N C A E L U M
MINORIS H O N E S T A T U R .
B E N E D I C T U S P P . XV
Ad perpetuam rei memoriam. — Illustriores inter sacras Aedes,
q u a e Hispaniae regiones nobilitant et insigne simul gentis illius religionis studium ac munificentiam late praedicant atque testantur, iure
meritoque accensenda est Cathedralis Ecclesia Derthusensis sub titulo
Beatae Mariae Virginis in caelum Assumptae, tum antiquitate, t u m
molis amplitudine ceterisque artis operibus praestantissima. Siquidem
testimoniis fide dignissimis et constanti traditione fertur, illud templum
ab aevo apostolico claram suam ducere originem. Gothico stylo constructum ac mirifice ornatum in admirationem intuentium renidet.
Constat q u o q u e Sedem Derthusensem, q u a r t o institutam saeculo, praestantibus doctrina ac pietate Praesulibus fuisse h o n e s t a t a m , quos inter
eminet Praedecessor Noster H a d r i a n u s VI, qui Derthusensem titulum
fere ad mortem usque retinuit et privilegia ac peculiaria honoris insignia Derthusensibus Antistitibus perpetuo tribuit. C o m m e m o r a r e etiam
iuvat prae ceteris de Aragoniae Regni successione habitis, celeberrimam
Synodum in Cathedrali Derthusensi Aede fuisse coactam saeculo decimoquinto, ad schisma occidentis legitime definiendum, cui Martini
Papae V rec. me. Nostri Praedecessoris Legatus praefuit S. R. E. cardinalis De Fox, plurimis Catholici Orbis adstantibus episcopis, a b b a tibus, innumeris utriusque cleri praelatis ac sacerdotibus, ac praesente
ipso Aragoniae rege Alphonso quinto. Eodem in templo, quod sanctor u m reliquiis, q u o r u m nonnullae insignes, ditatum est et sacra supellectile refertum a b u n d e , Ordo P a t r u m Canonicorum et clerus divinis
obeundis m u n e r i b u s in exemplum perfunguntur. Accedit celeberrima
laicorum Sodalitas, pluribus a saeculis canonice ibidem erecta sub titulo
SSmae Mariae Virginis a Cingulo, quae primos confratres obtinet Hispaniae Reges et regalis familiae Infantes; q u a e q u e in proprio eiusdem
templi sacello pietatis exercitationes assiduo studio solet peragere et
sollemni p o m p a peculiaria festa celebrare. His fretus, cum venerabilis
frater P e t r u s R o c a m o r a y Garcia, episcopus Derthusensium, Nos supplicibus votis rogaverit,** ut praelaudatae ecclesiae Cathedrali Derthusensi titulum ac privilegia Basilicae Minoris tribuere d i g n a r e m u r ; Nos,
372
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
animo repetentes illustres sacrae illius Aedis memorias, precibus his
a n n u e n d u m ultro libenterque existimavimus. Quae cum ita sint, audito
S. R. E. Cardinali Sacrorum R i t u u m Congregationi Praefecto, apostolica Nostra auctoritate, praesentium vi, p e r p e t u u m q u e in modum, Cathedralem Ecclesiam Derthusensem Deo in h o n o r e m Beatae Mariae Virginis
dicatam, Basilicae Minoris titulo ac dignitate cohonestamus, o m n i b u s
eidem privilegiis atque honorificentiis attributis, q u a e Minoribus Almae
h u i u s Urbis Basilicis de iure competunt. Decernentes praesentes Litteras, firmas, validas atque efficaces semper exstare ac permanere, suosque
plenos atque integros effectus sortiri et obtinere, illisque ad quos spectant sive spectare poterunt, n u n c et in p o s t e r u m perpetuo suffragari :
sicque rite iudicandum esse ac definiendum, i r r i t u m q u e et inane fieri
si secus q u i d q u a m super his, a quovis, auctoritate qualibet, scienter
sive ignoranter attentari contigerit. Non o b s t a n t i b u s contrariis quibuscumque.
D a t u m Romae a p u d sanctum P e t r u m sub annulo Piscatoris, die
XXV iulii MCMXIX, Pontificatus Nostri a n n o quinto.
P.
CARD.
GASPARRI,
a Secretis Status.
III
SANCTUARIUM BUGUBfNUM SANCTI UBALDI EPISCOPI TITULO BASILICAE MINORIS
DECORATUR EIDEMQUE ALIA PRIVILEGIA CONCEDUNTUR.
B E N E D I C T U S P P . XV
Ad perpetuam rei m e m o r i a m . — R o m a n o r u m Pontificum decessorum Nostrorum vestigiis insistentes, celeberrima christiani orbis sanctuaria, a n t i q u a populi religione praestantia, pro re ac tempore, singularibus honoris titulis privilegiisque locupletare satagimus. Iamvero
u n d e c i m o adventantis septembris mensis die, septingentesimus vigesimus quintus sese vertet feliciter a n n u s , ex quo corpus sancti Ubaldi,
E u g u b i n a e civitatis et dioecesis Patroni, n o n sine caelesti quadam designatione, prope ipsam civitatem in montis cacumen t r a n s l a t u m fuit. Non
i g n o r a m u s , hoc diuturni temporis spatio, sanctum P a t r o n u m p a t e r n a
pietate validoque auxilio filios suos fovisse ac protexisse, E u g u b i n o s
n e m p e cives populosque finítimos, a t q u e in eos i n n u m e r a beneficia, t a m
temporalia q u a m spiritualia, effudisse. Sicuti enim relatum est ad Nos,
Acia Benedicti PP. XV
373
de excelso illo vertice virtus eius effulget, potissimum in repellendis
spiritibus i m m u n d i s atque in liberandis a mortis discrimine rabidi canis
vel cuiusvis animalis m o r s u tactis, hominibus, opem ipsius, usque praesentem, implorantibus. Quare n u n q u a m sancto Ubaldo debitae pietatis
gratique animi testimonia defuerunt, a clero et populo tributa^ praeeuntibus episcopis et proceribus urbis. Templum sancto Ubaldo sacrum et
continens coenobium religiosorum, qui v e n e r a n d u m eius corpus fideliter custodiunt et piissime colunt, Magni Duces Urbinatium Eugubinique Gubernatores singulari p r o r s u s munificentia a u x e r u n t , decorarunt. R o m a n o s quoque Pontifices praedecessores Nostros, et in vita et
post obitum sancti Episcopi, singulari eum studio prosecutos esse scimus.
Etenim rec. mem. H o n o r i u s P a p a secundus U b a l d u m , canonicum regularem ex Ordine sancti Augustini, anno reparatae salutis MCXXIX Eugubinae Ecclesiae praefecit e u n d e m q u e auctoritate apostolica episcopum
consecravit; q u e m deinceps a n n o MCXCII Gaelestinus P a p a tertius in sanctorum n u m e r u m retulit. Constat quidem eius sanctuarium, procedente
tempore, plures alios R o m a n o s Pontifices decessores Nostros multis gratiis ac singularibus privilegiis ditare n o n destitisse. P r a e ceteris recensendos esse a r b i t r a m u r Sixtum IV, Leonem X, sanctum Pium V> Clementem XI, Benedictum XIV, P i u m VI et P i u m IX. Meminisse denique
iuvat Pium X, decessorem Nostrum, qui cultor simul et p r o p a g a t o s
devotionis erga s a n c t u m Ubaldum, autographo suo die ix mensis augusti
anni MCMXLI obsignato, Piam Unionem a sancto Ubaldo appellatam, q u a m
venerabilis frater Ioannes Baptista Nasalli-Rocca, t u n c dioecesis E u g u binae n a v u s a t q u e actuosus praesul, sapienti ductus consilio, instituerat,
peculiaribus indulgentiis aliisque privilegiis cohonestare dignatus est.
Pontificum votis et operibus ecclesiastici viri et laici omnis ordinis, tum
ex civitate ac dioecesi Eugubina, t u m ex universa Umbria et ex pluribus Italiae, E u r o p a e a t q u e Americae quoque regionibus, mirifice
responderunt. Hoc testantur devotae peregrinationes, frequens ad sacram e n t a concursus, publicae poenitentiales pompae ac supplicationes, vigiliaeque nocturnae coram Augusto Eucaristiae S a c r a m e n t o publicae venerationi sollemniter proposito. Hoc denique luculenter confirmant conspicua
fidelium d o n a et munificae largitiones pro eodem sanctuario i n s t a u r a n d o
atque amplificando. Et sane, novissimis his annis, corrogata u n d i q u e
stipe, vetustum sanctuarium i n s t a u r a t u m est funditus eximiisque artis
operibus concinne o r n a t u m , cooperantibus F r a t r i b u s Minoribus, qui,
eiusdem sacrae Aedis custodiae addicti, sacra ibidem mysteria religionisque officia ac functiones sollerti diligentia peragunt iugique pietate.
Nunc novo renident splendore quinque alae i m m a n e s q u i b u s constat
374
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
t e m p l u m ; patent fenestrae affabre sculptae cum vitris depictis; sex
novae s u r r e x e r u n t arae, ex q u i b u s eminet altare princeps ex m a r m o r e
c o n s t r u c t u m saeptisque marmoreis m u n i t u m , quod Nos ipsi, quasi singulare Nostrae erga sanctum Ubaldum pietatis itemque perenne monum e n t u m , donavimus. Hoc s u p e r altare eminet aenea pretiosa u r n a , q u a e
corpus, per tot saecula incorruptum, contegit eiusdem sancti Ubaldi,
Ecclesiae Eugubinae Episcopi et P a t r o n i praecipui". Absoluto instaurationis opere, sanctuarium, die anniversario primaevae translationis sacri
corporis, nempe undecimo proximi mensis septembris, Deo iterum dicabitur, sacraeque huic functioni praeesse voluimus praecipuum operis
eiusdem auctorem a t q u e auspicem, n e m p e venerabilem fratrem s u p r a
l a u d a t u m Ioannem Baptistam Nasalli-Rocca, iam E u g u b i n u m antistitem,
modo titularem archiepiscopum T h e b a r u m et a secretis largitionibus
Nostris, qui personam Nostram in ipsius sanctuarii consecratione geret.
Nunc autem, cum auspicatam h a n c nactus occasionem, E u g u b i n u s
h o d i e r n u s episcopus, venerabilis frater Carolus Taccetti, u n a cum Capitulo t u m Ecclesiae Cathedralis t u m Ecclesiae Conlegiatae ad sanctae Christinae, nec n o n u n a cum religiosa familia Minorum F r a t r u m sanctuarii
custodum, cetero clero, Municipii Praeside ac proceribus Eugubinis, Nos
suppliciter exoraverit, ut, decessorum Nostrorum erga sanctum Ubaldum
pietatem ac concessiones cumulantes, eius ecclesiam ac sanctuarium titulo
ac dignitate Basilicae Minoris condecorare dignaremur, Nos frugiferis
his votis ultro libenterque concedendum existimavimus. Q u a m o b r e m ,
collatis consiliis cum venerabilibus fratribus Nostris S. R. E. Cardinalibus Sacrae R i t u u m Congregationi praepositis, attentis expositis et praescriptis conditionibus ad rem pertinentibus, apostolica Nostra auctoritate, tenore praesentium, praefatam ecclesiam seu s a n c t u a r i u m sancti
Ubaldi, penes E u g u b i n a m civitatem, ad titulum ac dignitatem Basilicae
Minoris p e r p e t u u m in m o d u m evehimus, o m n i b u s et singulis privilegiis
atque honoriñcentiis eidem attributis q u a e Minoribus Almae h u i u s
Urbis Basilicis de iure competunt. Praeterea, ut solemnia consecrationis,
propediem, ut s u p r a diximus, h a b e n d a , uberiore cum spirituali emolumento celebrentur, largimur ut, hoc a n n o t a n t u m , d u r a n t e t r i d u a n a
d u m t a x a t supplicatione, in gratiarum actionem indicta pro felici sanctuarii ipsius instauratione, media nocte trium ipsorum dierum, propria sancti Ubaldi Missa cum cantu enunciato in sanctuario litari possit.
Commoditati autem peregrinorum, ad s a n c t u a r i u m t u r m a t i m , sicuti relat u m est ad Nos, etiam e dissitis regionibus confluentium, benigne prospicientes, apostolica Nostra auctoritate, perpetuo facultatem tribuimus,
ex q u a in eadem sacra Aede sacerdotes peregrini aut duces peregri-
375
Acta Benedicti PP. XY
n o r u m , Missam celebrantes ad altare sancto Ubaldo Episcopo e t P a t r o n o
civitatis E u g u b i n a e sacrum, adhibere valeant Missam propriam de ipsomet
sancto Confessore singulis per a n n u m diebus, exceptis tamen festis
duplicibus et dominicis primae et secundae classis, necnon feriis, vigiliis et octavis, quae sint ex privilegiatis, rubricis ac decretis de cetero
religiose servatis eaque lege ut in dominicis minoribus aliqua Missa de
dominicis ipsis celebretur. T a n d e m indulgentias o m n e s ac singulas,
peculiaresque alias omnes gratias spirituales, iam inde a saeculis a
R o m a n i s Pontificibus decessoribus Nostris E u g u b i n o sancti Ubaldi sanctuario concessas, q u a t e n u s opus sit, s u p r e m a Nostra auctoritate confirmantes r a t a s q u e habentes, perpetuum, auctoritate similiter apostolica,
privilegium adiicimus, ex quo, singulis annis, tribus potioribus dicti
sanctuarii festivitatibus, videlicet die sexto decimo mensis maii; quo
Sancti Ubaldi festum agitur, die undecimo mensis septembris, quo
sacri corporis translationis m e m o r i a recolitur, denique feria tertia
post Pentecosten, q u a universae fere civitatis ac dioecesis E u g u b i n a e
cives ad sancti Ubaldi sanctuarium conveniunt peregre, ad recolendum
S a c r a m e n t u m a u g u s t u m , in forma Q u a d r a g i n t a H o r a r u m Orationis,
publicae venerationi expositum, E u g u b i n u s sacrorum antistes, vel alius
ab eo d e p u t a t u s in ecclesiastica dignitate constitutus Praesul, post rite
peracta in sanctuario Missarum sollemnia, iuxta ritum formulamque
praescripta, adstanti populo, cum plenaria addita indulgentia, Nostro
et R o m a n i Pontificis pro tempore exsistentis nomine et auctoritate, benedicere licite possit ac valeat. Haec concedimus, edicimus, m a n d a m u s ,
decernentes praesentes^ Litteras Nostras firmas, validas a t q u e efficaces
semper exstare ac permanere, suosque plenos atque integros effectus
sortiri a t q u e obtinere, o m n i b u s q u e ad quos pertinent, sive pertinere
poterunt, n u n c et in posterum perpetuo suffragari, sicque rite iudic a n d u m esse ac definiendum, irritumque ex n u n c et inane fieri si quidq u a m secus s u p e r his, a quovis, auctoritate qualibet, scienter sive ignor a n t e r attentari contigerit. Non obstantibus contrariis q u i b u s c u m q u e .
D a t u m R o m a e apud s a n c t u m P e t r u m , sub annulo Piscatoris, die
XXVI augusti MCMXIX, Pontificatus Nostri a n n o quinto.
P.
CARD.
GASPARRI,
a Secretis Status.
376
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
EPISTOLAE
I
AD PATRITIUM IOSEPHUM O'CONNOR, EPISCOPUM ARMIDALENSEM, GRATULATIONIS CAUSA OB TEMPLUM CATHEDRALE A FUNDAMENTIS EXCITATUM ET
PROXIME CONSECRANDUM.
B E N E D I C T U S P P . XV
Venerabilis frater, salutem et apostolicam benedictionem. - Inde
ab inito episcopatu, q u e m quintum decimum iam a n n u m geris, pastorale t a m recte v i d e n s intellexisse m u n u s , ut dicere pene liceat, te ne
u n u m quidem diem assiduo ex labore conquievisse. De industria enim
in agendo t u a plura a n t e h a c allata sunt, hodieque plura ad Nos affer u n t u r : potissimum vero Nos delectavit nosse, auspicato c o n s e c r a t a r u m
te fore die xiv mensis decembris cathedrale templum, quod a solo excit a n d u m magnificeque perficiendum multo negotio curavisti, et fundam e n t a eo ipso die iacturum piae d o m u s , in q u a liberi p a r e n t i b u s
orbi, alendi riteque instituendi, recipiantur. Vehementer equidem et rem
feliciter actam et i n e u n d u m proxime insigne caritatis opus tibi, venerabilis frater, g r a t u l a m u r ; idque eo libentius facimus, quod animi tui
vis atque virtus sperare utique iubet, futurum, ut, q u a e c u m q u e in posterum n e c e s s i t a s , vel utilitas cleri populique tui postulare videatur,
ea, q u e m a d m o d u m consuevisti, impiger adgrediaris. Actuosae profecto
operae t u a e mercedem, e a m q u e m a g n a m perpetuoque m a n s u r a m , Ille
tibi aliquando dabit, qui nulla patitur recte facta suo praemio carere
ac r e m u n e r a t i o n e ; v e r u m hoc interea tibi, pastorales inter sollicitudines,
a n i m o s addere solaciumque afferre merito debet, quod, u n a cum amplissima episcoporum regionis istius existimatione gregisque tui amore,
peculiarem benevolentiam Nostram tibi conciliasti. Quibus quidem popularibus tuis signifiées volumus, Nos n o n modo o m n i b u s eos laudibus
prosequi, cum, etsi largo censu n o n sunt, iterum a t q u e iterum Antistitis sui invitationibus egregia liberalitate r e s p o n d e r e t , sed etiam plurim u m confidere, ita eos esse in officio perseveraturos, ut, posthac quoq u e , pro facultatibus suis, dent tibi aditum ad maiora in dioecesis
istius b o n u m efficienda. Caelestium interea d o n o r u m conciliatricem pat e r n a e q u e caritatis Nostrae testem, tibi, venerabilis frater, et clero
Acta Benedicti PP. XV
populoque t u o , apostolicam benedictionem
impertimus.
377
amantissime
Datum R o m a e a p u d sanctum P e t r u m , die xxix
anno MCMXIX, Pontificatus Nostri quinto.
in
Domino
mensis a u g u s t i
B E N E D I C T U S P P . XV
II
AD
UNIVERSOS
HELVETIAE EPISCOPOS,
QUI
SEDUNUM CONVENERANT
Venerabiles fratres, salutem et apostolicam benedictionem. — Egre
giam pietatem s t u d i u m q u e v e s t r u m r u r s u s elucere vidimus ex
teris q u a s n u p e r ex a n n u o conventu, Seduni habito, ad
eis lit-
Nos commu-
niter misistis. Intelleximus enim actuose vos ibidem necessitatibus gregis
vestri, collatis consiliis, prospexisse, ac praeterea, cum feliciter d u d u m
Helvetia, digladiantibus u n d i q u e inter se populis, integra incolumisque
ab immani belli calamitate servata esset, sollemnem propitio Deo gratiarum actionem de insigni beneficio in tertium diem dominicum mensis
huius septembris indixisse. Propositum sane l a u d a b i l e suscepistis : id
enim magis magisque divinam patriae vestrae opem
conciliabit. Nos
vero qui eam peculiari quodam amore prosequimur, libentes h a s publicas
supplicationes p r a e e u n d o participamus : eo libentius quod, bello saeviente, it* pacis, dono Helvetia usa est, ut multiplicibus caritatis operibus mirifice nobilitata sit. P r e c a m u r ut non solum exercituum conflictus sed etiam m u l t i t u d i n u m m o t u s ubique, istic praesertim, t a n d e m
conquiescant. H a n c in rem p l u r i m u m sane conferent memorabiles illae
encyclicae
litterae
Rerum
novarum;
quarum
quidem
opportunitatem
ipsi n u n c r e r u m eventus confirmant. Sed illud in primis curabitis, venerabiles fratres, ut ad Evangelii n o r m a m vitaeque christianae sanctitudin e m p o p u l u s revocetur: inde enim sine dubio s e c u t u r u m est ut sensim,
iustitia et caritate ducibus, in omnes civium ordines optata refluât sanitas, ad prosperitatem reipublicae et felicioris aevi auspicium. Caelestium
autem m u n e r u m conciliatrix et praecipuae benevolentiae Nostrae testis
apostolica sit benedictio, q u a m vobis, venerabiles fratres, cunctaeque
Helvetiorum genti amantissime impertimus.
D a t u m R o m a e a p u d sanctum P e t r u m , in festo
Nativitatis
Mariae Virginis MCMXIX,'Pontificatus Nostri a n n o sexto.
B E N E D I C T U S P P . XV
Beatae
378
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
III
AD IOANNEM S. R. E. PRESB. CARD. CSERNOCH, ARCHIEPISCOPUM STRIGONIENSEM, DE HUNGARIAE REBUS.
Dilecte fili Noster, salutem et apostolicam benedictionem. - Quoad
Hungaria vestra, superioribus mensibus, magna r e r u m perturbatione
concussa est, cum ob c o m m u n e s miserias praecipuo quodam dolore
excruciati s u m u s , t u m tibi, dilecte fili Noster, conlegisque in episcopatu
tuis vehementer ab hostili d o m i n a t u t i m u i m u s . Nunc autem, cum venerabiles fratres Episcopos Vesprimiensem et Vaciensem admiserimus,
singillatim atque accuratissime ab u t r o q u e edocti s u m u s quibus vos
conflictati sitis q u a m q u e gravibus aerumnis. Etenim sacro patrimonio
ita destituti estis ut ne relictum quidem vobis sit u n d e alere vitam
possetis, et, impediti o m n i n o q u o m i n u s pastorale m u n u s libere exercen t i s , acerbissimas vexationes oppetiistis; omnia demum experti et perpessi estis, quae homines, omni freno exsoluti Ecclesiaeque odio abrepti,
ad nocendum excogitare potuerunt. Verum ex ipsa tristium eventuum
enarratione plura collegimus, q u i b u s a b u n d e delectaremur ; didicimus
enim vos sine iactura dignitatis et invicta cum fortitudine calamitates
eas omnes pertulisse, et clero populoque vestro praebuisse saluberrima
virtutum omne genus exempla. Qua in re scitote Nos et angoribus
vestris congruere et constantiam vestram s u m m o p e r e vobis gratulari.
Quoniam vero clerum p o p u l a r e s q u e vobis commissos memoravimus,
facere n o n p o s s u m u s quin debitis p r o s e q u a m u r laudibus cum sacerdotes istos, qui, m a x i m a m partem, Antistites suos imitati, se officii retinentissimos praestiterint, t u m catholicos H ú n g a r o s , quorum fides animique magnitudo effecerit ne clerus maiora indignioraque pateretur.
Ac certe, cum i n t e m p e r a n t e s rei publicae g u b e r n a t o r e s id propositum
sibi h a b e r e n t ut cum vetere societatis ordine maiorum fidem labefactarent, cernere re ipsa licuit q u a m altis in populo radicibus defixa esset
catholica ea fides, u n d e inlustris S. Stephani natio uti omnem cultum
a t q u e h u m a n i t a t e m hausit, sic spem o m n e m futurae prosperitatis spon- '
dere sibi unice potest. Quo in genere clerus s u m m a contentione n i t a t u r
oportet, ut in p o p u l a r i u m animis avitam fidem acriter t u e a t u r excolatque uberius ; quod sacerdotes h a u d multo negotio assequentur, si arctiore
cum iis consuetudine coniuncti e r u n t e o r u m q u e voluntatem magis
magisque sibi conciliaverint. Quod vero ad Nos attinet, nihil profecto
379
Acta Benedicti PP. XV
reliqui faciemus, quod nationi vestrae, t a m praeclare de Ecclesia meritae, sit aliquo pacto profuturum. Optata interim reservavimus, q u a e
venerabiles fratres Episcopi Vesprimiensis et Vaciensis tuo Nobis nomine
aperuerunt, o p p o r t u n a m q u e eorum rationem h a b e b i m u s cum controversiae ex bello ortae disceptabuntur. Deliberatum vero Nobis est nihil
decernere nisi rogatis antea sententiam, q u o r u m intersit, venerabilibus
fratribus Hungariae Episcopis, n e q u e ulla inire consilia nisi q u a e religionis t a n t u m m o d o et fidelium istorum b o n u m suggesserit. In solacium
interea praeteritorum ac praesentium maiorum inque testimonium paternae caritatis Nostrae, tibi, dilecte fili Noster, conlegis in episcopatu tuis
et universo clero populoque vestro apostolicam benedictionem amantissime impertimus.
Datum R o m a e apud s a n c t u m Petrum, die xi
a n n o MCMXIX, Pontificatus Nostri sexto.
mensis septembris
•s
B E N E D I C T U S P P . XV
IV
AD B E R N A R D I N U M
S.
MONTE
JÁNDÍ,
PANNONIAE,
O.
S. B . ,
PRIOREM
ARCHIABBATIAE
S. MARTINI IN
GRATULANDI CAUSA.
Dilecte fili, salutem et apostolicam benedictionem. — Magno a n i m u m
Nostrum maerore affecerunt quae de duriore n u p e r accepimus condicione, in q u a m sodales insignis istius Archiabbatiae inciderunt cum,
proximis hisce mensibus, divina h u m a n a q u e omnia iura in H u n g a r i a
permixta infeliciter sunt. Sollicitudinibus enim ac molestiis, quas, eo
ipso quod Archiabbate carebatis, gigni necesse erat, graves accesserunt
comminâtiones a t q u e adeo insidiosa blandimenta, q u i b u s , qui tunc domin a b a n tur, insano enisi sunt consilio, ut ad sacra vota perfrigenda et a
fide ipsa desciscendum vos omnes inducerent. At, q u a n t u m c u m q u e
impendebat detrimenti, in officio perstitistis, D. N. Iesu Christi verbis
confisi, qui pollicitus est se centies iis redditurum qui omnia pro n o m i n e
eius reliquissent. Vobis autem o m n i b u s de eiusmodi constantia gratulamur, tibique in primis, dilecte fili, qui t a m fortiter strenueque et ipsemet
nefariorum h o m i n u m conatibus restiteris et sodalium t u o r u m animos
ad resistendum incenderis. In quo a r g u m e n t u m placet agnoscere clariss i m u m tum religiosorum spirituum q u i b u s Archiabbatia ista a n i m a t u r ,
t u m peculiaris patrocinii quo eam m a g n u s P a t r i a r c h a Benedictus com-
380
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
plectitur ac tuetur. Quod reliquum est, d u m vos vehementer h o r t a m u r
ut cotidie digniores vocatione vestra sancta efficiamini, cuius vi a t q u e
virtute superiores ab asperrimo certamine discessistis, divinorum m u n e r u m auspicem p a t e r n a e q u e benevolentiae Nostrae testem, tibi, dilecte
fili, et universis sodalibus tuis, apostolicam benedictionem p e r a m a n t e r
impertimus.
Datum R o m a e a p u d sanctum P e t r u m , die xri mensis septembris
a n n o MCMXIX, Pontificatus Nostri sexto.
B E N E D I C T U S P P . XV
V
AD REMIGIUM BEKEFI, EX ORDINE CISTERCIENSIUM, ABBATEM DE ZIRCZ, LITTERAE GRATULATORI AE.
Dilecte fili, salutem et apostolicam benedictionem. — S u s p e n s u m
o c c u p a t u m q u e tenuit superioribus m e n s i b u s a n i m u m Nostrum miserrima
condicio, q u a m H u n g a r i a e g u b e r n a t o r e s clero regulari facessisse universe n u n t i a b a t u r . Nuper vero perlatum distincte ad Nos est, in c o m m u n i
illa religiosorum virorum vexatione ne Ordini quidem vestro parcitum
esse, cui, saeculorum decursu, t a m praeclarae rerum gestarum accesserant
laudes. Ecclesiae enim adversarii n o n modo vos de fbrtunis o m n i b u s
d e t u r b a r u n t , quibus instituta vestra, optima christiani cultus domicilia,
alebantur, sed vitam ipsam monasticam, longe vobis pretiosissimam, funditus evertere conati sunt. Cui quidem turpi consilio ita r e p u g n a n d o
obstitistis, ut ad inopiam atque egestatem delabi q u a m impiorum homin u m minis vel illecebris concedere malueritis. Id profecto tibi, dilecte
fili, cunctisque sodalibus tuis vehementer g r a t u l a m u r ; vobisque, qui
spectaculum facti estis mundo et angelis et hominibus, o p t a m u s ominam u r q u e , ut in spiritu ac disciplina Bernardi P a t r i s Legiferi, quae talem
ac t a n t a m peperit vobis victoriam, cotidie magis proficiatis. Caelestis
interea solacii gratiaeque conciliatricem, itemque paternae caritatis
Nostrae testem, tibi, dilecte fili, sodalibusque omnibus, quibus digne
praees, apostolicam benedictionem amantissime in Domino impertimus.
D a t u m R o m a e a p u d sanctum
P e t r u m , die xn mensis septembris
ann® MCMXIX, Pontificatus Nostri sexto.
B E N E D I C T U S P P . XV
Acta Benedicti PP. XV
381
VI
AD FELICEM S. R. E. CARD. DE HARTMANN CETEROSQUE HPISCOPOS QUI PULDAM CONVENERUNT.
Dilecte fili Noster et venerabiles fratres, salutem et apostolicam
benedictionem. — Acceptissimae sane Nobis vestrae fuerunt officiosae
litterae, F u l d a communiter datae, quo primum vos, post q u i n q u e n n i u m ,
remoto t a n d e m luctuoso belli spectaculo, tametsi non p a r u m a d h u c futur a r u m r e r u m solliciti, proxime coivistis. Atque illud in primis gratum accidit quod tam eximios pietatis sensus erga Christi Vicarium profitebamini;
et. q u a m q u a m n o n semel praeclaram vestram cum Apostolica h a c Sede
coniunctionem testati estis, laetamur tamen eam vos in p o s t r e m o hoc
coetu, qui inter alios eminet, studiose confirmavisse. Hic enim in ipsum
incidit a n n u m , quo fauste saecularia sollemnia in honorem S. Bonifacii,
Germaniae apostoli, istic celebrantur: quod cum optimum profecto sit
patriae vestrae auspicium, recte ipsi affirmatis: « Amicum S. Bonifacii
« sidus opportune n u n c iterum ab alto promicat, melioris et sanctioris
« spei n u n t i u s ». P r e c a m u r autem ut q u e m a d m o d u m propitius is vobis
affuit cum, ad eiu# sepulcrum, dioecesium utilitatibus consuleretis, ita
idonea quoque auxilia vobis a Deo impetret ut, in his t e m p o r u m difficultatibus, ad gravissimas pastoralis officii partes digne exsequendas
valeatis. Filiis vero amantissimis, qui vestrae s u n t curae concrediti,
certe, m a g n u s istius gentis apostolus, non solum caelestis solatii copiam,
sed etiam christianam fortitudinem benigne implorabit, ut, arcte cum
suis Pastoribus coniuncti, fidei ardorem, a maioribus sibi t a m q u a m hereditate traditum, constantissime retineant. Quod est reliquum, plurimam
h a b e m u s vobis gratiam de triduanis precibus q u a s pro Ecclesiae et
Apostolicae h u i u s Sedis necessitatibus ad S. Bonifacii sepulcrum pie
fundere voluistis. Ac divinorum m u n e r u m conciliatricem praecipuaeque
benevolentiae Nostrae testem, vobis, dilecte fili Noster et venerabiles
fratres, et universo clero populoque vestro apostolicam benedictionem
p e r a m a n t e r impertimus.
Datum R o m a e a p u d s a n c t u m P e t r u m , in festo Exaltationis S. Crucis MCMXIX, Pontificatus Nostri anno sexto.
B E N E D I C T U S P P . XV
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
ACTA SS. CONGREGATIONUM
SACRA CONGREGATIO CONSISTORIALIS
PROVISIO
ECCLESIARUM
S. C. Consistorialis decretis, S S m u s D. N. Benedictus XV h a s , q u a e
s e q u u n t u r , ecclesias de proprio pastore providit, scilicet:
21 augusti 1919. — Cathedrali ecclesiae Bolivarensi praefecit R. P. D.
Carolum Mariam de la Torre, h a c t e n u s episcopum Lojanum.
2 septembris. — Titulari episcopali ecclesiae Maximianopolitanae,
R. P. D. Gulielmum O' H a r e , S. I, quem constituit vicarium apostolicum in Giamaica.
6 septembris. — Titulari archiepiscopali ecclesiae Sardicensi, R. P. D.
P a u l u m de Huyn, h a c t e n u s archiepiscopum Pragensem.
9 septembris. — Cathedrali episcopali ecclesiae Vaciensi, R. D' Step h a n u m H a n a u e r , canonicum ecclesiae cathedralis Veszprimiensis eiusd e m q u e curiae cancellarium.
12 septembris. — Titulari episcopali ecclesiae R h i t h y m n e n s i , R. D. Ant o n i u m Autunes, canonicum cathedralis ecclesiae Conimbricensis, quem
constituit auxiliarem Rmi Episcopi eiusdem dioeceseos Conimbricensis.
16 septembris. — Metropolitanae ecclesiae Pragensi, R. D. Franciscum Kordäc, professorem in theologica Universitate eiusdem civitatis.
SACRA CONGREGATIO CONCILII
A L B I N G A N E N . ET A L I A R U M
SANATIONIS ALIENATIONIS
17 maii 1919
QUAESTIO. - Occasione cuiusdam petitionis Ordinarii Albinganen.,
ad tollendam quae de facili in praxi emergere posset ambiguitatem,
m a n d a t u m est disceptari in hac S. Congregatione u t r u m Ordinarii, qui
ad n o r m a m can. 1532, § 1, facultatem facere p o s s u n t alienandi b o n a
S. Congregatio Concilii
383
ecclesiastica, q u o r u m valor n o n excedat triginta millia libellarum, possint
etiam sanare emptiones venditiones, q u a e sine debita licentia factae
fuerint; et, in suppositione q u o d possint, an debeant in casu servare
leges, seu praescripta eiusdem canonis 1532, §§ % 3.
ANIMADVERSIONES ad propositam quaestionem solvendam ita a quodam
cl. Consultore luculenter p r o p o n e b a n t u r . S t a t u e n d u m ante o m n i a quinam
sit valor alienationis, quae sine debita licentia fuerit peracta. Quod quidem facile a d m o d u m negotium est, q u u m ipse legislator in Codice id expressis verbis edixerit. In canone enim 1530, § 1, n. 3 statuitur: « (Requiritur) 3° licentia legitimi Superioris, sine q u a alienatio << invalida est ».
At quaeri ulterius potest de q u a invaliditate sermo sit. Distinguunt
enim iurisconsulti duplicem invaliditatem, alteram completam, incompletam alteram. Haec t u n c habetur, q u a n d o n o n desunt elementa negotii iuridici, sed vitio aliquo inveniuntur affecta. Illa locum habet,
quum in negotio aliquod deest ex elementis intrinsecis a u t essentialibus requisitis sive ex n a t u r a rei, sive ex voluntate legis a u t partis.
Primi generis invaliditas rescindibilitatem producit, alterius vero nullitatem veri nominis. Et certum est ex data quoque definitione, alienationem sine licentia peractam efficere ut negotium sit nullum.
Iam age, quod nullum est, nullum producit effectum ; scilicet n o n
producit effectum illum, ad quem p r o d u c e n d u m ab agente actus positus
est. Et in hoc nulla potest esse difficultas. Nemo enim dixerit in casu
nostro alienationem sine debita licentia peractam transmittere dominium, stante citata praescriptione Codicis, collato canone 1680 § 1, in
quo dicitur: « Nullitas actus t u n c t a n t u m habetur, q u u m in eo defi« ciunt quae actum ipsum essentialiter constituunt, a u t sollemnia seu
« conditiones desiderantur a sacris canonibus requisitae sub poena nul« litatis » ; quod ultimum praecise in casu nostro obtinet. Agitur proinde
in casu de actu nullo stricte dicto.
P o r r o quinam sunt effectus a c t u s iuridice nulli in sensu stricto
h u i u s vocis? Actus nullus n o n habet iuridicam exsistentiam, q u a r e nec
constituere nec i m m u t a r e , nec exstinguere potest relationem ullam iuridicam; hinc ex. gr. res tradita in exsecutionem actus nulli non transit
in proprietatem acquirentis et vindicari potest ex q u o c u m q u e possessore ; - praeterea actus nullus caret quovis effectu et vi in relatione ad
o m n e s interesse h a b e n t e s ; q u a r e n o n solum emptor, sed venditor
q u o q u e potest agere contra invalidam seu nullam alienationem, ut pro
re nostra patet etiam ex § 2 can. 1534; - deinde, actus nullus n o n
eget invalidari ; - tandem actus nullus sanari n o n potest, quia n o n
384
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
s a n a t u r nisi illud quod exstitit; actus autem nullus nec exsistit nec
exstitit u n q u a m .
Omissis autem aliis effectibus, de q u i b u s in praesenti n o n est
quaestio, de hoc ultimo, qui ad rem n o s t r a m proxime facit, aliquid
magis in particulari dicendum est.
Nullitas igitur actus insanabilis e s t quia nec praescriptio nec confirmatio seu ratihabitio efficere potest ut actus nullus convalescat.
v
Et re quidem vera, in ordine ad actum nullum, ne loqui quidem poss u m u s de praescriptione. Praescriptio enim supponit ius a u t actionem,
quod exerceri a u t quae poni debebat, exercitum a u t positam n o n e s s e ;
ad hoc autem ut actus nullus n o n p r o d u c a t effectus iuridicos, nullum
ius exerceri, nullam actionem poni necesse est. Hinc poterit quis semper
opponere fundamenti defectum in actione, q u a m alter contra ipsum experiri vult, etsi praescriptionis tricennalis aut ulterioris limites praeterlapsi
fuerint. Cfr. Codex, can. 1893. Hoc u n a n i m i t e r t r a d u n t iurisconsulti recentiores, hoc docuerunt antiqui. Iam Licinius Rufinus (1. 210 de div. reg.
iur. ant. D., L, 17) dicebat: « Quae ab initio inutilis fuit stipulatio, ex
« post facto convalescere n o n potest » et P a u l u s (1. 29 tit. cit. D.): « Quod
« ab initio vitiosum est, non potest tractu temporis convalescere »; quae
omnia consecravit Bonifacius VIII in regula 18 iuris in 6°: « Non firma« t u r tractu temporis, quod de iure ab initio n o n subsistit ».
Sed neque confirmatione sanari potest; n o n enim s a n a t u r nisi illud,
quod, etsi infirmitate laborans, exsistit tamen. Quare actus nullus debet
de novo integer poni sine defectu, quo antea inficiebatur, quique nullitatis causa exsistebat. Loqui quidem p o s s u m u s , et ita de facto saepe
iurisconsulti et canonistae, aliquando i p s u m ius, l o q u u n t u r , de confirmatione, ratihabitione seu sanatione actus absolute nulli ; sed haec est
impropria locutio. Vera enim confirmatio vel ratihabitio seu sanatio ea
est, q u a e h a b e t effectum retrotractionis; n a m « ratihabitionem retrotrahi
« et m a n d a t o n o n est d u b i u m comparari » (reg. 10 iur. in 6°). P o r r o
effectus iste retrotractionis applicari quidem potest actibus rescindibilibus, n o n vero actibus nullis, n e q u e citata regula iuris locum h a b e t
q u a n d o m a n d a t u m ab initio requiritur t a m q u a m forma actus a u t per
vim auctoritatis. Testem h a b e m u s Gaium (1. 9 § 5 de auct. et cons.
tut., etc., D. XXVI, 8; cfr. § 2 de auct. Inst. Iust. I, 21) aientem: « Tutor
« statim in ipso negotio p r a e s e n s debet a u c t o r fieri ; post t e m p u s vero
« aut per epistolam interposita eius auctoritas nihil agit ».
Quare ea, quae a l i q u a n d o dicitur confirmatio actus nulli, non est
vera confirmatio, sed positio novi actus validi, qui omnes h a b e n s conditiones a iure praescriptas, suos effectus ex nunc, idest ex tempore
S- CongregaUo Concilii
385
quo positus est, producit. Hinc, si irapubes t e s t a m e n t u m condit, q u o d
legalem aetatem a d e p t u s confirmat, haec suae voluntatis declaratio n o n
efficit validum t e s t a m e n t u m , quod erat et manet n u l l u m ; si confirmatio
facta fuerit observatis o m n i b u s sollemnitatibus a iure praescriptis habeb i m u s t e s t a m e n t u m validum, quod, substantia rei inspecta, idem erit
ac primum, sed formaliter n o v u m omnino t e s t a m e n t u m est. Et quamvis
in contractu p a r t e s c o n t r a h e n t e s possint, si velint, pacisci, ut novus
actus seu n o v u m negotium existimetur produxisse suos effectus ex eo
tempore, quo positus fuerat actus nullus, id quidem poterunt, sed hoc
valebit vi additi pacti, n o n vi actus nulli prius positi, et vim habebit
inter partes paciscentes, n o n autem relate ad tertios.
H a n c novi actus positionem seu stipulationem libere faciunt partes
sine ullo interventu magistratus a u t iudicis, quae t a m e n , ut diximus,
ipsum actum nullum s a n a r e n o n possunt. Pariter libere possunt partes
renunciare iuri, quod in foro nostro ex can. 1679 habent, experiendi
actionem ad obtinendam a iudice declarationem nullitatis. Sic etiam
ex. gr. in iure civili (Cod. civ. ital., art. 1311) statuitur confirmationem
seu ratihabitionem testamenti nulli locum n o n habere nisi ex parte
heredum a u t causam h a b e n t i u m a testatore, ex quo indirecte deducitur
testatorem ipsum n o n posse ratihabere posteriore declaratione aut novo
actu t e s t a m e n t u m ipsum s u u m nulliter factum. Quae quidem merito
s t a t u u n t u r . Nam validitas vel invaliditas actus iuridici n o n potest dependere a voluntate privati hominis, sed unice ex praescripto legis, dum
contra in potestate est interesse habentis sese iuvare, vel non, nullitate a lege statuta. Ratihabitio ex parte ipsius testatoris secumferret
in eo potestatem substituendi sollemnitatibus a iure praescriptis alias
diversas sollemnitates, quibus efficeretur validum t e s t a m e n t u m quod ex
lege nullum est; contra, ratihabitio ex parte h e r e d u m id non importat,
nec t e s t a m e n t u m nullum facit validum, sed unice importat renuntiationem ex parte h e r e d u m iuri invocandi declarationem nullitatis, eamque opponendi, renuntiationem utilitati et commodis, quae ipsis provenire possent ex oppositione actionis nullitatis. H a n c renuntiationem
privatus q u o q u e homo facere potest.
Sed an actus nullus veri nominis sanationem seu confirmationem
nancisci potest, magistratu interveniente suamque
auctoritatem interponente? P o r r o ex dictis negativa p r o r s u s descendit r e s p o n s i o ; rationes
enim, q u a e ad a d s t r u e n d a m impossibilitatem sanationis actus nulli
allatae sunt, ex intimis p r o c e d u n t seu ex ipsa iuridica n a t u r a actus.
Verum dubitari quidem potest ex nonnullis textibus iuris. Certe in
iure R o m a n o (1. 38 De adopt. D. I. 7) dicitur: « Adoptio n o n iure facta,
ACTA, vol. X I , n. 1 1 . — 1-10-919.
26
386
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
« a Principe confirmari potest »; idem dicitur (1. 3 si maior factus etc.
C, V., 74) fieri in casu alienationis fundi rustici facta a minore sine
decreto auctoritatis exercentis altam tutelam (et est casus valde nostro
affinis) per certum temporis decursum. I m o in iure nostro, quod ad
casum attinet nostro fere aequalem, dicitur alienationem rei ecclesiasticae a Praelato factam, Capitulo reclamante seu contradicente, non
tenere et a successore n o n debere servari, nisi t a m e n Capitulum, consensu suo etiam postea, sive ex intervallo, praestito, eam a p p r o b e t seu
r a t a m h a b e a t : « certum est de rigore iuris concessionem illam n o n
« tenere, q u a m reclamante Capitulo per práedecessorem t u u m factam
« constat fuisse, nisi eam ratam postmodum habuisset », c. 3 de his quae
fiunt a Prael. etc. X, tit. III, 10.
Quid igitur d i c e n d u m ? Scilicet s u m m u s Princeps s u p r a ius est.
Ipse igitur, q u e m a d m o d u m posset novas formalitates seu sollemnitates
ad actus validitatem generali lege statuere, ita potest id facere pro singulari actu. Sanare proinde potest actum n u l l u m prout hic et nunc
exsistit seu cum defectu, quia dispensat super ea formalitate, ex q u a
actus nullitas exsurgit, d u m m o d o , ut patet, nullitas proveniat ex defectu extrinsecae sollemnitatis, q u a e ex ipsius obtinet voluntate. Quare
non potest ex. gr. s a n a r e contractum nullum ex defectu consensus.
Neque sanare potest a c t u m ex tunc, sed solummodo ex nunc, nisi
per fictionem iuris, concedens p a r t i b u s privilegium et favorem, qui in
sua sit positus potestate. Neque id ordinarie potest laedendo i u r a tertio
acquisita; n a m certe nemo dixerit R o m a n u m Pontificem ita ex. gr. s a n a r e
posse in radice m a t r i m o n i u m Caii ut hereditatem Titii, - qui s u u m
heredem instituit filium Caii legitimum, vel, si n o n haberet, Sempronium, - transferat de Sempronio in filium Caii, qui, sanato in radice
matrimonio patris sui, postquam Sempronius m o r t u o Titio, eius hereditatem adivit, exinde evasit filius legitimus Caii et n a t u s erat ante
mortem Titii.
Quare potest s u m m u s Princeps s a n a r e a c t u m nullum ex n u n c , vel
etiam ex tunc, intra limites supra dictos; sed nonnisi s u m m u s Princeps
potestate ordinaria, quia ad hoc necesse est ut confirmans seu s a n a n s
s u p r a ius sit positus.
id a u t e m potest s u m m u s Princeps sive particulari concessa dispensatione, sive generali constitutione legis; id vero n o n possunt inferiores
magistratus. Ex his a u t e m clara fiunt ea, q u a e sive ex iure R o m a n o
sive ex iure n o s t r o s u p r a fuerunt adducta.
Haec proposito casui applicando, q u u m nulla in Codice exstet lex,
qua, supposita accessione consensus Ordinarii ad alienationem iam
£. Congregatio Concilii
387
nulliter peractam, ista sanari dicatur, q u e m a d m o d u m antiquo iure fuerat
s t a t u t u m , ut vidimus, in casu alienationis ab Episcopo factae sine consensu Capituli, dicendum e s t ^ r d i n a r i u m n o n posse sanare alienationem sine sui licentia, a iure requisita, factam.
RESOLUTIO. - Propositis in plenario conventu S. G. Concilii habito
die 1 7 maii 1 9 1 9 s u p r a enunciatis dubiis, n i m i r u m :
I. An loci Ordinarius vi canonis 1532 sanare valeat peractas sine
debita licentia alienationes bonorum ecclesiasticorum, quorum valor non
excedat triginta millia libellarum.;
Et q u a t e n u s affirmative:
i
II. An idem Ordinarius, quum sanationem impertitur,
vare praescriptas normas canonis 1532, § 2 et 3.
Emi P a t r e s r e s p o n d e n d u m c e n s u e r u n t :
Ad I. Negative.
teneatur
ser-
Ad II. Provisum in primo.
E a c t a q u e de praemissis SSmo Dno Nostro Benedicto Div. Prov. P P . X V
relatione, per infrascriptum S. Congregationis Secretarium, in audientia
diei 18 subsequentis, Sanctitas, S u a datas resolutiones approbare et con>
firmare dignata est.
I.
MORI,
Secretarius,
SACRA CONGREGATIO DE PROPAGANDA FIDE
NOMINATIONES
Brevibus apostolicis nominati s u n t :
1 augusti 1 9 1 9 . — Vicarius apostolicus de Beni in Bolivia R. P. Raym u n d u s Calvo, ex Ordine Minorum.
— Vicarius apostolicus de
velli, ex Ordine Minorum.
Chaco in Bolivia R. P. Hippolytus Uli-
4 augusti. — Vicarius apostolicus Lybiae R. P. H y a c i n t h u s Tonizza,
ex Ordine Minorum.
"
— Vicarius apostolicus ArcHipelagi
n a n d , e Societate Mariae.
1
Navigatorum
R.
P.
Ioseph
Dar-
18 septembris. — Vicarius Apostolicus Jamaicae in Antillis R. P. Guilelmus O ' H a r e , e Societate Jesu.
388
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
SACRA CONGREGATIO RITUUM
DUBLINEN.
BEATIFICATIONIS SEU DECLARATIONIS MARTYRII SERVORUM DEI FIACRII TOBIN
A KILKENNIA ET IOANNIS BAPTISTAE DOWDALL AB ULTONIA, ORDINIS
MINORUM S. FRANCISCI CAPUCCINARUM, IN HIBERNIA PRO FIDE, UTI
FERTUR, INTEREMPTORUM.
Invicto agmini biscentum q u i n q u a g i n t a septem Servorum Dei, de
q u o r u m martyrii fama causa Dublinensis die i°2 februarii a n n o 1915
introducta fuit, accenseri n o n p o t u e r u n t duo sacerdotes e franciscali
familia Gapuccinorum, n e m p e Fiacrïus Tobin a Kilkennia et i o a n n e s
Baptista Dowdall ab Ultonia, quia in actis illorum processualibus nec
testes de his rogati fuerunt, nec d o c u m e n t a exhibita, praesertim ob
r e p e n t i n a m Postulatoris Dublinensis mortem. Verum h u i u s m o d i m o r a
praesenti Causae potius favere q u a m nocere visa est, siquidem novae
inquisitioni et disceptationi p a r a t a et strafa a p p a r u i t via, prioris causae
vestigia sectando. Recentior insuper processus in eadem curia Dubiinensi confectus et Sacrae R i t u u m Congregationi traditus, complet prim u m et testimonia ac d o c u m e n t a continet, quae ad duos praedictos
Dei Servos e o r u m q u e martyrii famam referuntur. P. Fiacrius Tobin,
furente persecutione Kromwelliana, a n n o 1656, et P. Ioannes Baptista
Dowdall, A n n a regnante, a n n o 1710, pro fide, uti asseritur, occubuerunt. De utroque Servo Dei, prouti mos est, aliquid innuere libet. Fiacrius T o b i n , Kilkenniae n a t u s , adolescens in Ordine Gapuccinorum
cooptatus, Carolopoli, in Gallia, u b i idem Ordo Coenobium h a b e b a t ,
missionibus catholicis Hiberniae augendis destinatus, sedulam navavit
operam studiis philosophicis ac theologicis. Iussu s u p e r i o r u m , a n n o 1646
in patriam s u a m reversus, Spiritu Dei plenus et sana doctrina instructus, fidem catholicam bonosque mores a p u d H i b e r n a s gentes propagavit. Anno 1650 deditione urbis Kilkenniae peracta in potestatem Kromwellii, aufugientibus ceteris de clero, ipse cum suo converso et altero
sodali e F r a t r i b u s Minoribus, intrepidus ibi remansit, ut catholicis verbo
et opere prodesset, s a c r a m e n t a ministraret et aegrotis, praesertim lue
grassante, inserviret. Quinque post menses ab haereticis captus et in
carcerem coniectus, d u m s u p r e m u m supplicium expectabat, gratiam a p u d
»
S. Congregatio Bituum
m
custodem carceris adeo invenit ut Missam celebrare s a c r u m q u e ministerium catholicis praestare potuerit. Quin imo, instantibus proceribus,
Praefectus civitatis e u m libertate donavit intra fines t a n t u m urbis. Vertente a n n o 1653, promulgata lege expulsionis universi cleri ab Hibernia, ipse eandem sortem subire illamque insulam relinquere coactus,
Galliam adivit. Sed eo vix appulit, assentiente Commissario generali
missionis Hiberniae, in h a n c insulam regressus est. Illic per b i e n n i u m
apostolicos labores in Dei gloriam et salutem a n i m a r u m impendit.
I n e u n t e a n n o 1656, in q u a d a m agresti via ab altero ex iis, qui, promisso praemio illecti et religionis odio agitati, sacerdotes catholicos
inquirebant ad perniciem, comprehensus et ligatus, ad Hewsonium,
Dublini Praefectum, rapitur. A iudicibus in tribunali sedentibus interrogatus, aperte et ingenue fatetur se esse sacerdotem ex Ordine Capuccinorum, s u a m q u e fidei professionem christiana libertate profert: « Re« dusse - dicit - in Hiberniam, ut sanguine suo testimonium fidei
« catholicae perhiberet, nullamque ab eis, tot iam m a r t y r u m cruore
« pollutis, misericordiam expectare; u n u m sibi esse in votis, ut lege,
« etsi iniquissima, agerent, ipsi, quo sibi vitam daretur, in agone pro« fundere ». Ne eius ad mortem d a m n a t i o magis in fide confirmaret
catholicos, iidem iudices capitalem sententiam cum durissimo exilio in
insula B a r b a d o s c o m m u t a r u n t ; et donec propitia se offerret occasio ad
ea loca navigandi, Servum Dei ligatum in carcerem mittunt, e u m q u e
custodibus t r a d u n t saevitiis excruciandum. Post mensem eductus est
navique impositus, etsi febri laboraret. A portu Dublini solvunt navigantes, qui biduo post, exorta tempestate, in p o r t u m Waterfodiensem
se recipiunt, ibique, p e r d u r a n t i b u s ventis itineri adversis, consistere
debent. Q u a e n a m fuerit per id temporis conditio Servi Dei describitur
in epistola a P. Bernardino, Commissario Ordinis Capuccinarum, e loco
Montis Sancti missa sub die 20 iulii 1656 ad Sacram Congregationem
de P r o p a g a n d a F i d e : « In navi - ibi legitur - velut in carcere catenis
« onustus, r e b u s o m n i b u s expoliatus, detinetur Servus Dei Fiacrius eique,
« inter rigidiores hyemis inclementias, duri asseres erant febricitanti
« corpúsculo, cervical lignum, putris et p u r u l e n t a a q u a potus, pisa
« semicocta et p a u c a reliquum n u t r i m e n t u m » . Cunctas hasce a e r u m n a s
pro Christo patienter toleratas, s e q u u t a est m o r s P. Fiacrii q u a m idem
Commissarius ita evenisse n a r r a t : « Ex navi illa et haereticorum catenis
« migravit in caelum, h a u d d u b i u m , martyr, saltem caritatis et volunt a t i s , die 6 martii a n n i 1656 ». Cum hac relatione Commissarii concordant Acta Processus
Dublinensis, Bullarium Ordinis
Capuccinorum
et Historia persecutionum Hibernarum, edita a cl. me. Cardinali Moran,
390
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
- Alter heros, pari laude dignus, P . - I o a n n e s Baptista Dowdall," ex
Ultonia oriundus, genere et censu clarus, m u n d i obiectamentis divitiisque spretis, pro Christi a m o r e et imitatione Ordinem Gapuccinorum
a m p l e x a t u s est. In missionibus Hibernis q u a d r a g i n t a et amplius a n n o s
adlaboravit. De eo a d h u c vivente P. Andreas Nugantius, missionis P r a e fectus, a n n o 1708, ad S. CongregationenVide P r o p a g a n d a Fide scribebat:
« Venerabilis P a t e r I o a n n e s Baptista Dowdall, octagenarius vir, anima« r u m zelo accensus ac missionarii m u n e r i totus addictus a q u a d r a g i n t a
« annis, mirum q u a m insignes p r o v e n t u s retulerit. Multos haereticos ad
« fidem perduxit, permultis regni proceribus orthodoxis s a c r a m e n t a
« administrat, omnibus ob m o r u m gravitatem gratissimus exsistens ».
S u b Anna regnante, a n n o 1702-1714, acrior exarsit persecutio in catholicos, maxime in sacerdotes et religiosos, praesertim si eos professione
protestantes ad catholicam fidem reduxissent. T u n c enim capitalis p o e n a
erat indicta per specialem legem, a n n o secundo reginae Annae l a t a m ,
cui n o m e n et finis e r a t : « Actus ad,,praeveniendum ulterius Papismi
« incrementum ». Sed s t r e n u u s missionarius, apostolico suo ministerio
intentus, a b s q u e metu et tremore o m n e m operam adhibuit ad conversionem h o m i n u m salutariter p r o m o v e n d a m , ideoque a Cardinali Moran
meruit appellari: « I n s i g n i s prae multitudine haereticorum quos reduxit
« in sinum Ecclesiae Catholicae ». Hac de causa, pluries ad haereticis
c o m p r e h e n s u s et toties in tetrum carcerem reclusus, diras pro Christo
sustinuit inedias. Ob conversionem ab eo factam illustris m a t r o n a e ,
instigantibus huius consanguineis, Servus Dei in ergastulum Londinense
t r a n s l a t u s est, ibique fame et frigore c o n s u m p t u s , inter diros et acerbos
ergastoli doloresf*et impias in Deum nocentium voces per g e n u s n o v u m
martyrii vitam emisit, vitamque invenit aeternam martyrii laurea decor a t a m Londini, in Anglia, a n n o 1710. Ita Annales Gapuccinorum Hiberniae, conscripti a P. B o n a v e n t u r a Donnely, Capuccinorum Hiberniae
Definitore, a n n o 1741; necnon Cardinalis Moran in citato opere De persecutione catholicorum Hibernorum: Fr. Ioannes Baptista Dowdall,
Ultoniensis et Bullarium Ordinis Gapuccinorum. - Haec et alia, ex actis
processualibus et documentis authenticis d e p r o m p t a , Sacrae R i t u u m
Congregationi t a m q u a m valida a r g u m e n t a subiecta s u n t ad p r o b a n d a m
martyrii famam, q u a m a m b o Servi Dei inde ab obitu consequuti sunt,
eo quod carceres, exilia, a e r u m n a e illos in mortem, ex c o m m u n i opinione, a d d u x e r u n t . I t a q u e eiusmodi fama martyrii in dies magis inclarescente et vigente, super q u a processus Informativus Dublini confectus
est, q u u m omnia, servato iuris ordine, parata sint ut ad ulteriora procedatur, instante R m o P. Raphaële a Vallefinaria, Ordinis Minorum Capuc-
391
& Congregatio Bituum
cine-rum postulatore generali, attentisque litteris postulatoriis in priori
Causa Dublinensi iam exhibitis, novisque hos viros Dei F a m u l o s respicientibus, E m u s et R m u s Dnus Cardinalis Vincentius Vannutelli, Episcopus Ostiensis et Praenestinus, Sacri Collegii Decanus etfhuius Causae
P o n e n s seu Relator, in Ordinariis sacrorum r i t u u m Congregationis comitiis ad Vaticanas aedes coactis, sequens dubium discutiendum proposuit: An sit signanda Commissio Introductionis Causae in casu et ad
effectum de quo agitur? Et Emi ac Rmi Patres sacris tuendis ritibus
praepositi, post relationem eiusdem Emi Cardinalis Ponentis, audito
voce et scripto R. P. D. Angelo Mariani, Fidei promotore generali, omnibus sedulo perpensis, rescribendum censuerunt: Affirmative seu signandam
esse Commissionem introductionis Causae, si Sanctissimo placuerit.
Die 22 iulii 1919.
Quibus o m n i b u s Sanctissimo Domino nostro Benedicto P a p a e XV
per infrascriptum Cardinalem sacrae R i t u u m Congregationis Praefectum
relatis, Sanctitas Sua rescriptum sacrae eiusdem Congregationis r a t u m
habens, propria m a n u signare dignata est Commissionem Introductionis
Causae Dublinen. Beatificationis seu declarationis martyrii Servorum Dei
Fiacrii Tobin a Kilkennia et Ioannis Baptistae Dowdall ab Ultonia, Ordinis Minorum S. Francisci Capuccinorum, die 23, eisdem mense e t a n n o .
Ijj A. CARD. VICO, E p . Portuen. et S. Rufinae,
S. B.'C.
Praefectus.
L. © S.
Alexander
Verde,
Secretarius.
392
Acta Apostolicae Seáis - Commentarium Officiale
ACTA
TRIBUNALIUM
SACKA ROMANA ROTA
M A U R A N E N . SEU C A M B E R Í E N .
NULLITATIS
SENTENTIAE
Benedicto Pp. XV feliciter regnante, Pontificatus Dominationis Suae
anno quarto, die 13 iulii
1918, RR. PP. DD. Ioannes Prior, P o n e n s ,
Aloisius Sincero et Fridericus Cattani Amadori, Auditores de turno, in
causa Mauranen. seu Camberien. - Nullitatis sententiae inter Rev. D. Dufieux, parochum Ecclesiae Vallaris, in dioecesi Mauranensi, et huius dioecesis Episcopum ex una parte, repraesentatos per legitimum procuratorem
D. Angelum D'Alessandri, advocatum, et ex alia Sac. I o a n n e m Baptista
Gilloz, eiusque matrem Am eliam Gilloz, repraesentatos per legitimum procuratorem ex officio deputatum Rev. D. Carmelum Conte, interveniente et
disceptante in causa
Iustitiae Promotore, sequentem tulerunt definitivam
sententiam.
Inter plus q u a m q u a d r i n g e n a oratoria in dioecesi Mauranensi a pietate fidelium erecta, exstat cappella q u a e d a m exigua, in honorem S. Bernardi Deo dicata, in pago cui nomen La Borge, cuius administratio et
t e n u e s reditus curae et custodiae procuratoris, a familiis q u i b u s d a m
eiusdem pagi libere electi, committitur. P e r plures a n n o s partes egit
procuratoris Olympia Martin, cui successit a n n o 1905 sacerdos, e p r a e fato pago oriundus, I o a n n e s Baptista Gilloz, qui m u n u s sibi commiss u m u s q u e ad a n n u m 1909 sollerter adimplevit. Eo quidem tempore,
dioecesim Mauranensem relicturus, pecunias cappellae proprias, s u m mam circiter libellarum 800, in m a n u s deposuit notarii publici oppidi
St-Michel dicti, Dñi F. Buttin. Cum vero, a n n o insequenti, 1910, sacerdos
Gilloz consilium foveret vitam religiosam amplectendi et ad h u n c finem
ab Ordinario Mauranensi litteras consuetas testimoniales postulaverit,
monuit eum Episcopus nemini fas esse, iuxta sacros canones, religionem
ingredi, qui aere alieno g r a v a t u m vel reddendae alicuius administrationis
rationi obnoxius esset, ac proinde nonnisi p o s t q u a m pecunias cappellae
S. Bomana Bota
393
dictae de la Borge, quibus de iure restituisset cum reddita ratione administrationis gestae, se litteras petitas oratori concedere potuisse. Sacerdos Gilloz votis Episcopi libenter acquievit scribens mense septembri
anni 1909: « Il n'y a a u c u n e difficulté à cela, puisque les gens inté« ressés Ont les reçus entre les mains et qu'ils peuvent p r e n d r e pos« session des titres q u a n d ils voudront, chez Mr Buttin, notaire à St-Mi« chel.... Tout le monde sait que j ' a i laissé ces titres chez Mr Buttin,
« en a t t e n d a n t que les intéressés veuillent bien aller en prendre pos« session. Je ne désire que cela et -je le leur ai fait écrire par Mr Buttin
« encore. Quant a u x comptes, ils ont été r e n d u s , sont fort simples et ne
« souffrent a u c u n e difficulté ». Mater a u t e m ipsius, vidua Aemilia Gilloz,
obstabat q u o m i n u s fieret redditio depositi; imo aperte declaravit Episcopo « que FEvêque et le Curé n'avaient rien à voir d a n s l'administ r a t i o n des fonds de cette chapelle ». T a n d e m , sub initio mensis
ianuarii 1910 mandavit Episcopus Rev. parocho Durieux, ad cuius paroeciam (Valloires) pertinet p a g u s la Borgé, ut omni studio niteretur ad
dictos titulos a manibus notarii recuperandos, quod inter paucos dies
feliciter effectum est, ita ut parochus, die 7 ianuarii 1910, Episcopo n u n tiare potuerit se titulos iam recepisse, a d i u n g e n s : « J'aurai soin de les
« remettre en mains sûres ; je provoquerai u n e réunion du village au
dimanche » Tituli, t a m e n , in manibus parochi fere duos annos manserunt,
quin reclamarent incolae pagi interesse habentes.
Viduae Gilloz autem non placuit consilium relinquendi sub tutela
parochi cappellae pecunias et, mense octobris anni 1911, p a t r o n o ab
ipsa deputato, Rev. D. E. Tachy, mandavit ut media o p p o r t u n a adhiberet, quibus induceretur, vel etiam actione iudiciali obligaretur, paroc h u s ad easdem sibi committendas, q u a s dein ipsa procuratori nominato remittendas curaret. De m a n d a t o accepto p a t r o n u s certiorem fecit
Officialem Curiae Mauranensis die 16 octobris 1911, petens ut citaretur
p a r o c h u s Durieux, et fieret iudicium, quo obligaretur - « à rétablir les
« f o n d s de la chapelle en l'état où ils é t a i e n t » . Officialis respondit, die
24 octobris 1911 : « Vous m'avez fait l'honneur de m'écrire au sujet d'une
« chapelle réclamée avec ses biens p a r la famille Gilloz de Valloires,
« Savoie. Des informations sont prises, mais elles sont encore incom« plètes.... J'aime à espérer que tout s'arrangera sans procès ». Replicat
p a t r o n u s die 27 octobris : « Le Curé de Valloires doit remettre les choses
<< en l'état où elles étaient avant sa main mise faite sans un j u g e m e n t
« regulier de l'autorité ecclésiastique.... S'il veut l'exécuter à l'amiable,
« n o u s y consentons ; d a n s le cas contraire, n o u s maintenons notre
« d e m a n d e d'un j u g e m e n t de F Officiante, r e n d u le plus tôt possible,
394
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
« relatif à la jouissance ». Officialis epistolam patrono misit die 29 novembris 1911, declarans familias pagi interesse habentes, legitime convócalas
die 26 novembris ultime elapsi, t a m q u a m procuratricem cappellae Domin a m Iosephinam Rol elegisse, eique b o n a cappellae commisisse. Die 2 decembris protestatur p a t r o n u s Dñae Gilloz contra actionem aliarum familiarum in electione facienda, q u a m contra ius quaesitum familiae Gilloz
fuisse contendit, petitque illam nullam declarari, utpote lite pendente
innovatam, et quaestionem principalem in possessorio iudicialiter dirimi
postulat. Gum die 23 ianuarii 1912 Officialis rationes patrono exposuerit,
iudicium propositum declinandi, hic iterum insistit die 24 eiusdem mensis ut de r e b u s controversis, iudiciali ordine servato, solutio definitiva
habeatur.
Tribunal Mauranense, vero, instantiam porrectam a limine litis
reiecit per sententiam interlocutoriam diei 29 ianuarii 1912, quia actrix
ius non h a b e b a t provocandi iudicium in re proposita : « L'Officialité juge
« et prononce que D a m e Gilloz n'avait pas qualité ni moyens suffisants
« en vue de son instance telle quelle; à l'effet de provoquer un juge« m e n t au possessoire directement et d'abord en sa faveur, et qu'ainsi
« elle est n o n recevable ». Contra h a n c sententiam, utpote vim definitivae habentem, p a t r o n u s Dñae Gilloz appellationem interposuit ad
Curiam Metropolitanam Camberiensem, quae per sententiam latam die
5 augusti 1912 illam reformavit, et de merito causae principalis agere
n o n dubitavit ob exceptionem suspicionis contra Iudicem primae instantiae, q u a m satis p r o b a t a m esse duxit sive ex conditione sacerdotis Gilloz,
filii actricis, relate ad Ordinarium Mauranensem, sive ex studio partium
Officialis eiusdem Curiae, quo consilium praebuit parocho Durieux bona
cappellae in alias m a n u s tradendi post initam actionem Viduae Gilloz,
q u a m etiam inauditam damnavit.
In merito causae principalis sequentes declarationes et dispositiones
eadem sententia emisit: « Le Tribunal,... dit et prononce que Mr. l'abbé
« Gilloz, procureur, a été injustement spolié: C o n d a m n e en conséquence
« Rev. S. D u r i e u x : 1) à faire parvenir, avant la fin du mois d'août, les
« valeurs de la chapelle de la Borgé à Maître ß u t t i n notaire à St-Michel
« de Maurienne, à qui les avait confiées Mr l'abbé Gilloz, et qui v o u d r a
« bien les garder provisoirement en qualité de sequestre; 2) à rendre
« u n compte exact de sa gestion depuis le m o m e n t de sa main m i s e . . . ;
« 3) à avertir l'Officiai métropolitain de l'accomplissement de ces obli« gâtions. En cas de refus de Mr Buttin : Nous n o u s constituons nous« m ê m e s sequestre, et n o u s d e m a n d o n s à Rd. Durieux de n o u s adresser
« l e s valeurs et le c o m p t e - r e n d u ; 4) d'autre part, respecteueux des
S. Romana Rota
395
« droits des co m propriétaires, et j u g e a n t qu'ils est à propos de les cons u l t e r dans la situation présente, Je Tribunal suspend Mr l'abbé Gilloz
« de son m a n d a t de p r o c u r e u r et invite Dame Gilloz, sa mère, à pro« voquer u n e assemblée plénière du chef de famille de la Borge, laquelle
« ou bien rétablira Mr l'abbé Gilloz d a n s ses fonctions de procureur,
« ou bien lui d o n n e r a un successeur... ».
Post lapsa fatalia appellationis p a r o c h u s Durieux recursum fecit
N. S. Ordini contra validitatem sententiae Curiae Metropolitanae, intervenientibus in causa sac. J. B. Gilloz, cui concessum est, pariter ac matri
suae, gratuitum patrocinium, necnon Ordinario Mauranensi ad iura
dioecesana t u e n d a . Sequentibus dubiis partes subscripserunt : 1) An
constet de nullitate sententiae Curiae Camberiensis in casu. 2) Secundum
d u b i u m de merito causae, alio modo prius concordatum, ad instantiam
patroni Episcopi, consentientibus altera parte necnon Promotore Iustitiae N. Tribunalis, sic definitive s t a t u t u m est: An sustineatur nominatio
procuratoris cappellae de la Borge facta in Congressu 26 novembris 1911
ad bona eiusdem cappellae custodienda et administranda.
Quod ad sententiae nullitatem attinet, scitum est in S. Rota, respectu
sententiarum quae substantialia iudicii elementa continent, prout ex lege
n a t u r a e r e q u i r u n t u r , n o n attendi nullitatis capita ex lege positiva dependentia nisi tria, nempe ex defectu mandati, citationis et iurisdictionis
(cf. Rota, Treviren., coram Many, die 15 maii 1913; Biturgen., coram
Prior, die 27 aprilis 1917). In casu nostro n o n deerat m a n d a t u m , cum
Vidua Gilloz appellans p a t r o n u m suum, qui eius nomine ad iudicium
appellavit Curiae Metropolitanae, m a n d a t o legitimo procurationis ad
h u n c finem munivit in epistola eidem missa die 4 septembris 1911.
Neque ex defectu citationis oritur nullitas sententiae. Quamvis enim
citationis species, q u a e in epistola Officialis Camberiensis diei 13 aprilis 1912 ad p a r o c h u m Durieux habetur, defectiva videatur, cum nullus
t e r m i n u s comparationis coram Tribunali designetur, sine quo nemo contumaciae argui potest, et ipse p a r o c h u s die 25 iunii 1912 scribat: « J'igno« rais, j u s q u ' a u reçu de votre lettre, que j ' é t a i s t r a d u i t devant FOfficia« lité p a r Mme Gilloz »; tamen p a r o c h u s conventus de facto comparuit,
quod ad omnes effectus iuridicos citationis sufficit. Inutiliter enim citatur
qui p r a e s e n s est. Ad rem ait Reiffenstuel (lib. I l , tit. 3, n. 111-112): « Si
« post factam illegitimam citationem ultro citatus compareat^ convali« d a t u r citatio per comparitionem, ac proinde arctat citatum sicut citatio
« legitima ... quia sola praesentia partis, absque alia citatione, sufficit ut
« processus a t q u e sententia iudicis valeant. Siquidem praesens regula« riter citari n o n debet, cum effectus citationis sit de substantia litis,
396
«
«
«
«
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
q u a n d o pars est praesens. Et hinc nulliter citatus, quamvis comparere n o n teneatur, si t a m e n comparuerit, n o n amplius excipere potest
contra nullitatem executionis citationis, haec enim per comparationem
iam fuit convalidata ».
Iudex metropolitanus etiam iurisdictionem h a b e b a t ad appellationem
recipiendam a sententia tribunalis inferioris, q u a m v i s ista n o n definitiva, sed t a n t u m m o d o interlocutoria esset, quia vim definitivae h a b e b a t .
A sententia enim interlocutoria vim definitivae h a b e n t e licet appellare
iuxta Concilium Tridentinum in cap. 20, sess. 24, de Ref. Post prolatam
enim sententiam Curiae Mauranensis, q u a exclusum fuit ius agendi ex
p a r t e Dñae Gilloz, nulla spes aderat, .dum illa i m m u t a t a maneret, aliam
sententiam habendi in eadem instantia. « Signa sententiae interlocu« toriae habentis vim definitivae, ait Reiffenstuel (lib. II, tit. 27, de Sent.
« et re iudic, ri. 18), sunt s e q u e n t i a : primo, q u a n d o post ipsam n o n
« speratur alia sententia in eadem instantia, eo quod ipsi finem impo« n a t ; t u n c manifestum signum est, eiusmodi sententiam interlocutoriam
« h a b e r e vim definitivae. Talis est sententia, q u a Iudex interloquendo
« p r o n u n t i a t aliquos n o n posse vel n o n potuisse de iure appellare ».
Competens autem non erat Iudex metropolitanus ad iudicandum
de merito causae principalis, quia a g e b a t u r de appellatione a sententia
interlocutoria a iudice primi g r a d u s emissa, quin ullo modo tractaverit
de causa principali, p r o u t explicant auctores in commentariis super
cap. Olim, 7, de exceptionibus. Ita Pirrhing in h u n c locum (tit. de exceptione., n. 42): « Ratio autem, cur Iudex appellationis non possit cogno« scere super causa principali, est ; quia, cu*m Iudex, ad quem appel« latum est, succédât Iudici, a quo appellatum est, de eo t a n t u m debet
« cognoscere, super quo appellatum fuit; sed Iudex a quo super meri« tis causae principalis nihil cognovit, ergo neque Iudex appellationis
« de iis debet cognoscere ». Item Reiffenstuel, in tit. de exceptionis,
lib. 2, n. 87.
Neque obstat quod sententia interlocutoria vim definitivae habeat,
quia, ut ait Reiffenstuel, in tit. 27, de sent. et re iudic, n. 25: « Si (sen« tentia interlocutoria h a b e n s vim definitivae) sit talis sententia, q u a e
« non omnino finit officium iudicis, sed potest a d h u c ab eo iustitia conc s e q u i , t u n c ea est regulanda t a m q u a m i n t e r l o c u t o r i a » . Patet, vero,
post reformatam sententiam interlocutoriam Curiae dioecesanae, q u a
excludebatur ius agendi ex parte actricis, viam iam apertam fuisse ad
iustitiam consequendam coram tribunali primi gradus, cuius sententia
reformata nullum praeiudicium attulit inquisitioni super merito causae
principalis faciendae.
S. Bomana Bota
397
Huiusmodi iuris dispositio quae incompetentiam signat Curiae metropolitanae respectu iudicii super merito causae principalis h a u d effugit
oculos Iudicis Curiae Camberiensis, qui in sententia prolata ait : « Con« sidérant que cette question principale devrait être renvoyée au Trib u n a l de S t - J e a n de Maurienne, qui ne l'a point encore étudiée et
« résolue », at erronee p u t a t huiusmodi Tribunal incompetens evadere
ob propositam in secundo g r a d u exceptionem suspicionis contra iudicem
primi g r a d u s : « mais q u ' u n obstacle s'y oppose, c'est-à-dire l'exception
« de suspicion alléguée contre les juges de première instance ». Exceptio suspicionis enim non valet m u t a r e gradum iudicii. Ad rem ait Pirrhing (lib. II, tit. 28, de appellat., n. 237) : « A iudice suspecto ordinario,
« vel delegato regulariter appellari n o n potest : t u m quia iure communi
« proprium r e m e d i u m est concessum, recusationis scilicet, si iudex sit
« s u s p e c t u s ; t u m quia ex eo praecise, quod sit suspectus, non gravat:
« ergo appellationi n o n est locus, cum g r a v a m e n sit immediata causa
« appellationis ». Et in cap. 41, tit. 28, de appellat., praescribitur: «...quum
« aliquis iudicem proponit se h a b e r e suspectum, suspicionis c a u s a m
« coram eodem iudice allegare tenetur.... Sed partes in aliquem iudicem
« vel aliquos n o n valde remotos conveniant, per eumdem iudicem, qui
« n o m i n a t u r suspectus, debent cogi, coram quo vel quibus si causa suspire cionis infra t e r m i n u m competentem p r o b a t a n o n fuerit, tunc demum
« auctoritate sua iudex utetur. Quodsi coram ipsis... causa suspicionis
« p r o b a t a fuerit, causae cognitioni supersedere tenebitur iudex recusa« t u s ». Ius antiquum, quo prohibetur g r a d u m iudicii m u t a r e ob exceptionem suspicionis, confirmatur in can. 1615, I, Codicis Iuris Canonici
recenter p r o m u l g a t i : « Si iudex unicus a u t aliquis vel etiam omnes iudices
« qui tribunal collegiale constituunt suspecti declarentur, personae mutari
« debent, n o n vero iudicii g r a d u s » .
Praeterea, licet nobis i n d a g a n d u m non sit de iustitia exceptionis
suspicionis, quae reapse coram nullo tribunali competenti proposita est,
tamen n o t a r e praestat, quidquid valoris ab initio habere potuissent duo ex
tribus motivis praetensae suspicionis in sententia Camberiensi allegatis,
conditionem nempe sacerdotis Gilloz relate ad Episcopum Mauranensem
et consilium ab Officiali dioecesano parocho Durieux d a t u m , illud iam
amisisse ante appellationem ad Curiam Metropolitanam interpositam,
quia vidua Gilloz in iudicem primae instantiae reapse consenserat.
Exceptio enim suspicionis sicut omnes exceptiones dilatoriae, propon e n d a est ab initio iudicii ante litem contestatam, uti praescriptum est
in cap. inter monasterium, 20, tit. 27, de sent. et re iudic, arg. cap. Insinuante, 25, de Offic, Deleg. Authentic. Offeratur, eod tit., de lit. contest.
398
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
(cf. Schlmalzgrueber, in tit. de exceptione, n. 20 et tit. 28, de appellat,
n. 133; Reiffenstuel i u tit. de appell., n. 268). Quodsi pars litigans rationes
suspicionis eo tempore noverit et nihilominus exceptionem tempore utili
movere neglexerit, illam iam amplius proponere non potest, siquidem
p r a e s u m i t u r in iudicem concessisse (cf. Rota, Biturgen., coram Prior,
die 27 aprilis 1917). Iamvero n o t a erant facta allegata actricis p a t r o n o
die 2 decembris q u a n d o in epistola h a c die ad Officialem missa iudicium ab illo petiit super merito causae principalis.
Nulla, itaque, erat ratio cur recedendum esset a regula communi,
q u a praescribitur post latum iudicium in causa appellationis a sententia
interlocutoria, de merito causae principalis iudicandum esse a iudice
prioris instantiae. Nulla, itaque, est sententia Curiae Camberiensis, quat e n u s tractat de causa principali.
Declarata nullitate sententiae metropolitanae, r e m a n e t videndum de
bono iure, prout in secundo dubio proponitur, an scilicet sustineatur
nominatio procuratoris cappellae de la Borge facta in congressu diei
26 novembris 1911 ad bona eiusdem cappellae custodienda et administranda. Ex stilo S. Rotae, enim, post solutam quaestionem de nullitate sententiae, agitur etiam de bono iure p a r t i u m . Ita Decisio 191, n. 8,
part. 2, Recentiori : « Ubi causa nullitatis est commissa, Auditor cogno« scens de nullitate, potest cognoscere de negotio principali, et revocare
« priorem sententiam iniustam, constito de eius iniustitia ». Et Coccinus, in Decisione magistrali 474, n. 8, part. 2, tom. I, Rec. : « Nec facit,
« quod decisio Finetti dicat, quod post confirmationem sententiae n o n
« est amplius agendum de nullitate, sed videndum de bono iure, q u a e
« cognitio de bono iure r e p u g n a t rei iudicatae, quia hoc est regulariter
« verum, sed n o n h a b e t locum in Rota, q u a e n u m q u a m exsequitur
« sententias aliorum tribunalium, nisi gustato de eorum iustitia. P u t e ,
« Decis. 401, lib. primo, Chissan, Decis. 179 et est notorium et tritum
« in R o t a ».
Quod ad quaestionem attinet causae principalis, q u a t e n u s in secundo
dubio nobis dirimenda proponitur, n o t a n d u m est acta processus in Curia
Camberiensi peracti ad N. S. Tribunal h a u d integra remissa fuisse.
Dno Ponenti vero roganti, ad instantiam Episcopi Mauranensis et parochi
D u r i e u x / u t defectui suppleretur, r e s p o n s u m fuit ab officiali Curiae metropolitanae, « que, croyant la cause définitivement jugée et terminée, vu
« q u ' a u c u n appel n'avait été interjeté d a n s le délai fixé par le droit, il
« (l'officiai) n ' a plus songé à conserver le dossier dans son intégrité». Sper a b a t u r , t a m e n , p a r t e s simul cum scripturis distribuendis exhibituras
fuisse documenta, ex quibus hauriri posset cognitio de regulis electionis
S. Romana Rota
399
faciendae procuratoris, sive de praetensis iuribus familiae Gilloz, a sententia Gamberiensi affirmatis, n e m p e sacerdotem Gilloz a d h u c officio
fungi procuratoris et familiam Gilloz specie q u a d a m frui i u r i s p a t r o n a t u s
cappellae. Res t a m e n spem fefellit. Documentum q u o d d a m ab Illmo
Dno A. Fodere, Episcopo Mauranensi (Ordinatio diei 30 martii 1840)
loquitur de p r o c u r a t o r i b u s cappellarum ruralium e o r u m q u e m u n e r i b u s ,
de regulis t a m e n electionis eorumdem, sive statuto sive consuetudine
firmatis nihil dicit. Attamen, sine huiusmodi praevia cognitione iudicium ferri n o n posset super validitate electionis procuratoris in congressu
familiarum pagi la Borge, diei 26 novembris anni 1911 factae. Concessus,
igitur, fuit processus suppletorius qui a n n o 1914 incoeptus, ob difficultates commercii epistolaris, etc., ex immani bello ortas, nonnisi a n n o 1917
ad finem perduci potuit.
P r i m a quaestio solvenda respectu validitatis electionis controversae
haec est: an officium procuratoris vacans fuerit mense novembri anni 1911
q u a n d o nova electio facta est, cui r e s p o n d e n d u m censemus affirmative.
Testes enim iudicialiter interrogati: « P o u r r a i t - i l être n o m m é procureur
« ou continuer à l'être, celui qui s'éloignerait, irait plus ou moins loin,
« pour un t e m p s paraissant devoir être long, p e u t - ê t r e p o u r t o u j o u r s ? »,
omnes, praeter p a r t e m in causa, sac. Gilloz, paucis t a n t u m m o d o exceptis qui rem ignorare fatentur, respondent discessum solum temporan e u m cum officio procuratoris componi posse. Ideoque testes declarant
m u n e r e procuratoris n o n posse fungi qui definitive discedit e loco ibidem
n o n reversurus. Sac. Gilloz vero definitive discesserat e loco et dioecesi
Mauranensi. Quidquid enim sit de motivis quibus primo m o t u s fuerit
ad dioecesim relinquendam, i n d u b i t a t u m est ex commercio epistolari
inter ipsum et Ordinarium Mauranensem annis 1909-1910, eum a n i m u m
habuisse novitiatum religiosum in oppido St-Quentin ingrediendi, quem
reapse ingressus est mense aprilis 1914, quod ex sese implicat discessum
e loco ubi m u n u s procuratoris a g e n d u m erat cum animo ibidem n o n
revertendi. Gaeteroquin, s t a t u s ipse novitiatus componi nequit cum rerum
administj atione, quae facile ab aliis aeque interesse h a b e n t i b u s geri potest.
Postulanti, igitur, Episcopo, die 20 septembris 1909, ut b o n a cappellae
ius h a b e n t i b u s restitueret cum reddita ratione rei gestae, cum nonnisi
h a c conditione impleta concedi possent litterae testimoniales q u a s petierat, Sac. Gilloz respondit die 22 septembris sc libenter adimpleturum
esse conditionem p o s i t a m : « 11 n'y a aucune difficulté à cela, puisque
« les gens intéressés ont les reçus entro les mains, et qu'ils peuvent
« p r e n d r e possession des titres q u a n d ils voudront, chez Mr Buttin,
« n o t a i r e à St-Michel.... J'ai laissé ces titres chez Mr Buttin, en atten-
400
Acta Apostolicae Sedis - Cotmnentariunt Officiale
« dant que les intéressés veuillent bien aller en p r e n d r e possession. Je
« ne désire que cela, et je le leur ai fait écrire par Mr Buttin encore.
« Q u a n t aux comptes, ils ont été r e n d u s , sont fort simples, et ne souf« frent a u c u n e difficulté ». Remittendo vero b o n a cappellae, q u a n t u m
ab ipso pendebat, in m a n u s interesse h a b e n t i u m cum reddita ratione
rei gestae, eo tempore quo definitive a dioecesi discessit, iam ipse m u n e r i
a s s u m p t o procuratoris valedixit. Vacabat, igitur, officium procuratoris
tempore congressus quo nova electio facta est.
P o r r o , omnes testes, qui interrogationi iudicis in h a c re responderunt, declarant familiam Gilloz nullo speciali privilegio prae aliis frui
respectu cappellae c o m m u n i s ; quod et ipse sacerdos Gilloz fatetur, unica
posita exceptione pro clavis custodia. Ait: « La famille Gilloz n'est que
« co-propriétaire absolument comme les autres familles, et au même
« titre, exception faite p o u r la possession de la clé, de t e m p s immé« morial ».
In hisce circumstantiis, itaque, Officio nimirum vacante, et iure suo
eligendi utentes, familiae pagi convenerunt die 26 novembris 1911, et
ad m u n u s procuratoris n o m i n a r u n t D ñ a m Ipsephinam Rol. Valida ideo
dicenda est electio, nisi contrarium probetur.
Contrarium probare c o n a t u s est p a t r o n u s sac. Gilloz eiusque matris
ex quadruplici capite: a) quia lite pendente electio facta est, ac proinde
vel nulla est vel irritanda; 6) quia ipsa Dna Gilloz h a u d convocata fuit
ad congressum electorum ; c) quia duo ex praetensis electoribus, q u o r u m
n o m i n a subscripta reperiuntur in documento electionis, congressui n o n
aderant, nempe Ioannes Martin et F r a n c i s c u s Magnin ; d) tandem, quia
parochus Durieux, convocando electores, sicut et titulos cappellae a
notario petendo, illegitime se ingessit administrationi cappellae, quae nullimode ab ecclesiastica auctoritate dependet. H u i u s m o d i vero a r g u m e n t a
n o n p r o b a n t thesim patroni familiae Gilloz, ut ex mox dicendis patebit.
Inhibitio generalis iuris quae in rubrica tituli 16 lib. II, Decretalium
continetur, « Ut lite pendente nihil innovetur », prohibet q u a m c u m q u e
immutationem, q u a uni ex litigantibus, actori sive reo, praeiudicium
infertur circa ius controversum, donec lis ad finem perducta fuerit
(cf. Lega, De iudiciis, in h. t., p. 558, par. I). I u s controversum erat
possessio titulorum cappellae La Borgé qui detinebantur a parocho
Durieux contra voluntatem u n i u s ex interesse habentibus, Dñae Aemiliae Gilloz. In congressu 26 n o v e m b r i s 1911 duo decisa-fuerunt a con-,
vocatis, nimirum, electio procuratoris, et traditio titulorum cappellae
procuratori electo a parocho facta. Iamvero, p r i m u m , seu electio procuratoris, nullum praeiudicium respectu rei controversae actrici intulit,
401
S. Bomana Bota
sed t a n t u m m o d o secundum, seu traditio titulorum a parocho facta, q u a
impediebatur q u o m i n u s tituli directe in m a n u s actricis pervenirent. Actio
intentata enim directa n o n fuit contra alias pagi familias in cappella
interesse habentes, q u a r u m potius iura actrix per actionem iudicialem
se tueri putabat, ut patet ex mandato procurationis diei 4 septembris 1911 p a t r o n o concesso, ubi a i t : « C'est un devoir de conscience
« p o u r moi de ne pas laisser e n t a m e r ni péricliter les droits de ma
«famille... et des i n t é r e s s é s » . T u n c temporis etiam praevidebat novi
procuratoris nominationem cui titulos recupéralos.remittere intendebat,
ut ex eodem m a n d a t o liquet: « J e pourrai ensuite faire ce q u ' i l faut
« pour remettre les fonds au procureur n o m m é ». Ideoque, etiamsi lis
penderet tempore quo facta est electio procuratoris, validitati eiusdem
n o n obstabat.
Sed eo tempore lis n o n pendebat sensu canonico. Litis enim pendentia quoad effectus iuridicos non inducitur per oblationem libelli; sed
requiritur ut citatio, in q u a res controversa exponitur, emissa sit et ad
p a r t e m citatam pervenerit, ut. clare definitur in cap. % Quum lite pendente (Clem., tit. V, lib. 2): « Q u u m lite pendente nihil debeat innovari,
« litem quoad hoc pendere censemus, p o s t q u a m a iudice competenti in
« ea citatio emanaverit, et ad partem citatam pervenit, vel per eum
« f a c t u m fuit, quo m i n u s ad eius notitiam perveniret: dum t a m e n in
« citatione praedicta talia s u n t expressa, per q u a e plene possit instrui,
« super q u i b u s in iudicio convenitur ». Iamvero, die 26 novembris 1911
n o n d u m citatio a iudice emanavit. Actrix, enim, in m a n d a t o ad p a t r o n u m
misso, et ab ipso die 16 octobris 1911 iudici porrecto t a n q u a m actionis
libello, duo alternativa proposuit: a) ut sine lite parochus induceretur
ad titulos restituendos, vel b) ut per actionem iudicialem ad idem obligaretur. Scripsit enim actrix: « Je vous en prie, de vouloir bien faire
« l e s démarches nécessaires, soit p o u r décider Mr le Curé à restituer
« et à me remettre les fonds en question, avec un compte exact de sa
« g e s t i o n , soit p o u r porter cette affaire au besoin devant l'oificialité
« diocésaine, et même au Métropolitain j u g e a n t en appel ». Respondit
Officialis, die 24 octobris 1911 : « J'aime à espérer que tout s'arrangera
« sans procès », quibus verbis satis innuit citationem ad litem i n c h o a n d a m
n o n fuisse emissam, nec probabiliter emissuram iri. Nec t a m e n institit
actricis p a t r o n u s ut processus fieret. T a n t u m m o d o post notitiam acceptam de congressu diei 26 novembris habito categorice petiit die 2 decembris 1911 ut res iudiciali ordine dirimeretur.
Secun.do loco opponit p a t r o n u s actricis ipsam non fuisse vocatam
ad congressum electionis. Imprimis dicendum est de omissa convocatione
ACTA, vol. XI, n. 11. - 1-10-919.
27
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
n o n constare ex a c t i s : nullus testis hoc asserit, a nullo documento
eruitur. Nec obstaret validitati electionis procuratoris, quo D n a Gilloz
ad dictum congressum vocata n o n fuerit, quia vocatio omnium electorum
ad formam substantialem electionis n o n p e r t i n e t ; sed qui ius h a b e n s
eligendi vocatus n o n sit, seu c o n t e m t u s fuerit, ut aiunt canonistae,
potest prosequi c o n t e m p t u m , seu petere a Superiore vel a iudice ut
electio irrita declaretur, quia ipse ad electionem n o n fuit v o c a t u s : si
vero negligat hoc modo c o n t e m p t u m prosequi, suo iuri renunciasse
praesumitur. Ad rem ait Pirrhing (lib. I, tit. 6, n. 140 seq.): « Vocatio
« a b s e n t i u m Capitularium, etiam eorum qui vocari debent, n o n pertinet
« a d formam substantialem electionis, quia aliquibus etiam n o n vocatis.
« subsistit electio, quamvis ea rescindi debeat, si contempti p r o s e q u a n t u r contemptum ». Et sub n. 143: « Si contemptus, seu n o n vocatus,
« i u s suum prosequendi contemptum, sive o p p u g n a n d i electionem ob
« sui contemptum, expresse vel tacite remisit, n o n potest Iudex seu Supe« rior, ad quem confirmatio spectat, ex officio, vel ad petitionem adver« sarii electionem rescindere >v Vidua Gilloz, vero, h a u d prosecuta est
contemptum, seu n o n petiit electionem irritari ob sui contemptum, sed
solummodo quia lite pendente facta est, vel quia Officium procuratoris
eo tempore n o n v a c a b a t ; istae videlicet sunt rationes in sententia Camberiensi allegatae. Verum est p a t r o n u m in epistola diei 2 decembris 1911
Officiali Mauranensi missa dixisse: « L a famille Gilloz proteste contre
« la décision prise par les a u t r e s familles; la r e g a r d a n t comme contraire
« au droit qu'elle possède et injurieuse contre l'abbé Gilloz » ; at h u i u s modi verba laesum non p r a e t e n d u n t ius matris ut ad congressum electionis vocaretur, n a m de laeso huiusmodi iure nullum exstat verbum in
actis processus in Curia metropolitana peracti, ubi tamen ampla occasio
suppetebat actrici ius suum urgendi. Solae rationes a iudice metropolitano consideratae respectu electionis irritandae s u n t pendentia litis et
officium n o n vacans. Neque potest iudex electionem irritare ob cont e m p t u m electoris, uti docet P i r r h i n g s u p r a citatus, nisi ipse elector id
petat ratione praecise sui contemptus. In casu nostro huiusmodi petitio
n o n fuit facta, neque ipse contemptus p r o b a t u s est.
Tertio loco opponitur quod duo ex signatoribus documenti decisiones referentis congressus familiarum die 26 novembris 1911, scilicet
I o a n n e s Martin et Franciscus Magnin, coram testibus declararunt se
dicto congressui n o n adfuisse, nec d o c u m e n t o sübscripsisse. Imprimis
q u o a d u t r u m q u e n o t a n d u m est praedictas declarationes testimonio tantum extraiudiciali n i t i ; nullus enim testis iudicialiter in causa excussus
de hoc verbum protulit.
S. Bomana Bota
403
Franciscus Magnin, vero, fatetur se vocatum fuisse ad congressum,
ideoque queri non potest de iis quae ibidem ab electoribus praesentibus ipso absente decisa sunt. Admittit uxorem s u a m comitiis adfuisse,
q u a m asserit n o m e n viri sui documento apposuisse. Iamvero cum ius
administrandi cappellani et procuratorem eligendi non individuis sed
familiis pertineat, absente familiae capite, potest familia per aliud
m e m b r u m repraesentari, nisi vetat s t a t u t u m a u t consuetudo, de q u a
inhibitione in casu non constat. Praeterea, n o n conqueritur de facta
electione procuratoris, sed de subtractione suppellectilium altaris a
custodia familiae Gilloz. Protestatio, igitur, Francisci Magnin validitati
electionis n o n nocet.
Item I o a n n e s Martin non queritur se non vocatum fuisse ; de peractis,
igitur, eo absente, si revera adfuerit, nullo iure conqueri potest. Praeterea, ipse, licet vocatus fuerit ad testimonium r e d d e n d u m coram iudice
a S. R o t a delegato, coram quo reapse comparuit et q u a e d a m de re controversa iniuratus narravit, nullam protestationem fecit de actis dicti congressus. P o r r o , iuxta declarationem extraiudicialem Margaritae M. Moussard, et ipse non de electione facta procuratoris, sed de ablata custodia
suppellectilium altaris a familia Gilloz conquestus est. Ideoque neque
declarationes Ioannis Martin p r o s u n t actricis intento.
Denique, quod in re gessit p a r o c h u s Durieux iuxta m a n d a t a vel
consilia Curiae dioecesanae, sive titulos recuperando a notario Buttin,
sive familias convocando ad n o v a m procuratoris electionem, ius n o n
excessit Episcoporum, p r o u t a Concilio Tridentino definitur in cap. 8,
sess. 22, de ref. : « Episcopi, etiam t a m q u a m Sedis Apostolicae delegati,
« in casibus iure concessis, omnium piarum dispositionum, tam in ultima
« voluntate, quam inter vivos, sint exsecutores;... ac omnia quae ad Dei
« cultum, a u t a n i m a r u m salutem... ipsi ex officio suo, iuxta sacrorum
« c a n o n u m statuta, cognoscant et e x s e q u a n t u r ; non obstantibus qua« c u m q u e consuetudine etiam immemorabili, privilegio a u t statuto ».
Similia d e c e r n u n t u r in cap. Tua nobis, de Testamentis. In casu nostro
agebatur de cappella quae proxime ad Dei cultum dedicatum est. Insuper, iuxta ordinationes dioecesanas circa cappellas rurales, inter q u a e
e n u m e r a n d a est cappella loci La Borgé ad Consilium Fabricae, cuius
praeses est parochus, spectat urgere novi procuratoris electionem q u a n d o
vacat h u i u s m o d i officium.
Quibus o m n i b u s in iure et in facto bene perpensis, Christi nomine
invocato, Nos infrascripti Auditores de t u r n o , pro Tribunali sedentes,
et solum Deum prae oculis habentes, decernimus, declaramus et defi-
404
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
nitive s e n t e n t i a m u s , propositis dubiis r e s p o n d e n t e s : ad p r i m u m affirmative, seu constare de nullitate sententiae Oamberiensis in casu; ad
secundum
affirmative,
seu sustineri nominationem procuratoris cappellae
de «La Borge » factam in congressu 26 novembris ad bona eiusdem
cappellae custodienda et administranda. E x p e n s a s a u t e m iudiciales comp e n s a n d a s esse inter partes decernimus.
I t a p r o n u n c i a m u s , m a n d a n t e s Ordinariis locorum et ministris tribunalium ad quos spectat, ut exsecutioni m a n d e n t h a n c n o s t r a m definitivam sententiam, et adversum reluctantes p r o c e d a n t ad n o r m a m sacror u m Canonum et praesertim cap. 3, sess. 24 Conc. Trid., iis adhibitis
exsecutivis et coërçivitis mediis, q u a e magis efficacia et opportuna pro
rerum adiunctis exstitura sint.
Romae, in sede tribunalis S. R. Rotae, 13 iulii 1918.
I o a n n e s Prior, Ponens,
Aloisius Sincero,
Fridericus Cattani Amadori.
Ex Cancelleria S. R o m a n a e R o t a e .
Sac.
Tani, Notarius.
Diarium Romanae
Curiae
405
DIARIUM ROMANAE CURIAE
SEGRETERIA
DI STATO
AVVISO
La Direzione dell' « Annuario Pontificio » presso la Segreteria di Stato
interessa vivamente gli Unni e Rmi Ordinari delle diocesi, i collegi prelatizi,
i Superiori generali degli Ordini religiosi, i Rettori dei collegi ecclesiastici e
tutti i dignitari appartenenti alla Corte pontificia a volerle trasmettere in
tempo utile le relazioni e rettifiche occorrenti per la edizione dell'« Annuario »
pel prossimo anno 1920, in conformità della lettera circolare dell'Eolo sig. Cardinale Gasparri, Segretario di Stato, in data 15 luglio 1915, e delle particolari
istruzioni ricevute al momento delle nomine e promozioni.
NOMINE
Con biglietto della Segreteria di Stato il Santo Padre si è degnato di
nominare:
10 settembre 1919. il sig. Comm. Giuseppe Barluzzi, Archivista della Segreteria di Stato.
Con Brevi Apostolici il Santo Padre si è degnato di nominare:
Assistente al Soglio Pontifìcio:
24
agosto
1919. Mons. Enrico Hanlon, vescovo tit. di Teo.
Protonotari apostolici ad instar participantium:
5 settembre 1919. Mons. Giuseppe Hallé, prefetto ap. dell'Ontario Superiore.
15
»
»
Mons. Carlo Luigi Di Leila, della diocesi di Télese.
16
»
»
Mons. Francesco Portalupi, della diocesi di Pavia.
19
»
»
Mons. Alberto Dien, dell'archidiocesi di Parigi.
406
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
Prelati Domestici di S, S.:
11 giugno 1919. Mons. Augusto Boulet, dell'archidioeesi di Québec.
»
»
»
Mons. Gelestino Lemieux, della medesima archidiocesi.
6 luglio
»
Mons. Lionello Lindsay, della medesima archidiocesi.
15
»
»
Mons. Giovanni Guglielmo Norris, della diocesi di Trenton.
4 settembre »
Mons. Carlo Lagier, dell'archidioeesi di Parigi.
5
»
»
Mons. Nehmatalla Abi Giaudé, dell'archidioeesi maronita
^ di Cipro.
19
»
»
Mons. Luigi Giuseppe Lalieu, della diocesi di Tournay.
23
»
»
Mons. Enrico Pucci, di Roma.
»
»
»
Mons. Francesco Nannini, dell'archidioeesi di Lucca.
24
»
» Mons. Luigi Testoni, cappellano segreto di S. S.
ONORIFICENZE
Con Brevi Apostolici il Santo Padre si è degnato di conferire le seguenti
onorificenze:
La Gran Croce dell'Ordine di S. Gregorio Magno, classe civile:
13 settembre 1919. Al sig. Abdon Cifuentes, dell'archid. di Santiago del Cile.
La Gran Croce dell'Ordine di S, Gregorio Magno, classe militare:
11 settembre 1919. Al sig. Stefano Saverio Shinjiro Yamamoto, capitano di
vascello della marina giapponese.
La Commenda dell'Ordine di S. Gregorio Magno, classe civile:
22 agosto 1919. Al sig. Francesco Billón, della diocesi di Liegi.
1 settembre »
Al sig. principe Salim Amin Bellamá, dell'archid. di Cipro.
2
»
»
Al sig. conte Giuseppe De Meeus, di Lovanio.
4
»
»
Al sig. Pietro Teofilo Legare, dell'archidioeesi di Québec.
»
»
»
Al sig. Giorgio Garneau, della medesima archidiocesi.
Il Cavalierato dell'Ordine di S. Gregorio Magno, classe civile:
26
agosto
30
»
5 settembre
22
»
1919. Al sig. Alfredo Ciani, di Roma.
»
»
»
Al sig. Luigi Toulemonde-Lorthois, della diocesi di Lilla.
Al sig. Gregorio Béttencourt Perestrello, di Georgetown.
Al sig. Roberto Goenaga, già segretario del Ministro di
Colombia presso la S. Sede.
Diarium Romanae Curiae
407
Il Cavalierato dell'Ordine di S. Gregorio Magno, classe militare:
28
agosto
1919. Al sig. Pio Carlotti, sottotenente della Guardia palatina
d'onore.
La Gran Croce dell'Ordine di S. Silvestro Papa:
26
agosto
1919. Al sig. Giacomo de Ojeda y Brooke, già Consigliere dell'Ambasciata di Spagna presso la S. Sede.
Il Cavalierato dell'Ordine di S. Silvestro Papa:
29
30
31
agosto
»
»
1919. Al sig. Filippo de Simoni, di Roma.
»
Al sig. Romolo Rapella, di Roma.
» Al sig. Carmelo Morsani, di Roma.
MAGGÍORDOMATO DI SUA SANTITÀ
NOMINE
Con Biglietti di S. E. Rina Mons. Maggiordomo, il Santo Padre si è degnato
di nominare:
Camerieri Segreti soprannumerari di S. S. :
26 luglio 1919. Mons. Alessandro Carlo de Mahieu, della dioc. di Malines.
7 agosto
»
Mons. Sisinio Peretto, della diocesi di Adria/
5 settembre »
Mons. Carlo Wimmer, della diocesi di Veszprimia.
»
»
» Mons. Felice Costa, della diocesi di Biella.
10
»
»
Mons. Luigi Scipioni, dell'archidiocesi di Urbino.
»
»
» Mons. Giacomo Ghio, della medesima archidiocesi.
15
»
» Mons. Andrea Alasia, della diocesi di Ivrea.
20
»
»
Mons. Federico Fioretti, dell'Abbazia Nullius di S. Paolo
fuori le Mura.
Cameriere d'onore in abito paonazzo di S. S.:
20 settembre 1919. Mons. Cleofo Hoffmann, dell'archidiocesi di Praga.
Cappellani Segreti, d'onore di S. S. :
25 agosto 1919. Mons. Giovanni Caricati, di Roma.
5 settembre »
Mons. Paolo Weber, della diocesi di Veszprimia.
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
408
NECROLOGIO
22
agosto
1919. Mons. Giovanni Maria Dunne, vescovo di Bathurst in
Australia.
4 settembre »
Mons. Giuseppe Maria Salvador y Barrera, arcivescovo di
Valenza.
7
»
»
Mons. Adolfo Fritzen, arcivescovo titolare di Mocesso.
17
»
» Mons. Giuseppe Gregorio Romero, vescovo di Salta.
Annus Xî - Vol. Xî
3 Novembris 1919
Nuití. 12
ACTA APOSTOLICAE SEDIS
COMMENTARIUM OFFICIALE
ACTA BENEDICTI PP. XV
LITTERAE
APOSTOLICAE
ECCLESIA EU M. VIRGINIS AD NIVES, IN OPPIDO CUGLIERI, DIOECESIS BOSANENSIS, BASILICAE MINORIS TITULO AC PRIVILEGIIS HONESTATUR.
B E N E D I C T U S P P . XV
Ad p e r p e t u a m rei memoriam. - Vestigiis R o m a n o r u m Pontificum
decessorum Nostrorum insistentes, sacras catholici orbis aedes, quae vetustate, m o n u m e n t i s a r t i u m et antiqua populorum religione excellant,
singularibus honoris titulis ac privilegiis decorare solemus. Inter eiusmodi aedes merito recensetur templum, quod, ineunte saeculo xiv, in
oppido Cuglieri, dioecesis Bosanensis, exstructum est et Deo Optimo
Maximo in honorem Beatae Mariae Virginis ad Nives dicatum. Magnificae
moli classicis lineamentis speciosae, cui o r n a m e n t o e r a n t duae utrimque t u r r e s vario aeris concentu instructae, addita sunt, recentiore aetate,
tum nova frons artifìcio renidens, tum, ex amplis sacrae aedis mae inanis e m i n e n s , a e n e u m atque extrinsecus i n a u r a t u m Beatae Virginis
signum, oppido, continenti regioni marique benedicentis. Quod quidem
ad s a n c t u a r i u m , concordi cleri populique studio pretiosissima supellectile locupletatum, inde ab antiquis temporibus, gregatim confluunt,
peregrinatione fere cotidiana, vel e dissitis Sardiniae regionibus, ex omni
ordine cives, Beatam Virginem ad Nives, ante m a r m o r e u m eius simulacrum, a u r o gemmisque o r n a t u m , pie veneraturi. E a n d e m Ecclesiam
s. m. decessor Noster Pius VII, a n n o MDCCGVII in insignem Conlegiatam
erexit, cuius stabilitati, quam corruere necesse erat legibus deinde latis
ACTA, v o l . X I , n. 12
- 3-11-919.
28
410
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
de bonis ecclesiasticis publicandis, est auspicato providenterque consult u m . Cum a u t e m simulacro Virginis ad Nives Ordo canonicorum Basilicae Vaticanae die iv mensis decembris a n n o MDCCCXCII ob p a t r a t a
miracula a u r e u m diadema pro instituto suo decrevisset, sacer ritus t a m
sollemniter die v mensis augusti a n n o MDCCGXCIII peractus est, u t laetabilis eventi vigeat a d h u c recordatio. Ex eo die popularium pietas vehementius exarsit; neque, si q u a est Sardis recolenda catholici nominis
fortuna, alibi q u a m in Sanctuario Beatae Virginis ad Nives commemor a t u r , uti factum esse constat occasione quinquagesimi ab definita I m m a culata Virginis Conceptione a n n i et sexti decimi saeculi ab Ecclesia per
Mediolanensem E d i c t u m in libertatem vindicata, cum, archiepiscopis et
episcopis p r a e e u n t i b u s , ingens i n s u l a n o r u m multitudo illuc ex omni
Sardiniae angulo peregrinata est. Dilata vero, belli causa, a superiore
in h u n c a n n u m sollemnia, quae ob q u i n t u m l u s t r u m ab redimito corona
a u r e a simulacro certatim a p p a r a b a n t u r , acta denique s u n t diebus q u a r t o ,
quinto ac sexto elapsi mensis a u g u s t i ; alternis, pontificali ritu sacris
perfuncti s u n t provinciae ecclesiasticae T u r r i t a n a e Episcopi, et postremo
ex festis die ipse Archiepiscopus et Metropolita T u r r i t a n u s , a d s t a n t i b u s
sibi omnibus, quotquot ad sacram aedem convenerant, Praesulibus.
Quorum ut sollemnium perpetua exstaret memoria, venerabiles fratres
Cletus, archiepiscopus T u r r i t a n u s , et Angelicus, B o s a n e n s i u m episcopus,
impensis a Nobis precibus efflagitarunt, ut, ad maiorem Dei ac Beatae
Virginis gloriam, ad christianae pietatis incrementum, ad decus augend u m vetustae dioecesis Bosanensis totiusque provinciae ecclesiasticae
T u r r i t a n a e , S a n c t u a r i u m Beatae Mariae Virginis ad Nives, in oppido
Guglieri situm, ad dignitatem Basilicae Minoris eveheremus. Nos autem,
q u i b u s nihil contigerit antiquius, q u a m ut christifidelium erga sanctam
Dei Genitricem pietas magis exardescat et uberiores cotidie fructus
percipiat, eiusmodi votis propensa voluntate a n n u e n t e s , auditis q u o q u e
VV. F F . NN. S. R. E. Cardinalibus sacrae R i t u u m Congregationi praepositis, apostolica Nostra auctoritate, praesentium vi, p e r p e t u u m q u e in
modum, Ecclesiam Conlegiatam seu S a n c t u a r i u m Beatae Mariae Virginis ad Nives, in oppido Guglieri, intra dioecesis Bosanensis fines,
situm, titulo ac dignitate Basilicae Minoris h o n e s t a m u s , eique universa
ac singula iura, privilegia, h o n o r e s et i n d u l t a largimur, q u a e Minoribus
h u i u s Almae Urbis Basilicis iure conveniunt. Decernentes h a s Litteras
Nostras firmas, validas efficacesque semper exstare ac permanere, suosque plenos atque integros effectus sortiri a t q u e o b t i n e r e ; illisque, ad
quos pertinent vel in futurum pertinere poterunt, plenissime suffragari;
sieque rite iudicandum esse ac definiendum, i r r i t u m q u e et inane fore,
-
Acta Benedicti PP. XV
si q u i d q u a m secus, super his, a quovis, auctoritate qualibet, scienter a u t
ignoranter attentari contigerit. Non o b s t a n t i b u s contrariis quibuslibet.
Datum R o m a e apud s a n c t u m P e t r u m , s u b a n n u l o Piscatoris, die
ix mensis septembris a n n o MCMXIX, Pontificatus Nostri sexto.
P.
CARD.
GASPARRI,
a Secretis Stcdus.
EPISTOLAE
I
AD R. P. D. MICHAELEM, ARCHIEPISCOPUM
MONACENSEM ET
FRISINGENSEM,
IOANNEM IACOBUM, ARCHIEPISCOPUM BAMBERGENSEM, CETEROSQUE BAVARIAE EPISCOPOS, QUORUM COMMUNI EPISTOLAE, EX PRISINGENSI COETU
DATAE, RESCRIBIT.
Venerabiles fratres, salutem et apostolicam benedictionem. — Equidem libenti animo litteras perlegimus quas, Frisingae de more congregati, ipso electionis Nostrae ad h a n c Petri C a t h e d r a m die anniversario,
communiter ad Nos dedistis. In iis enim n o v a m p e r s p e x i m u s eamdemq u e praeclaram constantissimi amoris vestri et observantiae in Christi
Vicarium significationem: quam grato Nos animo accipientes, p a t e r n a
n i m i r u m caritate rependimus. Nominatim in iisdem litteris illud prob a t u r Nobis vestrum o p t a t u m ut Legatio Apostolica, iam pridem a p u d
vos feliciter constituta, vel in p o s t e r u m r e t i n e a t u r : c e r t u m q u e habeatis
Nosmetipsos valde cupere, ut hoc inter Apostolicam Sedem et Bavariam
catholicam perseveret vinculum necessitudinis. De puerili a u t e m institutione, iam Nos N u n t i u s Noster Monacensis certiores fecerat quam
s t r e n u a m iuri Ecclesiae t u e n d o daretis o p e r a m : t a m e n perlibenter a
vobismet discimus q u a e in causa t a m gravi egeritis acturique sitis: in
quo is, q u e m confecistis, memorialis libellus valde placet. Quas igitur
consociationes p a t r e s familias condiderunt ad conservandam filiis, ut
potest, religiosam i n s t i t u t i o n e m , fundamentum q u o d est integritatis
m o r u m civilisque ordinis, eas v e h e m e n t e r c o m p r o b a m u s et florere percup i m u s . Item propositum v e s t r u m d i l a u d a m u s missiones sacras ad populum h a b e n d i frequentius: q u a e quidem, mentes ad christianae sapientiae
praescripta revocando a n i m o s q u e ad divinae providentiae fiduciam erigendo, m i r u m q u a n t u m a d s a n a n d a v u l n e r a perturbationesque s e d a n d a s ,
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
q u a s d i u t u r n u m bellum attulit, conferre possunt. Profecto Germaniae
apostolus, S. Bonifacius, cuius t a n t o p e r e in Bavariae salute desudavit
industria, praesentissimus vobis aderit, ut haec consilia, ad utilitatem
dilectae nationis vestrae inita, perficere possitis: nec est dubium quin
Virgo Dei Mater, Bavariae P a t r o n a , christianas familias benigne respiciat, ut eae, cum omni caelestium g r a t i a r u m copia, tranquillitatis pacisque m u n e r e perfruantur. Cuius auspicem p r a e c i p u e q u e benevolentiae
Nostrae testem, vobis, venerabiles fratres, et universo clero populoque
vestro, apostolicam benedictionem a m a n t i s s i m e impertimus.
Datum Romae a p u d s a n c t u m P e t r u m , die x x u
bris MCMXIX, Pontificatus Nostri a n n o sexto.
mensis septemj
B E N E D I C T U S P P . XV
II
AD LEONBM ADOLFUM S. H. E. CARD. AMETTE, ARCHIEPISCOPUM PARISIENSEM,
OB SOLEMNEM CONSECRATIONEM BASILICAE SS. CORDIS IESU AD MONTEM
MARTYRUM.
Dilecte tili Noster, salutem et apostolicam benedictionem. - Amor
ille singularis quo Galliam Apostolica Sedes semper dilexit, efficit omnino, ut, cum Basilicae in Monte Martyrum conditae Sacratissimo Cordi
Iesu appetat solemnis consecratio, eam Nos solemnitatem t a m q u a m
domesticam p u t e m u s , veiimusque istuc proprium Legatum mittere, qui
Nostram ad ea sacra P e r s o n a m gerat. Advenit igitur ad vos tali cum
munere dilectus filius Noster Cardinalis Antonius Vico, et is quae sint
in h a c rei faustitate animi Nostri et sensa et vota significabit.
Equidem, uti, Apostolo docente, cognovimus Verbi Dei incarnation e m t u n c factam esse ubi venisset plenitudo t e m p o r i s ad m u n d i salutem r e p a r a n d a m , ita p e r s u a s u m hoc Nobis h a b e m u s suo q u o q u e pleno
tempore Sacratissimum Cor Iesu divinitus propositum esse m u n d o peculiari studio coiendum, cum videlicet, refrigescens m u l t o r u m caritas, nisi
hoc divini amoris incendio, refoveri n o n posse videretur. Ita o s t e n d i t .
Dominus se, quod promiserat, u s q u e ad c o n s u m m a t i o n e m saeculi nobiscum esse et fore, eadem semper caritate flagrantem, q u a incensus, pro
nobis homo factus et p a s s u s et m o r t u u s est. At illud q u o q u e divinae
providentiae consilium licet agnoscere : n a m , cum ista aedes ad Montem Martyrum, publico voto suscepto abhinc multis annis excitata, mem ór'
Acta Benedicti PP. XV
413
rem gratiam Galliae erga Cor Iesu testaretur, eius dedicatio in hoc
t e m p u s dilata est, quo nationem vestram officium sanctissimum tenet
grati animi in Deum illustri significatione declarandi, q u o d e m a x i m o
post h o m i n u m memoriam bello superior discesserit.
Divinum igitur Cor in votivo hoc templo adorantes, I p s u m veneramini b o n o r u m o m n i u m dato rem, qui cum u n i v e r s u m h o m i n u m g e n u s
tantopere dilexerit ac diligat, t u m gentem vestram singularibus beneficiis ornavit. Sed enim a m o r a m o r e r e p e n d i t u r : nec q u i c q u a m aliud
in novo T e s t a m e n t o et in veteri inculcatur vehementius, ut q u o d est
omnium locorum ac temporum praeceptum quo uno Lex omnis continetur. Ait Iesus: diliges Dominum Deum tuum ex toto corde tuo, et
in tota anima tua, et in tota mente tua. Hoc est maximum et primum
mandatum. Secundum autem simile est huic: Diliges proximum tuum
sicut teipsum (Matth., XXII, 37-39). Cor igitur sacratissimum cum immensam Iesu caritatem in filios, ah saepius immemores, sensibili modo
demonstret, simul nos a d m o n e t huius maximi officii quo Deum ante
omnia et proximum sicuti nosmetipsos diligere debemus.
Iam vero p r o x i m o r u m caritas, eo impensior q u o propinquiores attingit, ad universos homines, vel inimicos ipsos, extenditur, cum o m n e s
fraterna inter nos necessitudine copulemur, utpote eiusdem Dei filii
et eodem Iesu Christi sanguine redempti Audistis, quia dictum est:
« Diliges proximum tuum, et odio habebis inimicum tuum». Ego autem
dico vobis: Diligile inimicos vestros, benefacite his, qui oderunt vos, et
orate pro persequentibus, et calumniantibus vos, ut sitis filii Patris vestri
qui in caelis est (Matth., V, 43-45). Hoc Magister et Dominus Noster
edixit, hoc Apostoli u n a voce, in primisque ille amoris praeco I o a n n e s ,
tradiderunt, hoc ipsum constat vivendo exsecutus esse, q u i c u m q u e ad
Evangelii sapientiam mores suos exegerint.
Scimus equidem h u i u s m o d i Christi Domini praeceptum m u n d o n o n
placere, adeo ut, qui eius sanctitatem affirment atque defendant, e o r u m
consilia perverse interpretetur, contumeliisque o m n i b u s rependat. Ita
cum Iesu Christo actum est, ita proxime cum Vicario Iesu Christi: nec
aliud u n q u a m fiet, si quis iniuriarum oblivionem atque a m o r e m praedicet erga eos qui nobis malefecerint p a t r i a m q u e nostram oppugnaverint. At i m p r o b o r u m offensio neminem retardare debet ab hoc tam
gravi Evangelii praescripto servando a t q u e inculcando, in quo convictus h u m a n i tranquillitas s t a t u s q u e civitatum maxime nititur.
E s t igitur consequens ut, si divinum Cor Iesu gratissimo ei cultu
prosequi volumus, u t r a m q u e excitare in animis caritatem d e b e a m u s ,
erga Deum scilicet et erga homines, quamvis inimici sint a u t hostes
414
Acta Apostolicae Seáis - Commentarium Officiale
exstiterint. Meminerint enim o m n e s ea d e m u m condicione oblatam n o b i s
a Domino veniam peccatorum, si iis, qui in nos peccaverint, ignoscamus.
Huic rei a p u d populum factis verbisque dare operam, m u n u s praecipue
est cleri; eo vel magis quod, nisi reconciliatis inter se et animis et
populis, t a n t o r u m sanatio vulnerum, quae bellum attulit, a t q u e ipsius
pacis stabilitas sperari vix potest.
Adsit vobis, precamur, divinae misericordiae celebrantibus munera, Iesus Christus Dominus Noster: ac populari vestra, beata Margarita, cui divitias Cordis sui singulariter patefecit, deprecante, ex ista
pernobili sede, q u a m vos in h o n o r e m amoris eius excitastis, Galliam
non modo, sed u n i v e r s u m g e n u s h u m a n u m amplectatur et foveat, ita
ut q u o d in Versaliensi consilio n u p e r h o m i n u m prudentia inchoavit,
id in Monte Martyrum divina caritas perpoliat a t q u e perficiat.
Caelestium b o n o r u m auspicem, q u a e dilectissimae nationi vestrae
o p t a m u s uberrima, et p a t e r n a e benevolentiae Nostrae testem, tibi, dilecte
fili Noster, cunctaeque Galliae apostolicam benedictionem amantissime
impertimus.
Datum R o m a e a p u d s a n c t u m Petrum, die VII mensis octobris, in
solemnitate Ss. Rosarii B. M. V., a n n o MCMXIX, Pontificatus Nostri sexto.
B E N E D I C T U S P P . XV
S. Congregatio Consistorialis
415
ACTA SS. CONGREGATIONUM
SACRA CONGREGATIO CONSISTORIALIS
I
PROVISIO
ECCLESIARUM
S. C. Consistorialis decretis, S S m u s D. N. Benedictus P p . XV h a s ,
q u a e s e q u u n t u r , ecclesias de proprio pastore providit, nimirum :
1 augusti 1919. — Cathedrali ecclesiae Verae Crucis praefecit R. D.
Raphaelem Guizar Valencia, presbyterum Zamorensis dioecesis.
— Cathedrali ecclesiae Tepicensi R. D. E m m a n u e l e m Azpeitia P a l o mar, canonicum metropolitanae ecclesiae de Guadalajara.
25 septembris. — Cathedrali ecclesiae Catacensi R. P. D. Ioannem
Fiorentini, hactenus episcopum Tricaricensem.
II
. NOMINATIONES ,
Decretis S. Congr. Consistorialis S s m u s D. N. Benedictus Pp. XV
deputavit:
16 septembris 1919. — R. P. D. Carolum Gregorium M. Grasso, archiep. Salernitanum, in Administratorem Apostolicum dioec. Nuscanae.
30 septembris. — R. P. D. Carolum Ruch, episcopum Argentoratensem, in Administratorem Apostolicum dioecesis Nanceyensis et Tullensis.
III
DESIGNATIO ORDINARII PRO APPELLATIONE IUXTA CAN. 1594, § %
I u x t a can. 1594, §2 Codicis Iuris Canonici pro appellatione:
R m u s Archiepiscopus Montisregalensis designavit Ordinarium Sancti
Hyacinthi.
Quam designationem S S m u s D. N. Benedictus Pp. XV approbare
dignatus est.
Romae, ex aedibus S. G. Consistorialis, die 24 octobris 1919.
Acta Apostolicas Sodis - Commentarium Officiale
416
SACRA CONGREGATIO CONCILII
D I O E C E S I S N.
DONARIORUM
VOT1VORUM
Die 12 iulii 1919
SPECIES FACTI.
- Litteris, ad h a n c S. Congregationem reverenter
datis, exponebat Episcopus N., sese, ut am plificaretur quaedam ecclesia
civitatis episcopalis, de consulto Consilii dioecesani administrationis, ad
mentem § 2, can. 1532, permisisse alienationem n o n n u l l o r u m donariorum
yotivorum, q u a e sacram iconem in eadem ecclesia praecipua veneratione
fidelium honorata m e x o r n a b a n t , u s q u e ad s u m m a m libellarum mille
erogandam in causam expressam. Nunc vero, q u u m praefata s u m m a ,
licet iuncta aliis conspicuis fidelium oblationibus, a d h u c inferior circiter
sex millibus libellarum solvendis expensis iam factis exsisteret, q u u m q u e
ob varias q u a s singulatim exponebat causas, i n o p p o r t u n u m evasisset
administrativum Consilium et Capitulum cathedrale interpellare, licentiam Apostolicae Sedis laudatus Episcopus implorabat, q u a fretus valeret
alia donaria votiva ex auro, argento et gemmis, item sacram eamdem
iconem exornantia, alienare, et ex pecunia inde percipienda expensas
praefatas exaequare. Attenta urgente in casu necessitate, sacra Congregatio, auctoritate SSnii Domini Nostri, petitam licentiam benigne impertita est
Episcopo
Oratori,
addita sanatione praecedentis alienationis
et
erogationis, et sub ea clausula: « d u m m o d o supersit congruus n u m e r u s
« donariorum ad o r n a t u m sacrae iconis, et a d h i b e a n t u r o p p o r t u n a e cau« telae ne scandalum a u t admiratio in populo exoriatur ». Super quo
rescripto idem Episcopus, grates ex animo Sacrae Congregationi reddens,
a n i m a d v e r t e b a t t a m e n sibi inexspectatam
p r o r s u s accidisse adiectam
sanationem praecedentis alienationis et erogationis: ne a u t e m sibi in
posterum super his negotiis errare contingeret, E m o s P a t r e s humillime
rogabat ut, si vellent, sequentia dubia d i r i m e r e n t :
I. An
donaria
votiva
in
ordine
ad
alienationem
recensenda
sint
inter res pretiosas de quibus in can. 1532, § 1, n. 1.
II. Quinam valor dici possit notabilis
alienatio sit Ordinariis locorum vetita.
in rebus pretiosis ita ut earum
ANIMADVERSIONES. - Quoad primum dubium, certum est in can. 1532,
§ 1, n. 1, reservari Apostolicae Sedi concessionem licentiae alienandi res
S. Congregatio Concilii
417
pretiosas. Verum haec loquutio non videtur t a m late recipienda ut complectatur quidquid ex metallo pretioso confectum sit; sed immo est
profecto i n t e r p r e t a n d a ad n o r m a m can. 1497, § % ubi explicite p o n i t u r :
« dicuntur pretiosa (bona) q u i b u s notabilis valor sit, artis vel historiae
« vel materiae causa ». I t a q u e in t a n t u m alienatio r e r u m pretiosarum
videtur Ordinariis vetita, in q u a n t u m res istae praeterea notabilem
valorem aestimationis attingunt, de quo agitur in secundo dubio, totius
causae s u m m a m continenti. Ad quod solvendum, vix praemittere oportet
in determinatione notabilis valoris n o n p a r u m discrepare ab invicem
doctorum sententias, adeo ut, dum nonnulli n o n censent notabilem
valorem r e r u m etiam pretiosarum quae triginta millium libellarum n o n
attingant, alii e contrario, q u u m agitur de rebus pretiosis, artis vel historiae vel materiae causa, notabilem valorem a r b i t r a n t u r attingere quidquid in aliquo pretio est. Quae u t r a q u e extrema sententia minime videtur
recipienda: alteram enim excludit ipse can. 1532, dum res pretiosas
distincta enumeratione separat a rebus q u a e valorem triginta libellarum
millia e x c e d u n t ; ceterum iam ante Codicem classici.scriptores, v g. Pirhing, in lib. III, tit. XIII, n. \% negabant posse, sine beneplacito S. Sedis,
alienari « vasa a u r e a et argentea, g e m m a s et vestes pretiosas q u a e
« servando asservari possint, et mobilia, qualis grex, u n d e utilitas et
« fructus d i u t u r n u s percipi potest ». Cfr. Reiffenstuel, eod. n. 12 et 16.
Alteram q u o q u e in contrarium excessum declinantem sententiam, excludit
Codex, can. 1497, § % ubi res pretiosa etiam ratione materiae non dicitur,
nisi simul sit, n o n alicuius dumtaxat, sed notabilis valoris; pariterque
ante Codicem valor iste notabilis exigebatur, ut alienationis licentia
S. Sedi reservaretur: nec est profecto p r a e s u m e n d u m quod legislator,
dum pro bonis mobilibus etiam frugiferis ius antecedens adeo temper a v a ut t a n t u m m o d o pro bonis triginta millium valorem excedentibus
beneplacitum apostolicum requireret, simul voluerit pro mobilibus t a n t u m
pretiosis pristinum augere rigorem.
His extremis sententiis exclusis, iam non supjerest nisi pressius
determinare valorem notabilem qui, simul cum pretiositate rei, inalienabilitatem pariat. P o r r o idem Reiffenstuel, 1. c, n. 14, post allata verba
Pirhingii m o n e b a t : Non videtur tamen ex hoc titulo prohibitum quin
Praelatus possit aliqua poGula argentea minus utilia absque aliis sollemnitatibus iuris alienare; ac magis perspicue card. D'Annibale (Summula,
t. 3, n. 77, n o t a 6 ) : Porro mobilia pretiosa accipimus vasa aurea vel
argentea, gemmas, etc., et quae vel antiquitate praestant vel artificio,
dummodo valeant saltem 25 aureis de Camera (lib. 235). P e r d o c t u s E m u s
vir sic referebat authenticam aestimationem R o m a n a e Curiae saec. xvii;
418
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
probati vero scriptores nostrae aetatis m o n e n t attendi posse ad m u t a t u m
valorem pecuniae, q u a m duplo vel triplo minorem aestimabat Wernz (Ius
decretalium, t. 3, n. 160, n o t a 140). Q u a r e valor iste tutissime ad 750 lib. in
Curia hodie definiri potest. Nec desunt, qui notabilem valorem infra 1000
lib. esse hodie negent; immo ipse can. 1532, § 2, d u m alienationem distinguit rerum quae 1000 lib. a t t i n g u n t et q u a e 1000 lib. superant, h a n c aestimationem, q u a e simplicitate q u o q u e c o m m e n d a t u r , r a t a m h a b e r e videtur.
Quibus positis, sequeretur etiam res pretiosas q u a e mille libellarum
valorem non excedunt, alienari ab Ordinariis posse, servatis sollemnitatibus praescriptis in can. 1530-1532, ex q u i b u s potissimum a t t e n d e n d a
est, ad casum nostrum, clausula can. 1531, § 3: « Pecunia ex aliena« tione percepta, caute, tuto et utiliter in commodum Ecclesiae collocetur » :
i. e. pecunia retracta n o n statim erogari valet in u s u s etiam pios et
necessarios, sed* immo conservanda est ad fructum; ut ergo erogetur
seu consumatur, licet ad amplificandam ecclesiam, ut in casu factum est,
necessaria est semper Apostolicae Sedis licentia, seu dispensatio super
obligatione hac, q u a m d a t a lex in laudato canone perspicue et explicite,
nullaque concessa exceptione, imponit.
Verumtamen, etiam solutis, ut in praecedentibus solvuntur, dubiis
propositis ab Episcopo N., a d h u c non videtur satis factum esse quaestioni q u a e proponebatur circa alienationem d o n a r i o r u m votivorum.
Scilicet, etiamsi concedendum videatur d o n a r i a votiva in o r d i n e ad
alienationem, infra valorem aestimationis mille libellarum contenta, non
cadere sub vetitum can. 1532, § 1, n. 1, n o n d u m constaret u t r u m eorum
alienatio permittenda Episcopis sit, an Apostolicae Sedis beneplacito
reservanda. Ita in can. 1281, § 1, nulla facta distinctione inter pretiosas
a u t n o n pretiosas, excluditur p r o r s u s alienatio insignium reliquiarum
aut imaginum quae in aliqua ecclesia magna populi veneratione honorentur, ideoque etiamsi earum valor aestimationis non sit notabilis in
sensu mox exposito. Praeter causam itaque pretiositatis etiam causa
cultus, devotionis aut pietatis obstare potest, q u o m i n u s huiusmodi donariorum valida sit alienatio: aliis verbis, ut hodie dici solet, non solum
valor aestimationis, sed etiam affectionis a t t e n d e n d u s est. Et revera, in
casu d o n a r i o r u m votivorum, haec a u t similia intercederé rationum
momenta, non difficile suadetur. Nam sicut procul dubio obiecti votivi
donatio est actus religionis, qui q u o d a m m o d o sacrificio assimilari potest,
ita, ex intentione donantis, n e x u indissolubili donarium m a n c i p a t u r
cultui sacrae iconis cui donatur, et q u o d a m m o d o extra o m n e commercium h u m a n u m ponitur. Interest igitur bono publico, seu integritati et
profectui sacri cultus, fidelis conservatio donariorum in eo statu iisque
S. Congregatio Concilii
419
terminis in q u i b u s a voluntate donantis p o n u n t u r , adeo ut n o n sit fortasse nimium q u o d dicitur, ecclesiam eiusque rectores n o n tam in proprietate q u a m potius in custodia d o n a r i a ipsa habere, de q u i b u s igitur
nullo modo in alium u s u m disponere possunt. Aliis verbis et p l a n i u s :
observandae profecto s u n t condiciones a d o n a n t e fortasse donationi
appositae : atqui ex n a t u r a rei et negotii in casu p r a e s u m i debet omnino
donationem factam esse sub ea conditione ut res sit inalienabilis. Ergo,
si semper, in alienandis ipsis rebus ecclesiasticis (quibus ceterum non
facile donaria ipsa accensentur), c a u t u m est ut obtineatur « e o r u m consensus q u o r u m interest » (cfr. can. 1532, § 2, 3), id multo magis in alienatione d o n a r i o r u m difficultatem facessere videtur, q u u m iste c o n s e n s u s
in alienationem n o n facile praesupponi possit, imo, aliquo sensu, impossibilis factus sit vel ex parte donantis, qui proprietate rei donatae sese
omnino expoliavit et quidem n o n in favorem h u m a n a e personae, sed
potius in obsequium personae beatae aut divinae, cui rem d o n a t a m , interposita voti religione, sacravit. P r o u t igitur « u l t i m a r u m voluntatum ...
« commutatio, quae fieri ex iusta t a n t u m et necessaria causa debent,
« Sedi Apostolicae r e s e r v a n t u r » (can. 1517, § 1), q u u m eius solius sit
necessarium interpretari aut supplere interesse habentium c o n s e n s u m ,
ita etiam voluntatis, quae in ordine ad obiecta ex voto d o n a t a ultima
iure censetur, interpretatio, vel potius commutatio uni Sedi Apostolicae,
cuius est solvere ligata in caelo et in terra, iure reservatur.
Hisce r a t i o n u m momentis adiicitur etiam positivum a r g u m e n t u m q u o d
petitur ex stylo et observantia perpetua S. Congregationis, quippe q u a e
semper sibi reservavit, et quidem sub religiosissimis clausulis, concedere
licentiam huiusmodi alienationum peragendi, q u a m imo veniam nunq u a m per modum facultatis, sed semper in m o d u m indulti in singulis particularibus casibus, causa necessitatis apprime cognita, concessit. Nec est
profecto p r a e s u m e n d u m d a t u m Codicem huiusmodi observantiam, rationib u s boni publici evidenter subnixam, in posterum tacite abolitam voluisse.
R E S O L U T I O . - P o r r o in plenariis comitiis in Palatio Apostolico Vaticano habitis die 12 iulii 1919, Emi S. C. Concilii P a t r e s , ad petitionem
Episcopi N. s u p r a relatam, reformatis dubiis in h a n c formulam: An
donaria votiva
alienari possint absque beneplacito
Apostolicae
Sedis;
r e s p o n d e n d u m c e n s u e r u n t : Negative.
Q u a m resolutionem Sanctissimus Dominus Noster Benedictus Div.
Prov. P p . XV, in audientia diei subsequentis, referente infrascripto
S. Congregationis Secretario, a p p r o b a r e et confirmare dignatus est.
I.
MORI,
Secretarius.
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
420
SACRA CONGREGATIO DE RELIGIOSIS
•
DUBIUM
CIRCA PROFESSIONEM RELIGIOSORUM LAICORUM IN ORDINIBUS REGULARIBUS
Huic S. Congregationi de Religiosis propositum fuit dubium : « An
«Religiosi laici seu conversi in Ordinibus Regularibus, qui iam emi« s e r u n t vota simplicia ante diem 19 maii 1918, ad n o r m a m Decreti Sacro« sancta Dei Ecclesia diei 1 ianuarii 1911, debeant emittere vota sollemnia
« iuxta praescripta dicti Decreti, scilicet absoluto sexennio votorum
« simplicium et expleto trigesimo aetatis a n n o , vel potius ad n o r m a m
« C a n o n u m 573 et 574 Codicis Iuris Canonici, idest expleto triennio
« votorum simplicium et vigesimo primo aetatis a n n o completo ».
Sacra eadem Congregatio, re mature perpensa, respondendum censuit prout r e s p o n d e t :
Negative ad p r i m a m partem, affirmative ad secundam.
Et Sanctissimus Dominus Noster Benedictus P p . XV, in audientia
diei 6 octobris 1919, infrascripto Secretario benigne concessa, praefatam
responsionem adprobare dignatus est. Contrariis q u i b u s c u m q u e n o n
obstantibus.
Datum Romae, die 6 octobris 1919,
L.&S.
Maurus M. Serafini, Ab. O. S. B., Secretarius,
SACRA CONGREGATIO RITUUM
U R B I S ET O R B I S
CIRCA MISSAM DE REQUIE
Q u u m dies secunda mensis novembris proxime adfuturi hoc anno
in Dominicam incidat, et propterea Commemoratio O m n i u m Fidelium
defunctorum iuxta liturgicas leges agenda sit insequenti die mensis
tertia, Sanctissimus D o m i n u s Noster Benedictus P a p a XV, ut fidelium
S. Congregatio EiiuuM
pietati omni aevo conspicuae erga a n i m a s in Purgatorio detentas satisfiat, maxime eorum, praesenti tempore, qui luctuosissimo bello desiderati
sunt, pro S u a q u o q u e caritate in ipsas a n i m a s , cunctis Ecclesiae Catholicae sacrorum Antistitibus et locorum Ordinariis facultatem impertiri
dignatus est permittendi tantum hoc anno u n i u s Missae de Requie cum
cantu vel lectae celebrationem die 2 novembris, Dominica XXI post
Pentecostem
I. In singulis igitur Cathedralibus, seu Conlegiatis, vel Parochialibus atque iis potissimum Ecclesiis, aut publicis Oratoriis, q u a e animabus Purgatorii igne cruciatis praecipue iuvandis h a b e a n t u r erectae,
vel ubi Sodalitates a u t piae Uniones in eumdem finem canonice sint
congregatae, Rmi locorum Ordinarii praefata Dominica, die 2 novembris, Missam solemnem a u t lectam de Requie celebrari permittant.
II. Praeterea Capitulis, Parochis et Rectoribus Ecclesiarum sive
publici alicuius Oratorii, de quibus n u m . I, iidem Rmi Ordinarii Missae
unius de Requie cantatae vel lectae celebrationem semel t a n t u m permittant u n a ex Dominicis minoribus vertentis mensis octobris (scilicet
diebus 12, 19, 26) a u t insequentis novembris (nempe diebus 16 et 23),
n o n impedita a festo ritus duplicis I vel II classis.
H I . D e m u m enuntiata die secunda novembris vel u n a ex praefatis
Dominicis minoribus, funus ubi placuerit agi permittant cum Missa
cantata vel lecta de R e q u i e ; vetito t a m e n quolibet sermone a u t funebri oratione in eiusmodi funere.
Serventur autem in o m n i b u s Rubricae et cetera de more servanda.
I n u s i t a t u m hoc indultum Missarum de Requie in Dominicis praeter
leges liturgicas, attentis lacrimabilibus belli conditionibus, ab Apostolica
Sede h u c u s q u e largitum, Sanctissimus Dominus Noster adveniente tempore sacri Adventus o m n i n o desinendum iussit.
Ex audientia Sanctissimi Domini Nostri, die 6 octobris 1919.
)$l A. CARD. Vico, Ep. Portuen. et S. Rufinae,
S. B. G. Praefectus.
L.
>B S.
Alexander
Verde,
Secretarius.
42$
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiali
ACTA
TRIBUNALIUM
SACEA ROMANA ROTA
I
PARISIEN.
NULLITATIS
MATRIMONII
(CHAZAL-MOULIN)
Benedicto PP. XV feliciter regnante, Pontificatus Dominationis Suae
anno quinto, die 10 decembris 1918, BB. PP. DD. Ioannes Prior, P o n e n s ,
Maximus Massimi et Iulius Grazioli, Auditores de turno, in causa Parisien.
- N u l l i t a t i s matrimonii inter B e r t h a m Ghazal, repraesentatam per legitimum procuratorem B. D. Nazarenum Patrizi, advocatum, et Lucam Moulin, interveniente et disceptante in causa Bev. Substituto Defensoris vinculi
ex Officio, sequentem tulerunt in tertio gradu sententiam definitivam.
Domina Alina Ghazal, quae, hiemali tempore, a domicilio in oppido
Murat ad amoeniorem~ u r b e m se conferre solebat, a n n o vertente 1901,
u n a cum filia B e r t h a et sorore D n a Lespinasse, Parisios venit, ubi brevi
t e m p o r e primo commorata a p u d n e p t e m Dñam Jouvente, d o m u m in
via dicta de V Abbé Grégoire conduxit, q u a m medio mense ianuario
ingressa est. In festivo q u o d a m congressu a p u d amicam familiae Ghazal,
Dfiam H o n n o r a t nimirum, ineunte mense martio, Bertha Chazal cognovit
D n u m Lucam Moulin, a q u o versus finem eiusdem mensis postulata,
fuit ipsi promissa in m a t r i m o n i u m . Constitutum diem n u p t i a r u m s u b
fine mensis aprilis vel initio mensis maii differri oportebat, sive ob
difficultates exortas de modo instituendae dotis, sive deinde ut occasio
matrimonio assistendi suppeteret sponsae fratri, qui m e n s e iunio officiis
militaribus d e t i n e b a t u r ; tandem die 3 iulii a n n i 1902 celebratum est matrim o n i u m in ecclesia Dñae Nostrae a Campis coram sacerdote Dño I. A.
Le Roy, ad hoc m u n u s delegato a parocho vel p r i m o vicario eiusdem
ecclesiae. Infelix fuit m a t r i m o n i u m . Inter sponsos iurgia et dissidia plura
fuere, et post a n n u m q u a r t u m coniugii mulier virum reliquit divortiumque civile obtinuit. Deinde a Curia Parisiensi petiit ut m a t r i m o n i u m
s u u m n u l l u m declararetur ex capite clandestinitatis, sententiam vero die
26 novembris anni 1910 sibi a d v e r s a m retulit. Interposita appellatione
a p u d H. S. Auditorium, Iudices rotales, post institutum processum supple-
S. Semema Bota
4â8
torium, sententia die 17 martii a n n i 1914 prolata, m a t r i m o n i u m n u l l u m
declararunt. Appellante a u t e m Vinculi Defensore ex officio, causa in tertia
instantia nobis dirimenda proponitur s u b dubii formula: An sententia
rotalis die 17 martii anni 1914 confirmanda vel infirmanda sit in casu.
In iure. - Iuxta decretum Tametsi Concilii Tridentini, quod tempore
h u i u s matrimonii contracti in Gallia vigebat, matrimonium validum n o n
erat nisi coram proprio alterutrius sponsi parocho a u t Ordinario initum
fuisset, vel coram sacerdote dieti parochi a u t Ordinarii licentia m u n i t o .
P r o p r i u s vero p a r o c h u s iuxta disciplinam canonicam intelligendus
erat ille in cuius paroecia alteruter n u p t u r i e n s domicilium vel quasi-domicilium fovebat. Domicilium a u t e m duplici elemento constat, facto actualis
habitationis in paroecia et intentione ibidem perpetuo manendi, nisi
causa q u a e d a m alio avocet. Similiter quasi-domicilium facto et intentione constat, facto nimirum actualis habitationis in paroecia et intententioñe ibidem p e r m a n e n d i per maiorem anni partem (Instr. S. Officii
diei 7 iunii anni 1867 ad Episcopos Angliae et Statuum F o e d e r a t o r u m
Americae Septentrionalis).
In facto. - E x t r a controversiam est in praesenti causa q u o d sacerdos,
D n u s I. A. Le Roy, qui matrimonio benedixit, ad h o c m u n u s delegatus
fuit t a n t u m m o d o a parocho vel primo vicario paroeciae Dfiae Nostrae
a Campis, u b i s p o n s a cum m a t r e actualiter c o m m o r a b a t u r , d u m s p o n s u s
in alia P a r i s i o r u m paroecia S. F e r d i n a n d i scilicet, vulgo des Termes,
domicilium habebat. Clarum est pariter nec actricem, nec eius m a t r e m ,
cum q u a convivebat, domicilium habuisse in paroecia Dñae Nostrae a
Campis, seu illic habitasse cum intentione ibidem perpetuo m a n e n d i :
nam m a t e r domicilium a d h u c conservabat in oppido Mur at, ubi d o m u m
o m n i b u s r e b u s mobilibus consuetis o r n a t a m sub t u t e l a famulae suae
reliquerat. Et q u a m v i s impossibile n o n sit duplex haberi domicilium,
t a m e n omnes circumstantiae in casu o s t e n d u n t d o m u m in via dicta de
l'Abbé Grégoire in civitate Parisiensi a familia Chazal nonnisi temporanee et precario h a b i t a n d a m fuisse. Conducta enim fuit ad solos
sex m e n s e s ; misera instructa fuit supellectili: « Nous étions fort mal
« installées à P a r i s ; n o u s n'avions p a s même le stricte nécessaire »,
eoque quidem pro m a x i m a parte ad breve t e m p u s commodato, prout
plures testes affirmant.
R e m a n e t igitur videndum an actrix ibidem quasi-domicilium acquisierat videlicet, an cum actuali habitatione huiusmodi d o m u s coniunctus
fuerit ex p a r t e actricis a n i m u s ibidem m a n e n d i per m a i o r e m a n n i partem.
Si B e r t h a Chazal per sex integros m e n s e s in paroecia S. Mariae a
4M
Acia Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
Campis reapse c o m m o r a t a fuisset, de animo ipsius ibidem manendi indagare n o n fuisset necesse, cum merum factum huiusmodi commorationis,
ad n o r m a m decreti S. C. Inquis., 9 novembris 1898, legem particularem pro
dioecesi Parisiensi constituentis, de quasi-domicilio acquisito praes u m p t i o n e m iuris et de iure efficeret, q u a e probationem in contrarium
n o n admittit. Ex actis a u t e m constat eam reapse m i n u s q u a m sex menses
ibi h a b i t a s s e : d o m u m enim in via dicta l'Abbé Grégoire ingressa est
cum matre sua medio mense I a n u a r i o , et e a m d e m die n u p t i a r u m ,
3 iulii 1902 definitive reliquit.
P r a e s u m p t i o iuris quidem h a b e t u r de intentione manendi per maiorem a n n i partem ex commoratione mensili, iuxta Litt. Benedicti XIV
Paucis abhinc, q u a e t a m e n contrarias probationes non excludit, uti n o t a t
Instructio S. Officii diei 7 iunii 1867 : « Si p r a e s u m p t i o haec iuris, q u a e
« ex m e n s t r u a habitatione oritur, contrariis elidatur probationibus, q u i b u s
« certo ac liquido constet praedictum a n i m u m nullo pacto exstitisse, t u n c
« profecto contrarium proferri debere iudicium manifestum est, quia
« praesumptio cedere debet veritati ».
Contraria probatio in casu nostro praecipue eruitur ex consuetudine
m a t r i s actricis, plurium a n n o r u m spatio firmata, modo hic modo illic cum
filia hibernandi per tres vel q u a t u o r menses, q u i b u s elapsis ad oppidum
Murat semper reversa est. Ita testes affirmant eas annis praecedentibus
primo in oppido Glerniont, deinde Tarbes, denique Lutetiae Parisiorum
a n n o 1900-1901 hiemale t e m p u s transegisse. Stante hac familiae consuetudine, dicendum est m a t r e m cum filia n o n alia intentione Parisios
adiisse a n n o 1901-1902, nisi peculiares h u i u s commorationis circumstantiae contrarium suadeant.
Vinculi Defensoris S u b s t i t u t u s d u a s praesertim huiusmodi circumstantias indicat, q u a s signa manifesta p u t a t animi Berthae m a t r i s in paroecia Nostrae Dominae a Campis p e r m a n e n d i per maiorem anni partem.
Prima est contractus domi locatae-conductae ad sex menses stipulati, dum a n n o superiori D n a Chazal ad brevius t e m p u s d o m u m aliam
conduxerat. At longior periodus secundi contractus n o n t a m voluntati
conducentis q u a m consuetudini, q u a contractus locati-conducti in u r b e
Parisiensi reguntur, a t t r i b u e n d a est. Mos est enim illic, sicut n o t a t praeclarus Consultor illius Curiae, ut d o m u m sine suppellectili saltem ad trim e s t r i u m locetur, cum onere contractum prorogandi ad trimestrium
s u b s e q u e n s , nisi t r e s menses ante ^huius initium, seu primo die trimestri! antecedentis d e n u n c i a t u s fuerit t e r m i n u s locationis. Scribit dictus
C o n s u l t o r : « E t a n t donné, en effet, l'usage parisien de la location à
« t e r m e , tout locataire qui e m m é n a g e est engagé a u m o i n s pour six
425
6'. Romana Rota
« mois; sauf le cas à peu près chimérique où il aurait donné congé au
« m o m e n t m ê m e où commence sa location, le locataire ne p e u t d o n n e r
« congé q u ' a u debut du second trimestre, pour p r e n d r e effet au début
« du troisième. Son séjour sera donc de deux trimestres au moins ».
Unde sequitur ut ille qui t a n t u m m o d o q u a t u o r m e n s e s in domo locanda
habitare velit, ad locationis eonductionis contractum sex mensium obligetur. Alternativum esset d o m u m supellectili instructam conducere, q u a e
de mense ad m e n s e m Parisiis locari solet. Anno antecedenti B e r t h a e
mater d o m u m h u i u s m o d i r e a p s e ~ c o n d u x e r a t ; a n n o vero subsequenti,
sive quia d o m u m supellectili ornata m situ et pretio idoneam n o n invenit,
sive quia s u m p t i b u s parcere studebat, triplo m i n u s enim erat pensio
pro d o m o sine supellectili locata, h a n c potius conducere voluit, q u a m
deinde supellectili necessaria a p a r e n t i b u s amice c o m m o d a t a instruere
poterat. Periodus, igitur, sex m e n s i u m in contractu locationis-conductionis determinata, perpensis circumstantiis, n o n est clarum indicium intentionis d o m u m conducentis ibidem m a n e n d i u s q u e ad t e r m i n u m cont r a c t u s . Si enim Dña Alina Chazal post q u a t u o r circiter menses, p r o u t
mos eius ferebat, ad domicilium redire voluisset, potuisset d o m u m cond u c t a m alteri pro reliqua periodo contractus sublocare, vel etiam iuri
ulterioris commorationis simpliciter r e n u n t i a r e , quin finis quem sibi praestituit in domo conducenda, s u m p t i b u s n e m p e parcendi, frustraretur.
Ita explicat actrix, cuius explicatio ab aliis q u i b u s d a m testibus confirm a t u r : « En p r e n a n t i'apartement n o u s n'avons p a s fait connaître ni à la
« concierge ni à la propriétaire la durée de notre séjour. Ils ne n o u s
« auraient pas loué pour trois mois. Mais n o u s avions l'intention de ne
€ pas rester au de là de P â q u e s . . . L'apartement que n o u s avions loué était
« de mille francs par an, soit 250 francs par trimestre. Un a p p a r t e m e n t
« meublé n o u s aurait coûté 250 francs par mois. En s u p p o s a n t que
« n o u s a y o n s dû payer j u s q u ' e n juillet, n o u s aurions eu un large béné« fice Nous étions donc engagées de fait p o u r six mois; mais n o u s
« avions la possibilité de sous-louer après le quinze avril, et, m ê m e en
« p a y a n t j u s q u ' a u 15 juillet, n o u s avions encore u n e g r a n d e économie ».
Urget insuper Vinculi Defensoris S u b s t i t u t u s finem praecipuum,
quem sibi p r o p o s u e r u n t Alina Chazal eiusque filia in commoratione
Lutetiae P a r i s i o r u m a n n o 1901-1902, h u n c fuisse ut, insciis amicis et
notis in oppido Murat, mater in matrimonio filiam collocaret, q u o d p e r
m a n e n t i a m ibidem ad t e m p u s indefinitum requireret. Verum, h u i u s m o d i
finis t a n q u a m p r a e c i p u u s n o n apparet ex actis, sed t a n t u m m o d o tamq u a m concomitans seu secundarius, non aliter ac in aliis hiemationibus
familiae Chazal alio factis, ubi nullum ex confesso quasi-domicilium
1
ACTA, vol. XI. n. 1 2 . - 3 1 1 - 9 1 9 .
29
426
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
constituerat. T e s t a t u r s p o n s a e frater: « M a mère en se déplaçant de
« Murât se proposait de distraire ma sœur, accessoirement aussi de la
« marier, si l'occasion s'en présentait. Elle a eu cette pensée en v e n a n t
« à Tarbes, elle l'a eu en v e n a n t à Paris, mais elle n'est p a s v e n u e à
« P a r i s u n i q u e m e n t d a n s ce b u t ». Et m a t e r s p o n s a e : « M m e Ghazal
« avait seulement l'intention de passer quelques mois h o r s de Murât
« comme d'habitude, et aussi de distraire Mlle Berthe Ghazal, sa fille....
« Néanmoins, si p e n d a n t le séjour à Paris quelque occasion avantageuse
« d'établir Mlle Berthe se présentait, Mme Ghazal voulait bien en profiter ».
Maior forte erat spes felicem exitum in quaesitu maritali hoc a n n o
obtinendi, cum amici familiae Chazal Parisiis ad h u n c finem se opem
d a t u r o s promisissent. Amici, tamen, nullam d e t e r m i n a t a m viri p e r s o n a m
in mente h a b u e r u n t et Berthae Chazal D n u m Moulin p r a e s e n t a r u n t nonnisi duos vel tres menses p o s t q u a m ipsa Parisios ad venerat. Caeterum,
p r a e s u m i potest amicos familiae Chazal in aliis etiam matrimonii propositis, quae in irritum cesserant, opem aliquo modo praestitisse, cum
id amicitiae signum inter amicos dari soleat. Ideoque nil extraordinar i u m et insolitum h a b e t u r respectu mariti q u a e r e n d i in actricis intentione Parisiis c o m m o r a n d i a n n o n u p t i a r u m , u n d e concludi liceret eam
longius ibidem commorari voluisse q u a m a n n o praecedenti.
Certe nullus testis asserit B e r t h a m Chazal vel eius matrem in domo
conducenda Lutetiae P a r i s i o r u m ibidem p e r m a n e r e voluisse u s q u e d u m
m a t r i m o n i u m contractum fuerit. Imo declarant testes hoc consilium mat r e m Berthae cepisse t a n t u m m o d o mense martio, q u a n d o scilicet spes
arrserat m a t r i m o n i u m iam in concreto manifestatum, ad effectum p e r d u cendi, et quidem eo fine ut, insciis B e r t h a e inimicis, qui in oppido Murat
erant, n u p t i a e fierent. Declarat frater: « Ce fut l'une d'elles, Mme Hon« norat, qui p r é s e n t a Mr Moulin à ma mère. Dès que ce projet fut
« r e c o n n u comme possible, je fus le premier à conseiller à ma mère
« de rester à P a r i s j u s q u ' à sa conclusion, de m a n i è r e que l'intervention
« des calomniateurs ne vînt p a s encore faire son œuvre. Le séjour fut
« donc prolongé d a n s l'installation plus que provisoire qui avait été
« improvisée r u e de l'Abbé Grégoire ».
Similiter l o q u u n t u r m a t e r actricis et matertera, Dña Lespinasse. Cum
a u t e m eo m i n u s fuisset periculum interventus calumniatorum, quo citius
fieret m a t r i m o n i u m , Berthae mater statuit illud locum h a b i t u r u m esse
post u n u m m e n s e m sponsalium, principio n i m i r u m mensis maii. Diem
constitutum vero oportebat a l i q u a n t u l u m differri ob difficultatem exortam
circa m o d u m dotis instituendae, deinde ob fratris B e r t h a e absentiam,
qui, servitio militari impeditus, a n t e mensem iulium Parisios petere n o n
S. Romana Rota
mi
potuit. Non o b s t a n t i b u s a u t e m hisce dilationibus, ab initis sponsalibus
ad diem n u p t i a r u m effluxerunt d u m t a x a t tres menses, q u a t u o r a u t e m
a die quo futuri coniuges sibi primo occurrerunt. Clarum est, igitur, intentionem Parisiis m a n e n d i donec m a t r i m o n i u m contractum fuerit, primo
h a b i t a m a m a t r e Berthae t e m p o r e mensis martii in circumstantiis s u p r a
expositis, commorationem ulteriorem in civitate per maiorem a n n i partem,
seu usque ad finem circiter mensis septembris, significare non potuisse.
Vix o p u s est ad aliam p r a e s u m p t i o n e m de quasi-domicilio acquisito a n i m u m intendere, ex eo deductam quod aliqui testes affirmarunt
actricem Parisiis studio artis pictoriae vel musicae operam dare voluisse,
ac si modo discipulae in Collegio quasi-domicilium ratione studiorum
acquisiverit. Non enim erat quaestio de cursu s t u d i o r u m regulari cui subordinata esset habitatio in civitate, sed ad s u m m u m de modo a n i m u m
relaxandi vel otium vitandi t e m p o r e hiemationis agebatur. Verius t a m e n
e r r o n e a coniectura aliquorum testium dicenda est, cum Bertha Chazal
nullimode ad studia h a r u m artium a n n o n u p t i a r u m se dederit, uti ipsa
asserit, nemine contradicente. Ait actricis m a t e r : « J a m a i s il n'a été
« question de leçons à p r e n d r e , encore moins de cours à suivre ». Et
idem testatur Dña Lespinasse et ahi testes.
Quibus omnibus, t u m in iure, t u m in facto consideratis et bene
perpensis, Nos infrascripti Auditores de t u r n o , pro Tribunali sedentes
et solum D e u m p r a e oculis habentes, Christi nomine invocato, decern i m u s , declaramus et definitive sententiamus, dubio proposito respondentes : Affirmative, ad p r i m a m partem, Negative ad secundam, seu
confirmandam esse sententiam rotalem diei 17 martii anni 1914, q u a
declaratur constare de nullitate matrimonii m casu: statuentes, praeterea,
B e r t h a m Chazal actricem ad e x p e n s a s iudiciales solvendas teneri.
Ita p r o n u n c i a m u s , m a n d a n t e s Ordinariis locorum et ministris tribunalium ad quos spectat, ut exsecutioni m a n d e n t h a n c nostram definitivam sententiam, et adversus reluctantes procedant ad n o r m a m sacror u m c a n o n u m , et praesertim cap. 3, sess. XXV, De ref., Concilii
Tridentini, iis adhibitis exsecutivis et coercitivis mediis, q u a e magis
efficacia et o p p o r t u n a pro r e r u m adiunctis exstitura sint.
Romae, in Sede Tribunalis S. R. Rotae, die 15 decembris 1918.
L. © S.
Ex .Cancellaria S. R o m a n a e R o t a e
Sac. T. Tani, Notarius.
I o a n n e s Prior, Ponens.
Maximus Massimi.
Iulius Grazioli.
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
T A R R ACONEN.
NULLITATIS MATRIMONII (VILADOT-DE MIGUEL)
Benedicto PP. XV feliciter regnante, Pontificatus Dominationis Suae
anno quinto, die 15 februarii 1919, BP. PP. DD. Guilelmus Sebastianelli, Decanus, Ponens, Maximus Massimi et Iulius Grazioli, Auditores
de turno, in causa T a r r a c o n e n . - Nullitatis matrimonii inter Dolorosam
De Miguel, repraesentatam per legitimum procuratorem Nazarenum Ferrata, advocatum, et P e t r u m Viladot contumacem, interveniente et disceptante
in causa rev. Substituto Defensoris vinculi ex officio, sequentem in gradii
appellationis
tulerunt
definitivam
sententiam.
P e t r u s Viladot, pravis moribus i m b u t u s , Dólorosam De Miguel, decim u m q u a r t u m vel decimum q u i n t u m aetatis suae a n n u m agentem, ita
deperibat, ut mortem minitaretur sibi inferre, si non potuisset cum ea
m a t r i m o n i u m inire. Certior de re facta mater Dolorosae, p u t a n s propositas nuptias bene filiae et familiae profuturas, n o t a t i o n i b u s ac minis
obtinuit, ut Dolorosa, q u a e a m o r e m Petri detestabatur, cum eo matrimonium contraheret. Coniugium celebratum fuit T a r r a c o n a e die 26 septembris 1883.
Nuptias autem, uti praevidere erat, h a u d felicem exitum h a b u e r e ;
coniugalis enim vita crebris exagitata dissentionibus, saepius a b r u p t a
fuit, penitus autem et in p e r p e t u u m dissociata a n n o 1888: n o n obstante
quod ex nuptiis filius n a t u s esset, qui p u e r m o r t u u s est. Infelix mulier
vero edocta m a t r i m o n i u m suum cum P e t r o nullum esse ob m e t u s impedimentum, supplicem libellum porrexit s u m m o Pontifici, ut coniugium
nullum declararetur, etiam in p r i m a instantia, ab H. S. Auditorio. Pontificia obtenta dispensatione, et processu ad n o r m a m iuris instructo,
die 27 iulii anni praeterlapso sententia prodiit actrici favorabilis. A sententia appellationem interposuit, prouti de iure, vinculi vindex et hodie
causa iterum proponitur s u b assuefa formula d u b i i : An sententia rotalis
diei 27 iulii 1918 sit confirmanda in casu?
Ius quod spectat. - Matrimonium n u l l u m est, si n u p t u r i e n t e s plena
libertate n o n gaudeant, i. e. i m m u n e s n o n fuerint a vi et metu. Metus
autem, ut m a t r i m o n i u m dirimat, q u a e d a m h a b e r e debet qualitates; debet
nempe esse gravis, ab extrinseco et iniuste incussus, a quo ut quis se
S. Eotnana Bota
429
liberet, eligere cogatur m a t r i m o n i u m (C. 1. G, can. 1087, § I). Metus
gravis dicitur si m a l u m instans vel futurum sit grave pro illa persona,
q u a e timet, et persona, cui metus incutitur, persuasum h a b e a t illud
malum sibi revera imminere (Gasparri, De matrim., n. 940). Metus quoque reverentialis, quo nimirum reformidamus indignationem eius, sub
cuius potestate constituti s u m u s , potest esse gravis, quod verificatur,
q u a n d o m e t u m comitantur suasiones i m p o r t u n a e , preces instantissimae,
iurgia, vexationes, etc., uti constanter tenuit H. S. Tribunal.
Metus n o n praesumitur, sed probari debet ; p r o b a t u r vero per iurat a m depositionem illius, qui m e t u m p a s s u s est, per diligens e x a m e n
circumstantiarum et per testes. Relate ad testes animadvertendum est:
1) a d m i t t e n d o s esse illos, qui alias n o n admitterentur, uti s u n t domestici,
consanguinei, p a r e n t e s ; 2) duos testes omni exceptione maiores deponentes de m e t u plenam probationem efficere, etsi alii de libertate deponant. Etenim qui voluntatem liberam affirmant de actu d e p o n u n t ex
communiter contingentibus soli Deo cognito ; qui vero moralem coactionem, v. gr. iurgia, vexationes, minas testantur, rem affirmant, quae per
sensum rite cognosci potest. Ita in Vesprimien., 2 iulii 1911, in Massilien., 30 aprilis 1917 et in pluribus aliis.
Modo ad factum. - Actrix in libello S u m m o Pontifici oblato declarat
m a t r i m o n i u m contraxisse « solamente per la violenza esercitata sopra di
« me dai miei genitori », quod confirmat in sua depositione: « fui indotta,
« e più che indotta, "obbligata al matrimonio da mia m a d r e ».
Videndum itaque est an hoc etiam e r u a t u r ex tabulis processualibus, ex o m n i b u s n e m p e circumstantiis, q u a e antecesserunt, concomitatae et s u b s e q u u t a e s u n t matrimonii celebrationem : « ex parte mulieris
« per testes dicitur p r o b a t u s metus, si d e p o n a n t de ipsius lacrimis et
« querelis t a m praecedentibus, quam ipsius actum celebrationis concomi« tantibus, et de tristitia et pallore subsequentibus » (Consci, De separ.
thori, lib. I, cap. 16, n. 34).
Quoad circumstantias antecedentes, acta referunt Dolorosam a d m o nitam a matre de propositis nuptiis, eidem restitisse, non solum quia
a matrimonio erat aliena, sed etiam quia Petrum fastidiebat. « Appena
«(ait actrix) le dette signore si allontanarono, mia m a d r e mi disse che
« e r a n o venirte a t r a t t a r e del mio matrimonio con Don Pietro... io
« replicai negandomi assolutamente... e vedendo di poi che io contici n u a v a a resistere dicendole che n o n voleva pensare a maritarmi, che
« n e s s u n u o m o aveva richiamato la mia attenzione, e molto meno il
« sig. Viladot, il quale per verità giungeva a p r o d u r m i n a u s e a , essa
430
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
« allora ricorse alla violenza ». Et testis Carmela F o r t u n y : « A d o n n a
« D o l o r e s De Miguel ripugnava in s o m m o grado il matrimonio con il
« sig. Viladot. Lo so per relazione avuta da mia sorella, la quale fre« q u e n t a v a la casa dei signori De Miguel ». Domina a u t e m Iosepha
Bosch : « D o n n a Dolores si maritò solamente per imposizione di s u a
« m a d r e , poiché essa aveva dato molte prove di r i p u g n a n z a per il matri« monio con D. Pietro ».
Matris a u t e m intererat nuptias urgere, quia existimabat se hac
ratione optime consulere familiae bono, prouti deponit Dolorosa: « Mia
« madre mi fece fare allora riflessioni sulla convenienza di accettare il
« matrimonio, perchè mio p a d r e stava infermo con la vista, e che
« q u i n d i ci sarebbe m a n c a t o il suo a p p o g g i o » . Quod confirmant Carmela F o r t u n y et Maria Arbiel. C. F o r t u n y ait: « So che la m a d r e aveva
« g r a n d e interesse, affinchè si facesse il matrimonio, e che questo inte« resse proveniva dal fatto, che suo marito era quasi cieco, e l'avve« nire della famiglia si faceva alquanto oscuro: tale matrimonio della
« figlia creava un appoggio, che si rendeva n e c e s s a r i o » . Maria vero
Arbiol: « L'interesse che i genitori avevano... era perchè il sig. Viladot
« s e m b r a v a un giovane di grande avvenire nel commercio, e che i geni« tori di d o n n a Dolores erano malaticci e desideravano p r i m a della loro
« mòrte di veder sistemata la loro figlia ». - C u m a u t e m Dolorosa a m a t r e
dissideret, haec non exhortationibus t a n t u m , sed minis q u o q u e ac violentiis conata est vincere filiae reluctantiam. Actrix enim fatetur: « Tale
« resistenza contrariava mia m a d r e fino al p u n t o di farla indurre alla
« violenza, come ultimo scampo. Varie volte mi prese per un braccio
« agitandomi b r u s c a m e n t e e mi schiaffeggiò per vincere la mia resi« stenza, specialmente il giorno, che doveva a n d a r e alla parrocchia per
« l'esame della dottrina cristiana ». Hoc idem t e s t a t u r A n n a M. Batalla,
quae ait: « La stessa madre minacciava la propria figlia con parole
« come q u e s t e : che l'avrebbe trascinata per i capelli se si fosse ricu« sata di presentarsi al parroco per essere e s a m i n a t a nella dottrina cri« stiana, esame che viene considerato come requisito per contrarre
« matrimonio ». Et R a y m u n d u s Cortis: « La signora Dolores De Miguel
« contrasse il matrimonio per il gran timore, che aveva dei suoi geni« tori, specialmente della madre, che in seguito ha manifestato che la
« obbligò per forza alla celebrazione del matrimonio ».
'
Mirandum n o n est hoc modo egisse matrem Dolorosae; eius enim
indolem ita filia describit: « Il carattere di mia m a d r e oltreché autori« tario, era t a n t o violento che u n a volta che prese gelosia per u n a
« servente, la gettò in un pozzo, salvandosi questa in grazia della pre-
S. Bomana Bota
m
« senza di un ragazzo ». I o s e p h a vero N a v a r r o : « La m a d r e di d o n n a
« Dolores aveva uh c a r a t t e r e altero, d o m i n a n t e ed irascibile fino all'ec« cesso. E s s a s'imponeva a tutti della casa con il suo carattere impe« tuoso e violento... P e r dimostrare il carattere violento della m a d r e
« De Miguel, posso citare un caso occorso con il marito di mia sorella....
« In un atto di r a b b i a d o n n a Giuseppa Monserrat, ossia la madre di
« d o n n a Dolores, dette a mio cognato un solenne schiaffo, senza b a d a r e
« che si t r a t t a s s e di un u o m o già ammogliato ». - Ex adverso filia timida
erat, n o n p o t e r a t matri imperanti resistere : « Il t e m p e r a m e n t o dell'at« trice era piuttosto timido che indipendente » ait Ioseph Oriol Torres,
et I o s e p h a Navarro : « D o n n a Dolores era timida e docile, di modo che
« sua m a d r e con la violenza del suo carattere la teneva soggiogata ». H a n c Dolorosae docilitatem videtur excludere P e t r u s Ferré, qui deponit: « L'attrice era molto giovane, e quindi n o n p u ò precisare del tutto
« il t e m p e r a m e n t o che essa aveva, sebbene la ritenga nè timida, nè
« notevolmente pieghevole ed indipendente di carattere ». At hic testis
haesitans est, singularis, et refert ea, q u a e a m a t r e Dolorosae didicerat,
proinde eius verba, uti in appellata sententia dictum est, « suspicione
« h a u d i m m u n i a censenda s u n t ».
In his adiunctis constituta mulier, nullum effugium h a b e r e poterat
ad m a t r i m o n i u m vitandum. Non enim r e c u r s u s ei p a t e b a t ad patrem,
qui p e n i t u s imperio subiiciebat uxoris. Ad r e m haec habet actrix : « Mio
« p a d r e e r a b u o n o all'eccesso, professando per la sua sposa un affetto
« talmente cieco, che n o n solo n o n la contradiceva, ma approvava a
« priori q u a n t o essa stabiliva ». Quod repetit Iosepha Navarro : « Il
« p a d r e era un u o m o di carattere debole, e cedeva in t u t t o , perchè la
« s u a moglie n o n si alterasse ». E a d e m h a b e n t Carmela F o r t u n y et Raym u n d u s Arnau.
Neque auxilium aliquod h a b e r e poterat a parocho et patrino. Nemo
enim cogitur ad faciendum q u o d inutile fore esse cognoscit. P o r r o Dolorosa, q u a e frustra t a m constanter restiterat matri, certa erat neque ope
parochi, n e q u e ope patrini posse se a matris imperio liberare.
Ceterum coactionem ex actis scatere explicite fatetur ipse vinculi
vindex, scribens in suis animadversionibus : « l i b e n t i s s i m e fateor redun« dare satis processum iis iuris ac facti circumstantiis », q u a e P a t r e s
primi turni coëgèrunt ad irritum d e c l a r a n d u m m a t r i m o n i u m , animadvertens t a m e n h a u d attendi coactionem in foro ad effectum matrimonii
relaxandi, q u a e ad actum celebrationis n u p t i a r u m non extendatur ».Verum
1) a d m i s s a aversione et coactione ante m a t r i m o n i u m ; m a g n a p r a e s u m ptio adest, quod sub eiusdem coactionis influxu m a t r i m o n i u m fuerit
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
c e l e b r a t u m ; 2) adiuncta, q u a e m a t r i m o n i u m Gomitata fuerunt, in tuto
collocant coactionem. Testis saepius citata Carmela Fortuny ad rem
h a e c h a b e t : « Riferiva mia sorella, c h e - d o n n a Dolores si rifiutava di
« provarsi i vestiti che le si facevano... Non assistetti alla celebrazione
« del matrimonio, ma mia sorella, che in quel giorno fu nella casa, mi
« disse che aveva visto d o n n a Dolores dare n o n dubbi segni della tri« stezza che l'opprimeva ». Et R a y m u n d u s Cortes t e s t a t u r : « Che assistè
« alla celebrazione del matrimonio, che (donna Dolores) procedeva tri« stamente, e che la sposa manifestava tale tristezza piangendo, e di
« più osservò che nel pranzo nuziale, che fu fatto dopo il matrimonio,
« la sposa invéce di stare vicino al m a r i t o . . . metteva in opera ogni
« specie di pretesti per separarsi da lui ». Nec minoris m o m e n t i s u n t
q u a e deponit Maria Arbiol: dicit enim « che fu presente alla celebra« zione del matrimonio, che osservò u n a certa titubanza nella sposa nel
« dare il consenso, ma che lo dette intimidita dalie occhiate della madre,
« che era ivi presente, che osservò in tutto quel giorno sul viso della
« sposa segni di pianto è di tristezza ». l o s e p h a t a n d e m Bosch haec
h a b e t : « Assistei al matrimonio, e posso così testificare che d o n n a Dolo« r e s apparve alla vista di tutti molto rattristata ». Ex his patet q u a n t i
faciendum sit testimonium medici iosephi Oriol aientis « che n o n assistè
« alla celebrazione del matrimonio, ma che prima o dopo l'atto, ed in
« quei giorni, fu nella casa e vide l'attrice, ma non osservò alcunché di
« anormale nel suo sembiante ». P r a e t e r q u a m q u o d enim testimonium
sit negativum, a d n o t a n d u m est ad p r o b a n d u m metum n o n esse necessarium, ut d e m o n s t r e t u r illum, qui m e t u m p a s s u s est, constanter in
o m n i b u s actionibus se tristem ostendere.
Quae m a t r i m o n i u m s u b s e q u u t a sunt, aversionem mulieris et m e t u s
incussionem confirmant. Testis l o s e p h a Navarro d e p o n i t : « Posso affer« mare, che d u r a n t e la p r i m a epoca di convivenza... D o n n a Dolores
« lasciava travedere costantemente l'odio e la r i p u g n a n z a che le c a u s a v a
« suo marito ». Et Carmela F o r t u n y : « P o s s o dire che dal principio del
« matrimonio d o n n a Dolores manifestava a mia sorella l'avversione che
« s e n t i v a per suo m a r i t o » , l o s e p h a t a n d e m B o s c h : « Donna Dolores
« n o n poteva adattarsi a continuare in u n o stato che le era del tutto
« odioso ». Revera acta referunt, quod, vix contracto matrimonio, n e o coniuges ob veneream luem, q u a P e t r u s afflictabatur, consilio medicor u m ad invicem separari d e b u e r u n t , q u i n aliqua adfuerit inter ipsos
necessitudo a u t relatio. P o s t a n n u m et dimidium, i n s t a u r a t a vita coniugali, matrimonium c o n s u m m a t u m fuit reluctante fortiter muliere; ait
enim actrix: « Dovè impiegare la violenza... salvandosi dalle unghiate,
S. Romana Rota
433
« c h e io gl'infliggeva per d i f e n d e r m i » . Imo adeo a b h o r r e b a t Dolorosa
viri amplexus, ut, ne eidem coniugale debitum reddere iterum cogeretur,
violentas sibi m a n u s iniecerit. E mortis periculo feliciter erepta, ea
t a n t u m sub conditione cohabitare cum viro porrexit, quod ipse a coitu
deinceps se abstineret. T a n d e m , cum vir, ludo et vino deditus, adulterinis
a m o r i b u s indulgerei, impossibilis evasit vita communis, et, post quinque a n n o s ab initis nuptiis, in p e r p e t u u m fuit dissociata. Q u a s omnes
lamentabiles a e r u m n a s secum animo recogitans m a t e r Dolorosae, dixit
Petro Ferré « che si pentiva di averla indotta a maritarsi con quello ».
Quod confirmat Iosepha De Miguel, q u a e deponit: « Nel vedere t u t t e
« queste disgrazie, mia madre esclamò varie volte: " P o v e r a figlia! se
« con la mia vita potessi distruggere queste nozze, che io stessa feci
« tanto ingannata, lo farei „: ed arrivò fino a chiederle perdono ».
Quibus omnibus perpensis, Nos infrascripti Auditores de t u r n o , pro
tribunali sedentes et solum Deum prae oculis habentes, Christi nomine
invocato, decernimus, declaramus et definitive s e n t e n t i a m u s rotalem sententiam diei 27 iulii 1918 esse confirmandam, i. e. ad propositum dubium
r e s p o n d e m u s : Affirmative ad p r i m a m p a r t e m : Negative ad secundam.
Ita p r o n u n c i a m u s , m a n d a n t e s Ordinariis locorum et Ministris tribunalium ad quos spectat, ut exsecutioni m a n d e n t h a n c n o s t r a m definitivam sententiam, et adversus reluctantes procedant ad n o r m a m Codicis
Iuris Canonici, praesertim tituli XVII, libri IV, iis adhibitis exsecutivis
et coercitivis mediis, q u a e magis efficacia et opportuna, pro r e r u m adiunctis, exstitura sint.
R o m a e , in sede Tribunalis S. R. Rotae, die 15 februarii 1919.
Guilelmus Sebastianeiii, Decanus, Ponens.
Maximus Massimi.
Iulius Grazioli.
L. © S.
Ex Cancellaria, die 14 martii 1919.
Sac. T. Tani, Notarius.
43
i
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
DIARIUM ROMANAE CURIAE
S. CONGREGAZIONE « P R O ECCLESIA O R I E N T A L I »
NOMINA
1
ottobre
1919. Con biglietto della S. Congregazione « Pro Ecclesia Orientali », Sua Santità Benedetto Pp. XV si è degnato nominare il Rmo P. Abate D. Ildefonso
Schuster, O. S. B., Presidente del Pontificio Istituto
Orientale.
SEGRETERIA DI STATO
NOMINE
Con biglietti della Segreteria di Stato il Santo Padre si è degnato di
nominare :
30 settembre 1919. Il Revmo Mons. Alfonso Carinci, Protonotario Apostolico di
numero Partecipante per la Sacra Congregazione
dei Riti.
10 ottobre
»
L'Emo signor Cardinale Ludovico Billot, Protettore della
Congregazione delle Suore de Ste-Chrétienne, a
Metz.
19
»
»
Il signor comm. Odoardo Tabanelli, Comandante della Guardia Palatina
20
»
»
d'Onore.
L'Emo signor Cardinale Guglielmo van Rossum, Protettore della Congregazione delle Suore del Santissimo Salvatore della diocesi di Strasburgo.
23
»
»
Il Revmo Mons. Giovanni Mercati, Prefetto della Biblioteca
Apostolica
Vaticana.
Diarium Romanae Curiae
435
Con Brevi Apostolici il Santo Padre si è degnato di nominare:
Assistente al Soglio Pontificio:
1
ottobre 1919. Mons. Giovanni Agostino Boneo, vescovo di Santa Fede.
Protonotario apostolico ad instar participantium :
16
luglio
1919. Mons. Enrico Gavisk, della diocesi d'lndianapoli.
Prelati Domestici di S. S.:
24 agosto 1919. Mons. Francesco Rosso, dell'archidiocesi di Vercelli.
20 settembre »
Mons. Guglielmo Foley, dell'archidiocesi di Chicago.
»
»
» Mons. Leslie I. Kavanagh, dell'archid, di Nuova Orléans.
»
»
» Mons. Giuseppe M. Gleason, dell'archidiocesi di San Francesco di California.
30
»
» Mons. Sabino Coelho, dell'archidiocesi di Parahyba.
1 ottobre
»
Mons. Giacomo Mac Caffrey, della diocesi di Clogher.
2
»
»
Mons. Salvatore Marotta, della diocesi di Caserta.
9
»
»
Mons. Emilio Lesue, della diocesi di Lilla.
10
»
»
Mons. Tommaso King, dell'archidiocesi di Sydney.
13
»
»
Mons. Uberto Savoy, della diocesi di Losanna e Givevra.
ONORIFICENZE
Con Brevi Apostolici il Santo Padre si è degnato di conferire le seguenti
onorificenze :
'
Da Commenda dell Ordine di S. Gregorio Magno, classe civile:
17 ottobre 1919. Al sig. dott. Domenico Seghetti, della diocesi di Frascati.
18
»
»
Al sig. Giacomo Rumor, della diocesi di Vicenza.
La Commenda dell'Ordine di S. Gregorio Magno, classe militare:
22 ottobre
1919. Al sig. Odoardo Tabanelli, comandante della Guardia Palatina di onore.
Il Cavalierato dell'Ordine dì S. Gregorio Magno, classe civile:
12 settembre 1919. Al sig. Giuseppe Achille Reguillon, dell'archidioc. di Parigi.
»
»
» ^~ltìrsig. Enrico Rouard, della medesima archidiocesi.
»
»
»
Al sig. Giovanni M. Luciano Huré, della medesima archid.
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
436
La Commenda dell'Ordine di S. Silvestro Papa:
16 settembre 1919. Al sig. colonnello Domenico Fernandez da Silva, della diocesi di llhèos.
M AGGI ORDOMATO DI S U A SANTITÀ
NOMINE
Con Biglietti di S. E. Rma Mons. Maggiordomo, il Santo Padre si è degnato
di nominare:
Camerieri Segreti soprannumerari di S. S. :
10 settembre 1919. Mons. Domenico Zanette, della diocesi di Ceneda.
11 ottobre »
Mons. Giulio Paolucci, di Roma.
»
»
»
Mons. Teodoro Giovanni Antonio Bosman, della diocesi di
Haarlem.
»
»
»
Mons. Giorgio Enrico Francesco Stoffels, della med. diocesi
»
»
»
Mons. Guglielmo Hawkswell, della diocesi di Leeds.
»
»
»
Mons. Alfonso Ariens, dell'archidioeesi di Utrecht.
»
»
»
Mons. Emanuele Martines de Moraes, della diocesi di Parahyba.
»
»
»
Mons. Giovanni Milanez, della medesima diocesi.
17
»
»
Mons. Mariano Renzo, dell'archidioeesi di Rossano.
Camerieri Segreti di Spada e Cappa soprannumerarii di S. S. :
7
luglio
1919. Il sig. barone Giovanni de Trétaigne, dell'archidiocesi di
Parigi.
»
»
»
Il sig. barone Leone de Trétaigne, della medes. archidioc.
14 ottobre
»
U sig. barone Teodoro Cramer-Klett, dell'archidioeesi di
Monaco.
20 » >> Il sig. Gioacchino M Ri vero y Gonzalez, dell'archidioeesi
di Siviglia.
a
Cameriere d'onore di Spada e Cappa soprannumerario di S. S.:
4 maggio 1917. Il sig. cav. Carlo Emanuele Frank de Taberne de Miramont.
Annus XI - Vol. XI
i
Num. lâ
Decembris tò!9
ACTA? APOSTOLICAE SEDIS
COMMENTARIUM OFFICIALE
ACTA BENEDICTI PP. XV
EPISTOLA
ENCYCLICA
AD PATRIARCHAS, PRIMATES, ARCHIEPISCOPOS, EPISCOPOS
ORDINARIOS
PACEM ET COMMUNIONEM
CUM
ALIOSQUE
APOSTOLICA
SEDE
LOCORUM
HABENTES:
DE STIPE COLLIGENDA PRO PUERIS EUROPAE MEDIAE PAME LABORANTIBUS.
BENEDICTUS
VENERABILES
SALUTEM
PP. XV
FRATRES
ET APOSTOLICAM
BENEDICTIONEM
Paterno iam diu animo o m i n a b a m u r atque
sperabamus
fore, u t , r e s t i n c t o t a n d e m i m m a n i bello s u s c i t a t o q u e c h r i s t i a n a e c a r i t a t i s s p i r i t u , q u a e fame e t i n e d i a , E u r o p a e p r a e s e r t i m
m e d i a e , regiones c o n ñ c i e b a n t u r , illae a d m e l i o r e m condicionem,
concordi b o n o r u m o m n i u m o p e r a e t c o n a t u , p a u l a t i m a d d u c e r e n t u r . A t v e r o e x s p e c t a t i o n e m N o s t r a m e v e n t u s n o n o m n e m explevit; u n d i q u e e n i m affertur, f r e q u e n t i s s i m o s eos populos, q u o s
d i x i m u s , t a n t a c i b o r u m v e s t i u m q u e l a b o r a r e a a h u c inopia, q u a n t a m m e n t e effingere v i x liceat. M i s e r r i m e p e r d i t u r i n t e r e a a i
profligatur d e b i l i o r u m c o r p o r u m v a l e t u d o , a t q u e i n p r i m i s p u e r o r u m ; q u o r u m c a l a m i t a t e e o v e h e m e n t i u s afficimur, q u o d ipsi
non modo ignari insontesque sunt internecivi certaminis, quo
t e r r a r u m orbem paene t o t u m cruentari vidimus, sed futuri praeACTA, vol. X I , n. 13. — 1-12-919.
30
438
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
t e r e a s u n t n o v a r u m a u c t o r e s s t i r p i u m q u a e n a t i v a m referent
germinis infirmitatem.
Sed t a m e n e x hisce a n g o r i b u s a c molestiis r e c r e a t i a l i q u a n t o
s u m u s c u m n u n t i a t u m Nobis est, h o m i n e s recte a n i m a t o s i n so-
cietates coi visse, eo consilio, ut pueros conservar erit. E g r e g i u m
s a n e p r o p o s i t u m , v e n e r a b i l e s F r a t r e s , u t p a r erat, p r o b a r e a t q u e
a u c t o r i t a t e N o s t r a fulcire n o n d u b i t a v i m u s ; c o n g r u e b a t e n i m
c u m p r a e c i p u i s b e n i g n i t a t i s officiis illi debitis a e t a t u l a e q u a e et
C h r i s t o R e d e m p t o r i c a r i s s i m a est e t m i n u s h a b e t a d t o l e r a n d u m
e t r e s i s t e n d u m facultatis. C e t e r u m , i n simili c a u s s a i d i p s u m
a n t e a e g e r a m u s ; m e m i n i s t i s e n i m , Nos, h a u d i t a p r i d e m , p u e r i s
B e l g a r u m , fame e t e g e s t a t e p a e n e enectis, q u a n t u m i n Nobis
erat, o p i t u l a t o s esse, eosque c a t h o l i c o r u m c a r i t a t i publice commendasse. Quorum quidem communi largitati m a g n a m partem
d e b e t u r , s i tot i n n o c e n t i u m p a r v u l o r u m n e c e s s i t a t i b u s consulere
et incolumitatem vitamque ipsam tueri licuit: cum enim Archiepiscopos e t E p i s c o p o s F o e d e r a t a r u m A m e r i c a e C i v i t a t u m
a d t a m p r a e c l a r u m o p u s h o r t a t i e s s e m u s , c o n t i n u o o p t a t i s Nostris g e n e r o s u s r e s p o n d i t p l u r i m o r u m c o n s e n s u s . P r o s p e r u m rei
s u c c e s s u m hodie c o m m e m o r a m u s , n o n t a m u t l a u d i b u s ornem u s h o m i n e s i n fastis c h r i s t i a n a e c a r i t a t i s m e r i t o i n s c r i b e n d o s ,
q u a m u t E p i s c o p i orbis t e r r a r u m u n i v e r s i , voce e t a u c t o r i t a t e
Nostra impulsi, Nostrum hac in re consilium, q u a n t u m a p u d
suos g r a t i a valent, e x s e q u i n i t a n t u r a t q u e c o n t e n d a n t .
A d v e n t a n t e i g i t u r D . N . I e s u C h r i s t i N a t a l i die, a d misérrim o s p u e r o s E u r o p a e p o t i s s i m u m m e d i a e , q u o s p r e m i t a c r i u s ear u m indigentia r e r u m quae ad v i t a m necessariae sunt, sponte
p r o v o l a t cogitatio N o s t r a ; t e n e r r i m a m q u e sobolem e o m a i o r e
c o m p l e c t i m u r sollicitudine, q u o e x p r e s s i u s refert Nobis d i v i n i
Infantis imaginem, propter h o m i n u m a m o r e m in Bethlemitico
specu h i e m a l i a frigora r e r u m q u e o m n i u m i n o p i a m perferentis.
H a c q u i d e m occasione n u l l a profecto o p p o r t u n i o r , u t Christifid e l i u m c a r i t a t e m e t m i s e r a t i o n e m , a t q u e adeo h u m a n i t a t e m
o m n i u m q u i d e s a l u t e h u m a n i g e n e r i s n o n d e s p e r e n t , p r o insontibus pueris imploremus.
Ada Benedicti PP. Xt
439
Itaque m a n d a m u s , venerabiles Fratres, ut, ad propositum,
d e q u o locuti s u m u s , a s s e q u e n d u m , i n v e s t r a c u i u s q u e d i o e c e s i /
publicis s u p p l i c a t i o n i b u s i n d i e m o c t a v u m a c v i c e s i m u m p r o x i m i m e n s i s Decembris' i n d i c t i s , q u o die sollemnia Ss. I n n o c e n t i u m a g u n t u r , s t i p e m f i d e l i u m c o l l i g e n d a m curetis. A t q u e u t i n
hoc nobilissimo beneficentiae c e r t a m i n e u t i l i t a t i tot p u e r o r u m
a p t i u s p r o s p i c i a t u r , p r a e t e r stipem, c i b a r i a q u o q u e e t m e d i c a m e n t a e t vestes e t t e x t i l i a c o r r o g a n d a v i d e n t u r , q u i b u s r e b u s
populi earum
regionum, prae
ceteris a d i u m e n t i s ,
indigent.
Oblata vero eiusmodi dona quo d e m u m pacto aeque dividantur
e t a d d e s t i n a t u m l o c u m p e r v e h a n t u r , dicere v i x a t t i n e t ; i d e n i m
negotii vel iis societatibus c o m m i t t i poterit, q u a s a d r e m constit u t a s esse significavimus, vel q u a alia c u i q u e l i b e a t r a t i o n e expediri.
I a m q u i b u s h o r t a t i o n i b u s , e x officio u n i v e r s a l i s p a t e r n i t a t i s
Nobis d i v i n i t u s credito, u s i s u m u s , eas, q u a m q u a m a d catholicos p o t i s s i m u m p e r t i n e n t , confidimus t a m e n , o m n e s , q u i h u m a n i t a t i s s e n s u s h a b e a n t , esse b e n i g n e e x c e p t u r o s . U t a u t e m e x e m . pio reliquis p r a e e a m u s , etsi u n d i q u e g e n t i u m et c o n t i n e n t e r a
Nobis p l u r i m u m opis a u x i l i i q u e p o s t u l a t u r , i n p u e r o r u m e o r u n d e m l e v a m e n , p r o f a c u l t a t i b u s Nostris, c e n t u m m i l l i a libellar u m i t a l i c a r u m conferre s t a t u i m u s .
I n a u s p i c i u m i n t e r e a s e c u n d i exitus, i n q u e t e s t i m o n i u m
p a t e r n a e b e n e v o l e n t i a e Nostrae, vobis, v e n e r a b i l e s F r a t r e s , e t
u n i v e r s o clero p o p u l o q u e v e s t r o apostolicam b e n e d i c t i o n e m peramanter in Domino impertimus.
D a t u m R o m a e a p u d s a n c t u m P e t r u m , die xxiv m e n s i s n o v e m b r i s a n n o m c m x i x , P o n t i f i c a t u s Nostri sexto.
B E N E D I C T U S P P . XV
440
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
EPISTOLA
APOSTOLICA
AD PATRIARCHAS, PRIMATES, ARCHIEPISCOPOS, EPISCOPOS ORBIS CATHOLICI :
DE FIDE CATHOLICA PER ORBEM TERRARUM PROPAGANDA.
B E N E D I C T U S
PP.
XV
VENERABILES FRATRES
SALUTEM ET APOSTOLICAM BENEDICTIONEM
M a x i m u m i l l u d s a n c t i s s i m u m q u e m u n u s quod,
instante ad P a t r e m reditu,
Dominus
suo i a m
Noster I e s u s
Christus
discipulis d e m a n d a v i t , c u m d i x i t : Euntes in mundum univer-
sum ppmdâcate evangelium omni
creaturae,
1
non erat sane
A p o s t o l o r u m v i t a t e r m i n a n d u m , sed a p u d e o r u m successores
p e r p e t u a n d u m u s q u e a d c o n s u m m a t i o n e m saeculi, q u o a d scilicet futuri essent i n t e r r a h o m i n e s , q u o s v e r i t a s l i b e r a r e