ACTA
APOSTOLICAE SEDIS
COMMENTARIUM OFFICIALE
ANNUS X - VOLUMEN X
ROMAE
TYPIS POLYGLOTTIS VATICANIS
MCMXVIII
1
f
I
Annus X - Yol. X
2 Ianuarii 1918
Num. 1
ACTA APOSTOLICAE SEDIS
COMMENTARIUM OFFICIALE
ACTA BENEDICTI PP. XV
CONSTITUTIO APOSTOLICA
QUA PAROECIA S. CORDIS IESU PRO ANIMABUS IGNE PURGATORIO EXPIANDIS
IN URBE INSTUITITUR.
BENEDICTUS EPISCOPUS
SERVUS SERVORUM DEI
AD PERPETUAM REI MEMORIAM
Apostolicis litteris « Cum Nobis », die xxianuarii m c m x i i i datis, decessor Noster fel. rec. Pius X, vehementer probans Victoris Jouet, pientissimi sacerdotis missionarii, opera in hac urbe
ad spiritualem civium utilitatem, Prata Castelli sub Hadriani
molem incolentium, instituta, id est publicum oratorium iam a
vicinia celebratum, consociationem fidelibus defunctis adiunvandis ibi constitutam, et novi eiusque amplioris templi fabricam, quam ille morte interceptus inchoatam reliquerat, ea
omnia in suam curam suscepta, Missionariis a Sacro Corde Iesu
provinciae italicae regenda atque administranda concredidit.
Cumque in animo haberet, exstructa templo, novam ibi condere
paroeciam, decrevit ut iisdem Missionariis, ad praescriptum
iuris canonici de paroeciis regularium, ea committeretur. Certior autem factus dilectum filium Petrum Benedetti, ex eadem
Missionariorum familia sacerdotem, tum in obitu benemeren-
6
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
tissimi viri tum postea egregie laborasse ne salutaria illius
instituta quidquam detrimenti caperent, eum consociationis
quam diximus templique condendi moderatorem elegit, atque
etiam harum rerum omnium curam ei delegavit ita ut in eiusmodi genere obnoxius uni esset Summo Pontifici. — Nunc vero,
cum templi in? honorem Sacri Cordis Iesu pro animabus igne
purgatorio expiandis absoluta est aedificatio, Nos quae de consociationis, quam quidem nuper in Archisodalitatem eveximus,
et novae aedis atque adiunctorum operum regimine et administratione a decessore Nostro statuta sunt, rata habentes et dilectum filium Petrum Benedetti in demandato munere confirmantes, ut animarum saluti prospiciamus, de Apostolicae potestatis
plenitudine novam ibidem paroeciam erigimus, erectamque his
litteris declaramus. Ei partem e paroecia S. Mariae trans pontem Aelium detractara iisque circumscriptam terminis quos
Cardinalis in Urbe Vicarius Noster definiet, in territorium attribuimus: certamque pecuniae vim eidem congruos in reditus
destinamus. Consociationi autem quam memoravimus, sublato
pristino oratorio ubi*orta erat, principem sedem posthac in aede
nova esse volumus.
> Praesentes litteras et in eis contenta et statuta quaecumque,
nulla unquam ex causa* colore et capite, etiam ex eo quod Paroeciae S. Mariae trans pontem Aelium Patroni sive ecclesiastici
sive laici, vel alii quilibet in praemissis seu in eorum aliquo,
ius aut interesse, quamvis ex fundatione, dotatione vel ex alio
quovis titulo habentes vel habere praetendentes etiam quomodolibet in futurum, illis non consenserint, seu ad ea vocati, et
auditi non fuerint, de subreptionis, obreptionis aut nullitatis
vitio seu : aliquo defectu inexcogitato et substantiali, notari, impugnari aut in controversiam et iudicium vocari posse: sed
tamquam ex Pontificiae Providentiae officio, et Motu proprio,
certa scientia, matura deliberatione, de Nostrae Apostolicae
Potestatis plenitudine editas omnimoda firmitate perpetuo validas et efficaces exsistere et fore, suosque plenarios et integros
Acta Benedicti PP. XV
7
effectus sortiri et obtinere, atque in omnibus inviolabiliter observari volumus et decernimus, sublata cuicumque, etiam Cardinalitia dignitate fulgenti, quavis aliter iudicandi et interpretandi facultate; irritum quoque et inane decernentes quidquid
in contrarium, scienter vel ignoranter, contigerit attentari.
Non obstantibus de iure quaesito non tollendo aliisque Nostris et Cancellariae Apostolicae reguHis, Praedecessorum Nostrorum Constitutionibus et Ordinationibus et quarumcumque
Ecclesiarum etiam Patriarchalium seu Ordinum et Congregationum, iuramento et confirmatione Apostolica vel quavis alia
firmitate roboratis, statutis et consuetudinibus, etiam Motu proprio aliisque quibuslibet in contrarium praemissorum concessis, de illis eorumque totis tenoribus praesentibus pro expressis
habentes, pari Motu, scientia et Apostolicae Auctoritatis Nostrae plenitudine, plenissime et latissime specialiter - derogar
mus. Praesentium vero transumptis seu exemplis etiam impressis, manu tamen notarii apostolici subscriptis et sigillo personae in ecclesiastica dignitate constitutae munitis, eamdem
fidem in iudicio et extra haberi volumus, quae ipsis praesentibus haberetur, si originaliter exhiberentur.
Nulli ergo omnino hominum liceat hanc paginam Nostrae
erectionis et dismembrationis, derogationis Indulti, decreti, statuti, mandati et voluntatis infringere vel ei ausu temerario contraire. Si quis autem hoc attentare praesumpserit, indignationem
Omnipotentis Dei ac beatorum Apostolorum Eius Petri et Pauli
se noverit incursurum.
Datum Romae apud S. Petrum anno Incarnationis Dominicae millesimo nongentesimo decimoséptimo, die x mensis decembris, Pontificatus Nostri anno quarto.
V . CARD. V A N N U T E L L I
O.
Datarius.
Loco
CARD.
DE
AZEVEDO
S. R. E. Cancellarius.
Plumbi
VISA
M.
Reg. in Can. Ap., vol. XVI, n. 9.
RIGGL C. A . , Not
8
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
LITTERAE APOSTOLICAE
I
ECCLESIA PAROECIALIS B. M. V. DE MERCEDE IN URBE BONAERENSI TITULO AC
PRIVILEGIO BASILICAE MINORIS HONESTATUR.
BENEDICTUS P P . XV
Ad p e r p e t u a m rei m e m o r i a m . — Sacras conspicuas Aedes, q u a e
prae ceteris sive divini cultus splendore, sive artis operibus excellant,
h o n o r i b u s privilegiisque libentes e x ó r n a m u s , q u i b u s augustiores factae,
fidelium a u g e a n t venerationem ac pietatem. H u i u s m o d i t e m p l u m , Deip a r a e Virgini a Mercede consecratum, in civitate Bonaerensi existit,
q u o d cum s e c u n d u m dignitatis locum post cathedralem ecclesiam facile
obtineat, c u m q u e p a r sit vetustae eiusdem cathedralis paroeciae, vulgo
« P a r o q u i a de la Cathedral al Norte » n u n c u p a r i solet. Complura a t q u e
eximia h u i u s paroeciae, antiquitate n o n m i n u s q u a m architectura praes t a t i s , sunt memoriae et m o n u m e n t a ; n a m p r a e t e r q u a m quod ibi gloriosa vexilla, seu tropaea, Argentinae Ditionis in libertatem vindicatae
religiose asservantur, q u a e Belgrano, s u p r e m u s exercituum dux, ei dono
a n n o MDCCCXII dedit, m a r m o r i b u s q u o q u e ac S a n c t o r u m imaginibus,
affabre pictis, eius altaria c o m m e n d a n t u r , i d e m q u e t e m p l u m coloratis
vitris splendide nitet. Quae super o m n i a eminent t u m nonnullae Coelitum ibidem extantes reliquiae, t u m privilegia et indulgentiae ipsi sacrae
Aedi concessa, Xum etiam eius dives supellex, a t q u e imprimis cleri studium et labor, q u i b u s cultus decori prospicit et christiani populi relig i o n e m provehit ac fovet. Cum igitur Venerabilis F r a t e r Marianus Antonius Espinosa, archiepiscopus Bonaërensis, occasionem n a c t u s m a g n a e
sollemnitatis, q u a die secundo augusti a d v e n t a n t i s a n n i mirabilis recoletur eventus, quo Beatissima Coelorum Regina septem a n t e saecula
sese Barcinone conspiciendam obtulit, enixe a Nobis petierit ut, suis et
cleri populique votis benigne exceptis, p r a e c l a r a m , q u a m s u p r a memor a v i m u s , paroeciam Pontificiae benevolentiae significatione cohonestare
d i g n a r e m u r ; Nos piis h u i u s m o d i optatis p r o p e n s a quidem voluntate
o b s e c u n d a m u s . Quare, praesentium tenore, apostolica auctoritate Nostra,
ac de consilio etiam W. F F . NN. S. R. E. Cardinalium Sacris Ritibus
tuendis praepositorum, parochialem ecclesiam civitatis Bonaërensis in
h o n o r e m B. Mariae Virginis de Mercede erectam, Basilicae m i n o r i s titulo
Acta Benedicti PP. XV
9
ac dignitate p e r p e t u u m in m o d u m a u g e m u s , illique o m n i a et singula
* conferimns iura, privilegia, praerogativas, honores, indulta, q u a e minor i b u s almae h u i u s Urbis Nostrae Basilicis de iure competunt. Decern e n t e s p r a e s e n t e s Litteras firmas, validas a t q u e efficaces semper extare
et p e r m a n e r e , suosque plenos a t q u e integros effectus sortiri a t q u e obtinere, illisque ad q u o s spectant plenissime suffragari: sicque rite iudicandum esse ac definiendum, i r r i t u m q u e et inane fieri si q u i d q u a m
secus, quavis auctoritate, scienter vel ignoranter contigerit attentari. Non
o b s t a n t i b u s contrariis q u i b u s c u m q u e .
D a t u m R o m a e a p u d s a n c t u m P e t r u m , s u b a n n u l o Piscatoris, die
XXIII novembris MGMXVII, Pontificatus Nostri a n n o q u a r t o .
P . CARD. GASPARRI, a Secretis Status.
II
NOVUS VICARIATUS APOSTOLICUS « DE BENI » NUNCUPANDUS ERIGITUR
BENEDICTUS P P . XV
Ad futuram rei m e m o r i a m . — Quae catholico nomini a e t e r n a e q u e
fidelium saluti bene, prospere ac feliciter eveniant, ea ut m a t u r e p r a e stemus Nos a d m o n e t s u p r e m i Apostolatus officium, quo in terris licet
immeriti divinitus fungimur. I a m v e r o cum in regione « Beni » catholica in p r a e s e n s r e s adeo sit valida, ut proprio Vicario apostolico committenda v i d e a t u r ; Nos, inspecto gravi I n t e r n u n t i i apostolici suffragio,
auditoque Venerabili F r a t r e Nostro S. R. E. Cardinali De Lai, episcopo
Sabinensi, Sacrae Congregationi Consistoriali praeposito, haec, q u a e
infra scripta sunt, d e c e r n e n d a existimavimus. Nimirum Motu proprio
ac de certa scientia et m a t u r a deliberatione Nostris deque apostolicae
Nostrae potestatis plenitudine, p r a e s e n t i u m vi, Missionem « Beni » in
Vicariatum apostolicum erigimus a t q u e constituimus, h u i u s q u e novi
Vicariatus sedem p o n i m u s in u r b e « Trinidad » cui vulgo n o m e n . Novi
h u i u s Vicariatus regimen F r a t r i b u s Minoribus S. Francisci Assisiensis
committimus ; ac praecipimus ut ipse Vicariatus, « de Beni » n o m i n a n d u s ,
praeter pristinae Missionis territorium, c o m p r e h e n d a t q u o q u e regiones
« Colonias », « Caupolican » et << Yuracarès » appellatas. P o r r o h a e c
s t a t u i m u s , decernentes p r a e s e n t e s Litteras firmas, validas a t q u e efficaces
semper exstare ac p e r m a n e r e , s u o s q u e plenos a t q u e integros effectus sor-
Acta Apostolicae Sedis -
10
Commentarium Officiale
tiri atque-obtinere, illisque ad quos spectant plenissime suffragari; sicque
rite iudicandum esse ac definiendum, i r r i t u m q u e et i n a n e fieri si quidq u a m secus super his a quovis, auctoritate qualibet, scienter vel ignor a n t e r attentari contigerit. Non o b s t a n t i b u s contrariis q u i b u s c u m q u e .
Datum R o m a e a p u d sanctum P e t r u m , s u b a n n u l o Piscatoris, die
i decembris MCMXVII, Pontificatus Nostri a n n o q u a r t o .
„
P . GARD. GASPARRI, a Secretis Status*
III
SODALITAS FILIARUM MARIAE, SUB TITULO PRAESENTATIONIS, AD S. AMBROSII
IN CIVITATE CUNEENSI, IN ARCHISODALITATEM ERIGITUR ET INDULGENTIIS
DITATUR.
BENEDICTUS P P . XV
A d - p e r p e t u a m rei m e m o r i a m . — P i a s fidelium Consociationes, q u a e
antiquitate n o n m i n u s q u a m pietatis caritatisque operibus amplissime
commendentur, ad potiorem dignitatis g r a d u m libentes evehimus, easque conspicuis privilegiis p r o p e n s a v o l u n t a t e c u m u l a m u s . Laeto itaque
accepimus animo, in templo S. Ambrosio dicato, civitatis Cuneensis, iam
inde a b a n n o MDCCXLH Sodalitatem Deiparae Virginis Filiarum, s u b titulo
Praesentationis eiusdem S S m a e Mariae, canonice erectam fuisse, q u a e
h u c u s q u e floruit a t q u e u b e r e s eximiae religionis fructus inter puellas
edidit. Cum igitur devotum h u i u s m o d i Sodalitium p r i m u m sit in ipsa
dioecesi exortum, ac s u m m a m sibi l a u d e m erga fidem et populum compara verit; preces, q u a s dilectus filius h o d i e r n u s eiusdem paroeciae P r i o r
c o m m e n d a t a r i u s Nobis a d h i b e n d a s curavit, benigne excepimus, idemque
ut m a i u s in dies i n c r e m e n t u m capiat, t u m nobiliore titulo, t u m peculiaribus gratiis in Domino complectamur. Q u a r e auctoritate apostolica
Nostra atque auditis V V. F F . NN. S; R. E. Cardinalibus Tridentini Concilii Decretis interpretandis, Consociationem F i l i a r u m Mariae, q u a e s%b
nomine P r a e s e n t a t i o n i s Deiparae Virginis ad t e m p l u m S. Ambrosii in
Cuneensi civitate existit, in Archisodalitatem cum solitis privilegiis perp e t u u m in m o d u m , h a r u m L i t t e r a r u m vi, erigimus a t q u e instituimus.
Quo a u t e m potiore benevolentiae Nostrae significatione eandem Sodalitatem complectamur, Nos plenariis ac partialibus indulgentiis, q u i b u s
ipsa iam fruitur, h a s alias, q u a e s e q u u n t u r , a d d e r e consentimus. O m n i b u s
idest ac singulis Sodalibus, q u a e vere poenitentes et confessae ac S. Communione refectae sollemnitatibus P a s c h a t i s R e s u r r e c t i o n i s et Ascensionis
Acta Benedicti PP. XV
ii
Domini, Pentecostes et Corporis Christi, nec n o n die festo SSmi Cordis
Iesu, ac praeterea festivitatibus I m m a c u l a t a e flonceptionis, Nativitatis et
Assumptionis B. Virginis Mariae, festis T r a n s i t u s et Patrocinii S. Ioseph,
S. A n n a e , S. Ioachim, S. Agnetis, S. U r s u l a e et Ss. Innocentium, a meridie dierum haec festa p r a e c e d e n t i u m ad mediam e o r u m d e m festorum
noctem, ac postremo secundis cuiusque mensis Dominicis ab o r t u u s q u e
ad occasum solis, praefatam parochialem ecclesiam ibique situm Sodalitatis sacellum devote q u o t a n n i s visitaverint, ac pro Christianorum
P r i n c i p u m concordia, h a e r e s u m exstirpatione, peccatorum conversione
ac S. Matris Ecclesiae exaltatione p i a s ad Deum p r e c e s effuderint, q u o
praedictorum die id egerint, p l e n a r i a m ; insuper universis ac singulis ex
u t r o q u e sexu Christifidelibus, qui admissis rite expiatis ac Sacra excepta
Synaxi, parochialem s u p r a d i c t a m Aedem, Sancto Ambrosio sacram, a
meridie diei Dominicam praecedentis, q u a ibi festivitas Praesentationis
Deiparae Virginis celebratur, vel hac i p s a Dominica u s q u e ad mediam
noctem visitaverint, atque, ut praefertur, oraverint, p l e n a r i a m pariter
o m n i u m peccatorum s u o r u m indulgentiam et remissionem misericorditer in Domino concedimus et largimur. Quoties vero Consorores vel
Sacro, vel aliis divinis officiis, in m e m o r a t o eorum sacello celebrandis,
adstiterint, vel etiam eiusdem Sodalitatis conventibus, sive publicis sive
privatis, interfuerint, septem eis a n n o s totidemque q u a d r a g e n a s ; quoties denique quodvis caritatis o p u s confecerint, eis item trecentos dies
de iniunctis eis seu alias quomodolibet debitis poenitentiis in forma
Ecclesiae consueta r e l a x a m u s . Q u a s o m n e s et singulas indulgentias,
peccatorum remissiones ac p o e n i t e n t i a r u m relaxationes etiam a n i m a b u s
fidelium in P u r g a t o r i o detentis per m o d u m suffragii applicari posse
indulgemus. Archisodalitatis deinde sic erectae Officialibus et Sodalibus
p r a e s e n t i b u s ac futuris facultatem eadem apostolica auctoritate Nostra
perpetuo similiter facimus, cuius vi ipsi alias quaslibet cognominis a t q u e
eiusdem Instituti Sodalitates, in dioecesi Cuneensi t a n t u m erectas vel
iii p o s t e r u m erigendas, servatis t a m e n forma Constitutionis rec. me.
Cì&mentis P p . VIII Dec. Nostri aliisque apostolicis desuper editis ordinationibus, aggregare, illisque o m n e s et singulas indulgentias, peccat o r u m remissiones ac p o e n i t e n t i a r u m relaxationes ipsi Sodalitati, n u n c
a Nobis in Archisodalitatem erectae, iam concessas vel deinceps concedendas, et q u a e aliis impertiri queant, c o m m u n i c a r e libere liciteque possint ac valeant. Decernentes praesentes Litteras firmas, validas a t q u e
efficaces s e m p e r exstare ac p e r m a n e r e , s u o s q u e plenos atque integros
effectus sortiri a t q u e obtinere, illisque ad q u o s spectant plenissime suffragari; sicque i u d i c a n d u m esse ac definiendum, irritumque a t q u e i n a n e
12
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium
Officiale
fieri si secus s u p e r h i s a q u o q u a m , auctoritate qualibet, scienter vel
i g n o r a n t e r contigerit attentari. Non o b s t a n t i b u s contrariis quibuslibet.
D a t u m R o m a e a p u d sanctum P e t r u m , s u b a n n u l o Piscatoris, die
XIV decembris MCMXVII, Pontificatus Nostri a n n o q u a r t o .
P . CARD. GASPARRI, a Secretis Status.
IV
TEMPLUM VULGO « D E L CARMINE MAGGIORE» NUNCUPATUM CIVITATIS NEAPOLITANAE IN BASILICAM MINOREM ERIGITUR.
BENEDICTUS P P . XV
Ad p e r p e t u a m rei m e m o r i a m . — T e m p i a Dei q u a e t u m a n t i q u a
fidelium religione, t u m historicis memoriis, t u m m i r a n d i s artis operibus
p r a e ceteris eniteant, de R o m a n o r u m Pontificum Decessorum Nostrorum
more, peculiaribus itemque honorificis titulis cohonestare satagimus,
ut pietatem q u o q u e fidelium eadem templa celebrantium singulari Nostrae
voluntatis pignore r e p e n d a m u s . Merito inter italicas u r b e s , q u a r u m civib u s m a x i m e cordi est Deiparae Virginis cultus, Neapolis recensetur.
Haec enim civitas iam inde a saeculo decimo s e c u n d o prodigiis inclyta
leone Virginis, titulo « la B r u n a » ex eius colore, g a u d e t ac l a e t a t u r ;
q u a m s a c r a m effigiem nonnulli Montis Carmeli eremitae T u r c a r u m tyrannidem e Syria effugientes secum t u l e r u n t et in p a r v u l a ecclesia S. Nicolai Barensis publicae venerationi p r i m u m p r o p o s u e r u n t . P o s t saeculum, scilicet a n n o r e p a r a t a e salutis millesimo ducentésimo sexagesimo
sexto, Margarita Bavariae Regina Neapolim a d v e n i e n s ut Conradinum
Regem domo « Hohenstaufen » ex inimicorum m a n i b u s eriperet, cum
infelicem n a t u m i a m dira morte m u l c t a t u m Reperisset, pretium redemptionis miserandi pueri, ingentem n i m i r u m pecuniae vim, P a t r i b u s Carmelitis dono dedit, ut n o v u m t e m p l u m , quasi piacularis ara, exsurgeret,
p r a e s t a n s amplitudine molis et o m n i g e n a e artis operum o r n a m e n t o .
Interea sacra i p s a Aedes altero n o n m i n u s insigni ac miro locupletata
fuit simulacro, idest SSmi Crucifixi, cuius caput, obsessa millesimo
quadringentesimo trigesimo n o n o post Christum n a t u m a n n o civitate, ut
d o c u m e n t a referunt, ad bellici t o r m e n t i ictum v i t a n d u m , singulari modo
inclinatum est. Christiani populi devotionis studio percrebrescente, a n n o
iubilari millesimo quingentésimo, sacra effigies Deiparae u n a cum altera
SSmi Crucifixi per s a n c t a m peregrinationem ad a l m a m h a n c Urbem
delata, in Patriarchali Vaticana Basilica exposita mansit. R o m a n u m iter,
Acta Benedicti PP. XV
13
instar t r i u m p h i a coaevis historicis conclamatimi, caelestibus signis illus t r a t u m fuisse dicitur, ex i n n u m e r i s prodigiis q u a e SS. Iconum r e d i t u m
comitata s u n t et q u a e coram ipso piissimo Rege Friderico Aragonensi
evenerant. Postremis his saeculis cum Reges, t u m S a c r o r u m Antistites
nec n o n universi o r d i n e s civium, qui in omnigenis necessitatibus a t q u e
in publicis calamitatibus p r a e s e n t e m eius opem experti s u n t a t q u e
eadem in sacra Effigie firmissimum invenere t u t a m e n praesidium que,
certatim t h e s a u r o s suos, ut t e m p l u m ipsius Deiparae Virginis magnificentissime exornarent, profuderunt. Novissime prodigiosa Imago a n n o
millesimo octingentesimo septuagesimo q u i n t o a Capitulo Nostro Vaticano diademate aureo sollemni p o m p a redimita fuit. Neque in praesens"
t a m g r a v i b u s his nostris t e m p o r i b u s a r d e n s populi studium ac pietas
g e r m a n a deferbuit, cum quotidie frequens fidelium m u l t i t u d o cuiusque
aetatis, sexus, conditionis ac dignitatis, t e m p l u m idem celebret a t q u e
ad illud potissimum feria q u a r t a cuiusque h e b d o m a d a e ingens conf l u a t n a u t a r u m n u m e r u s , qui s u a m Garmeli Matrem a c Reginam i n t e n sissime v e n e r a n t u r , sive ut l a c r y m i s ac gemitibus opem et auxilium
Eius implorent, sive ut post navigationis pericula pia g r a t i a r u m actione
laetentur. Cum, haec animo repetens, dilectus filius Ioannes Maria Lorenzoni, h o d i e r n u s vicarius prior generalis Ordinis Carmelitarum a n t i q u a e
observantiae, amplissimo commendationis officio dilecti Filii Nostri Iosephi S. R. E. Presbyteri Cardinalis Prisco, ex dispensatione apostolica
archiepiscopi Neapolitani, suffultas preces Nobis humiliter adhibuerit, ut
neapolitanum Deiparae Carmeli templum ad Basilicae minoris dignitatem
evehere d i g n e m u r ; Nos, auditis VV. F F . NN. S. R. E. Cardinalibus Sacror u m R i t u u m Congregationi praepositis, h a e c q u a e infra scripta s u n t edicimus a t q u e statuimus. Nimirum apostolica Nostra auctoritate, praesentium tenore, templum B. Mariae Virginis de Carmelo, vulgo « del Carmine
« Maggiore », Neapoli exsistens, Basilicae minoris titulo ac dignitate
c o h o n e s t a m u s , illique honorificentias et privilegia omnia t r i b u i m u s q u a e
minoribus almae h u i u s Urbis Basilicis de iure competunt. Decernentes
praesentes Litteras firmas, validas a t q u e efficaces semper exstare ac
p e r m a n e r e , suosque plenos a t q u e integros effectus sortiri ac o b t i n e r e ;
illisque ad q u o s spectant n u n c et in posterum plenissime suffragari;
sicque rite iudicandum esse ac definiendum, irritumque et i n a n e fieri si
q u i d q u a m secus s u p e r his a quovis, auctoritate qualibet, scienter vel ignoranter, attentari contigerit. Non o b s t a n t i b u s contrariis q u i b u s c u m q u e .
D a t u m R o m a e a p u d s a n c t u m P e t r u m , sub a n n u l o Piscatoris, die
XVIII decembris MGMXVII, Pontificatus Nostri a n n o q u a r t o .
P . CARD. GASPARRI, a Secretis Status.
14
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
EPISTOLAE
r
AD IOANNEM S. R. E. CARD. CSERNOCH, ARCHIEPISCOPUM STRIGONIENSEM, CETEROSQUE EPISCOPOS HUNGARIAE, QUI E COETU BUDAPESTINENSI COMMUNES
LITTERAS SIBI MISERANT.
Dilecte fili noster et venerabiles fratres, salutem et apostolicam
benedictionem. — T a n t a Nos mole c u r a r u m et sollicitudinum oppressos,
q u a n t a m n o n possemus sine p r a e s e n t i s s i m a Dei ope sustinere, aliquo
n u p e r solatio affecerunt eae litterae, q u a s in a u s p i c a n d o Budapestinensi
conventu communiter ad Nos misistis. Ex iis enim plane e m i n e b a t a n i m u s
vester, studii pietatisque p l e n u s erga h a n c Apostolicam Sedem, gratissimusque in Nos ob ea quae a n n o vertente in Ecclesiae s a n c t a e utilitatem ipsiusque societatis h u m a n a e salutem egissemus. Atque ad Iuris
Canonici Codicem quod attinet, immortale o p u s p r u d e n t i a e instantiaeque
debitum inclyti Decessoris Nostri, quem quidem p r o m u l g a r e felicitate
q u a d a m Nobis contigit, eum Episcopis praecipue v o l u m u s c o m m e n d a t u m
et traditum, ut vere valeat ad ecclesiasticae disciplinae ñervos roborandos : in quo vestram certe diligentiam n o n desiderátum s u m u s . Item
de praedicatione divini verbi, vobis maximae curae futurum confidimus
ut ea in vestris dioecesibus a d d u c a n t u r ad effectum q u a e praescripsimus. Vestram vero praesertim amplectimur l u c u l e n t a m significationem
gratae voluntatis quod rectoribus p o p u l o r u m inter se dimicantium auctores n u p e r fuimus reconciliandae pacis; eo magis quia d o c u m e n t u m illud
paternae caritatis quod apostolici officii conscientia, quod c o m m u n i u m
a e r u m n a r u m miseratio, q u o d iustitiae et aequitatis ñ o n m i n u s q u a m
publicae tranquillitatis a m o r Nobis suaserat, a q u i b u s d a m , praeiudicat a r u m opinionum hominibus, indignas in suspiciones vocari vidimus.
Ita, improbissimarum sectarum opera, concitatur quotidie magis a d v e r s u s
clerum multitudinum caeca temeritas, ut iam possimus eam Apostoli
u s u r p a r e vocem: maledicimur et benedicimus, persecutionem patimur et
sustinemus, blasphemamur et obsecramus.Verumtamen Nostras m u n e r i s
partes tueri constanter, divino freti auxilio, p e r s e v e r a b i m u s . Interim ne
cessemus humili prece ac supplici obsecrare D e u m , ut « q u a m m u n d u s
dare n o n potest paeem » ipse tandem misericors largiatur. Auspicem
Acta Benedicti PP. XV
15
caelestium b o n o r u m ac testem p a t e r n a e benevolentiae Nostrae, vobis,
dilecte fili Noster et venerabiles fratres, vestroque clero ac populo apostolicam benedictionem amantissime impertimus.
D a t u m R o m a e a p u d S. P e t r u m , die
III
mensis decembris
MCMXVII,
Pontificatus Nostri a n n o q u a r t o .
BENEDICTUS P P . XV
II
AD RR. PP. DD. ARCHIEPISCOPOS ET EPISCOPOS REGNI BAVARIAE : COMMUNIBUS
EORUM LITTERIS E CONVENTU FRISINGENSI DATIS RESPONDET.
Venerabiles fratres, salutem et apostolicam benedictionem. — Gratias
vobis agimus ex animo ob c o m m u n e litterarum officium, quo sub initium coetus Frisingensis s u m m a m erga n o s observantiam fidemque
vestram testati estis. Id enim n o n mediocri voluptati Nobis fuit, vel
potius solatio; q u o quidem videtis valde Nos in h a c acerbitate tempor u m indigere. Nam ad cetera q u i b u s d i u t u r n i t a s luctuosissimi belli
a n i m u m Nostrum angit ac sollicitat, accedit ut Nostra illa ad revocandam pacem hortatio, q u a e quidem n o n aliunde q u a m e sincero boni
publici studio profecta erat, n o n modo e u m habuerit exitum q u e m minime o m n i u m s p e r a b a m u s , sed etiam a nefariis h o m i n i b u s detorta sit
contra Nos in materiem popularis odii, cum d o c u m e n t u m esset Nostrae
caritatis. Q u a in re n o n tam illatam Nobis iniuriam q u e r i m u r - siquidem
parati semper esse d e b e m u s pro n o m i n e Iesu contumeliam pati - q u a m
tot a n i m a r u m iacturam dolemus. Verum, Iesu Christi auxilio confisi, qui
n u m q u a m defuturos est Ecclesiae suae, t a n t o r u m q u e m a i o r u m ab eo
finem implorantes, dare in primis o p e r a m ut in Ecclesiae sinu magis
ac magis sanctitas m o r u m ac disciplina vigeat, s u m m a Nos contentione
p e r g a m u s . H u c pertinet vel Iuris Canonici proxime p r o m u l g a t u s Codex,
vel de praedicatione divini verbi Encyclica Epistola. U t r u m q u e ut fructuosum eveniat, maxime E p i s c o p o r u m erit, Deo adiuvante, efficere. In
quo vos sane, quorum exploratam habemus, pastoralem curam, quique
t a n t a grati animi significatione Nos ob eadem acta prosecuti estis, nemini
cessuros a r b i t r a m u r . Auspicem divinorum m u n e r u m , quae vobis patrocinio Magnae Dei Matris, cuius in tutela Bavaria est, p r e c a m u r uberrima, et simul p a t e r n a e benevolentiae Nostrae testem, apostolicam bene-
16
Acta Apostolicae Sedis -
Commentarium Officiale
dictionem vobis, venerabiles fratres, v e s t r o q u e clero a t q u e populo a m a n tissime impertimus.
D a t u m R o m a e a p u d S. P e t r u m , die v mensis decembris MCMXVII,
Pontificatus Nostri a n n o q u a r t o .
BENEDICTUS P P . XV
III
AD ANDREAM CARD. FERRARI, ARCHIEPISCOPUM MEDIOLANENSEM, PONTIFICII
LYGAEI IURI CANONICO TRADENDO MAGNUM CANCELLARIUM, ET AD EIUSDEM
LYCAEI PRAESIDEM AC DOCTORES, DE OFFICIOSISSIMIS COMMUNIBUS LITTERIS GRATIAS PERSOLVENS.
Dilecti filii, salutem et apostolicam benedictionem. — In consilium convenire ubi p r i m u m , de more, vobis licuit, datis ad Nos comm u n i b u s litteris, gratulati Nobis estis de p r o m u l g a t o n o n ita pridem
Codice, uti de re q u a e m a g n a Ecclesiae portendit, s t u d i u m q u e vestrum
a t q u e o p e r a m ad hoc polliciti estis, ut q u a e in novo Codice tradita ac
praecepta sunt, fidelium animos p e r v a d a n t penitus vitaequae actionem
in o m n e s suas partes m o d e r e n t u r . L a e t a m u r u t r u m q u e : o p t i m u m de
absoluto a Nobis opere iudicium, et dignum vocatione sancta vestra
propositum. Alterum enim c o m m e n d a t n o n vulgaris doctrinae vestrae
l a u s : optabile efficit alterum q u a e s i t a r u m utilitatum spes h a u d sane
exigua. Q u u m enim, ut scitis, labia sacerdotis custodiant scientiam et
legem r e q u i r a n t populi ex ore eius, quis est qui n o n videat q u a n t u m
ii, qui sacrorum doctrina c a n o n u m i m b u e n d i s clericis d a n t operam, possint ad hoc, ut/ populi iidem Ecclesiae legum n o n notitiam solum asseq u a n t u r , sed vim t e n e a n t et ea perspecta h a b e a n t doctrinae momenta,
q u i b u s voluntas moveri potest et ad oboedientiam fiecti? Susceptum
igitur vobis p r o p o s i t u m ad u s u m adiungite, nulla, cum t e m p u s aderit,
interposita mora. Nos, ex animo vobis gratulati, D e u m exorabimus,
b o n o r u m consiliorum adiutorem, ut labores vestros faciat in omni opere
bono fructificare.
Caelestium interim auspicem a d i u m e n t o r u m testemque benevolentiae Nostrae, vobis omnibus, tibique in primis, dilecte filii Noster, apostolicam benedictionem p e r a m a n t e r in Domino i m p e r t i m u s .
D a t u m R o m a e a p u d S. P e t r u m , die xx decembris MCMXVII, Pontificatus Nostri a n n o q u a r t o .
BENEDICTUS P P . XV
S.
Congregatio Consistorialis
17
ACTA SS. CONGREGATIONUM
SACRA CONGREGATIO CONSISTORIALIS
I
DECLARATIO
SUPER DECRETO DE CHORÉIS
Cuidam Ordinario in Foederatis Americae Statibus roganti « u t r u m
choreae, de q u i b u s agit decretum S. Congregationis Consistorialis diei
31 martii 1916 q u a s q u e eadem S. Congregatio proscripsit, licitae aliquando
sint, seu in reprobatione n o n c o m p r e h e n d a n t u r , si fiant diurnis horis,
aut primis t a n t u m noctis horis, nec n i m i u m p r o t r a h a n t u r , vel etiam si
fiant sine conviviis a u t ea methodo q u a e vulgo appellari solet Picnic »:
Sacra Congregatio Consistorialis, re considerata, respondendum censuit:
In reprobatione comprehendi; ideoque clericos o m n e s prohiberi q u o m i n u s
eas, etiam in memoratis adiunctis, promoveant et foveant, et si ab aliis
promoveantur, prohiberi q u o m i n u s ipsi intersint.
Sanctissimus a u t e m D o m i n u s in audientia diei 30 novembris h u i u s
anni resolutionem confirmavit, et edi iussit pro norma o m n i u m ad q u o s
spectat.
D a t u m R o m a e , ex aedibus Sacrae Congregationis Consistorialis, die
10 decembris 1917.
H
)$( C. CARD. DE LAJ, E p . Sabinen., Secretarius.
L. © S.
f V. Sardi, Archiep. Caesarien., Adsessor.
II
MONITUM
Quum sacerdos Carolus Tacchini, e dioecesi L á u r e t a n a , modo degens
in civitate Menphis Tenn. in Foederatis Americae Statibus, q u a e r i t e !
Missarum stipes et oblationes q u a director cuiusdam Societatis internationalis p r o L a u r e t a n o sanctuario, sciant o m n e s , nulla ipsum facultate
ACTA, vol. X, n. 1. — M-918.
2
18
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium
Officiale
ad hoc p r a e d i t u m esse, nihil de legitima m e m o r a t a e Societatis erectione,
nihil q u o q u e de collectarum eleemosynarum erogatione in finem ab
oblatoribus praescriptum sive a p u d S. Sedem sive a p u d L a u r e t a n u m
Episcopum constare. Caveant itaque fideles ne decipiantur.
III
PROVISIO ECCLESIARUM
S. C. Consistorialis decretis. S s m u s D. N. Benedictus P p . XV has,
quae s e q u u n t u r , ecclesias de proprio pastore providit, scilicet:
30 novembris 1917. — Titulari episcopali ecclesiae Berisensi praefecit
R. P. D. R a y m u n d u m De La P o r t e , h a c t e n u s episcopum Cenomanensem.
7 decembris. — Cathedrali ecclesiae F e r n e n s i in Hibernia, R. D. Guilelmum Codd, p a r o c h u m loci Blackwater eiusdem dioecesis.
22 decembris.
—
Cathedrali
ecclesiae
R. D. Franciscum Cammárota, vicarium
Caputaquensi
generalem
et
Vallensi
dioecesis Aeser-
niensis et Venafranae.
SACRA CONGREGATIO CONCILII
DIOECESIS T.
INCARDINATIONIS
Die
27
ianuarii
1917
SPECIES FACTI. - Sacerdos quidam, v o t a solemnia professus in Ordine
S M., ad onera vitae regularis diutius perferenda i m p a r q u u m evasisset,
Episcopo benevolo receptore Ordinario N. invento, impetravit, an. 1904
exeunte, a S. Congregatione super Disciplina Regulari indultum quod
dicitur saecularizationis perpetuae ac, dimisso habitu Ordinis, in dioecesim benevoli sui receptoris transivit. Q u u m a u t e m p o s t m o d u m finitimae dioecesis T. Ordinarius, eidem sacerdoti paroeciam q u a m d a m
vacantem conferre voluisset, litteras formales excardinationis s u b a n . 1908
praefatus sacerdos a suo benevolo receptore obtinuit, q u i b u s receptis,
S. Congregatio Concilii
19
ab Ordinario T. Apostolicae Datariae c o m m e n d a t u s , a d e p t u s est bullas
collationis praefati beneficii paroecialis, cuius subinde possessionem
cepit. R e s t a m e n h a u d e votis cessit; sed i m m o quintum post a n n u m ,
instituto processu administrativo ad n o r m a m decreti Maxima cura,
sacerdos ipse a paroecia regenda amoveri d e b u i t ; et q u u m ille parere
decreto amotionis renuisset, suspensionis vinculo ad Ordinario T. est
innodatus, donec, n o n modo paroeciam sed et dioecesim desereret.
Etenim idem Ordinarius T., obtendens n u m q u a m editum fuisse formale
decretum incardinationis praefati sacerdotis, n e q u e ab eo exactum iuram e n t u m pro domicilio acquirendo, q u a m v i s Ordinarius N. dedisset
excardinatorias litteras, asserebat, ad n o r m a m decreti A primis, S. H. C.
d. 20 iul. 1898, excardinationem illam nullos effectus exseruisse, ac propterea iniungebat ut sacerdos ille q u a m p r i m u m dioecesim T. relinqueret,
quod et a n i m a r u m b o n u m exigere t e s t a b a t u r .
Adversus haec sacerdos a paroecia r e m o t u s recursum interposuit
ad S. H. C, in qua, post confirmatum, aliqua pensione favore amoti
parochi constituta, decretum remotionis, d e m u m disceptandum propositum fuit d u b i u m :
in
An constet
casu.
de
legitima
incardinatione sacerdotis
N. N. dioecesi T.,
Quae favore recurrentis deducta sunt. Vel prima fronte deprehendi, a u t u m a t recurrens, incivilem esse quaestionem p r o m o t a m , iuxta vulgare adagium, turpius eiicitur quam non
admittitur hospes. Nam, quod voluntas u t r i u s q u e Episcopi, excardinantis
et incardinantis, n o n solum tacita, sed et expressa intercesserit in
dubium revocari n o n potest, d u m pacifica tituli possessio ex parte sacerdotis, saltem per q u i n q u e n n i u m , a b u n d e eos sanasset defectus, qui in
actu absolvendo, bona fide, committi potuerunt. Imo cum idem sacerdos
fuerit a possessione paroeciae r e m o t u s , i n h u m a n u m profecto sapit, quod
afflicto afflictio addenda sit, per expunctionem n e m p e , p r a e t e r q u a m a
paroecia, ab ipsa dioecesi.
*
SYNOPSIS
DISCEPTATIONIS.
-
Sed; hisce omissis, q u u m praecipuum, immo unicum a r g u m e n t u m
q u o legitima incardinatio deesse in casu contenditur, derivetur a neglecta
duplici solemnitate in decreto A primis praescripta, n e m p e ex defectu
documenti scripti, quo incardinatio fieri debuisset, ac iuramenti q u o d
ab i n c a r d i n a n d o emittendum erat, r e c u r r e n s negat h a s ipsas causas in
facto iureve consistere.
Quod enim scriptum d o c u m e n t u m attinet, in primis animadvertit,
laudato decreto id t a n t u m contineri, videlicet « i n c a r d i n a t i o n e m faciem-
20
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
« d a m esse ab Episcopo n o n oretenus, sed scriptis » ; et cum forma scripturae et aliae solemnitates n o n sint praeceptae, sufficere videtur quod
de incardinatione constet ex aliquo scripto documento, u n d e probatio
indubia sequutae adscriptionis in clerum desumi possit. At in casu
talia d o c u m e n t a non d e s u n t ; p r o s t a n t enim n o n modo litterae Ordinarii T. ad Ordinarium N. datae ut excardinationis testimonium sacerdoti
de quo agitur ad effectum illum cooptandi clero dioecesis T. concederet,
sed etiam petitio Ordinarii T. ab Apostolica Dataria postulantis « u t
« praedictum beneficium conferre eidem sacerdoti dignetur, qui, obtenta
« a suo Episcopo excardinatione, ad Nostram est incardinatus; quin immo
« in ipsa bulla Apostolica collationis, paroecia conferri dicitur sacerdoti
« dioecesi T. rite incardinato ». Ex his igitur scriptis documentis pienissima ac iuridica probatio d e s u m i t u r de facta incardinatione, immo de
die et de modo (rite) quo peracta e s t : u n d e etiam liquet praesumptione
iuris et de praestito iuramento constare. Ceterum, i u r a m e n t u m quod attinet, satis videtur erui posse ex tenore ipsius decreti A primis, praesertim ex § 4, atque ex analogia cum celebri Const. Speculatores, Innocentii X I I , illud requiri potius ut clericus Episcopum ordinationis sortiri
possit, a quo n e m p e sacros ordines n o n d u m initiatus suscipere possit,
quam ad validam sacerdotis adscriptionem in clerum.
P r a e t e r e a animadvertitur in casu, defectum, si quis concedi debeat,
scripti documenti incardinationis a u t iuramenti, a b u n d e supplere collationem beneficii paroecialis recurrenti sacerdoti factam; etenim per
h u i u s m o d i collationem haberi implicitam incardinationem communis sententia est, q u a m ita ex multis colligit B. Oietti, Synopsis rerum moralium et canonicarum, tom. II, sub voce incardinatio: « Nota incardina« tionem aliquando etiam implicite fieri, cum scilicet clerico confertur
« beneficium in dioecesi non sua, q u o d ipse acceptat, et ad dioecesim
« in q u a situm est beneficium transit, venia accepta a priore Episcopo
« s u o . Cfr. c a u s a m Viterbien., a p u d S. C. E E . et R R . 14 iul, 1905 », ex
q u a etiam Card. Gennari (ap. Mon. Eccl, XVII, 435) haec d e d u c i t : « Chi
« riceve un beneficio in qualche aliena diocesi, per ciò stesso r i m a n e
« implicitamente incardinato alla diocesi. Il beneficio è infatti perpetuo,
« e la collazione di esso è p a r a g o n a t a quasi a un mistico connubio con
« la chiesa del beneficio ».
Sed dato etiam et n o n concesso, q u o d collatio beneficii parochialis
h a u d suppleret in casu defectum scriptae incardinationis, semper t a m e n
verum esset, sacerdotem recurrentem ad dioecesim T. pertinere. Agitur
enim de sacerdote regulari saecularizato: a t q u i iuxta veriorem sententiam, q u a e confirmatur etiam ex praxi s a c r a r u m Congregationum E E .
S. Congregatio Concilii
et RR. et de Religiosis, quae decretum A primis, n u m q u a m applicandum
censuerunt regularibus, praedictum decretum n o n attinet clericos regulares. Ergo pro incardinatione sacerdotis recurrentis non r e q u i r e b a t u r
scriptura, uti constitutum est pro clericis saecularibus; consequenter
incardinatio oralis, imo et aequipollens seu implicita, q u a e ante decret u m A primis pro o m n i b u s clericis indiscriminatim valide et licite
adhibebatur, q u a e q u e pro solis clericis saecularibus abrogata fuit, n u n c
pro clericis regularibus viget o m n i n o uti prius. D u m m o d o igitur constet
de voluntate u t r i u s q u e Episcopi clericum perpetuo et absolute dimittendi, e u m q u e item perpetuo et absolute recipiendi, incardinatio Religiosorum sive oralis sit, sive aequipollens seu implicita, uti valida
omnino retinenda est (cfr. Acta S. Sedis, vol. 39, pag. 41). I a m v e r o in
casu, ut vidimus, n o n solum ex collatione beneficii parochialis, sed etiam
ex litteris supra relatis, laudatis s u p e r q u e constat de voluntate u t r i u s q u e
Episcopi, sacerdotem hunc perpetuo et absolute dimittendi, e u m q u e
item in perpetuo et absolute recipiendi. Certo igitur certius praedictus
sacerdos ad dioecesim T. pertinet.
T a n d e m a n i m a d v e r t e n d u m q u o d Curia T., q u a e iam prius suis litteris scriptis E m o Card. Pro-Datario affirmavit sacerdotem in casu
fuisse rite incardinatum dioecesi T., q u a m v i s n u n c hoc ipsum deneget,
admittere cogitur praedictum sacerdotem n o n fuisse valide incardinat u m ex culpa ipsius Curiae, q u a e contra apertam iuris dispositionem,
decretum incardinationis non emiserit, nec i u r a m e n t u m exegerit. Atqui
culpa in eo est, qui contra ius egit, isque de d a m n i s sarciendis tenetur.
Aperta enim est dispositio cap. 9 De iniuriis et damno dato (V. 36) in
quo d e c e r n i t u r : « S i t u a culpa d a t u m est d a m n u m ,
a u t haec impe« ritia tua sive negligentia e v e n e r u n t : iure super his satisfacere te opor« tet, nec ignorantia te excusat, si scire debuisti ex facto t u o iniuriam
« verisimiliter posse contingere vel i a c t u r a m » . Hinc iure m e r i t o q u e :
« iudex condemnabit partem q u a e nullitatis causa fuit, ut adversarium
« indemnem reddat, seu d a m n u m reficiat ex actu nullo alteri prove« niens. Et hoc praestandum est, sive nullitas ex dolo proveniat, sive
« absque dolo habita sit » (Ita É m u s Lega, De iudiciis eccl., vol. 1, ed. %
n. 252-8). Merito igitur in Regol. Giudiz. Gregoriano, art. 410 decernebatur :
« Nemo opponere potest nullitatem actus ob defectum formae, cui nulli« tati ipse a u t alii, eius nomine agentes, c a u s a m d e d e r i n t » . Et articulo 411
c a v e b a t u r : « In casibus nullitatis ob omissionem a u t inobservantiam
« p r a e s c r i p t a e formae, p o t e r u n t iudices ordinare, actus renovandus esse
« expensis p r o c u r a t o r u m (scil. litigantium)... qui actus ponere debebant
« legitime: praeterea p o t e r u n t pro rerum adiunctis, eos condemnare in
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
« refectionem e x p e n s a r u m et d a m n o r u m , a u t etiam in certam mutatam ».
Cum igitur Curia a d m i t t a t sua culpa d a m n u m d a t u m fuisse, seu incardinationem recurrentis esse n u l l a m ob o missas ab e a d e m iuris solemnitates, necessario consequitur ab ipsa d a m n u m esse resarciendum, s u p plendo n e m p e n u n c , si opus sit, omissas solemnitates, et conficiendo
decretum incardinationis ad n o r m a m laudati decreti A primis.
Argumenta adversus recurrentem prolata. - Praemittit p a r s adversa
easdem causas q u a e Curiam impulere ad a m o v e n d u m sacerdotem recurrentem a sua paroecia, n u n c u r g e r e ne idem in dioecesi c o m m o r e t u r :
ratio n e m p e scandali vitandi et salutis a n i m a r u m , q u a e s u p r e m a lex
est, et praecipue interesse debet. H a s vero c a u s a s o m n i n o contigisse a b s q u e ulla culpa Curiae, immo cum gravissimo ipsius moerore,
easque sibi p r o r s u s , n o n alii, sacerdotem r e c u r r e n t e m i m p u t a r e debere.
Q u u m igitur ipse u n u s in causa sit, si r e s in e a m s t a t u m incidit a
quo initium capere n o n potuisset, nec profecto q u i s q u a m cogitasset de
hac quaestione m o v e n d a si ipse in suo officio se continuisset, hinc patet
n o n modo nihil incivile a u t i n h u m a n u m subesse si iuris rigor adhib e a t u r in actus valore dispiciendo a quo salus a n i m a r u m periclitan
potest ; sed etiam de nullo d a m n o Curiam teneri erga sacerdotem n o n
rite incardinatum, cuius ceteroquin erat u r g e r e ut actus rite perficer e t u r a u t tempestive r e c l a m a r e ; multo m i n u s posse sine manifesta absurditate Curiam cogi ad eam incardinationem in praesentibus r e r u m adiunctis i n s t a u r a n d a m .
At vero, de iuris rigore ad validitatem incardinationis p r o b a n d a m
in casu requiri t u m scriptum d o c u m e n t u m incardinationis, seu ipsas
litteras ineardinatorias, tum i u r a m e n t i praestiti iuridicum testimonium,
q u a e u t r u m q u e , utpote q u a e n u m q u a m i n r e r u m n a t u r a exstiterunt,
exhiberi n e q u e u n t sive a sacerdote r e c u r r e n t e sive ab ipsa Curia, in
comperto est. Incardinatio enim in casu, non a n t e a n n u m 1898 incidisset, sed immo decimo post editum decretum A primis ad cuius tramites igitur erat omnino perficienda: porro, conditiones eodem decreto
art. 2 praescriptas, « incardinationem faciendam esse ab Episcopo n o n
oretenus, sed in scriptis,... praestito ad hoc i u r a m e n t o » esse requisitas
n o n ad m e r a m probationem, sed ad solemnitatem seu ad substantiam
actus, qui, absque illis positus, inferius irritusque omnino esset, explor a t u m in iure h a b e m u s , post decisionem S. R. R. in Londonen., 9 ianuarii 1912 (A. A. S., IV, 249 ss.) et disceptata in causa Bismarckien et
aliarum, 31 ian. 1913 (A. A. S., V, 34 ss.). Idcirco nullo modo iuvat
testimonia proferre, etiamsi scripta, u n d e per incertam sane coniecturam
possit argui scripturam intercessisse, utpote s u n t testimonia a recur-
S. Congregatio Concilii
23
rente prolata, q u a e profecto contrariam probabilitatem n o n excludunt,
d u m a d s u m m u m t e s t a n t u r opinionem scribentis, sive se'referentia a d
alterius assertionem, rite incardinationem factam fuisse; verum oportet
o m n i n o scripturam ipsam exhibere, q u a e sola rigorosam et i n d u b i a m
probationem conficere potest. Cfr. Reiffenst, 1. II, tit. 22, n. 282 et 2 9 1 :
« S c r i p t u r a ipsa requiritur (ad p r o b a n d u m actum) et testes n o n suffi« eiunt... in actibus, in q u i b u s , iure sic disponente, requiritur scriptura
« ad s u b s t a n t i a m actus sive contractus ».
Neque h a n c necessitatem satis levât asserta implicita incardinatio
q u a e h a b e r e t u r per collationem beneficii. Etenim, attenta differentia q u a e
inter ipsos conceptus iuridicos incardinationis et collationis beneficii
evidens est; a t t e n t a etiam maiore firmitate vinculi, quod dicit incardinatio, q u a e absolute o m n i n o et in p e r p e t u u m dioecesi mancipat, d u m
collatio beneficii t a n t u m de se est p e r p e t u a q u u m vinculum per eam
inductum cum ecclesia beneficii possit dissolvi, ac de facto saepius dissolvatur : n o n videtur, ante explicitam positivae legis dispositionem, incardinatio semper iii collatione beneficii contenta. Etenim, ut clericus beneficium consequatur in aliena dioecesi, n o n est necessarium q u o d ipse
suae dioecesi in perpetuum valedicat, sed sufficit venia proprii Episcopi:
q u o in casu clericus duplicem Episcopum h a b e r e t p r o p r i u m , a l t e r u m
incardinationis, alterum beneficii: q u o d constare posse clare deducitur
ex Const. Speculatores, Innocentii XII. Neque explicita positivae legis
contraria dispositio satis evincitur ex allata a citatis auctoribus decisione
S. C. Episc, et Regul. in Viterbien. quae, ut alia o m i t t a m u s , attinet ad
incardinationem a. 1871 peractam, longe ante decretum A primis, per
q u o d h u i u s m o d i implicitae seu p r a e s u m p t a e incardinationes, ex testimonio etiam adversae partis, sublatae fuisse videntur.
Iterum non levât praedictam necessitatem conditio religiosi saecularizati; enimvero hi, post saecularizationem peractam et incardinationem
dioecesi benevoli receptoris (in q u a incardinatione ultro conceditur posse
servari t a n t u m m o d o conditiones a S. Sede in rescripto saecularizationis
iniunctas, quin oporteat sequi solemnitates decreti A primis), omnino
t a m q u a m clerici saeculares h a b e n d i videntur, a t q u e iisdem legibus generalibus ac dioecesanis q u i b u s isti subiecti. Igitur dum a dioecesi benevoli receptoris ad aliam t r a n s e u n t , servari profecto debent praescripta
i u r i s : porro, in casu liquet, n o n agi de p r i m a incarditione dioecesi N.,
de q u a valere potest recurrentis a r g u m e n t a t i o , sed de excardinatione ab
ea et de incardinatione ad dioecesim T., q u o d negotium profecto cadit
sub imperium decreti A primis.
H u c u s q u e contrariae p a r t i u m deductiones.
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
Ex officio etiam n o n n u l l a a n i m a d v e r t e b a n t u r . In primis attendend u m esse in casu, agi n o n de sacerdote saeculari, sed de religioso solemniter professo et ad saeculum reducto in vim rescripti Apostolici. P o r r o
religiosi q u u m impetrant perpetuae saecularizationis d e c r e t u m , s u b
immediatam S. Sedis iurisdictionem facto et iure descendunt ; ipsi enim
per solemnem professionem, originalitatem, seu Episcopum originis
amittunt, nec iure q u o d a m postliminii, q u a n d o ab obedientia proprii
praelati regularis s u n t liberati, illam iterum a c q u i r u n t . In h a c iuris conditione, prout religiosi n o n valent, c o m m u n i b u s legis praesidiis, sibi
Episcopum constituere, cui subsint t a n q u a m proprio praelato, a pari
Episcopi non possunt (salva precaria iurisdictione, ratione commorationis in loco), religiosos in saeculo degentes suos subditos constituere;
sed praevia designatione Episcopi benevoli receptoris, S. Sedes indulget, ut religiosus in saeculo m a n e a t sub d e p e n d e n t i a illius determinati
episcopi, cui perpetuo mancipatus m a n e r e debet. At haec peculiaris
subiectio n o n videtur posse licite et valide infringi, vel in alium refundi,
sola Episcopi et subditi voluntate, sed o p u s est interveniat S. Sedis
auctoritas, q u a e p r o u t necessaria fuit pro s u b i c i e n d o viro religioso iurisdictioni designati Episcopi, iterum intercedat oportet ad e u m d e m religiosum s u b d u c e n d u m ab illius iurisdictione, et alteri s u b i c i e n d u m . Omnis
enim res, per quascumque causas colligitur, per easdem dissolvitur (Reg. 1
iuris in VI ).
o
Fortius urgere videtur a r g u m e n t u m si p e r p e n d a t u r religiosum ope
indulti saecularizationis, n o n radicaliter, sed accidentaliter subtrahi ab
obedientia Superioris r e g u l a r i s ; n a m vota quoad substantiam integra
manent, et rescriptum facultatem t a n t u m m o d o indulget m a n e n d i extra
claustra, cum clausula « ita t a m e n , ut substantialia votorum, q u a t e n u s
fieri poterit, observet ». Hinc fit quod integra m a n e n t e substantia voti
obedientiae, religiosus saecularizatus subditur Episcopo benevolo recepturi « in vim q u o q u e solemnis obedientiae voti » p r o u t edicitur in
rescripto; quae, cum episcopo loci n o n d e b e a t u r iure ordinario, sed
iure delegato (quia religiosus saecularizatus immediate S. Sedis iurisdictioni subditur), n o n videtur posse in alium episcopum refundi, iniussu
S. Sedis.
RESOLUTIO. - Porro in generali conventu S. G. Concilii in Palatio
Apostolico Vaticano habito die 27 ianuarii 1917, ad suprascriptum d u b i u m
nimirum:
in
An constet de
casu.
legitima incardinatione sacerdotis N. N. in dioecesi T.,
S. Congregatio Concilii
25
Emi ac Rmi Patres respondendum censuerunt:
Ad mentem. Mens est. « Sacerdotem N. N. utpote regularem perpetuo
saecularizatum, a d h u c m a n e r e s u b iurisdictione Episcopi benevoli receptoris; a t t a m e n Ordinarius T., eidem conservet assignatam p e n s i o n e m ;
facto verbo cum SSmo ».
F a c t a a u t e m de praemissis S S m o Dno Nostro Benedicto Div. Prov.
P a p a e XV relatione per infrascriptum S. Congregationis Secretarium,
in Audientia diei 28 eiusdem mensis et anni, Sanctitas S u a resolutionem E m o r u m P a t r u m approbare et Confirmare dignata est.
I.
MORI,
Secretarius.
SACRA CONGREGATIO RITUUM
I
FERENTINA
DUBIA
Dominicus Bianconi, episcopus F e r e n t i n u s , sequentium dubiorum
solutionem a Sacra Rituum Congregatione humillime expostulavit nimirum:
I. Episcopo in solemni benedictione cum Sanctissimo Eucharistiae
S a c r a m e n t o , loco Diaconi et Subdiaconi, p o s s u n t n e ministrare duo diaconi dalmaticis induti ac Presbyter cum pluviali, iuxta Caeremoniale
Episcoporum lib. 2, cap, 33, n. 8, Decretum S. R. C. n. 3728 Montis
Regalis die 10 maii 1890 ad III et a l t e r u m de caeremoniis quibusdam
servandis
coram SSmo Sacramento, adsistente vel
celebrante Episcopo,
diei 8 februarii 1913 ad II, etiamsi praedicta benedictio solemnis n o n
detur immediate post processionem cum eodem augustissimo Sacram e n t o a u t post Vesperas pontificales?
IL Si Episcopo in eadem functione ministrent
conus de more induti, ad m e n t e m Decretorum S.
assistere etiam duo Diaconi cum dalmaticis a t q u e
viali, q u a m v i s eadem benedictio cum Sanctissimo
pontificalem immediate n o n s e q u a t u r ?
Diaconus et SubdiaR. C. p o s s u n t n e ei
Presbyter cum pluSacramento Missam
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
26
Et Sacra eadem Congregatio, audito specialis Commissionis suffragio,
praepositis quaestionibus ita r e s p o n d e n d u m censuit:
Ad 1. Affirmative si adsit consuetudo, servato Decreto n. 4080 die
9 iunii 1899 pro a d h i b e n d a stola s u b t u s dalmaticam a Diacono digniore.
Ad I i . Negative.
Atque ita rescripsit ac declaravit, die 23 n o v e m b r i s 1917.
ffa A. CARD. VICO, E p . P o r t u e n . et S. Rufinae,
&
R.
G. Pro-Praefectus.
Alexander
Verde,
Secretarius,
Ii
DECRETUM
U R B I S ET O R B I S
*
DE ELEVATIONE RITUS AD DUPLICEM I CLASSIS DIE 19 MARTII, S. IOSEPH
SPONSI B. MARIAE V1RG. CONF., ET DIE 29 SEPTEMBRIS, IN DEDICATIONE
S. MICHAELIS ARCH.
Q u u m ex Canone n. 1267 § 1, iam vigente, Codicis iuris canonici,
inter dies festos de praecepto a d n u m e r e t u r etiam F e s t u m S. Ioseph
Sponsi B. Mariae Virginis, Conf., quod m a x i m e decet nobiliori ritu decorare, q u u m q u e etiam Festum in Dedicatione S. Michaelis Archangeli,
cum quo militiae caelestis principe omnes angelorum chori h o n o r a n t u r ,
eadem ritus nobilitate dignum visum fuerit, Sanctissimus D o m i n u s noster
Benedictus P a p a XV supplicibus q u o q u e votis cleri plebisque fidelis ab
infrascripto Cardinali Sacrae Rituum Congregationi Pro^Praefecto relatis
libentissime o b s e c u n d a n s , u t r u m q u e F e s t u m primarium, respectiva die
19 martii et 29 septembris in universa Ecclesia recolendum, a ritu
duplici secundae classis ad altiorem ritum duplicem primae classis
absque octava evehere dignatus e s t ; a t q u e sub tali ritu duplici primae
classis cum subsequentibus variationibus infrascriptis in futuras Breviarii R o m a n i typici reproductiones i n d u c e n d a s esse iussit ac decrevit;
servatis R u b r i c i s :
In
Kalendario.
19 martii - S. Ioseph, Sponsi B. M. V., Conf., Duplex I classis.
29 septembris - Dedicatio S. Michaelis Archangeli, Duplex I classis.
S. Congregatio Rituum
In
Catàlogo
27
Festorum.
Duplicia I Classis Primaria.
P o s t Assumptionem B. M. V, p o n a t u r : Dedicatio S. Michaelis Ar
changeli.
P o s t Nativitatem S. i o a n n i s Baptistae p o n a t u r : F e s t u m S. Ioseph,
Sponsi B. Mariae Virg., Conf.
In Catalogo Festorum.
Duplicia II Classis.
E x p u n g a n t u r festa Dedicationis S. Michaelis Archangeli et S. Ioseph.
In
corpore
Breviarii.
Die 18 martii, in fine, rubrica Vesperarum sic p o n a t u r : Vesperae
de sequenti, Commemoratio t a n t u m Feriae. Post titulum Festi p o n a t u r :
Duplex 1 classis.
Die 19 martii - In I Vesperis e x p u n g a t u r r u b r i c a : Et fit Commemoratio praecedentis.
Die 29 septembris - P o s t titulum Festi p o n a t u r : Duplex I classis.
Contrariis non obstantibus q u i b u s c u m q u e . Die 12 decembris 1917.
j$l A. CARD. VICO, E p . P o r t u e n . et S. Ruf.,
S.
R.
G.
Pro-Praefectus.
h. * S.
Alexander
Verde,
Secretarius.
28
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
ACTA
TRIBUNALIUM
SACRA POENITENTIARIA APOSTOLICA
SECTIO DE INDULGENTIIS
I
CONCEDUNTUR INDULGENTIAE RECITANTIBUS PIAS PRECES IN HONOREM S. PASCHALIS BAYLON, CONF.
Responsorium
« Paschalis admirabilis,
« Qui, clarior virtutibus
« Signisque fulgens plurimis,
« Superna confers m u n e r a ,
«
«
«
«
«
«
«
« Adesto nobis, q u a e s u m u s ,
Opem t u a m r o g a n t i b u s :
Et, q u a e t i m e m u s , amove ;
Quae postulamus, adiice.
« Mensae p a r a t a e caelitus
F a c rite nos assidere,
Ut r o b u r et viaticum
P o s s i m u s inde sumere.
« Adesto nobis, etc.
« Gloria Patri, et Filio,
Et Spiritui Sancto.
« Adesto nobis, etc.
« f. Ora pro nobis,%beate Paschalis.
« RJ. Ut digni efficiamur promissionibus Christi.
« OREMUS
«
«
«
«
« Deus, qui b e a t u m Paschalem, Confessorem t u u m , mirifica erga
Corporis et Sanguinis tui sacra mysteria dilectione decorasti : concede
propitius ; ut, q u a m ille ex hoc divino convivio spiritus percepit pinguedinem, e a m d e m et nos percipere m e r e a m u r . Qui vivis et regnas
in saecula saeculorum.
« RJ\ Amen ».
S.
Poenitentiaria Apostolica
29
Die 3 augusti 1917
S s m u s D. N. D. Benedictus div. Prov. P p . XV, in audientia infrascripto Cardinali Poenitentiario Maiori impertita, benigne concedere
dignatus est indulgentiam trecentorum dierum, semel in die l u c r a n d a m ,
o m n i b u s et singulis Christifidelibus, qui, corde saltem contrito, s u p r a
r e l a t u m Responsorium cum versículo et oratione recitaverint; iis vero,
qui easdem preces per integrum m e n s e m persolverint, plenariam indulgentiam, semel t a n t u m lucrandam, si, confessi ac S. Communione refecti,
ad mentem S u m m i Pontificis pie oraverint, clementer elargitus est; q u a s
indulgentias etiam a n i m a b u s in purgatorio igne degentibus applicari
posse declaravit. Praesenti in p e r p e t u u m valituro, absque ulla Brevis
expeditione. Contrariis q u i b u s c u m q u e n o n obstantibus.
GULIELMUS
L.
M.
CARD. VAN ROSSUM,
Poenit. Maior.
Eo s.
F.
Borgongini-Duca,
Secretarius.
II
ACTUS QUIDAM ADORATIONIS ERGA DOMINUM IESUM CHRISTUM INDULGENTIIS
DITATUR.
(Ex
testamento
S.
Francisci
Assisiensis)
« A d o r a m u s te, sanctissime Domine Iesu Christe, hic et ad omnes
« Ecclesias t u a s , quae s u n t in toto m u n d o , et benedicimus tibi ; quia per
« s a n c t a m Crucem t u a m redemisti m u n d u m ».
Die 3 augusti 1917
S s m u s D. N. i). Benedictus div. Prov. P p . XV, in audientia infra:
scripto Cardinali Poenitentiario Maiori impertita, benigne concedere
dignatus est indulgentiam septem a n n o r u m totidemque q u a d r a g e n a r u m
iis o m n i b u s christifidelibus, qui, saltem corde contrito, s u p r a relatum
adorationis actum flexis genibus elicuerint, sive ecclesiam vel publicum
a u t semipublicum oratorium ingredientes, sive inde exeuntes, qualibet
vice; iis vero, qui, confessi ac S. Synaxi refecti, id per mensem integrum,
semel saltem in die, peregerint, plenariam indulgentiam largitus est.
H a s porro indulgentias etiam a n i m a b u s in Purgatorio degentibus applicari posse declaravit. P r a e s e n t i in p e r p e t u u m valituro, a b s q u e ulla
Brevis expeditione. Contrariis q u i b u s c u m q u e n o n o b s t a n t i b u s .
GULIELMUS
M.
CARD. VAN ROSSUM,
Poenit. Maior.
i , * S.
F.
Borgongini-Duca,
Secretarius.
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
30
CONCEDITUR INDULGENTIA C DIERUM SACERDOTIBUS RECITANTIBUS QUANDAM
ORATIONEM POST MISSAM.
Oratio
ad Sanctum in cuius honorem Missa celebrata est.
«
«
«
«
« Sancte N., in cuius h o n o r e m i n c r u e n t u m Corporis et S a n g u i n i s
Christi sacrificium obtuli, fac, t u a potenti "apud D e u m intercessione,
ut, u s u h u i u s mysterii, passionis et mortis eiusdem Christi Salvatoris
nostri merita consequar, ac, cum illius frequentatione, continuo crescat meae salutis effectus. Amen. ».
Die 16 novembris 1917
S s m u s D. N. D. Benedictus div. Prov. P p . XV, in audientia infrascripto Cardinali Poenitentiario Maiori impertita, o m n i b u s et singulis
sacerdotibus, qui, peracto Ss. Missae sacrificio, s u p r a relatam Orationem
ad Sanctum, in cuius h o n o r e m Missa celebrata est, recitaverint, indulgentiam centum dierum, a n i m a b u s etiam christifidelium in gratia Dei
vita functorum applicabilem, semel in die l u c r a n d a m , benigne concessit.
Praesenti in p e r p e t u u m valituro, a b s q u e ulla Brevis expeditione. Contrariis q u i b u s c u m q u e n o n o b s t a n t i b u s .
GULIELMUS
M.
CARD. VAN ROSSUM,
Poenit. Maior.
L. )$t S.
F.
Borgongini-Duca,
Secretarius.
IV
DECRETUM
SOLVUNTUR DUBIA CIRCA PIUM VIAE
CRUCIS EXERCITIUM ET INDULGENTIAS
EIDEM ADNEXAS RITE LUCRANDAS.
Postquam, die 24 iulii 1912, a S u p r e m a Sacra Congregatione S. Officii p r o m u l g a t u m fuit Decretum de Indulgentiis pio Viae Crucis exercitio adnexis, nonnulla dubia oborta sunt,, q u a e Sacrae Poenitentiariae.
Apostolicae Tribunali solvenda s u n t p r o p o s i t a ; videlicet:
I. U t r u m praedictum Decretum abrogaverit etiam pias U n i o n e s et
pia Exercitia « Viae Crucis Perpetuae » et « Viae Crucis Viventis », cum.
indulgentiis q u a e eisdem respective s u n t a d n e x a e ?
Sacra
Poenitentiaria
Apostolica
31
II. U t r u m abrogatio c o r o n a r u m , q u a s vocant Viae Crucis, et cuiusvis concessionis, q u a e eas respiciat, se extendat etiam ad illas Viae
Crucis coronas, q u a e ante abnegationis Decretum fuerant legitime benedictae, indulgentiis ditatae et fidelibus iam distributae?
III. An per idem Decretum censendus sit abolitus u s u s crueium
vel crucifixorum, q u i b u s per facultates speciales, cuicumque t r i b u t a s ,
a d n e x a e fuerant indulgentiae Viae Crucis, l u c r a n d a e ab iis etiam qui
nullo detinentur impedimento ab exercitio rite o b e u n d o ; et an huiusmodi
cruces et crucifixi, qui fuerint iam benedicti et distributi, in posterum
pro lucrandis indulgentiis valeant t a n t u m in casu legitimi i m p e d i m e n t i ?
IV. Utrum in u s u crucifixorum cum adnexis indulgentiis Viae Crucis
rite benedictorum, ad indulgentias lucrandas, r e q u i r a t u r Passionis Dominicae meditatio, vel saltem pia eiusdem r e c o r d a t i o ; an sola sufficiat stat u t a r u m p r e c u m recitatio, viginti n e m p e Pater cum totidem Ave, Maria,
et Gloria ?
V. An laudato Decreto abrogata fuerint etiam Indulta, q u i b u s confessariis aliisve concessa est facultas impeditis c o m m u t a n d i preces iniunctas in alia pia o p e r a ?
Vi. An eodem Decreto abolitae sint etiam illae concessiones, q u i b u s
permittitur, in stationibus singulis rite visitandis, ut multitudo populi
fidelis in suo loco consistat, ibique pro qualibet statione assurgat t a n t u m et genuflectat?
Et Sacra Poenitentiaria r e s p o n d e n d u m censuit:
Ad I. Negative.
Ad II. Affirmative.
Ad III. Affirmative ad u t r a m q u e partem.
Ad IV. Affirmative ad p r i m a m p a r t e m ; Negative ad secundam.
Ad V. Negative, d u m m o d o u s u s crucifixi benedicti n o n omittatur,,
et aliqua saltem a d d a t u r pia Passionis Dominicae memoria.
Ad VI. Negative, si a g a t u r de publico exercitio in ecclesia, quod a
multitudine fidelium in c o m m u n i peragatur.
Quae responsa, in audientia diei 7 decembris vertentis anni ab infrascripto Cardinali Poenitentiario Maiori relata,' S S m u s D. N. Benedictus
div. Prov. P p . XV a d p r o b a r e r a t a q u e h a b e r e , contrariis q u i b u s c u m q u e
n o n obstantibus, dignatus est, ac publici iuris fieri mandavit.
Datum R o m a e in S. Poenitentiaria, die 14 decembris 1917.
GULIELMUS
h. $ S.
........
M. CARD.
VAN ROSSUM,
Poen. Maior.
F. Borgongini-Duca, S. P. Secretarius^
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
32
' SAGRA ROMANA ROTA
PORTUEN. ET SANCTAE R U F I N A E
INCIDENTIS
Benedicto
Pp.
tertio,
die 7
anno
Ponens,
per
anni
RR.
PP.
DD.
Sincero, Auditores
Collegiatae loci Castemuovo
legitimum procuratorem
se
1917,
Pontificatus Dominationis Suae
Seraphinus
Many,
de Turno, in causa
Sanctae Rufinae - i u r i s administrandi, inter Rmum Capi-
ecclesiae
rendissimum
per
maii
regnante,
Ioannes Prior et Aloisius
P o r t u e n . et
tulum
XV feliciter
Torelium
defendit,
hanc
Henricum
Bartoccini,
sententiam
Benvignati,
di P o r t o , repraesentatum
advocatum,
archipresbyterum,
interlocutoriam
qui
et
Reve-
propria
iura
tulerunt.
Die 3 augusti anni 1912, S. Congregatio Concilii sententiam tulit,
q u a iussit ut inter canonicos Collegiatae loci Castelnuovo di P o r t o et
Archipresbyterum r e d i n t e g r a r e t u r m a s s a c o m m u n i s , quae, occasione
exsecutionis legum italicarum circa assis ecclesiastici confiscationem et
conversionem, dissoluta fuerat; addebat S. Congregatio, ad n o r m a m
decreti Ad dirimendas, diei 22 februarii 1876, a n n u a m portionem, archipresbytero postea ex nova m a s s a c o m m u n i solvendam, non minorem
esse debere ea q u a n t i t a t e q u a m a n t e b o n o r u m direptioaem pércipiebat.
Exsecutio h u i u s sententiae multis difficultatibus et controversiis inter
Capitulum et a r c h i p r e s b y t e r u m locum dedit; q u a e cum n o n potuissent
pacifice componi, E m u s Secretarius Congregationis Consistorialis, relatione facta ad S. Pontificem, iussit, datis litteris die 20 decembris anni 1914,
ut controversia servato iuris ordine resolveretur, id est, ab E m o Ordinario P o r t u e n s i in p r i m a instantia definiretur, reservato appellationis
iure s e c u n d u m regulas iuris communis. Itaque, die 10 decembris a n n i 1915,
Illmus D. Calogerus Licata, iudex ab E m o Ordinario P o r t u e n s i delegatus, sententiam tulit, q u a decrevit:
i. Ut Capitulum et archipresbyter ad redintegrationem m a s s a e comm u n i s procederent, collatis in c o m m u n e o m n i b u s reditibus ecclesiae
Collegiatae; ut e s u m m a inde c o n n a t a d e t r a h e r e t u r p r i m u m favore archipresbyteri s u m m a libellarum 2772,12, q u a m a n t e b o n o r u m direptionem
percipiebat; ut reliqua p a r s divideretur inter q u a t u o r canonicatus, ita
„
S. Romana Rota
33
ut u n u s q u i s q u e s u m m a m libellarum 1386,06 reciperet ; et t a n d e m , si
a d h u c esset reliquum, ut iterum inter a r c h i p r e s b y t e r u m et q u a t u o r canonicatus, ad n o r m a m Constitutionum, divideretur;
2. Ut c a m e r a r i u s Capituli, scilicet canonicus Pacini, reditus d u o r u m
c a n o n i c a t u u m vacantium (tunc enim e r a n t duo canonicatus vacantes)
Curiae traderet, et archipresbytero reditus canonicatus dicti « Antonelli », et capellaniae dictae « de Angelis » restitueret.
3. Ut archipresbyter q u a r t a m partem integrae suae portionis p a r o chialis Curiae t r a d e r e t pro « sacrista » et s a c r a r i o ;
4. D e m u m ut 'administratio b o n o r u m esset penes archipresbyterum
pro q u o t a parochiali a fisco relicta, et penes camerarium pro ceteris
Collegiatae bonis, salva pro u t r o q u e a n n u a rationum redditione.
Contra h a n c sententiam, q u a se gravatos exsistimabant, canonici,
die 24 decembris 1915, ad S. R o t a m appellarunt. Cum a u t e m per totum
a n n u m 1916 nullum a c t u m iuridicum fecissent ad prosequendam appellationem, archipresbyter a p u d P o n e n t e m institit, ut appellatio, ad n o r m a m
iuris communis, deserta declararetur. Quod revera fecit P o n e n s , decreto
s u o diei 5 februarii 1917 quo declaravit dictam appellationem esse desert a m , et ideo sententiam a R m o Calogero Licata, die 10 decembris 1915
l a t a m , transisse in rem iudicatam.
Verum contra hoc P o n e n t i s decretum ad T u r n u m appellarunt canonici, allegantes sibi iusta i m p e d i m e n t a fuisse, ne a n n o 1916 appellationem
prosequerentur. Q u a m appellationem P o n e n s , die 7 martii, admisit, per
Memoriale t r a c t a n d a m , sub hoc dubio : An sustineatur decretum de
appellatione deserta, diei 5 februarii 19.17.
Quod ad ius spectat. - De terminis seu fatalibus ad p r o s e q u e n d a m
appellationem agitur in cap. Cum sit Romana, 5, De appellationibus, et
in Clementina Sicut appellationem, 3, eod. tit. Ex q u i b u s iuribus doctores
concludunt appellantibus dari u n u m a n n u m a d p r o s e q u e n d a m appellationem, et, si iusto impedimento fuerint detenti, b i e n n i u m ; h u n c a u t e m
t e r m i n u m u n i u s a n n i a u t biennii decurrere a die interpositae appellationis. Cf. Scaccia, De appellationibus, q. 15, n. 27-28; Reiffenstuel, in
tit. De appellationibus, n. 169-183; Schmalzgrueber, in e u m d e m titulum
n. 79-85, etc. Quod attinet ad i m p e d i m e n t u m prosequendi appellationem,
contingere solet sex modis, q u o s e x p o n u n t praefati doctores, praesertim
Scaccia, loco cit., n. 44 seq. Provenire enim potest ex p a r t e ipsius appellantis, v. g., inopia, infirmitas; vel ex p a r t e appellati, qui dolose o b s t e t ne
appellatio ad exitum p e r d u c a t u r ; vel ex parte u t r i u s q u e , scilicet appellantis et appellati, qui communi consensu, ad n o r m a m Const. ClemenACTA Toi.
X, n. 1. — M-9Ì8.
3
34
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
tinae Quamdiu, 4, De appellationibus, de differenda appellatione conveniant; provenire etiam potest ex p a r t e iudicis, qui, v. g., nolit apostolos
concedere, vel ex p a r t e tertii, v. g., procuratoris, qui negligentia s u a causa
sit cur appellationis prosecutio differatur, vel tandem ex casu fortuito.
Singula haec impedimenta exponit Scaccia, loco cit., ad inquirendum
u t r u m et q u a t e n u s concessioni biennii locum dare possint. Cum a u t e m
haec impedimenta sint facta, n o n p r a e s u m u n t u r , sed oportet ut p r o b e n t u r
a parte quae ea allegat. De quo haec ait Schmalzgrueber, loco cit., n. 84:
« Cum huiusmodi impedimentum in facto consistat, et ex veritate facti
« dependeat, non debet praesumi, sed o m n i n o , plene, et evidentibus
« argumentis ab appellante probari, prout colligitur ex cap. Ex ratione,
« 8, hoc tit. ibi: Dummodo constiterit, et clare t r a d i t u r cap. Cum sit, 5,
« hoc tit. ». Revera, in hoc capite, Cum sit Romana, aperte dicitur n o n
concedi alterum a n n u m nisi ex necessaria et evidenti causa. U n d e etiam
concludunt citati doctores, Scaccia, Reiffenstuel, et Schmalzgrueber,
n o n sufficere ut probetur impedimentum, sed appellantem probare debere
se adhibuisse diligentiam ad r e m o v e n d u m i m p e d i m e n t u m . Sic ait
Schmalzgrueber, n. 8 5 : « N o n sufficit solum p r o b a r e i m p e d i m e n t u m ,
« sed insuper requiritur, ut appellans p r o b e t q u o d diligentiam adlii« buerit ad impedimentum a m o v e n d u m et appellationem p r o s e q u e n d a m ,
« quia tum demum dicitur ex iuxta et necessaria causa impeditus, q u a n d o
« post adhibitam diligentiam m a n e t i m p e d i m e n t u m ; alioquin, qui facile
« potest tollere impedimentum, et n o n tollit, n o n dicitur impeditus, sed
«s potius volens pati », Similia h a b e n t Scaccia, loco cit., n. 156 seq. ;
Reiffenstuel, loco cit., n. 177, et alii. N o t a n d u m est, ex citata Clementina Sicut appellationem, appellantem debere, i n t r a dictum t e r m i n u m
u n i u s anni, non t a n t u m prosequi, sed et finire appellationem. Quod
attinet ad hanc partem, de finienda appellatione, t e r m i n u s u n i u s a n n i
non observatur nec observari potest in magnis tribunalibus, neque in
S. R o t a ; haec enim tribunalia adeo s u n t causis et negotiis obruta, ut
intra annum appellationes n o n possint u n q u a m finire; et hoc impedimentum, ex parte iudicis ad quem, appellanti n o n i m p u t a t u r nec nocet.
Unde, in his tribunalibus, terminus ille u n i u s anni n o n observatur nisi
quoad priorem partem, q u a e ad ipsum appellantem spectat, scilicet de
prosequenda appellatione; imo, quoad* h a n c p a r t e m , S. Rota, q u o d attinet
ad appellationes contra s u a s sententias, terminum restrinxit ad sex
menses, uti patet ex § 236 Regularem S. Rotae, n. 3. U n d e manifestum
est intentionem S. Rotae esse, ut, in quibusvis appellationibus, appellans
q u a m p r i m u m expediat, q u a n t u m in se est, appellationis instantiam, ne
ex h o c capite h u i u s prosecutio retardetur.
35
<S. Romana Rota
Quod ad factum attinet. - In facto constat, canonicos qui, ut dictum
est, a sententia primae instantiae appellarunt die 24 decembris 1915,
per t o t u m a n n u m 1916 nihil p r o r s u s fecisse ad p r o s e q u e n d a m appellat i o n e m ; n o n enim c o n s t i t u e r u n t p r o c u r a t o r e m apud S. R o t a m , nec instantiam e x h i b u e r u n t ad p e t e n d a m citationem partis adversae, nec ullam
dilationem postularunt. P r o c u r a t o r canonicorum, in praesenti c a u s a
incidentali, allegat tria impedimenta, q u a e obstiterunt ne canonici appellationem p r o s e q u e r e n t u r : q u a e s u n t seorsim expendenda.
P r i m u m i m p e d i m e n t u m stat ex facto u t r i u s q u e partis litigantis,,
scilicet ex t e n t a t a transactione, iuxta consilium C u r i a e ; q u o d sic exponit
P r o c u r a t o r : « In primis sane causa in t r a c t a t i b u s inest, Curiae consilio
« initis, pro re amicabiliter c o m p o n e n d a : q u a e cum penderent, quisque
« videt canonicos de lite p r o s e q u e n d a ne cogitare quidem potuisse, quin
« erga Superiorem reverentiam, eiusque consilium nihili fecissent ».Verum,
q u o d attinet ad t e n t a m i n a concordiae, ius n o n recognoscit, u t i imped i m e n t u m legitimum, nisi compromissum, q u o nimirum u t r a q u e p a r s ,
c o m m u n i consensu, arbitris committit, u t controversiam c o m p o n a n t ;
q u o d expresse sancitum est in capite Quamdiu, 4, De appellationibus,
in Clementinis, in q u o sic legimus: « Q u a n d i u appellationis prosecutio
« per compromissum, vel alias de p a r t i u m expresso consensu, differtur,
« t e m p u s ad p r o s e q u e n d a m e a m d e m , ab h o m i n e vel a iure praefixum,
« currere n o l u m u s appellanti ». Q u o d auctores adeo stricte interpret a n t u r , ut, ad legitimitatem impedimenti, requirant, n o n solum compromissum fuisse ab u t r a q u e p a r t e c o n t r a c t u m , sed etiam ab ipsis arbitris a c c e p t a t u m ; ita Scaccia, loco cit., n. 113. Revera, si, ad legitimitatem impedimenti, sufficeret ut u n a pars, extra compromissum, traetaret a p u d Curiam, a u t aliter, aliquam controversiae compositionem,
concordia in infinitum posset protrahi, et sic appellatio sine fine s u s p e n s a
maneret. P o r r o , in specie, n u n q u a m fuit inter p a r t e s c o m m u n i c o n s e n s u
factum compromissum de c o m m i t t e n d a arbitris, a u t Curiae, q u a t e n u s
arbitro, controversiae c o m p o s i t i o n e m ; sed modo u n a , m o d o altera p a r s ,
a p u d Curiam agebat, ut h a n c concordiam p r o p o n e r e t ; sic, die 21 septembris a n n i 1916, R m u s archipresbyter Bartoccini Curiae aliquod concordiae
schema tradidit, pro privata Curiae informatione: quod schema in archivio Curiae per t o t u m a n n u m 1616 remansit. Aliquando etiam ipsa Curia
uni vel alteri parti q u a s d a m concordiae propositiones fecit. Sed, in actis,
veri et legitimi compromissi vestigium n u l l u m exstat. In citata Clementina Quamdiu, s t a t u t u m est etiam, ut, si a m b a e partes litigantes alio m o d o
(praeter compromissum) conveniant, expresso consensu, d e differenda
appellationis prosecutione, t e m p u s ad hoc praefixum n o n currat litigan:
36
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
tibus. Verum, ex actis, nullo modo constat canonicos et archipresbyterum, in primo a n n o , qui ab interposita appellatione decurrit, inter se
u n q u a m expresse consensisse de differenda appellatione; h u i u s m o d i enim
consensus nullum est indicium in actis. Igitur reiiciendum est p r i m u m
impedimentum a canonicis allegatum.
Alterum i m p e d i m e n t u m allegat P r o c u r a t o r canonicorum, ex p a r t e
ipsorum appellandum, scilicet, ex p a r t e canonici Menichelli, impotentiam agendi prae senectute, et, ex p a r t e canonici Pacini, impotentiam
agendi, quia ad arma, mense iulio 1916, vocatus fuit; t u n c enim, ait
Procurator, « vix d u a b u s horis, vespere, nec quotidie, libertas illi relicta:
« d u a b u s vero illis horis, cum labore sit fessus, et victum sibi compa« rare debeat, t e m p u s et vis defuit q u i d q u a m agendi pro lite prose« quenda ». Verum nec hoc a l t e r u m i m p e d i m e n t u m est legitimum; canonicus enim Pacini per sex aut septem p r i m o s a n n i 1916 menses, nullo
modo fuit i m p e d i t u s ; per ceteros q u i n q u e a u t sex menses, cum fuisset ad a r m a vocatus, impeditus quidem erat ex parte, sed n o n totaliter; ut enim ait archipresbyter: « Il canonico Pacini fu aggregato al
« corpo di sanità, e presta fin d'allora servizio a R o m a nella caserma,
« adesso ospedale Regina Margherita in P r a t i ; quasi tutte le feste p a s s a
« la seconda parte della giornata a Castelnuovo di Porto, dove ha pas« sato ancora già due licenze, u n a di q u a t t r o , ed u n ' a l t r a di dodici
« g i o r n i » . Unde can. Pacini forte per h o s q u i n q u e menses n o n poterat
multa a u t difficilia facere pro appellationis prosecutione, sed saltem
facilia quaedam facere poterat, v. g., exhibere instantiam pro citatione
alterius partis, petere dilationem, constituere procuratorem, sicut fecit
pro hac causa incidentali, a u t sicut sibi p r o p o s u e r a t , g r a t u i t u m p a t r o cinium postulare, etc.
Procurator canonicorum allegat t e r t i u m i m p e d i m e n t u m seu potius
tertiam causam cur retineri debeat appellatio, scilicet vacationem duor u m canonicatuum; cum enim Capitulum, de q u o agitur, constet, praeter
archipresbyterum, q u a t u o r canonicis, u n u s ex canonicatibus, initio a. 1915,
quando inceptus est processus, v a c a b a t ; mense a u t e m februario eiusdem anni, can. Picchietti defunctus est, ita ut Capitulum r e d a c t u m sit
ad duos canonicos praeter a r c h i p r e s b y t e r u m ; porro d u o b u s praefatis
canonicatibus v a c a n t i b u s n o n d a t u s est defensor in processu; u n d e ,
quidquid sit de legitimitate h u i u s processus, ait idem Procurator, saltem
retinenda est appellatio, ne hi d u o c a n o n i c a t u s in p e r p e t u u m indefessi
remaneant. Verum nec etiam haec tertia causa admitti potest. Ut enim
omnes norunt, in Capitulo, q u a n d o etiam maior p a r s canonicorum m o r t u i
sunt, vel exilio aut p e r t u r b a t i o n i b u s publicis dispersi, vel ob c e n s u r a s
S. Romana Rota
37
aliave i m p e d i m e n t a o m n i n o incapaces effecti, ita ut n o n nisi d u o a u t
etiam u n u s r e m a n e a t , o m n i a i u r a Capituli, scilicet eligendi, administrandi, etc., in d u o b u s a u t etiam u n o r e m a n e n t e consolidantur. Quod
iam iure r o m a n o provisum erat, ut constat ex L. Sicut, 7, D. Quod cuiuscumque universitatis, III, IV: « Si universitas ad u n u m redit, magis
« admittitur posse eum convenire et conveniri, cum ius omnium in u n u m
« reciderit et stet n o m e n univesitatis ». Licet ergo, iure r o m a n o , iuxta
L. Neratius, 85, De verborum significationibus, L., 16, tres r e q u i r a n t u r ad
collegium, seu universitatem, ius t a m e n in u n o remanet.
P o r r o haec dispositio in iure canonico o m n i n o recepta est, uti constat ex iurisprudentia tribunalium et Congregationum r o m a n o r u m . Sic,
in casu quo aliquod Capitulum iure fruebatur concedendi dimissorias,
et u n u s t a n t u m adiri poterat canonicus, censuit S. C. Concilii h u n c u n u m
iure capitulari frui dandi dimissorias, ut refert Fagnan., in cap. His
quae, 11, De maioritate, n. 62-63. Ita etiam, cum in p l u r i b u s H i b e r n i a e
dioecesibus, Capitulum ad u n u m canonicum fuisset r e d a c t u m , censuit
eadem Congregatio h u n c u n u m posse eligere Vicarium capitularem,
modo n o n eligeret seipsum, uti refertur in ephemeride Acta S. Sedis,
t. 24, p. 516. Ita etiam pluries S. Rota, v. g., in Maioricen. - Beneficii,
diei 29 martii 1700, coram Muto. Et haec est doctrina communissima,
imo u n a n i m i s doctorum, v. g., P e t r a , In Constitut. I S. Leonis Magni,
sect. II, n. 32-33; De Luca, De Praeeminentiis, disc. 17, n. 7; et De Beneficiis, disc. 23, n. 9; et Ad Concilium Tridentinum, dise. 3 1 , n u m . 4, et
disc. 43, n. 24-25; Fagnan., loc. cit., et in cap. Nullus, 1, De Electione,
n. 30; Pirhing; in tit. De Electione, n. 12; Barbosa, De officio et potestate
parochi, P a r s I, cap. % n u m . 2 8 ; Ceccoperius, Lucubrationes canonicae,
lib. IV, tit. II, n. 20-22. etc. Hic u l t i m u s a i t : « Quamvis Capitulum ab
« initio per u n u m institui nequeat, si t a m e n ad u n u m redigatur, a d h u c
« potest n o m e n retinere, n o n quia u n u s sit Capitulum, sed quia privi« legia et i u r a Capituli devolutive resident in illo u n o , qui eo casu pro
« pluribus consideratur... Idipsum procedit, o m n i b u s canonicis, voce
« privatis, vel suspensis, a u t interdictis, sive excommunicatis, vel mor« tuis, praeter u n u m ». U n d e , in specie, etsi Capitulum ad d u o s canonicos r e d a c t u m fuisset, hi duo o m n i a iura Capituli exercere poterant,
et etiam convenire et conveniri, ut audivimus ex citata Lege iuris
romani, q u i n necesse esset canonicatibus vacantibus specialem defensorem d a r e ; duo enim dicti canonici d u o r u m c a n o n i c a t u u m vacantium
iura, u t p o t e eadem q u a e s u a p r o p r i a iura, optime n o v e r a n t et s t r e n u e
defendebant. U n d e admitti nequit tertium i m p e d i m e n t u m a P r o c u r a t o r e
canonicorum allegatum.
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
38
Itaque, in specie, cum canonici appellantes per p r i m u m a n n u m ab
interposita appellatione decurrentem, nihil p r o r s u s fecerint ad proseq u e n d a m appellationem, cumque nullo impedimento canonico nullave
ratione excusari possint, procul dubio ad n o r m a m e o r u m q u a e in expositione iuris dicta sunt, appellatio deserta d e c l a r a n d a est.
His ergo omnibus t a m in iure q u a m in facto consideratis et bene
perspectis, Christi nomine invocato, Nos infrascripti Auditores, pro Tribunali sedentes, et solum Deum p r a e oculis habentes, declaramus et
hac sententia interlocutoria decernimus, appellationem, q u a m R m i canonici, contra sententiam ab Jllmo D. Calogero Licata latam, interposuerunt die 24 decembris a n n i 1915, esse desertam, et proinde s u s t i n e n d u m
esse decretum diei 5 februarii 1917 de appellatione d e s e r t a ; u n d e ad
propositum dubium r e s p o n d e m u s : Affirmative. S t a t u e n t e s praeterea expensas iudiciales inter partes esse compensatas.
Ita pronunciamus, m a n d a n t e s Ordinariis locorum et ministris tribunalium, ad q u o s spectat, ut exsecutioni m a n d e n t h a n c n o s t r a m definitiv a m sententiam, et adversus reluctantes procedant ad n o r m a m SS. Canon u m et praesertim cap. 3, sess. XXV, De reform., Concilii Tridentini, iis
adhibitis exsecutivis et coercitivis mediis, q u a e magis o p p o r t u n a et efficacia pro rerum adiunctis exstitura sint.
Romae, in sede Tribunalis S. R. Rotae, die 7 maii 1917.
i
S e r a p h i n u s Many, Ponens.
I o a n n e s Prior.
Aloisius Sincero.
L.©S.
Ex Cancellaria, 15 maii 1917.
Sac. T. Tani, Notarius.
Supremum Signaturae Apostolicae
Tribunal
SUPREMUM
SIGNATURAE APOSTOLICAE TRIBUNAL
M AÑILEN.
CIRCUMSCRIPTIONIS
SEU SUPER DECRETO DE INTERIM EXSEQUENDO
Die 28 aprilis 1917
In ordinario
lis
Card. Lega,
Congressu
S. T.
habito in aedibus Emi ac Rmi D. D. Michae-
Praefecti, die 28 aprilis 1917, intervenientibus, una
cum R. P. D. Secretario, nonnullis RR.
Referendariis,
inter
parochi loci
causa
Candaba,
Manilen.
obtinendam
tentiae.
boni
Legati
autem,
destitutus
ad normam can.
eiusdem
Emi
examen
adversus
declarationem
Quum
iuris
alia ad
Pii,
PP.
revocatus
sententiam
latam
DD. Praelatis
die
fuit
recursus
incidentalem
procuratoris
Turni Rotalis, in
27 martii 1917,
interpositus
circumscriptionem
praefatae
nullitatis
seu
omnibus
mature perpensis,
appareret,
Votantibus ac
rescriptum est
recursus
ab Emo
Card.
fundamento
Praefecto,
40. Leg. Prop. « R e c u r s u m esse reiiciendum »
Card.
Praefecti
decreto ut extenderetur
ad
sen-
addito
decisio.
Decisio vero sequentis tenoris est:
i. In S. R. R o t a coram altero T u r n o , P o n e n t e R. P. D. Rossetti
Auditore, pendet causa Legati Pii inter Provinciam SS. Nominis Iesu,
Ord. Erem. S. Augustini et p a r o c h u m loci Candaba, dioec. Manilen., circa
dominium p r a e d i o r u m q u o r u m d a m , q u a e a. 1679 pia testatrix Lucia
G u m a m e l a legavit t u m Provinciae t u m Conventui S. Andreae loci Cand a b a ut ex reditibus onera q u a e d a m Missarum persolverentur. Q u u m
enim, a n n o 1898, Regulares ecclesias et a n i m a r u m c u r a m dimittere coacti
fuerint atque in eorum locum suffecti sacerdotes saeculares, Vincentius
Lapus, p a r o c h u s constitutus in ecclesia S. Andreae oppidi Candaba, praetendit ut a Religiosis praefatorum praediorum dominium ipsi traderetur,
a t q u e in h u n c finem causam iis dixit coram Archiepiscopo Manilensi. Secundam sententiam obtinuit die 14 augusti 1908, contra q u a m appell a r u n t Religiosi ad viciniorem E p i s c o p u m ; q u u m t a m e n nonnulla acta
ad p r o s e q u e n d a m appellationem omisisset Provinciae procurator, declar a t a est instantiae peremptio. Sed provocantibus ad S. R. R o t a m Religiosis, decisio Rotalis coram R m o P. D. Sebastianeiii Decano, d a t a die
7 februarii 1916 (Acta Ap. Sed., VIII, 275 ss.), definivit «fieri locum
40
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
eorum, favore restitutioni in integrum, d o m i n i u m q u e eontroversorum
praediorum adiudicavit Regulari Provinciae.
2. Appellationem ad alterum T u r n u m interposuit p r o c u r a t o r parochi
L a p u s admisitque Sacri Auditorii Decanus decreto 17 aprilis 1916. Quamvis t a m e n novi T u r n i P o n e n s a die 1 maii eiusdem anni p a r t e s invitasset ad concordationem dubiorum, p r o c u r a t o r parochi, licet semel iter u m q u e citatus, n o n comparuit, donec, die 12 ianuarii 1917, P o n e n s p e r
decretum ex officio declaravit: « attentis hodiernis.civilis societatis adiun« ctis, locum n o n fieri péremption! appellationis, ad n o r m a m Reg. Rot. 236,
« n. 2, sed appellationem ipsam esse serio p r o s e q u e n d a m »; quapropter,
assignato termino d u o r u m m e n s i u m ad acta efficaciter complenda, praemonebat « h i s inutiliter elapsis locum fore exsecutioni provisoriae senten« tiae appellatae, servatis de iure servandis ». Sed q u u m , post m e n s e m ,
certis argumentis ac praesertim ex nova longioris dilationis petitione ex
parte procuratoris, iam c o m p e r t u m esset inde nihil causam profecisse
nec profecturam esse, die 22 februarii 1917 P o n e n s dato novo decreto ex
officio, iussit causae disceptationem differri sine die, ac sententiam appellatam interim et provisorio modo, praeviis o p p o r t u n i s cautionibus, favore
Religiosae Provinciae exsecutioni m a n d a r i ; q u o d decretum Ponentis per
sententiam incidentalem T u r n i , die 27 martii 1917, latam ad tramites
can. 20 Legis Propriae et reg. Rot. 83, confirmatum fuit.
Adversus h a n c incidentalem sententiam r e c u r s u m interposuit parochi procurator ad S u p r e m u m Hoc Tribunal, postulans praefatae sententiae
nullitatem a u t circumscriptionem seu rescissionem declarari, sive decerni.
3. P r i m u m ac p r a e c i p u u m r e c u r s u s a r g u m e n t u m respicit ritum, quo
sententia edita est, a t q u e ita proponitur. Ex art. 82 R e g . serv. in S. R . R o t a :
« a decretis a P o n e n t e editis, competit appellatio ad T u r n u m » ; in casu
t a m e n T u r n u s decretum P o n e n t i s inappellabile dixit, ac t a n t u m m o d o
recursum a d v e r s u s illud recepit. Et q u a m v i s id videatur omnino conson u m praescripto can. 20 L. P. et art. 83 Reg., - n a m can. 20 statuit: « quot i e s in S. R. R. quaestio fiat circa exsecutionem provisoriam ... res
« inappellabili sententia a solo Praeside T u r n i est definienda », art. 83
vero subdit: « salvo iure recursus ad T u r n u m a quo cognoscendum est,
« u t r u m P o n e n s suas partes t r a n s g r e s s u s sit », - a t t a m e n recurrens assumit his normis u r g e n d u m locum in casu n o n fuisse, quia can. 20 L. P.
d u m limitat suam vim ad certos casus, n e m p e « quoties quaestio fiat,
« circa exsecutionem provisoriam alicuius sententiae a u t circa inhibi« tionem exsecutionis » satis innueret regulam vigere, q u a n d o exsecutio
iam decreta est, et t a n t u m m o d o quaestio fit de m o d o exsequendi, a u t
non exsequendi. Verumtamen haec difficultas p e n i t u s evanescit inspecto
Supremum Signaturas Apostolicae Tribunal
41
t e x t u reg. Rot. 83, q u a e est declarativa can. 20 Leg. Pr, : ibi e n i m legitur
huic canoni fieri q u o q u e locum « in casu quo P o n e n s exsecutionem
« provisoriam praescribant » h. e. q u a n d o quaestio fit de ipsa exsecutione,
n o n de eius modo d u m t a x a t , decernenda. Et ubi v e r b a legis tam clara
sunt, n o n est profecto facienda adeo contraria interpretatio.
4. Cetera r e c u r s u s a r g u m e n t a meritum potius appellatae sententiae
spectant. Videlicet, q u u m T u r n u s , ad n o r m a m reg. 83, t a n t u m m o d o
expenderit: « u t r u m P o n e n s p a r t e s s u a s t r a n s g r e s s u s fuerit » h u i c q u e
quaestioni negativum dederit r e s p o n s u m , recurrens hisce argumentis
male T u r n u m de re iudicasse contendit, d u m evincere ex adverso
conatur revera P o n e n t e m partes s u a s transgressum esse, pluribus adductis ad r e m ratiocinationibus, q u a r u m potiores, q u a e in hac sede
expendi m e r e a n t u r , h a e s u n t :
primo, quia exsecutionem provisoriam P o n e n s concessit, immo iussit,
ex officio, a b s q u e praevia partis petitione;
secundo, quia concessit, dum causa in altero g r a d u iurisdictionis,
seu in appellationis iudicio, v e r s a b a t u r ;
tertio, quia concessit, nulla intercedente ex causis art. 84, Reg. Rot.
recensitis.
At vero, p r i m u m g r a v a m e n facile fundamento destitutum invenitur
q u u m in Regulis Rotalibus nullibi legatur expressum exsecutionis provisoriae beneficium n o n esse a iudice concedendum nisi ad instantiam partis.
Quin immo contrarium satis aperte edicitur per distinctionem, in iisdem
Regulis saepius obviam, inter decretum ac rescriptum quo h u i u s m o d i
exsecutio dicitur praescribi, a u t etiam praecipi, iniungi; ita § 83, 1;
« Praedictae regulae fit exceptio in casu quo P o n e n s provisoriam sen« tentiae exsecutionem praescribat, q u o d decretum aut rescriptum est
« inappellabile » ; ib. 2 : « Hoc a u t e m decretum a u t rescriptum debet ratio« nibus, t u m in iure t u m in facto muniri »; § 8 4 : « A P o n e n t e provi« soria exsecutio praecipitur, quoties id conforme sit iuri c o m m u n i » ;
§ 85, n. 2 : « P o n e n s , provisoriam exsecutionem iniungens, m a n d a t , etc. » ;
§ 229: « Si exsecutio provisoria fuit praescripta, ad n o r m a m § 84 », etc.
Etenim in primis satis a p e r t u m est, in iure verba haec « praescribere »,
« praecipere », « iniungere », a b s q u e alio addito, ministerium iudicis ex
officio, nec ad partis instantiam, procedentis denotare. Quae interpretatio firmatur ex alio legis praescripto in subiecta specie, ubi, p r a e cedente partis instantia, iudex petita concedere, n o n a u t e m praescribere,
praecipere, dicitur: n e m p e § 228, u b i haec legimus: « Q u a n d o exsecutio
« provisoria, in primo g r a d u expetita, concessa n o n fuerit », etc. Ulterius, explicita distinctio q u a e in allatis textibus occurrit, inter decretum
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
et rescriptum Ponentis exsecutionem provisoriam iubentis, comprobat
omnino posse iudicem ecclesiasticum exsecutionem prov soriam m a n d a r e ,
sive ex officio (per* decretum) sive ad partis instantiam (per rescriptum).
5. Neque opponere iuvat praefatam distinctionem esse potius exponendam ad normam duplicis, quod in hodiernis civilis iuris codicibus
recensetur, generis regularum, per q u a s videlicet vel provisoria exsecutio obtineri valet ope legis (per decretum, ut assumitur) vel relinquitur
arbitrio iudicis (nempe, per rescriptum) eam concedere a u t negare, in
utroque tamen casu praevia partis instantia: cfr. v. g. Reg. Giudis.
Gregor., § 975, 976, Cod. civ. it., art, 393, 409. Hoc enim etiam dato, n o n
licet tamen causas canonicas, in quibus, ut p l u r i m u m , b o n u m n o n
solum privatum, sed publicum attingitur, causis mere civilibus aequiparare, in quibus nonnisi privata negotia s u n t componenda, nec ideo
leges de illis latas ad n o r m a m legum q u i b u s h a e r e g u n t u r interpretari
fas est. Si itaque in re ad hodierni civilis iuris interpretes provocatur,
qui, unanimes, ut refert auctor articuli Esecuzione provisoria, in Ençiclop. giurid. ital., (vol. V, p. III, (1911), p. 4) haec s t a t u u n t : « Senza
« domanda il magistrato n o n può pronunziarla, e se egli lo facesse,
« eccederebbe i limiti del potere di chi giudica in m a t e r i a civile, su
« d'interessi privati che, appunto perchè tali, nulla han che vedere con
« l'ordine pubblico, etc. (Cfr. sent. della Corte d'appello di R o m a , 18 giù« gno 1884: La legge, 1885, p. 207) », eodem p r o r s u s a r g u m e n t o contraria
in foro ecclesiastico sententia i n e u n d a s u a d e t u r .
Quae, si generatim dicta valent,- potissimum vero casui nostro
aptantur, in quo res agitur inter paroeciam et m o n a s t e r i u m , u t r u m q u e
iure minorum fruens: iudicem a u t e m debere ex officio procedere seu
n o n exspectata partis instantia, ne minor a q u o q u a m , nec ab alio quidem minore, quodpiam sui iuris capiat detrimentum, neve p a r s inexperta in sua simplicitate ab altera circumveniatur, compertissimum in
iure est (c. 2, X, De officio iudicis, 1. I, t. 3 2 ; c. 2, X, De in integrum
restitutione, 1. I, t. 41), ac aequitati canonicae p e r q u a m c o n s e n t a n e u m .
Quapropter nihili faciendum est, q u o d praeterea ad hoc g r a v a m e n
fulciendum obiicitur, nimirum exsecutionem provisoriam n o n posse coactivo modo, sed d u m t a x a t facultativo per decretum a u t rescriptum
iuberi; quasi parti cuius interest integrum esset decreto a u t rescripto
obtemperare. Hoc enim n e u t i q u a m admittitur q u a n d o p a r t e s in causa
n o n de privatis suis iuribus, sed de i u r i b u s personarum moralium q u a s
repraesentant, seu de bono publico, decertant (cfr. Lega, Praelectiones
de iudiciis ecclesiasticis, I , n. 75 s.).
2
6. Quod autem in altero gravamine a s s u m i t u r , exsecutionem proviso-
Supremum Signaturae Apostolicae Tribunal
43
r i a m in casu fuisse decretam a iudice ad quem appellabatur, id quidem
in facto est. F r u s t r a t a m e n contenditur hac de causa decretum istud irrit u m fuisse, utpote positum c o n t r a art. 228 Reg. Rot., quo p r a e s c r i b i t u r :
« Q u a n d o exsecutio provisoria in primo gradu expetita, concessa n o n
« fuerit, peti potest per incidentalem instantiam et per memoriale in
« appellationis iudicio », quasi exinde liceret deducere contrariam correl a t i v a m : « Q u a n d o exsecutio provisoria in p r i m o g r a d u n o n fuerit expe« tita,... peti n o n potest in appellationis iudicio ». Fallacia enim h u i u s
a r g u m e n t a t i o n i s ferit o c u l o s : siquidem hoc u n u m ex praefata regula
deducere fas est, exsecutionem provisoriam in appellationis iudicio peti
posse etiamsi, petita in primo gradu, n o n fuerit concessa. In q u o sensu
regula opportunissima a p p a r e t ad t e m p e r a n d u m , saltem d u m c a u s a vers a t u r coram altero t u r n o , rigorem can. 20 Leg. Pr., quo decretum P o n e n t i s
exsecutionem concedens a u t n e g a n s inappellabile constituitur, q u e m rigor e m iam temperavit Reg. Rot. 83 d u m a d v e r s u s P o n e n t i s decretum recurs u m , etiam in eodem T u r n o , salvum fecit.
Quae q u u m ita sint, frustra opponitur, n o n modo, ut p l a n u m est,
similitudo verbalis reg. 228 cum art. 483 cod. civ. ital., (954 cod. Nap.),
sed etiam consectaria interpretatio scholae iuris italicae, q u a e contra
gallicam (Dalloz, Tallandier, etc.) sustinet n o n posse p r i m u m in appellatione beneficium interim exsequendi postulari. Quidquid enim de re,
a foro nostro p r o r s u s aliena, sit s t a t u e n d u m , in comperto est non p o s s e
a p t a r i legi canonicae praecipuum a r g u m e n t u m denegantium h a n c facultatem : nimirum, censendos esse eos qui n o n petierint in primo gradu,
noluisse suo iure uti, nec ideo ad resipiscendum in altero g r a d u iudicii
a d m i t t e n d o s in d a m n u m partis a d v e r s a e ; obstat siquidem iterum peculiaris n a t u r a c a u s a r u m canonicarum, q u a e n o n semper integrum relinquit litigantibus iuri suo r e n u n t i a r e .
7. Expeditior p r o s t a t responsio tertio gravamini, videlicet c a u s a m
a P o n e n t e ad exsecutionem provisoriam decernendam his verbis enunciatam « cum necessitas exsisteret removendi inutilem et perniciosam
« dilationem, in appellatione serio p r o s e q u e n d a » n o n contineri inter
e a s q u a e art. 3 4 Reg. Rot. r e c e n s e n t u r : « A P o n e n t e provisoria exse« cutio praecipietur quoties id conforme sit iuri c o m m u n i , et praeser« tim q u u m agitur de remediis provisionalibus et cautionibus, a u t de
« iudiciis possessoriis aliisque, q u a e alimenta a u t mercedes respiciunt ».
Etenim, retenta, quae superius (n. 5) a d u m b r a b a t u r , duplici differentia
r e g u l a r u m de exsecutione provisoria decernenda a u t concedenda, aliq u a n d o n e m p e ope legis, iubentis n o n n u l l a s sententias interim esse exseq u e n d a s , etiam nulla praevia partis instantia, aliquando vero arbitrio
44
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
iudicis, cui committitur sive exsecutionem praescribere, sive ad instantiam partis concedere a u t denegare, h a b i t a potissimum ratione t u m vehementis praesumptionis veritatis, tum necessitatis celerioris expeditionis
negotii, liquet, comparatione q u o q u e cum hodiernis codicibus iuris
civilis instituta, art. 84 Reg. Rot. agere de primo t a n t u m m o d o c a u s a r u m
genere, nec eas o m n e s taxative recensere, p r o u t manifestum fit generali formula « quoties id conforme sit iuri c o m m u n i », a t q u e verbo
« praesertim » adhibito. At vero, in casu nostro liquidum est, iudicem
supplevisse favore minoris defectum instantiae partis, quam prudenti suo
iudicio existimabat debuisse, in talibus constitutam rerum adiunctis,
huiusmodi interim exsequendi beneficium impetrare. Causam autem
huius aestimationis probam i u s t a m q u e subiecisse - q u a m q u a m Nostri Tribunalis non est, in facti aestimationem inquirere - ex enarratis a limine
compertissimum fit. Enimvero, partis coram primo T u r n o victricis iuribus nocebat q u a m maxime « inutilis et perniciosa dilatio alterius partis
« in appellatione p r o s e q u e n d a », ad q u a m r e m o v e n d a m frustra per a n n u m
circa adlaboratum e r a t ; beneficio etenim p r i m a sententia p a r t o , vix, in
hisce r e r u m adiunctis, q u a e impediebant etiam quominus, peremptioni
instantiae locus fieret, praevideri poterat q u a n d o n a m esset pérfruitura.
Nec parti solummodo, sed bono publico q u o q u e - teste Zech, de iudiciis,
sect. I, tit.-2, de iudice - perniciosum censeri debebat q u o d litem inchoatam prorogare alterutra pars studeret, ad innocentem alterius partis
simplicitatem circumveniendam, qui casus ex praecipuis est, in quibus
possit iudex et debeat, etiam n o n imploratus procedere (cfr. c. 6, X, De
in integrum restitutione, 1. I, t. 41).
Quum igitur omnia et singula recurrentis gravamina, diligenti examine perpensa, acuta fortasse, magis q u a m vera iureve consistentia
apparerent, q u u m q u e signanter n o n d e m o n s t r a r e t u r ex his defectus competentiae in Turno sententiam incidentalem proferente, neve in ipsa sententia ratio non habita alicuius legis, a u t manifesta quaevis legis violatio,
quod praetendebatur, ut ad n o r m a m art. 4 Regul. Nostri Ordinis sententia nulla declararetur, aut circumscriptio ni rescissionive obnoxia, hinc
Supremum Tribunal recursum reiiciendum censuit ac p r o r s u s reiecit.
Atque ita, etc.; n o n solum, etc.; sed et omni, etc.
Datum Romae, in sede Supremi Tribunalis, 28 maii 1917.
Ubaldus
Mannucci,
Signaturae Votans*
VISA
Evaristus Lucidi, S. A. S. T. a Secretis.
Aloisius
Scialdoni,
Notarius.
Diarium Romanae
Curiae
45
DIARIUM ROMANAE CURIAE
S. CONGREGAZIONE DEI RITI
Martedì 27 novembre 1917, nel Palazzo Apostolico Vaticano, con l'intervento degli Eoli e Röii Signori Cardinali e col voto dei Rmi Prelati e Consultori teologi, si è tenuta la Congregazione dei Riti Preparatoria, per discutere sui miracoli che si asseriscono da Dio operati per intercessione del Beato
Gabriele della Vergine Addolorata, Chierico professo della Congregazione dei
Chierici Regolari Scalzi della Ss. Croce e Passione di N. S. G. C. ; i quali
miracoli vengono proposti per la Canonizzazione dello stesso Beato.
Martedì 4 dicembre 1917, nel Palazzo Apostolico Vaticano, dinanzi alla
augusta presenza del Santo Padre, si è adunata la Congregazione Generale
dei Sacri Riti, nella quale gli Emi e Rmi Cardinali, i Rmi Prelati ed i Consultori Teologi che la compongono, hanno discusso il dubbio sui miracoli
che si asseriscono ottenuti da Dio per intercessione della Beata Margherita
Maria Alacoque, Religiosa professa dell'Ordine della Visitazione di Maria Vergine, i quali miracoli vengono proposti per la Canonizzazione della stessa
Beata.
Martedì 11 dicembre 1917, nel Palazzo Apostolico Vaticano, si è tenuta
la Congregazione Ordinaria particolare dei Sacri Riti, nella quale sono state
sottoposte al giudizio degli Emi e Rmi Signori Cardinali, componenti la medesima le seguenti cause:
1. Intorno al culto, i u ossequio dei decreti di Urbano VIII, non mai
prestato al Servo di Dio Bernardo Francesco de Hoyos, Sacerdote professo
della Compagnia di Gesù.
2. Intorno alla validità dei Processi Apostolici ed Ordinari costruiti
per la Causa di Beatificazione e Canonizzazione del Ven. Servo di Dio Francesco da Camporosso, Laico professo Cappuccino.
3. Intorno al culto non mai prestato, a norma dei Decreti di Urbano VIII,
alla Venerabile Serva di Dio Maria Maddalena Vittoria de Bengy, Viscontessa
de Bonnault d'Houet, fondatrice della Società delle Suore chiamate: Fedeli
Compagne
di
Gesù.
4. E finalmente intorno al medesimo dubbio, del culto non mai prer
stato ai Servi di Dio Giovanni di Brebeuf e Socii della Compagnia di Gesù,
che si affermano martirizzati in odio della Fede.
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
Martedì 18 dicembre 19Í7, presso l'Emo e Rmo Signor Cardinale Vincenzo
Vannutelli, Ponente della Causa di Beatificazione e Canonizzazione del Venerabile Girolamo Terzo da Gesù, Maria e Giuseppe, laico professo dell'Ordine dei Carmelitani Calzati della Provincia Sicula riformata di S. Maria
« de Scala Paradisi », si è tenuta la Congregazione dei Sacri Riti Antipreparatoria nella quale dai Rmi Prelati e dai Consultori teologi si è discusso il
dubbio sopra Peroismo delle virtù esercitate dal medesimo Venerabile Servo
di Dio.
SEGRETERIA DI STATO
NOMINE
Con Biglietti della Segreteria di Stato il Santo Padre si è degnato di
nominare :
5 dicembre 1917. Il Rev. sac. D. Felice Ravanat e il Rev. P. Vittorio Apeltem dei Minori Cappuccini, Consultori della Saera
Congregazione dei Etti per la Sacra Liturgìa.
12
»
»
Mons. Francesco Solieri, Consultore della Commissione Pontificia per l'interpretazione del Codice di Diritto
Canonico.
Con Brevi apostolici il Santo Padre si è degnato di nominare:
Protonotario apostolico ad instar participantium :
13 dicembre 1917. Mons. Evaristo Lucidi, Segretario del Supremo Tribunale
della Segnatura.
Prelati Domestici di S. S.:
24
agosto
1917. Mons dementino Valentino Hessdoerfer, della diocesi di
Erbipoli.
»
»
»
Mons. Giuseppe Zahn, della medesima diocesi.
21 novembre »
Mons. Matteo Mulier, della diocesi di Limburgo.
12 dicembre »
Mons. Carlo Alessio Lagneaux, della diocesi di Beauvais.
»
»
»
Mons. Pietro Dourlent, della medesima diocesi.
14 dicembre »
Mons. Patrizio Lorenzo Coonan, dell'archidiocesi di Sydney.
»
»
»
Mons. Tommaso 0' Reilly, della medesima archidiocesi.
»
»
» Mons. Giovanni Patrizio Moynagh, della medesima archid.
¿
Diarium Romanae
Curiae
ONORIFICENZE
Con Brevi apostolici il Santo Padre si è degnato di conferire le seguenti
onorificenze :
La Gran Croce dell'Ordine di S. Gregorio Magno, classe civile:
20 dicembre 1917. Al sig. Fiorentino Casanova y Garcia San Miguel marchese
de Guevara.
La Commenda dell'Ordine di S. Gregorio Magno, classe civile:
24 agosto 1917.
»
»
»
30 novembre »
4 dicembre »
5
»
»
Al sig.
Al sig.
Al sig.
Al sig.
Al sig.
Agostino Hofmann, della diocesi di Erbipoli.
Filippo Kessler, della medesima diocesi.
Giuseppe Haynault, della diocesi di Namur.
Leone Kremer, della diocesi di Münster.
Luigi Grassi, delParchidiocesi di Torino.
U Cavalierato dell'Ordine di S. Gregorio Magno, classe civile:
29 novembre 1917. Al sig. Guglielmo Welstead, della diocesi di Clifton.
3 dicembre »
Al sig. Clemente Brenninkmeyer, della diocesi di Breslavia.
14
»
» Al sig. Clemente Augusto Heuveldop, della dioc. di Münster.
La Commenda dell'Ordine di 8. Silvestro Papa:
16 dicembre 1917. Al sig. prof. Attilio Profumo, Archivista della Cancelleria
dei Brevi Apostolici.
Il Cavalierato dell'Ordine di S. Silvestro Papa:
1 dicembre 1917. Al sig. dott. Norberto Sydney Durrant, dell'archidiocesi dì
Porto di Spagna.
^
17
»
»
Al sig. Filippo Fortini, addetto all'Archivio della Cancelleria
dei Brevi Apostolici.
MAG GIORDÖMATO DI S U A SANTITÀ
NOMINE
Con Biglietti di S. E. Rma Mons. Maggiordomo, il Santo Padre si è degnato*
di nominare:
Camerieri Segreti soprannumerari di S. S. :
17 agosto 1917. Mons. Antonio Ulbrich, della diocesi di Leitmeritz.
»
»
»
Mons. Antonio Zimmler, della medesima diocesi.
28 novembre »
Mons. Pietro Potters, della diocesi di Breda.
48
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
28 novembre 1917. Mons. Domenico Della Vedova, della diocesi di Foligno.
»
»
» Mons. Bernardo Mahoney,
7 dicembre »
Mons. Enrico Adani, dell'archidiocesi di Modena.
Camerieri d'onore di Spada e Cappa soprannumerari di S. S.:
1 dicembre 1917. Sig. A. Wesmaèl, della diocesi di Namur.
7
»
» Sig. Nicola Rossi Genoese, della diocesi di Mileto.
NECROLOGIO
13 giugno 1917. Mons. Antonio Caspar, vescovo titolare di Canata.
20 settembre »
Mons. Vincenzo Francesco Sage, vescovo titolare di Cuse.
3 dicembre »
Mons. Luigi Piccardo, vescovo titolare di Cafarnao.
»
»
» Mons. Federico Gonzalez Suarez, arcivescovo di Quito.
IS
»
»
Mons. Pacifico Monza, vescovo titolare di Troade.
31
»
» Mons. Michele Izzi, vescovo di Alatri.
Araras X - Toi. X
Num. 2
I Februarii 1918
ACTA APOSTOLICAE SEDIS
COMMENTARIUM
OFFICIALE
ACTA BENEDICTI PP. XV
APOSTOLICAE S U B PLUMBO LITTERAE
I
DE METROPOLITANAE ET NOVAE PROVINCIAE
ECCLESIASTICAE
ADAMANTINAS
ERECTIONE.
BENEDICTUS
EPISCOPUS
S E R V U S SERVORUM DEI
AD PERPETUAM REI MEMORIAM
Q u a n d o c u m q u e se praebuit occasio n o v a s ecclesiasticas provincias
instituendi, ut inde catholicae religionis b o n u m i n c r e m e n t u m s u m e r e t
et fideles uberiora et promptiora, quibus indigent, spiritualia subsidia
percipere possent, id semper praestitisse S u m m o s Pontifices ecclesiastica
documenta testantur.
Cum itaque Apostolicus in ditione Brasiliana Nuntius iampridem
instaret, ut pro maiori spirituali b o n o , sive Episcoporum sive fidelium,
in latissima provincia ecclesiastica Mariannensi alia constitueretur ecclesiastica provincia erigendo in sedem Metropolitanam A d à m a n t i n a m dioecesim, Nos, o m n i b u s r a t i o n u m momentis sedulo a t t e n t e q u e perpensis,
ad eiusdem erectionem deveniendum esse existimavimus.
Quapropter, de consulto dilectarum filiorum S. R. E. Cardinalium
Sacrae Congregationis Consistorialis, de consensu venerabilis fratris
hodierni archiepiscopi Mariannensis a t q u e aliorum interesse h a b e n t i u m ,
suppletoque etiam, q u a t e n u s opus sit, q u o r u m intersit, vel s u a interesse
ACTA v o l . X, n. 2. — 1-2-918.
4
50
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
praesumant, consensu, de plenitudine apostolicae potestatis haec q u a e
s e q u u n t u r p e r p e t u u m in m o d u m decernere s t a t u i m u s .
Adamantinam, Sedem a iure Metropolitico Archiepiscopalis Ecclesiae
Mariannensis apostolica auctoritate exsolvimus a t q u e e x i m i m u s ; eamque ad g r a d u m et dignitatem Ecclesiae Metropolitanae evehimus atque
extollimus.
Huic autem, ita erectae, Metropolitanae Sedi A d a m a n t i n a e omnia
et singula iura, privilegia et praerogativas Sedibus Metropolitanis in
Brasiliana regione haberi solita et consueta plenarie a t t r i b u i m u s et assignamus, et venerabilem fratrem Ioachim Silverium De Sousa, qui actu
A d a m a n t i n a m Sedem obtinet, Archiepiscopi titulo, dignitate, iuribus et
privilegiis augemus, u n a cum facultate deferendi Crucem et Pallium,
sicut ceteri Archiepiscopi, p o s t q u a m t a m e n hoc ab Apostolica Sede in
Sacro Consistorio p o s t u l a t u m fuerit et i m p e t r a t u m . Memoratae insuper
Cathedralis Ecclesiae Adamantinae Capitulum illico ad Metropolitani
Capituli gradum, titulum et honorem simili apostolica auctoritate evehimus, ita ut exinde omnibus praeeminentiis, h o n o r i b u s , iuribus ac privilegiis, quibus alia in illis partibus h u i u s generis Capitula ordinarie
gaudent, et ipsum fruatur.
Insuper a iure Metropolitico Archiepiscopi Mariannensis eximimus
ac s u b t r a h i m u s dioeceses Montisclarensem et A r a s s u a h y e n s e m et eas
in suffraganeas Metropolitanae Sedi A d a m a n t i n a e a t t r i b u i m u s a t q u e
accensemus et eorum Episcopos pro tempore exsistentes in Archiepiscopi
Adamantini Suffraganeos, qui iuri metropolitico subsint, constituimus
atque adscribimus quodque clerus et p o p u l u s dictarum dioecesum Montisclarensis et Arassuahyensis sicut quoad episcopalem suis Episcopis
ita praedicto Adamantino Archiepiscopo q u o a d metropoliticam iurisdictionem sint subiecti iuxta canonicas sanctiones volumus et m a n d a m u s .
Huic Metropolitanae Sedi Adamantinae autem, uti s u p r a erectae,
pro sua dioecesi idem territorium e a m d e m q u e regionem, quam Episcopalis Sedes Adamantina sibi peculiarem et p r o p r i a m obtinuit, servatis
semper iisdem limitibus et finibus qui episcopalis dioecesis Adamantinae, uti in praemissis suppressae, territorium et a m b i t u m h u c u s q u e
efformarunt atque constituerunt, adscribimus et assignamus.
Praeterea Nobis et Apostolicae Sedi n o v a s circumscriptiones et
dismembrationes in hac n o v a ecclesiastica provincia libere peragendi,
q u a n d o c u m q u e id in Domino magis expedire visum fuerit, quin ullum
in id Antistitum et Capitulorum consensum exquiri, a u t territorialem
ullam compensationem attribuì necesse sit, facultatem reservamus. Quae
autem hisce Litteris, apostolica auctoritate, a Nobis decreta sunt, nulli
51
Acta Benedicti PP. XV
h o m i n u m , ullo u n q u a m tempore, infringere, a u t iis repugnare, vel quomodolibet contraire liceat. Si quis, quod Deus avertat, hoc a t t e n t a r e
praesumpserit, sciat o b n o x i u m se e v a s u r u m esse poenis a sacris canonibus contra obsistentes exercitio ecclesiasticae iurisdictionis statutis.
Ad haec a u t e m omnia fideliter exsecutioni m a n d a n d a d e p u t a m u s venerabilem fratrem Angelum H y a c i n t h u m Scapardini, Archiepiscopum
titularem D a m a s c e n u m et Apostolicum N u n t i u m in Brasiliana Republica, et eidem necessarias et o p p o r t u n a s facultates tribuimus, etiam
subdelegandi, ad effectum de q u o agitur, alium virum in ecclesiastica
dignitate constitutum, imprimisque venerabilem fratrem h o d i e r n u m
Antistitem A d a m a n t i n u m , ac definitive sententiam dicendi de quavis
occurrente difficultate et oppositione, imposito onere R o m a m , ad Sacram
Congregationem Consistorialem, intra sex menses fidem, authentica
forma exaratam, absolutae exsecutionis h u i u s Nostri m a n d a t i transmittendi, ut in eiusdem Sacrae Congregationis archivo asservetur.
Decernimus denique h a s praesentes Litteras valituras contrariis
quibuslibet, •etiam peculiari et expressa mentione dignis, minime obstantibus.
D a t u m R o m a e a p u d S. P e t r u m , a n n o Domini millesimo nongentesimo decimo septimo, die vigesima octava mensis iunii, Pontificatus
Nostri tertio.
C.
S.
Raphaël
CARD.
DE
LAI
C. Consistorialis Secretarius.
Virili, Protonotarius Apostolicus.
Ludo vicus Schuller, Protonotarius Apostolicus.
Loco i& Plumbi.
Reg. in Cane. Ap., vol. XV, n. 21.
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
II
DE
PRIVILEGII SACRI PALLII CATHEDRALI
ECCLESIAE
CARNUTENSI
CONCES-
SIONE.
BENEDICTUS EPISCOPUS
SERVUS SERVORUM DEI
AD PERPETUAM REI MEMORIAM
Episcopalis Carnutensis Ecclesia, ut inter Galliarum principes iure
accenseretur, p l u r i b u s sane nominibus meruit. P r i m o ipso christiano
saeculo vertente fundata, Antistites, qui eius regimen tenerent, praeclaros h a b u i t t u m splendore virtutum, tum etiam doctrinae laude. Ex
iis n a m q u e , qui ad h o n o r e s caelitum evecti fuerint, ad decem n u m e r a n t u r . Extento porro vixit aevo vivitque a d h u c Ivonis Carnutensis
fama in sacris c a n o n i b u s illustrandis. Accessit d e m u m R o m a n a e purp u r a e decor, q u a q u i n q u e ex C a r n u t e n s i b u s Episcopis ornati fuere. Nec
plane silentio praeterire licet q u a n t u s Carnutensi sedi h o n o r accesserit ex eo quod C a r n u t Concilia q u a t u o r sint celebrata. Nobilitatur
autem quam m a x i m e eadem u r b s Carnutensis ex Cathedrali t e m p l o :
quod et m a g n i t u d i n e molis et praetiosis a r t i s operibus conspicuum f. r.
P i u s P a p a Decimus P r a e d e c e s s o r Noster a n t e aliquot a n n o s Basilicae
minoris titulo a t q u e insignibus decoratum voluit: fertur enim illud
super crypta excitatum fuisse, in q u a celebre Druidarum collegium
« Virgini p a r i t u r a e » cultum ibi exhibuerat. Ibidem modo vetustissima
Dei P a r e n t i s imago frequentissima fidelium religione colitur; quin et
Pontifices R o m a n i duo, Paschalis et Innocentius, h u i u s n o m i n i s secundi,
et omnes fere Galliarum Reges, n o s t r o autem tempore, a n n o Domini
millesimo octingentesimo septuagesimo secundo, conventus nationalis
Galliarum universus illuc veneraturi accesserunt. Ad par tanto templo
decus, ante gallicam ' e v e r s i o n e m , n o n a g i n t a canonicorum collegium
eidem addicti e r a n t ; n u n c autem, q u a m v i s sacerdotum n u m e r u s sit
i m m i n u t u s , chorale servitium integre splendideque impletur. H a r u m
r e r u m causa venerabilis frater H e n r i c u s Ludovicus Bouquet, qui Carn u t e n s e m dioecesim hodie moderatur, a Nobis humiliter petiit, ut ad memoratae Sedis decus a u g e n d u m , sibi et successoribus Sacri Pallii privilegium tribuere dignaremur. Nos porro, hisce o m n i b u s m a t u r e perpensis,
Episcopi precibus benigne a n n u e n d u m censuimus, ac de apostolicae pote-
53
Acta Benedicti PP. XV
statis plenitudine concessimus, ut m e m o r a t u s Carnutensis Episcopus
eiusque legitimi successores, ex singulari privilegio, Pallii usu, in Sacro
Consistorio de more postulandi, salvo in o m n i b u s iure metropolitico,
aliisque servatis servandis, frui possint ac valeant. Ex apostolico igitur
privilegio licebit posthac hodierno Episcopo Carnutensi, eiusque legitimis successoribus, post debitam postulationem, Sacro Pallio uti in
solemnibus secundum sacros canones praescriptis, ast in dioecesi Carnutensi d u m t a x a t et n o n alibi, etiamsi Ordinarii consensus accedat, in
contrarium facientibus n o n o b s t a n t i b u s q u i b u s c u m q u e .
D a t u m R o m a e a p u d S. P e t r u m , a n n o Domini millesimo nongente^
simo decimo septimo, die decima quinta mensis novembris, Pontificatus
Nostri q u a r t o .
O. CARD. CAGIANO
C. CARD. DE LAI
S. R. E. Cancellarius.
fr
Iulius
Raphael
Loco
S. C. Consistorialis Secretarius.
Campori,
Virili,
Protonotarius Apostolicus.
Protonotarius Apostolicus.
Plumbi.
Reg. in Cane. Ap., vol, XVI, n. 1.
DB PRIVILEGI! SACRI PALLII CATHEDRALI TARBIENSI ET LOURDENSI CONCESSIONE.
BENEDICTUS EPISCOPUS
SERVUS SERVORUM DEI
AD PERPETUAM REI MEMORIAM
P o s t q u a m , sexaginta p r o p e m o d u m ante annos, Virgo Deipara Immaculata se, miris apparitionibus, ad ripam Gavi fluminis videndam p r a e buit, u n d e et nomen I m m a c u l a t a e « de Lourdes » Ei vulgo obvenit,
incredibilis caelestium g r a t i a r u m copia per totum terrarum orbem diffundi visa est. Hinc et nomen oppiduli, antea fere incogniti, u n d e q u a q u e
est pervulgatum famamque est a d e p t u m , ita ut celeberrimarum u r b i u m
gloria exaequet. T e m p l u m , ipsius I m m a c u l a t a e Virginis n u t u , in ipso
apparitionum loco fidelium pietate ac largitate e x t r u c t u m , q u o d q u e et
christianorum t u r m a e ex omni regione u s q u e a d h u c frequentant, et
54
Acta Apostolicae Sedis -
Commentarium Officiale
ecclesiasticorum P r i n c i p u m praesentia toties cohonestavit, et R o m a n o r u m Pontificum auctoritas maximis h o n o r i b u s cumulavit, u n u m ex praecipuis totius orbis s a n c t u a r i i s effectum est, catholicae veritatis testim o n i u m eximium, ac veluti fons vitae, u n d e , benignissima Dei Matre
exorante, o m n i m o d a e consolationis et sanctimoniae beneficia h a u r i u n t u r .
His o m n i b u s moti, Nos, qui n u n c Ecclesiae universae regimini,
meritis licet i m p a r i b u s , praepositi s u m u s , quique, dum Bononiensi Archidioecesi Antistes p r a e e r a m u s , anno millesimo nongentesimo decimo
tertio, peregrinantium m o r e , Lourdensem Basilicam invisimus, vota
perlibenter excepimus t u m dilecti filii Nostri Leonis Adulphi, tituli
Sanctae Sabinae, S. R. E. Presbyteri cardinalis Amette, hodierni archiepiscopi Parisiensis, t u m venerabilis fratris Francisci Xaverii Schoepfer,
hodierni episcopi Tarbiensis et Lourdensis, ac Decessorum Nostrorum
in L o u r d e n s e m Virginem pietatem imitari cupientes, episcopalem Tarbiensem et L o u r d e n s e m sedem sacri Pallii honore, ex singulari privilegio, decorandam s t a t u i m u s et decrevimus, sexagesimo ab Immaculatae Virginis apparitione anno feliciter impleto.
Quapropter a dicto sexagesimo anniversario, u n d e c i m a die februarii
proximi a n n i celebrando, praefatus Franciscus Xaverius episcopus, qui
n u n c Tarbiensem et L o u r d e n s e m episcopalem sedem tenet, eiusque in
episcopali munere successores, sacro Pallio, in Consistorio, p r o u t moris
est, postulando, in ecclesiasticis functionibus, q u a e t a m e n in Basilica
t a n t u m Lourdensi celebrentur, iuxta liturgicas leges uti p o t e r u n t ac
debebunt, salvo in o m n i b u s metropolitico iure, aliisque servatis de iure
servandis.
P r a e s e n t e s a u t e m litteras perpetuo validas exsistere et fore volumus
et decernimus, Constitutionibus et Ordinationibus Apostolicis, ceterisque contrariis minime o b s t a n t i b u s .
D a t u m R o m a e a p u d S a n c t u m P e t r u m , a n n o Domini millesimo nongentesimo decimo septimo, die octava mensis decembris, Virgini Immaculatae sacra, Pontificatus nostri q u a r t o .
O. CARD. CAGIANO
C. CARD. DE LAI
S. B. E. Cancellarius.
S. C.
Iulius
Raphael
Loco )$(• Plumbi
Reg. in Cane. Ap., vol. XVI, n. 12.
Campori,
Virili,
Consistorialis Secretarius.
Protonotarius Apostolicus.
Protonotarius
Apostolicus.
Acta Benedicti PP. XV
55
LITTERAE APOSTOLICAE
ECCLESIA MONTIS SENARII, ORDINIS SERVORUM B. MARIAE VIRGINIS, TITULO
AC PRIVILEGIIS BASILICAE MINORIS AUGETUR.
B E N E D I C T U S P P . XV
tí
Ad p e r p e t u a m rei memoriam. — In Senario Monte, h a u d procul ab
urbe Florentia, Sacra exstat Aedes cum continenti asceterio, q u a m recte
dixeris insigne pietatis m o n u m e n t u m ; siquidem ortum ibi habuit, opera
S a n c t o r u m Septem P a t r u m Conditorum, qui eo secesserant, inclitus Serv o r u m B. Mariae Virginis Ordo, t a m praeclare de re catholica ad h u n c
diem, neque u n o nomine, meritus. Q u o r u m profecto P a t r u m virtutem
Ecclesiae Dei tempestive afMsisse, ipse r e r u m eventus declaravit; cum
enim Ecclesia impío Friderici II schismate divexaretur, et in c u l t o ribus ipsis Italiae regionibus populares, p a r t i u m studiis abrepti, invidiae
flamma ad caedes u s q u e propellerentur, sancti ii viri, q u i b u s deliber a t u m esset et inter se vehementer diligere et ceteros h a u d dissimili
amore prosequi, eam a n i m o r u m coniunctionem fraternamque caritatem
praetulerunt, q u a m turbulentissimae ei$s aetatis h o m i n e s in exemplum
i n t u e r e n t u r a t q u e ad i m i t a n d u m sibi proponerent. H a n c quidem caritatem beati Septem P a t r e s contemplatione Dominicae Passionis et Deip a r a e Dolorum in ea Sacra Aede, q u a m m e m o r a v i m u s , quasi in q u a dam palaestra, assidue mirificeque excoluerunt. Quo cum, pietatis caussa,
die Parasceves anni MCCXL de more coivissent, sese iis Perdolens Virgo
conspiciendam dedit, mandavitque, novi regularis Ordinis initia facerent, cuius esset dolores ab Ipsa ad Christi Crucem latos meditari ac
participare: edixit simul, q u i b u s legibus, q u a veste, quo n o m i n e uter e n t u r . T u m beati ii viri, cum socios vitae l a b o r u m q u e satis multos sibi
ascivissent, coeperunt Italiae, ac praesertim Etruriae, ita concursare
civitates a t q u e oppida, sic discidia ubique componere e r r a n t e s q u e homines ad Christum, a quo misere abscessissent, reducere, t a m q u e actuosos
in exteras nationes et in dissitas ipsas Orientis regiones operarios traicere, ut b o n u m Christi odorem late per orbem diffuderint. Neque m i n u s
dignum m e m o r i a est q u o d traditur, per Aedem Sacram Senarii Montis,
u n d e t a n t a caritatis flamma circum dilapsa auspicato est, cum S. Philippus Benitius ibi p r i m u m litaret, angélicos resonasse concentus ; eum-
56
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
denique e r u p e , specui proxima, in quo a s p e r r i m a m vitam degere consueverat, a q u a m p e r e n n e m elicuisse divinitus. S u b altari autem principe eiusdem templi, S a n c t o r u m Septem P a t r u m corpora, p o s t q u a m alius ex alio
pretiosam o c c u b u e r u n t mortem, condita honorifice sunt, a t q u e illinc in
aliud sacellum affabre excultum, iisdemque dedicatum, i n e u n t e saec. x v i n
t r a n s l a t a ; q u a e fel. rec. decessor Noster Leo X I I I , Litteris Apostolicis
die XXIV mensis iulii anni MDCCCLXXXVIII datis, in potestate ac tutela
Apostolicae Sedis perpetuo fore decrevit. Divina sic providentia factum,
ut septem beatissima corpora, in quibus, ob miram fratrum illorum
concordiam vitaeque similitudinem, unus visus est versatus animus,
teste de constanti piorum h o m i n u m h a c in re sententia P e t r o Mediceo,
u n a simul et ab initio iacuerint, et p o p u l o r u m venerationi proposita sint.
Quo in genere libet etiam c o m m e m o r a r e , eodem in templo p l u r i m o r u m
aliorum Sanctorum adservari reliquias, q u a s inter honestiorem obtinet
locum corpus B. Ubaldi Adimarii, q u e m constat Sanctis Septem Conditoribus et Philippo Benitio u s u m esse pietatis magistris. Hisce de
caussis, desiderio illuc peregrinandi ardere fideles, in primis e x E t r u r i a ;
ad S e n a r i u m Montem gregatim confluere, S a c r a m Aedem reverenter
invisere, expiare animos, caelestique refecti p a b u l o , n o n sine uberi fructu
ac solacio d o m u m s u a m reverti. - Quae omnia secum ipse r e p u t a n s ,
dilectus filius Alexius M. Lépicier, Prior Generalis Ordinis Servorum
B. Mariae Virginis, cum t a n t o r u m Virorum res virtutesque singulares
s u m m o p e r e profuturum duxerit in m e m o r i a m Christifidelium revocari,
his potissimum temporibus, cum caritatem in animis revirescere p e r q u a m
necesse est, a Nobis suppliciter demisseque efflagitavit, ut, votis quoque
a l u m n o r u m s u o r u m obsecundantes, Sacram Senarii Montis Aedem Basilicae Minoris titulo ac privilegiis h o n e s t a r e , de apostolica benignitate,
velimus. Placuit eiusmodi optatis, pro Nostra erga Ordinem Servorum
B. M. V. benevolentia, concedere; proptereaque, auditis VV. F F . NN.
S. R. E. Cardinalibus S a c r o r u m Rituum Congregationi praepositis, apostolica Nostra auctoritate, p r a e s e n t i u m Litterarum vi, hoc ipso die, quo,
triginta ante a n n o s , beatis Septem eiusdem Ordinis Conditoribus S a n ctorum Caelitum honores decreti s u n t , ecclesiam Ordinis S e r v o r u m
Beatae Mariae Virginis in Monte Senario exsistentem Basilicae Minoris
titulo ac dignitate perpetuum in m o d u m a u g e m u s , illique omnia et singula conferimus iura, privilegia, praerogativas, honores, indulta, q u a e
m i n o r i b u s almae h u i u s Urbis Nostrae Basilicis de iure competunt. Decern e n t e s praesentes Litteras firmas, validas a t q u e efficaces semper exstare
et p e r m a n e r e , s u o s q u e plenos a t q u e integros effectus sortiri a t q u e obtinere, illisque ad q u o s spectant plenissime suffragari ; sicque rite iudican-
Acta Benedicti PP. XV
57
d u m esse ac definiendum, irritum que a t q u e inane fieri si secus s u p e r
his, a q u o q u a m , auctoritate qualibet, scienter vel ignoranter contigerit
attentari. Non o b s t a n t i b u s contrariis quibuslibet.
D a t u m R o m a e a p u d S a n c t u m P e t r u m , sub a n n u l o Piscatoris, die
XV ianuarii a n n o MCMXVIII, Pontificatus Nostri quarto.
P . CARD. GASPARRI, a Secretis Status.
EPISTOLAE
I
AD R. M. ANGELAM A NOSTRA DOMINA, VIRGINUM URSULINARUM UNIONIS ROMANAE ANTISTITAM GENERALEM, ANNO TERCENTESIMO EXEUNTE EX QUO
RELIGIOSA EA FAMILIA CONSTITUTA EST.
Dilecta in Christo filia, salutem et apostolicam benedictionem. —
Natalis trecentesimi a constituto U r s u l i n a r u m religioso Ordine commode
incidit in h a n c luctuosissimam t e m p e s t a t e m sollemnis celebratio. Constat t a n t o r u m maiorum c a u s a m ex eo potissimum n a t a m esse q u o d a
praeceptis institutisque christianis, q u a e i p s a ^ u n t civitatum fundamenta,
nimis multi privatim publice recesserunt. Iam diu quidem, sed maxime
post illam gallicarum r e r u m conversionem, id impense a g e b a t u r ut benefica virtus Ecclesiae, sensim in angustiorem coacta c a m p u m , iam nihil
d e m u m in h o m i n u m societate valeret: imprimisque d a t a est opera ut
muliebris sexus a m a t e r n a se Ecclesiae cura et vigilantia s u b t r a h e r e t .
N a m q u e a d fortunam h u m a n i generis mirum q u a n t u m i n u t r a m q u e
p a r t e m femina potest; q u a e si vulgo de via deflexerit, o m n i s et domestica et civilis disciplina facile convenitur. I t a q u e videre licuit, r e m o t a
religione, institutas mulieres omnem simul cum pietate verecundiam
ponere ; nec p a u c a s esse q u a e , nimium d a n t e s alienis a s u a n a t u r a studiis, masculos p r o r s u s agendi m o d o s induerent, quaeque, deserentes domestica officia, quibus factae essent, temere in m e d i u m vitae certamen se
coniicerent. Hinc illa deploranda m o r u m perversitas, q u a m quidem ipsius
belli licentia incredibiliter auxit latissimeque propagavit. Huic vos r e r u m
o m n i u m perturbationi, q u a n t u m erat in vobis, obstitistis, rite puellas ad
christianam sapientiam e d u c a n d o : et m a g n a s u n t ac praeclara h o c in
genere vestra, Deo a d i u v a n t e , promerita. Iam vero futurum ut ex h a c
immensitate r u i n a m m n o v u s quidam, emergat r e r u m ordo in quo chri-
58
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
stiana iustitiae caritatisque principia dominentur, omnino de divina
benignitate confidimus. Ad quam i n s t a u r a t i o n e m ordinis o m n e s boni
d e b e b u n t aliquid pro s u a quisque p a r t e conferre; v o s q u e , ea recolentes
q u a e usque a d h u c gessit vestra sodalitas, vel acri ore studio ad instit u t u m incumbite, id est ad m e n t e s a n i m o s q u e ita conformandos puellarum, ut christiana professione dignae matresfamilias exsistant. Nos
autem istius fausti eventus et sollemnitatem a u g e n t e s et fructum, concedimus ut qui in vestris templis a u t sacellis, vel t r i d u a n a e supplicationi vel alii sollemni sacro in h a n c rem indicto interfuerint, o m n e s n o n modo vestrae familiae sodales et a l u m n a e , sed q u o t q u o t se vobis
adiunxerint - P l e n a r i a m peccatorum Indulgentiam et remissionem, usitatis conditionibus, lucrentur. Ac caelestium auspicem d o n o r u m , patern a e q u e benevolentiae Nostrae testem, tibi, dilecta in Christo filia, et
cunctae cui praees U r s u l i n a r u m familiae, apostolicam benedictionem
amantissime in D o m i n o impertimus.
D a t u m R o m a e a p u d S. P e t r u m , die x x v n decembris MCMXVIJ, Pontificatus Nostri a n n o q u a r t o .
BENEDICTUS P P . XV
n
AD GEORGIUM S. R. E. PRESB. CARDINALEM GUSMINI, ARCHICANCELLARIUM, ET
DOCTORES DEGURIALES COLLEGII THEOLOGICI BONONIENSIS ' QUORUM AD
ÖPFICIOSAS LITTERAS RESCRIBIT.
Dilecte fili Noster, salutem et apostolicam benedictionem. — A n n u a
pietatis vestrae significatio, q u a m cum faustis ominibus ad Nos misistis,
si non iucunda, ut in hac tristitia t e m p o r u m , gratissima t a m e n Nobis
accidit, utpote ab iis profecta quos Nobiscum coniunctissimos esse ex
veteri consuetudine n o v i m u s . Vestro Nos officio r e s p o n d e n t e s m u t u o ,
q u a s u m u s erga vos caritate p a t e r n a et ea pariter vobis exploratissima, r o g a m u s infantem Deum effundat in vos s u a m u n e r a e o r u m q u e
cumulum, pacem, q u a m attulit n a s c e n s h o m i n i b u s b o n a e voluntatis.
N a m q u e h u i u s pacis esse in animo compotem cuilibet, vel in maxima
r e r u m perturbatione, licet. Utinam eiusdem gentes, i m m a n i conflictione
composita, participes q u a m p r i m u m fiant i Sed enim h o m i n e s t u r b a r e
omnia et evertere per se possunt, r u r s u s o r d i n a r e et reficere, nisi Deo
adiuvante, n o n p o s s u n t . Q u a n d o igitur p a x de caelo expectanda est,
eam inde precibus o m n i b u s devocare, cum crebra ad h o m i n e s horta-
Acta Benedicti PP. XV
59
merita Nostra n o n valuerint, ne desistamus. Preces vero constanter, ut
facitis, patrocinio c o m m e n d e m u s Virginis b e a t i s s i m a e : ab Ea-;.pacem
cum Christo m u n d u s accepit; Eadem duce, in pacis possessionem, u n d e
misere decessit, revertatur. Cuius rei auspicem et praecipuae benevolentiae Nostrae testem, apostolicam benedictionem tibi, dilecte fili Noster,
et theologis decurialibus a m a n t i s s i m e impertimus.
D a t u m R o m a e a p u d S. P e t r u m , die xxix decembris MCMXVII, Pontificatus Nostri a n n o quarto.
BENEDICTUS PP. XV
III
AD ALPHONSUM S. R. E. CARD. MISTRANGELO, ARCHIEPISCOPUM FLORENTINO RUM, XXV ANNOS IN EPISCOPATU COMPLENTEM.
Dilecte fili Noster, salutem et apostolicam benedictionem. — Q u o d
de natali, qui appétit, quinto et vicesimo episcopatus tui comiter t u a e
voluntati voluntas repugnavit F i o r e n t i n o r u m , cum eum tu malles p r a e termittere tacitus, illi vero concelebrare, ut ferunt tempora, g r a t u m
Nobis est; ac t u o r u m pietatem p r a e t u a modestia valuisse, g a u d e m u s .
Filios enim occasioni non deesse, q u a m fausta dies affert, patri de se
optime merito gratulandi, cum a d m o d u m decet, tum etiam p r o d e s t ad
m u t u i amoris incrementum : eo magis quod merces tibi sentientes demisse
animi m a n e t integra. Bene a u t e m in sollemnem eum diem, ad aedem
principem, episcopalis cathedrae, q u a m tibi magnificentissime ista dioecesis obtulit, indicta est dedicatio: ita in sede honoris tui praeclarum
m o n u m e n t u m , opere artificioque dignum maiestate loci, tuorum meritor u m memoriam posteris commendabit. Nos vero communi gratülationi
p r a e e u n t e s , concedimus ut in ea diei faustitate, post solemne sacrum, auctoritate Nostra, benedicas a d s t a n t i b u s , ac plenariam peccatorum veniam
usitatis conditionibus l a r g i a r e ; simul Deum r o g a m u s ut te lectissimis
gratiae s u a e m u n e r i b u s in a n n o s plurimos expleat. Q u o r u m auspicem ac
praecipuae benevolentiae Nostrae testem, tibi, dilecte fili Noster, t u o q u e
clero et populo apostolicam benedictionem amantissime impertimus.
Datum R o m a e a p u d S. P e t r u m , die xvi mensis ianuarii MCMXVIII,
Pontificatus Nostri a n n o q u a r t o .
^'-ILBENEDICTUS PP. XV
60
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
ACTA SS. CONGREGATIONUM
SACRA CONGREGATIO CONSISTORIALIS
I
P R O V I S I O ECCLESIARUM
S. C. Consistorialis decretis S s m u s D, N. Benedictus P p . XV has,
q u a e s e q u u n t u r , ecclesias de proprio p a s t o r e providit, scilicet:
1 ianuarii 1918.
—
Titulari
episcopali
ecclesiae
Paleopolitanae
praefecit R. P. D. Carolum Sica, h a c t e n u s episcopum Fulginatensem et
eiusdem administratorem apostolicum.
2 ianuarii. — Titulari archiepiscopali
ecclesiae Caesariensi Mau-
ritaniae R. P. D. P e t r u m Coelestinum Cézérac, h a c t e n u s episcopum Cadurcensem, d e p u t a t u m in coadiutorem cum futura successione Revmi Archiepiscopi Albiensis.
i ianuarii. —
Titulari
episcopali
ecclesiae Anthedonensi
R. P.
D. Aemilium Jiménez Perez, a d m i n i s t r a t o r e m apost. B a r b a s t r e n s e m .
28 ianuarii. —• Cathedrali ecclesiae Spiritus Sancti R. D. Benedictum Alves de Souza, vicarium generalem Sancti P a u l i in Brasilia.
— Cathedrali ecclesiae Caratingensi R. P. D. - Io.ach.im Mamede da
Silva Leite, h a c t e n u s episcopum titularis Sebastiensem et auxiliarem
Rmi Episcopi Campinensis.
— Cathedrali ecclesiae Tenedensi R. D. I o n a m de Araujo Batinga,
vicarium generalem Maceiensem.
— Cathedrali ecclesiae P o r t u s Nationalis R. P. Vincentium Mariam
Moreira, ex Ordine P r a e d i c a t o r u m Provinciae Tolosanae.
80 ianuarii. — Cathedrali ecclesiae Cenomanensi R. D. Georgium
Grente, canonicum dioecesis Constantiensis.
S.
Congregatio
Consistorialis
61
II
NOMINATIONES
Decretis S. Congregationis Consistorialis nominati s u n t :
5 ianuarii 1918. — R. D. Iosephus Sagnori, rector Seminarii Signini, Administrator Apostolicus dioecesis Alatrinae.
18 ianuarii. — R. P. D. P a u l u s Iacuzio, archiepiscopus S u r r e n t i n ü s
Administrator Apostolicus dioecesis Oaputaquensis et Vallensis.
21 ianuarii. — R. P. D. P e t r u s Coelestinus Cézérac, archiepiscopus
titularis Caesariensis Mauritaniae, Administrator Apostolicus dioecesis
Gadurcensis.
SACRA CONGREGATIO CONCILII
DIOECESIS X IN HISPANIA
DELIBERATIONIS CAPITULARIS
Die 17 martii 1917
— Q u u m , propter agendi rationem Canonici Magistralis, in cathedrali X communis pax et concordia passim perturbaretur, ceteri Capitulares, illius a s p e r u m et inquietum ingenium compescere volentes, die 5 maii 1905 u n a n i m i suffragio decreverunt « ne
« q u i s q u a m illorum in choralibus oneribus quavis de causa Canonicum
« Magistralem gratis sufficeret a u t s u b s t i t u e r e ! ; si quis vero, contra hoc
« agens decretum, illius s u b s t i t u t u m a b s q u e retributione u m q u a m se
« exhiberet, h a n c ipsam poenam subiret ». Huic decreto Canonicus Magistralis acquiescere visus est, quamvis, ut ipse ait, propositum animo
foveret illud coram futuro Episcopo impetendi - veritus n e m p e ne Episcopus, qui t u n c dioecesim regebat, contra eum praeventus, causam in
eius praeiudicium diceret - a t t a m e n n o n m o d o q u a m c u m q u e fraternam
consuetudinem cum canonicis p r o r s u s abrupit, sed q u u m praefato decreto
cogeretur ad r e t r i b u e n d u m s u b s t i t u t u m pro choralibus oneribus, etiam
q u a n d o pro m u n e r e suo conciones haberet, renuit quasvis alias conSPECIES FACTI.
62
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
ciones, praeter duodecim taxative sibi assignatas in statutis Cathedralis,
titulo gratuito, ut a n t e a solebat, habere, id oneris refundens in socios.
HariC r e r u m condicionem n o v u s Episcopus, qui a n n o 1914 dioecesis
regimen suscepit, minime ferendam iure merito censuit, nihilque intentatum dimisit ut concordia inter Capitulum et Canonicum Magistralem
restitueretur; q u u m q u e p r a e c i p u u m huic salubri consilio i m p e d i m e n t u m
inven iret in praefato decreto capitulari, quod, ut iniustum, tolli p r o r s u s
Canonicus Magistralis postulabat, d u m Capitulum illud t a m q u a m contumacis animi aptissimum r e m e d i u m , experientia q u o q u e c o m p r o b a t u m ,
sustineri episcopali etiam auctoritate expetebat, controversiam d e m u m ,
o m n i b u s relatis ad rem facientibus, huic S. Congregationi subiecit enod a n d a m , hoc proposito dubio : An sustineatur decretum Capituli in casu,
attenta ratione agendi Canonici Magistralis erga illud.
SYNOPSIS DISCEPTATIONIS. - P u t a n t capitulares, qui acriter conten-
d u n t decretum in casu sustineri, n o n oportere ad rem evincere illud
o p p o r t u n u m et efficax o m n i n o fuisse: in factis enim est, ex tempore
quo l a t u m fuit, decem n e m p e a n n o r u m spatio, n u m q u a m Canonicum
Magistralem c o m m u n e m pacem et tranquillitatem, ut consueverat, perturbasse. Hoc u n u m igitur a s s u m u n t o s t e n d e n d u m , decretum illud nequaq u a m iniustum, ut adversa p a r s clamat, fuisse. Enimvero eodem decreto
nullum Canonici ius l a e s u m fuit, sed t a n t u m m o d o eidem, t a m q u a m
immerenti, favor denegatus. Quilibet enim Canonicus, praeter peculiaria
onera suo officio incumbentia, sustinere cogitur etiam communia choralia onera et servitia, sibi per t u r n u m obtingentia. Si q u a n d o itaque
duplex h o c o n e r u m g e n u s adeo simul concurrit, ut a l t e r u t r u m sit eligendum, ut v. g. in casu, si Canonico Magistrali obtingat per t u r n u m
onus Missae solemni in officio subdiaconi ministrandi, a t q u e in eadem
Missa t e n e a t u r ex suo m u n e r e canonicali concionem h a b e r e , electo alterutro genere, non cessat obligatio satisfaciendi alteri onerum g e n e r i ;
quo pacto ipse omnino cogitur s u b s t i t u t u m sibi invenire, qui vice illius
satisfaciat. Crebro quidem h a e substitutiones fiunt gratuito, ex amicitia,
favore, comitate aut m u t u a q u a d a m c o n v e n t i o n e ; sed per se substitutus
h a b e t ius exigendi retributionem pro opera praestita, ad q u a m profecto
non ipse, sed s u b s t i t u e n s obligabatur. Haec, q u a e c o m m u n i a sunt et
cuique perspicua apparent, in Capitulo cathedrali X peculiari statuto firm a n t u r : quippe in deliberatione capitulari diei 28 mensis novembris 1892,
u n a n i m i Canonicorum consensu, s t a t u t a fuit q u a n t i t a s seu taxa remunerationis, « q u a fruerentur alii alios s u b s t i t u e n t e s in officiis, q u a n d o
« absentes fiunt, etiam causa infirmitatis ».
£. Congregatio Concilii
63
S t a n t e igitur q u o d substituti ius h a b e a n t ad r e m u n e r a t i o n e m ita
definitam, nihil aliud s t a t u e r u n t decreto de quo agitur Capitulares, q u a m
sese nolle huic suo iuri cedere, sed eo uti velle, q u a n d o ageretur de ^substituendo Canonico Magistrali. Atqui, hinc, qui u t i t u r iure suo n e m i n e m
laedere dicendus est; inde vero q u o d socii ut singuli poterant e r g a Canonicum agere, id constituere p o t u e r u n t ut collegium. Nec t a c e n d u m , q u u m
haec n o n solius Canonici Magistralis, sed c o m m u n i s omnium^ condicio
sit, h u n c potuisse et posse i n c o m m o d u m q u o d forte, culpa ceteroquin
sua, inde sentit, compensare cum commodo q u o d sibi obvenit, dum a
sociis, q u o s aliquando substituit, easdem vices r e p e n d e n s , congruam,
ad constitutam t a x a m , retributionem exigit. Quidquid vero agat, concludunt capitulares, controversum decretum iniustitiae insimulare profecto n o n licet.
Ex adverso respondetur in primis nihil pro legitimitate h u i u s decreti
deduci posse ex eiusdem asserta efficientia: media enim etiam poenalia n o n solum efficacia et o p p o r t u n a , sed legitima in se et i u s t a esse
debent, ut naturalis ratio dictat. Ceterum, utpote ex praenotatis in facto
liquet, decretum istud Capitulare originem etiam dedit deplorandis sane
consectariis, de q u i b u s tollendis praecipua quaestio in p r a e s e n t i est.
Secundo animadvertit Canonicus non consistere in facto quod, sive
in suo, sive in ceteris Hispaniae Capitulis, Capitulares et i n specie
Magistralis t e n e a n t u r per alios satisfacere m u n e r a c o m m u n i a chori,
q u a n d o , n o n ob alias causas, ut ex causa absentiae, de q u a t a n t u m
agit s t a t u t u m capitulare a. 1892 ex adverso citatum, sed ex praecisa
ratione officii .peculiaris praebendae annexi, impediti m a n e n t . E contrario in hoc casu t u r n u s , q u o a d communia choralia onera, suapte transit
ad canonicum sequentem ; qui t r a n s i t u s n o n petitur ex favore, sed urgetur ex consuetudine, q u a e vim legis habet.
;i
Quae omnia profecto o m n i n o consonant c o m m u n i iuris praescripto
c o m m u n i q u e doctorum sententiae. Sufficiat haec ex De Herdt (Prax.
Capit., cap. XXVIII, § 10, n. IV) exscribere : « Canonici, ex iusta causa
« absentes, non tenentur relinquere substitutum, ac per h u n c interim inser« vire, n o n obstante immemorabili consuetudine, p r o u t a S. C. C. declarare tum fuisse refert Garcias (De Benef., p. III, c. % n. 197) et millies resolu« tum affirmat F a g n a n u s (in III Decret., c. Nulla, de concess. praebendae,
« n. 73); cfr. Reiffenst., lib. III, tit. IV, n. 123, F e r r a r i s , v. Canonicatus,
« art. V, n. 40, etc. ». At vero, nulla profecto iustior causa datur, quam officiorum incompatibilitas physica, q u a Canonicus impeditur ab explendo
m u n e r e per t u r n u m ei obtingente eodem t e m p o r e quo m u n u s peculiare
sui officii vel p r a e b e n d a e exercere tenetur. Si itaque nullo modo cogitur
64
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
relinquere substitutum, multo minus suis expensis invenire, multoque
etiam m i n u s impediri quilibet poterit, salva iustitia, ne s u b s t i t u t u m se
illi praestet.
Urgetur generale istiusmodi a r g u m e n t u m si ipsa a t t e n d a t u r indoles
muneris Canonici Magistralis. Q u a m q u a m enim peculiare hoc nomen sit
Hispanis, a t t a m e n m u n u s illud convenire satis videtur et a e q u i p a r a n d u m
muneri communiter cognito Canonici Theologi. Ita Pax I o r d a n u s , citatus
a Petra (Comm. ad Const. II, Innoc. IV, n. 43) : « parifican dicit Ganoni« cum Magistralem et Doctoralem cum Theologali », cfr. R o t a in dec. 293,
lib. III coram P u t e o . ' Ceterum idipsum facile evincitur si conferantur
cum officiis canonici Theologi q u a e de munere Canonici Magistralis
habent scriptores hispani, v. gr. Lafuente (Eccles. Discipl. Lectiones,
iect. 33 : « auxilium ferre Episcopo in praedicationis m u n e r e ») ; Agui« l a r (Scientiae Iurid. Compendium, ed. I l , p. 219: conciones ad p o p u l u m
« habere diebus a statutis capitularibus praescriptis »), nec non quae
praescribuntur in Conciliis Toletan, (sess. III, cap. IV, de ref.), Compostellano (sess. II, cap. XXV), etc. His praemissis, certissimum est quod
ex multis colligit De H e r d t (op. cit., p. I, cap. IX, § 1): « Theologus,
« diebus quibus lectionem habet, n o n t a n t u m a choro, sed etiam liber
« est ab aliis officiis, ut diaconatus et s u b d i a c o n a t u s », et patet ex innumeris H. S. C. resolutionibus, signanter ex Urgellen., 17 aprilis 1721 et
15 dec. 1725 quae, ut refertur a Pallottini (v. Canonicatus, VIII, n. 349),
mirum in m o d u m casui nostro a p t a t u r : « S. C. die 18 apr. 1721 respondit
« quod Carolus Aparte, qui erat Canonicus Theologus seu Lectoralis ...
« esset exemptus ab officio diaconali exercendo diebus quibus ratione
« muneris Theologi eximitur a choro, et quod hoc ipsum procederet quoad
« alios dies quibus per se ipse concionem haberet ... Propositis itaque
« dubiis: I. An sit s t a n d u m vel r e c e d e n d u m a decisis,
S. C. respon« dit: Ad T: In decisis». Porro, si Canonicus Theologus, et a pari
Magistralis, liber, exemptus esse debet a choro, et a praestandis aliis
officiis, v. g. diaconatus et subdiaconatus, diebus, vel saltem tempore,
quo concionem habet, manifestum est n o n teneri e u m ad p r a e s t a n d a
per substitutum eadem officia, et ad hoc velle eum cogere, immo velle
eum adigere ad haec p r a e s t a n d a per substitutum eius expensa omnino
retribuendum, esse apertam iniustitiam, g r a v e m q u e iuris laesionem.
Ex officio, praemisso quod n o n necessario obiectum decreti, seu
inhibita substitutio, videatur coarctandum ad casum quo Canonicus
impediretur a m u n e r e propter officium suae p r a e b e n d a e peculiare, nimis
enim a b s u r d u m redolet quempiam propter u n i c u m titulum idemque
beneficium ad incompossibilia simul eodemque tempore obligari, - ac
65
S. Congregatio Concilii
propterea posse rationabilius intelligi de aliis s u b s t i t u t i o n i b u s ex quac u m q u e alia absentiae c a u s a q u a n d o q u e necessariis; generalis t a m e n
consideratio s u b d e b a t u r , circa formam seu ritum praetensi decreti
Capitularis. Videlicet decretum illud a Capitulo deliberatum fuit ad form a m statuti p e r m a n e n t i s , q u o d obligaret o m n e s Canonicos, non solum
qui decreto consenserunt, sed et alios qui successive cooptandi essent.
At vero, certissimum est n o n h a b e r e Capitulum ius et facultatem talia
s t a t u t a condendi inaudito et n o n a p p r o b a n t e Episcopo : de cuius a p p r o batione in casu n o n constat. Q u a p r o p t e r nec proprium decreti n o m e n
huiuscemodi deliberationi convenire posse videtur.
P r a e t e r e a , deliberatio haec continet obligationem et poenam, n o n
solum in Canonicum Magistralem, sed et in ceteros, qui eidem favorem
substitutionis gratuitae praestare vellent. Atqui pariter certum est n o n
esse Capitulo facultatem obligationes et poenas constituendi extra eas
q u a e in capitularibus statutis continentur.
A t t e n d e n d u m q u o q u e est deliberationem istam sancivisse quodpiam
omnino exceptionale, n o n c o m m u n e , in o d i u m u n i u s Canonici; d u m e
contrario « s t a t u t a Capitularia debent esse c o m m u n i a et aequalia omni« b u s et singulis Canonicis: cap. ex parte tit. de privilegiis; etenim, ubi
« est u n a fides mentium, u n a debet esse pietas actionum », ut perbelle
scribit Ceccoperius (Lucubr. canon., 1. IV, t. XIII, n. 26). Nec satis relevare
videtur, quod necessarium et o p p o r t u n u m fuerit Canonicum in casu cont u m a c e m coercere: n o n deerant enim legitimae et iustae disciplinares
n o r m a e , in statutis peculiaribus a u t saltem in iure c o m m u n i perspicuae,
q u i b u s id consultius ac etiam efficacius obtineri posset, sive per Capitulum, sive, m u l t o q u e melius, per Ordinarium.
- P o r r o hisce relatis in plenario S. C. conventu habito
in Palatio Vaticano die 17 martii 1917, E m i ac R m i P a t r e s , reformato
dubio in h a n c formulam : « An deliberatio Capitularium s u s t i n e a t u r in
« casu » responderi m a n d a r u n t :
RESOLUTIO.
« Negative et ad m e n t e m . Mens est: Episcopus iniungat Canonico
Magistrali ut retractet iniurias et se gerat ea q u a decet charitate erga
confratres Canonicos; et, q u a t e n u s in s u a pervicacia p e r m a n e a t , eum
compescat per media disciplinaria ».
F a c t a p o s t m o d u m S S m o Dno Nostro Benedicto Div. Prov. P P . XV
relatione, in audientia infrascripto Secretario concessa, die 19 eiusdem
mensis et anni, Sanctitas S u a resolutionem E m o r u m P a t r u m a p p r o b a r e
et confirmare dignata est.
I.
ACTA, vol. X, n. 2. — 1-2-918.
MORI,
Secretarius.
5
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
66
SACRA CONGREGATIO RITUUM
I
AUGUSTODUNEN.
DECRETUM
CANONIZATIONIS
MONIALIS
PROFESSAE
EX
BEATAE
ORDINE
SUPER
An et de quibus
miraculis
MARGARITAE
VISITATIONIS
MARIAE
B.
ALACOQUE,
MARIAE
VIRG.,
VIRGINIS.
DUBIO
constet,
post indultam eidem
Beatae vene-
rationem, in casu et ad effectum, de quo agitur?
Medias inter acerbitates, r u i n a s atque caedes turbulentissimae huius
tempestatis, vix dicto est opus, q u a n t o perfusi e r u n t gaudio Christifideles totius catholici orbis, q u u m ad eos p e r l a t u m erit n u n c i u m , causam Canonizationis Beatae Margaritae Mariae Alacoque iam in eo esse,
ut diu v e h e m e n t e r q u e exspectatam exitum sortiatur.
Magnam quippe coniunctionem qui p a r u m p e r a t t e n d a t a n i m o q u e
revolvat, q u a e extitit a t q u e eminet inter B e a t a m Margaritam Mariam
Alacoque a t q u e sacratissimo Cordis Jesu cultum, facere profecto non
potest, q u i n ex hodierni eventus faustitate insimul levissimoque negotio coniiciat, t a m h u m a n a e n a t u r a e consentaneam t a m q u e frugiferam
erga sacratissimum Cor Iesu devotionem posthac mirum in m o d u m
a u c t u m iri, eiusdemque devotionis i n c r e m e n t u m adeo conspicuum contingere existimet tempori magnopere o p p o r t u n u m .
Equidem, si u m q u a m alias, at hodie certe, percrebrescente in dies
r e r u m , quae s u p r a n a t u r a e ordinem sunt, despicientia et oblivione,
e a r u m q u e in locum i m m o d e r a t a succedente a t q u e praepotenti terrestrium b o n o r u m cupiditate, iniqua haec et exsecrabilis, q u a e p a t r a t a
fuit, subversio, eo ipso quo h o m i n e s abalienaverat Deo, uti valde proclive erat, immo p r o p e necessarium, h a n c inter illos invexit disseminavitque u b e r e m odiorum messem, ut gens contra gentem surr exerit et
regnum adversus regnum. Quocirca, furoris civilis u n d i q u e flagrantibus
incendiis, a u d i t a e s t altiusque, quo fieri poterat, personuit divina illa
v o x : Ignem veni mittere in terram, et quid volo, nisi ut accendatur? (Luc.
XII, 49), ipsius nempe Christi R e d e m p t o r i s vox, opponentis ignem caritatis teterrimis i r a r u m flammis a t q u e vitiorum, revocantis homines ad
f
S. Congregatio Rituum
67
m u t u u m amorem a t q u e concordiam, proposito suimet exemplo : Discite
a me quia mitis sum et humilis corde, et invenietis requiem animabus
vestris (Matth., XI, 29).
H u c sane proprie vereque spectat sanctissimi Cordis Iesu religio.
Quo enim t e m p o r e m u l t o r u m valde refriguerat caritas, ob gliscentem
praesertim Iansenii haeresim, q u a e m a i e s t a t e m divinam velut imperviam h u m a n o generi effinxerat, dives in misericordia Deus, qui Ecclesiae suae n u m q u a m se defuturum spopondit, eique idcirco, saeculorum
experientia teste, praesentissima, iuxta multiplices v a r i a s q u e r e r u m
vicissitudines, sapienter provideque praesidia suppeditare n o n destitit,
infiniti sui amoris t h e s a u r o s visibiliter q u o d a m m o d o h o m i n i b u s reser a r e fuit dignatus, pone subiiciens in e o r u m d e m oculos Cor illud sacratissimum, q u o d ab Incarnatione Verbi ad m o r t e m Crucis tot t a n t a q u e
signa dederat, nimis perspicua, ardentissimae erga homines caritatis.
Circa vero religionis formam, q u a e in cultu sanctissimi Cordis Iesu
versatur, notae s u n t partes, q u a s sibi tributas fuisse intellexit agnovitque, s u p e r n o afflata lumine, soror Margarita Maria Alacoque, n o t u s q u e
est modus, q u o eisdem adimplendis toto illa pectore incubuit, duce ac
magistro venerabili F a m u l o Dei Claudio De La Colombière. Qui sanctitatis, q u a discipula emicuit vitaeque spiritualis filia, n o n modo spectator fuit atque testis, sed sanctitatis eiusdem eximium se p r o b a v i t
aemulatorem, q u e m a d m o d u m insigni praeclaroque documento extant
heroicae ipsius venerabilis Claudii, solemni Apostolicae Sedis iudicio,
iamdiu p r o b a t a e virtutes.
Quod autem, alacriter aggressa q u u m fuerit soror Margarita Maria,
dum vixit, gessit perfecitque m u n u s , omni studio omnique nisu erga
divinum Cor Domini Nostri Salvatoris venerationem ac pietatem in
fidelium animis excitandi, pretiosum post illius obitum, idem, potiori
etiam suffultum auctoritate, prosecuta est m u n u s causa Beatificationis,
quae de eadem Margarita Maria iudiciali ritu coepta est agitari. U t q u e
e x s p e c t a n d u m erat, pari p r o p e m o d u m g r a d u c u m cultu sacratissimi
Cordis Iesu illa incessit; c o m m u n e s n a m q u e cum eodem planeque indivisos t u m adversos t u m secundos experta est c a s u s ita n e m p e , ut fastigium, q u o d a n n o millesimo octingentesimo sexagesimo q u a r t o , p e r Beatificationis solemnia, impositum causae fuit, subsecuta evectio sit ad
ritum duplicem primae classis, pro universa Ecclesia, festi sacratissimi
Cordis Iesu, nec n o n suavis adeo et puicherrimae h u i u s devotionis longe
lateque mirabilis diffusio atque propagatio. I d q u e universo christiano
populo saluberrimum maximeque fructuosum extitisse, satis experiendo
cognitum c o m p e r t u m q u e q u u m fuerit, ideo, ut quae, n o n d u m a Beatiti-
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
68
catione expleto biennio, inita iam fuit, fauste feliciterque e x p e d i a t u r
causa Canonizationis, p r a e e u n t i b u s sacrorum Antistibus, supplices ingeminataeque R o m a n o Pontifici a d m o t a e s u n t preces, incensa n u n c u p a t a
sunt vota. Quae quidem vota precesque mirifice fortunare ipse visus est
Deus, editis de caelo signis a t q u e prodigiis; eaque inter binae, q u i b u s
opus erat, ad c o g n o s c e n d u m propositae fuerunt sanationes, q u a s veri
nominis miraculo esse adsignandas, easque, suffragante B e a t a Margarita
Maria Alacoque, a Deo, n a t u r a e auctore, fuisse p a t r a t a s , disceptatio
ostendit, quae quadruplici actione fuit instituta.
P r i m u m siquidem de re agitata est quaestio in Congregatione a n t e praeparatoria, secundo ac tertio in d u a b u s subinde Congregationibus
praeparatoriis, q u a r t o denique in Congregatione generali, die q u a r t a
superioris mensis decembris, coram Sanctissimo Domino nostro Benedicto P a p a XV coacta. In q u a a Reverendissimo Cardinali Antonio Vico,
causae Relatore, sequens ad discutiendum propositum est D u b i u m : An et
de quibus miraculis constet, post indultam Beatae Margaritae Mariae Alacoque venerationem, in casu et ad effectum, de quo agitur? Reverendissimi Cardinales et P a t r e s Consultores s u a quisque suffragia ediderant,
quae Sanctissimus D o m i n u s noster intento persecutus q u u m fuisset
animo, s u p r e m u m iudicium S u u m de more p r o r o g a n d u m duxit, cunctosque, qui aderant, est a d h o r t a t u s , ut férvidas interea funderent Deo
preces.
Hodierno a u t e m auspicatissimo die, quo t r e s Sapientes Deum P u e rum a d o r a t u m p e r r e x e r u n t , sacris mysteriis piissime celebratis, ad
Vaticanas aedes arcessiri iussit Reverendissimum Cardinalem Antonium Vico, episcopum P o r t u e n s e m et S. Rufinae, sacrae rituum Congregationi Pro-Praefectum causaeque Relatorem, u n a cum R. P. Angelo
Mariani, Fidei P r o m o t o r e , m e q u e insimul infrascripto Secretario, eisque adstantibus, solemniter p r o n u n t i a v i t : Constare de utroque proposito
miraculo; de primo scilicet instantáneas perfectaeque sanationis Aloisiae Agostini Coleschi a transversa meningo-mielite chronica in regione
lumbari, deque altero instantaneae perfectaeque sanationis Antoniae comitissae Astorri viduae Pavesi.a neoplasmate papillari dextero.
Hoc Decretum publici iuris fieri et in acta sacrae r i t u u m Congregationis referri mandavit octavo idus i a n u a r i a s , a n n o M G M X V I I I .
£8
A.
CARD. VICO,
S.
L.
B.
E p . P o r t u e n . et S. Rufinae,
C.
Pro-Praefectus.
B s.
Alexander
Verde,
Secretarius.
S. Congregatio Rituum,
69
II
DUBIA CIRCA OCTAVAS SIMPLICES.
A Sacrorum R i t u u m Congregatione s e q u e n t i u m Dubiorum solutio
expostulata fuit, n i m i r u m :
I. An Decretum S. R. C. diei 7 augusti 1914, ad % statuens q u o d
si infra Octavam simplicem Nativitatis B. M. V. dicenda sit Missa votiva
eiusdem B. M. V., legatur Missa ut in festo Nativitatis B. M. V. cum
Gloria, sed sine Credo, e x t e n d a t u r ad alias infra Octavas simplices?
Et, q u a t e n u s affirmative:
II. An infra Octavam simplicem, de q u a p e r a g e n d a n o n est Commemoratio in Officiis occurrentibus, omitti debeant Suffragium et Preces?
Et, q u a t e n u s negative:
III. An saltem in Officio diei Octavae simplicis omitti debeant Suffragium et P r e c e s ?
IV. An Symbolum, dicendum in Missa festi, r a t i o n e n o n Dominicae
a u t Octavae, sed ipsius Festi, in Missa diei Octavae simplicis eiusdem
Festi omitti d e b e a t ?
V. An Praefatio propria Missae Festi, legi etiam debeat in Missa
diei Octavae simplicis eiusdem Festi?
Sacra R i t u u m Congregatio, audito specialis Commissionis suffragio,
reque accurate perpensa, ita r e s p o n d e n d u m c e n s u i t :
Ad I. Affirmative.
Ad II. Negative.
Ad III. Affirmative, iuxta Rubricas novi Breviarii Typici.
Ad IV. Affirmative.
Ad V. Affirmative.
Atque ita rescripsit et declaravit, die 18 ianuarii 1918.
i$(
ANTONIUS
CARD.
S.
B.
VICO,
G.
E p . P o r t u e n . et S. Rufinae,
Pro-Praefectus.
Alexander
Verde,
Secretarius.
70
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
AGTA
TRIBUNALIUM
SACRA ROMANA ROTA
LUGDUNEN.
NULLITATIS
MATRIMONII
(GUENARD-IAVELLE)
Benedicto Pp. XV feliciter regnante,
Pontificatus Dominationis Suae
anno tertio, die 2 aprilis 1917, BB. PP. DD. Guilelmus Sebastianeiii,
Decanus, P o n e n s , Raphael Ghimenti et Maximus Massimi, Auditores de
turno, in causa L u g d u n e n . - Nullitatis matrimonii, pro appellatione Defensoris vinculi matrimonialis ex officio Curiae Lugdunen., inter Margaritam
Guenard, repraesentatam per legitimum procuratorem Nazarenum Patrizi,
advocatum, et I o s e p h u m Iavelle, interveniente et disceptante in causa
Substituto vinculi Defensoris ex officio nostri Tribunalis, sequentem tulerunt
definitivam
sententiam.
Margaritae Guenard L u g d u n i degenti p r i m u m a D o m i n a Belgrand,
quae familiae G u e n a r d amicitia fruebatur, deinde a m a t r e propositum
fuit coniugium cum Iosepho Iavelle. P r o p o s i t a s n u p t i a s u t r a q u e vice
respuit Margarita. At m a t e r n o n suasionibus t a n t u m , sed iurgiis, minis
ac verberibus obtinuit, ut m a t r i m o n i u m die 24 novembris 1890 celebraretur in pago S e m u r - e n - A u x o i s dioecesis Divionen., d u m sponsa u n d e viginti et sponsus triginta erant a n n o r u m . H a u d faustum exitum nuptiae
sortitae sunt, praesertim quia vir, professione Notarius, valde luxuriosus
erat, antiquos fovebat amores cum s u a amasia, a q u a filium genuerat,
et proprium negligens officium debitis quotidie onerabatur. Hisce de
causis a tribunali civili p r i m u m obtenta fuit separatio b o n o r u m (1902),
deinde corporum (1907) et d e m u m , instante sponsae leviro, divortium (1912). Interea infirmariae m u n u s agens Margarita a p u d provectioris aetatis virum evenit, ut infirmus infirmariae captus amore, cum
ea civile, ut aiunt, matrimonium contraxerit. Deinde Margarita, cupiens
conscientiae suae consulere, matrimonii ab ea initi cum Iosepho Iavelle
nullitatis declarationem ex capite vis et m e t u s petiit a Curia Lugdunensi, quae die 3 decembris 1915 sententiam tulit actrici favorabilem.
S. Romana Rota
71
Ab hac sententia, prouti de iure, appellavit vinculi defensor Curiae Lugdunensis ad H. S. Auditorium, et hodie c a u s a iterum discutienda proponitur s u b consueta formula dubii: An constet de nullitate matrimonii
in casu.
Ius quod spectat. - Patres a d n o t a r u n t m a t r i m o n i u m celebratum s u b
influxu m e t u s nullum esse, saltem iure canonico. Aperta enim est dispositio Alex. III, in cap. 14, tit. De Sponsalibus et matrimoniis:« Cum locum
« n o n h a b e a t consensus, ubi metus vel coactio intercedit, necesse est, ubi
« a s s e n s u s cuiusque requiritur, coactionis m a t e r i a repellatur. Matrimo« n i u m autem solo consensu contrahitur, et ubi de ipso quaeritur, plena
« debet securitate ille gaudere, cuius est a n i m u s i n d a g a n d u s , ne per
« timorem dicat sibi placere q u o d odit, et s e q u a t u r exitus, qui de invitis
« solet nuptiis provenire ». Non cuiuslibet a u t e m m e t u s h a b e n d a ratio
est. Metus enim ex c o m m u n i s s i m a Canonistarum doctrina debet esse :
a) gravis, seu cadens in constantem virum, pro illa saltem persona,
quae timet; b) i n i u s t u s ; c) extrinsecus; et d) directus ad e x t o r q u e n d u m
consensum matrimonialem. Quod a p t a n d u m q u o q u e est. metui, q u e m
vocant, reverentialem, qui originem n e m p e ducit ex reverentia ei debita,
cui quis subiicitur, d u m m o d o fuerit qualificatus; i. e. d u m m o d o metui
adiiciantur preces instantes, increpationes, a s p e r a verba, etc., uti cons t a n t e r tenuit H. S. Tribunal.
Modo ad factum. - In primis ex actis constat Margaritam Guenard
n u n q u a m habuisse intentionem et propositum matrimonii contrahendi
cum Iosepho lavelle, sed a n i m u m ab eo q u a m m a x i m e alienum verbis
et factis constanter manifestasse. Scitum autem est existente animi aversione violentiam p r a e s u m i et libertatem arceri, ut t e n u i t S. R o t a in
dec. 326 c. Ludovisio et tradit Cosci, De separ. thor., I, cap. 8, n. 54 scrib e n s : « Ex p a r t e mulieris per testes dicitur p r o b a t u s m e t u s , si depo« n u n t . . . de ipsius aversione erga coniugem a n t e et post m a t r i m o n i u m ».
S u a m aversionem in I. lavelle Margarita verbis et factis manifestavit.
Et primo loco verbis. « Elle, ait Maria actricis soror, a c o n s t a m m e n t
« manifesté à moi, et à ceux qui l'approchaient, qu'elle aimerait mieux
« ne pas se marier que d'épouser cet h o m m e ». Institutrici a u t e m Mariae
Ludoviçae Marcorelle frequenter dicebat: « I l (sponsus) me dégoûte
« J a m a i s je ne m'y ferai... disait-elle. Si je pouvais me dérober à ce
« sort, je le ferais ». E a d e m h a b e t I s i d o r a s Donat, amicus familiae Guen a r d : « Elle m ' a dit souvent qu'elle ne l'aimait p a s et qu'elle ne le
« voulait p a s p o u r mari... Je tachai de lui en faire voir les avantages (pro-
72
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
« positi matrimonii), mais elle résista toujours ». Et M. Elisa Maillard:
« Elle m ' a toujours manifesté sa repulsion p o u r M. Iavelle ». Quae repugnantia t a m gravis ecat ut filios a Iosepho Iavelle animo et corde execrab a t u r : « Elle, deponit M. Marcorelle, m ' a dit a moi, comme à toutes les
« amies, qu'elle ne voulait pas d'enfants de M. Iavelle. Elle aimait beau« coup les enfants, mais n'en voulait p a s de cet h o m m e ». Quod confirmat I. D o n a t : « C'est p a r antipathie p o u r M. Iavelle qu'elle ne voulait
« p a s d'enfants et de lui s e u l e m e n t » . Verbis facta o m n i n o consonant.
Continuae erant Margaritae lacrymae, ut asserit M. Marcorelle : « Tous
« les j o u r s je lui voyais les yeux rouges » et genuflexa m a t r e m adprecabatur, ne eam ad n u b e n d u m I. Iavelle cogeret; q u o d t e s t a t u r M. Guin a r d : « S'était jetée à genoux p o u r la supplier de ne p a s l'obliger à
« épouser M. Iavelle ».
Neminem deinde latet quae et q u a n t a sit n u p t u r i e n t i u m propriorum
p a r a p h r e n o r u m c u r a ; at Margarita, d u r a n t i b u s sponsalibus, de p a r a p h r e n i s nec cogitare voluit, negotium p e n i t u s matri relinquens. Ad rem
hoc factum n a r r a t actricis s o r o r : « Elle ne s'est j a m a i s occupée de son
« trousseau. Je me souviens en particulier d ' u n e scène à ce sujet. Nous
« é t i o n s en salle d'étude, ma sœur, Mlle Marcorelle, notre professeur et
« moi. On vint d e m a n d e r un détail de t r o u s s e a u à ma sœur. Elle repondit
« q u e ma mère a y a n t t o u t comandé, il fallait s'adresser à elle p o u r
« c e l a » . Quia ut addit testis Marcorelle: « T o u t ce qui me rappelle ce
« mariage, me fait h o r r e u r ». Comitata quidem est Margarita matrem
petentem Parisios ad e m e n d a necessaria pro matrimonio, sed, iuxta
testem citatum, « ne voulait s'occuper de rien ». T a n d e m ex praefato testimonio scimus a n n u l u m sponsalitium n u n q u a m gestare v o l u i s s e : « E l l e
« n'a j a m a i s voulu p o r t e r le bague de fiancée, ni son alliance ». I d e m
referunt Marcorelle, Maillard et Marlet.
Mirandum n o n est de t a n t a a n t i p a t h i a et fastidio Margaritae in
Iosephum. Illa enim erat « distinguée, e x t r ê m e m e n t intelligente, t r è s fine,
« très b o n n e ». Hic autem, referentibus coniugibus E g r a z : « Avait un
« physique digracieux, des m a n i è r e s vulgaires, c'était un noceur... un
« l o u r d a u d rongeaud, digracieux, negligé d a n s sa tenue... d'une intelli« gence très ordinaire, et sans goût p o u r les choses de l'esprit ».
Non obstante hac Margaritae aversione, eius m a t e r m a t r i m o n i u m
obstinate volebat n o n solum propter e x a g e r a t a m eius ambitionem collocandi filiam in matrimonio ante alias coetáneas o m n e s , sed etiam quia,
cum familia Guenard esset in pago S e m u r h o n o r a t a , matri b o n u m pro
filia videbatur ut ibi maneret. Hinc*cum s u a s i o n i b u s ac consiliis vincere
n o n posset f i l i a e r e p u g n a n t i a m : I p r o p r i u m virum, a n t e a m a t r i m o n i o
o
S. Romana Rota
73
contrarium, ad se a d v e r s u s filiam t r a x i t : « Elle montait, ait actricis
« soror, la tête à mon père » et Isidorus D o n a t : « Il (pater) fini par
« p r e n d r e parti contre elle »; 2° impedivit q u o m i n u s Margarita cum aliis,
imo et cum ipsa sorore, communicaret. En quid haec deponit: « Ma
« mère... n o u s sépara p e n d a n t u n e dizaine de j o u r s . Elle empêcha aussi
« ma sœur, p e n d a n t un mois, de voir la famille Maillard qu'elle frequente tait deux fois p a r semaine. Elle me faisait des reproches c o n s t a m m e n t
« de soutenir ma s œ u r » ; 3° posita sequestratione, m a t e r facilius potuit
in filiam s u a m exercere auctoritatem per increpationes, m i n a s et percussiones, q u a e toto sponsalium t e m p o r e p e r d u r a r u n t . Hoc t e s t a n t u r fere
o m n e s testes excussi. Ita saepius citata actricis s o r o r : « Elle ne la
« menaça p a s de la chasser de la maison, m a i s la menace du couvent fut
« reitérée c o n s t a m m e n t près de six mois j u s q u ' a u x fiançailles. Plusieurs
« fois elle souffleta ma s œ u r en ma présence.... Je me souviens d'une
« scène violente, que n o u s fit ma mère u n e nuit. Elle n o u s entendit
« causer du mariage de ma s œ u r et surprit à la porte les protesta« tions qu'elle me faisait. Elle entra b r u s q u e m e n t , a r r a c h a ma s œ u r du
« l i t et la frappa violemment. Elle alla chercher mon père qui arriva
« furieux et frappa ma s œ u r l u i - m ê m e ». Et testis Marcorelle: « P r e s q u e
« chaque j o u r Marguerite à m o n arrivé me disait: '* J'ai eu encore u n e
« s c è n e avec ma m è r e , , . Elle la menaçait de l'enfermer au couvent.
« P l u s i e u r s fois même elle lui dit: " Ce n'est p a s au couvent qu'il faut
« l'enfermer, c'est d a n s u n e maison de fous „. Et l'appellait fille déna« turée ». Et inferius: « J'ai vu plusieurs fois de traces de violence s u r
« l e s poignets de Marguerite, et cette enfant me disait: " M a m è r e m ' a
« encore serrée les poignets „. Elle m ' a dit souvent que sa mère l'avait
« souffletée ». E a d e m h a b e n t Donat, Maillard et Marlet.
His accedit confessio matris Margaritae, q u a e maximi facienda est,
cum in causis matrimonialibus confessio eorum, qui m e t u m incusserunt,
sit o m n i b u s aliis testibus praeferenda, cum d e p o n a n t de facto proprio.
Iamvero Cecilia Bonnet in saeculo, soror A d u l p h a in religione, infirmaría
a p u d familiam Guenard, h a e c h a b e t : « Elle (mater Margaritae) m ' a dit
« souvent, q u a n d je la soignais: " J'ai un regret mortel d'avoir forcée
« m a fille à se marier „. Elle en avait des r e m o r d s de conscience doulou« reux. Au m o m e n t d'une Mission, elle avait confié à un Missionnaire,
« le P. Dunoyer, ses peines, qui lui étaient comme un desespoir, et le
« Missionnaire avait dû l'encourager b e a u c o u p . Elle d i s a i t : " Je l'ai forcée
«à se marier cette petite . . . . Elle m'a avoué qu'elle avait t o u t fait
« p o u r contraindre sa fille à ce mariage ; m ê m e qu'elle l'avait frappée, et
« l'avait fait frapper p a r son mari.... " Je l'ai fait marier, cette enfant; elle
n
74
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
« l'a fait parce que je le lui ai fait faire: elle ne voulait p a s cet h o m m e , , ».
Et testis D o n a t : « D a n s ses lettres Mme G u e n a r d m ' a avoué plusieurs
« fois, qu'elle regrettait d'avoir contrainte sa fille à ce mariage ». T a n d e m
Dña M. L a m b e r t Detrey: « Toutes les fois qu'elle est venue me voir
« après le mariage, Mme G u e n a r d n ' a cessé de déplorer devant moi
« d'avoir contraint sa fille à épouser M. Iavelle. Elle me disait qu'elle
« e n était m a l a d e ; et en a p p r e n a n t sa mort, ma première pensée fut
« q u ' e l l e était morte de chagrin d'avoir fait le m a l h e u r de sa fille».
Ceterum haec agendi ratio Dominae G u e n a r d r e s p o n d e b a t eius
indoli et c a r a c t e r i ; h a b e b a t enim, uti deponit soror Margaritae, « un
« caractère autoritaire, d o m i n a t e u r et m ê m e orgueilleux. T o u t le m o n d e
« pliait d e v a n t elle, m ê m e m o n père. C'est ma m è r e qui gouvernait tout.
« Nous, les enfants, n o u s n'essayons m ê m e p a s résister ». « Son carac« tère, addit Marcorelle, était complexe. E x t r ê m e m e n t aimable, q u a n d
« elle le voulait; elle était généralement capricieuse, et s u r t o u t t r è s a u t o « ritaire, ne souffrant a u c u n e a u t r e autorité d a n s la maison q u e la
« sienne ». Nec aliter t e s t a t u r Donat: « Elle était sévère avec ses filles,
« et par intermittence sa sévérité allait j u s q u ' a u x éclats et à la violence,
« même à la brutalité ». Ex adverso Margarita ab o m n i b u s testibus dicitur. «rTrès souple, très obéissante, incapable de lui (matri) résister.....
« son caractère avait été a b s o l u m e n t pétri p a r sa mère ».
Cum itaque actrix resistere n o n posset m a t r i s imperio et, q u o c u m q u e
destituta foret auxilio et medio ad v o l u n t a t e m m a t r i s flectendam, ut se
a matrimonio c o n t r a h e n d o cum Iavelle liberaret, saepe de m o r t e cogitavit. Hoc asserunt Maillard, Marcorelle et soror actricis, q u a e d e p o n i t :
« Elle m'a dit souvent qu'elle aimerait m o u r i r . . . . Elle me disait, a u p r è s
« d'une voie de chemin de fer: " J'aimerais mieux me jeter sous un train,
« que de me marier „. Ce propos elle me l'a répété j o u r n e l l e m e n t » .
Haec c o n s t a n s sponsae r e p u g n a n t i a et m a t r i s coactio u s q u e ad diem
celebrationis matrimonii p e r d u r a r u n t . Ad r e m D o n a t : « Il y avait un anti« pathie naturelle, qui alla s'aggravant à m e s u r e qu'elle le connaissait
« davantage et q u ' o n la p r e s s a de l'accepter ». Et M. Marcorelle: « Ses
« dispositions à l'égard de M. Tavelle étaient aussi mauvaises que pos« sibles et j a m a i s elles n ' o n t varié.... P l u s le m o m e n t s'approchait, plus
« elle était effrayée ». Quod confirmat Maillard: « P l u s la date du mariage
« approchait, plus elle était triste, elle avait l'air d ' u n e condamnée, qui se
« consume de chagrin ». Nil proinde m i r u m si die matrimonii actrix
tristem omnino se praebuerit. I m m o , ut refert eius s o r o r : « Elle avait
« l'air d'une c o n d a m n é e à mort. Cette attitude a été très r e m a r q u é e
« par les assistants ». Hinc citata Marcorelle: « T o u t e la j o u r n é e du
S. Romina Rota
75
« mariage, Marguerite fut triste. Je n'ai assisté q u ' à la messe .*> Et paulo
ante interrogata a i u d i c e : «Croyez-vous que Mlle Guenard a d o n n é à
« l'Eglise un libre et plein consentement ou au contraire un consen« t e m e n t forcé, sous l'empire de la crainte et des m e n a c e s ? » r e p o s u i t :
« P o u r sûr Marguerite a d o n n é un c o n s e n t e m e n t forcé sous l'empire de
« la crainte et des menaces ».
Initis nuptiis, cessavit quidem coactio, sed perseveravit aversio Margaritae in virum. Constat enim ipsam post v o l u p t u a r i u m n u p t i a r u m iter
interrogatam fuisse a propria institutrice: « E t e s - v o u s contente? Avez« vous bien de plaisir? ». Cui Margarita: « Du plaisir? Oh combien sou« vent j ' a i d i t : " Si le train pouvait m'écraser! „ ». Scimus etiam a D o m i n a
Marlet Margaritam n u n q u a m I. lavelle m a r i t u m appellasse: « J a m a i s je
« ne lui ai e n t e n d u d i r e : " m o n mari „, mais seulement " lui „ ». Ulterius
in Margarita, etiam post initas nuptias, propositum perseveravit filios
n o n suscipiendi a I. lavelle, prouti refert mox citata testis Marlet: « Je
« reçus, a v a n t et après le mariage, cette confidence: qu'elle n ' a u r a i t j a m a i s
« cl'enfants de son mari, parce qu'elle les exécrerait comme lui ». E a d e m
habet monialis Bonnet, infirmaría, hoc factum n a r r a n s : « Environ un
« an après le mariage, la Supérieure de ma c o m m u n a u t é , é t a n t ' à l'étude de
« M. lavelle, lui d e m a n d a s'il n'avait p a s d'enfants. Il repondit: " EÌle n'en
« veut p a s . Priez p o u r n o u s parce qu'elle ne m'aime p a s „ ». T a n d e m , cum
Margarita in m o r b u m incidisset, qui p e r d u r a v i t per integros octo menses,
monialis infirmaría, eius soror Maria Egraz et M. Marcorelle causam
morbi tribuere « au chagrin qu'elle ressentait de ce m a r age », praesertim quia Margarita nec a longe' s u s p i c a b a t u r matrimonii sui nullitatem;
ait enim. « Je pensais bien n é a n m o i n s q u e j e faisais un mariage indis« soluble. Je croyais que c'était fini, q u e je serais m a l h e u r e u s e t o u t e ma
« vie ». Ex q u i b u s verbis explicatur q u o q u e cur citius matrimonium n o n
fuerit a b r u p t u m , et cur p o t i u s ex sponsi, q u a m ex sponsae voluntate,
hoc acciderit.
Omnia igitur adiuncta in caso, sive antecedentia, sive concomitantia,
sive subsequentia matrimonii celebrationem in t u t o p o n u n t m a t r i m o n i u m
initum a Margarita Guenard cum iosepho lavelle fuisse celebratum sub
m e t u gravi saltem reverentiali.
Quibus omnibus in iure et in facto perpensis, Nos infrascripti Auditores de t u r n o pro Tribunali sedentes et solum Deum p r a e oculis h a b e n t e s ,
Christi n o m i n e invocato, decernimus, declaramus et s e n t e n t i a m u s : Constare de matrimonii nullitate in casu, seu ad p r o p o s i t u m d u b i u m ' r e s p o n demus:
Affirmative.
76
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
Quare m a n d a m u s Ordinariis locorum et ministris Tribunalium ad
q u o s spectat, ut exsecutioni d e m a n d e n t h a n c n o s t r a m definitivam sententiam et a d v e r s u s reluctantes p r o c e d a n t ad n o r m a m sacrorum c a n o n u m
et praesertim cap. 3 sess. XXV, De reform., Concilii Trid., iis adhibitis
exsecutivis et coercitivis mediis, q u a e magis efficacia et o p p o r t u n a pro
r e r u m adiunctis exstitura sint.
t
R o m a e , in sede Tribunalis S. R. Rotae, die 2 aprilis 1917.
Guilelmus Sebastianeiii, Decanus, Ponens.
R a p h a e l Chimenti.
Maximus Massimi.
Ex Cancellaria, 14 aprilis 1917.
Sac. T. Tani, Notarius.
i
Pontificia Commissio ad Codicis canones authentice interpretandos
77
PONTIFICIA COMMISSIO
AB CODICIS CANONES AUTHENTICE INTERPRETANDOS
DE
DUBIORUM
SOLUTIONE.
Commissio a S u m m o Pontifice instituta ad Codicis canones a u t h e n tice interpretandos, in plenario coetu die 9 dec. 1917 habito, statuit
r e s p o n d e n d u m esse t a n t u m dubiis propositis ab Ordinariis, a Superioribus maioribus. Ordinum et Congregationum religiosarum, etc., n o n
vero iis q u a e p r o p o n a n t u r a privatis personis, nisi mediante proprio
Ordinario.
R o m a e , 9 decembris 1917.
P.
CARD.
GASPARRI,
Praeses.
Aloisius
Sincero,
Secretarius.
78
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
DIARIUM ROMANAE CURIAE
S. CONGREGAZIONE DEI RITI
Martedì 15 gennaio 1918, nel Palazzo Apostolico Vaticano, si è tenuta
la Congregazione Ordinaria, nella quale al giudizio degli Emi e Rmi Signori
Cardinali componenti la medesima, sono state sottoposte le seguenti materie:
1. Introduzione della Causa di beatificazione e canonizzazione della
Serva di Dio Anna Maria Lapini, Fondatrice dell' Istituto delle Povere Figlie
dalle Sacre Stimmate.
2." Conferma del culto da tempo immemorabile prestato al Servo di Dio
Nonio Alvarez Pereira, Laico Professo dell' Ordine dei Carmelitani Calzati.
3. Approvazione e concessione della Messa e dell'Officio proprio in
onore della Beata Anna da S. Bartolomeo, religiosa professa dell'Ordine dei
Carmelitani Scalzi.
4. Intorno alla revisione degli scritti della Serva di Dio Maria Assunta
Pallotta, religiosa professa dell'Istituto delle Suore Francescane Missionarie
di Maria.
5. E alla revisione degli scritti del Servo di Dio Domenico Spatafora,
Sacerdote professo dell'Ordine dei Predicatori.
SEGRETERIA DI STATO
NOMINE
Con Biglietti della Segreteria di Stato il Santo Padre si è degnato di
nominare :
11 gennaio 1918. L'Emo signor cardinale Antonio Vico, Protettore dell'Istituto delle Ancelle dell'Immacolato Cuore di Maria,
di Lérida.
»
»
» I Rmi PP. Alberto Grammatico, dei Carmelitani dell'Antica
Osservanza, e Francesco Laner, dei Frati Minori
Conventuali, Consultori della S. Congregazione
dei Sacramenti,
24
»
»
Rmi PP. Stefano Ignudi, dei Frati Minori Conventuali, e
Antonio Delpuch, dei Missionari d'Africa, Con*
sultori della S. Congregazione dei Seminari e
delle Università degli Studi.
Diarium Romanae
Curiae
79
25 gennaio 1918. Il Rmo P. Tommaso Rodríguez, Priore Generale dei Romitani di Sant'Agostino, Consultore delia S. Congregazione Concistoriale.
26
»
»
Mons. Garlo Pietropaoli, arcivescovo tit. di Galcide, Consultore delia S. Congregazione dei Sacramenti e
delia S. Congregazione degli affari ecclesiastici
straordinari.
Con Biglietto della Segreteria di Stato il Santo Padre si è degnato di promuovere:
5 gennaio 1918. Mons. Clemente Micara, da Uditore di Nunziatura di seconda classe a Uditore di prima classe.
Con Brevi Apostolici il Santo Padre si è degnato di nominare:
Assistenti al Soglio Pontificio :
20 dicembre 1917. Mons. Riccardo Lacy, Vescovo di Middlesborough/
17 gennaio 1918. Mons. Claudio Bardel, Vescovo di Séez.
Protonotari apostolici ad instar participantium :
21 dicembre 1917. Mons. Crescente Errazuriz, dell'archidiocesi di Santiago del
Cile.
22 gennaio 1918. Mons. Francesco Negroni, della diocesi di Acqui.
»
»
»
Mons. Angelo Luigi Lepeltier, dell'archidiocesi di Rouen.
Prelati Domestici di S. S.:
13
agosto
1917. Mons. Carloto Fernandes da Silva Tavora, dell'archidiocesi
di Marianna.
8 gennaio 1918. Mons. Alessandro Tonnarelli, della diocesi di Matelica.
17
»
»
Mons. Emilio Périer, dell'archidiocesi di Rouen.
»
»
»
Mons. Ernesto Prudent, della medesima archidiocesi.
19
»
»
Mons. Zeffirino Lahaye, della diocesi di Nicolet.
ONORIFICENZE
»
Con Brevi apostolici il Santo Padre si è degnato di conferire le seguenti
onorificenze :
La Commenda dell'Ordine di S. Gregorio Magno, classe civile:
30 dicembre 1917. Al sig. Eugenio Cisterna, della diocesi di Albano.
3 gennaio 1918. Al sig. Edoardo Cash, della diocesi di Leeds.
17
»
»
Al sig. Paolo Gilles Guillard, dell'archidiocesi di Rouen.
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
80
II Cavalierato dell'Ordine di S. Gregorio Magno, classe civile:
19 dicembre 1.91.7. Al sig. dott. Carlo Decristoforis, della diocesi di Casale.
30
»
»
Al sig. Rodolfo Klein, dell'archidiocesi di Vienna.
4 gennaio 1918. Al sig. Vittore Lespine, dell'archidiocesi di Tolosa.
17
»
»
Al sig. Edmondo Giorgio Morin, dell'archidiocesi di Rouen.
»
»
»
Al ßig. Ludovico Delamare, della medesima archidiocesi.
»
»
»
Al sig. Antimo Donnay, della medesima archidiocesi.
»
»
»
Al sig. Carlo Pietro Desiderato Gonet, della medesima
archidiocesi.
23
»
»
Al sig. Francesco Turchi, di Roma.
La Commenda con Placca delV Ordine di S. Silvestro Papa :
15 gennaio 1918. Al sig. Giovanni Franco Monteiro, del Patriarcato di Lisbona.
U Cavalierato dell'Ordine di S. Silvestro Papa:
18 giugno
1917. Al sig. Stanislao Szwajkart, dell'archidiocesi di Chicago.
MAGGIORDOMATO DI S U A SANTITÀ
*
NOMINE
Con Biglietti di S. E. Rina Mons. Maggiordomo, il Santo Padre si è degnato
di nominare:
Camerieri Segreti soprannumerari di S. S. :
7 dicembre 1917. Mons. Balduino Migliarese, dell'archidiocesi di Benevento.
31
»
» Mons. Carlo Smith, della diocesi di Plymouth.
»
»
» Mons. Cesare Pecorari, aiutante di studio nella S. Congregazione di Propaganda Fide.
4 gennaio 1918. Mons. Federico Northcote, della diocesi di Southwark.
10
»
»
Mons. Lino de Sousa, della diocesi di Cochim (Indie Orient).
»
»
» Mons. Teodorico De Angelis, dell'archidiocesi di Benevento.
25
»
»
Mons. Emilio Alvarez Martínez, della diocesi di Osma.
Camerieri d'onore in abito paonazzo di S. S. :
4 gennaio 1918. Mons. Gregorio Rensing, della diocesi di Münster.
18
»
» Mons. Gaetano Delafontaine, della diocesi di Rouen.
25
»
»
Mons. Leone Morancé, della diocesi di Mans.
NECROLOGIO
23 gennaio 1918. Mons. Luigi Lazzareschi, arcivescovo tit. d'Iconio.
1 Martii 1918
Annus X - Vol. X
Num.
3
ACTA APOSTOLICAE SEDIS
COMMENTARIUM
OFFICIALE
ACTA BENEDICTI PP, XV
APOSTOLICAE S U B PLUMBO LITTERAE
DE
DIOECESIS
LEÍRIENSIS
RESTITUTIONE
BENEDICTUS EPISCOPUS
SERVUS SERVORUM DEI
AD
PERPETUAM
REI
MEMORIAM
Quo vehementius Apostolica Sedes doluit, cum r e r u m circumstantiae, die trigesima septembris a n n i Domini millesimi octingentesimi octogesimi primi, eam ad s u p p r i m e n d a m i n d u x e r u n t Leiriensem dioecesim,
in Lusitania, q u a m P a u l u s P a p a Tertius, die vigesima secunda maii
a n n i Domini millesimi quinquagesimi quadragesimi quinti erexerat; eo
vel m a i u s n u n c gaudet, quod t e m p o r u m adiuncta antiquam illam Cathedralem Ecclesiam in pristinum restituere sinant.
Suffragantibus igitur a n t i q u a e illius dioeceseos fidelibus, Nos, Praedecessorum N o s t r o r u m vestigiis inhaerentes, a t t e n t a q u e meditatione
cogitantes q u a n t u m hoc fidei incremento ac evangelicae veritati proficeret, laeto animo vota ipsorum accepimus.
Spiritualibus enim populorum necessitatibus, ex re et tempore, uberius consulere, semper R o m a n o r u m Pontificum fuit, divino illis collato
munere s u a d e n t e . Auditis itaque Reverendissimus Lusitaniae Ordinariis,
in primis hodierno Lisbonensi Patriarcha, dilecto filio Nostro Antonio
S. R. E. tituli Ss. Marcellini et Petri presbytero Cardinali Mendes Bello,
et hodierno Episcopo Conimbricensi, venerabili fratre Aloisio Coelho
ACTA, vol. X, n. 3. — 1-3-918.
6
82
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
da Silva, q u o r u m hoc propius interest, ex eo q u o d a n t i q u a Leiriensis
dioecesis inter ipsorum Ecclesias a fel. rec. Leone P a p a Decimo tertio,
Praedecessore Nostro, multis ex causis, divisa fuerit ; suppleto insuper,
q u a t e n u s o p u s sit, aliorum q u o r u m interest, vel s u a interesse p r a e s u mant, c o n s e n s u ; ex consulto dilectorum filiorum Nostrorum S. R. E. Cardinalium Negotiis Ecclesiasticis Extraordinariis P r a e p o s i t o r u m , m e m o ratam antiquam Leiriensem Sedem iterum constituimus.
Cui proinde restituías declaramus q u i n q u a g i n t a illas paroecias, quarum viginti quinque ad P a t r i a r c h a t u m Lisbonensem, viginti q u i n q u e ad
dioecesim Conimbricensem fel. rec. Leo Decimus tertius uniri mandavit,
q u a e q u e sub iurisdictione Patriarchae Lisbonensis et Ordinarii Conimbricensis u s q u e a d h u c m a n s e r u n t . Tales s u n t paroeciae locorum vulgo :
Alearía, Aliubarrota (Prazeres), Aliubarrota (S. Vicente), Alpedris, Alvados, Alqueidâo, Amor, Arrabal, Arrimai, Azoia, Baroza, Barreira, Batalha,
Garangueira, Carvide, Coimbrâo, Coimeias, Cortes, Erpite, Fatima, Freiscanda, luncal, Leiria, Maceira, Marinha Grande, Mazzares, Mendiga,
Milagres, Minde, Mira, Monte Real, Monte R e d a n d o , Olival, Ourem, P a taias, P o r t o de Moz (S. loâo), P o r t o de Moz (S. Pedro), Ponsos, Parceiros,
Requeira da Ponte, Reguengo do Xetal, Rio de Couros, S. Catherina da
Serra, S. Simâo, Seica, Serro Ventoso, S o u t o . de Corpalhosa, Vermoil,
Vieira, Villa Nova de Ourem. U r b e m i n s u p e r principem « Leiria » in
Sedem episcopalem iterum erigimus, cum o m n i b u s iuribus ac privilegiis
q u i b u s caeterae sedes episcopales in Lusitania gaudent.
Ecclesiam autem paroecialem B. M. V. in caelum Assumptae r u r s u s
in Cathedralem evehimus, in q u a constitui m a n d a m u s sex Canonicorum
Capitulum, cui duo Dignitates erunt videlicet: Decanatus et C a n t o r a t u s .
Quod si in p r a e s e n s fieri nequeat, loco Canonicorum, dioecesani Consultores, ad t r a m i t e m c a n o n u m 423 et s e q u e n t i u m novi Codicis Iuris
Canonici, eligi iubemus. Eiusdem dilecti filii Nostri Antonii Cardinalis
Mendes Bello erit iudicare an in praesentibus t e m p o r u m ac r e r u m circumstantiis magis o p p o r t u n u m sit ad m e m o r a t i Cathedralis Capituli
constitutionem statim de venire, aut ad ea q u a e citati canones decernunt.
Volumus praeterea ut, ubi p r i m u m vires suppetant, dioecesanum
Seminarium erigatur; interea a u t e m iis, qui sacerdotium appetunt,
meliori quo fieri poterit modo, consulat Ordinarius, eos scilicet mittendo ad alia optimae n o t a e Seminaria. Mensa vero Episcopalis constituetur e q u i n q u e millium circiter libellarum s u m m a , q u a m illi Parochi
ultro o b t u l e r u n t ; e reditibus Sedis Apostolicae I n d u l t o r u m , q u a e - a n t i q u a m Cruciatae Bullam s u b s t i t u u n t ; e Curiae Episcopalis emolumentis
Acta Benedicti PP. XV
83
necnon e piorum fidelium oblationibus. H a n c dioecesim, iterum constit u t a m , Suffraganeam declaramus P a t r i a r c h a t u s Lisbonensis et, u s q u e
d u m de Episcopo proprio nova Sedes provideri n o n valeat, eiusdem
Administratorem Apostolicum eligimus et constituimus dilectum filium
Antonium Cardinalem Mendes Bello, P a t r i a r c h a m Lisbonensem. Quae
autem hisce Litteris, Apostolica auctoritate, a Nobis decreta sunt, nulli
hominum, ullo u n q u a m tempore, infringere, a u t iis repugnare, vel quomodolibet contraire liceat. Si quis, quod Deus avertat, hoc a t t e n t a r e
praesumpserit, sciat obnoxium se e v a s u r u m esse poenis a sacris canon i b u s contra obsistentes exercitio ecclesiasticae iurisdictionis statutis.
Ad haec omnia executioni m a n d a n d a d e p u t a m u s ac decernimus eumdem Cardinalem P a t r i a r c h a m , necessarias proinde et o p p o r t u n a s ei tribuentes facultates, etiam subdelegandi, ad effectum de quo agitur, alium
virum in ecclesiastica dignitate constitutum, ac definitive sententiam
dicendi de quavis occurrente difficultate vel oppositione in executionis
actu quomodolibet o r i t u r a ; imposito eidem onere ad Sacram Congregationem Consistorialem ipsius executionis peractae authentice e x a r a t u m
exemplar, intra tres menses, mittendi, ut in eiusdem Sacrae Congregationis archivio asservetur.
Decernimus denique h a s praesentes Litteras valituras contrariis
quibuslibet, etiam peculiari et expressa mentione dignis, minime obstantibus.
Datum R o m a e apud S. P e t r u m , a n n o Domini millesimo nongentesimo decimo octavo, die decima septima mensis ianuarii, Pontificatus
Nostri q u a r t o .
Iulius Campori, Protonotarius Apostolicus.
R a p h a e l Virili, Protonotarius Apostolicus.
Loco ffc Plumbi.
Meg. in Cane. Ap., vol. XVI, n. 17.
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
84
LITTERAE APOSTOLICAE
CAPITULO
EARA
ET
CLERO
SABINA
»
SANCTI
DANTUR
BLASII
NOVAE
ET*
SANCTI
AEGflDII
IN
OPPIDO
«
PALOM-
LEGES.
BENEDICTUS P P . XV
Ad perpetuam rei memoriam. — Litteris Apostolicis Ad Supremum
Ecclesiae, cal. aprii, an. M D C C C L I I I datis, s. m. decessor Noster P i u s IX
aedem sacram archipresbyteralem S. Blasii in oppido vulgo Palombara
Sabina, è dioecesi Sabinensi, in Conlegiatam erexit, decrevitque quot
ac q u i b u s ea canonicis constaret, quo titulo ex iis u n u s ceteris digni- <
tate antecederei, q u a e b o n a et onera essent ordini canonicorum adiudicanda, quibus denique legibus t u m r e d i t u u m divisio, t u m choralis
servitii s a c r o r u m q u e perfunctio regeretur. Haec eadem relata sunt in
Constitutionibus Conlegiatae, cuius erectio cal. septembribus an. M D C G G L I V
perfecta t a n d e m a l i q u a n d o est. Verum, q u a e t u n c recte ac sapienter
decreta erant, procedente tempore mutatisque. r e r u m condicionibus, visa
sunt iam n o n posse ad effectum deduci, cum, lege de proscribendis
bonis ecclesiasticis periata, b o n a q u o q u e Conlegiatae S. Blasii publicata
essent, integris fere unice redituum partibus, quae tum ad duos canonicos curiones S. Blasii et S. Aegidii, t u m ad duos canonicos eorum
coadiutores pertinerent. Quare, superioribus annis, qui reliqui sunt quattuor canonici h a u d semel eftlagitarunt ut, cum sibi, deminutis redituum
copia et canonicorum n u m e r o , o n e r a legatorum et choralia m u n i a implere ad t a b u l a r u m p r a e s c r i p t a iam nullo pacto liceret, Constitutiones,
an. M D C C C L I V digestae, n o v a r e n t u r et chori servitium imminueretur. Cum
vero iidem canonici, iussu venerabilis fratris Nostri Caietani S. R. E.
Card. De Lai, Episcopi Sabinensis, a d u m b r a t i o n e m q u a m d a m seu schema
n o v a r u m legum confecerint, et h o d i e r n u s ordinis canonicorum praepositus Laurentius De Angelis, qui simul curionem S. Aegidii in procuratione a n i m a r u m adiuvat, voce et scripto professus sit, esse se libenter
Ordinarii optatis obsecuturum, re diligenter perpensa, auditis VV. F F . NN.
S. R. E. Cardinalibus Sacrae Concilii Congregationi praepositis atque
eodem Cardinali Episcopo Sabinensi, haec decernimus q u a e s e q u u n t u r :
I. Capitulum Conlegiatae Ecclesiae S. Blasii in oppido Palombara Sabina
constet interim q u a t t u o r canonicis, idest d u o b u s loci curionibus et duob u s coadiutoribus qui suo quisque curioni a d s u n t : p r i m a vero ordinis
Acta Benedicti PP. XV
85
dignitas, archipresbyteri n o m i n e , esto p o s t h a c p a r o c h u s pro tempore
Ecclesiae S. Blasii. Praepositi dignitas t u m esse desinet, cum hodiernus
P r a e p o s i t u s se officio et beneficio abdicaverit. II. Canonicorum n u m e r o
ita imminuto, q u a m veteres Constitutiones primae Ordinis dignitati fecer a n t potestatem, in conventibus capitularibus, bina ferendi suffragia, si
q u a n d o , in aliqua re dirimenda, par u t r i m q u e stetisset suffragiorum
n u m e r u s , ea in posterum uti ne liceat; suffragiis vero u t r i m q u e p a r i b u s ,
res ad Ordinarium diiudicanda deferatur. III. Reditus et onera iam n u n c
ne administrentur communiter; sed, dimidia eorum parte unicuique e
d u o b u s parochis attributa, volumus u t r u m q u e portionem suam ad iuris
canonici praescripta administrare, oneribus sibi condictis satisfacere, et
suo q u e m q u e coadiutori sexcentas a n n u a s libellas impertire, ea t a m e n
lege ut, qui in praesens coadiutorum m u n e r e funguntur, iis constet
durante vita et munere a n n u a illa pecuniae vis q u a m u s q u e a d h u c percipere consueverant, videlicet, ut pressius l o q u a m u r , ea quae, rationibus
initis, media erit inter pecunias quotannis perceptas superiore quinquennio. IV. Uterque curionum s u m p t u suo in Ecclesia propria cultui divino
prospiciat, e a n d e m q u e cum oratoriis, q u a e , i n t r a suae cuiusque paroeciae fines sita, antehac in Capituli dicione erant, sustentet ac conservet.
Quapropter m a n d a m u s , in conventibus ab Ordine canonicorum proxime
habendis, impensae ad id necessariae definiantur, et res Ordinario adprob a n d a subiiciatur. Quibus in coetibus ratio quoque ducatur i m p e n s a r u m ,
quae ad functiones sacras capitulares in Aede S. Blasii c o m m u n i t e r
peragendas necessariae sint, eaeque inscribantur de r e d i t u u m s u m m a
detrahendae, q u a m inter duos curiones dividi iussimus. V. Quae incerta
stolae n u n c u p a n t u r , ea d u o b u s curionibus in sua cuiusque paroecia
cedant; sic t a m e n cum coadiutoribus participentur, q u e m a d m o d u m ,
proposita a curionibus ipsis Ordinario formula, hic faciendum censuerit.
VI. Legato Aegidiano, libellarum d u c e n t a r u m d u o d e q u i n q u a g i n t a et
obolorum quinquaginta, uti antehac, Praepositus Laurentius De Angelis
durante munere fruatur: postea, eiusmodi legatum Archipresbytero cedat.
VII. Duo coadiutores in procuratione a n i m a r u m iam n u n c parocho quisque suo ita aderunt, ut Codex iuris canonici vicariis cooperatoribus
praecipit. VIII. Servitium chori ita m o d e r a m u r ac t e m p e r a m u s ut canonici posthac interesse t a n t u m m o d o debeant Missae cum cantu seu conventuali diebus festis de praecepto aliisque per a n n u m sollemnioribus,
Vesperis in iisdem sollemnioribus festis, et functionibus sacris Maioris
H e b d o m a d a e . Puncta, quae vocant, pro absentibus, ad n o r m a s iuris
communis exigantur. IX. Quod ad sacras attinet functiones, ex recepto
usu ab archipresbytero in Ecclesia S. Aegidii et ab alio parocho "in
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
86
Ecclesia S. Blasii peragendas, nihil i m m u t e t u r ; receptus item u s u s interim servetur, quod spectat ad ordinem s a c r a r u m functionum inter easdem Ecclesias a t q u e ad taxationem incertorum, uti vocant: sed u t e r q u e
p a r o c h u s , intra tres menses, schema redigat, quo res facilius a p t i u s q u e
ordinentur, ab Ordinario a d p r o b a n d u m . X. Onera Missarum ex legatis,
sic, ob t e m p o r u m r e r u m q u e condicionem, c o n t r a h i m u s atque imminui m u s , ut u n u s q u i s q u e e canonicis u n a m singulis m e n s i b u s Missam applicet, firma t a m e n pro u t r o q u e parocho obligatione applicandi Missam
p r o populo. XI. Si q u a vero, in iis exsequendis, q u a e Litteris hisce
Nostris praescripsimus, difficultas inciderit, -venerabili fratri Nostro
Caietano S. R. E. Cardinali De Lai, Episcopo Sabinensi, potestatem
facimus ea s t a t u e n d i q u a e magis in Domino profutura iudicaverit. H a e c
a u t e m omnia decernimus, derogantes Litteris Apostolicis Ad Supremum
Ecclesiae Pii P p . IX, q u a s m e m o r a v i m u s , et supplentes, q u a t e n u s opus
sit, eorum, q u o r u m intersit, vel qui s u a interesse praesumpserint, consensum, contrariis n o n obstantibus quibuslibet, speciali etiam mentione
a u t derogatione dignis.
Datum R o m a e a p u d sanctum P e t r u m , s u b a n n u l o Piscatoris, die
u t mensis februarii a n n o M C M X V I I I , Pontificatus Nostri quarto.
P.
CARD.
GASPARRI,
a Secretis Status.
EPISTOLAE
I
AD
GOTIFREDUM
DE
QUINQUAGESIMO
GRANDMAISON,
EXEUNTE
ANNO
PRAESIDEM
A
CONDITA
SOCIETATIS
EADEM
BIBLIOGRAPHICAE,
SOCIETATE.
Dilecte fili, salutem et apostolicam benedictionem. — Litteris, quibus,
ut consuesti, per sollemnia Christi nascentis, o m n e m Nobis faustitatem
a d p r e c a t u s es, etiam certiores Nos fecisti de exeunte iam prope a n n o
quinquagesimo, ex quo Societatis, q u a m moderaris, initia s u n t posita.
Gratum id sane Nobis: sed multo illud g r a t i u s te t u o s q u e sodales velle
h a n c memoriam habere faustam et celebrare cum agendis Deo gratiis,
t u m e t i a m ' renovandis alacritatis propositis. Nos habetis, dilecti fitti,
in illis comites, ad haec hortatores. Comites vobis in persolvendis Deo
gratiis Nos esse iubent eae ipsae utilitates, q u a e sollertia vestra partae
s u n t Ecclesiae et civitati. Novimus enim q u o proposito sancto Societas
v e s t r a exorta sit, q u a n t a illud retinuerit fide, quam diligenter, b o n u m
87
Acta Benedicti PP. XV
semen scriptis editis seminando, illi a d l a b o r a n t . Haec quidem eiusmodi sunt, ut cúrrenles incitari h a u d sinant. Non deest t a m e n n o t a tionibus locus. Quae enimvero v e r t u n t u r tempora, quae belli flamma
iam diu E u r o p a m fere o m n e m adurit, in t a m i m m e n s a m h o m i n u m multitudinem prope infinitam calamitatum molem congesserunt. His n o n
h u m a n a r u m providentia legum, n o n p r u d e n t u m consiliis mederi satis
poterit. Opera a d v o c a n d a in primis erit Ecclesiae, q u a e una, ut scitis,
potest a n i m o s sanare, ad obliviscendum ad ignoscendum adducere, fraterna caritate coniungere. Intelligitis quo Nostra spectet oratio. Quae
enim mala p a r t a hoc bello sunt, ea non a g r o r u m depopulationibus, n o n
u r b i u m florentissimarum eversionibus, n o n - ut cetera h u i u s generis
p r a e t e r e a m u s - civibus innumeris vel ferro sublatis, vel vulnere affectis
continentur. Alia praeterea s u n t et in alio genere gravissima. In his,
erepta m u l t o r u m ex animis caritas m u t u a , et pene in iis deletum n o v u m
illud Evangelii praeceptum, quo i u b e m u r vel -inimicos diligere. Usque
eo hac in re progressum est, ut patriae caritatem metiri quidam velint
odio illorum, quibuscum bello contenditur Î In tanto a r m o r u m aestu, in
t a m acri a n i m o r u m contentione proclive erat refrigescere caritatem multorum. Sed quae potiundi, d o m i n a n d i cupiditates bellum pepererunt,
eaedem et belli ipsius acerbitas ac d i u t u r n i t a s effecere, ut i a m simultatibus, odiis, ulciscendi desideriis nec finis sit, nec m o d u s ullus. Dolenda
haec profecto bonis o m n i b u s sunt, et iis praesertim qui, ut vos, scribendo d a n t operam, adnitendum pro viribus, ut concilientur animi, ut
q u a e possint ad iram provocare oblivione deleantur, u n o verbo, ut depositis armis d e p o n a n t u r et odia. Quam ob rem, q u a e proposita vos velle
r e n o v a r e scribitis, h u c intendite: nulla alia in re religioni ac civitati
vestra utilius probaveritis studia, q u a m si docendo, suadendo, h o r t a n d o
effeceritis, ut futurae pacis beneficia largius percipiant homines cor u n u m
effecti et a n i m a u n a .
Sed haec vix innuisse sufficiat, Neque enim Nos latet sic vos scribendo vuigandoque religionis ac civitatis spoetasse semper rationes, ut
eas studiose et accomodate ad tempora curaveritis.
De delatis d e m u m officiis gratias vobis, dilecti filii, agimus ex
animo : u t q u e vobis l a b o r a n t i b u s Is adsit benignus, qui semen d a t seminanti et b o n a r u m frugum auget incrementa, apostolicam benedictionem,
Nostrae pignus benevolentiae, p e r a m a n t e r in Domino impertimus.
D a t u m R o m a e , a p u d S. P e t r u m , die x v u i ianuarii
ficatus Nostri a n n o q u a r t o .
B E N E D I C T U S P P . XV
MCMXVIII,
Ponti-
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
88
n
AD
R. P. D.
XXV
IOSEPHUM
EPISCOPATUS
MORA
Y
DEL
COMPLENTEM
RIO,
ARCHIEPISCOPUM
ANNOS,
GRATULATIONE
MEXICANUM,
ET
LAUDE
QUEM
PROSE-
QUITUR.
Venerabilis frater, salutem et apostolicam benedictionem. — Facere
n o n p o s s u m u s quin a p p r o p i n q u a n t e m episcopatus tui natalem q u i n t u m
et vicesimum magno opere gratulemur, cum declarandae eius q u a s u m u s
erga te singularis benevolentiae praeclara Nobis a t q u e optatissima offert u r occasio. Quod quidem paterni animi officium sane q u a m vellemus
te in ipsa honoris tui sede constitutum inveniret; ibi enim certe clerus
p o p u l u s q u e t u u s o m n i b u s te amoris significationibus prosequerentur.
Ac m e r i t o : n a m o m n e s boni pastoris partes ex q u o Mexicanam dioecesim moderaris, ut antea Tehuantepecensem et Tulancingensem, optime
semper implevisti; maximeque in difficillimis temporibus spectata est
prudentia tua, par s u m m a e constantiae in l a b o r a n d o pro Ecclesia cum
ipsius boni publici emolumento. Itaque vix est cur te, adeo virtute praestantem, in isto dolore pluribus confirmemus; h a b e s enim, q u a e te
recreet recte factorum conscientiam; habes, quod maius est, exspectationem praemii caelestis. Cum vero istas acerbitates t a m fortiter feras,
ut a u d i m u s , benignitatem potius laudare auxiliantis Dei debemus, q u a m
t u a m aegritudinem consolari. Eia igitur, venerabilis frater, et g a u d e n s
faustum age diem votis comitantibus Nostris et b o n o r u m o m n i u m ,
q u i b u s ista ipsa exsilii tam gravis poena, q u a m innocentissimus paten s , multo te efficit cariorem. Nos a u t e m Iesum D o m i n u m enixe precamur, ut te, q u a m p r i m u m t u a e restitutum Ecclesiae, diu conservet a t q u e
suae gratiae m u n e r i b u s cumulet. Q u o r u m auspicem et praecipuae caritatis Nostrae testem, tibi, venerabilis frater, t u o q u e clero ac populo apostolicam benedictionem amantissime in Domino impertimus.
D a t u m R o m a e a p u d S. P e t r u m , die xxvii mensis ianuarii
Pontificatus Nostri anno q u a r t o .
B E N E D I C T U S P P . XV
MCMXVIII,
Acta Benedicti PP. XV
HI
AD
IOANNEM
DE
MARIAM
BONIS
CARD.
OMINIBUS
AC
FARLEY,
DE
ARCHIEPISCOPUM
PETRIANA
STIPE
NEO-EBORACENSIUM,
GRATIAS
AGENS.
Dilecte fili Noster, salutem et apostolicam benedictionem. — Grato
te animo m u l t u m , ut par est, a m a m u s et de bonis ominibus, et de petriana
stipe, et" de studio quod Nobis in ea corroganda probasti. Rem tenes cum
iudicas ad ceteras sollicitudinum causas eam q u o q u e , ex hoc bello,
accessisse quod facta Nobis est cum dandi opitulandi necessitas maior,
t u m minor accipiendi petendique facultas. Quae quidem q u a m q u a m verissima sunt, est t a m e n cur laetemur et gratias Deo agamus, qui, vel in
hisce r e r u m angustiis, satis Ecclesiae suae providet sive movendo episcopos ut studiosius a p u d fideles Apostolicae Sedis agant caussam, sive
excitando religiosas familias et viros e clero saeculari ufe, n u n c maxime,
sua largitate sint ceteris n o n solum exemplo, sed etiam incitamento.
Grati benevolentisque animi Nostri testis apostolica sit benedictio,
quam, p a r e m reddentes officiorum vicem, tibi, dilecte filiJNoster, omnique tuo clero ac populo p e r a m a n t e r in Domino impertimus.
Datum Romae, a p u d S. P e t r u m , die xxxi ianuarii
ficatus Nostri anno q u a r t o .
MCMXVIII,
Ponti-
B E N E D I C T U S P P . XV
IV
AD
EPISCOPOS
AUSTRIACAE
EPISTOLAM,
DITIONIS, QUI
OBSERVANTIAE
E
OFFICIIQUE
COETU
VINDOBONENSI
PLENAM,
Dilecti filii Nostri et venerabiles fratres,
COMMUNEM
MISERANT.
salutem et apostolicam bene-
dictionem. — Conspirantibus adversus Christi Vicarium factionibus imp r o b o r u m , iisque cuilibet eius vel saluberrimo consilio obsistentibus,
quid Nos magis recreare potest q u a m si boni s t u d e a n t eo arctius huic
Apostolicae Sedi adhaerescere, Nostrisque praescriptionibus eo religios a s o b t e m p e r a r e ? Eiusmodi Nos oblectatio tenuit n u p e r in iis litteris,
quas ad Nos e coetu Vindobonensi dederatis: in q u i b u s quidem vestrum
90 .
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
et fidei a r d o r e m et voluntatis obsequium complexi s u m u s ; m a x i m e q u e
p r o p o s i t u m ad christianam r e r u m i n s t a u r a t i o n e m , Nobis p r a e e u n t i b u s ,
i m p e n s e elaborandi. H u c vero cum recta spectet et s a c r o r u m c a n o n u m
Codex proxime p r o m u l g a t u s , et Nostra de divini verbi praedicatione
Epistola, u t r u m q u e vobis, ut sancte servetur, curae esse g a u d e m u s :
a t q u e etiam, q u o d proprie attinet^ ad p r a e d i c a n d u m , vos Nostra p r a e scripta antevenisse, g r a t u l a m u r . - De h a c a u t e m calamitate belli Nostram
agendi rationem a d m o d u m vobis probari, p e r o p p o r t u n o Nobis solatio
e s t : et sane erat c o n s e n t a n e u m cum apostolico m u n e r i t u m caritati
Nostrae ut, n o n solum t a n t o s dolores levare pro viribus niteremur, sed
etiam h u i u s filiorum internecionis omni ope s u a d e r e et m a t u r a r e finem.
At vero, si ista in vobis grati animi professio delectat, q u a n t a Nos ex
adverso m o r d e t m a l e v o l e n z a ! Nostis usque eo q u o s d a m provectos esse,
ut, Nostra pacis h o r t a t i o n e reiecta, m a i o r u m , q u a e s u n t secuta, in illud
paterni amoris d o c u m e n t u m culpam conferrent. Sed enim Nos in h a c
causa, ut in ceteris, q u a e muneris Nostri sunt, religione officii, n o n
h o m i n u m comprobatione d u c i m u r : o m n i q u e spe in Iesu Christo posita
qui n u n q u a m suae est defuturus Ecclesiae, nihil est cur his difficultatibus m o v e a m u r . Itaque, dum bellum insidet, perseveremus - id quod
relinquitur - t a n t a e moli a e r u m n a r u m et l u c t u u m aliquam, vario christianae caritatis munere, afferre levationem; a t q u e interea vobiscum et
cum bonis o m n i b u s comprecando contendere, ut pacem, iustitiae comitem, e caelo, u n d e e x p e c t a n d a demum est, a l i q u a n d o devocemus. Cuius
auspicem ac praecipuae benevolentiae Nostrae testem, apostolicam benedictionem vobis, dilecti filii Nostri et venerabiles fratres, vestroque clero
a c populo a m a n t i s s i m e i m p e r t i m u s .
Datum R o m a e a p u d S. P e t r u m , die u mensis februarii
Pontificatus Nostri a n n o q u a r t o .
BENEDICTUS P P . XV
MCMXVIII,
91
Acta Benedicti PP. XV
V
AD
R.
D.
IOANNEM
DÜNN,
NEO-EBORACENSEM
«
CUIUS
OPERE
DILIGENTIAM
IN
PROPAGATIONIS
MODERANDO
FIDEI
»
PER
DIOECESIM
DILAUDAT.
Dilecte fili, salutem et apostolicam benedictionem. — Benignitas
Dei o p p o r t u n a m afferentis opem Ecclesiae suae, vel ex eo perspicua
est q u o d a p u d vos evenit in Opere propagationis Fidei sustentando.
E t e n i m cum Europa catholica, ob d i u t u r n u m bellum, n o n ita largiter,
ut consueverat, sacras missiones ad b a r b a r o s tueri possit, mirari licet
q u o m o d o , - q u a n t u m deest, suppleat Americae liberalitas. Haec autem
cum in ceteris civitatibus, t u m m a x i m e elucet in Neo-Eboracensi ; q u a e
quidem inter omnes orbis catholici dioeceses in hoc beneficentiae genere
principem iam obtinet locum. Grates igitur persolvimus Deo, cuius certe
impulsu afflatuque omne istud effectum est salutaris operis increment u m . Te vero, dilecte fili, studiosissimum rei moderatorem, et o m n e s
qui operam tibi navant, d i l a u d a m u s ; in q u i b u s u t r i u s q u e commentarii
The good work et The catholic news scriptores p r a e s t a r e intelligimus.
Sed enim praecipua q u a e d a m t r i b u e n d a laus est diligentissimo isti Cardinali Archiepiscopo, qui profecto o m n i u m q u a e c u m q u e in amplissima
Archidioecesi sancte, pie utiliterque fiunt suasor ac fautor optimus iure
h a b e t u r . Itaque vos, q u o t q u o t vel consilio vel opera vel re hoc ipsum
promovetis institutum, pergite alacres ut facitis Iesu Christi r e g n u m dilat a r e ; sempiternam enim salutem q u a e r e n t e s miserrimorum fratrum,
i m m e n s a m vobis in caelo mercedem comparabitis. Atque auspicem divin o r u m m u n e r u m benevolentiaeque Nostrae singularis testem, tibi, dilecte
fili, et o m n i b u s , quos m e m o r a v i m u s , sociis et adiutoribus tuis, apostolicam benedictionem amantissime impertimus.
D a t u m R o m a e a p u d S. P e t r u m , die v mensis februarii
Pontificatus Nostri a n n o q u a r t o .
B E N E D I C T U S P P . XV
MCMXVIII,
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
92
SERMO
HABITUS
IN
DIB
URBE
XI
FEBRUARII MCMXVIII AD
PAROCHOS
ET
AD
QUADRAGESIMALIS
CONCIONATORES.
Negli anni scorsi, il saluto da Noi rivolto ai predicatori della Quaresima in R o m a fa sempre accompagnato da u n a calda esortazione a
tener presente ciò che importa l'ufficio di banditori della divina parola.
In q u e s t ' a n n o u n a tale esortazione s e m b r a superflua, perchè è di fresca
d a t a la Lettera che, intorno al grave a r g o m e n t o della sacra predicazione,
a b b i a m o indirizzato all'Episcopato cattolico, e per esso a tutti i sacri
oratori. P u ò dirsi che la sollecitudine da Noi p r i m a u s a t a verso i figli
più vicini sia stata poscia estesa a n c h e ai figliuoli lontani. Ma la partecipazione dei lontani ad un benefìcio n o n priva del beneficio stesso
i vicini. Vorreste dire che determina emulazione fra gli u n i e gli altri?
Noi preferiamo credere che p e r s u a d e i figliuoli vicini a mostrare che
essi, meglio degli altri, h a n n o compreso ed apprezzano l'importanza del
beneficio ricevuto dal comun P a d r e . In n i u n a occasione però, meglio
che nella s a n t a Quaresima, possono i predicatori di R o m a m o s t r a r e di
aver fatto tesoro delle n o r m e e dei precetti che ad essi e a tutti i sacri
oratori, sono stati r e c e n t e m e n t e ricordati, per assicurare il b u o n frutto
del loro ministero.
Neil'indirizzare pertanto il Nostro affettuoso saluto a voi, o dilettissimi figli, chiamati a predicare la s a n t a Q u a r e s i m a ai fedeli di q u e s t a
alma città, siamo così lungi dal supporre a voi necessaria l'antica Nostra
esortazione a tener presente ciò che i m p o r t a il delicato officio di banditori della divina parola, che anzi giudichiamo debba venire da voi,
riguardo al modo di b e n predicare, quel conforto che la pratica reca
alla teoria. I fedeli sparsi nel mondo volgono lo sguardo a R o m a , per
averne la legge del credere e la n o r m a dell'operare : e Roma, dall'altezza
di quest'Apostolico Seggio, n o n per merito di chi vi siede, ma per virtù
dello Spirito Santo che lo assiste, è sempre sollecita di appagare la
doppia b r a m a del popolo cristiano. Anche Noi, o dilettissimi, sulle orme
dei Pontefici che ci h a n n o preceduto sulla ' C a t t e d r a di S. Pietro, coi
rinnovati insegnamenti intorno alla sacra predicazione abbiamo mirato
ad assicurare ai fedeli la conoscenza della vera legge del credere e della
s a n t a n o r m a dell'operare. Ma, se il Nostro insegnamento dovesse restar
ristretto al solo campo della teoria, forse n o n riuscirebbe t a n t o efficace
Acta Benedicti PP. XV
93
q u a n t o il bisogno richiede: aggiungetevi d u n q u e voi la conferma della
pratica, e del Nostro insegnamento sul modo di predicare crescerà, n o n
il valore sostanziale, bensì la efficacia.
Ci s e m b r a che questo pensiero d e b b a riuscir gradito ai sacri oratori, chiamati a predicare in R o m a nella Quaresima che viene p r i m a
dopo la pubblicazione della Nostra Enciclica sulla predicazione, perchè
più che mai giustifica il loro titolo di Nostri cooperatori, più che mai
li m o s t r a veri ambasciatori del P a p a presso il popolo di R o m a . Nè vi
sgomenti, o dilettissimi, l'arduità dell' impresa, -perchè basta ricordare
chi sia il buon predicatore, o, se meglio piace, donde derivi ciò che costituisce il b u o n predicatore. E Noi a m i a m o credere che ognuno di Voi,
p o n e n d o m e n t e alle parole che siamo per dirvi, riconoscerà se stesso
nel ritratto del buon predicatore, che intendiamo ora di presentarvi.
L'eccellenza del ministero affidato ai sacri oratori dipende dalPesser
desso continuazione dell'opera di Gesù Cristo. Il divin Salvatore disse
a p e r t a m e n t e agli Apostoli e, nella loro persona, a tutti i futuri suoi min i s t r i : « Come m a n d ò me il P a d r e , a n c h ' i o m a n d o voi » (Giov., XX, 21).
Ad indicare poi in qual modo avrebbero dovuto continuare la missione
di Lui, che, come avea detto altra volta, « era venuto nel m o n d o affine
di rendere testimonianza alla verità » (ivi, XVIII, 37), Gesù Cristo soggiunse: « Predicate l'Evangelo » (Marc, XVI, 15).
Di qui si comprende agevolmente che, come avea potuto dire di sè,
nel senso più rigoroso e proprio della parola, di esser luce del mondo,
Ego sum lux mundi (Giov., V i l i ; 12), così, per sua infinita bontà, abbia
potuto dire « luce del mondo » anche coloro che, con Lui e per Lui, erano
destinati a diffonder la luce della verità in mezzo al m o n d o : Vos estis
lux mundi (Matt., V, 14). Ma chi n o n comprende altresì che il predicatore è tanto più b u o n o q u a n t o meglio continua l'opera di Gesù Cristo,
o q u a n t o più esattamente ne adempie il precetto?
Il divino Maestro ha detto ai sacri ministri : Praedicate evangelium,
e la parola di Gesù, come quella che era perfetta e non abbisognava
di essere da altri completata, significava che b u o n predicatore sarebbe
stato colui il quale avesse annunziato, in conveniente maniera, tutto e
solo l'Evangelo! Appena è d'uopo ricordare che il Vangelo abbraccia
il dogma e la morale, per d e d u r n e che il sacro oratore deve esporre ai
fedeli ciò che devono credere e ciò che devono fare per conseguir l'eterna
salvezza. Quasi c o n t e m p o r a n e a alla pubblicazione della Nostra Enciclica
sulla predicazione è s t a t a la promulgazione del nuovo Codice di Diritto
Canonico; e un canone di questo - che è il 1347 - mirabilmente com-
94
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
pendia l'officio del sacro oratore, dicendo che deve esporre al popolo
le due parti dell'Evangelo, che sono il d o m m a e la m o r a l e : In sacris
concionibus exponenda in primis sunt quae fideles credere et facere ad
salutem oportet. Si dice: quae fideles credere ... oportet, ecco indicato il
d o g m a ; si soggiunge quae fideles ... facere ad salutem oportet, ecco ricord a t a la morale.
Ma più che sulla comprensione del Vangelo, abbracciente d o m m a
e morale, giova insistere su quella interpretazione delle parole del divino
Maestro : Praedicate evangelium, per la quale a b b i a m o detto che buon predicatore è colui il quale a n n u n z i a tutto e solo il Vangelo. Un tutto dev'essere considerato non solo nelle varie sue parti, ma anche nei singoli
membri di esse; epperò, per annunziare tutto il Vangelo, deve il b u o n
predicatore esporre ai fedeli così i dommi che possono inebriarne il cuore
di letizia, come quelli che devono riempirli di salutare t i m o r e ; deve far
loro a m m i r a r e la divina Misericordia, ma li deve anche s a n t a m e n t e
intimorire col ricordo della divina Giustizia. Non meriterebbe di esser
detto buon predicatore chi, per blandire l'uditorio, non esponesse, sotto
il suo verace aspetto, od anche solo tacesse q u a n d o fosse mestieri annunziarla, la dottrina rivelata intorno alla gravità delle offese fatte a Dio,
e circa i castighi coi quali quelle offese d e b b o n o esser punite nel tempo
o nell'eternità. Egli è evidente che quell'oratore n o n annunzierebbe tutto
il Vangelo, anzi mostrerebbe di aver dimenticato che Gesù Cristo gli ha
i m p o s t o di insegnare l'osservanza di tutti i suoi precetti: Docentes eos
servare omnia quaecumque mandavi vobis (Matt., XXVIII, 20). A voi, o
dilettissimi figli, n o n dobbiamo far rilevare che, a n o n concedere il
n o m e di buon predicatore a chi non avesse esposto tutto il Vangelo,
Ci spingerebbe la supposizione che n i u n motivo di lodevole prudenza
suggerisse o giustificasse quel silenzio. Imperocché nell'esposizione della
verità cattolica n o n deve mai introdursi la falsità ; ma di u n a parte del
vero si può tollerare il silenzio, q u a n d o n o n vi sia obbligo di p a r l a r n e
per la difesa della F e d e ; anzi se ne dovrebbe esigere l'omissione q u a n d o ,
senza conseguir verun bene, si a n d a s s e incontro a verissimo male, quale
sarebbe ad esempio quello di inasprir animi già mal disposti verso la
Chiesa.
Ma n o n Ci p e r m e t t e di indugiare in questa dichiarazione la prudenza, che n o n dubitiamo sia bell'ornamento di chi è stato scelto ad
a n n u n z i a r e la divina parola in liorna n e l l ' i m m i n e n t e Quaresima. E p p e r ò
Ci affrettiamo a c h i a m a r e invece la vostra attenzione, o dilettissimi, sull'obbligo che ha il sacro oratore di annunziare, come tutto, così solo il
Vangelo. Forse certi oratori, di età n o n t r o p p o remota, aveano posto in
Acta Benedicti PP. XV
95
oblìo il dovere di esporre solo il Vangelo, più che avessero dimenticato
l'obbligo di esporlo tutto. Ma chi n o n vede che farebbe cosa altamente
ingiuriosa a Dio chi alla divina parola volesse aggiunger la parola u m a n a ,
quasi che quella avesse bisogno di esser completata e perfezionata
da questa?
Il divin Salvatore, venuto sulla tèrra per indicare all'uomo la via
da tenere per giungere all'eterna salvezza, disse necessaria e sufficiente
a tale scopo l'osservanza del Vangelo. Ora, se un predicatore t r a s p o r t a s s e
i suoi uditori in campi non indicati dal santo Vangelo, e magnificasse
t a n t o la bellezza dei nuovi orizzonti scorti da quei campi, se t a n t o
lodasse i frutti m a t u r a t i in questi, da mettere nell'animo dei suoi uditori l'opinione che forse all'eterna salvezza giovi lo spaziare in campi
distinti dai campi evangelici, diteci voi se quell'oratore non darebbe a
Gesù Cristo la patente di maestro insufficiente? Ma per ciò stesso Noi
vorremmo negare a lui quella di « b u o n predicatore », perchè tale è
solo colui che fedelmente continua la missione di Gesù Cristo e che di
Gesù Cristo più esattamente adempie i precetti.
O h ! q u a n t o importa di insistere sull'obbligo che incombe al b u o n
predicatore, di limitarsi ad a n n u n z i a r e solo il santo Vangelo ! Un ambasciatore, che al sovrano presso il quale è accreditato n o n esponesse
solo ciò di cui ha ricevuto m a n d a t o dal suo principe, meriterebbe di n o n
essere creduto in nessuna parte della s u a ambasceria, perchè n i u n o
potrebbe sapere q u a n d o il suo linguaggio fosse conforme al ricevuto
m a n d a t o e q u a n d o invece se ne discostasse. Ma i predicatori n o n sono
anch'essi ambasciatori ? Ambasciatori sono di Dio presso il popolo cristiano ; epperò al popolo cristiano devono portare solo la parola di Dio :
se altra ne portassero, meriterebbero di essere sconfessati dal Sovrano
che li ha eletti a suoi ambasciatori.
E notate, o dilettissimi, il d a n n o grave che arrecherebbero al popolo
cristiano cotesti ambasciatori di Dio, che alla divina parola aggiungessero la propria. Imperocché la via che Gesù Cristo ha tracciato ai
cristiani per giungere a salvezza è la via stretta della penitenza e della
mortificazione. In questa s t r a d a deve e n t r a r e sollecito, anzi in q u e s t a
tleve correre animoso c h i u n q u e desidera raggiungere la mèta a lui proposta. Ma n o n vi ha dubbio che riesce a disagio il c a m m i n a r e per u n a
via stretta, e sparsa di triboli e spine... A quale forte tentazione, di
a b b a n d o n a r e q u e s t a strada, è perciò esposto colui al quale u n ' a l t r a ne
è indicata più spaziosa e p i a n a ! Usciamo di metafora, o dilettissimi. Il
sacro oratore che n o n predica solo il Vangelo, addita forse ai suoi uditori u n a via più larga, e certamente meno aspra, di quella che addita
96
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
il fedele esecutore del rigoroso p r e c e t t o : Praedicata Evangelium; ma
u n a via che n o n conduce alla meta, u n a via che può anzi t e r m i n a r e in
un precipizio, deve dirsi disastrosa, e chi invita il v i a n d a n t e a mettersi
in quella strada, al viandante stesso cagiona grave d a n n o . Così è del
predicatore dimentico di dover predicare il solo Vangelo.
Se non rivolgessimo ora la n o s t r a parola ad un eletto stuolo di
sacerdoti, certamente animati dallo spirito di Gesù Cristo e b e n preparati all'eccelso ministero che s t a n n o per i n t r a p r e n d e r e , Noi v o r r e m m o
insistere anche più nel dimostrare che il b u o n predicatore deve predicare tutto e solo il Vangelo, perchè p o t r e m m o .ricordare che la b o n t à di
esso si deduce anche dal modo con cui adempie il fine della predicazione. Questo fine, come quello che è corrispondente all'opera redentrice di Gesù Cristo, si esprime bene con le parole del Profeta, che
disse la redenzione « indirizzata a togliere il peccato e a portare sulla
t e r r a la giustizia », ut finem accipiat peccatum et adducatur iustitia sempiterna (Dan., IX, 24). E or n o n sappiamo Noi che l'Evangelo, m e n t r e
n a r r a q u a n t o fece Gesù Cristo per compiere la s u a copiosa redenzione,
esprime insieme q u a n t o lo stesso divin Redentore ha insegnato doversi
fare dai suoi ministri per ottenere al popolo cristiano la più estesa
partecipazione ai frutti della s u a r e d e n z i o n e ? Ne consegue che chi n o n
predicasse tutto il Vangelo insegnerebbe, in modo implicito, potersi fare
a meno di u n a parte di ciò che Gesù Cristo disse indispensabile a
togliere il peccato e a portare sulla terra la giustizia: ne consegue che
chi non predicasse solo il Vangelo, insegnerebbe, sempre in modo implicito, n o n b a s t a r e ciò che Gesù Cristo ha detto sufficiente all'universale
applicazione dei frutti dell'opera s u a redentrice.
Ma è lungi dall'animo Nostro il s u p p o r r e che fra i quaresimalisti
di R o m a possa esservi chi n o n sia determinato ad esporre ai fedeli di
quest'alma città tutto e solo il Vangelo. Noi teniamo certo che, se oggi
o d o m a n i si presentasse ad essi qualche indiscreto investigatore del
p r o g r a m m a della i m m i n e n t e loro predicazione, risponderebbero t u t t i :
nostro p r o g r a m m a è predicare tutto e solo il Vangelo. Praedicate Evangelium. Nè dubitiamo che al termine della Q u a r e s i m a possano i fedeli
attestare che tutti i predicatori di R o m a h a n n o predicato tutto e solo
il Vangelo! O h ! quale conforto ci arreca questa fiducia! Credereste sia
il conforto che ha un p a d r e , q u a n d o ravvisa fondata la s u a s p e r a n z a
di vedere allontanati dai figli i cibi m a l s a n i ? Certamente n o n escludiamo
questo conforto, anzi vi aggiungiamo p u r quello, t a n t o analogo, del
p a d r e che vede apprestati ai figliuoli i cibi che possono favorirne meglio
lo sviluppo. Ma il n o s t r o conforto è anche maggiore. Imperocché N ai
Acta Benedicti PP. XV
97
t o r n i a m o col pensiero a ciò che a b b i a m o detto nell'esordire. Egli è ben
n a t u r a l e che a R o m a si volga lo sguardo per iscorgere come qui si
o s s e r v a n o le recenti prescrizioni della S a n t a Sede intorno al modo di
predicare. Oh! q u a n d o potrà giungere alle più estreme regioni della
t e r r a la notizia che i quaresimalisti di R o m a nel 1918 h a n n o predicato
tutto e solo il Vangelo, n o n p o t r à più esservi un sacro oratore che si
appelli ad autorevole esempio per giustificare la s u a audacia di p o r r e in
n o n cale qualche parte delF i n s e g n a m e n t o evangelico o, peggio ancora,
di sostituire e di aggiungere la parola dell'uomo a quella di Dio.
Fin da principio vi dicevamo, o dilettissimi, che non avrebbe dovuto
riuscirvi malagevole il confermare col vostro esempio il carattere proprio del buon predicatore: ora vedete che basta la rigorosa osservanza
del precetto di Gesù Cristo : Praedicate Evangelium. Animatevi d u n q u e
sempre più nel proposito di n o n allontanarvi dalla pratica osservanza di
q u e s t o precetto, e tenete per fermo che chi meglio l'osserva meglio acquista il n o m e di buon predicatore.
Ma n o n sappiamo conchiudere il discorso senza indirizzare un affett u o s o saluto anche ai parroci di R o m a . Imperocché ad essi può volgere
lo sguardo scrutatore chi voglia conoscere come in R o m a si osservino
i pontifici decreti intorno alla sacra predicazione; anzi possiamo dire
che sui parroci di R o m a si a p p u n t a di continuo quello sguardo scrutatore, che sui quaresimalisti si affìssa solo in breve periodo dell'anno.
Diamo lode a Dio, a Dio sieno rese le dovute grazie perchè l'eterna
città può vantare un collegio di parroci, che n o n ignora incombergli
l'obbligo di perfezione, t a n t o maggiore q u a n t o più vicino all'Apostolico
Seggio è nell'esercizio del sacro ministero. Noi però desideriamo di aver
sempre nuovi titoli per dire, così ai predicatori come ai parroci di
R o m a : Videant omnes opera vestra bona et glorificent Patrem vestrum.
L a o n d e copiosa ed efficacissima invochiamo sugli uni e sugli altri la
benedizione di Dio. Il divino Maestro, con le parole praedicate evangelium, tracciò un p r o g r a m m a completo e pei predicatori e pei curatori
di anime. O h ! n e s s u n altro p r o g r a m m a mostrino di voler seguire questi
Nostri figli, sia nel pulpito sia nella parrocchia, sia in privato sia in
p u b b l i c o ; e siano tutti consolati con l'abbondanza dei frutti, che il
Signore concede a quei suoi ministri i quali predicano tutto e solo il
Vangelo.
ACTA, vol. X, n. 3. — 1-3-918.
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
98
ACTA SS. CONGREGATIONUM
SACRA CONGREGATIO CONSISTORIALIS
I
NOTIFICATIO
Notum fit, praesertim Americae Ordinariis, sacerdotem Lauretum
De Loreto, e dioecesi Marsorum, in Italia, iam inde ab a n n o 1913 ex
Sanctae Sedis decreto s u s p e n s u m esse a divinis.
R o m a e , ex Secretaria Sacrae Congregationis Consistorialis, die 2 februarii 1918.
i$i G.
CARD. D E
LAI,
E p . Sabinen., Secretarius.
II
P R O V I S I O ECCLESIARUM
S. C. Consistorialis decretis S s m u s D. N. Benedictus P p . XV h a s ,
quae s e q u u n t u r , ecclesias de proprio pastore providit, scilicet:
2 februarii 1918. — Titulari archiepiscopali ecclesiae Scitopolitanae
promovit R. P. D. Americum Bevilacqua, h a c t e n u s episcopum titularem
Rhithy m n e n s e m .
— Titulari archiepiscopali ecclesiae T h a r o n e n s i R. P. D. I o a n n e m
Festa, h a c t e n u s episcopum titularem Gapitoliensem.
— Titulari episcopali ecclesiae Domitiopolitanae praefecit R. D.
Augustinum Migliore, protonotarium apostolicum, vicarium generalem
dioecesis Nolanae, quem constituit Auxiliarem R e v m i D. Agnelli R e n zullo, episcopi Nolani.
8 februarii. — Titulari episcopali ecclesiae Antipatridensi R. P.
D. Cyrillum de P a u l a Freitas, h a c t e n u s episcopum C o r u m b e n s e m .
— Cathedrali ecclesiae Novae Aureliae R. P. D. I o a n n e m Guilelmum
Shaw, h a c t e n u s episcopum S. Antonii.
— Cathedrali ecclesiae Xylopolitanae R. D. Danielem M. Gorman,
protonotarium apostolicum, rectorem collegii archiep. D u b u q u e n s i s .
S. Congregatio Rituum
99
SACRA CONGREGATIO RITUUM
i
FLORENTINA
DECRETUM
INTRODUCTIONIS
VAE
DEI
RUM
A
ANNAE
SACRIS
MARIAE
CAUSAE
LAPINI,
BEATIFICATIONIS
FUNDATRICIS
ET
CANONIZATIONIS
INSTITUTI
SER-
PAUPERUM FILIA-
STIGMATIBUS.
Praeclaris mulieribus, q u a s postremis hisce temporibus elegit Dominus, ad b o n u m , solatium et h o n o r e m Ecclesiae et societatis et ad
confusionem m u n d i eiusque sectatorum, merito accenseri potest Soror
Anna Maria Lapini, e tertio ordine S. Francisci, F u n d a t r i x Instituti
Sororum a Sacris Stigmatibus. Florentiae, die 27 maii an. 1809, ex piis
honestisque coniugibus Iosepho Fiorelli et Rosalinda Pecorai orta, in
parochiali ecclesia S. Ioseph baptizata fuit, eique inditum n o m e n Maria
Anna. P a r e n t u m cura et a m o r e filióla aetate ac pietate succrescebat,
praeclaram insimul indolem ostendens. Deo iuncta, orationi vacans, ad
sacra et ad synaxim frequens erat. In schola studiis foemineisque operibus ac praetextis r e p a r a n d i s diligenter incumbebat, ut sua q u o q u e
industria opem familiae afferret. Docilis, modesta, mitis ac m a n s u e t a ,
coaequalibus praelucebat exemplo ; et dissensiones intra et extra d o m u m
facile componebat; exinde pacificatrix n u n c u p a t a . S t a t u s religiosi amplectendi desiderio permota, sese obtulit in tyronem successive monialibus
Capuccinis, Clarissis et Garmelitanis ; sed variis de causis, praesertim
ob tenuem valetudinem et conditionem familiarem, singulis vicibus, sui
voti compos effecta n o n fuit. Pater, qui filiam suam valde diligebat et
iam dolenter ferebat vitae s t a t u m ab ea o p t a t u m , etsi meliori consilio
per se consonum, perpensis obstaculis occurrentibus, volens illam in
saeculo m a n e n t e m t u t o firmòque m u n i r e praesidio, ad h o n e s t a s n u p t i a s
ipsius a n i m u m disponere studuit, communiori a d h a e r e n s consilio P a u l i
Apostoli dicentis: « qui m a t r i m o n i u m iungit virginem suam, bene facit ».
Interim quidam iuvenis I o a n n e s Lapini, cuius pater, d o m u i p r o x i m u s ,
antiqua amicitiae consuetudine Iosepho Fiorelli iungebatur, A n n a m in
m a t r i m o n i u m petiit. R e n u i t ipsa, quin imo, ad s u u m p r o p o s i t u m melius
t u e n d u m , in aliam d o m u m divertere flagitavit. Distulit pater, eo magis
100
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
q u o d eodem t e m p o r e I o a n n e s militiae adscriptus abire debuit. Hic t a m e n ,
statim ac, fuit a servitio militari s o l u t u s , a p u d familiam Fiorelli postul a t u m renovavit. H o r t a t u sui confessarii, A n n a novendialibus precibus
Spiritus Sancti l u m e n imploravit ad divinam de sui s t a t u s electione
voluntatem clarius agnoscendam. Quibus expletis, iteratae petitioni
iuvenis Lapini, ex p a r e n t u m ipsiusque confessarii consilio, obsistere
n o n valens, consensum s u u m praebuit, et a n n o s n a t a viginti quatuor,
m a t r i m o n i u m cum praefato iuvene inivit, cum aliquo t a m e n timore de
futuris angustiis et miseriis. Revera nuptiales rosae q u o t spinae pungentes h a b u e r u n t insertas ob m o r u m discrepantiam inter coniuges!
Virtutibus enim foeminae, n o n solum alienae d o m u s novaeque familiae
s t a t u s a d v e r s a b a t u r , sed magis improbitas viri, q u e m Dei F a m u l a , per
plures a n n o s patienter sustinens, extremo t a m e n tempore, ad bonam
frugem et ad vitam christianam reduxit, post d i u t u r n u m et gravem morb u m , i u s t o r u m m o r t e conclusam. I p s a vero, n o v e m annis in coniugali
s t a t u exactis, et iam Tertio Ordini S. Francisci adscripta, defunctis
p a r e n t i b u s , in d o m u m fratris sui recepta est, ibique m a n s i t u s q u e ad
illius m a t r i m o n i u m . T u n c , e domo fratris digressa, audito sui confessarii
ipsiusque Archiepiscopi Florentini consilio, Vidua Lapini, P a u l i n u m
viduis monitum secuta, s e c u n d a s nuptias, etsi a di vite proboque viro
sibi oblatas, constanter recusavit, ut q u a e Dei e r a n t unice quaereret et
pietatis caritatisque operibus liberius incumberet. In domo, q u a degebat,
operibus manufactis o p e r a m i m p e n d e n s , corporibus animisque aegrot a n t i u m opem praebebat. Ipsamet a u t e m morbo afflicta, vix convaluit,
feminam q u a e sibi infirmae ministrabat, n o m i n e Elisabetham Marirni,
a p u d se libenter retinuit, e a m q u e p r i m a m sui Instituti sodalem dein
recognovit. Post seditiones a n n o r u m 1848 et 1849, i n s t a u r a t a pace et
tranquillitate publica in Hetruria, Dei F a m u l a , praehabito amplissimo
Archiepiscopi Florentini consensu, novi Instituti fundamenta iecit, adiuvante suo directore spirituali P. Athanasio a Signa, Ordinis F r a t r u m
Minorum, qui ipsam eiusque socias eidem Ordini aggregavit, imposito
nomine « P a u p e r u m Filiarum a Sacris Stigmatibus » easque cum quad a m solemnitate, in pervigilio Pentecostes,, a n n i 1850, religioso induit
habitu. Anno posteriore, m a g n o H e t r u r i a e duce favente, Soror Anna,
p r i m a m d o m u m Florentiae aperuit, s e c u n d a m Fesulis et tertiam in
Montecarlo, ac deinceps, u s q u e ad a n n u m 1859, duodecim domos seu
recessus instituit in variis italiae Centralis et Meridionalis dioecesibus.
S u m m o p e r e cupiens arctiorem Instituti u n i o n e m cum Ordine F r a t r u m
Minorum, a Ministro generali eiusdem Ordinis eandem petiit a t q u e
obtinuit. Insuper, decurrente a n n o 1854, Dei F a m u l a , Archiepiscopi Fio-
5. Congregatio Rituum
101
rentini Minucci a l i o r u m q u e a n t i s t i t u m litteris commendatitiis communita,
R p m a m venit, S u m m u m q u e Pontificem Pium IX adiit, a q u o benignissime excepta fuit. Quin imo Beatissimus Pater, n o n modo A n n a m eiusque spiritum et opus laudavit, sed etiam, ut in itinere incoepto alacriter
pergeret, vehementer e x h o r t a t u s est, atque, in suae benevolentiae signum,
Cardinalem I a c o b u m Antonelli in Protectorem Instituti elegit ac deputa vit, i p s u m q u e Institutum q u i b u s d a m spiritualibus gratiis et privilegiis
auxit ac ditavit. Anno a u t e m 1859, Soror Anna, p o s t q u a m in Italiam
meridionalem perrexisset ad instituendum Neapoli Refugium vulgo delle
Morette aliosque recessus in dioecesibus Caietana, S. Germani et Nuscana,
ea capta occasione, R o m a m rediit, i t e r u m q u e vidit ipsum R o m a n u m
Pontificem, qui Sodalitatem eiusque Institutricem omni laude p a r i q u e
gratulatione cohonestare a t q u e Apostolica Benedictione cumulare dignat u s est. Dei F a m u l a , q u a e Sanctorum iosephi Calasanctii, Hieronymi
Aémiliani et Francisci Assisiensis spiritu erat repleta, q u a e q u e ex actis
processualibus p e r h i b e t u r s u m m o p e r e intenta, per se suasque filias,
q u i b u s Ipsa suo exemplo praeibat, ad puellarum educationem, ad infirm o r u m levamen et ad o m n e caritatis opus, vidit s u u m Institutum sin*
gulari Dei beneficio propagatum, eo potissimum tempore, quo acerrimi
religionis hostes Ecclesiam catholicam et Ordines religiosos, t u n c in
[talia florentes, collatis viribus opprimere conspiraban!. T a n d e m Soror
Anna, infirma valetudine gravibusque laboribus iam fracta, obitum s u u m
praesentiens p r o x i m u m , sororem B o n a v e n t u r a m in antistitam Instituti
elegit ac deputavit, a t q u e ipsa F l o r e n t i a m rediit in recessum maiorem
del Portico. Illic, q u u m cardiaco vitio et cancere maligno laboraret et
lethalis morbi vis in dies invalesceret, praeclaris patientiae, obedientiae
aliarumque v i r t u t u m signis editis, acceptisque piissime Ecclesiae sacramentis, die 15 aprilis a n n i 1860 obdormivit in Domino ; eiusque corpus,
solemni funere expleto, in sepulchro maioris d o m u s conditum, deinceps
in decentiorem locum t r a n s l a t u m fuit. Interim sanctitatis opinio Dei
F a m u l a e , in vita et post m o r t e m , u s q u e a d h u c n u n q u a m decrescens,
imo in dies clarior effecta, viam aperuit Ordinariis inquisitionibus, in
u t r a q u e Curia Fiorentina et P r a t e n s i , super ea conficiendis: q u a e rite
absolutae novisque documentis roboratae, S a c r o r u m R i t u u m Congregationi exhibitae sunt. Nunc vero, q u u m omnia in p r o m p t u sint, nihilque
obstet q u o m i n u s ad ulteriora procedatur, instante R. P. Francisco Maria
Paoli ni, Ordinis F r a t r u m Minorum et h u i u s Causae Postulatore, et
Brno P. Seraphino Cimino, Ministro generali, totius Ordinis vota depromente, attentisque litteris postulatoriis q u o r u m d a m E m o r u m S. R. E.
Cardinalium, plurium R m o r u m Archiepiscoporum et Episcoporum nec
Asta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
m
non Capitulorum, Ordinum, Congregationum, Confraternitatum et catholicarum associationum, E m u s et R m u s D n u s Cardinalis Philippus Giustini, eiusdem Causae P o n e n s seu Relator, in Ordinariis Sacrorum
r i t u u m Congregationis comitiis subsignata die ad Vaticanas aedes coadunatis, sequens d u b i u m discutiendum p r o p o s u i t : An sit signanda Commissio Introductionis Causae, in casu et ad effectum de quo agitur? Ët
Emi ac R m i P a t r e s , sacris tuendis ritibus praepositi, post relationem
ipsius Emi Ponentis, audito voce et scripto R. P. D. Angelo Mariani
Fidei Promotore, o m n i b u s q u e sedulo perpensis, inscribendum censuer u n t : Signandam esse Commissionem Introductionis Causae, si Sanctissimo
placuerit. Die 15 ianuarii 1918:
r
Quibus o m n i b u s Sanctissimo Domino n o s t r o Benedicto P a p a e XV
per infrascriptum Cardinalem Sacrae R i t u u m Congregationi Pro-Prefectum relatis, Sanctitas Sua, Rescriptum eiusdem Sacrae Congregationis
r a t u m habens, propria m a n u signare dignata est Commissionem Intrö- '
ductionis Causae beatificationis et canonizationis Servae Dei A n n a e
Mariae Lapini, F u n d a t r i c i s Instituti P a u p e r u m Filiarum a Sacris Stigmatibus, die 23, eisdem mense et a n n o .
A.
CARD.
S.
E p . P o r t u e n . et S. Rufinae,
VICO,
R.
E.
Pro-Praefectus.
L. £ß S.
Alexander Verde,
Secretarius.
II
ULYSSIPONEN.
DECRETUM
SERVO
TARUM
CONFIRMATIONIS
DEI
NONIO
CULTUS
ALVARES
CALCEA.TORUM,
AB
IMMEMORABILI
PEREIRA, LAICO
BEATO
ET
SANCTO
TEMPORE
EXHIBITI
ORDINIS
CARMELI-
PROFESSO
NUNCUPATO.
Clementissimus Deus qui, suo provido et sapienti consilio, tempora, eventus resque o m n e s disponit a t q u e ordinat in gloriam s u a m
h o m i n u m q u e salutem, a d praesentem r e r u m publicarum atque E u r o p a e
conditionem servavit praestantissimam h a n c c a u s a m a p u d sacrorum
rituum Congregationem agitari de confirmatione cultus immemorialis
praestiti clarissimo viro, comestabili Lusitaniae gentis, qui n o n m i n u s
familiae ac patriae q u a m Ecclesiae catholicae et Ordinis Carmelitici
decus et o r n a m e n t u m , vitae sanctimonia et virtutum splendore maxime
S. Congregatio Rituum
103
in L u s i t a n i a refulsit, nomine Nonius seu N u n u s Alvares Pereira, humilis
laicus professus Carmelitarum Calceatorum. Hic Dei F a m u l u s in loco vulgo
Bomiardim, die 24 iunii 1360 n a t u s , optimis moribus ac disciplinis congruenter instructus et inter regios- p u e r o s cooptatus, adeo Regis eiusque
uxoris gratiam invenire meruit, ut decimum tertium vix a n n u m agens,
et militiae adscriptus, et eques creatus, et regiis armis, ipsius Reginae
m a n i b u s , fuerit solemniter i n d u t u s . P a r e n t u m eiusdemque Regis exhortationibus indulgens, in aetate septendecim a n n o r u m , nupsit nobilissimae dominae Eleonorae de Alvim, a q u a duos h a b u i t filios i m m a t u r e
defunctos et unicam filiam Beatricem, quae Corniti Barcellensi et primo
Brigantino Duci, legitimo matrimonio iuncta, n u m e r o s a e soboli longe
lateque diffusae dedit originem. Inde enim complures E u r o p a e Principes
ac Reges, I m p e r a t o r Carolus V et, e postremis, ipse Lusitaniae Rex
E m m a n u e l II, prodierunt. De scientia et virtute militari Servi Dei, eiusque gestis ac victoriis ad patriae suae independentiam ac libertatem
t u e n d a m ac vindicandam, etsi m u l t a et praeclara afferri possint, t a m e n
pauca et utilia in hac causa i n n u e r e sufficiat. Ab a n n o aetatis suae vigesimo tertio, in q u o s u m m u m rei militaris imperium a d e p t u s est, u s q u e
ad a n n u m sexagesimum secundum, a n n u m Domini 1422, p a t r i a m ab
hostili incursu et dominatione strenue ac viriliter p u g n a n d o liberavit;
invictus h e r o s et libertatis assertor proclamatus, ab ipso Rege ad supremos Regni honores et dignitates pro merito evectus fuit. Inter a r m o r u m
strepitus a fide et religione in Deum vim et r o b u r Nonium accepisse
t e s t a n t u r scriptores historici lusitani, inter quos clarissimus auctor
Agiologii Lusitani, qui eius peculiarem devotionem erga S s m u m Eucharistiae S a c r a m e n t u m et Beatissimam Virginem Mariam describit, refer e n s etiam r e s p o n s u m q u o d Dei F a m u l u s dare solebat a d n o t a n t i b u s
Eius frequentiam ad sacram synaxim: « Qui victum in acie, aiebat
« Nonius, me videre desiderat, ab hoc sacro epulo in quo Deus ipse, cibus
« fortium, homines reiicit, me segreget; etenim ab eo edulio plene con« fortatus, a n i m u m , fortitudinem et vires ad inimicos debellandos plane
« induo ». De eximiae autem pietatis affectu quo S s m a m Virginem prosequebatur, splendida d o c u m e n t a et a r g u m e n t a extant imago ipsius
B. Mariae Virginis, q u a m , militaribus vexillis appictam, auspicato gerebat, sex t e m p i a , ex septem ab ipso erectis, Deiparae Virgini sacra,
Missarum solemnia in illis ad a r a s principes perpetuo celebranda, et
stricta ieiunia a Nonio fideliter observata in sabbatis per a n n u m et in
vigiliis festorum marialium, q u a m v i s certamini destinatis. I t a q u e nil
m i r u m si Dei Servus aeque fuit castus ac devotus in triplici statu caelibatus, matrimonii et viduitatis, et si, u x o r e propere amissa, ipse, a d h u c
104
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
iuvenis, n u m q u a m ad secundas nuptias transire voluerit. Quin imo, continentiae ac t e m p e r a n t i a e exemplar, milites sibi subiectos a turpi vitio
verbis, praemiis et poenis arcebat, identidem s u b i u n g e n s : «Miles quo
« continentior, eo bellicosior, qui a u t e m istam angelicam virtutem in
« pretio n o n habet, dimidium triumphi, d u m in aciem descendit, adver« sario iam cessit ». Hisce virtutibus ac subsidiis p a r a t u s praelia aggrediebatur et victorias, q u a s reportabat, ipse d u x cum suo exercitu, Omnipotenti Deo, Beatissima Maria Virgine deprecante, grato devotoque animo
adscribebat. Vir tot trophaeis, t r i u m p h i s et dignitatibus c u m u l a t u s et
gloriosus, vindicata patriae ac religionis libertate, de s u a spirituali perfectione cogitans, Salvatoris nostri Dei verbis et exemplis p e r m o t u s :
« Si vis perfectus esse ..... sequere me », a t q u e ipsius gratia a d i u t u s ,
statim ad Virginis Deiparae aram ense s u s p e n s o , m u n d i q u e divitiis,
illecebris a t q u e h o n o r i b u s contemptis, infra Carmelitarum aedes, q u a s
ipse extrui fecerat a t q u e dotaverat, se recepit, et mense iulio a n n o 1422
vestem fratris Donati cum omnium a d m i r a t i o n e et aedificatione s u b
nomine fratris Nonii a S a n c t a Maria assumpsit. Divino beneficio religiosae
vocationis se indignum r e p u t a n s , n u m q u a m adduci potuit, ut sacerdotio
a u g e r e t u r et choristae professionem emitteret. F r a t r i s laici officiis et laboribus a p p r i m e contentus, a u d i t u s est h a u d semel dicere: « In Domo Dei nul« lum officium est intimum, sed o m n i a p r i m a r i a et excellentia; ego a u t e m
« ingressus s u m ministrare, pari cum ceteris sorte in sudore vitam ducere ».
Expresso desiderio c o m m u t a n d i coenobium cum altero extra Ulyssiponem
et Lusitaniam, ad v i t a n d a m civium et virorum illustrium frequentiam
et ad c u r a n d a m maiorem cum Deo conversationem, obstitit Superiorum
ipsiusque Regis voluntas, cui F r a t e r D o n a t u s acquievit et obtemperavit.
Historice compertum est q u o d Dei F a m u l u s in carmelitano coenobio
vera religiosarum v i r t u t u m gloria a d u m b r a t a m belli laudem longissime
antecelluit; et proceribus m u n d i sanctitatis exempla et d o c u m e n t a ministrans, religiosis arctioris observantiae n o r m a m praestitit. Decem circiter
annis coenobiticae vitae exactis, obitum sibi imminere sentiens, frequentioribus v i r t u t u m actibus ad e x t r e m u m anhelitum se paravit. Adveniente mortis die. Sanctissimum Viaticum devotissime suscepit, emissa
orthodoxae fidei professione; subinde etiam e x t r e m a m unctionem. Ita
refectus et r o b o r a t u s , candelam benedictam laeva m a n u t e n e n s , et Crucifixi effigiem, q u a m devote conspicit et osculatur, d u m Passio Domini
nostri Iesu Christi s e c u n d u m I o a n n e m a q u o d a m religioso legitur, ad
v e r b a : Ecce Mater tua, spiritum Deo reddidit, die 1 novembris a n n i 1431.
Sed hisce p r a e n o t a t i s de vita et gestis Servi Dei, ad quaestionem q u o d
attinet de confirmanda sententia eius cultus immemorialis, dicendum est
&. Congregatio Rituum
105
quod in P r o c e s s u Ordinario Ulyssiponensi cum subsequenti sententia
die 7 martii 1914 ad sacram R i t u u m Congregationem delato, h u i u s m o d i
cultus publicus et ecclesiasticus Dei F a m u l o praestitus exhibetur incoeptus paulo post eius obitum, in dies a u c t u s ac perseverans u s q u e in
praesens, p e r m i t t e n t i b u s locorum Ordinariis. D o c u m e n t a vero e Curia
Patriarchali, e Biblioteca nationali Ulyssiponensi, ex annalibus, regestis
et agiographis carmelitanis d e s u m p t a , aliaque p l u r a a r g u m e n t a producta referunt ac p r o b a n t , festum Servi Dei u n a ex primis diebus
mensis n o v e m b r i s q u o t a n n i s celebratum cum Missis de C o m m u n i Confessoris, tabellas votivas et l a m p a d e s ardentes ad Eius sepulcrum appensas, sacella et altaria dicata, imagines et s t a t u a s beatitatis vel sanctitatis signis et aureolis redemitas, sive privatae sive publicae venerationi
expositas et fidelibus petentibus distributas. Accedunt canonicae recognitiones et translationes corporis et exuviarum peractae a n n i s 1522,
1548,1768, 1836 et 1906, signa et prodigia quae, interventu Servi Dei, asser u n t u r divinitus p a t r a t a in favorem fidelium Eius opem implorantium,
ac d e m u m supplices libelli regum Ioannis IV et Petri II a t q u e episcoporum Lusitaniae ad i m p e t r a n d a m a Sancta Sede Nonii beatificationem
et canonizationem iuxta leges et c o n s u e t u d i n e s probatas. Interim E m o
et R m o Domino Cardinali Antonio Mendes Bello, P a t r i a r c h a Ulyssiponensi, et Rmis Archiepiscopis et Episcopis Lusitaniae, u n a cum R e v m o
P. Gabriele Wessels, Ordinis Carmelitarum Calceatorum postulatore
generali, enixe r o g a n t i b u s , Sanctissimus Dominus noster Benedictus
P a p a XV, inspectis peculiaribus Causae adiunctis, per decretum S. R. C.
diei 14 februarii anni 1917, dispensationem in praesenti causa a decretis
sa. me. Pii P a p a e X, dd. U novembris 1912 et 31 ianuarii 1913, indulgere dignatus est. I t a q u e q u u m o m n i a in p r o m p t u sint et nihil obstet
q u o m i n u s ad ulteriora procedi possit, instante praefati Ordinis et Causae
Postulatore, etiam Prioris Generalis eiusque Vicarii ac totius Ordinis
Carmelitarum Calceatorum vota depromente, attentisque litteris postulatoriis o m n i u m R m o r u m Archiepiscoporum et Episcoporum Lusitaniae
ad S u m m u m Pontificem, E m u s et R m u s D n u s Cardinalis Vincentius
Vannutelli, Episcopus Ostien. et P r a e n e s t i n u s , Sacri Collegii Decanus
et eiusdem Causae P o n e n s seu Relator, in Ordinariis S a c r o r u m R i t u u m
Congregationis Comitiis subsignata die ad Vaticanum coactis, s e q u e n s
dubium discutiendum p r o p o s u i t : An sententia iudicis ab Emo et Rmo
Dno Cardinali Patriarcha Ulyssiponensi delegati super cultu ab immemorabili tempore praestito Servo Dei Nonio, seu super casu excepto a
decretis sa. me. Urbani Papae VIII sit confirmanda in casu et ad effectum de quo agitur? Et Emi ac R m i P a t r e s sacris tuendis Ritibus prae-
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
106
positi, post relationem ipsius E m i Ponentis, audito voce et scripto
R. P. D. Angelo Mariani, Fidei P r o m o t o r e , o m n i b u s q u e accurate perpensis, rescribendum censuerunt : Affirmative, seu sententiam esse confirmandam, si Sanctissimo placuerit. Die 15 ianuarii 1918.
Facta p o s t m o d u m de his Sanctissimo Domino Nostro Benedicto
P a p a e XV per infrascriptum Cardinalem Sacrae R i t u u m Congregationi
Pro-Praefectum relatione, Sanctitas S u a Rescriptum eiusdem Sacrae Congregationis r a t u m h a b u i t et confirmavit, die 23, eisdem mense et a n n o .
iii A.
Vico, E p . P o r t u e n . et S. Rufinae,
CARD.
S.
B.
G.
Pro-Praefectus.
L. % S.
Alexander Verde,
Secretarius.
III
ROMANA
ECCLESIAE S.
CORDIS
MISSARUM
DE
IESU
IN
REQUIE
URBE
SINGULIS
PRIVILEGIUM
PER
ANNUM
CONCEDITUR
CELEBRATIONIS
DIEBUS.
Ad humiles enixasque preces Rmi P. P e t r i Benedetti, parochi ecclesiae u r b a n a e S. Cordis Iesu, in ripa dextera Tiberis ad sepulchrum Caes a r u m aedificatae, moderatoris etiam Archiconfraternitatis ad a n i m a s
purgatorii sublevandas, ab ipso S. Corde Iesu n u n c u p a t a e et ibidem
erectae, Sanctissimus D o m i n u s noster Benedictus P a p a XV ad christifidelium frequentiam et pietatem magis fovendam et per sacra mysteria
in defunctorum levamen a u g e n d a suffragia, de speciali gratia indulgere
dignatus est, ut in supradicta ecclesia parochiali Missae de Requie cum
c a n t u vel lectae celebrari valeant singulis per a n n u m d i e b u s ; exceptis
t a m e n Festis duplicibus primae et secundae classis, Dominicis, aliisque
festis de praecepto, necnon Feriis, Vigiliis, Octavisque privilegiatis; servatis de cetero Rubricis. Contrariis n o n o b s t a n t i b u s q u i b u s c u m q u e . Die
30 ianuarii 1918.
'
£8
A.
CARD.
S.
VICO
B.
v
E p . P o r t u e n . et S. Rufinae,
G.
Pro-Praefectus.
h. © S .
Alexander
Verde,
Secretarius.
S.
Congregatio Rituum
107
IV
LAUDEN.
DE
COLLECTA
« PRO
RE
GRAVI
»
IMPERATA
Evulgato Decreto S a c r o r u m Rituum Congregationis, diei 23 decembris 1914, de collecta i m p e r a t a ab Ordinario pro re gram, n u p e r in Dioecesi L a u d e n s i q u a e d a m d u b i a exorta, ab hodierno ipsius Dioecesis caer e m o n i a r u m magistro, de m a n d a t o sui R m i Episcopi, eidem Sacrae
Congregationi, pro o p p o r t u n a solutione, proposita s u n t ; n e m p e :
I. An in festis duplicibus I et II classis, Collecta p r o re gravi dicenda
sit s u b unica conclusione cum Missae Oratione?
II. An in Missa concessa de Sacratissimo Corde Iesu, p r i m a sexta
feria cuiusvis mensis, in q u a Missa dicitur unica
Oratio, recitanda sit
Collecta imperata pro re gravi? Et q u a t e n u s affirmative, an etiam sub
unica conclusione?
III. An quoties in Missa diei facienda sit aliqua commemoratio,
Collecta pro re gravi adiungi debeat Orationi Missae sub unica conclus i o n e ; an potius dicenda sit post ultimam commemorationem ?
Et Sacra eadem Congregatio, exquisito specialis Commissionis suffragio, propositis dubiis ita rescribendum censuit:
Ad I. Negative.
Ad II. Affirmative ad p r i m a m p a r t e m , negative ad s e c u n d a m .
Ad III. Quoad p r i m a m p a r t e m negative, et provisum in praecedentibus,
q u o a d s e c u n d a m affirmative.
Atque ita rescripsit ac declaravit, die 16 februarii 1918.
£B A.
CARD. VICO,
S.
R.
E p . P o r t u e n . et S. Rufinae,
O.
Pro-Praefectus.
L.©S.
Alexander
Verde,
Secretarius.
Í08
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
ACTA
TRIBUNALIUM
SACRA ROMANA ROTA
I
TARVIS1NA
NULLITATIS
MATRIMONII
(MARCHESE-GRANZOTTO)
Benedicto
Papa XVfeliciter regnante, Pontificatus Dominationis Suae
anno tertio, die 9 martii 1917, RR. PP. DD. Petrus Rossetti, P o n e n s , Raphael Ghimenti et Maximus Massimi, Auditores de turno, in causa Tarvisina - Nullitatis matrimonii, inter Virginiam Marchese, repraesentatam
per legitimum procuratorem Angelum d'Alessandri, advocatum, et Auxilium Granzotto, interveniente et disceptante in causa Substituto Defensoris
Vinculi ex officio, sequentem tulerunt in secundo gradu sententiam definitivam.
Virginia Marchese, filia Iosephi, domo Monastier in Tarvisina dioecesi, die 16 aprilis 1904 coram parocho proprio, Tridentini lege servata,
cum Attilio Granzotto, eiusdem loci, matrimonium contraxit, quod exitum
h a b u i t infelicem. Cum enim tres circiter a n n i a matrimonio contracto
eftluxissent, Virginia, adulterinos fovens a m o r e s , coniugali t h a l a m o relicto, cum alio viro c o m m u n e vitae consortium instituit.
Ex tunc, septem fere elapsis annis, audivit Virginia, m a t r i m o n i u m
s u u m probabiliter n o n fuisse validum. H a c h a b i t a notitia, coram Ordinario Tarvisino petiit, iudicium ad formam iuris institui, suique matrimonii nullitatem ex capite vis et metus declarari. In Tarvisina Curia
processus fuit rite confectus: sed sententia prodiit die 13 maii 1915,
q u a e decrevit : Non constare de matrimonii nullitate in casu.
Ab h a c sententia p a t r o n u s actricis appellavit ad T r i b u n a l Metropolitanum Venetiarum, et non soluni petiit sententiae h u i u s revocationem, sed eius etiam impugnavit validationem p r o p t e r substantialem procedurae defectum. Et revera Tribunal Metropolitanum, mediante sententia
diei 15 iunii 1915, q u a e rei iudicatae auctoritatem obtinuit, nullitatis
109
S. Romana Rota
querelam admisit, et insuper, suppletiva p r a e m i s s a instructione, die
14 februarii 1916 accusatum m a t r i m o n i u m n u l l u m a t q u e irritum declaravit.
Contra sententiam h a n c Venetiarum Defensor Vinculi ex officio,
p r o u t de iure, illico ad H. S. T. interposuit appellationem, q u a e in
hodierno T u r n o Rotali disceptanda et definienda proponitur s u b consueta formula dubii: An constet de matrimonii nullitate in casu?
Quod spectat ad ius. - Cum n u p t i a s n o n faciat concubitus, sed consensus est in iure s t a t u t u m , n u p t u r i e n t e s plena debere libertate g a u d e r e ,
excluso timore, ne quis per timorem dicat sibi placere q u o d odit, et
s e q u a t u r exitus, qui de invitis solet nuptiis provenire (cap. Cum locum,!^;
cap. Cum veniens, 15; cap. Consultationi, 28, de sponsal. et matrim.;
cap. 2. De eo qui dux. in matrim.). Inde c o m m u n i s Theologorum et Canonistarum est orta sententia, q u a e docet, esse m a t r i m o n i u m metu contractum nullum et irritum ; sed t u n c t a n t u m cum metus a causa libera, scilicet
ab homine, incussus, est I directus ad m a t r i m o n i u m e x t o r q u e n d u m ;
2° iniustus quoad s u b s t a n t i a m ; et 3° gravis, seu absolute, q u a n d o grave
est periculum, qui dimetitur ex damno quod imminet, seu relative,
q u a n d o gravis est mentis trepidatio, q u a e ex affections metum passi
exoritur et consideratur (S, Tbom., 4 dist. 29, qu. u n i e , art. 3; Sánchez,
De matrim., 1. IV, disp. X I I ; Reiffenst., 1. IV, tit. 1, n. 325; Schmalzgr.,
1. IV, tit. 1, n. 386; D'Annibale, Summ. Theol. Mor., III, § 315, Edit. I I ;
Gasparri, De matrim., IT, n. 938 sq., edit. IV).
o
Metus gravis dicitur qui cadit in virum constantem (cap. 15 et 28,
De spons. et matrim.; et cap. 6, De iis quae vi metusve causa fiunt). Ut
possit retineri talis q u i n q u e conditiones a Sánchez designatae (lib. IV,
disp. 1, n u m . 10) ad d u a s r e d u c u n t u r ; scilicet I ut malum instans vel
futurum sit grave pro illa persona q u a e t i m e t ; ita ut haec illud sustinere n e q u e a t ; et 2* ut haec p e r s u a s u m habeat, malum illud sibi imminere (Gasparri, 1. c, n. 940); q u a r e pro d e t e r m i n a n d a metus gravitate
n o n est u n a inspicienda obiectiva mali minitati consideratio, sed n a t u r a
etiam a t q u e indoles est consideranda personae m a l u m illud pertimescentis: immo et personae q u a e m a l u m minitatur. « Gravitas timoris
« oritur ex n a t u r a m i n a r u m , ex qualitate t u m eorum a q u i b u s hae pro« ficiscuntur, t u m eorum qui eas pati dicuntur » (Instr. Sancti Officii,
2 iunii 1883).
o
Metus levis n o n a t t e n d i t u r (LL. 6, 7, 8, Quod metus causa, cap. 6,
De iis quae vi metusve causa fiunt) ; et merito : nemo enim p r a e s u m i t u r
tali m e t u compulsus. Metus huiusmodi n o n solum non attenditur in foro
110
Acta Apostolicae Sedis - Comtnentarium Officiale
externo, sed neque in interno, aliter ac nonnulli o p i n a n t u r ; Ecclesia
enim simpliciter et indiscriminatim matrimonia nulla retinet propter
metum gravem (Gasparri, 1. c. n. 945; Wernz, IV, n. 263 in nota).
Etiam m e t u s reverentialis in casu matrimonii gravis esse potest,
n o n quidem in se, sed ex adiunctis. « Metus reverentialis, ait W e r n z
« (De matrim., tit. 8, n. 264), a u t omnino n o n est metus, a u t per se est
« t a n t u m levis, qui m a t r i m o n i u m non irritat. Quod si accedant aliae
« minae, timor p e r p e t u a e indignationis, preces i m p o r t u n a e , constantes,
« a t q u e similes circumstantiae, m e t u s reverentialis fit qualificatus, vere« que gravis; a t q u e idcirco dirimit m a t r i m o n i u m ». Quod docent etiam
Reiftenst., 1. I, Decret., tit. 40, n. 9 5 ; Schmalz., in 1. I, Decret., tit. 40,
n. 5; Sánchez, lib. IV, disp. XV, n. 14; Gasparri, 1. c. II, n. 943; d'Annibale, tom. I, § 138, n. 14 in nota. Hoc etiam saepe declaravit S. C.
Concilii, et H. S. O. retinuit, ut in Parisien., 20 februarii 1910; in alia
Parisien., 13 martii 1911, a t q u e in aliis, quae brevitatis causa o m i t t u n t u r .
Qui m e t u m allegat habet contra se p r a e s u m p t i o n e m , a t t e n t o favore
iuris quo g a u d e t m a t r i m o n i u m : et ideo ei o n u s incumbit concludentis et
fortioris probationis (Rota, dec. 117, n. 8; dec. 290, n. 1; dec. 469, n. 3;
dec. 45, n. 7, p. 4, tom. I). Quare « nulla ratio est h a b e n d a de oppositis
« e x c e p t i o n i b u s q u a n d o illae n o n sunt adeo perstringentes et efficaces,
« ut incontinenti et concludentissime evincant p r a e t e n s a m nullitatem,
« sive ex defectu liberi consensus, sive ex alia irritanti causa p r o m a « n a n t e m » (Rota, coram Ratto, dec. 149, § 1).
Factum quod attinet. - Iamvero R R . P P . Auditores retinuerunt,
m e t u m incussum in casu n o n fuisse ex actis vere p r o b a t u m . Sane
p r i m u m Virginia p l u r a deposuit, quae a testibus fide dignis veluti falsa
n o n fuerunt a d m i s s a : sive haec mala fide affirmaverit, sive q u a c u m q u e
alia de causa, semper adest ratio dubitandi, an hoc idem sit r e t i n e n d u m
cum m e t u m sibi a p a r e n t i b u s incussum exposuit, et consequenter an h a c
in affirmatione m e r e a t u r fidem.
Sed deinde, ipsa Virginia fatente, q u a e eius p a r e n t e s egerunt, suasionum et cohortationum fines n o n e x c e s s e r u n t ; ei enim, a n t e q u a m sponsalia contraheret, suadere satagerunt, m a t r i m o n i u m cum Attilio Granzotto utilissimum sibi futurum, et, sponsalibus initis, n o n expedire et
valde esse inconveniens a matrimonio c o n t r a h e n d o abstinere.«La m a m m a ,
« ait Virginia, cercava di persuadermi che le condizioni del Granzotto
« erano per me assai vantaggiose, e che n o n avrei trovato meglio di
« quello... et xé bon, e bisogna che te lo sposi ». Hoc pater eius confirmat, qui ait : « P e r parte n o s t r a si credeva che il matrimonio fosse per
S. Romana Rota
iii
« r i u s c i r e felice; t a n t o è vero che ho chiamato a p a r t e la figlia e le ho
< detto, che p r i m a di fare il passo bisogna pensarghe; mi me par che
« Vaffar sia per ti; ma fa quel die ti noi ». Q u i b u s auditis, cum Virginia
sponsalia contraxisset, consonum erat, ut d a t a m fidem servaret : et hoc
parentes observari m a n d a r u n t : « Accettai gli anelli, subiungit actrix,...
« la m a m m a mi disse la sera stessa al mio r i t o r n o : Adesso bisogna che
« te lo sposi e che non te fassa più la mata». Virginiae p a t e r dixit:
« Non ho fatto minaccie p r i m a di ricevere gli anelli, nè pressioni: ma
« dopo go sempre dito che bisogna che la sia onorata e de carattere. E
« così dicevano tutti di famiglia, come il mio p a d r e di 92 a n n i ». Et
alibi : « P r i m a l'abbiamo lasciata libera di accettare qualche partito : ma
« quando ha ricevuto gli anelli le ho detto, che adesso non si può più
« scherzare, ma star sul punto ». H a e c eadem fuit matris agendi ratio,
idem enim Ioseph Marchese a iudice i n t e r r o g a t u s : « P a r e a lei, che s u a
« moglie facesse pressioni presso la figlia perchè sposasse il Granzotto?... »
aperte r e s p o n d i t : « Niente affatto! Posso dire che ella le diceva: Pen« sighe ti (e ridendo): Var da che ghe n'ho anca mi uno de mato (allu« dendo a me stesso) ». iamvero p a r e n t i b u s ius est dandi consilia filiis,
q u i b u s o n u s incumbit ea sequendi q u a n d o sunt rationabilia et i u s t a :
q u a e consilia in casu s u n t vere talia cum Virginiam urgerent vel ad
s u a m c o m p a r a n d a m utilitatem, vel ad fidem d a t a m sponso suo servandam, et abessent minae. Hoc itaque sub respectu m e t u s dici nequit
incussus.
Cum vero sit timor in animo reconditus nonnisi per actus patet
exterius, qui causae rationem h a b e n t ad illum veluti ad effectum : ideo
actus specifici debent constare a q u i b u s fuit i n d u c t u s : adeo ut n o n
relevet affirmatio generica (Glossa, 1. interpositas V. nec tamen c. de
transad.). Quare ait Cosci: « Metus t a m e n pro a n n u l l a n d o matrimonio
« n o n p r o b a t u r per testes n o n concludentes de circumstantiis m i n a r u m ;
« deponere n a m q u e debent de metu, et circa m e t u m , de quo in specie
« agitur, alias nihil relevant » (De spons., c. 8, n. 61 sq). Nunc vero nec
actrix nec alter ex testibus, qui hac s u p e r se fuerunt interrogati, praeter
affirmationes genéricas, facta specifica assignarunt. Virginia enimvero
dixit: « La m a m m a cercava di p e r s u a d e r m i . . . e q u a n d o mi vedeva par« lare con altri mi faceva delle scene... spesso ripeteva le stesse scene
« violenti... ho pianto per r a b b i a di n o n potermi liberare dall'insistenza
« dei genitori ». F r a t e r eius Aloisius dixit: « Volentieri non la xé andata
« (al matrimonio) ». Anna Cappelletto ait: non posso precisare quali sorta
« di minaccie e pressioni a b b i a n o avuto luogo perchè contrasti su questo
«pùnto ce ne erano sempre. P i ù che consigli furono pressioni sempre
112
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
« per il bene della ragazza ». I o a n n a Zanetti Moretto sibi relatum dixit
a Virginia, et quidem post m a t r i m o n i u m , se ad hoc « fu spinta dalle
« pressioni e imposizioni del padre e della madre... che il Granzotto lo
« aveva sposato costretta dal padre e dalla madre ». F e r e eadem dicunt
Ioseph Rizzetto, frater Virginiae Aloisius, aliique. Quibus in deposition i b u s q u a e vexationes in specie fuerint adhibitae nullimode a p p a r e t :
u n d e nec potest agnosci an et q u o m o d o revera Virginiae a n i m u s trepidaverit.
Aliunde alii n o n desunt testes, qui c o n t r a r i u m o m n i n o deposuerunt.
Soror actricis Clementina, q u a e cum simul' p a t e r n a in d o m o viveret
o m n i a bene noverat, dixit : « Non mi consta che i genitori abbiano fatta
« minaccia alcuna e violenza alla sorella... il fratello e la sorella (Vir« ginia) si sono uniti in matrimonio liberamente e di loro spontanea
«volontà ». E i u s etiam pater I o s e p h u s a iudice interrogatus an u x o r
« facesse pressioni presso la figlia perchè sposasse il Granzotto? » respond i t : « Niente affatto ». Et Adeles P a n t o a i t : « Per parte mia non credo
« c h e (la madre) Vabbia costretta a quel matrimonio ». Teste a u t e m
archipresbytero G o b b o , plures affirmarunt, se n u m q u a m audivisse
« che il matrimonio fosse stato fatto per forza ». U n d e idem Archipresbyter potuit affirmare: « Da q u a n t o ho p o t u t o conoscere da u n a mia
« investigazione privata, n o n ci furono pressioni vere da parte della
« famiglia ».
Neque relevat quod Virginia dixerit, verbera n o n defuisse : « Ricordo
« che il giorno della Sagra di Prolongo (8 settembre) n o n volendo io
« t r a t t a r e col Granzotto, dopo il pranzo andai a riposare... La m a m m a
« a l l e tre pomer. venne a chiamarmi perchè avessi ad accontentare il
« Granzotto, ed avendo io negato, specialmente per la condizione apposta
« dal Granzotto di n o n entrare più in casa mia, mia m a d r e me tirò zo
« da letto dándome de scapazzoni ». Hoc enim est factum, quod nihil
h a b e t extraordinarium, et a consueto agendi modo p a r e n t u m rusticorum
alienum, ut filios suos in officio contineant pro b o n o familiae, e o r u m q u e
utilitate; q u o d q u e facile explicatur si ex u n a p a r t e a t t e n d a t u r periculum
utilitatem amittendi ex matrimonio proposito orituram, et ex altera filiae
indoles cerebrosa, quin inde vis allata d e d u c a t u r metusque incussus, qui
ad m a t r i m o n i u m irritandum requiritur. Et hoc eo magis quia factum
istud semel t a n t u m dicitur contigisse; cum enim m a t r e m inter et filiam
relationes ordinariae et familiares fuerint illico restitutae, etiam timoris
ratio cessavit, qualibet posthabita facti h u i u s memoria.
Nec etiam relevat eiectio a p a t e r n a domo, q u a e a patre dicitur
minitata: « Queló el xé adesso, se no quela el xé la strada, e gamba » ;
S. Romana Rota
113
quem enim s e n s u m h a b e r e n t haec verba Iosephus ipse alia in depositione candide aperuit. Iudici sciscitanti : « È vero che ricevuti gli anelli
« gli avrebbe d e t t o : Adesso quelo el xé, se no gamba? » r e s p o n d i t : « Non è
« vero; ma questo è Vero, che mentre si s u o n a v a n o le campane per la
« celebrazione del matrimonio e lei si m o s t r a v a confusa e anche pian« gente perchè si distaccava dalla famiglia (almeno questo mi p a r e v a
« allora il motivo) io le dissi: Avanti, e se non te par, indrio; al che la
« Virginia nulla rispose ». Voluit ergo per ea verba haesitationem r e m o vere quin illius laederet libertatem, n o n vero eiectionem e p a t e r n a domo
minitari.
Neque dicatur Virginiam n u n q u a m Attilium amasse, et ideo m e t u
coactam ei nupsisse, sicut retinet sententia appellata - ibi: « Necesse est
« igitur alterum de duobus, ut a u t a m o r e ducta, a u t metu coacta n u p « serit Attilio ». Amoris enim defectus in casu ultro conceditur; sed q u a e
inde deducta est consequentia a P a t r i b u s n o n probatur. Amore enimvero absente, et e^iam metu remoto, nihil impedit q u o m i n u s n u p t i a e
alio ex motivo libere contrahantur, ex. gr. divitiarum, vel alterius utilitatis cupiditate. In casu n o n constat h u i u s m o d i motivum abfuisse ; quin
potius constat contrarium. Nam defectus amoris ex parte Virginiae erga
virum suum non adeo fuit absolutus, ut a n i m u m ab eo perfecte alien u m dicenda sit habuisse, perinde ac si eum odio fuisset p r o s e q u u t a .
Ei equidem visus fuit Attilius « rozzo e impacciato »; sed hoc n o n
obstante, ei etiam placuit veluti « n o n b r u t t o », c u m esset q u o q u e vir
p r o b u s et b o n a fama in societate c o m m e n d a t u s . Quae vero de nuptiis
cum illo contrahendis liberrime cogitare coeperat; quae nullam u n q u a m
ab eo passa fuerat iniuriam, immo benevolentiam fuerat experta, licet
n o n solum amoris ei signa denegasset, sed contumeliis etiam eum affecisset; q u a e q u e matrimonii valde cupida, cum nullos alios a m a t o r e s
haberet, quid sibi esset agendum incerta manebat, consiliis et cohortationibus p a r e n t u m cessit, et consensum praebuit, licet cum aliqua repugnantia, et sine pleno amore, ut sibi aliquo modo consuleret, et gravioris
d a m n i incommoda vitaret, rata, sibi melius esse virum eligere, q u e m n o n
diligebat, q u a m n u l l u m h a b e r e et i n n u p t a m a n e r e . Hoc plene r e s p o n d e t
Virginiae n a t u r a e , q u a e tam facile volebat et nolebat. Iamvero nullibi
legitur, n u p t u r i e n t i b u s exoptatam r e m esse debere m a t r i m o n i u m ; sed
praescribitur, esse debere libere contractum seu volitum, et hoc optime
componitur cum iis q u a e m i n u s a p p e t u n t u r . U n d e iuridice n o n repugnat u n u m a m a r e et alteri n u b e r e : q u o d accidit in casu Virginiae cum
Attilio.
Melior n o n exurgit m e t u s probatio ex verbis a m a t r e Virginiae proACTA
vol.
X,
n. 3. — 1-3-918.
8
114
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
latis: Sono stata mi che la go assassinata, q u a e respondent depositionibus Annae Cappelletto: Se vede proprio che la ga sposa per forza; a t q u e
attestationi Aloisiae Scrinzi, q u a e matris verba retulit. « Ma io sperava
« che col tempo gli si sarebbe affezionata ». Ipsa enim suasionibus, cohortationibus suis filiam induxit ad m a t r i m o n i u m : et consequenter, cum
hoc, quin felicitatem, filiae suae t a m gravia d a m n a attulisset, horum se
dixit auctricem et c a u s a m occasionaiem. Non s u n t ergo verba praefata
eo sensu accipienda ut veluti incussi m e t u s confessio a matre sint
retinenda.
Quocumque
constat, nuptias
Hoc posito, pro
t r a r i u m fuerunt
ergo s u b respectu quaestio consideretur, legitime non
de q u i b u s agitur, sub m e t u s influxu fuisse contractas.
matrimonio s t a n d u m est, o m n i b u s reiectis q u a e in conadducta.
Nihilominus RR. P P . Auditores metum etiam, qui in casu p r a e tenditur incussus, perpendere non omiserunt, e u m q u e n e q u e iniustum,
neque gravem retinuerunt.
Quoad m e t u s iniustitiam, Domini verba considerarunt, q u i b u s Virginia dicitur coacta. Sponsalibus initis, ipsa fatente, mater dixit : « Adesso
« bisogna che te lo sposi e che non te fassa più la mata » ; et pater ait :
« La parola data n o n si può più ritirare... adesso n o n si p u ò più scher« zare, ma star sul p u n t o ... go sempre dito che la sia onorata e de caratos tere ». Quibus in verbis RR. P P . u n u m d u m t a x a t i n v e n e r u n t ; studium
scilicet parentum curandae bonae famae Virginiae, eiusque consulendi
conscientiae illam u r g e n d o ad i m p l e n d a m obligationem per sponsalia
susceptam. Et in hoc t a n t o magis institerunt quia Virginia ex u n a parte
ab Attilio n o n recedebat, et ex altera alios iuvenes deperibat, ut ex Attilii
aliorumque depositionibus elucet: q u a e agendi ratio nec erat honesta,
neque periculis carebat : adeo ut I oseph Rizzetto dicere potuerit Antonio
Lc-renzon: « Gossa pensistu de parler con questa tosa? la fa l'amor. Ti
« va a riscio de prender le bote ». Hisce positis, nihil omnino deprehenditur, quod n o n sit rectae rationi, iustitiaeque conforme. Iamvero, ex
c o m m u n i DD. sententia, parentes, iusta interveniente causa, possunt filios
ad matrimonium inducere, quin ullo modo requisitam e o r u m laedant
libertatem, et ullam in eos committant iniuriam, et quin consequenter
eorum matrimonium fiat irritum. Quare Reiffenst. (De spons. et matrim.,
§ IX, n. 239) ait: « Matrimonium n o n dirimit ubi m e t u s , etiam gravis,
« iuste inferatur »; ratio est t u m quia iustus m e t u s n o n t a m a iudice a u t
ab alio homine, quam ab ipso incutitur iure, a u t lege volente, ut in
certis casibus et circumstantiis s u b minis et poenis alligati ad matrimonium adigantur.
S. Romana Rota
115
Gravitatem a u t e m timoris q u o d spectat, visum est Dominis, e a m
n e d u m non esse probatam, sed potius esse excludendam. Virginia sane
refert, se a p a r e n t i b u s fuisse obiurgatam propter servatam c u m aliis
iuvenibus familiaritatem ; hoc enim sponsalitiae fidei et obligationi sumptae contrarium existimabant. Quod pater eius confirmat. Sed praeter
verba nihil aliud legitur a d i u n c t u m ; abfuerunt minae et cuiuscumque
speciei vexationes : i m m o a verbis q u o q u e quaelibet abfuit asperitas et
i n h u m a n i t a s , et quidquid aliud contra rationem, cum u n a m Virginiae
sponsalitiae fidei obligationem urgerent. Et hoc s u b respectu ratio n o n
suppetit cur Virginiae graviter trepidaret animus, p a r e n t u m gravem et
d i u t u r n a m m e t u e n s indignationem, seu metueret sibi gravem malum
imminere.
Neque huiusmodi timoris ratio d e p r o m e t u r ex indole p e r s o n a r u m ,
sive p a r e n t u m sive actricis ipsius, quae pro determinando m e t u debet
attendi. P a r e n t u m enimvero n a t u r a erat severa, et agendi ratio d u r a :
« I genitori erano di carattere forte... Il padre era di n a t u r a severo
« come p u r e severa la m a d r e . . . ». - « A casa mia, ait pater, go sempre
« comanda mi ». Sed hoc minime obstante, ratione potius et p r u d e n t i a
in familia regenda ét g u b e r n a n d a , q u a m severitate et violentia, duceb a n t u r . « I genitori sapevano farsi rispettare ; ma qualche volta e r a n o
« anche remissivi », ut refert Clementina Marchese. Ioseph pater, licet
indolis severae et facilis esset ad iram, fuit t a m e n sempre buono, teste
Rizzetto. Et hoc constat etiam in casu contigisse. Nam o m n i m o d a m
pater filiae suae reliquit deliberandi l i b e r t a t e m ; ipse enim « avrebbe
« voluto che il matrimonio si facesse per S. Martino affinchè la, figlia
« potesse saper bene quello che faceva » ; ideo dixit etiam : « Ho chiamato
« a parte la figlia e le ho detto che p r i m a di fare il passo bisogna pen« sarghe: mi me par che l'affar sia per ti: ma fa quel che ti voi... bisogna
« che ci pensi su perche me pare, che n o n gli (Attilio) voglia t a n t o bene ».
Nil ergo mirum si a iudice p e r c o n t a t u s : « È vero che il teste avrebbe con« siderato cosa gravemente contraria alla serietà ed al decoro, a n c h e
« proprio, se la Virginia, dopo gli anelli, avesse rifiutato il Granzotto
« pochi mesi p r i m a del matrimonio ? », respondit : « Tutt'altro, e n o n
« avrei fatto n e s s u n l a m e n t o se ella lo avesse decisamente rifiutato ».
Et hoc de m a t r e etiam est r e t i n e n d u m ; de ea enim, praeter dicta, sic
testatur Adelaides P a n t o : « So che s u a m a d r e aveva b u o n e m a n i e r e
« s e m p r e ; e per p a r t e mia n o n credo che l'abbia costretta a quel matri« monio », q u a e hac etiam in re n o n dissentiebat a viro suo quia c u m
ipso eodem agebat consilio : « Le son cose in cui ho lasciato che si sbri« ghino sempre le donne, per q u a n t o sia vero che mia moglie parlava
116
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
« s e m p r e con me p r i m a di decidere u n a cosa di famiglia ». Utriusque
ergo p a r e n t e s indoles ea n o n erat, q u a e in animo Virginiae timorem
gigneret gravis et d i u t u r n a e indignationis, seu gravis damni.
Virginiae q u o q u e n a t u r a non erat adeo facilis, ut ex p a r e n t u m indole
et agendi ratione cornino veretur, et graviter trepidaret, suspicata ex illor u m indignatione sibi grave d a m n u m imminere. « L'opinione pubblica
« la riteneva u n a testa leggera ». Non est ergo mirandum- si soror eius
Clementina d i x e r i t : « R i g u a r d o al suo affetto verso il Granzotto era
« estrosa e indifferente. La sorella Virginia era di t e m p e r a m e n t o svelto » :
et Anna Cappelletto affirmaverit « La Virginia era di t e m p e r a m e n t o
« ordinario e d'indole allegra ». Quibus affirmationibus facta respondent ; Virginia enim facilis fuit choreis ducendis, etiam cum circumstantiae aliter voluissent: ex. gr. c u m ab Attilio recepisset a n n u l o s choreas
duxit, illo relicto. « Dopo un a n n o e mezzo, dixit Attilius, le pagai gli
« a n e l l i : n o n si curò di m e ; mi a b b a n d o n ò e a n d ò a ballare ». H o c v',onfirmat Virginiae p a t e r : « E s s a era a m a n t e del ballo e qualche volta
« ebbesi a fermare fino alle 9,30 », et soror q u o q u e Clementina concedit. I n d e h u i u s c o n s u e t u d o libere conversandi cum iuvenibus. Quae
cum esset Virginiae indoles, quin timori, dicendo potius esset facilis
contemptui et i n o b e d i e n t i a ^ Et revera Adelaides P a n t o affirmavit, « che
« temesse il p a d r e io n o n lo s o ; non temeva certamente t a n t o la madre.:
« t a n t o è vero, che a n c h e contro la volontà di lei si recava qualche
« volta alla Sagra nei paesi vicini. E r a a m a n t i s s i m a del ballo, ma n o n
« so fino a che ora vi si fermasse ». Quod confirmat Archipresbyter
Gobbo « che la giovane sia tale da n o n temere alcuno è un mio pen« siero personale dalle investigazioni fatte ». Quare si metus etiam subiective consideretur, gravitas eius excluditur.
H a c t e n u s exposita confirmantur ab adiunctis, quae n u p t i a s antecesserunt, comitata sunt, a t q u e s u b s e q u u t a . Nam Virginia fatetur, se nonnisi post a n n u l o s receptos p a r e n t u m subiisse coactionem. Q u a n d o ergo
a n n u l o s acceptavit et sponsalia contraxit a d h u c fruebatur libertate. Hoc
fatetur etiam A. P a n t o amicitiae vinculo i u n c t a Virginiae, q u a e ei amatorias litteras scribendi m u n u s commiserat. Quae ad m a t r i m o n i u m e r a n t
necessaria Virginiam sibi comparasse, referunt soror eius Clementina et
Attilius Granzotto. Cum autem Attilius in longinqua regione moraretur,
a m a t o r i a s litteras, licet non adeo frequentes, ad eam misit, et reversum
domi recepit, s p o n s o r u m more servato. In actu praeliminari vulgo Bollettino, a P a r o c h o requisita « u t n r m sponte, libere, et secundum honestatem Sacramenti vellent (sponsi) c o n t r a h e r e ? », licet desit directa probatio circa affirmativam Virginiae responsionem, haec t a m e n non immerito
S. Romana Rota
117
praesumitur, cum constet, p a r o c h u m m u n e r e suo rite functum fuisse in
m o n e n d o populo de obligatione revelandi canonica i m p e d i m e n t a si q u a e
parochiani cognoscerent, e nelV esporre la dottrina cattolica della libertà
degli sposi.
Quare in matrimonii celebratione nihil omnino apparuit, q u o d Virginiae contrariam ostenderet v o l u n t a t e m ; immo contrarium p r o r s u s
a p p a r u i t : «. La mattina del matrimonio la Virginia mi si è p r e s e n t a t a
« t u t t a quieta e tranquilla », t e s t a t u r Ioseph Rizzotto eius a v u n c u l u s ; et
Clementina hoc confirmat. Et siquidem pater dixit: « S i mostrò confusa
« e piangente » hoc n o n ex matrimonio, sed, h u i u s occasione, ex h u m a n a e
n a t u r a e conditione profluxisse affirmavit : « perchè si distaccava dalla
« famiglia ».
Matrimonio vero contracto, nihil ab u s u alienum accidit. « Al pranzo
« n o n notai niente di straordinario »; immo communis et consuetae laetitiae signa n o n defuerunt. « Finito il pranzo di nozze abbiamo giuocato
« alle palle, e a questo giuoco prese parte anche la Virginia ». In domo
viri haec fuit bene recepta. Et siquidem m a t r i m o n i u m n o n fuit illico cons u m m a t u m , q u a de causa hoc evenerit, n o s l a t e t ; sed certo ratione
matrimonii n o n accidit, nec ex Virginiae oppositione; Iudicis enim interrogationi: « Avete voi usato subito, fin dalla prima sera, dei vostri diritti
« maritali; ovvero la Virginia si è rifiutata a rendere il debito coniu« gale? » respondit Attilius, n o n contradicente Virginia: « No; per mie
« ragioni particolari n o n ho c r e d u t o j i i u s a r e del mio diritto; n o n la ho
« mai richiesta, e quindi non si è mai rifiutata ».
Quod si velit agnosci dissentionum, quae inter coniuges ortae sunt,
causa vera, haec, independenter a m a t r i m o n i o , primum repetenda est
a relationibus Virginiae cum socru, cuius n o n fruebatur urbanitate et
gratia: secundo a viri sui vexationibus, eiusque familiae conditionibus,
<Juae eam cogebant ad laborem in agris colendis aliter ac ante m a t r i nium conventum fuerat; et tertio demum ab adulterinis relationibus cum
alio viro: quo enim t e m p o r e coniuges famulabantur : « Ella era la pa« drona, ed io il suo umile servo », dixit Attilius, qui addidit e t i a m :
« Essa mangiava in tinello col p a d r o n e ed io in cucina. ... Io dopo aver
« mangiato t a n t e volte a n d a v a fuori, ed essa seduta sul canapè col
« p a d r o n e : u n a bella mattina son partiti tutti due assieme per n o n so
« dove ». Quare iure meritoque Archipresbyter Gobbo potuit affirmare:
« Da t u t t o il complesso delle circostanze a me note mi son formato il
« concetto che fu un matrimonio regolare come tutti gli altri »: a q u o
nec ipsa Virginia videtur dissentire, teste Aloisia Scrinzi, q u a e deposuit: « Ho sentito io stessa con le mie orecchie q u a n d o la Virginia rivolta
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
118
« al marito d i s s e : " In q u a l u n q u e luogo tu vada sono p r o n t a a seguirti
«perchè so che sei mio marito „ ».
*«
Quibus o m n i b u s tam in iure q u a m in facto consideratis et bene
perspectis, Christi n o m i n e i n v o c a t o , Nos infrascripti Auditores de
T u r n o , pro Tribunali sedentes et solum D e u m prae oculis habentes,
decernimus, declaramus et definitive s e n t e n t i a m u s , non constare de matrimonii nullitate in casu, seu ad propositum dubium r e s p o n d e m u s :
negative.
Ita p r o n u n c i a m u s , m a n d a n t e s Ordinariis locorum et ministris trib u n a l i u m , ad quos spectat, ut exsecutioni m a n d e n t h a n c nostram definitivam sententiam, et adversus reluctantes procedant ad n o r m a m
ss. c a n o n u m , et praesertim cap. H, sess. XXV, de Ref., Conc. Trid., iis
adhibitis exsecutivis et coercitivis mediis, q u a e magis efficacia et opport u n a pro r e r u m adiunctis exstitura sint.
R o m a e , in sede Tribunalis S. R. Rotae, die 9 martii 1917.
P e t r u s Rossetti, Ponens.
R a p h a e l Chimenti.
Maximus Massimi.
L.©S.
Ex Cancellaria, 28 martii 1917.
Sac. T. Tani, Notarius.
119
S. Horn mm Bota
II
CAUSAE ACTAE S ü ß S E C R E T O
In
Sacra Romana
brem
anni 1917,
quarum
I.
Rota,
actae
definitiva
NULLITATIS
a
mense
sunt
sententia
ianuario
sub
editur
MATRIMONII
usque
secreto
tantum
ad
causae
mensem
quae
in parte
decem-
sequuntur;
dispositiva.
ex capite vis et metus.
Proposito dubio : An constet de nullitate matrimonii in casu?
RR. P P . DD. S. Many, Ponens, I. Prior et A. Sincero, Auditores de
T u r n o , die 23 ianuarii 1917 r e s p o n d e n d u m c e n s u e r u n t : Affirmative.
Adversus sententiam interposita est appellatio.
ex capite impotentiae ex parte mulieris.
Proposito dubio : An sententia Rotalis diei 17 aprilis 1916 sit confirmanda vel infirmanda in casu? R R . P P . DD. G. Sebastianeiii, Decan u s , Ponens, S. Many et M. Massimi, Auditores de T u r n o , die 17 februarii 1917 r e s p o n d e n d u m c e n s u e r u n t : Sententiam rotalem diei 17 aprilis 1916
esse
confirmandam.
II.
NULLITATIS
III.
NULLITATIS
MATRIMONII
MATRIMONII
ex capite conditionis noti impletae.
Proposito d u b i o : An sententia rotalis die 13 februarii 1915 sit confirmanda vel infirmanda in casu? RR. P P . DD. S. Many, Ponens, I. Prior
et A. Sincero, Auditores de T u r n o , die 27 martii 1917 r e s p o n d e n d u m
censuerunt:
Sententiam
rotalem
diei
13
februarii
1917
esse
confir-
mandam.
IV.
matrimoniali
NULLITATIS
MATRIMONII
ex
capite conditionis
turpis contractui
appositae.
Proposito d u b i o : An sententia Rotalis diei 15 decembris 1915 infirmanda sit vel confirmanda in casu, in ordine ad pactum, seu conditionem, de prole vitanda? RR. P P . DD. F. Cattani Amadori, Ponens, P. Rossetti et M. Massimi, Auditores de t u r n o , die 3 aprilis 1917 r e s p o n d e n d u m
c e n s u e r u n t : Negative ad primam partem, affirmatice ad secundam, seu
sententiam Rotalem diei 15 decembris 1915 esse confirmandam.
Contra h a n c sententiam interpositus fuit recursus ad S u p r e m u m
S. Signaturae Tribunal.
NB. - Haec causa matrimonialis tertio coram N. S. Trib. rediit;
prima t a m e n vice ex capite vis et m e t u s t a n t u m . H u i u s vero primae
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
120
instantiae p a r s dispositiva haec est: Proposito d u b i o : An constet de nullitate matrimonii in casu? RR. P P . DD. I. Prior, Ponens, A. Sincero
et 1. Mori, Auditores de t u r n o , die 29 n o v e m b r i s 1913, r e s p o n d e n d u m
c e n s u e r u n t : Negative.
V. N U L L I T A T I S M A T R I M O N I I ex capite impotentiae mulieris.
Proposito dubio : An sententia diei S februarii 1916 sit confirmanda
vel infirmanda in casu? RR. P P . DD. Sebastianeiii, Decanus, Ponens,
R. Ghimenti et M. Massimi, Auditores de t u r n o , die 14 iulii 1917, respondendum c e n s u e r u n t : Affirmative ad primam partem, negative ad secundam
partem.
VI.
POENARUM.
Proposito dubio : An sustineatur poena statuta per sententiam Curiae X? RR. P P . DD. M. Massimi, Ponens, P. Rossetti et R. Ghimenti,
Auditores de t u r n o , die 17 iulii 1917 r e s p o n d e n d u m c e n s u e r u n t : Affirmative, seu sustineri poenam statutam per sententiam Curiae X.
VII.
DIFFAMATIONIS
ET
REFECTIONIS
DAMNORUM.
P r o p o s i t o d u b i o : An sententia Rotalis diei 31 iulii 1916 sit confirmanda vel infirmanda in casui RR. P P . DD. S. Many, Ponens, I. Prior,
A. Sincero, Auditores de t u r n o , die 11 augusti 1917, r e s p o n d e n d u m cens u e r u n t : Negative ad primam partem, affirmative ad secundam.
Contra h a n c s e n t e n t i a m interposita fuit appellatio.
VIII.
NULLITATIS
MATRIMONII
ex capite impotentiae viri.
Proposito d u b i o : An constet de nullitate matrimonii in casu?
R R . P P . DD. G. Sebastianeiii, Decanus, Ponens, R. Ghimenti et M. Massimi, Auditores de t u r n o , die 17 augusti 1917 r e s p o n d e n d u m c e n s u e r u n t :
Affirmative.
IX.
NULLITATIS
Propositis dubiis:
MATRIMONII,
I
o
An
ex capite impotentiae
constet
de
matrimonii
viri.
nullitate in casu?
et, q u a t e n u s negative, 2° An consilium sit praestandum Sanctissimo pro
dispensatione super rato et non consummato, in casu? RR. P P . DD. A. Sincero, Ponens, F. Cattani Amadori et P. Rossetti, Auditores de t u r n o ,
die 18 augusti 1917, r e s p o n d e n d u m c e n s u e r u n t : Ad I: Providebitur in
secundo. Ad I I : Affirmative, seu consilium esse praestandum Sanctissimo
pro dispensatione super rato et non consummato, in casu; vetito tamen
Domino X. Y. transitu ad alias nuptias^ nisi consulta prius Sancta Sede.
Die autem 23 augusti 1917 Sanctissimus concedere dignatus est
dispensationem super rato et n o n c o n s u m m a t o , in casu.
S. Romana Rota
X.
121
IURIUM.
Proposito d u b i o :
Utrum confirmanda vel infirmanda sit sententia
Rotalis diei 2 martii 1915 in casu? R R . P P . DD. A. Sincero, Ponens,
F. Cattani Amadori et R. Chimenti, Auditores de T u r n o , die 27 augusti 1917 r e s p o n d e n d u m c e n s u e r u n t : Negative ad primam partem, affirmative ad secundam, iuxta modum ; seu sententiam diei 27 martii 1917 esse
reformandam, iuxta modum qui sequitur: Ad primum, Sacerdoti X. Y.
non competere in Ecclesia S. T. ius patronatus cum facultate praesentandi,
ei vero competere iura quaedam honorifica, et etiam facultatem functiones
non parochiales in ea peragendi ad normam iuris communis, servatis de
iure servandis, et salva
Ordinarii iurisdictione. Ad secundam,
Sacerdoti X. Y. non competere refectionem damnorum, et expensas iudiciales
retinendas esset compensatas inter partes.
XI.
DIFFAMATIONIS.
Propositis dubiis: V An constet de nullitate sententiae appellatae in
casu ?, et, q u a t e n u s negative, 2° An constet de diffamatione, ita ut sit locus
poenis et re fectioni damnorum in casu? et, q u a t e n u s affirmative, 3° In
quanam mensura damna sint reficienda in casu? R R . P P . DD. P. Rossetti, Ponens, R. Chimenti et I. Grazioli, Auditores de t u r n o , die 20 octobris 1917 respondendum c e n s u e r u n t : Ad I: Negative, seu non constare
de nullitate sententiae in casu. Ad I I : Affirmative, seu constare de diffamatione; ita ut sit locus poenis et refectioni damnorum in casu. Ad I I I :
Damna ita sunt in casu reparanda ut satisfactio et refectio debeantur.
Pro satisfactione Dominus X. Y. teneatur pubblicare, seu curare publicationem partis dispositivae huius sententiae in
ephemeride
Catholica
Dioecesana et in ephemeride peculiari vulgo Bollettino quo acta Dioeceseos publici iuris fiunt. Pro refectione solvere teneatur Lib. K. C. Domino
S. T. intra annum a data huius sententiae computandum. Ad criminis
vero vindictam Dominus X. Y. teneatur spiritualibus exercitiis vacare
per integrum mensem in aliqua religiosa domo suspensus a divinis, facta
ad hoc Episcopo facultate tempus et locum determinandi ; et insuper solvere libellas M. F. pro expensis cultus in favorem Fabricae Parochialis
Ecclesiae loci A.
ex capite impotentiae viri.
Proposito d u b i o : An sit confirmanda vel infirmanda sententia rotalis
diei 18 iulii 1916? RR. P P . DD. G. Sebastianeiii, Decanus, Ponens, S. Many
et I. Grazioli, Auditores de t u r n o , die 19 novembris 1917 r e s p o n d e n d u m
c e n s u e r u n t : Affirmative
quoad primam partem, negative
quoad secundam,
seu sententiam rotalem esse confirmandam.
XII.
NULLITATIS
MATRIMONII
122
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
XIII. N U L L I T A T I S
Proposito d u b i o :
MATRIMONII
An
constet
ex capite vis et metus.
de nullitate matrimonii
in
casu?
R R . P P . D D . S. Many, Ponens, I. Prior et A. Sincero, Auditores de t u r n o ,
die 24 novembris 1917 r e s p o n d e n d u m c e n s u e r u n t : Affirmative.
XIV.
DIFFAMATIONIS
SEU
REFECTIONIS
DAMNORUM.
O
Propositis dubiis : I An Parochus M. D. reus sit delicti diffamationis
erga clericum S. T. ?, et, q u a t e n u s affirmative, 2° An et quaenam damna
et in quanam mensura reparare teneatur in casu? RR. P P . D D . S. Many,
Ponens, I. P r i o r et A. Sincero, Auditores de t u r n o , die 17 decembris 1917
r e s p o n d e n d u m c e n s u e r u n t ; Ad I: Negative. Ad Ï I : Provisum in primo.
Quoad petitionem a u t e m procuratoris actoris diei 10 iulii 1917, ut scilicet confrontentur R m u s R. T. Vicarius Generalis et testis R. G., RR. P P .
Auditores e a m d e m reiecerunt.
Ex Cancellaria, 7 ianuarii 1918.
Sac. T. Tani, Notarius.
S.,Romana Rota
III
Citationes
edictales
i
LIBURNEN.
NULLITATIS
MATRIMONII
(ZACCARI-.TACOBl)
Cum constet mulierem conventam, B a r b a r a m Jacobi, p i s a n a m , reperiri n o n posse, infrascriptus S. R. Rotae Auditor, in causa P o n e n s , per
praesens Edictum praefatam Barbaram Jacobi peremptorie citat ad comp a r e n d u m , sive per se, sive per procuratorem, in sede S. Tribunalis
die 22 aprilis h u i u s anni, hora undecima, ad effectum, ut subscribatur
infrascriptum dubium, nec non dies destinetur, quo h a b e b i t u r T u r n u s
Rotalis pro causae, de qua supra, definitione; ulterius declarando, si
n o n compareat, processum c o n t i n u a t u m iri in eius contumacia.
DUBIUM
An
constet
de
matrimonii
nullitate
in
casu?
Ordinarii locorum et q u i c u m q u e fideles, q u i b u s notitia est de loco
commorationis praefatae B a r b a r a e Jacobi, curare debent, q u a t e n u s fieri
possit, ut de hac citatione edictali moneatur.
Datum R o m a e , die 23 ianuarii 1918.
P. Rossetti, Ponens.
L.
S.
Ex Cancellaria, die 18 februarii 1918.
ioannes Ladelci,
Notarius
S.
R.
Rotae.
124
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
Traduction.
T R I B U N A L DE LA SACRÉE ROTE ROMAINE
Citation
par
Edit
LIBURNEN.
NULLITATIS
MATRIMONII
(ZACGARI-JAGOBl)
Gomme il résulte que la d a m e B a r b a r a Jacobi de Pisa ne peut être
trouvée, le soussigné, Auditeur de la Sacrée R o m a i n e Rote, P o n e n t en
cette cause, cite péremptoirement, par le présent édit, la m ê m e Barbara Jacobi à comparaître personnellement, ou par procureur légitimem e n t constitué, au siège du T r i b u n a l de la Sacrée Rote Romaine le
22-avril 1918 à onze heures, pour vouloir souscrire le doute ci-dessous
rapporté, et fixer le j o u r de la proposition de la cause devant la Rote,
déclarant en outre que, si elle ne comparaît pas, le procès canonique
sera continué et terminé en sa contumace.
DOUTE
Conste-t-il de la nullité de mariage dans le cas présent ?
Les Ordinaires des lieux et les fidèles qui auraient connaissance
du lieu de la résidence de la dite B a r b a r a Jacobi, doivent faire en
sorte, dans la mesure du possible, qu'elle soit avertie de la présente
citation.
Donné à R o m e , le 23 janvier 1918.
P. Rossetti, Ponens.
Ex Cancellaria, die 18 februarii 1918.
Ioannes Ladelei,
Notarius S. B.
Botae
125
/ S . Romana Rota
II
GRAVINEN.
NULLITATIS
MATRIMONII
(PERRINO-TROTTA)
Cum ignoretur domicilium et locus actualis commorationis domini
Dominici Trotta, p e r p r a e s e n s edictum n o s illum citamus ad comparend u m personaliter in sede Tribunalis S. R. R o t a e die 15 iunii 1918, h o r a
undecima ante meridiem, ut, t a m q u a m r e u s conventus audiatur, cum
declaratione, si n o n compareat, iudicium in eius contumacia ad exitum
p e r d u c t u m iri. Ordinarii locorum et fideles q u i c u m q u e notitiam habentes de domicilio a u t commorationis loco domini Dominici Trotta praefati, curare debent, si et q u a t e n u s fieri possit, ut de hac edictali citatione m o n e a t u r .
Romae, die 20 februarii 1918.
P e t r u s Rossetti, Ponens.
Traduction.
T R I B U N A L DE LA SACRÉE ROTE ROMAINE
Citation
par
édit
GRAVINEN.
NULLITÉ
DE
MARIAGE
(PERRINO-TROTTA)
E t a n t inconnu le domicile et le lieu de la demeure actuelle de monsieur Dominique Trotta, par le présent édit Nous citons le m ê m e monsieur Dominique Trotta à c o m p a r a î t r e en propre p e r s o n n e au siège du
T r i b u n a l de la S. Rote Romaine le 15 juin 1918, à onze h e u r e s du
matin, pour être interrogé en qualité du défendeur et Nous ajoutons
que, s'il ne comparaît pas, le j u g e m e n t sera terminé également en sa
contumace. Les Ordinaires des lieux et les fidèles ayant connaissance du
domicile ou du lieu de la d e m e u r e actuelle du n o m m é défendeur Dominique T r o t t a doivent, d a n s la m e s u r e du possible, l'avertir de la présente citation.
Rome, 20 février 1918.
Pierre Rossetti, Ponens.
Ex Cancellaria, die 20 februarii 1918.
Ioannes Ladelci,
Notarius S. B. Rotae.
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
126
DIARIUM ROMANAE CURIAE
S. CONGREGAZIONE DEI RITI
Martedì 5 febbraio 1918, nel Palazzo Apostolico Vaticano, dinanzi all'augusta presenza del Santo Padre, si è tenuta la Congregazione Generale dei Sacri
Riti, nella quale gli Emi e Rmi Signori Cardinali, i Rmi Prelati e Consultori
Teologi che la compongono, hanno discusso:
1) sul dubbio detto del Tuto per la solenne canonizzazione della Beata
Margherita Maria Alacoque, Religiosa professa dell'Ordine della Visitazione
della Beata Vergine Maria;
li) e sul dubbio: « Se consti del martirio, della causa del martirio e dei
segni o prodigi del Ven. Oliviero Pluncket, Primate dell'Irlanda ed Arcivescovo
d'Armagh », che si asserisce ucciso in odio alla Fede nel 1681.
Martedì 19 febbraio 1918, nel Palazzo Apostolico Vaticano, con l'intervento degli Emi e Rmi Signori Cardinali e col voto dei Rmi Prelati Officiali
e Consultori teologi, si è tenuta la Congregazione dei Riti Preparatoria, per
discutere due miracoli che si asseriscono da Dio operati per intercessione
della Venerabile Anna Maria Taigi, del Terz'Ordine della Santissima Trinità ;
i quali miracoli vengono proposti per la Beatificazione della medesima Venerabile.
SEGRETERIA DI STATO
NOMINE
Con Biglietti della Segreteria di Stato il Santo Padre si è degnato di
nominare:
16 febbraio 1918.
26
»
»
Mons. Francesco Marchetti-Selvaggiani, Intemunzio Apostolico nel Venezuela, conferendogli il titolo archiepiscopale di Seleucia.
Il Rev.do Padre Antonino dell'Assunzione, Ministro Generale dei Trinitari Scalzi, Consultore della Sacra
Congregazione dei Miti per le cause di Beatificazione e Canonizzazione.
Con Biglietto della Segreteria di Stato il Santo Padre si è degnato di promuovere :
r
22 febbraio 1918.
Mons. Giambattista Federico Vallega, da Segretario di Nunziatura di prima classe a Uditore di seconda classe.
Diarium Romanae
Curiae
mi
Con Brevi Apostolici il Santo Padre si è degnato di nominare :
Protonotarii) Apostolico ad instar participantium :
29 gennaio 1918. Mons. Pasquale Brancaccio, dell'archidiocesi di Napoli.
Preiati Domestici di S. S.:
7 agosto 1917. Mons. Bernardino Macie], della dioc. di Santiago del Estero.
11
»
»
Mons. Giovanni Francesco Marshall, della dioc. di Ballarat.
»
»
»
Mons. Michele Shanahan, della medesima diocesi.
22 ottobre
»
Mons. Ernesto Zechenter, della diocesi di Kansas City.
16 febbraio 1918. Mons. Giacomo Serra, della diocesi di Vieti.
18
»
»
Mons. Luigi Gotelii, della diocesi di Chiavari.
22
»
»
Mons. Luigi Maglione, già minutante degli AA. EE. SS.
ONORIFICENZE
Con Brevi Apostolici il Santo Padre si è degnato di conferire le seguenti
onorificenze:
La Gran Croce dell'Ordine di S. Gregorio Magno, classe civile:
4 febbraio 1918. Al sig. Emanuele Carvajal y Hurtado de Mendoza, duca
de la Vega e marchese di Aguilafuente, della
diocesi di Madrid.
-La Commenda con'placca dell'Ordine di S. Gregorio Magno, classe civile:
20 febbraio 1918. Al sig. Vittorio Eastman Cox, Ministro del Cile presso la
Repubblica dell'Equatore.
La Commenda dell'Ordine di S. Gregorio Magno, classe civile:
23 gennaio 1918. Al sig. Emanuele Augusto Clergeau, dell'archid. di Atene.
Il Cavalierato dell'Ordine di S. Gregorio Magno, classe civile:
23 gennaio 1918. Al sig. Enrico De Malvai, dell'archidiocesi di Atene.
»
»
»
Al sig. Enrico De Cazotte, della medesima archidiocesi.
»
»
»
Al sig, Ludovico De Juge, della medesima archidiocesi.
2 febbraio
»
Al sig. Ludovico Domenget, dell'archidiocesi di Chambéry.
6
»
»
Al sig. Guglielmo Gaspare Antonio Van Eijck, della diocesi di Harlem.
t
Il Cavalierato dell'Orarne di S. Silvestro Papa:
31 gennaio 1918, Al sig. Giovanni Cornelio Francesco Veenman, della diocesi di Harlem.
128
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
MAGGIORDOMATO DI S U A SANTITÀ
NOMINE
Con Biglietti di S. E. Rma Mons. Maggiordomo, il Santo Padre si è degnato
di nominare:
Camerieri Segreti soprannumerari di S. S. ;
18 gennaio 1918. Mons. Luigi Teodoro Panken, della diocesi di Bois-le-Duc.
19
»
»
Mons. Edoardo Guglielmo Fowler-, della diocesi di Omaha
(Stati Uniti dell'America).
»
»
»
Mons. Gioacchino Pascali, della diocesi di Lecce.
31
»
»
Mons. Luigi Häver.
»
»
»
Mons. Francesco Este ves, dell'archidiocesi di Lisbona.
»
»
»
Mons. Edoardo Coelho Ferreira, della medesima archidioc.
6 febbraio
»
Mons. Vincenzo Sant'Agata Fiorito, di Roma.
16
»
»
Mons. Diego Lastras, dell'archidiocesi di Vienila.
»
»
»
Mons. G. B. Kuboth, della diocesi di Breslau.
19
»
»
Mons. Giuseppe Candidori.
»
»
»
Mons. Camillo Gidoni.
»
• »
»
Mons. Alberto Diorio.
Cameriere Segreto di Spada e Cappa soprannumerario di S. S. :
3 febbraio 1917. Il sig. Conte Felice Grabowski, dell'archid, di Varsavia.
Cameriere d'onore in abito paonazzo di S. S. :
19 febbraio 1918. Mons. Giacomo Costa, della diocesi di Chiavari.
Cameriere d'onore di Spada e Cappa soprannumerario di S. S.:
3 febbraio 1917. Il sig. Leszek Wisniowski, dell'archidiocesi di Varsavia.
Cappellano Segreto d'onore di S. S.:
19 febbraio 1918. Mons. Andrea Bianchi, della diocesi di Chiavari.
NECROLOGIO
5 gennaio 1918. Mons. Giovanni Foley, vescovo di Detroit negli Stati Uniti.
20 febbraio
»
Mons. Giovanni Paolino Azevedo e Castro, vesc. di Macao.
Annus X - Yol. X
1 Aprilis 1918
Num. 4
ACTA APOSTOLICAE SEDIS
COMMENTAEIUM OFFICIALE
ACTA BENEDICTI PP. XV
LITTERAE APOSTOLICAE
I
'CONSOCIATIO
DOMINI IN
A
S.
GERARDO
OPPIDO VULGO
MAJELLA,
CANONICE
« CAPOSELE »,
IN
ERECTA
IN
ECCLESIA
ARCHISODALITATEM
MATRIS
ERIGITUR.
B E N E D I C T U S P P . XV
Ad p e r p e t u a m rei m e m o r i a m . — Dilectus filius Carmelus Golia, e
Congregatione SSmi Redemptoris sacerdos atque h o d i e r n u s rector conlegii R e d e m p t o r i s t a r u m P a t r u m oppidi Gaposele, Compsanae archidioecesis i n t r a fines, necnon continentis conlegii eidem ecclesiae in q u a
c o r p u s servatur sancti Gerardi Majella, laici professi eiusdem Congregationis, refert ad Nos a p u d Gerardi sepulchrum, piis'fidelium eo confluentium peregrinationibus celeberrimum, canonice institutam fuisse
consociationem sub invocatione ipsius sancti Gerardi, e a n d e m q u e brevi
a n n o r u m spatio t a n t a iam, favente Domino, suscepisse incrementa, ut in
praesens in universum fere t e r r a r u m orbem diffusa reperiatur. Addit
i d e m rector consociationem ipsam pluribus a Sede Apostolica indulgentiis fuisse ditatam, sibique in votis a d m o d u m esse, ut eam de apostolica Nostra benignitate archisodalitatis titulo privilegiisque o r n a r e
dignemur. Nos autem, probe noscentes quot uberes in Domini agro fruc t u s ex ipsa frugifera sodalitate p r o m a n e n t , cognominem enim consociationem Bononiae, cum archidioecesis illius regimen o b t i n e b a m u s , Nos
Ipsi canonice constituimus, q u a n t a a b u n d e t .sodalium frequentia, quantisque floreat potissimum in p u e r o r u m coetus meritis, optatis his piis
c o n c e d e n d u m ultro libenterque censuimus. Q u a e cum ita sint, Conso
ACTA, vol. X, a. 4. — 1-4-918.
9
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
130
ciationem a sancto Gerardo Majella, canonice erectam in ecclesia Matris
Domini, conlegio a d n e x a P a t r u m Congregationis SSmi R e d e m p t o r i s
oppidi Gaposele, archidioecesis Compsanae intra limites, apostolica Nostra
auctoritate, praesentium vi p e r p e t u u m q u e in m o d u m in archisodalitatem,
cum solitis privilegiis, erigimus atque instituimus. Consociationis autem
enunciatae sic in archisodalitatem per Nos t e n o r e p r a e s e n t i u m erectae,
moderatori atque officialibus praesentibus et futuris, apostolica similiter
Nostra auctoritate, largimur, ut ipsi, servatis constitutione Clementis
Papae VIII aliisque apostolicis o r d i n a t i o n i b u s idcirco editis, alias eiusdem tituli a t q u e instituti consociationes u b i q u e t e r r a r u m erectas sive
erigendas aggregare sibi q u e a n t , et c u m illis indulgentias o m n e s memor a t a e archisodalitati a Sede Apostolica t a m concessas, q u a m in poster u m concedendas, d u m m o d o cum aliis communicari queant, rite communicare licite pariter possint ac valeant. P r a e t e r e a volumus, ut rector
pro t e m p o r e conlegii R e d e m p t o r i s t a r u m et a d n e x a e ecclesiae, in q u a
sancti Gerardi corpus asservatur, sit dictae archiconfraternitatis moderator et potestate polleat alium e conlegii ipsius religiosis viris ad ipsum
m u n u s o b e u n d u m delegandi. P o r r o haec s t a t u i m u s , decernentes praesentes Litteras firmas, validas a t q u e efficaces semper exstare ac permanere, s u o s q u e plenos a t q u e integros effectus sortiri a t q u e obtinere, illisq u e ad q u o s pertinent n u n c et in posterum plenissime suffragari, sicque
rite iudicandum esse ac definiendum, i r r i t u m q u e et inane fieri si quidq u a m secus, s u p e r his, a quovis, auctoritate qualibet, scienter sive ignoranter attentari contigerit. Non obstantibus contrariis q u i b u s c u m q u e .
D a t u m R o m a e , a p u d Sanctum P e t r u m , s u b a n n u l o Piscatoris, die
X X V I I I ianuarii M C M X V I I I , Pontificatus Nostri a n n o q u a r t o .
P.
CARD.
GASPARRI;
a Secretis Status^
II
SODALITAS
S.
LAURENTII
EDIMBURGENSI
LEVITAE
CONSTITUTA,
IN
ET
MARTYRIS,
IN
TEMPLO
ARCHISODALITATEM
METROPOLITANO-
ERIGITUR.
BENEDICTUS P P . XV
Ad p e r p e t u a m rei memoriam. — P i a s fidelium consociationes, q u a e
in Dominico agro excolendo sedulam n a v a n t operam, et veluti auxiliar e s cohortes clerum adiuvant, t u m in provehendo d o m u s Dei decore,
t u m in ecclesiasticis caeremoniis concelebrandis, de more R o m a n o r u m
Acta Benedicti PP. XV
131
Pontificum Decessorum Nostrorum peculiaribus titulis privilegiisque
augere satagimus. Iamvero cum ex amplissimo Ordinarii S. A n d r e a e
et E d i m b u r g e n s i s suffragio compertum Nobis sit, h a r u m in societatum
leetissimum n u m e r u m iure meritoque recenseri posse confraternitatem
in altaris ministerio inservientium canonice erectam in templo metropolitano Edimburgensi sub titulo S. Laurentii, Nos, enunciati Antistitis
votis concedentes, ad archisodalitatis g r a d u m eandem promovere existimavimus. Quae cum ita sint, apostolica Nostra auctoritate, praesentium vi p e r p e t u u m q u e in m o d u m , dictam sodalitatem Sacris inservientium, Edimburgensi in templo metropolitano sub S. Laurentii invocatione
canonice erectam, in archisodalitatem, cum solitis privilegiis, erigimus
a t q u e instituimus. Sodalitatis' a u t e m sic per Nos in archisodalitatem
erectae officialibus et sociis, p r a e s e n t i b u s et futuris, simili Nostra auctoritate concedimus, ut ipsi eiusdem nominis a t q u e instituti confraternit a t e s in eadem archidioecesi E d i m b u r g e n s i sive erectas, sive in poster u m erigendas, servatis forma constitutionis Clementis P p . VIII, Nostri
Praedecessoris rec. mem., aliisque apostolicis ordinationibus desuper
editis, sibi rite aggregare valeant, et cum illis singulas a t q u e universas
indulgentias, peccatorum remissiones ac poenitentiarum relaxationes
eidem archisodalitio sive iam a Sede Apostolica concessas, sive concedendas in posterum, d u m m o d o cum aliis communicari queant, legitime
communicare possint. Decernentes praesentes Litteras firmas, validas
a t q u e efficaces semper existere et fore, suosque plenarios et integros
effectus sortiri et obtinere, ipsi archisodalitio n u n c et in p o s t e r u m plenissime suffragari, sicque rite i u d i c a n d u m esse ac definiendum, a t q u e
irritum et i n a n e fieri, si secus super his a q u o q u a m , auctoritate quavis,
scienter vel ignoranter contigerit attentari. Non o b s t a n t i b u s contrariis
quibuscumque.
D a t u m R o m a e a p u d S a n c t u m P e t r u m , s u b a n n u l o Piscatoris, die
xxviii februarii M C M X V I I I , Pontificatus Nostri a n n o q u a r t o .
P.
CARD.
GASPARRI,
a Secretis Status..
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
132
III
ARCHISODALITAS
LITANO
S.
LAURENTII
EDIMBURGENSI
LEVITAE
ERECTA,
ET
MARTYRIS,
INDULGENTIIS
IN
TEMPLO
METROPO-
AUGETUR.
B E N E D I C T U S P P . XV
Ad p e r p e t u a m rei memoriam. — Cum, sicuti accepimus, in metropolitano templo S. Andreae, E d i m b u r g e n s i s archidioecesis, pia sodalitas,
a S: L a u r e n t i o levita et m a r t y r e n u n c u p a t a , m o d o in archisodalitatem
per Nos erecta, canonice extet constituta, cuius sodales q u a m p l u r a pietatis
et caritatis opera exercere soliti s i n t : Nos ad a u g e n d a m fidelium religion e m a n i m a r u m q u e salutem p r o c u r a n d a m caelestibus Ecclesiae t h e s a u r i s
pia caritate intenti, o m n i b u s et singulis fidelibus qui e n u n c i a t a m archisodalitatem in p o s t e r u m ingredientur, die p r i m o eorum inscriptionis, si
vere poenitentes et confessi SSmum Eucharistiae S a c r a m e n t u m sumpserint, plenariam ; ac t a m inscriptis, q u a m in p o s t e r u m inscribendis dicta
in archisodalitate sociis, in cuiuslibet e o r u m mortis articulo, si item
a d m i s s o r u m exomologesi expiati ac caelestibus epulis refecti, vel, quat e n u s id agere nequiverint, n o m e n Iesu ore, si potuerint, sin m i n u s
corde devote invocaverint, et m o r t e m t a m q u a m peccati stipendium de
m a n u Domini patienti animo susceperint, pariter p l e n a r i a m ; t a n d e m
iisdem modo et in p o s t e r u m ipsa in archisocietate inscriptis vel inscribendis sodalibus, qui similiter vere poenitentes et confessi ac S. Comm u n i o n e refecti q u o t a n n i s die festo S. Laurentii martyris, idest die
decima mensis augusti, vel u n o infra octavam die ad cuiusque lubitum
eligendo, propriam archisodalitatis ecclesiam, vel quodvis aliud publicum t e m p l u m sive sacellum celebrent devote, ibique pro christianorum
principum concordia, h a e r e s u m exstirpatione, peccatorum conversione ac
S. Matris Ecclesiae exaltatione pias ad D e u m preces effundant, q u o die
id agant, etiam plenariam o m n i u m peccatorum s u o r u m indulgentiam et
remissionem misericorditer in Domino concedimus. Insuper dictis n u n c et
in p o s t e r u m ipsam in archisodalitatem adlectis sociis, qui singulis annis,
festivitatibus S. Iosephi, n e m p e die martii decimanona, S. Columbae
abbatissae, die nona mensis iunii, S. Niniani confessoris et pontificis,
die decimasexta septembris, d e m u m S. Margaritae reginae Scotiae, scilicet die decimasexta mensis novembris, contrito saltem corde et preces,
ut superius diximus, fundentes, vel p r o p r i u m archisodalitii, vel quodvis
Acta Benedicti PP. XV
aliud publicum t e m p l u m vel o r a t o r i u m visitent, quo die id praestiterint, de n u m e r o poenalium septem a n n o s totidemque q u a d r a g e n a s in
forma Ecclesiae consueta e x p u n g i m u s . T a n d e m enunciatis sociis quoties, iuxta tabulas societatis, pietatis quodvis sive caritatis opus exerceant, de n u m e r o similiter poenalium dierum centum r e l a x a m u s . Denique
largimur ut, excepta plenaria in articulo mortis lucranda indulgentia,
o m n i b u s aliis sive plenariis, sive partialibus indulgentiis enunciatis sodalibus liceat, si malint, functorum vita labes p o e n a s q u e expiare. Denique
volumus, ut hisce o m n i b u s indulgentiis participes quoque fiant aliae
cognomines societates archisodalitio E d i m b u r g e n s i n u n c et in p o s t e r u m
aggregandae. Contrariis n o n o b s t a n t i b u s quibuscumque. P r a e s e n t i b u s
perpetuis futuris t e m p o r i b u s valituris.
Datum R o m a e a p u d S a n c t u m P e t r u m , s u b a n n u l o Piscatoris, die
i martii M C M X V I I I , Pontificatus Nostri a n n o q u a r t o .
P.
CARD.
GASPARRI,
a Secretis Status.
EPISTOLAE
I
AD
EPISCOPOS
ECCLESIA
TIAS
GRAECO-RUMENOS, QUI
ORIENTALI
AC
DE
DE
CONDITA NOVA
INSTITUTO
STUDIORUM
CONGREGATIONE
ORIENTALIUM
PRO
GRA-
EGERANT.
Venerabiles fratres, salutem et apostolicam benedictionem. — Admod u m delectarunt Nos c o m m u n e s liberae, in quibus, ob conditam n u p e r
pro Ecclesia Orientali propriam Co ^ r e g a t i o n e m altiorumque studiorum
Institutum, gratissimis Nos animis estis prosecuti. L a e t a m u r videlicet
q u a e constituimus ea videri vobis et utilia ad catholicam Orientis rem
p r o v e h e n d a m et ad Ecclesiarum m a t u r a n d a m Unionem valde conducibilia. Nobis quidem certum est q u a e c u m q u e ad h a n c causam pertinere
videbuntur omnia eniti et efficere etiam in posterum. Nihil a u t e m cum
laudabilius gratulatione vestra t u m i u c u n d i u s : indicat enim vos h a n c
ipsam in r e m impense l a b o r a t u r o s . V e r u m t a m e n propitiare D e u m laboribus Nostris, ut feliciter eveniant, ne c e s s e m u s : ipsius est enim, gratia
mentes collustrando a n i m o s q u e permovendo, facere ut omnes idem ac
Nos sentiant idemque velint. Caelestium auspicem m u n e r u m et praeciv
134
Acta Apostolicae Sedis r- Commentarium Officiale
p u a e benevolentiae Nostrae testem, apostolicam benedictionem vobis,
venerabiles fratres, vestroque clero ac populo a m a n t i s s i m e in Domino
impertimus.
Datum R o m a e , a p u d S. P e t r u m , die xxv mensis februarii
MCMXVIII,
Pontificatus Nostri a n n o q u a r t o .
BENEDICTUS PP. XT
II
AD
HENRICUM
S.
LENSEM,
XXV
R.
E.
CARD.
EPISCOPATUS
ALMARAZ
ANNOS
Y
SANTOS,
ARCHIEPISCOPUM
HISPA
1
COMPLENTEM.
Dilecte fili Noster, salutem et apostolicam benedictionem. — Libenter c o m p e r i m u s a n n o s te quinque et viginti a suscepto episcopatus
h o n o r e proxime c o m p l e t u r u m : d i g n u m q u e i u d i c a m u s quem n o n m o d o
clerus p o p u l u s q u e t u u s , cui quidem es ob merita carissimus, faustum
tibi diem sancta laetitia concelebret, sed etiam Nosmet ipsi paterno
studio gratulemur. Iam pridem enim sedulitatem et curam q u a ecclesiam tibi creditam tueris, h a b e m u s p r o b e cognitam; teque n o v i m u s consuevisse dare operam, ut cum tui religionis a r d o r e calèrent, tum obsequio in Iesu Christi Vicarium excellèrent. Itaque ad p r o p r i u m t u u m
itemque c o m m u n e m fructum istius sollemnitatis a u g e n d u m , munuseul u m tibi missuri s u m u s q u o d N o s t r u m tui a m o r e m perpetuo t e s t e t u r ;
facultatem praeterea tibi d a m u s Plenariae Indulgentiae post sacrum
eiusdem diei, usitatis conditionibus, semel impertiendae. Quod restat,
tua causa cupimus omnia, Deum obsecrantes ut diu te istius archidioecesis utilitati conservet. Caelestium auspicem m u n e r u m et singularis
benevolentiae Nostrae testem, tibi, dilecte fili noster, t u o q u e clero ac
populo apostolicam benedictionem largimur.
D a t u m R o m a e , a p u d S. P e t r u m , die x x v n i mensis februarii
Pontificatus Nostri a n n o q u a r t o .
BENEDICTUS P P . XV
MCMXVIII,
135
Acta Benedicti PP. XV
III
AD
R.
P.
SIS,
L E O N A R D U M V O S S E N , S . I.,
ANNO
XXV
EXEUNTE
A
MODERATOREM
SEMINARIO
PONT.
SEMINARII KANDIEN-
CONDITO.
Dilecte fili, salutem et apostolicam benedictionem. — Ad afferend u m gentibus, q u a e divinae redemptionis beneficium ignorant, l u m e n
Evangelii, ea velut compendiaria via est delectos ex ipsis adolescentes
rite educare, qui deinceps a p u d p o p u l a r e s suos apostolico m u n e r e fungantur. Non enim suspicionem dant, ut alienigenae solent; quin i m m o ,
ob rationes amicitiarum ac necessitudinum, faciles u s q u e q u a q u e h a b e n t
aditus, a t q u e ipsa sermonis generisque c o m m u n i t a s gratiam eis fidemque conciliat. P e r o p p o r t u n e igitur decessor Noster f. r. Leo X I I I abhinc
a n n i s xxv istud Kandiense Seminarium condidit alumnis indis in Indiae
salutem instituendis ; et praeclare u s q u e a d h u c res successit. Scimus enim
ex isto pietatis s t u d i o r u m q u e optimorum domicilio n o n paucos iam
prodiisse sacerdotes s a c r o r u m q u e antistites aliquot, eosque ad apostol a t u m egregie instructus ac p r o r s u s Societatis Iesu disciplina dignos.
Hisce de fructibus salutaris instituti Nobis g a u d e n t e s vobisque gratulantes, m a g n a s Deo grates a g i m u s : q u a e s u m u s q u e ut tibi tuisque in
hac re adiutoribus adesse perseveret. Nos certe opus vestrum t u e r i
n u m q u a m d e s i s t e m u s : cui quidem o m n e s ex India Episcopos velimus
suffragari, hoc sibi p e r s u a d e n t e s satis se suo satisfecisse officio c u m
s a n c t a m cleri indigenae curaverint institutionem. Ac caelestium auspicem m u n e r u m et peculiaris benevolentiae Nostrae testem, tibi, dilecte
fili, a t q u e o m n i b u s istius Seminarii magistris et alumnis apostolicam
benedictionem amantissime in D o m i n o impertimus.
D a t u m Romae, a p u d S. P e t r u m , die iv mensis martii
tificatus Nostri a n n o q u a r t o .
B E N E D I C T U S P P . XV
MCMXVIII,
Pon-
136
Acta
Apostolicae
Sedis
-
Commentarium
Officiale
ACTA SS. CONGREGATIONUM
SUPREMA SACRA CONGREGATIO S. OFFICII
DECRETUM
CIRCA
CONSILIA A VIGILANTIA
E T I U R A M E N T U M ANT1MODERN1STICUM
Cum in Codice Iuris Canonici, a proximo die festo Pentecostes
obligandi vim babituri, nulla fiat mentio Consiliorum a vigilantia et
Iuramenti antimodernistici, de q u i b u s respective agitur in Constitutione
Pascendi Dominici gregis et Motu-proprio Sacrorum Antistitum s. m.
Pii P P . X., inspecto Codicis ipsius can. 6, n. 6, p r o p o s i t u m est d u b i u m :
An praescriptiones ad duo supra memorata capita spectantes, post dictum
diem festum Pentecostes, in vigore manere pergant an non?
Re, iussu Ssmi D. N. Benedicti P p . XV, feliciter regnantis, ad Suprem a m h a n c Sacram Congregationem Sancti Officii delata, Emi ac Rmi
DD. Cardinales in r e b u s fidei et m o r u m Inquisitores Generales, in plenario conventu habito feria iv, die 20 martii 1918, expresse declarandum
decreverunt: « Praescriptiones praedictas, ob s e r p e n t e s in praesenti mo« dernisticos errores latas, n a t u r a q u i d e m sua, t e m p o r a r i a s esse ac
« transitorias, ideoque in Codicem Iuris Canonici referri n o n p o t u i s s e ;
« aliunde tamen, cum virus Modernismi diffundi minime cessaverit, eas
« in pleno suo robore m a n e r e debere u s q u e d u m h a c super re Apostolica
« Sedes aliter statuerit ».
Et sequenti feria v eiusdem mensis et a n n i idem S s m u s D. N., in
solita audientia R. P. D. Adsessori impertita, relatam Sibi E m o r u m
P a t r u m resolutionem plane a d p r o b a r e ac s u p r e m a S u a auctoritate confirmare dignatus est. Contrariis q u i b u s c u m q u e n o n obstantibus.
D a t u m Romae, ex Aedibus S. Officii, die 22 martii 1918.
L. & S.
Aloisius Castellano, S. B. et U. I. Notarius.
S. Congregatio Consistorialis
137
SACRA CONGREGATIO CONSISTORIALIS
P R O V I S I O ECCLESIARUM
S. C. Consistorialis decretis S s m u s D. N. Benedictus P p . XV h a s ,
q u a e s e q u u n t u r , ecclesias de proprio p a s t o r e providit, scilicet:
15 februarii 1918. — Cathedrali ecclesiae
Cadurcensi praefecit R.
D. I o s e p h u m L u c i a n u m Giray, vicarium generalem Gratianopolitanum.
— Cathedrali ecclesiae Corumbensi R. P. Helvetium Gomez de Oliveira, e Societate Salesiana.
20 februarii. — Cathedrali ecclesiae de Serena, in Republ. Chilena
Americae Meridionalis, R. D. Carolum Silva Cotapos, canonicum theologum metropolitanae ecclesiae Sancti Iacobi de Chile, in iure civili doctor e m et provisorem archiepiscopatus.
— Cathedrali ecclesiae Sanctissimae Conceptionis de Chile, in America Meridionali, R. D. Gilbertum Fuenzalida Guzman, canonicum magistralem metropolitanae ecclesiae Sancti Iacobi de Chile, in sacra theologia doctorem.
— Cathedrali ecclesiae Cochabambensi, in Boliviana ditione Americae Meridionalis, R. P. F r a n c i s c u m Pierini, in saeculo Aloisium, Ordinis Minorum, in iure canonico doctorem.
21 februarii. — Cathedrali ecclesiae Sancti Caroli Ancudiae, in Republica Chilena Americae Meridionalis, R. P. A n t o n i u m Castro, in saeculo
Ludovicum, e Congregatione SS. Cordium Iesu et Mariae et Adorationis
S S . Sacramenti, vulgo « de P i c p u s ».
22 februarii. — Cathedrali ecclesiae Oxomensi R. D. Matthaeum
Mugica et U r r e s t a r a z u , presbyterum dioecesis Victoriensis, ibique canonicum lectoralem cathedralis ecclesiae, in sacra theologia doctorem.
23 februarii. — Cathedrali ecclesiae Squillacensi R. D. I o a n n e m Elli.
25 februarii. — Metropolitanae ecclesiae Limanae, in Republica Peruviana, R. P. D. Aemilium Lisson, h a c t e n u s episcopum de Chachapoyas.
11 martii. — Abatiae Montis Virginis R. P. R a m i r u m Marcone, e
Congregatione Cassinensi Primitivae Observantiae.
20 martii. — Cathedrali ecclesiae Lincolnensi, in Foederatis Americae Statibus, R, P. D. Carolum O' Reilly, h a c t e n u s episcopum Bakeriensem.
m
Acta Apostolicae Sedis — Commentarium Officiale
138
SACRA CONGREGATIO CONCILII
LISBONEN.
EXEMPTIONIS
ET
FUNERUM
Die 21 aprilis 1917
- E m u s Card. P a t r i a r c h a Lisbonensis, u t aptius prospiceret spirituali bono degentium in hospitalibus suae ditionis, per
decretum l a t u m die 5 augusti 1878 plura sancivit de e o r u m d e m hospitalium exemptione, s t a t u e n s nimirum, inter alia, q u o d cappellani hospitalibus addicti h a b e r e n t u r ipsorum hospitalium q u a s i - p a r o c h i , ideoque
independenter a parochis locorum s a c r a m e n t a infirmis a d m i n i s t r a r e
valerent, u n o excepto matrimonii sacramento, ac etiam funera in hospitaii decedentium, missas, vel solemnes, catecheticam instructionem, ceter a s q u e sacras functiones peragere possent, cum obligatione regesta seu
libros parochiales rite exarandi, a t q u e congruas particulas, per Curiae
t r a m i t e m , a d parochos, q u o r u m interesset, transmittendi. Huiusmodi
vero exemptionem s t a t u e b a t esse a se, in singulis casibus, praevia rectoris cuiusque hospitalis petitione, concedendam pro suo prudenti arbitrio, a quo etiam, singulis annis, iurisdictio cappellanis esset communicanda.
SPECIES
FACTI.
H a e c n o v a hospitalium Lusitaniae iuridica ordinatio, Regis decreto
die 6 dec. eiusdem a n n i comprobata, pacifice obtinuit u s q u e ad n u p e r a m
r e r u m publicarum eversionem, q u a n d o n e m p e cappellani omnes per vim
ab hospitalibus eiecti s u n t a t q u e oratoria seu sacella ibidem exstantia
clausa fuere. T u n c E m u s h o d i e r n u s Card. P a t r i a r c h a , ut rei consuleret
saltem pro civitate Lisbonensi, p r i m u m litteras dedit parochis in quor u m territoriis exstant m a i u s hospitale S. iosephi in civitate, et nosocomia ab eodem dependentia, eisdem parochis committens curam infirm o r u m q u a m a n t e a obiverant cappellani ; ac deinde, nonnullis subortis
querelis, per decretum diei 28 decembris 1915 s t a t u i t : 1) integram a d h u c
m a n e r e exemptionem praedictis piis d o m i b u s ab eius praedecessore
a. 1873 concessam; 2) u s q u e d u m tamen cappellani prohiberenturjspirituale regimen hospitalium resumere, infirmorum c u r a m committi
parochis in q u o r u m finibus piae d o m u s i n v e n i u n t u r .
S. Congregatio Concilii
139
De hoc decreto conquesti s u n t nonnulli ex parochis civitatis, contendentes exemptionem prorsus, desivisse, ac propterea veluti revixisse
iura parochi cuiusque infirmi proprii ratione domicilii, praesertim funera
q u o d a t t i n e t ; n o n n u l l a s etiam querelas a d m o v e r u n t cappellani, asserentes se posse in praesenti q u o q u e r e r u m conditione operam s u a m
continuare. Q u a m o b r e m E m u s Card. P a t r i a r c h a , controversiam h a n c ,
q u a e iam publice disceptari n o n sine gravi q u a d a m a n i m o r u m contentione et populi fidelis admiratione coeperat, iudicio S. Sedis reverenter
subiecit, ab h a c S. G. G. p o s t u l a n s quid facto opus esset.
Ex parte parochorum a s s u m i t u r decret u m Emi Patriarchae in n e u t r a s u a parte sustineri : n o n in prima, q u a
iterum concedere praetendit hospitalibus Lisbonensibus exemptionem
q u a m praedecessor a. 1873 concesserat; multo m i n u s in altera, qua, hac
posita exemptione, curam attribuit, n o n cappellanis hospitalium, sed
parochis territorii ubi piae d o m u s exstant.
SYNOPSIS
DISCEPTATIONIS.
-
Quo vero ad p r i m a m partem, a n i m a d v e r t u n t in primis n o n esse
omnino certum u t r u m exemptio hospitalibus sola auctoritate episcopali
concedi possit; Card. De Luca, in classico loco (Deparochis, diseurs. 23,
n. 11 et 12) ubi illustrat h a n c exemptionem, supponit eam n o n concedi
nisi per Apostolicam Sedem ; ibi : « Merito per Sedem Apostolicam omni« b u s fere hospitalibus, praesertim m a g n a r u m civitatum, haec privilegia
« concessa s u n t » ; idque apertius etiam docet U r s a y a (Discept, eccles.,
vol. VII, disc. 12, in causam Bracharen. - Praetensae exemptionis).
Verum, quidquid ea de re c e n s e n d u m sit, ex primis iuris principiis
clare deducitur n o n posse Ordinarium talem exemptionem concedere
invitis parochis. Siquidem « h u i u s m o d i hospitalis a iurisdictione parochi
« subtractio - verba s u n t cl. Bouix (De parochis, p. 653) - est iurium paro« chialium laesiva » ; igitur, invito parocho, non videtur posse concedi
nisi ab eo qui tollere potest ius tertio quaesitum, q u o d solus Princeps
potest, cuius est et legem condere (Glossa, in can. Quod autem, c. XXV,
q. 2). Hinc, reclamante parocho ecclesiae N. D. interesse habente, S. C.
E p . et Reg., in Albien., Iurium, 18 mart. 1898, respondit n o n sustineri
privilegium exemptionis ab Archiepiscopo Albiensi concessum adversus
iura stricte paroecialia (cfr. Acta S. Sedis, XXX, p. 711; Santi-Leitner,
Praelect., vol. III, p. 260). Id confirmatur, in subiecta quoque specie, ex
decreto Patriarchae Lisbonensis, die 5 augusti 1873, ubi expressa mentio
fit consensus p a r o c h o r u m in hospitalium exemptionem, concessam, uti
legitur in decreto « ad b o n u m hospitalium n o n solum, sed et ipsorum
« p a r o c h o r u m , quos rei acquieturos bene praevidemus, q u u m immo com-
140
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
« p l u r e s eorum, r e r u m adiuncta probe noscentes, nostrae consultationi
« respondendo, nobis consensere, saltem rei s u b s t a n t i a m q u o d attinet,
« nonnulli etiam m o d u m quod spectat ». At in praesenti casu complures
parochi inviti sunt et dissentientes p r o r s u s : idcirco nequit sustineri
Ordinarii decretum, saltem ubi laedit i u r a stricte parochialia, ad norm a m l a u d a t a e resolutionis S. G. E p . et Reg.
Nec dici potest p a r o c h o s irrationabiliter esse invitos; q u u m , e contrario, nova concessio exemptionis in p r a e s e n t i b u s rerum adiunctis
irrationabilis a u t saltem i n o p p o r t u n a merito censeatur. Siquidem in
praesentiarum hospitalia haec nullo modo s u b s u n t vel subesse possunt, ut sacri canones exigunt, inspectioni et visitationi Ordinarii; n o n
a d s u n t in illis, nec ulla spes affulget ut ibi restitui valeant, cappellani
olim constituti; quin immo cappellae seu sacella ipsa clausa fuerunt,
nec iterum aperiri possunt, omnisque sacra supellex divendita aut
distracta est. In his r e r u m adiunctis quisque perspicit concedendae
exemptionis nullum u s u m legitimum fieri posse, ideoque nec iustae
concessioni locum esse.
Res adeo perspicua est, ut idem E m u s P a t r i a r c h a suo decreto non
antiquam hospitalium iuridicam conditionem restituere valuerit, sed in
altera eiusdem decreti parte, sublata cappellanorum ordinatione, curam
commiserit parochis in q u o r u m finibus hospitalia sunt. Ubi t a m e n non
solum laedit strictum ius p a r o c h o r u m , qui ratione domicilii sunt infirm o r u m proprii, sed etiam cappellanorum ius ex a n t i q u a ordinatione, cui
praesens violenta r e r u m conditio n u l l u m profecto d e t r i m e n t u m inferre
valet, quaesitum. Hi enim cappellani, uti p a t e t ex actis, p a r a t o s se exhibent ad c u r a m infirmorum, etiam d u r a n t i b u s p r a e s e n t i b u s circumstantiis, gerendam, nec laicale G u b e r n i u m rei infensum se praebere videtur;
quamvis a u t e m illos in hospitali c o m m o r a r i n o n permittat, facile remedium erit, si in vicinia commorentur, unde cito advocari possint; nec
r e n u u n t cappellani cum parochis t r a n s a c t i o n e m q u a m d a m inire circa
lucra, funerum praesertim causa obventura. Dato igitur, n o n concesso,
quod exemptio hospitalibus sit integra servanda, iterum sustineri n o n
videtur decretum Patriarchale, q u a saltem ex p a r t e cappellanis praetermissis, in eorum locum vocat parochos territorii, quibus n u l l u m ius, ut
S. H. C. millies sancivit, in re competit.
Ex adverso decretum Emi P a t r i a r c h a e dicitur et d e m o n s t r a t u r omnino legitimum. Sane hoc decretum 28 decembris 1915 nihil aliud praestitit nisi quodrexemptionem hospitalium, qualem statuerat decretum praececedentis Patriarchae a. 1873, i m m u t a t a m servavit et solummodo, loco
S. Congregatio Concilii
141
cappellanorum ab hospitalibus per vim eiectorum, q u a m d i u hi in hospitalibus restitui n o n possint, curam spiritualem infirmorum commisit
provisoria ratione respectivis parochis, in q u o r u m territorio singula
hospitalia s u n t sita. - Ast t u m q u o a d retentionem exemptionis, t u m
q u o a d provisoriam commissionem parochis factam, decretum Emi Patriarchae nihil continet, quo v e r u m ius parochorum, m u l t o q u e m i n u s i u s
aliquod cappellanorum, laedatur.
Etenim in retentione exemptionis nullum ius parochorum violavit,
si exemptio fuerat legitime inducta ab eius praedecessore; atqui legitimitas h u i u s exemptionis merito defendi potest. - Profecto n o n h a b e m u s
hucusque in iure clare expressum principium generale, quod Episcopus
possit certas p e r s o n a s certumve locum ab ordinaria p a r o c h o r u m iurisdictione eximere. Non desunt quidem qui ad h a n c exemptionem pro
casibus particularibus requirere videntur privilegium Pontificium, ex
q u i b u s s u n t Card. De L u c a et Ursaya, ex adverso citati. Sed recentiores
Doctores magis magisque accedunt ad illud principium generale adstruend u m praesuppositis canonicis causis seu conditionibus, et n o m i n a t i m
illud principium generale applicant ad casum peculiarem hospitalis,
q u a e doctrina etiam a S. R o m a n a Rota, in u n a Vicentina - Exemptionis
et funerum, p r o b a t a est ut verior (25 martii 1915) nec ullam censuram
meruit penes S u p r e m u m Ap. Signaturae T r i b u n a l (cfr. Acta Apostolicae
Sedis, VIII, p. 206 s.). E q u i d e m pro illa potestate Episcopi adest congruentia iuridica, ut sicut R. Pontifex potest p e r s o n a s et locos a
iurisdictione Episcopi subducere, ita possit Episcopus a iurisdictione
parochi singularem locum eximere. Et quamvis statim occurrat discrimen inter potestatem R. Pontificis et Episcopi, quod R. Pontifex etiam
iura quaesita tollere potest, Episcopus vero n o n potest; hoc t a m e n
verissimum discrimen in praesenti quaestione n o n videtur h a b e r e applicationem. Nam p a r o c h u s h a b e t quidem ius quaesitum iurisdictionis in
t o t u m territorium parochiale sibi c o m p e t e n t i s ; sed n o n videtur h a b e r e
ius quaesitum, iure communi ipsi agnitum, ut hic vel ille locus iuridice
pertineat ad territorium parochiale; secus divisiones et dismembrationes
paroeciarum per auctoritatem propriam et ordinariam Episcoporum fieri
non possent, sed requireretur auctoritas R. Pontificis, quod est apertissime contrarium -iuri decretalium (cap. Ad audientiam, 3, De eccles,
aedif.) et Concilio Tridentino (sess. 21, cap. 4, de ref.)
In h a c forma illam potestatem Episcopo aperte vindicat Card. Gennari (Quistioni canoniche, n. 337), ubi quaestionem proponit, u t r u m Episcopus, propria auctoritate et sine consensu parochi, possit subtrahere
aliquod hospitale ab huius iurisdictione, et sine ulla haesitatione respon-
142
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
det posse; q u a m suam i n d u b i t a t a m assertionem confirmat ex hoc, quod
Episcopus s u a auctoritate, etiam parocho invito, possit d i s m e m b r a r e
parochiam. Et revera inter d i s m e m b r a t i o n e m et exemptionem, relate
ad potestatem Episcopi, adest o m n i m o d a p a r i t a s ; quod enim locus
subtractus ab u n o parocho a d i u n g a t u r alteri paroeciae, ut fit in dismembratione, vel committatur curae alicuius cappellani, cuius substentationem suscipit administratio illius loci, ut evenit in hospitalis
exemptione, nihil refert ad potestatem Episcopi, q u a e , si esset limitata, h a e c limitatio proveniret ex iuribus illius e cuius territorio locus
detrahitur. At vero, sive detractio loci fiat per dismembrationem sive
per exemptionem, idem o m n i n o effectus h a b e t u r iii deminutione iurisdictionis illius parochi ex cuius territorio locus detractus est. - H a n c
porro doctrinam Card. Gennari confirmant decisiones h u i u s Sacrae Congregationis ab ipso allegatae (sc. Gomen. - Iurisdict, paroec, 20 maii 1882,
4 mart. 1880 [seu rectius S. C. Ep. et Reg., in Suesscm. - Confín, paroec,
16 februarii 1883]), q u a m v i s h a e proprie n o n a g a n t de concessione exemptionis, sed de dismembratione territorii, vel invito parocho (Cfr. Gennari,
Quest. canon., n. 66, p. 102 s.).
Pariter Many (De locis sacris, n. 172), p o s t q u a m exposuit ius comm u n e de funere eorum, qui in hospitali decedunt, a d d i t : « Si vero hospi« tale sit exemptum (auctoritate pontificali aut episcopali, vel consue« tudine), videndum est n u m », etc.; ubi supponit t a m q u a m certum et
i n d u b i t a t u m exemptionem hospitalis n o n solum ex auctoritate R. Pontificis et ex consuetudine, sed etiam ex auctoritate episcopali posse provenire. Cui auctori etiam consentit Duballet, Traite des paroisses, vol. Ii,
n. 1085; cfr. q u o q u e Rouix, De parocho, p. 653.
H u c etiam spectat satis c o m m u n i s doctrina, q u a in' Episcopi potestate propria et ordinaria censetur contineri facultas aliquam communitatem, convictum vel conservatorium eximendi a iurisdictione parochi,
ut eius cura alicui cappellano c o m m i t t a t u r ; de q u a Wernz (Ius Decret.,
vol. II, n. 878): « Non solum indulto apostolico et legitima consuetudine,
« sed etiam statuto Episcopi fieri potest, ut c o m m u n i t a s q u a e d a m religiosa
« vel conservatorium vel convictus vel similia instituta, licet intra paro« chiam m a n e a n t , a cura ordinaria parochi e x i m a n t u r et proprio cap« pellano subiiciantur », Idem sentiunt et alii Doctores. Porro ratio iuridica videtur esse eadem in casu alicuius communitatis religiosae et in
casu hospitalis; perinde enim minuitur extensio iurisdictionis parochi
in u n o ac in altero casu. P r a x i s autem h u i u s exemptionis per Episcop u m factae est frequentissima.
Allata a r g u m e n t a p r o b a n t P a t r i a r c h a m Lisbonensem solido iuris
S. Congregatio Concilii
143
fundamento innixum fuisse in decernenda a. 1873 hospitalium exemptione a iurisdictione parochiali. Ceterum illi decreto nihil o p p o s u e r u n t
parochi Lisbonenses temporis spatio 40 a n n o r u m ampliore, q u o r u m
igitur n o n facile concipitur stricta i u r a fuisse l a e s a ; sed praeterea in
hoc facto rem h a b e m u s praescriptione 40 a n n o r u m firmatam, q u a e sola
sufficeret - ad n o r m a m cap. 1, 2, de praescriptionibus, in VI - ut exemptio iam incontrovertibilis efficeretur (cfr. Pignatelli, Cons. can., IX, 152,
n. 17; Oe Luca, De parochis, disc. 23, n. 6; disc. 38, n. 28).
Quodsi decretum a. 1873 praecedentis P a t r i a r c h a e Lisbonensis censendum est vi iuridica praeditum, hodie, cum cappellani ab hospitalibus
per novum Gubernium eiecti sunt, etiam decretum praesentis Emi Patriarchae Lisbonensis a n n i 1915, in q u a n t u m retinet hospitalium exemptionem s u b spe in ipsis redintegrandi cappellanos, h a b e n d u m est ut omnino
legitimum.
Si vero in ea parte decretum a n . 1915 est s u s t i n e n d u m , etiam
valorem iuridicum habet, nec est laesivum iurium parochialium, quoad
alteram partem, q u a provisoriam curam hospitalium committit parocho
respectivae paroeciae ubi singula hospitalia sita sunt. Nam materialis
eiectio cappellanorum s t a t u m iuridicum hospitalium non mutavit nec
inde ea p o t u e r u n t reduci ad ius c o m m u n e . Manente a u t e m iure speciali
exemptionis, quo hospitalia h a e c Episcopo immediate subiiciuntur, ad
Episcopum pertinet pro s u a prudentia, dum r e r u m adiuncta p e r d u r a n t ,
provisoriam administrationem spiritualem ea ratione o r d i n a r e , q u a
melius consulatur bono spirituali infirmorum in ipsis decumbeiitium,
quin ad determinatum m o d u m ius ullum h a b e a n t parochi, qui iurisdictionem, per exemptionem amissam, per materialem cappellanorum
eiectionem n o n recuperarunt. P o r r o opportunior ac magis congruus
m o d u s hic erat, ut provisoria cura illi parocho committeretur, in cuius
territorio singula hospitalia sita s u n t ; secus enim m a g n a eadem rediret
confusio in administratione s a c r a m e n t o r u m , si pro singulis infirmis esset
ativocandus parochus domicilii forte distantis, quae, teste card. De Luca
(loc. cit.), praecipua causa fuit h u i u s exemptionis concedendae.
Nec ullum p o s s u n t p r a e t e n d e r e ius cappellani eiecti, quia, ut expresse
fuerat s t a t u t u m in decreto exemptionis, illi cappellani erant singulis
a n n i s n o m i n a n d i a u t confirmandi ab Episcopo ad propositionem admin i s t r a t o r u m ; elapso igitur a n n o , o m n e ius amittebant, nisi ab Episcopo
confirmarentur.
Ex dictis videtur concludendum, decretum Emi P a t r i a r c h a e Lisbonensis omnino esse legitimum, a t q u e parochos nonnullos iniuria contra
illud decretum insurrexisse. Ceterum iidem parochi admitterent h a n c
144
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
exemptionem, si in casu concurrerent t r e s conditiones, e o r u m sententia
necessariae : videlicet inspectio Ordinarii, ordinatio cappellanorum debite
institutorum, et sacellum in ipso hospitali p a t e n s ; q u a e tria cum n o n
verificentur in casu, p r a e t e n d u n t , propter impeditum u s u m exemptionis,
esse r e d e u n d u m ad ius c o m m u n e .
Verum illae circumstantiae n o n s u n t conditiones requisitae ad exemptionem, sed s u n t d u m t a x a t obligationes q u a r u m c u r a n d a r u m onus in
se suscipit Episcopus, qui hospitale s u b t r a h i t a iurisdictione parochi.
Haec enim subtractio fieri nequit, nisi ex rationabili causa melius consulendi bono spirituali infirmorum in hospitali decumbentium ; q u a e
c u r a spiritualis rite non potest obiri nisi ipsi p r a e p o n a n t u r apti sacerdotes et adsit cappella sive in ipso hospitali sive saltem ipsi a d n e x a ;
q u o d a u t e m attinet ad visitationem Episcopi, h a e c causa nihil addit
ad praesentem controversiam: sive enim cappellani sive parochi curam
spiritualem h a b e a n t , Episcopus potest et debet hospitale visitare.
Ceterum, quod cappellani sint eiecti, q u o d sacella sint clausa, quod
Episcopus n o n s i n a t u r visitare hospitale, hoc est ex coactione Gubernii,
q u a e iuris statum et conditionem non m u t a t . Episcopus interim tenetur
meliore modo, quo s e c u n d u m s u a m p r u d e n t i a m iudicat, supplere, ne
ibi degentibus infirmis desit conveniens c u r a spiritualis; iam vero in
se est m o d u s convenientissimus, u s q u e d u m cappellani restitui non possunt, ut cura spiritualis g e r a t u r ab illo parocho, in cuius territorio
invenitur hospitale, qui et ceteris sit proximior et in viciniore ecclesia
adsit, u n d e possit s u m e r e s a c r a m e n t a m o r i b u n d i s deferenda.
- Hisce o m n i b u s rite relatis, Emi ac R m i S. Congregationis Concilii Patres, in plenario conventu habito die 21 aprilis 1917 in
Palatio Apostolico Vaticano, de sententia rogati s u p e r dubio : An et quo-,
modo decretum Emi Patriarchae Lisbonensis diei 28 decembris 1915 sit
confirmandum vel infirmandum, in casu; r e s p o n d e r u n t : Decretum Emi
Patriarchae esse confirmandum. Et amplius.
*
RESOLUTIO.
Q u a m E m o r u m P a t r u m resolutionem S S m u s D n u s Noster Benedictus Div. Prov. P p . XV in audientia h a b i t a ab infrascripto Secretario
die x x i n eiusdem mensis et anni, a p p r o b a r e et confirmare dignatus est.
I.
MORI,
Secretarius.
S. Congregatio Rituum
145
SACKA CONGREGATIO DE RELIGIOSIS
MONITUM
Noverint o m n e s ex coetu fidelium t u m clerici tum laici n u l l a m
omnino D. Paulino, ex-Abbati S. Michaelis de F rigolet, factam esse Miss a r u m eleemosynas colligendi facultatem; ac proinde quicumque eidem
Missarum celebrationem committere ac stipendia t r a d e r e praesumpserit,
praeter pericula, q u a e huiusmodi promercalis negotiatio secumfert, in
omnia iustitiae onera ac p o e n a s canonicas incurret in Decreto Ut debita
S. Congregationis Concilii s u b die 11 maii 1904, et in alio Ut in posterum, sub die 22 maii 1907 s t a t u t a s .
Datum R o m a e , ex Secretaria S. Congregationis Negotiis Religiosorum Sodalium praepositae, die 20 martii 1918.
i- © s.
f
ADULPHUS,
Episcopus
Canopitan.,
Secretarius.
SACRA CONGREGATIO RITUUM
I
AUG USTODUNEN.
DECRETUM
CANONIZATIONIS
GINIS,
MONIALIS
BEATAE
PROFESSAE
MARGARITAE
EX
ORDINE
MARIAE
ALACOQUE,
VISITATIONIS
BEATAE
VIR-
MARIAE
VIRGINIS.
SUPER
An,
Apostolica
ipsius
stante
approbatione
eidem Beatae
duorum
venerationem,
DUBIO
miraculorum, post
tuto procedi
indultam
possit
ad
a Sede
solemnem
Canonizationem?
Universam actorum seriem, q u a e in hac praenobili causa h u c u s q u e
gesta sunt, paulo altius repetenti aliquid, sponte velut sua, in conspectum se prodit; quippe quod peculiari est notatione dignum.
A n n o siquidem millesimo septingentésimo decimo q u a r t o , qui q u a r t u s erat s u p r a vigesimum, ex q u o Margarita Maria Alacoque, monialis
ACTA, vol. X, n. 4. — 1-4-918.
10
146
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
professa ex Ordine Visitationis Beatae Mariae Virginis, solutis vinculis
corporis et nixa pennis a m o r i s divinum S p o n s u m fuerat prosecuta, in
ecclesiastica Augustodunensi curia, super eiusdem sanctitatis vitae, virt u t u m et m i r a c u l o r u m fama, exornata pervigili c u r a fuit alacrique studio
ordinaria inquisitio; inchoata quippe q u u m fuerit octobri mense, die
mensis decima q u i n t a memorati a n n i millesimi septingentesimi decimi
quarti, proxime i n s e q u e n t i s a n n i millesimi septingentesimi decimi quinti
septembri mense, die mensis decima octava, ad e x i t u m iam p e r d u c t a erat.
Qui quidem in p r o m p t u q u u m esset Informativus, ceu sueto appellant sermone, ab Ordinario loci, ubi Ancilla Dei Margarita Maria vixit,
decessit s a c r a e q u e ipsius custodiuntur exuviae, conditus processus, hoc
ipso potissima o m n i u m q u e p r i m a posita erat riteque servata conditio,
vi cuius aditus disceptationi patebat, breve post t e m p o r i s intervallum,
decennio nempe n o n longius, i n e u n d a e a p u d sacrorum r i t u u m Congregationem de praefatae Ancillae Dei Margaritae Mariae Alacoque introd u c e n d a causa Beatificationis.
Verumtamen quod aliis i n n u m e r i s p r o p e m o d u m F a m u l i s vel F a m u l a b u s Dei, suffragante ipsa planeque adiuvante lege, concessum ulla
absque difficultate passim videre fuit, ut post absolutas n i m i r u m R o m a m que delatas p r i m a s ordinaria potestate instructas inquisitiones ceterisque
concurrentibus a iure statutis, penes Apostolicam Sedem initium sui
caperet causa Beatificationis, idipsum contra Ancillae Dei Margaritae
Mariae Alacoque n o n aliquot post a n n o s , sed post integrum et amplius
iamdiu revoiutum saeculum assequi t a n t u m m o d o licuit, a n n o videlicet
millesimo octingentesimo vigesimo q u a r t o , q u u m a felic. rec. Leone
P a p a X I I obtenta fuit Signatura, ut vocant, Commissionis.
Reique c a u s a m explorantibus illud in primis occurrit, quod a e r u m nosam illam Margarita Maria Alacoque tristique celebritate insignem
nacta e x p e r t a q u e fuerit aetatem, q u a doctrinas ariditate et desolatione
plenas longe lateque disseminaverat l a n s e n i s t a r u m haeresis. Cuius q u u m
a r d u u m n o n esset in sacratissimi Cordis Iesu cultu a p t a m invenire recitationem, exinde p e r q u a m facile intellectu e s t , c u r n a m Iansenistae
eorumque asseclae, quo sanctissimi Cordis Iesu contradicerent devotioni eamque validius a d v e r s a r e n t u r , insimul Margaritam Mariam adgressi, suos in eam facere i m p e t u s pro viribus moliti fuerint. N a m
conviciis et contumeliis ipsam lacessere, illusaeque praesertim nomine
traducere et despicatui habere, q u o a d inter h o m i n e s diversata est Margarita Maria, n u m q u a m destiterunt, eiusque vero pretiosum post obit u m , q u i n i n i q u u m , q u e m illuc u s q u e gesserant, vel minime p o n e r e n t
a n i m u m , acriores imo impotentioresque evaserunt, graviora, q u a e pote-
S. Congregatio Rituum
147
rant, obstacula p a r a n d o , ne s u p e r illius sanctitatis vitae, v i r t u t u m et
m i r a c u l o r u m fama o r d i n a r i u s exordiretur processus eiusdemque ad finem
perducti R o m a m a d sacram r i t u u m Congregationem f i e r e t transmissio.
Sed enim r e r u m h u m a n a r u m arbiter et g u b e r n a t o r Deus, eventus
t a m d i u t u r n o varioque a n n o r u m et h o m i n u m cursu sic est m o d e r a t u s ,
ut amico q u o d a m t a m q u a m foedere iunctae inter se et colligatae u n a
simul procedere visae sint sacratissimi Cordis I e s u religio et Margaritae
Mariae Alacoque Beatificationis et Canonizationis causa ita n e m p e , ut
q u o tempore adeo cum ingenti u b e r r i m o q u e a n i m a r u m fructu u b i q u e terr a r u m diffusus est et p r o p a g a t u s sanctissimi Cordis Iesu cultus, Beatae
q u o q u e Margaritae Mariae Alacoque causa Canonizationis, cunctis, q u a e
a d i m p l e n d a erant, recte riteque adimpletis, s u u m a d i p i s c e n t u r fastigium.
F a c t u m propterea est, ut in generalibus sacrae h u i u s Congregationis comitiis, q u a e die quinta superioris mensis februarii, coram Sanctissimo Domino nostro Benedicto P a p a XV celebrata sunt, proposito
per Reverendissimum Cardinalem A n t o n i u m Vico, causae Relatorem,
D u b i o : An, stante approbatione duorum miraculorum, post indultam a
Sede Apostolica Beatae Margaritae Mariae Alacoque
venerationem^ tuto
procedi possit ad solemnem ipsius Canonizationem ? omnes, qui convener a n t t u m Reverendissimi Cardinales t u m P a t r e s Consultores tuto procedi posse u n a n i m i censuerint r e s p o n d e n d u m suffragio. Nihilominus
Sanctissimus Dominus n o s t e r cunctos voluit a d m o n i t u s Suffragatores,
i n s t a n d u m a d h u c esse precibus a p u d Deum, ut tutam ac divino l u m i n e
illustratam S u a m decretoriam congruo t e m p o r e in re t a n t i m o m e n t i
proferret sententiam.
Hodierna a u t e m die Dominica Passionis, divina Hostia ferventer
oblata, ad Vaticanas Aedes advocari iussit Reverendissimum Cardinalem Antonium Vico, Episcopum P o r t u e n s e m et S. Rufinae, sacrae r i t u u m
Congregationi Pro-Praefectum causaeque Relatorem, u n a cum R. P. Angelo
Mariani, Fidei Promotore, meque insimul infrascripto Secretario, eisque
a d s t a n t i b u s , solemniter pronuntiavit: Tuto procedi posse ad solemnem
Beatae Margaritae Mariae Alacoque
Canonizationem.
Hoc Decretum in vulgus edi, in acta sacrae r i t u u m Congregationis
inseri litterasque apostolicas s u b P l u m b o de Canonizationis s o l e m n i bus, ubi p r i m u m licuerit, in Basilica Vaticana celebrandis expediri
m a n d a v i t decimo sexto kalendas apriles a n n o M C M X V I I I .
ANTONIUS
CARD.
S.
VICO,
B.
C.
E p . P o r t u e n . et S. Rufinae,
Pro-Praefectus.
Alexander
Vérde,
Secretarius,
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
148
II
ARMACANA
DECRETUM
BEATIFICATIONIS
OLIVERO
PLUNKET,
SEU
PRIMATIS
DECLARATIONIS
HIBERNIAE
SUPER
An
constet de martyrio
et causa
ET
MARTYRII
VEN.
SERVI
ARCHIEPISCOPI
DEI
ARMACANI.
DUBIO
martyrii,
signis
seu
miraculis
in
casu et ad effectum, de quo agitur?
Supplicium suppliciique i m m a n e genus, q u o d venerabilem Dei Famul u m Oliverium Plunket, Hiberniae P r i m a t e m et A r m a c a n u m Archiepiscopum, primo iulii m e n s i s die, a n n o millesimo sexcentésimo octuagesimo
primo, p a s s u m fuisse, fideliter graphiceque acta describunt, requisitis
p r a e d i t u m esse conditionibus, q u i b u s ad veri nominis martyrii dignitat e m a t q u e p r a e s t a n t i a m illud adsurgat, viro p r u d e n t i n o n difficile sane
fuit sagaci simul et sobrio veritatis inquisitori s u u m inducere in anim u m p l a n e q u e p e r s u a d é r e sibi, cunctis inspectis, recto iudicio et a e q u a
mente libratis p r o b a t i o n i b u s , q u a s diligenter p r i u s conquisitas, rite postm o d u m sub a s p e c t u m p o n e r e maxime curae fuerat actuoso solertique
léctissimae causae h u i u s postulatori.
Praeiacta n a m q u e certoque constituta sincera facti narratione, q u a
materiale continetur m a r t y r i u m , ad facti ipsius c a u s a m progredi subinde
necesse fuit n a v i t e r p e r q u i r e n d a m e a m q u e p r o b e i u s t a q u e pretio aestim a n d a m sive ex p a r t e Servi Dei, sive ex p a r t e tyranni seu persecutoris,
q u e m a d m o d u m accom m o d a t e graviterque m o n e b a t vetustissima illa et
celebrata sententia, q u a m idcirco per t o t saecula iugiter incorrupteque
t r a n s m i s s a m passim u s u r p a n t Theologi, q u u m eis de christiano martyrio d a t a opera edisserere contingit; videlicet: Märtyrern non fieri poena,
sed causa.
Quamvis a u t e m m o r e exemploque v e t e r u m Ecclesiae persecutorum,
venerabilis q u o q u e Dei F a m u l u s Oliverius P l u n k e t coniurationis seu
p e r d u c t i o n i s in regem a t q u e regnum fuerit insimulatus, nullum t a m e n
exinde ea pati potuit i n c o m m o d u m , q u a e de formali martyrio t u m rei
n a t u r a t u m praescripto legis necessario deposcitur et flagitatur probatio.
Quin imo vulgari e a d e m q u e a vero p r o r s u s absimili im pacti criminis
e x p l o s a calumnia, p l a n a magis magisque perspicua demonstratio evasit,
S. Congregatio Rituum
149
q u a positum est in aperto, venerabilem Dei Servum Oliverium P l u n k e t ,
Hiberniae P r i m a t e m et A r m a c a n u m Archiepiscopum, pro catholica fide,
pro divino R o m a n i Pontificis p r i m a t u a t q u e pro ecclesiastica disciplina
affirmandis tuendisque nobile fecisse martyrium.
Quae ita q u u m se habeant, egregiam profecto l a u d e m ii sibi promeruisse dicendi sunt, eosque inter iure meritoque principem sibi vindicat locum Vir Eminentissimus clarae memoriae Patritius F r a n c i s c u s
Cardinalis Moran, Sydneyensis Archiepiscopus, q u o r u m eximia i n d u striaque opera factum est, ut t a n t a e dignitatis causa Beatificationis, seu
Declarationis martyrii, a p u d Apostolicam Sedem s u u m s u m e r e t exordium, causaeque ipsius fauste deinceps alacriterque sic procederet actor u m cursus, ut, praeliminaribus interim absolutis iudiciis aliisque benigne
remissis, prouti in causis Martyrum petentibus denegari n o n solet, abhinc
fere q u a d r i e n n i u m quaestioni praecipuae, q u a e de martyrio est eiusque
causa, de signis seu miraculis, patere potuerit a d i t u s .
. Revera, die decima q u a r t a mensis iulii a n n i millesimi nongentesimi
decimi quarti coacta est Congregatio antepraeparatoria, e a m q u e a n n o
superiore, die decima n o n a mensis iunii, s u b s e c u t a q u u m esset Congregatio praeparatoria, die quinta mensis februarii h u i u s vertentis anni,
coram Sanctissimo Domino n o s t r o Benedicto P a p a XV, habita fuit Congregatio Generalis. In q u a a Reverendissimo Cardinali Vincentio Vannutelli, causae Relatore, sequens ad discutiendum propositum est
D u b i u m : An constet de martyrio et causa martyrii, de signis seu miraculis in casu et ad effectum, de quo agitur? Reverendissimi Cardinales
et P a t r e s Consultores s u a quisque ex ordine tulerunt suffragia, q u i b u s
o m n i b u s laeto studiosoque animo exceptis, Sanctissimus Dominus noster
s u p r e m u m iudicium S u u m in aliud t e m p u s , fervidis interea communib u s q u e fusis Deo precibus, divini luminis copiam i m p e t r a t u r u s , de more
p r o r o g a n d u m duxit.
Quod quidem q u u m d e m u m patefacere statuisset, h o d i e r n a m selegit
diem Dominicam Passionis, in quam hoc a n n o festum perapte incidit
sancti Patritii, Hiberniae apostoli nuncupati, quem sanctus Gaelestinus
Papa ad praeclaram Hibernorum gentem misit: cuius apostolicae
legationis et praedicationis uberrimus fructus exstitit, ut Hibernia antea idolorum cultrix, mox Sanctorum Insula diceretur et esset (Benedictus P p . XIV,
litt. apost. Grave et permolestum, dat. die 15 a u g u s t i 1741). Ideo, sacris
propitiato Deo, Beatissimus P a t e r ad Vaticanas Aedes arcessiri voluit
Reverendissimos Cardinales Antonium Vico, Episcopum P o r t u e n s e m et
S. Rufinae, sacrae r i t u u m Congregationis Pro-Praefectum, et Vincentium
Vannutelli, Episcopum Ostiensem et P r a e n e s t i n u m , Sacri Collegii Deca-
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
150
n u m causaeque R e l a t o r e m , u n a c u m R . P . Angelo Mariani, Fidei P r o motore, m e q u e insimul
solemniter edixit:
Ita
Dei Famuli
Oliverii
effectum,
quo agitur.
de
infrascripto Secretario, a t q u e , iis a d s t a n t i b u s ,
constare
de martyrio et causa martyrii venerabilis
Plunket, ut procedi possit
ad ulteriora in casu et ad
H o c Decretum publici iuris fieri et in acta sacrae r i t u u m Congregationis referri iussit decimo sexto kalendas apriles a n n o
•ß A.
CARD.
S.
MCMXVIII.
Vico, E p . P o r t u e n . et S. Rufinae,
B.
O. Pro-Praefectus.
L.©S.
Alexander
Verde,
Secretarius.
S. Poenitentiaria Apostolica
ACTA
151
TRIBUNALIUM
SACRA. POMITENTIABIÁ APOSTOLICA
SECTIO
DE
INDULGENTIIS
I
INDULGENTIA
IN
CCC
CHRISTUM
DIERUM
CONCEDITUR
RECITANTIBUS
IACULATORIAM
PRECEM
CRUCIFIXUM.
Die
18 ianuarii
1918
S S m u s D. N. D. Benedictus, div, prov. P p . XV, in audientia infrascripto Cardinali Poenitentiario Maiori impertita, christifidelibus corde
saltem contrito ac devote recitantibus h a n c iaculatoriam precem in
Christum Crucifixum : Signore, vi ringrazio che siete morto in croce pei
miei peccati, q u a m S. P a u l u s a Cruce enixe, praesertim in SS. Missionibus, commendabat, indulgentiam t r e c e n t o r u m dierum etiam a n i m a b u s
fidelium in Dei gratia vita functorum applicabilem, semel in die lucrand a m , benigne concedere dignatus est. Praesenti in p e r p e t u u m valituro
a b s q u e ulla Brevis expeditione. Contrariis q u i b u s c u m q u e n o n obstantibus.
GULIELMUS
L.
%
CARD.
VAN
ROSSUM,
Poenit. Maior.
S.
F.
Borgongini Duca, Secretarius.
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
152
II
ACTUS
QUIDAM
STIA
CCC
PIETATIS
DIERUM
PER
ANGELUM
INDULGENTIA
CUSTODEM
ERGA
IESUM
IN
EUCHARI-
DITANTUR.
Beatissime P a t e r ,
Superiorissa Generalis S o r o r u m v. d. Filles de la Charité, S. Vincentii a P a u l o , ad pedes Sanctitatis Vestrae p r o v o l u t a humillime exponit:
Venerabilis F u n d a t r i x
praedicti
Instituti, Ludovica
de Manilae,
q u a n d o , in suis itineribus, aliquam conspiceret ecclesiam, pie solebat
sequentem proferre orationem ad Angelum sui Custodem, q u a etiam
utebatur, m o r b o vel operibus d e t e n t a :
« O m o n cher Ange, allez, je vous en conjure, où m o n J é s u s r e p o s e ;
« dites à ce divin S a u v e u r que je l'adore et que je l'aime de tout m o n
« cœur. Invitez cet adorable Prisonnier d ' a m o u r à venir d a n s m o n cœur,
«à y fixer son séjour. Ce Cœur est trop petit p o u r loger si g r a n d Roi,
« mais je veux l'agrandir par l'amour et la foi ».
Ut haec praxis, q u a e ex a n t i q u a traditione in humili Congregatione
Filiarum Caritatis inolevit, q u a e q u e inter u n i v e r s o s christifideles opport u n e vulgata, spirituales u b e r r i m o s fructus est allatura, maiora increm e n t a suscipiat, suppliciter petit oratrix, ut dignetur Sanctitas Vestra
indulgentiam trecentorum dierum, defunctorum etiam a n i m a b u s in igne
Purgatorii detentis applicabilem, o m n i b u s et singulis christifidelibus
benigne concedere, quoties, similibus in adiunctis, h a n c devotam consuetudinem fuerint imitati.
Et Deus, etc.
Lie 1
februarii
1918
S S m u s D. N. D. Benedictus div. Prov. P p . XV, in audientia infrascripto Cardinali Poenitentiario Maiori impertita, benigne a n n u i t pro
gratia iuxta preces in p e r p e t u u m , a b s q u e ulla Brevis expeditione. Contrariis q u i b u s c u m q u e non obstantibus.
GULIELMUS
CARD.
VAN
ROSSUM,
F.
Poenit. Maior.
Borgongini Duca, Secretarius.
153
S. Poenitentiaria Apostolica
III
AMPLIFICATUR
INDULGENTIA
CONVERSIONE
IAM
CONCESSA
RECITANTIBUS
ORATIONEM
PRO
IAPONIAE.
Sanctae memoriae P i u s P p . X, die 8 iulii 1909, indulgentiam trecentorum dierum, defunctis q u o q u e adplicabilem, semel in die lucrandam, benigne concessit universis christifidelibus, corde saltem contrito
ac devote recitantibus sequentem orationem pro conversione imperii
Iaponensis:
« O Maria, fulgida stella m a t u t i n a , q u a e iam p r i m u m terris a p p a « rens, p r o x i m u m Solis iustitiae et veritatis o r t u m significasti: imperii
« Iaponensis civibus suaviter illucescere dignare, ut mox, discussis men« tium tenebris, Lucis a e t e r n a e candorem. Filium t u u m Dominum n o s t r u m
« I e s u m Christum f i d e l i t e r agnoscant. Amen.».
Nuper autem SSmo D. N. D. Benedicto div. prov. P p . XV supplices porrectae s u n t preces, ut indulgentiae iam concessae a d d a t u r plenaria, semel ab iis l u c r a n d a , qui eandem orationem per integrum
m e n s e m recitaverint, ea adiecta conditione, ut confessi ad s. Synaxim
accesserint et ad m e n t e m S u m m i Pontificis pie oraverint.
Et Sanctitas Sua, die 16 ianuarii 1918, benigne a n n u e r e dignata
est in p e r p e t u u m a b s q u e ulla Brevis expeditione.
A u t h e n t i c u m exemplar s u p r a relatae concessionis exhibitum fuit,
p r o u t de iure, S. Tribunali Poenitentiariae Apostolicae, Sectione de
Indulgentiis, die 19 ianuarii 1918.
Ita est.
R o m a e , in S. Poenitentiaria, die 26 februarii 1918.
•L.©S.
B e r n a r d u s Colombo, S. P. Regens.
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
154
IV
DUBIA
QUAESITA
LIAE
CIRCA
INDULGENTIAS
SACRATISSIMO
CORDI
ADNEXAS
IESU
PIAE
(VULGO
«
PRAXI
CONSECRANDAE
INTHRONIZATIO
FAMI-
»).
Die 19 maii 1908, P i u s X s. m. o m n i b u s fidelibus, qui certa adhibita formula familiam sacratissimo Cordi Iesu consecrarent, concessit:
I indulgentiam plenariam, die q u o h a n c consecrationem peragerent,
•consuetis impletis conditionibus l u c r a n d a m ; 2° item indulgentiam plenariam deinceps singulis annis, r e n o v a t a formula consecrationis conseq u e n d a m . Anno 1913, ab eodem S u m m o Pontifice novae indulgentiae
concessae sunt. Supplicabant scilicet Episcopi Reipublicae Chilensis:
« Beatissime Pater, - Archiepiscopus S. Iacobi de Chile ceterique o m n e s
« eiusdem Reipublicae Praelati Ordinarii, ad pedes S. V. provoluti hurai« liter e x p o n u n t : Non multo a b h i n c t e m p o r e et magno a n i m a r u m fructu
« e x i s t i t in Republica Chilena pia p r a x i s consecrandi domos SS. Cordi
« Iesu, hoc n i m i r u m m o d o : P r a e m o n i t i s h a b i t a n t i b u s d o m u s , s t a t u t a
« die, p a r o c h u s vel alius sacerdos benedicit imaginem S S . Cordis Iesu,
« q u a m collocat in praecipuo loco, brevem h a b e t conciunculam et reci« t a t cum t o t a familia q u a m d a m r e p a r a t i o n i s et consecrationis for« mulam. Si sacerdos adesse n o n potest, imago prius benedicta collo« catur, et formula recitatur ab aliqua saeculari persona. Cum vero
« multa b o n a fluant ex h a c pia praxi, o m n e s supradicti Oratores a S. V.
« p e t u n t ut, quo magis fructus augeatur, illam indulgentiis ditare digne« tur. Et Deus, etc. ».
o
«
«
«
«
«
«
«
«
«
«
«
Cui quidem supplici libello r e s p o n s u m fuit: « Die 24 iulii 1913. S S m u s D. N. D. P i u s div. Prov. P p . X, per facultates D. Card. Secretario S. Officii impertitas, s e q u e n t e s indulgentias pro Chilenae Reipublicae dioecesibus benigne concedere d i g n a t u s estf-nempe: I Septem
a n n o r u m totidemque q u a d r a g e n a r u m ab universis familiae m e m b r i s
l u c r a n d a m , die quo instituitur in p r o p r i a d o m o pia praedicta praxis,
si corde saltem contrito ac devote m e m o r a t a e caeremoniae adstiterint;
2° Plenariam, si insuper e a d e m die confessi ac s. synaxi refecti iidem
fideles aliquam ecclesiam vel publicum o r a t o r i u m devote visitaverint
ibique ad m e n t e m S u m m i Pontificis pias preces fuderint; 3° Trecentorum dierum, item a m e m b r i s familiae l u c r a n d a m q u o t a n n i s die anniv e r s a n o huiusmodi institutionis in p r o p r i a domo, si coram imagine
o
S. Poenitentiaria Apostolica
« a c t u m consecrationis r e n o v a v e r a t . P r a e s e n t i ad d e c e n n i u m valituro.
« Contrariis q u i b u s c u m q u e n o n o b s t a n t i b u s . - De m a n d a t o D. Card. Secret a r i i Aloisius Giambene, Subst. pro I n d u l g e n t i i s » .
H a s I n d u l g e n t i a s S S m u s D. N. B e n e d i c t u s div. P r o v . P p , XV, epistola
diei 27 aprilis 1 9 1 5 ,
1
ad o m n e s Orbis catholici familias benigne extendit.
P o r r o a S. T r i b u n a l i P o e n i t e n t i a r i a e Apostolicae, cui r e s u n i v e r s a
de indulgentiis d e m a n d a t a est, q u a e s i t u m fuit:
I
o
U t r u m a d l u c r a n d a s i n d u l g e n t i a s piae p r a x i a d n e x a s , necessario
in singulis d o m i b u s , familiae S S . Cordi I e s u p e r s a c e r d o t e m consecrari
d e b e a n t , an liceat, a d u n a t i s familiis, c a e r e m o n i a m in ecclesia instituere,
u b i c u m maiori solemnitate et devotione r e s p e r a g i t u r ?
2° Q u a n d o i u d i c a n d u m sit,
sacerdotem a d e s s e n o n posse, i t a ut
imago S S . Cordis Iesu, p r i u s benedicta, ab a l i q u a p e r s o n a saeculari collocari et formula consecrationis recitari possit?
3 ° U t r u m a d l u c r a n d a s i n d u l g e n t i a s piae p r a x i a d n e x a s r e q u i r a t u r u t
2
consecrationis formula, Rescripto diei 19 maii 1908 s t a b i l i t a , .adhibeatur?
1
2
Acta Ap. Sedis, vol. VII, pag. 203.
A T T O DI CONS AG RAZIONE D E L L A F A M I G L I A AL S S . M O CUORE DI G E S Ù .
O sacro Cuore di Gesù, che avete manifestato alla beata Margherita Maria il desiderio di regnare sulle famiglie cristiane, veniamo oggi a proclamare il vostro più
assoluto 'dominio sulla nostra. Noi vogliamo vivere d'ora innanzi della vostra vita,
vogliamo far fiorire nel nostro seno le virtù alle quali avete promesso la pace quaggiù, vogliamo tener lontano da noi lo spirito mondano che avete maledetto. Voi
regnerete sul nostro intelletto per la semplicità della nostra fede, sui nostri cuori per
l'amore senza eccezioni di cui arderanno per Voi e di cui terremo viva la fiamma
accostandoci frequentemente alla vostra divina Eucaristia. Degnatevi, o divin Cuore,
di presiedere le nostre riunioni, di benedire le nostre imprese spirituali e temporali,
di allontanare i nostri affanni, di santificare le nostre gioie, di sollevare le nostre
pene. Se mai alcuno di noi avesse la disgrazia di darvi afflizioni, rammentategli, o
Cuore di Gesù, che Voi siete buono e misericordioso col peccatore che si pente. E
quando suonerà l'ora della separazione, quando la morte verrà a gettare il lutto in
mezzo a noi, tutti tra noi, quelli che partono e quelli che restano, saranno sottomessi
ai vostri eterni decreti. Ci consoleremo pensando che verrà un giorno, in cui tutta la
famiglia, riunita in Cielo, potrà cantare per sempre le vostre glorie ed i vostri benefìci.
Si degni il Cuore immacolato di Maria, si degni il glorioso Patriarca S. Giuseppe presentare a Voi questa consacrazione e tenercela presente in ogni giorno di nostra vita.
Viva il Cuore di Gesù, nostro Re e nostro Padre!
(latina
FORMULA
CONSECRATIONIS
FAMILIAE
SS.MO
versio)
CORDI IESU.
O sacratissimum Cor Iesu, Tu beatae Margaritae Mariae desiderium regnandi
super christianas familias pandidisti : ecce ut Tibi placeamus adsumus hodie, ut plenum tuum super nostram familiam imperium proclamemus. Volumus deinceps tuam
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
156
4° U t r u m
indulgentia trecentorum
d i e r u m , de q u a in Rescripto
diei 24 iulii 1913, t a x a t i v e a d n e x a sit diei anniversario consecrationis
familiae?
Et S. T r i b u n a l , die 26 februarii 1918, r e s p o n d e n d u m c e n s u i t :
Ad
l
Ad 2
m
Affirmative ad p r i m a m p a r t e m ; negative ad s e c u n d a m .
m
I u d i c i u m de h a c re p r u d e n t i iudicio
Ordinarii loci remit-
titur.
Ad
3
Ad 4
m
m
Affirmative.
Indulgentia
h a e c lucrifieri
potest singulis a n n i s quo
die,
c o r a m S S . Cordis Iesu imagine, a c t u s consecrationis r e n o v a t u r .
Quae
omnia,
s u b s i g n a t a die,
in a u d i e n t i a h a b i t a ab infrascripto
Cardinali P o e n i t e n t i a r i o Maiori relata, S S n i u s D. N. B e n e d i c t u s divina
P r o v i d e n t i a P a p a XV confirmare et r a t a h a b e r e d i g n a t u s est. Contrariis
q u i b u s c u m q u e non o b s t a n t i b u s .
D a t u m R o m a e in S. Poenitentiaria, die 1 m a r t i i 1918.
GULIELMUS
L.
$
CARD.
VAN
ROSSUM,
Poenit. Maior.
S.
F.
Borgongini
Duca,
Secretarius.
vitam vivere, volumus in sinu familiae nostrae florere virtutes, quibus Tu in terris
pacem promisisti, volumus longe arcere a nobis spiritum mundi, quem Tu damnasti.
Tu regnabis in mente nostra fidei nostrae simplicitate, in corde nostro Tui solius
amore, quo flagrabit erga Te et cuius vivam servabimus fiammanti frequenti divinae
Eucharistiae receptione. Dignare, Cor divinum, nobis praeesse in unum convenientibus, benedicere negotiis spiritualibus et temporalibus, arcere molestias, sanctificare
gaudia, poenas levare. Si quando misere quis nostrum in tantam aerumnam inciderit
ut Te affligat, fac in memoriam illi redigas, Cor Iesu, Te cum peccatore, quem poenitet, plenum esse bonitatis et misericordiae. Et quum hora separationis insonuerit
et mors in familiae nostrae sinum luctum intulerit, nos omnes, sive abeuntes sive
manentes, tuis aeternis decretis nos subiiciemus. Hoc solatio erit nobis, animo recogitare venturum esse diem, in quo tota familia nostra, in caelo coniuncta, tuam gloriami tua beneficia in aeternum cantare poterit. Dignetur Cor immaculatum Mariae,
dignetur gloriosus Patriarcha sanctus Ioseph Tibi hanc consecrationem offerre, eiusque
vivam in nobis singulis diebus vitae nostrae conservare memoriam.
Vivat Cor Iesu, Regis et Patris nostri !
157
S. Poenitentiaria Apostolica
V
CONCEDITUR
PRECEM
INDULGENTIA
AD
CCC
DIERUM
SACRATISSIMUM
COR
RECITANTIBUS
QUANDAM
IACULATORIAM
IESU.
Die 15 martii 1918
S S m u s D. N. D. Benedictus, div. prov. P p . XV, in audientia infrascripto Regenti S. Poenitentiariae Apostolicae impertita, o m n i b u s christifidelibus, h a n c iaculatoriam precem : Gceur sacré de Jésus, soyez connu,
soyez aimé, soyez imité, corde saltem contrito ac devoto, recitantibus,
indulgentiam trecentorum
dierum, etiam
a n i m a b u s fidelium in
Dei
gratia vita functorum applicabilem, semel in die l u c r a n d a m , benigne
concedere dignatus est. Praesenti in p e r p e t u u m valituro a b s q u e ulla
Brevis expeditione. Contrariis q u i b u s c u m q u e n o n o b s t a n t i b u s .
L.©S.
B e r n a r d u s Colombo, S. P. Regens.
I.
Bapt. Menghini,
Substitutus.
158
Acta Apostolicae Sedis ••- Commentarium Officiale
SACRA ROMANA ROTA
LUGDUNEN.
NULLITATIS
MATRIMONII
(GORTAY-PERROUDON)
Benedicto PP. XV feliciter regnante, Pontificatus Dominationis Suae
anno tertio, die 5 iunii 1917, BR. PP. DD. Ioannes Prior, P o n e n s , Seraphinus Many et Aloisius Sincero, Auditores de turno, in causa Lugdunen. Nullitatis matrimonii, inter Glaudium Corta y, actorem, appellantem,
repraesentatum per procuratorem ex officio deputatum Rev. Carmelum
Conte, advocatum, et Ludovicam P e r r o u d o n , interveniente et disceptante
in causa Vinculi defensore ex officio, sequentem tulerunt definitivam sententiam.
1. Gasparius B. P e r r o u d o n filiam s u a m u n i c a m Ludovicam in matrimonium collocare volens, ipsi virum q u e m d a m , Claudium Cortay nomine,
t a n q u a m futurum s p o n s u m proposuit. Quamvis puella propositis nuptiis
p a r u m alliciebatur, consilio t a m e n patris o b s e q u e n s , illas acceptavit
et vinculo coniugali cum viro, die 18 aprilis 1898, in ecclesia parochiali
pagi Meaux, dioecesis Lugdunensis, coniuncta est. Iurgia t a m e n freq u e n t i a vitam sponsorum c o m m u n e m t u r b a r u n t , praesertim post m o r t e m
Ludovicae patris, q u a t u o r a n n o s post initas n u p t i a s ; et eo t a n d e m dissidium inter eos devenit, ut, viro instante, octavo n u p t i a r u m a n n o divortium civile decretum sit. Mulier incontinenter ad alias convolavit nuptias,
vinculo civili t a n t u m m o d o sancitas. Vir autem, spe r e c u p e r a n d a e libertatis erectus, c a u s a m introduxit a p u d Curiam L u g d u n e n s e m , in q u a
nullitatis accusavit s u u m cum Ludovica P e r r o u d o n m a t r i m o n i u m ex
capite vis et metus, q u a t e n u s sibi videbatur mulierem h a u d libere, ut
ius ecclesiasticum postulat, sed a p a t r e coactam, vel alternative, c u m
intentione illud dissolvendi, m a t r i m o n i u m c u m ipso iniisse. Curiae sententia favore matrimonii prolata est, die 26 iulii 1914. Viro a u t e m appellante ad N. S. Ordinem, c a u s a nobis dirimenda p r o p o n i t u r s u b consueta dubii formula: An constet de nullitate matrimonii in casu.
2. Ad ius quod attinet. Cum in corpore iuris n o n h a b e a t u r proprius
titulus de impedimento vis et metus, doctrina canonica circa n a t u r a m
h u i u s impedimenti ex variis locis collectionis authenticae ab auctoribus
S. Romana Rota
459
depromitur, et praesertim ex capitibus 14, 15 et 28 tituli De sponsalibus
in libro IV Decretalium.
Ita Alexander III, in cap. Cum locum, 14, De sponsalibus, decernit:
« Cum locum n o n h a b e a t consensus ubi m e t u s et coactio intercedit,
« necesse est ut, ubi a s s e n s u s cuiusque requiritur, coactionis m a t e r i a
« repellatur. Matrimonium a u t e m solo consensu contrahitur, et ubi de
« ipso quaeritur, plena debet ille securitate g a u d e r e cuius est a n i m u s
« indagandus, ne per timorem dicat sibi placere q u o d odit, et s e q u a t u r
« exitus qui de invitis solet nuptiis provenire ». Unde docent a u c t o r e s
per m e t u m gravem iniuste a c a u s a libera incussum ad e x t o r q u e n d u m
consensum matrimonialem, saltem iure ecclesiastico, m a t r i m o n i u m dirimi.
Metus debet esse gravis, seu c a d e n s in virum constantem, uti exponitur in cap. 15, Veniens, et c a p . 28, Consultationi eiusdem tituli.
3. Ad gravitatem, uti p l a n u m est, n o n requiritur ut ita rationem
perturbet vel voluntatem flectet metum patientis, ut nonnisi consensus
externus ponatur, quin animo consentiat: m a t r i m o n i u m enim t u n c nullum
esset, n o n propter i m p e d i m e n t u m vis et metus, sed ob defectum consensus. Sed supposito consensu interno, gravis m e t u s substantialiter
minuit p l e n a m eius libertatem, q u a m Ecclesia adeo necessariam ducit
ad contractum tam gravis momenti, qui intimam vitae consuetudinem
pro toto vitae cursu respicit, ut m a t r i m o n i u m , sub influxu i r r i t u m h u i u s
animi trepidationis iniuste incussae, pro nullo et irrito habeat.
4. Ad m e t u m m a t r i m o n i u m irritantem semper requiritur et sufficit
q u o d sit respective gravis, seu relate ad p e r s o n a m metum patientem,
de h u i u s videlicet individua libertate consensus unice inquiritur, q u a n d o
i u d i c a n d u m est in concreto an m a t r i m o n i u m aliquod ob m e t u s impedim e n t u m vitietur.
Sufficit igitur, ut m e t u s sit gravis pro m e t u m patiente, licet gravis
ideo evadat quia nimis timidae indolis est, d u m pro aliis animo fortiori
praeditis, in eisdem circumstantiis m e t u s n o n esset gravis sed levis.
Gravis in genere dici debet, si p e r s o n a metum patiens grave m a l u m
sibi a causa libera imminere apprehendit, q u o d aliter, sine m a g n a saltem difficultate, evitare nequit nisi m a t r i m o n i u m c o n t r a h e n d o .
5. Metus simpliciter reverentialis, respectu illorum n e m p e in" q u o r u m
potestate s u m u s (D'Annibale, tom. I, n. 138, ed. 3), ex sese levis est et
m a t r i m o n i u m n o n dirimit. Ideo, a) qui solam offensam patris vel superioris veretur, valide contrahit (D'Annibale, 1. c, not. 16); quia m a l u m ,
q u a t e n u s saltem grave videri possit, n o n sibi, ut ratio m e t u s matrimonium dirimentis postulat, sed alteri i m m i n e n s a p p r e h e n d i t ; 6) item
qui m a t r i m o n i o consentit, quia morem vult gerere patris a u t superioris,
160
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
valide contrahit,* quia invitus n o n agit (D'Annibale, 1. c ) ; c) genitores
licite consilium praestant, imo et saepe p r a e s t a r e debent, filiis ipsorum
in re t a m gravi, praesertim si minores sunt, sive pro sive contra m a t r i monium ipsis propositum; d) suasionibus u t i possunt, d u m m o d o n o n
ita i m p o r t u n a e sint, ut minas graves virtualiter c o n t i n e a n t ; e) modicam pressionem, vel increpationem ipsis adhibere licet ad matrimon i u m u r g e n d u m (Sánchez, lib. 4, disp. 22, n. 5) ; /) licet ipsis etiam
causas m a t r i m o n i u m urgentes filiis exponere, q u a e in circumstantiis
r e r u m obiectivis continentur, et a libera voluntate incutientis metum
n o n d e p e n d e n t : ad r e m sit D. T h o m a s (supplem. part. 3, qu. 47, art. 6):
« P a t e r n o n potest cogere filium ad m a t r i m o n i u m per praeceptum, cum
« s i t liberae conditionis, sed potest eum inducere ex rationabili c a u s a ;
« et t u n c sicut se h a b e t filius ad causam illam, ita se h a b e t ad prae« ceptum p a t r i s : ut scilicet, si causa illa cogat de necessitate, vel de
« h o n e s t a t e , et praeceptum patris similiter c o g a t : alias n o n » . Idem
obtinet, ut patet, si pater m a l u m aliquod exponat, etiam grave, quod
filiae imminet ex obiectivis r e r u m circumstantiis, si m a t r i m o n i u m recus e t u r : nam metus, malo illi imminenti r e s p o n d e n s , n o n esset a causa
libera incussus, prout m e t u s m a t r i m o n i u m irritans requirit.
6. Metus vero reverentialis gravis evadit, si qualificatus sit per
verbera, aut minas, a u t preces instantes et i m p o r t u n a s , vel etiam per
indignationem p a t e r n a m diu d u r a t u r a m (D'Annibale, tom. 1, n. 138,
not. 16, ed. 3; Sánchez, lib. 4, disp. 6, n. 12 et 14; Pont., n. 6; S a l m a n t ,
9, 9, 34; Goscius, De sep. thori, lib. 3, cap. 4, n. 8 7 ; Rota, coram Ludovisio, dec. 374, n. 7; et c o r a m Royas, dec. 491, n. 8; item coram Prior,
Transylvanien. - Nullitatis matrimonii, die 1 maii 1912; Acta Apost.
Sedis, an. 1912, p. 476 seq.).
7. In foro externo m e t u s n o n p r a e s u m i t u r esse gravis, sed probari
debet et caute procedendum est, ut m o n e t Instructio S. Officii, diei
20 iunii 1883, ratione h a b i t a aetatis, sexus, indolis, educationis et m e t u m
patientis, necnon indolis et m o r u m inferentis m e t u m a t q u e a m b o r u m
ad invicem relationum.
8. Ad factum quod attinet. A n t e q u a m ad m e r i t u m causae accedamus,
operae pretium erit q u a e d a m hic recolere, q u a e alias iam exposita s u n t
in causa analoga (Bisuntina, coram Many, die 9 martii 1915), de quaestione praeiudiciali, an actor videlicet ius h a b e a t m a t r i m o n i u m ex capite
vis et m e t u s ex parte mulieris accusandi. Videretur enim primo aspectu
actorem n o n esse legitimum : s e c u n d u m enim Instructionem S. Officii
ad Episcopos Orientales, anni 1883, n. 36, ad accusandum matrimo-
S. Romana Rota
161
nium ex capite vis et m e t u s , n o n admittitur nisi p a r s q u a e metum passa
e s t ; h a e c sunt verba h u i u s I n s t r u c t i o n i s : « Advertendum occurrit nemi« n e m a iure admitti ad m a t r i m o n i u m ex h o c capite i m p u g n a n d u m ,
« nisi qui violentiam et coactionem p a s s u s dicitur; reiici vero eum qui
« per l o n g u m t e m p u s in matrimonio vixerit, d u m m o d o ei libertas et
« o p p o r t u n i t a s reclamandi n o n defuerit; ita ut si, liber iam a metu,
« s u a sponte in coniugali domò perstiterit, matrimonialia officia n o n
« detrectaverit, audiri amplius n o n debeat » (Collectan. S. Congr. de
Prop. Fide, edit. 1907, n. 1588). Similia h a b e t S. Congregatio de P r o p a g a n d a Fide in Instructione eiusdem anni 1883 (ibid., n. 1587). Verum,
uti patet ex ipsis terminis, in his Instructionibus agitur de impedimento
metus, q u o d s a n a r i possit ab ipsa parte m e t u m passa, vel per copulam
libere habitam, vel per longam et pacificam cohabitationem, ad n o r m a m
Iuris Decretalium, cap. Ad id., 2, De Sponsalia., et cap. Insuper, 4. Qui
matrimonium accusare possunt; et proinde agitur vel de impedimento
m e t u s occulto, vel etiam de impedimento m e t u s publico in his region i b u s ubi Concilii Tridentini decretum Tametsi n o n erat p r o m u l g a t u m ,
quales erant hae regiones orientales vel infidelium, ad q u a s praedictae
Congregationes Instructiones s u a s dirigebant. Et in his casibus patet
iure merito ab impugnatione matrimonii reiici quemlibet e x t r a n e u m ,
et etiam coniugem qui m e t u m n o n est p a s s u s ; coniux enim qui m e t u m
passus est, per se ipsum solum s a n a r e et validum reddere potuit matrimonium modis s u p r a indicatis, et sic eo ipso quamlibet h u i u s m a t r i monii impugnationem excludere. Longe a u t e m aliter se res habet,
q u a n d o agitur de impedimento m e t u s publico, seu quod iuridice probari
possit, et quidem in regionibus ubi decretum Tametsi publicatum e s t ;
in his enim locis, ut m a t r i m o n i u m revalidetur, n o n sufficit amplius habitatio pacifica, a u t copula libere habita, sed requiritur renovatio consensus in forma tridentina, scilicet coram parocho et t e s t i b u s ; cum
igitur h a e c renovatio consensus n o n pendeat a solo coniuge m e t u m
passo, alter coniux, qui consensum renovare nolit, recte admitti potest
ad i m p u g n a n d u m m a t r i m o n i u m . Et in hoc sensu exponi debet art. 116
Instructionis Austriacae. Unde etiam S. Congregatio Concilii ad impug n a n d u m m a t r i m o n i u m ex capite vis et m e t u s pluries admisit coniugem,
qui m e t u m p a s s u s n o n fuerat, v. g. in Massilien., diei 23 iuliis 1892;
Burdigalen., diei 20 decembris 1902, etc.; ita etiam Rota, in Lugdunen.,
coram Prior, diei 28 iunii 1912, in Massilien., coram Prior, diei 10 augusti 1912; in Bisuniina, coram Many, diei 9 martii 1915. De quo etiam
in eodem sensu legi potest E m u s Lega, De Iudiciis, t. 4, n u m . 453,
edit. 1901. U n d e in praesenti causa, Curia Lugdunensis, ad ì m p u g n a n !
ACTA, vol. X, n. 4. — 1-4-918.
11
162
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
d u m m a t r i m o n i u m ex capite vis et m e t u s , iure admittere potuit coniugem, qui m e t u m p a s s u s n o n fuerat, scilicet Claudium Cortay. Caeterum,
in casu nostro, o m n i s evanescit difficultas, cum mulier actioni a viro
institutae adhaeserit, et a tribunali petierit ut m a t r i m o n i u m ex eodem
capite vis et m e t u s nullum declaretur : « Je désire que la nullité en soit
« prononcée p a r le tribunal ecclésiastique », etc., ac proinde actricis
partes, potius q u a m reae conventae, in processu egerit.
9. Confessio equidem coniugum, q u a t e n u s contra matrimonii valor e m pugnat, omni vi p r o b a n d i caret (cap. 5, De eo qui, tit. 13, lib. 3, X ;
Instruct. Austriae, n. 148 et 169; Wernz, n. 745 ed. 1911). Ad s u m m u m
potest esse adminiculum, quo confirmentur probationes aliunde deductae.
Confessio vero coniugum favore matrimonii vim probandi habet, saltem
in causis ex capite vis et m e t u s et aliis, in q u i b u s ius accusandi matrimonium coniugibus privative reservatur, p r o u t in Instructione Austr.,
art. 149, legitur: « Confessio coniugum q u a e pro matrimonii valore
« militat, vim p r o b a n d i in iis h a b e t casibus, in q u i b u s coniugibus (matri« monium) accusandi ius (uti videlicet in causis ex capite vis et metus,
« art. 116) privative reservatur. Alias p r a e s u m p t i o n e m t a n t u m generat ».
Specialem, porro, valorem h a b e t iurata confessio favore matrimonii illius
coniugis, qui m e t u m p a s s u s esse dicitur, cum m e t u s i m p e d i m e n t u m in
trepidatione in animo recondita consistat, cuius n e m o melior testis esse
potest, si vera loqui velit, q u a m ipsum m e t u s subiectum. I t e r u m q u e
augetur valor eius testimonii in validitatis matrimonii favorem, si declarationem nullitatis ipsius petit. H u i u s m o d i circumstantiae conveniunt
in depositione Ludovicae P e r r o u d o n , q u a e dicitur m a t r i m o n i u m ex m e t u
contraxisse, et iudici declarat: « Je désire q u e la nullité en soit pro« noncée par le T r i b u n a l ecclésiastique, à fin de pouvoir me marier
« à l'Eglise avec Mr Satre, avec qui je suis civilement unie depuis trois
« a n s » . Perlegenti vero eius depositionem patet eam nullatenus sub
influxu gravis m e t u s m a t r i m o n i u m iniisse.
10. Sequentes conclusiones ex iis q u a e testata est directe e r u u n t u r :
1) P a t e r Ludovicae rationabiliter u r g e b a t h u i u s m a t r i m o n i u m cum
Claudio Cortay, quia hic et puella pari conditione erant, et vir, qui, ut
testes u n o ore referunt, de h o n e s t a familia n a t u s est et religione morumque probitate conspicuus, cognatus erat d o m i n i Clovis Chavanis, amici
intimi familiae P e r r o u d o n , qui p r o p o s i t u m m a t r i m o n i u m s u m m o p e r e
commendabat. Ite Ludovica: « Mon père désirait Mr Cortay pour gen« dre, p o u r faire plaisir à Mr Chavanis. Parce que aussi les d e u x situa« tions s'accordaient.... C'est Mr Chavanis, beau-frère de Mr Cortay, qui
•< vint en faire la proposition à mon père.... Mon père avait grande recon-
S. Romana Rota
163
« naissance pour Mr Chavanis et l'estimait beaucoup. Nous l'aimions
« beaucoup à la maison.... P o u r moi c'est Mr Chavanis qui l'a deter« miné à me marier avec Mr Cortay ».
11. 2) Merito pater renuit unioni filiae favere cum alio iuvene, qui
Ludovicae magis placebat, quin t a m e n h u n c s u u m a m o r e m pater explicite nuntiaret. Iste enim alius duodecim a n n i s aetate s u p e r a b a t puellam,
et genitoribus Ludovicae vexationes p a r a b a t , ita ut ipsa apprime cognoverit m a t r i m o n i u m cum ipso n o n expedire. « (Mon père) savait m ê m e
« que mes préférences allaient à un a u t r e j e u n e homme, mais je ne les
« avais p a s exprimées nettement. Il y avait en effet un autre j e u n e
« h o m m e qui était venu trois a n s à la maison, et que j ' a u r a i s voulu.
« Ma mère y tenait, mais m o n père me refusa carrément de l'épouser,
« parce qu'il avait 12 a n s de plus que moi. P u i s il fit quelques e n n u i s
« à mes p a r e n t s , et je compris qu'il n'y fallait plus penser ».
«
«
«
«
«
12. 3) P a t e r non adhibuit verbera ad filiam flectendam. « Il ne m'a
j a m a i s frappée ». Neque minas, saltem q u a e graves dici p o s s u n t : « Mon
père allait chez le notaire de Cublize. Ils firent ensemble u n e pièce
que je devais signer d a n s les huit j o u r s . Le notaire m'écrivit de descendre signer cette pièce: il me disait que mon père me donnait liberté
de me marier avec qui je voudrais, mais si je ne prenais p a s Cortay,
•« il n'assisterait p a s au mariage et ne donnerait son consentement que
« par procuration, laquelle pièce je devais signer, et que lui avait déjà
« signée. Je ne connais pas d'autres menaces. P o u r lui faire plaisir, je
« lui dis alors que je consentais à p r e n d r e Cortay. Il me dit aussi qu'il
« ne viendrait p a s me voir, si je n'épousais p a s Cortay ». Haec omnia,
vero, absentia patris a celebratione matrimonii, s u u m consensum in
scriptis dare, filiam nolle visitare, minime constituunt mala gravia pro
puella, quae, viginti a n n o s n a t a , nec timida nec inexperta erat.
13. 4) Benevole conversabantur inter se pater et filia, q u a m ipse
suaviter et amorose regebat, ipsa vero n o n ex metu sed a m o r e mandatis eius obtemperabat, ita ut vix quidem locus esse posset coactioni:
« J'étais docile à l'égard de m o n père, parce qu'il m'aimait et que je
« l'aimais. Je ne me souviens p a s de lui avoir désobéi formellement,
« sinon d a n s les bagatelles d'enfant. Je n'ai j a m a i s obéi par crainte.
« Mon père m ' a toujours" conduit par la douceur ».
14. 5) Si q u o d a m m o d o filiam coëgerit, modicam illam coactionem
n o n excessit, q u a e patri licet in matrimonio filiae urgendo (Sánchez,
lib. 4, disp. 22, n. 5): « Au m o m e n t de m o n mariage, je pensais bien
« que m o n mariage était b o n ; il n'y a que trois a n s j ' a i pensé qu'il
« pouvait être nul, parce q u e m o n père m'avait un peu forcée de me
164
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
« marier.... P e n d a n t huit j o u r s , il a été particulièrement pénible, il bou« dait, il grondait, le seul témoin de cette contrainte fut u n e voisine
'< qui était souvent à la maison, Mlle Lépine ; mais elle est morte main« t e n a n t ». Haec quidem concilianda s u n t cum aliis declarationibus reae
conventae, sive s u p r a citatis, sive m o x citandis, ubi dicit p a t r e m indicasse m a t r i m o n i u m conveniens ac proinde fundatam spem p r a e b e n s
felicitatis filiae, cui t a m e n plenam libertatem reliquit cui vellet n u b e n d i ;
et ipsam n u n q u a m patri ex timore obedisse. U n d e coactio, si quaevis
adfuerit, modica dicenda est.
15. 6) Ludovica n o n metu oppressa, sed ut m o r e m gereret patris,
matrimonio consensit, quod valorem consensus n o n minuit, cum invitus
n o n faciat, qui ideo facit ut morem alterius gerat (D'Annibale, tom. 1,
n. 138, not. 16, ed. 3; Rota, Transylvanien., coram Prior, die 1 maii 1912).
Ita Ludovica: « Pour lui faire plaisir, je lui dit alors q u e j e consentais
« à p r e n d r e Cortay.... J'ai donc consenti à p r e n d r e Cortay, u n i q u e m e n t
« pour ne contrarier mon père ». Quod confirmat testis L a b r o s s e : « Elle
« m ' a dit qu'elle donnait son consentement p o u r faire plaisir à son
« père ».
16. Verum est Ludovicam declarasse sibi invisam fuisse p e r s o n a m
viri, et h u i u s m o d i r e p u g n a n t i a m pluries patri a p e r u i s s e : interrogata
enim: « Comment avez-vous accueilli la proposition de vous mari,er avec« C o r t a y ? » , respondit: » Très mal. Je n'aimais p a s son caractère, que
« je trouvais mielleux, fermé. Je n'étais p a s du tout portée vers lui.
« J'aurais accepté un a u t r e parti convenable plutôt que lui, mais n o n
* pas n'importe lequel.... Dès les débuts, j ' a i résisté á m o n père. Mainte
« et mainte fois je lui ai dit que je ne voulais p a s Cortay. J'ai bien
« parlé de cette r é p u g n a n c e à Mlle Lépine et à Mme Ratinier. Elles
« sont mortes toutes deux ». Et aliquam r e p u g n a n t i a m se sensisse declarat in ipsa n u p t i a r u m celebratione: « Au m o m e n t de donner mon con« sentement, je n'étais p a s contente, j ' a g i s s a i s à contrecœur et je pensais
« à p a r t moi, que si mon père ne m'y poussait, je ne ferais pas ce
« m a r i a g e . ... J'agissais par contrainte, p o u r obéir à mon père ».
17. Attamen validitati matrimonii n o n officit quod sine amore, m u t u o
c o n t r a h a t u r : a m o r enim n o n facit coniugium, sed consensus (cap; Cum
locum, 14, De sponsalib.). Facile etiam admitti potest quod puella viro
Cortay h a u d nupsisset, nisi pater u r g e r e t ; agitur enim de intentione
mere interpretativa, q u a e in r e r u m n a t u r a n o n existit et nihil mutat.
Neque valori consensus nocet q u o d ex timore simpliciter reverentiali
praestatur, cum iste timor ex sese levis sit, ut s u p r a vidimus in expositione iuris. Gravis evadit t a n t u m m o d o si qualificatus sit per verbera,
S. Romana Rota
165
aut m i n a s graves, a u t preces instantes et i m p o r t u n a s , a u t tandem per
indignationem p a t e r n a m diu d u r a t u r a m ; Nihil h o r u m vero a p p a r e t in
dispositione iurata reae conventae.
18. Dato, igitur, q u o d Lifdovica veritatem obiectivam in suo testimonio exhibuerit, n o n solum in iis q u a e favore matrimonii deposuerit,
sed etiam in aliis quae contra illud deponere censuit, concludendum
esset de nullitate matrimonii non constare.,
19. Admitti t a m e n n e q u e u n t , t a n q u a m facta probata, omnia ea quae
mulier contra m a t r i m o n i u m testata est, cum a depositionibus aliorum
testium, p r a e s u m p t i o n i b u s fundatis, etc., n o n confirmentur. Id maxime
dicendum est de unico facto specifico cum circumstantiis allegato, quod
m i n a s contra ipsam redolet : et apposite n o t a n d u m est ad probationem
m i n a r u m n o n sufficere genéricas affirmationes, sed de iure requiri ut
facta specifica cum suis circumstantiis allegentur (Goscius, De sep. thori,
lib. 1, cap. 8, n. 61 seq.; Rota, dec. 334, n. 9, par. 12 et dec. 172, par. 15;
dec. 490, n. 2 seq., par. 18, tom. 2 R e c ) . De documento agitur ab ipsa
coram notario subscripto. De isto loquitur testis Rev. Vicarius I. Vernier ea referens quae a Lodovica audivit post processum h o d i e r n u m
in Curia dioecesana i n s t i t u t u m : « J'étais forcée, m'a-t-elle dit, par m o n
« père qui voulait Cortay. Et un jour, pour me décider, il m'a menacée
« de me faire signer u n e procuration, déposée chez Mr Perrin, notaire
« à Cublize. Cet acte était, disait-elle, de n a t u r e à la déshériter. Elle
« croit qu'il est encore d a n s l'étude de Mr Carie, successeur de Mr Per« rin. Elle dit que p a r cet acte son père voulait faire pression sur elle
« pour qu'elle acceptât Cortay.... Elle ne m'a p a s dit que le père Per« r o u d o n lui ait fait d'autres menaces ». Ludovica ipsa, in sua depositione coram iudice iam ante huiusmodi colloquium cum Rev. D. Vernier, declaraverat de aliis minis a patre prolatis se nullam habuisse
cognitionem: « Je ne connais p a s d ' a u t r e s menaces ».
20. Huiusmodi d o c u m e n t u m , porro, in archivio Notarii Carie repert u m est, et eiusdem exemplar in actis exhibetur, de identitate h u i u s
i n s t r u m e n t i cum illo de quo l o q u u n t u r Ludovica et D. Ver nier, ita
deponit actor, iudicis interrogationibus r e s p o n d e n s : « Avez-vous con« naissance d'une pièce qui avait été préparée par le notaire de Cublize
« et que le père P e r r o u d o n voulait faire signer à sa fille p o u r l'obliger
« à se marier avec Cortay? », r e s p o n d i t : « J'ai connaissance d'une pièce
« qui a été signée le j o u r où n o u s n o u s sommes mariés à l'église, et
« qui est jointe au procès-verbal. P a r cette pièce le père P e r r o u d o n ne
« donne rien à ses enfants ». Ad quaest. : « Cette pièce est-elle celle dont
« Louise P e r r o u d o n a parlé d a n s sa déposition dont je viens de vous
166
«
«
«
«
«
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
d o n n e r lecture? », respondit: « P o u r moi, je crois que c'est cette pièce»
D'ailleurs Mr Carie, successeur de Mr Perrin, n'en a pas t r o u v é d'àutres d a n s ses minutes.... J'ai toujours supposé, depuis que je connais
cette pièce, que c'était celle dont elle îS'avait parlé, et par laquelle
elle me disait que son père voulait la déshériter ».
21. Iamvero, a) ex circumstantiis subscriptionis documenti, necnon b) ex eiusdem tenore, patet nullam ibi potuisse esse quaestionem
de minis ad m a t r i m o n i u m cum viro Cortay u r g e n d u m . Ut m a l u m aliquod i m m i n e n s indolem induat m i n a r u m ad m a t r i m o n i u m u r g e n d u m ,
tale debet esse quod a subiecto m i n a r u m evitari potest, m a t r i m o n i u m
acceptando: sic enim fit pressio in voluntatem alterius ut consensum
ponat, saltem ad m a l u m imminens v i t a n d u m , q u o d alias ponere nollet.
T e m p o r e a u t e m quo subscriptum erat d o c u m e n t u m in t h e m a t e a patre
P e r r o u d o n , a filio eius Ioanne, a filia Ludovica eiusque sponso, nulla
quaestio esse poterat de matrimonio cum viro Cortay urgendo, quippe
quod celebratum e r a t : subscriptum enim erat d o c u m e n t u m duos dies
post matrimonium civiliter celebratum, uti legitur i b i d e m : « La dite
« d a m e Cortay, encore mineure, mais émancipée p a r le fait de son
« mariage célébré à la mairie de la C o m m u n e de Meaux le seize avril
« de la présente année » et die ipso celebrationis n u p t i a r u m coram
Ecclesia, die videlicet 18 aprilis 1898. Praeterea, nihil dicit d o c u m e n t u m
de exhaeredatione filiae domini P e r r o u d o n , sed est simplex declaratio
partium quod omnia b o n a a m a t r e defuncta filiis P e r r o u d o n relicta, a
patre e o r u m d e m fuerunt eis fideliter transmissa. Coeterum, ipsa Ludovica, in s u a iurata depositione, ait: « J'avais ce que m'avait laissé ma
« mère, mon père n'avait p a s à y ajouter ». De matrimonio a u t e m ipsius
cum viro Cortay i n s t r u m e n t u m n o n loquitur nisi de re iam acta. Tandem, notare praestat quod, si serio quaestio p o n e r e t u r de minis exclusionis filiae ab haereditate paterna, considerandum esset sub lege civili
gallica (art. 913 Cod. Civ.) in haereditate p a t e r n a vel m a t e r n a p a r t e m
esse filiis reservatam, q u a proinde privari n e q u e u n t .
22. Infundatae, igitur, dicendae s u n t affirmationes t e s t i u m ex auditu
Ioannis Mariae Piasse et Iosephi Depaix, qui de dictis minis deponunt.
Assertio vero alterius testis, Iosephi Chappuis, de minis electionis filiae
e domo paterna, reiicienda est, non solum quia u n i c u s testis est, sed
etiam quia plane contradicit testimonio reae conventae, q u a e de aliis
minis, praeter illas exhaeredationis, se nihil scire declarat.
23. Ex septem testibus in causa excussis u n u s t a n t u m a Ludovica
inductus fuit, videlicet Rev. D. Vernier, qui omnia quae retulit ab ipsa
Ludovica didicit, idque t e m p o r e valde suspecto, p o s t q u a m n e m p e causa
S. Romana Rota
167
a p u d Curiam introducta est, et u n o m e n s e a n t e q u a m ipse coram tribunali d e p o s u i t ; q u a r e dicta h u i u s testis refunduntur in testimonio Ludovicae, cui nullam vim adiiciunt. Sex a u t e m testes ab actore inducti
fuerunt. Ex eis u n u s , Iosephus Chappuis, solummodo post m a t r i m o n i u m
edoctus fuit; caeteri vero q u i n q u e , ex pago Meaux oriundi, familiam
P e r r o u d o n et Claudium Cortay ante et post m a t r i m o n i u m plene cognoverunt.
24. Praeprimis
scientia cognoscere
matrimonium cum
Ludovica asserente
n o t a n d u m est eos fateri se nullatenus ex propria
an pater Ludovicae vim in filiam adhibuisse ad
Claudio u r g e n d u m : q u a e optime concordant cum
se n u l l a m vim p a s s a m esse ex p a r t e patris.
25. Conveniunt, utique, plures testes in a d s e r e n d a r e p u g n a n t i a
Ludovicae erga virum Cortay : ita I o a n n e s M. Piasse, Iosephus Depaix,
Ioannes M. Chabert, Octavia Labrosse. H a u d extra controversiam t a m e n
est huiusmodi r e p u g n a n t i a m fuisse c o n s t a n t e m : Ludovica enim erat
ingenio mutabilis, inconstans a limo, uti testes referunt. Ioannes M. Piasse
ait: « Elle était très légère; violente d'abord, puis bientôt calmée ». Octavia L a b r o s s e : « Le caractère de Louise P e r r o u d o n était volage. D'une
« façon générale elle était changeante, difficile à connaître ». Iosephus
D e p a i x : « Louise était volage ». I o s e p h u s C h a p u i s : « C'était un caractère
« très fantastique, t a n t ô t docile, t a n t ô t emporté, selon les circonstances ».
Nil m i r u m , itaque, si impetu q u o d a m animi puella inconstans q u a n d o q u e
cor aversum a viro futuro h a b u e r i t , quin inde inferri liceat eam ab
unione coniugali cum illo serio abhorruisse.
Praeterea, spes sibi arridere potuit ex familiari vitae coniugalis consuetudine r e p u g n a n t i a m in amorem v e r s u r a m fore. Ait ipsa Ludovica:
« Mr Chavanis disait q u e l'amitié viendrait après le mariage. C'est ce
« qui explique avec l'avantage de la situation, que Cortay ait persévéré a
« me vouloir malgré mes froideurs ». P a r i modo consilium amici domini
Chavanis sibi ipsi arripere potuit. Sed p r a e o m n i b u s t e n e n d u m est, q u o d
s u p r a diximus, r e p u g n a n t i a m n u p t u r i e n t i s componi posse cum validitate consensus matrimonialis. Ad s u m m u m , h u i u s m o d i aversio iudicium
esse potest coacti consensus, et probationis adminiculum ; coactio, t a m e n ,
aliunde p r o b a n d a est, et in casu nostro n o n p r o b a t u r .
26. Vix necesse est ut de alio capite nullitatis disseramus, ab actore
in p r i m o g r a d u iudicii proposito, de quo in praesenti instantia silet
eius p a t r o n u s , n e m p e q u o d Ludovica in matrimonio contrahendo intentionem h a b u i t contra b o n u m sacramenti, seu matrimonii indissolubilit a t e m . Huiusmodi intentio, vel conditio, si reapse existeret, m a t r i m o n i u m n u l l u m redderet, iuxta id quod in cap. fin. tit. De condit, apposit.
168
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
(X, lib. 4, tit. 5) s t a t u i t u r : « Si conditiones contra substantiam coniugii
« inserentur, puta, si alter dicat alteri: " Donec inveniam aliam h o n o r e
« vel facultatibus digniorem „... matrimonialis contractus, q u a n t u m c u m « que sit favorabilis, caret effectu».
27. Ait a c t o r : « Louise m'a dit u n e fois, 15 j o u r s a v a n t le mariage:
« " Je me marie avec vous à condition que je divorcerai. Je ne resterai
« pas à Meaux, et j ' i r a i rejoindre ceux que j ' a i m e „ ». Actor solus inter
testes verbum adhibet « conditionem » respectu consensus a muliere in
matrimonio praestandi. Excluditur, t a m e n , omnino intentio mulieris
contra sacramenti b o n u m ex eiusdem depositione. T e s t a t u r enim : « Oui,
« je savais que le mariage religieux était indissoluble. Si m o n mari
« n'avait p a s d e m a n d é le divorce, je ne l'aurais p a s d e m a n d é . Je me
« serais contentée de la séparation de corps et biens. Mais, après le
« mariage, avec m o n père, n o u s regrettions que l'Eglise ne permît
« pas le divorce ». Haec quippe s u n t verba illius q u a e id facere intendit
quod facit Ecclesia. Stante, vero, h u i u s m o d i intentione, m a t r i m o n i u m
validum est, etiamsi mulier virum post aliquod t e m p u s deserere intend a t ; intentio enim deserendi n o n opponitur b o n o sacramenti, seu vinculo
perpetuo, sed bono fidei, seu fidelitatis, et intentio violandi obligation e m fidelitatis in matrimonio a s s u m p t a m validitati matrimonii n o n
obstat (Sánchez, lib. 2, disp. 29, n. 12; Rota, in Neo-Eboracen., coram
Prior, die 8 febr. 1915).
28. Prosequitur Ludovica: « J'ai bien p e n s é après (le mariage) que
« j e ne resterais p a s avec m o n m a r i ; mais je ne me souviens p a s l'avoir
« dit à ce moment... comme je disais à m o n p è r e : " P o u r toi je resterai;
« mais q u a n d tu seras parti, je m'en irai „ ». Hic agitur, n o n de matrimonii dissolutione, sed de separatione a m e n s a et thoro, q u a e matrimonii indissolubilitati n o n nocet, sed ab ipsa Ecclesia', firmo m a n e n t e
coniugali vinculo, in certis adiunctis propter graves rationes a p p r o b a r i
potest. Insuper ait t e s t i s : « Au m o m e n t de m o n mariage, je pensais bien
« que mon mariage était b o n ; il n'y a q u e trois a n s que j ' a i pensé qu'il
« pouvait être nul, parce q u e m o n père m'avait un peu forcée de me
« marier. Je désire que la nullité en soit prononcée », etc. Sponsae, nimirum, declarationem nullitatis sui matrimonii optanti, nullum aliud menti
occurrit caput accusationis praeter illud ex vi et m e t u p r o v e n i e n s : intentionem quamlibet contra vinculi perpetuitatem p r o r s u s ignorat.
29. Cum depositione Ludovicae concilianda s u n t ea q u a e alii testes
referunt se ab ipsa audivisse respectu legis divortii: testatur Octavia
L a b r o s s e : « Elle m'a dit aussi plusieurs fois: " Mon père veut me marier
« avec Cortay; mais le divorce existe, et q u a n d m o n père sera mort, je
169
S. Romana Rota
« m'en servirai „ ». Similiter I o s e p h u s Depaix. Dicendum est, ergo, vel
intentionem mulieris utendi lege civili divortii h a u d serio fuisse expressam, p r o u t indicant eius verba s u p r a citata, ubi satis sibi fuisse dicit
separationem b o n o r u m et corporum a iudice civili obtinuisse, nisi vir
eius divortio institisset; vel eius intentionem eo sensu intelligendam
esse, quod separationem a m e n s a et t h o r o completam et definitivam vi
legis civilis divortii, uti pluries in aliis casibus evenisse n o t u m est, firm a t a m voluerit.
30. Quibus o m n i b u s in iure et in facto perpensis, Christi n o m i n e
invocato, Nos infrascripti Auditores de t u r n o , pro tribunali sedentes et
solum Deum p r a e oculis habentes, decernimus, declaramus et definitive
sententiamus, proposito d u b i o : An constet de nullitate matrimonii in
casu? r e s p o n d e n t e s : Negative, seu non constare de nullitate matrimonii
in casu.
Ita p r o n u n c i a m u s , m a n d a n t e s Ordinariis locorum et ministris tribunalium, ad quos spectat, ut exsecutioni m a n d e n t h a n c n o s t r a m definitiv a m sententiam et adversus reluctantes procedant ad n o r m a m sacror u m c a n o n u m et praesertim cap. 3 Concilii Tridentini, sess. XXV, de Ref.,
iis adhibitis exsecutivis et coercitivis mediis, quae magis efficacia et
o p p o r t u n a pro r e r u m adiunctis exstitura sint.
Romae, in sede Tribunalis S. R o m a n a e Rotae, die 5 iunii 1917.
I o a n n e s Prior, Ponens.
S e r a p h i n u s Many.
Aloisius Sincero.
L- « S.
Ex Cancellaria, die 14 iunii 1917.
Sac. T. Tani, Notarius.
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
170
PONTIFICIA COMMISSIO
AD CODICIS CANONES AUTHENTICE INTERPRETANDOS
DUBIA
IN
PLENARIO
COETU
DIEI
17
FEBRUARII
1918
PROPOSITA
AC
RESOLUTA
I. An lex abstinentiae cesset in Gallia diebus festis s u b praecepto
in universa Ecclesia servatis, sed in Gallia ex concessione Sanctae Sedis
suppressis, scilicet festis Circumcisionis, Epiphaniae, I m m a c u l a t a e Conceptionis Beatissimae Virginis Maria et B e a t o r u m Apostolorum Petri
et Pauli.
Resp.: Negative.
II. Quaenam sint festa suppressa, de q u i b u s in cann. 339, § 1,
466, § 1, in quibus n e m p e ab Episcopis et P a r o c h i s applicanda est
Missa pro populo sibi commisso.
R e s p . : Nihil hac in re per Codicem iuris canonici i m m u t a t u m esse
a disciplina huc usque vigente.
III. Utrum festa q u a e n o n e n u m e r a n t u r in can. 1247, § 1, ipso facto
ipsaque lege nullibi sint amplius de praecepto, etiamsi in aliqua natione,
dioecesi a u t loco antea fuerint de praecepto ex particulari lege vel consuetudine etiam centenaria loci, a u t ex speciali concessione Sanctae
Sedis.
R e s p . : Affirmative, ita ut in iis diebus non amplius fideles urgeat
duplex obligatio audiendi Missam et abstinendi ab operibus servilibus.
P.
CARD.
GASPARRI,
Praeses.
Aloisius
Sincero,
Secretarius.
Diarium Romanae Curiae
171
DIARIUM ROMANAE CURIAE
S. CONGREGAZIONE DEI RITI
Martedì 5 marzo 1918, nel Palazzo Apostolico Vaticano, si è tenuta la Congregazione dei Sacri Riti Particolare, nella quale gli Emi e Rmi Signori Cardinali e i Rmi Prelati Officiali, componenti la medesima, hanno dato il loro
voto sopra le seguenti materie:
I) Intorno alla validità dei Processi Apostolici costruiti nella Curia
arcivescovile di Napoli, per la Causa di Beatificazione e Canonizzazione del
Venerabile Servo di Dio Ignazio Jennaco, sacerdote secolare di Torre Annunziata nella medesima Archidiocesi.
II) Intorno alla validità dei Processi Apostolici costruiti nella Curia
ecclesiastica di Napoli, per la Causa del Venerabile Servo di Dio Placido Baccher, Sacerdote secolare del Terz' Ordine di San Domenico, rettore dell'antica
chiesa del Santissimo Nome di Gesù, nella città di Napoli.
• III) Intorno al culto, in ossequio ai Decreti di Urbano VIII, non mai
prestato alla Venerabile Serva di Dio Luigia Borgiotti, Confondatrice delle
Suore di Gesù Nazareno.
IV) E finalmente intorno al culto, come sopra, non mai prestato al Venerabile Servo di Dio Lodovico Maria Calco, sacerdote secolare professo dell'Ordine di San Domenico.
Martedì 12 marzo 1918, nel Palazzo Apostolico Vaticano, con l'intervento
degli Emi e Rmi Signori Cardinali e col voto del Rmi Prelati Officiali e Consultori teologi, componenti la Sacra Congregazione dei Riti, si è tenuta una
Congregazione Nuova-Preparatoria, per discutere due miracoli che si asseriscono operati da Dio per intercessione della Beata Giovanna d'Are, detta la
Pulcella d'Orléans, i quali miracoli vengono proposti per la Canonizzazione
della stessa Beata.
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
172
SEGRETERIA DI STATO
NOMINE
Con Biglietti della Segreteria di Stato il Santo Padre si è degnato di
nominare :
8
marzo
11
»
v
12
»
»
»
17
»
19
»
20
»
»
»
»
»
1918. L'Emo signor cardinale Guglielmo van Rossum, Protettore
dell'Istituto delle Suore dei Poveri di S. Francesco.
» Il Rev. P. Ildefonso Schuster, priore claustrale di S. Paolo
e Procuratore Generale della Congregazione Benedettina Cassinese, Consultore della Sacra Congregazione dei Riti per la sezione delle cause di
Beatificazione e Canonizzazione.
»
L'Erno signor cardinale Guglielmo van Rossum, Prefetto
della Sacra Congregazione di Propaganda Fide.
»
L'Emo signor cardinale Oreste Giorgi, Penitenziere Maggiore.
»
Mons. Giulio Tiberghien, canonico della Patriarcale Arcibasilica Vaticana, Prete Assistente alla Cappella
Pontificia.
»
Mons. Carame Nematallah, arcivescovo titolare di Mindo,
ei RR. PP. Gondisaivo Galland dei Predicatori,
Giuseppe Filograssi della Compagnia di Gesù,
Ildebrando Höpfl dei Benedettini, Edoardo Hugon
dei Predicatori, Bernardino Klumper dei Frati
Minori, Abate Luigi El Khazen O. S. B. e Giovanni Hudecek dei Redentoristi, Consultori della
Sacra Congregazione « Pro Ecclesia Orientali ».
»
L'Etìio signor cardinale Gaetano De Lai, segretario della
Sacra Congregazione Concistoriale, Protettore- del
Collegio Scozzese in Roma.
»
L'Emo signor cardinale Gaetano Bisleti, prefetto della
Sacra Congregazione dei Seminari e delle Università dei Studi, Protettore del Collegio Americano degli Stati Uniti, in Roma.
» I RR. PP. Venanzio da Lisle-en-Rigault, Ministro Generale
dei Frati Minori Cappuccini, e Pietro Vidal, della
Compagnia di Gesù, Consultori della Sacra Congregazione dei Religiosi.
Diarium Romanae
22
»
marzo
»
Curiae
173
1918. L'Emo signor cardinale Guglielmo van Rossum, membro
della S. Congregazione « Pro Ecclesia Orientali ».
»
L'Emo signor cardinale Guglielmo van Rossum, presidente
del Pontificio Seminario dei SS. AA. Pietro e
Paolo per le Missioni estere.
Con Brevi Apostolici il Santo Padre si è degnato di nominare:
Protonotari Apostolici ad instar participantium :
7
13
marzo
»
1918. Mons. Nicola Camera, dell'archidiocesi di Amalfi.
»
Mons. Nicola Emilio Massé, della diocesi di Troyes.
Prelati Domestici di S. S.:
22 ottobre 1917. Mons. Gesù Maria Marulanda, dell'archidiocesi di Medellin.
18 febbraio 1918. Mons. Federico Carlo Hümmer, dell'archidiocesi di Bamberga.
6 marzo
»
Mons. Salvatore Luzio, Canonista della Sacra Penitenzieria.
10
»'
»
Mons. Alfonso Hili, della diocesi di Gozo.
13
»
»
Mons. Antonio F. Kaul, della diocesi di Harrisburg.
15
»
»
Mons. Edmondo Fitz-Maurice, dell'archidiocesi di Filadelfia.
»
»
»
Mons. Venceslao Walsh, della medesima archidiocesi.
16
»
Mons. Vincenzo Sesta, della diocesi di Trapani.
18
»
»
Mons. Francesco Rea, della diocesi di Sant'Agata dei Goti.
21
»
»
Mons. Federico Gauthier, Rettore della Chiesa del Corpus
Domini di Torino.
22
»
»
Mons. Lorenzo Schioppa, Uditore della Nunziatura Apostolica di Baviera.
23
»
»
Mons. Ernesto Jouin, dell' archidiocesi di Parigi.
>v
ONORIFICENZE
Con Brevi Apostolici il Santo Padre si è degnato di conferire le seguenti
onorificenze :
La Placca dell'Ordine Piano:
16
marzo
1918. Al sig. comm. Ernesto Giuseppe Fraeys de Veubeke, della
diocesi di Bruges.
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
174
La Commenda con Placca dell'Ordine Piano:
12
marzo
1918. Al sig. comm. Alessandro Maupetit, della diocesi di Limoges.
La Commenda dell' Ordine Piano :
14
marzo
1918. Al sig. conte cav. Gustavo Di Carpegna, di Roma.
La Gran Croce dell'Ordine di S. Gregorio Magno, classe civile:
2
marzo
»
»
1918. Al sig. Lorenzo Kihlman, membro della Delegazione Finlandese.
»
Al sig. Eugenio Wolff, membro della medesima Delegazione.
La Commenda dell'Ordine di S. Gregorio Magno, classe civile:
2
marzo
12
14
»
»
1918. Al sig. Tancredi Borenius, segretario della Delegazione
Finlandese.
»
Al sig. cav. Giorgio Servois, della diocesi di Limoges.
»
Al sig. cav. Gastone Lavergnolle, della medesima diocesi.
Il Cavalierato dell'Ordine di S. Gregorio Magno, classe civile:
1 febbraio 1918. Al sig. dott. Guglielmo Giuseppe Butler, dell'archidiocesi
di Manila.
25
»
» Al sig. Paolo Couillaud, della diocesi di Nantes.
28
>•>
» Al sig. avv. Nicola Camera, dell'archidiocesi di Amalfi.
5 marzo
»
Al sig. Ludovico Povel, della diocesi di Osnabrück.
11
»
» Al sig. Paolo de Monvallier, della diocesi di Angoulême.
»
»
» Al sig. Pietro de Marcellus, della medesima diocesi.
»
»
» Al sig. Adriano Delalande, della medesima diocesi.
12
»
» Al sig. Giuseppe Filhoulaud, della diocesi di Limoges.
13
»
» Al sig. Riccardo Reilly, della diocesi di Harrisburg.
»
»
» Al sig. Davide E. Tracey, della medesima diocesi.
Il Cavalierato dell'Ordine di S. Silvestro Papa:
12
marzo
1918. Al sig. Oreste Rinaldi, di Roma.
Diarium Romanae Curiae
175
MAGGIORDOMATO DÏ SUA SANTITÀ
Con Biglietti di S. E. Rma Mons. Maggiordomo, il Santo Padre si è degnato
di nominare:
Camerieri Segreti soprannumerari di S. S. :
3 febbraio 1917. Mons.
»
»
» Mons.
»
• »
» Mons.
»
»
>• Mons.
1 settembre »
Mons.
6 marzo 1918. Mons.
7
»
»
Mons.
12
20
»
»
»
»
Romano Lasocki, dell'archidiocesi di Varsavia.
Sigismondo Pacioskowki, della medesima archid.
Eusebio Brseziewicz, della medesima archidiocesi.
Francesco Kacuyuski, della medesima archidiocesi.
Maurilio Silvani.
Anacleto Loreti, della diocesi di Porto e S. Rufina.
Pacifico Severini, della diocesi di Nocera e Gualdo
Tadino.
Mons. Francesco de Negri, dell'archidiocesi di Genova.
Mons. Pietro Carlo Wytenburg, della diocesi di Harlem.
Cameriere d'onore in abito paonazzo di S. S. :
6
11
21
marzo
»
»
1918. Mons. Guglielmo Rhiel, della diocesi di Fulda.
»
Mons. Francesco Finck, dell'archidiocesi di Colonia.
»
Mons. Pietro Ercole, di Roma.
Cameriere d'onore extra Urbem di S. S.:
3 febbraio 1917. Mons. Giovanni Tarnowski, dell'archidiocesi di Varsavia.
»
»
» Mons. Emilio Tymieniecki, della medesima archidiocesi.
»
»
» Mons. Giovanni Matulanis, della medesima archidiocesi.
La nomina a cameriere segreto soprannumerario di S. S. del R. D. Edoardo
Guglielmo Fowler, della diocesi di Omaha, St.-VU d'America (Acta Apostolicae
Sedis, n. 3 del 1918), fu pubblicata per errore e deve ritenersi come non avvenuta.
176
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
NECROLOGIO
23 gennaio 1918. Mons. Nicola Luigi Callagher, vescovo di Gai veston (St.-U.).
»
»
»
Mons. Giacomo Mac Golrick, vescovo di Duluth (Minnesota,
Stati Uniti).
4 marzo
»
Mons. Lazzaro Mladenoff, vescovo titolare di Satala, di Rito
greco bulgaro.
5
»
»
L' Eöio signor cardinale Domenico Serafini, Prefetto della
S. Congregazione di Propaganda Fide.
13
»
»
Il R. P. D. Giovanni Del Papa, Abate di S. Paolo fuori
le mura.
17 \ »
»
Mons. Emilio Maria Minati, arciv. titolare di Stauropoli.
20
»
»
Mons. Edoardo Ireneo Mignot, arcivescovo di Albi.
30
»
»
Mons. Cosimo Agostino, vescovo di Ariano di Puglia.
»
»
Mons. Giuseppe Weber, vescovo titolare di Dami.
Annus X - Toi. X
1 Maii 1918
Num. 5
ACTA APOSTOLICAE SEDIS
COMMENTARIUM OFFICIALE
ACTA BENEDICTI PP. XV
LITTERAE
APOSTOLICAE
I
SODALITATIBUS
MANTUR
A
PASSIONE
ALIAEQUE
DOMINI
INDULGENTIAE
IAM
CONCESSAE
CONFIR-
CONCEDUNTUR.
B E N E D I C T U S P P . XV
Ad p e r p e t u a m rei memoriam. — P r o b e n o v i m u s n o n modo in Italia,
sed in E u r o p a e q u o q u e et Americae regionibus plures constitutas esse
Sodalitates a Passione Domini, q u a e id sibi p r o p o n u n t ut, dilectionis
gratique animi ergo, Passionis Christi cultum latius in dies provehant,
ad tabulas, q u a s S. P a u l u s a Cruce sapienter exaravit. Litteris Apostolicis die X X mensis septembris a n n o M D C C C L I fel. rec. decessor Noster
P i u s P p . IX facultatem fecit Praeposito Generali Congregationis Passionis D. N. I. C. eiusmodi sodalitates per orbem erigendi et cum iis
indulgentias et privilegia communicandi, q u i b u s ipsa Congregatio gaudet.
Inter eas vero sodalitates p r i m a s obtinet ea q u a e a n n o M D C C C L V I I instit u t a est ad Sancta Sanctorum in sanctiore totius terrarum orbis loco,
ubi achaerotypa asservatur Nostri Redemptoris imago et Scala divino
p u r p ú r a l a Sanguine. Hoc autem anno, a divi P a u l i a Cruce canonizatione quinquagesimo, cum dilectus filius Sylvius a Sancto Bernardo, Congregationis Passionis Generalis Praepositus, enixis Nos precibus flagitaverit, ut piam h a n c societatem, in hoc catholici orbis centro erectam
et iam longe lateque diffusam, ad archisodalitatis ad h o n o r e m sive ad
Primariae g r a d u m promovere dignemur, Nos q u i b u s nihil antiquius est,
q u a m ut fidelium pietas erga Passionis mysterium excitetur, votis his
ACTA, vol. X, n. 5. — 1-5-918.
12
178
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
a n n u e n d u m , q u a n t u m in Domino p o s s u m u s , existimavimus. Quae cum
ita sint, apostolica Nostra auctoritate, praesentium tenore, Sodalitatem
a Passione Domini in hac Alma Urbe ad S a n c t a Sanctorum erectam,
in archisodalitatem ad h o n o r e m seu P r i m a r i a m p e r p e t u u m in m o d u m
erigimus atque instituimus. Propterea, spirituali bono consulentes socior u m t u m enunciatae Primariae, tum aliarum societatum a Passione
q u a e in universo t e r r a r u m orbe vel erectae sint, vel in p o s t e r u m erig a n t u r , indulgentias eidem a S. Sede concessas confirmamus; concessisque alias adiungimus, et volumus ut ipsae sequentis tenoris sient.
Nimirum, de omnipotentis Dei misericordia ac Bb. Petri et Pauli Apostolorum Eius auctoritate confisi, o m n i b u s et singulis fidelibus ex u t r o q u e
sexu, qui quamlibet a Passione Domini societatem in p o s t e r u m ingredientur, die primo eorum ingressus, si, vere poenitentes et confessi,
S s m u m Eucharistiae S a c r a m e n t u m sumpserint, p l e n a r i a m ; ac tam inscriptis q u a m pro tempore inscribendis iisdem in societatibus sodalibus, in
cuiuslibet e o r u m mortis articulo, apostolicam benedictionem s e c u n d u m
ritum et formulam praescriptam, adiecta plenaria indulgentia, conced i m u s ; quod, si benedictionem ipsam recipere nequiverint, si, vere poenitentes et confessi, S s m u m Eucharistiae S a c r a m e n t u m sumpserint, vel,
q u a t e n u s id facere nequiverint, saltem contriti, n o m e n Iesu ore si potuerint, sin m i n u s corde devote invocaverint, et m o r t e m t a m q u a m peccati
stipendium submisso animo susceperint, item plenariam ; denique iisdem
n u n c et in p o s t e r u m similiter m e m o r a t a s in sodalitates adlectis sociis,
qui singulis a n n i s diebus festis Gommemorationis sollemnis Passionis
Domini, Perdolentis Virginis, S. Iosephi, S. Pauli a Cruce, Patrocinii
S. Iosephi, Inventionis et Exaltationis S S m a e Crucis, B. Mariae Virginis in coelum Assumptae, Septem Dolorum B. M. Virginis, S. Michaelis
Archangeli, Praesentationis Virginis Deiparae, nec n o n Ssmi Corporis
Christi Domini, Epiphaniae, Pentecostes, Pretiosissimi Sanguinis et Sanctorum Petri et Pauli Apostolorum festivitatibus, denique celebritate
Sanctorum omnium, vel u n o e septem diebus continuis immediate respective sequentibus ad cuiusque lubitum eligendo, propriam sodalitii ecclesiam sive aliud quodvis publicum t e m p l u m a u t sacellum, a d m i s s o r u m
sacramentali exomologesi expiati et eucharisticis dapibus recreati, visitaverint, ibique pro christianorum principum concordia, h a e r e s u m exstirpatione, peccatorum conversione ac Sanctae Matris Ecclesiae exaltatione
pias ad Deum preces effuderint, etiam plenariam o m n i u m peccatorum
s u o r u m indulgentiam et remissionem misericorditer in Domino concedimus. Praeterea iisdem sociis, n u n c et pro t e m p o r e dictis in societatib u s exsistentibus, largimur, ut u n o die ad arbitrium cuiusque per a n n u m
Acta Benedicti PP. XV
179
mensis, si, pariter confessi et eucharisticis epulis refecti, proprium respectivi sodalitii sive aliud quodvis publicum t e m p l u m a u t sacellum visitent, ibique, uti s u p r a diximus, orent, plenariam consequi valeant indulgentiam ; et si bis in a n n o , n e m p e S. P a u l i a Cruce et Deiparae Virginis
I m m a c u l a t a e festivitatibus benedictioni apostolicae rite ipsis impertiendae
intererint et alia iniuncta pietatis opera praestent, etiam plenariam indulgentiam rite lucrari possint. L a r g i m u r ad haec dictis sociis ut, servatis
servandis, die festo S. Pauli a Cruce indulgentiam plenariam ad instar
Portiunculae toties quoties lucrari valeant : nec n o n ut in proprio societatis templo, servatis similiter servandis, statis Quadragesimae et aliis
intra a n n u m diebus in Missali R o m a n o descriptis pro Stationum indulgentiis in Urbe lucrandis, similes Stationum indulgentias lucrari valeant,
praestitis rite iniunctis pietatis operibus. T a n d e m iisdem, si u n o cuiusque mensis die ad sacram Synaxim accedentes, iuxta R o m a n i Pontificis mentem Deo preces fundant, plenariam q u o q u e o m n i u m peccat o r u m s u o r u m indulgentiam misericorditer in Domino concedimus. I n s u per dictis sodalibus, n u n c et in posterum pariter ipsis in societatibus
inscriptis, si, contrito saltem corde, exceptis supra recensitis, singulis quib u s q u e aliis per a n n u m B. M. Virginis festis in Kalendario R o m a n o
numeratis, et diebus festis S. I o a n n i s Baptistae, S. Ioannis Evangelistae,
S. L u c a e et S. Mariae Magdalenae, proprium societatis a u t quodvis aliud
t e m p l u m publicum sive sacellum, preces, ut s u p r a diximus, fundentes,
celebrent; et quoties m e n s t r u i s sodalitatis coetibus intersint, et function i b u s religiosis et concionibus sacris eadem occasione h a b e n d i s inters i n t ; quoties autem per h o r a e q u a d r a n t e m Passionis Domini mysterium
devote meditentur, toties iis de n u m e r o poenalium, in forma Ecclesiae
solita, septem a n n o s totidemque q u a d r a g e n a s ; denique quoties, sive
communiter sive privatim, divini cultus et pietatis seu mortificationis
praescriptos actus, et quodlibet spiritualis a u t corporalis misericordiae
o p u s erga p r o x i m u m exerceant, a t q u e intersint collationibus vel publicis
vel privatis ad recolendam memoriam Passionis D. N. Iesu Christi, vel
m o r u m reformationem p r o c u r a n d a m , toties q u a d r a g i n t a dies de n u m e r o
poenalium, ut supra, expungimus. Sociis a u t e m memoratis, qui per
solidum mensem saltem decies meditationem ipsam peregerint, et u n o
die ipsius mensis, ad cuiusque lubitum eligendo, ad sacram Synaxim
accesserint, plenariam o m n i u m peccatorum s u o r u m indulgentiam, ut
supra, concedimus et indulgemus. T a n d e m , commoditati prospicientes
eorundem sodalium, benigne largimur, ut ipsi e n u n c i a t a s o m n e s indulgentias lucrari valeant etiam si templi publici visitationem omiserint,
et visitationis loco, quinquies Orationem Dominicam, Salutationem Ange-
Acta. Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
180
licam et Trisagium pie recitaverint. P o r r o volumus sodalibus iisdem,
si malint, fas siet, excepta plenaria in mortis articulo l u c r a n d a indulgentia, reliquis o m n i b u s sive plenariis sive partialibus indulgentiis functorum vita labes poenasque expiare. Non o b s t a n t i b u s Nostra et Cancellariae apostolicae regula de n o n concedendis indulgentiis ad instar,
aliisque Constitutionibus et Ordinationibus apostolicis, ceterisque contrariis q u i b u s c u m q u e . Haec praecipimus m a n d a m u s q u e , decernentes
praesentes Litteras firmas, validas efficacesque semper exsistere et fore,
suosque plenarios et integros effectus sortiri et obtinere, ipsique sodalitati, sic in archisodalitatem per Nos erectae, n u n c et in p o s t e r u m
plene suffragari, sicque rite iudicandum et definiendum esse, a t q u e
irritum esse et inane, si secus super his, a q u o q u a m , quavis auctoritate,
scienter vel ignoranter contigerit attentari. Volumus autem, ut praesentium Litterarum t r a n s u m p t i s seu exemplis etiam impressis, m a n u
alicuius notarii publici subscriptis ac sigillo personae in ecclesiastica
dignitate constitutae munitis, eadem p r o r s u s fides a d h i b e a t u r quae adhiberetus ipsis praesentibus, si forent exhibitae vel ostensae.
Datum R o m a e a p u d Sanctum P e t r u m , sub annulo Piscatoris, die
X X V I mensis
februarii M C M X V I I I , Pontificatus Nostri a n n o quarto.
P.
CARD.
GASPARRI,
a Secretis Status.
II
PRAEFECTURA
LICUM
APOSTOLICA
BORNEAE
HOLLANDICAE
IN
VICARIATUM
APOSTO-
ERIGITUR.
BENEDICTUS P P . X V
Ad p e r p e t u a m rei memoriam. — Quae catholico nomini aeternaeque
fidelium saluti bene, prospere ac feliciter eveniant, ea ut m a t u r e praestem u s Nos a d m o n e t supremi Apostolatus m u n u s , quo in terris divinitus fungimur. Iamvero cum Apostolica Praefectura Borneae Hollandicae ab a n n o
r e p a r a t a e salutis M C M V , quo, seiuncto territorio Vicariatus Apostolici Bataviae, erecta fuit et P a t r i b u s Minoribus Capulatis Provinciae Hollandicae
concredita, t a n t u m in religionis catholicae propagatione, Deo auxiliante,
obtinuerit incrementum, t a m q u e uberes ad a n i m a r u m salutem fructus
susceperit, ut o p p o r t u n u m visum sit consilium eandem Praefecturam in
Vicariatum Apostolicum erigere; Nos, o m n i b u s rei momentis attento ac
sedulo studio perpensis cum VV. F F . NN. S. R. E. Cardinalibus negotiis
181
Acta Benedicti PP. XV
P r o p a g a n d a e Fidei praepositis, haec q u a e infra scripta s u n t decernenda
idcirco existimavimus. Nimirum Motu-proprio atque ex certa scientia et
m a t u r a deliberatione Nostris deque Apostolicae Nostrae potestatis plenitudine, praesentium vi, Praefecturam Apostolicam Borneae Hollandicae
in Vicariatum Apostolicum, pariter Borneae Hollandicae n u n c u p a n d u m ,
erigimus. Decernentes praesentes Litteras firmas validas atque efficaces
semper exsistere et fore, suosque plenarios a t q u e integros effectus sortiri a t q u e obtinere, illisque, ad quos spectant, in o m n i b u s et per o m n i a
plenissime suffragari; sicque in praemissis iudicandum esse ac definiendum, irritumque a t q u e i n a n e fieri si secus super his, a q u o q u a m , auctoritate qualibet, scienter vel ignoranter attentari contigerit. Non obstantibus contrariis q u i b u s c u m q u e .
XIII
D a t u m R o m a e a p u d s a n c t u m P e t r u m , sub a n n u l o Piscatoris, die
martii M C M X V I I I , Pontificatus Nostri a n n o q u a r t o .
P.
CARD.
GASPARRI,
a Secretis Status.
III
SODALITATI
ET
NOSTRAE
DOMINAE
CHRISTIFIDELIBUS
MORTEM
TIALES
A
BONA
OMNIBUS
ASSEQUENDAM
MORTE
CERTAS
RECITANTIBUS
DIEBUS
QUASDAM
QUIBUSDAM
PRECES
INDULGENTIAE
AD
PLENARIAE
PESTIS,
SANCTAM
AC PAR-
CONCEDUNTUR.
BENEDICTUS P P . XV
Ad p e r p e t u a m rei memoriam. — Inter sodalicia, q u a e B. Mariae
Virginis cultum simulque spirituales Christifidelium utilitates provehunt, Sodalitas titulo Nostrae Dominae a bona morte, a Presbyteris
Sanctae Mariae (de Tinchebray) h a u d ita multo ante condita, honestiss i m u m sane locum obtinet, si perpendas quo ea consilio moveatur et
q u a m late per orbem, cum s u m m a fructuum ubertate, sit ad h u n c
diem propagata. Qui enim in eam cooptantur, illud sibi ex instituto
legibusque societatis p r o p o n u n t , ut Virginem Perdolentem colant colend a m q u e ab o m n i b u s curent, et sic merita p r e c u m et dolorum eiusdem
Virginis, ad Crucem Iesu stantis, Deo repraesentent iisque confidant,
ut gratiam perseverantiae in christiana fide et moribus vel reditus ad
b o n a m frugem, ac praesertim sanctae in Christi osculo mortis, a q u a
pendet aeterna beatitas, sibi aliisve impetrent. Quod autem Virgo Per-
182
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
dolens bonae mortis P a t r o n a deligitur a t q u e i n v o c a t u r , id cum mirifice
doctrinae catholicae pioque Ecclesiae sensui respondet, t u m spe innititur
recte feliciterque collocata. Enimvero t r a d u n t communiter Ecclesiae
Doctores, B. Mariam Virginem, q u a e a vita Iesu Christi publica veluti
abesse visa est, si Ipsi mortem oppetenti et Cruci suffixo adfuit, n o n
sine divino consilio adfuisse. Scilicet ita c u m Filio patiente et m o n e n t e
passa est et paene commortua, sic m a t e r n a in Filium iura pro homin u m salute abdicavit placandaeque Dei iustitiae, q u a n t u m ad se pertinebat, Filium immolavit, ut dici merito queat, I p s a m cum Christo
h u m a n u m genus redemisse. Quod si hac plane de causa, q u a s e Redemptionis thesauro gratias omne g e n u s percipimus, eae ipsius Perdolentis
Virginis veluti e m a n i b u s ministrantur, n e m o n o n videt, sanctum homin u m decessum ab Ea ipsa exspectandum esse, q u a n d o q u i d e m praecipuo
hoc dono Redemptionis opus in u n o q u o q u e h o m i n e efficienter perpet u u m q u e in m o d u m completur. Liquet item, Virginem Perdolentem,
utpote quae, a Iesu Christo universorum h o m i n u m Mater constituta, eos
t a m q u a m infinitae caritatis testamento sibi relictos acceperit officiumque
t u e n d a e spiritualis eorum vitae m a t e r n a benignitate expleat, facere n o n
posse quin carissimis ex adoptione filiis eo temporis momento studiosius opituletur, quo de eorum salute ac sanctitate agitur in sempitern u m a e v u m confirmanda. Quare Ecclesia ipsa pluribus liturgicis precib us a B. Maria Virgine efflagitat, ut h o m i n i b u s instante morte conflictantibus misericors adsit ; constantissima vero a p u d christifideles opinio
est, diuturno probata experimento, q u o t q u o t eadem Virgine u t a n t u r
P a t r o n a , eos h a u d esse in a e t e r n u m perituros. Neque igitur mirari licet
si Sodalitati Nostrae Dominae a bona morte, q u a m memoravimus, iam
quingenta fidelium millia, ex u t r o q u e sexu a t q u e ex omni ordine civium,
adscripti sunt, cum eadem tam o p p o r t u n a t e m p o r i b u s q u e congruens
videatur; dolendum enim est, nimis multos hodie ex Ecclesiae filiis, ut
eos p r a e t e r e a m u s qui fidem abiecerunt vel christiana p r o r s u s neglegunt
officia, ita negotiis ac fluxis inanibusque m u n d i deliciis implicari, ut ex
saluberrima mortis cogitatione ne sollicitudinem quidem capiant a u t
ab ea m e n t e m a n i m u m q u e de industria avertere studeant. Eiusmodi
propterea Sodalitatem, q u a m iure dixeris bonae mortis apostolatum persequi, non modo complures S. R. E. Cardinales et catholici orbis Episcopi vehementer probarunt, sed etiam fel. rec. decessor Noster P i u s X
singulari complexus est benevolentia atque u b e r e auxit gratiarum copia;
neque eam minoris, q u a m idem Pontifex habuerit, Nosmetipsi facimus,
neque m i n u s largiter providentissimae eiusdem operae suffragari parati
animo s u m u s . Cuius quidem voluntatis Nostrae, paulo post quam P o n -
Acta Benedicti PP. XV
183
tificatum, miserentis Dei consilio, suscepimus, Litteris ad dilectum filium
Moderatorem generalem Congregationis Sacerdotum a Sancta Maria
scriptis, luculentum edidimus testimonium, a t q u e alterum aeque pers p i c u u m m o x edituri s u m u s , b o n a certaque spe ducti, eosdem a S a n c t a
Maria Presbyteros, quibus bonae mortis apostolatus commissus auspicato
est, sic m u n e r e suo, t a m q u a m peculiari ac proprio, perfuncturos esse
ut, Episcopis, curionibus et zelatoribus, q u o s vocant, ad rem adiuvantibus, latius per u n i v e r s u m t e r r a r u m orbem Sodalitatem proveh a n t et pretiosam in conspectu Domini mortem fidelibus q u a m plurimis
ab Augusta P a t r o n a impetrent. Cum igitur dilectus filius H e n r i c u s
Rondet, eiusdem Congregationis P r o c u r a t o r generalis, supplices Nobis
adhibuerit preces, ut indulgentiis a proximo Decessore Nostro Sodalitati Nostrae Dominae a bona morte concessis nonnullas alias adiicere
de Apostolica benignitate vellemus, piis eiusmodi votis, pro Nostra in
Virginem Perdolentem pietate propensoque in o p u s tam frugiferum
studio, o b s e c u n d a n d u m censuimus. I t a q u e de omnipotentis Dei misericordia ac Bb. Petri et Pauli Apostolorum Eius auctoritate confisi,
audito dilecto Filio Nostro Cardinali Poenitentiario Maiore, o m n i b u s ac
singulis fidelibus eidem Sodalitati Nostrae Dominae a b o n a morte t a m
adscriptis q u a m in posterum adscribendis, qui, rite confessi ac sacra
Synaxi refecti, diebus festis Nostrae Dominae ab agonizantibus, idest die
xi mensis maii, Apparitionis S. Michaelis Archangeli, i. e. die V I I I eiusdem
mensis, Dedicationis S. Michaelis Archangeli, i. e. die xxix mensis septembris, a meridie diei praecedentis ad mediam u s q u e noctem e o r u m d e m
dierum festorum, quamlibet ecclesiam vel quodvis publicum oratorium
visitaverint, ibique pro christianorum principum concordia, h a e r e s u m
exstirpatione, peccatorum conversione ac Sanctae Matris Ecclesiae exaltatione pias ad Deum preces effuderint, quo die postremum ex p r a e scriptis opus expleverint, plenariam o m n i u m peccatorum suorum indulgentiam ac remissionem in Domino concedimus. Quodsi iidem sodales
confiteri ac caelestibus recreari dapibus nequiverint, iis, loco plenariae,
indulgentiam septem a n n o r u m totidemque q u a d r a g e n a r u m , modo, ut
supra, quodlibet t e m p l u m vel publicum oratorium per eos dies visitent
a t q u e -ad S u m m i Pontificis mentem preces fundant, misericorditer in
Domino largimur. Praeterea, eadem auctoritate Nostra, o m n i b u s ac
singulis fidelibus, q u a m q u a m Sodalitati non adscriptis, in u n a q u a q u e
e septem continuis feriis sextis u t r u m q u e diem festum Virginis P e r d o lentis proxime antecedentibus, si confessi ac sacra Synaxi refecti, septies
Pater, Ave, Gloria recitaverint, p l e n a r i a m ; quoties novendialem piam
exercitationem expleverint, in q u a , ad exposcendam sancti decessus
184
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
gratiam, recitatur cotidie precula Recordare, Virgo, ad exemplar Litteris hisce Nostris subiectum et in tabulario Cancellariae Brevium Apostolicorum asservandum, modo admissa rite expiaverint iet caelesti se
pabulo refecerint, item p l e n a r i a m ; h a c ipsa p o s t r e m a condicione, semel
in mense, si cotidie R h y t h m u m recitaverint Ave, Mater dolorosa, hisce
Litteris Nostris pariter adiectum et in tabulario, quod diximus, custodiendum, item, quo die ultimum ex iniunctis opus expleverint, plenar i a m o m n i u m peccatorum s u o r u m indulgentiam ac remissionem concedim u s ac largimur. Ad haec, o m n i b u s ac singulis fidelibus, q u a m v i s e Sodalitate non sint, in u n a q u a q u e e sextis feriis, de q u i b u s superius, si septies
Pater, Ave, Gloria recitaverint, septem a n n o s totidemque q u a d r a g e n a s ;
pro singulis memoratae novendialis exercitationis diebus, trecentos d i e s ;
quoties R h y t h m u m praedictum recitent, item trecentos dies de n u m e r o
poenalium, in forma Ecclesiae solita, expungimus. P o r r o v o l u m u s ,
iisdem omnibus sodalibus et christifidelibus liceat plenariis ac partialibus indulgentiis, q u a s largiti s u m u s , vita functorum labes poenasque
expiare. Decernentes praesentes Litteras firmas, validas et efficaces
semper exstare ac permanere, s u o s q u e plenarios et integros effectus
sortiri atque obtinere, et illis ad quos spectant a u t spectare poterunt
in omnibus et per omnia plenissime suffragari, sicque in praemissis
definiri ac iudicari debere, atque irritum a t q u e inane fore si secus
super his a q u o q u a m , quavis auctoritate, scienter a u t ignoranter contigerit attentari. Praesentibus perpetuo valituris. Contrariis n o n obstantibus quibuslibet.
Datum R o m a e apud Sanctum P e t r u m , sub a n n u l o Piscatoris, die x x n
mensis martii, Septem Dolorum B. M. V. festo, a n n o M C M X V I I I , Pontificatus Nostri quarto.
P.
I.
Preces
a
novendiales
Virgine
CARD.
ad
Perdolente
GASPARRI,
sanctam
a Secretis Status.
mortem
effiagitandam.
Recordare, Virgo Mater Dei, d u m steteris in conspectu Domini, ut
loquaris pro nobis bona, et ut avertat indignationem s u a m a nobis.
1. Sancta Mater, istud agas,
Crucifixi fige plagas
Cordi meo valide.
% F a c ut portem Christi mortem,
Passionis fac consortem
Et plagas reeolere.
Acta Benedicti PP. XV
3. F l a m m i s ne u r a r succensus,
P e r te, Virgo, sim defensus
In die iudicii.
185
4. Christe, cum sit hinc exire,
Da per Matrem me venire
Ad p â l m a m victoriae.
5. Q u a n d o corpus morietur,
F a c u t animae d o n e t u r
Paradisi gloria. Amen.
f. Ora pro nobis, Virgo dolorosissima.
RJ. Quae iuxta Crucem Iesu constitisti.
Oremus.
Interveniat pro nobis, q u a e s u m u s , Domine Iesu Christe, n u n c et in
h o r a mortis nostrae, a p u d t u a m clementiam, Beata Virgo Maria Mater
tua, cuius sacratissimam a n i m a m in h o r a t u a e Passionis doloris gladius
pertransivit. P e r t e , Iesu Christe, Salvator mundi, qui cum P a t r e et
Spiritu Sancto vivis et regnas in saecula saeculorum,
Rj. Amen.
3 Ave Maria.
Nostra Domina a b o n a morte, ora pro nobis.
Sancte Ioseph, ora pro nobis.
II.
- Rhythmus in honorem Nostrae Dominae a bona morte.
1. Ave, Mater dolorosa,
Martyrumque p r i m a rosa,
Audi vocem supplicis:
Fac, ut mortis in agone,
T u a fidens protectione,
Iusti pace g a u d e a m .
5. Per dolorem, qui te pressit,
Dulcis Natus q u u m processit,
F r a c t u s ligni p o n d e r e :
Fac, ut mortis in agone,
T u a f i d e n s protectione,
Iusti pace g a u d e a m .
% Per dolorem, o Maria,
Tibi Senis prophetia,
Velut ense, conditum:
F a c , ut mortis, etc.
6. Per dolorem cordi infixum,
Dum spectabas Crucifixum,
Sacra simul victima:
B'ac, ut mortis, etc.
3. P e r dolorem, q u e m tulisti,
In iEgyptum q u u m fugisti,
U t salvares P u e r u m :
7. P e r dolorem, q u a n d o Christi
Corpus ulnis excepisti
E Cruce d e p o s i t u m :
Fac, ut mortis, etc.
4. P e r dolorem, q u a n d o moerens,
Inter notos Iesum quaerens,
Revocabas p e r d i t u m :
Fac, ut mortis, etc.
Fac, ut mortis, etc.
8. P e r dolorem, d u m condebas,
Pia Mater, et linquehas
In sepulcro Filium:
Fac, ut mortis, etc.
9. Christe, cum sit hinc exire,
Da per Matrem me venire
Ad p a l m a m victoriae. Amen.
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
186
IV
TEMPLUM
SACRATISSIMI
VILEGIIS
BASILICAE
CORDIS
IESU
MINORIS
IN
URBE
ROTHOMAGENSI TITULO AC
PRI-
HONESTATUR*
B E N E D I C T U S P P . XV
Ad p e r p e t u a m rei memoriam. — Pietatis honorisque cultus, quo
totius orbis fideles plurimis iam ab annis Sanctissimum Cor Iesu enixe
prosequuntur, spem c o m m u n e m alit, h o m i n u m societatem se ad meliorem frugem feliciter recepturam. Praeclara haec enim religio n o n modo
in domos, officinas et agros, ad divinam tuitionem i m p e t r a n d a m , longe
lateque prolata fuit, sed integras q u o q u e nationes est complexa, quae
Sacro se Iesu Cordi devovisse merito gloriantur. Templa igitur in h o n o rem h u i u s amoris Centri, quo Christus R e d e m p t o r noster homines
dilexit, et ea praesertim quae ex collaticia fidelium stipe, in m u l t o r u m
fidei et caritatis a r g u m e n t u m , sunt erecta, ad maiorem dignitatis grad u m evehere ac peculiaribus privilegiis cohonestare minime dubitamus.
Laeto igitur accepimus animo sacram h u i u s m o d i aedem in perilJustri
urbe Rothomagensi, civium oblationibus a n n o M D C C C X C et insequenti
exstructam, eximiisque artis operibus renidentem, Sacratissimo Cordi
Iesu dicatam et consecratam fuisse. Ad eam praeterea, q u a e ob eius
celebritatem et principi Sanctuario Parisiensi aggregationem, vulgo le
Montmartre de Normandie optimo iure est appellata, n o n modo, sicut
relatum est Nobis, eiusdem civitatis et archidioeceseos incolae, sed e
finitimis quoque Ecclesiis, imprimis Ebroicensi, ingenti n u m e r o fideles
peregrinantium more frequentissime conveniunt, caelestem opem fidenter
imploraturi. H u c accedit, quod magni momenti Sodalitas, idest Confraternitas a SSmo Corde Iesu nuncupata ac P r i m a r i a e eiusdem nominis
Archisodalitati Parisiensi et Piae Unioni Apostolatus Orationis aggregata, canonice sit ibidem instituta, quae, privilegiis et spiritualibus gratiis aucta, n o n minus sodalium n u m e r o q u a m o p e r u m utilitate floret.
Itaque conspicuis hisce templi laudibus permoti, preces, q u a s h o d i e r n u s
eius parochus, earundem sodalitatum moderator, n u p e r Nobis adhibuit,
et Cardinalis Archiepiscopus Rothomagensis luculenter commendavit,
benigne excepimus, et de consilio etiam VV. F F . NN. S. R. E. Cardinalium Sacris Ritibus tuendis, tum clerum p o p u l u m q u e cunctae Archidioeceseos, t u m potissimum cives R o t h o m a g e n s e s v o t o r u m compotes
propensa facimus voluntate. Quare his Litteris, apostolica auctoritate
1
Acta Benedicti PP. XV
187
Nostra, templum supradictum, q u o d in h o n o r e m Sacratissimi Cordis
Iesu in civitate Rothomagensi exsistit, Basilicae minoris titulo perpet u u m in m o d u m augemus, illique omnia et singula conferimus iura,
privilegia, praerogativas, honores, indulta q u a e Minoribus Almae h u i u s
Urbis Nostrae Basilicis de iure competunt. Decernentes praesentes Litt e r a s firmas, validas a t q u e efficaces semper exsistere et fore, s u o s q u e
plenarios atque integros effectus sortiri a t q u e obtinere, illisque ad q u o s
spectant in o m n i b u s et per omnia plenissime suffragari ; sicque in praemissis iudicandum esse ac definiendum, a t q u e irritum et inane fieri si
secus super his, a q u o q u a m , auctoritate qualibet, scienter vel ignoranter
contigerit attentari. Non obstantibus contrariis q u i b u s c u m q u e .
XXIII
D a t u m R o m a e a p u d S a n c t u m P e t r u m , sub annulo Piscatoris, die
martii M C M X V I I I , Pontificatus Nostri a n n o q u a r t o .
P.
CARD.
GASPARRI,
a Secretis Status.
V
SORORIBUS
BURDIGALENSIBUS
PLENARIA
PRO
CERTA
A
SACRA
QUADAM
PIA
FAMILIA
CONCEDITUR
EXERCITATIONE
IN
INDULGENTIA
HONOREM
SACRAE
FAMILIAE.
B E N E D I C T U S P P . XV
Ad p e r p e t u a m rei memoriam. — Benigne a n n u e n t e s oblatis Nobis
precibus a dilecta in Christo filia Moderatrice Generali S o r o r u m a Sacra
Familia n u n c u p a t a r u m , q u a r u m princeps d o m u s Burdigalae exstat, audito
dilecto Filio Nostro Cardinali Poenitentiario Maiore, de omnipotentis Dei
misericordia ac Bb. Petri et P a u l i apostolorum Eius auctoritate confisi,
o m n i b u s et singulis n u n c et in p o s t e r u m exsistentibus enunciatae Congregationis a Sacra Familia consororibus, q u a e piam exercitationem in
honorem Sacrae Familiae, ab ecclesiastica auctoritate a d p r o b a t a m , per
integrum m e n s e m rite peregerint et, vel intra dictum mensem vel intra
s u b s e q u e n s octiduum, p r o p r i a m respectivae d o m u s ecclesiam publicam,
si exstet, secus sacellum internum ubi Sacro adstare solent, admissor u m sacramentali confessione expiatae et caelestibus epulis refectae,
visitent, nec n o n pro christianorum principum concordia, h a e r e s u m
exstirpatione, peccatorum conversione ac S. Matris Ecclesiae exaltatione
pias ad Deum preces effundant, quo die iniuncta pietatis opera expie-
Acta Apostolicae Sedis - Commentarmm Officiale
188
verini, plenariam o m n i u m peccatorum s u o r u m indulgentiam et remissionem, q u a m etiam a n i m a b u s fidelium in purgatorio detentis per m o d u m
suffragii applicare possint, misericorditer in D o m i n o concedimus et largimur. Contrariis n o n o b s t a n t i b u s q u i b u s c u m q u e . P r a e s e n t i b u s p e r p e t u i s
futuris temporibus valituris. Volumus a u t e m ut p r a e s e n t i u m L i t t e r a r u m
t r a n s u m p t i s , seu exemplis, etiam impressis, m a n u alicuius notarii publici
subscriptis ac sigillo p e r s o n a e in ecclesiastica dignitate vel officio constitutae munitis, eadem p r o r s u s fides a d h i b e a t u r , quae a d h i b e r e t u r ipsis
praesentibus si forent exhibitae vel ostensae.
III
D a t u m R o m a e a p u d sanctum P e t r u m , sub a n n u l o Piscatoris, die
aprilis M C M X V I I I , Pontificatus Nostri a n n o q u a r t o .
P.
CARD.
GASPARRI,
a Secretis Status.
EPISTOLA
AD
R.
P.
LEM
S.
PATRITIUM
MURR1Y,
PRAEPOSITUM,
ALFONSI
ABHINC
DE
CONGREGATIONIS
SODALITATE
ANNIS
L
A
S.
SSMI
FAMILIA
REDEMPTORIS
IN
AEDE
GENERA-
LIMERICIENSI
INSTITUTA.
Dilecte filii, salutem et apostolicam benedictionem, — A d m o d u m
iucunda Nobis accidisse scito, quae n u p e r dilectus filius P a t r i t i u s Leo, ex
ista, cui praesides, Congregatione sacerdos, idemque Aedis Alfonsianae in
u r b e Limericiensi rector, n u n t i a v i t : Sodalitatem ibi esse a Sacra Familia
n u n c u p a t a m , sodalium n u m e r o et p i e t a t e , m a x i m e in Sanctissimae
Eucharistiae cultu, florentem, cuius q u i n q u a g e s i m u s natalis adventaret. Licet hac in re egregiam t u o r u m de divina gloria a n i m a r u m q u e
salute curam agnoscere: et eam in Hibernis, q u o r u m nobilissima l a u s
est constantissime catholicam fidem retinuisse, n o n m i r a m u r , t a m q u a m
in optimo uberrimoque solo, tam laetos edidisse fructus. Nos quidem
consociationem id g e n u s h a b e m u s carissimam, cupimusque vehementer
ut eius similes complures n o n modo per Hiberniam sed u b i q u e exsistant, cum ad christianos in familia spiritus alendos nihil magis accomm o d a t u m esse videatur. I t a q u e caritatis Nostrae erga Limericiensem
sodalitatem t e s t a n d a e causa, cum sacra sollemnia in dies V I I I indicta
sint, concionatoribus d a m u s ut quotidie vespertinam contionem Papali Benedictione impertienda absolvant. Q u o n i a m a u t e m ex iis, qui
n o m e n consociationi ab ipso eius exordio dederunt, n o n pauci, Deo
Acta Benedicti PP. XV
189
favente, s u p e r s u n t adhuc, Nos dilectis h i s veteranis s o d a l i b u s , peculiaris a m o r i s e r g o , indulgentiam V I I a n n o r u m totidemque quadragen a r u m toties tribuimus, quoties, contrito saltem animo, formulam « Iesus,
Maria, Ioseph, adiuvate me » (Jesus, Mary a n d Joseph, help me) recitaverint. Atque caelestium auspicem m u n e r u m p a t e r n a e q u e benevolentiae Nostrae testem, apostolicam benedictionem tibi, dilecte fili, b e n e
merito ipsi rectori Aedis Alfonsianae eiusque adiutoribus, sodalibus
universis a S. Familia et e o r u m propinquis, amantissime in Domino
largimur.
D a t u m R o m a e a p u d S. P e t r u m , die xxi mensis aprilis
Pontificatus Nostri a n n o q u a r t o .
BENEDICTUS P P . XV
MCMXVIII,
Acta
190
Apostolicae
Sedis
-
Commentarium
Officiale
ACTA SS. CONGREGATIONUM
SACRA CONGREGATIO CONSISTORIALIS
I
DECRETUM
CIRCA
QUASDAM
ORDINARIORUM
FACULTATES
i .
P r o x i m a sacra Pentecostes die, novo ecclesiasticarum legum Codice
vim obtinente, o m n e s locorum Ordinarii facultatibus q u a m p l u r i b u s
ipso iure instruentur, q u a s a n t e a ab Apostolica Sede p o s t u l a r e soleb a n t et c o m m u n i b u s indultis a s s e q u e b a n t u r . Sufficit enim consulere
canonem 349 collatum cum 239 circa plura privilegia personalia, q u i b u s
Episcopi augentur, canonem 386 circa electionem e x a m i n a t o r u m et iudicum synodalium, 463 et 914 circa benedictionem papalem in articulo
mortis et in maioribus anni solemnitatibus, 534 et 1532 circa alienationes, 806 circa sacri iterationem, 822 circa Missae celebrationem extra
ecclesiam et oratorium, 1006 circa ordinationes extra tempora, 1043 et 1045
circa dispensationes ab impedimentis matrimonialibus, 1245 circa dispensationes ab abstinentia et ieiunio, 1304 circa benedictionem s a c r o r u m
utensilium, quin de aliis multis hic mentio fiat, ut illico a p p a r e a t Episcopos, vi Codicis, t a n t a m u n i t o s esse potestate ut, quoties Ecclesiae
utilitas et a n i m a r u m salus id requirat, c o m m u n i s legis rigorem t e m p e r a r e et iustas dispensationes largiri aeque o p p o r t u n e q u e valeant.
Quapropter indulta q u a e h u c u s q u e , p o s t u l a n t i b u s Ordinariis, ad
h u n c finem concedebantur, q u a e q u e vel in Brevi dicto 25 a n n o r u m , vel
in formulis typis impressis ad decennium, ad q u i n q u e n n i u m a u t etiam
ad triennium valituris continentur, s u p e r v a c a n e a evadere videntur ; q u i n
imo confusionem h a u d levem ingerere, eo quod a novis Canonici I u r i s
ordinationibus in pluribus discrepant.
Hisce itaque de causis, necnon ad discrimina in canonica disciplina
tollenda m a i o r e m q u e unitatem in Ecclesia i n d u c e n d a m , S s m u s D. N.
Benedictus P p . XV, de consulto peculiaris coetus E m o r u m P a t r u m Car-
S. Congregatio Consistorialis
191
dinalium, hoc S. C. Consistorialis decreto ea quae s e q u u n t u r statuit et
sanxit:
1) exceptis locis S. Congregationi de P r o p a g a n d a Fide subiectis, pro
q u i b u s suo tempore q u a e o p p o r t u n a e r u n t decernentur, alibi, in universis scilicet dioecesibus iuri c o m m u n i obnoxiis, facultates omnes pro
foro externo Ordinariis concessae, q u a e q u e in F o r m u l i s et Brevi superius recensitis continentur, a die 18 maii h u i u s a n n i cessabunt, n e q u e
amplius in u s u esse p o t e r u n t ;
2) in locis t a m e n remotioribus aliisque ad quae, sive praesentis belli
causa, sive alia qualibet ratione, praesentis decreti notitia utili t e m p o r e
n o n pervenerit, dispensationes et ordinationes vi veterum facultatum ab
Ordinariis forte concessas S s m u s Dominus r a t a s habet, firmo t a m e n ut
ipsi ab acceptae notitiae die, si res a d h u c sit integra, huic decreto se
conforment;
3) facultates pro foro interno a S. Poenitentiaria datae, aliaeque
ratione praesentis belli concessae, a u t peculiaribus de causis ab Ordinariis obtentae, s u b h u i u s decreti dispositione n o n c o m p r e h e n d u n t u r ,
et ideo abolitae n o n s u n t ;
4) circa dispensationes matrimoniales, quamvis vi canonum 1043-1045
Ordinarii o p p o r t u n a s dispensationes largiri q u e a n t « urgente mortis
« periculo » et « quoties impedimentum detegatur cum iam omnia sint
« parata ad nuptias, nec matrimonium sine probabili gravis mali periculo
« differri possit », nihilominus S s m u s Dominus, attentis t e m p o r u m et
locorum adiunctis, haec ulterius indulgenda decrevit:
a) ut locorum Ordinarii in America, in Insulis Philippinis, in Indiis
Orientalibus, in Africa extra Mediterranei maris oras, et in Russia,
per q u i n q u e n n i u m a die 18 maii h u i u s a n n i , dispensare valeant ab
impedimentis minoris g r a d u s q u a e recensentur in can. 1042, servatis regulis in eo Codicis capite s t a t u t i s : itemque ut matrimonia nulliter contracta, ob aliquod eiusdem minoris g r a d u s impedimentum, in
radice s a n a r e queant, iuxta regulas in capite XI, tit. VII, lib. III Codicis
de convalidatione matrimonii positas, monita parte impedimenti conscia
de sanationis effectu;
o) ut iidem locorum Ordinarii dispensare pariter per q u i n q u e n n i u m
valeant ab impedimentis maioris g r a d u s , sive publicis sive occultis,
etiam multiplicibus, iuris t a m e n ecclesiastici (exceptis impedimentis provenientibus ex sacro p r e s b y t e r a t u s ordine et ex affinitate in linea recta
c o n s u m m a t o matrimonio), nec n o n ab impedimento impediente mixtae
religionis, si petitio dispensationis ad S. Sedem missa sit et u r g e n s
necessitas dispensandi supervenerit, p e n d e n t e recursu. Concedendo t a m e n
Acta Apostolicae Sedis - Commentarmm Officiale
192
hisce in. casibus dispensationes, Ordinarius p r a e oculis semper h a b e a t
regulas s t a t u t a s in Codice, lib. IN, tit. VII, cap. 2, 3 et 4, circa impedim e n t a in genere et in specie, itemque clausulas a p p o n i solitas in matrimoniis cum hebraeis et m a h u m e t a n i s ; nec dispensationem concedat
nisi caverit de plena e a r u m o m n i u m observantia iuxta sacrorum canon u m praescriptiones, et iuribus S. Congregationis de disciplina Sacramentorum circa t a x a r u m solutionem c o n s u l a t ;
c) ut Ordinarii Galliae, trium r e g n o r u m Magnae Britanniae, Germaniae, Austriae et Poloniae, d u r a n t e bello, quoties aditus ad S. Sedem
difficilis a u t impossibilis saltem per mensem praevideatur, iisdem facultatibus uti possint, quae s u p r a s u b litteris a et 6 recensentur.
P r a e s e n t i b u s valituris de m a n d a t o Ssmi contrariis quibuslibet minime obstantibus.
Datum Romae, ex Secretaria S. C. Consistorialis, die 25 aprilis 1918.
$ß C.
CARD.
DE
LAI,
Ep. Sabinen., Secretarius.
L. © S.
f V. Sardi,
Archiep. Caesarien., Adsessor.
II
MARIANOPOLITANAE ET S. HYACINTHI
DISMEMBRATIONIS
ET
AGGREGATIONIS
DECRETUM
Archiepiscopus Marianopolitanus et Episcopus S. Hyacinthi communibus litteris p o s t u l a v e r u n t , u t fideles locorum r u r a l i u m inclusive a n u m e r o
q u a d r i g e n t e s i m o trigesimo q u a r t o u s q u e a d n u m e r u m quingentesimum
sexagesimum tertium in forma et censu paroeciae S. Matthaei vulgo de
Beloeil, et a n u m e r o ducentésimo trigesimo primo u s q u e ad n u m e r u m
tercentesimum sexagesimum octavum paroeciae S. Marci, a dictis paroeciis et dioecesi S. Hyacinthi seiungerentur, dioecesique Marianopolit a n a e aggregarentur ad n o v a m paroeciam efformandam cum finitimis
fidelibus.
Requisito hac super re Delegati Apostolici voto, eoque favorabili
obtento, m e m o r a t a petitio diligenti examini subiecta fuit p e n e s S. C. Consistorialem. Et q u u m visum esset in a n i m a r u m b o n u m cessurum esse
dismembrare dictam partem territorii dioecesis S. Hyacinthi, e a m q u e
S. Congregatio Consistorialis
193
adiicere dioecesi Marian opolitanae, ut n o v a paroecia in eadem territorii
parte formetur, S S m u s D. N. Benedictus P P . XV precibus a n n u e n d u m
censuit.
I t a q u e praesenti Consistoriali decreto Sanctitas S u a m e m o r a t a m
territorii partem distrahit a dioecesi S. Hyacinthi et Marianopolitanae
aggregat.
P r a e m i s s o r u m vero exsecutionem committit R. D. Secretario Delegationis Apostolicae, auditis u t r i u s q u e dioecesis Capitulis cathedralibus,
et constito quod ex parte populi nihil grave ex adverso t i m e n d u m sit;
e i d e m q u e Secretario tribuit necessarias et o p p o r t u n a s facultates etiam
subdelegandi, ad effectum de quo agitur, quemlibet ecclesiastica dignitate o r n a t u m , onere t a m e n ei imposito ad h a n c S. C. Consistorialem
q u a m p r i m u m t r a n s m i t t e n d i exemplar a u t h e n t i c u m peractae exsecutionis.
Contrariis n o n obstantibus quibusvis, etiam speciali mentione dignis.
D a t u m Romae, ex Secretaria S. C. Consistorialis, die 8 aprilis 1918.
83
C.
CARD.
DE
LAI,
E p . Sabinen., Secretarius.
Lu © S.
f V. Sardi, Archiep. Caesarien., Adsessor.
III
P R O V I S I O ECCLESIARUM
S. C. Consistorialis decretis Ssmus D. N. Benedictus P p . XV has,
q u a e s e q u u n t u r , ecclesias de proprio pastore providit, scilicet:
14 martii 1918. — Cathedrali ecclesiae Conversanensi praefecit R.
P. D. Dominicum Lancellotti, h a c t e n u s episcopum Troianum.
18 martii. — Titulari episcopali ecclesiae Capitoliensi, R. P. Pacific u m ab Uden, in saeculo I o a n n e m Bos, ex Ordine Minorum Capulator u m , vicarium apostolicum Borneae Hollandicae.
4 aprilis. — Titulari episcopali ecclesiae Archelaidensi, R. D. Iosep h u m Burgain, e Parisiensi seminario pro exteris missionibus, vicarium
apostolicum K i e n - t c h a n g in imperio S i n a r u m .
— Cathedrali ecclesiae Caratingensi, R. D. E m m a n u e l e m Nogueira
D u a r t e , archidioeceseos Mariannensis presbyterum.
6 aprilis. — Abbatiae Nullius Sancti P a u l i extra Urbem, R. P.
I l d e p h o n s u m Schuster, O. S. B., e Congregatione Cassinensi.
ACTA, vol. X, n. 5. — 1-5-918.
13
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
194
SACRI CONGREGATIO CONCILII
QUEBECEN.
ONERUM
CHORALIUM,
Die
14
SEU
iulii
PRAEBENDARUM
1917
- Apostolicis litteris, q u a r u m initium In arduum
Pontificatus fastigium, die prima octobris a n n o 1 6 7 4 datis, in septentrionali America erecta fuit dioecesis Quebecensis, simulque decreta in
nova cathedrali ecclesia Quebeci exstante et B. M. V. ac S. Ludovico
dicata, Capituli institutio, quae decem post a n n o s ab ipso primo Quebecensi Episcopo feliciter perfecta est. H u i u s m o d i a u t e m cathedrale Capitulum, nondum a sua erectione transacto saeculo, propter politicas vicissitudines exstinctum evaserat, n e q u e ad p r o x i m a u s q u e tempora, variis
ex causis, restitui valuerat. Quum itaque E m u s Cardinalis h o d i e r n u s
Quebecensis Archiepiscopus p e r o p p o r t u n u m fore censere! adlectos viros
sibi assumere, qui in amplissimae suae archidioecesis regimine suppetias ferrent, itemque in Metropolitana Ecclesia, p r o u t r e r u m adiuncta
sinerent, laudes Deo persolverent ac divina mysteria peragerent, a rec»
mem. S. P. Pio X impetravit ut apostolica auctoritate antiquum Capitulum, titulo Metropolitani decoratum, redintegraretur, vel, q u a t e n u s
opus esset, ex novo erigeretur cum o m n i b u s iuribus, privilegiis et indultis quibus cetera Metropolitana Capitula, praesertim ditionis Canadensis,
fruuntur et g a u d e n t ; idque obtinuit per apostolicas litteras datas die
10 iunii 1 9 1 4 , quibus idem Pontifex - p o s t q u a m s t a t u e r a t Quebecense
Capitulum tribus constare debere dignitatibus, Decano videlicet, u t i
Capituli eiusdem praeside, Archidiacono et Archipresbytero, cui t a m q u a m parocho d e m a n d a t a esset universa c u r a a n i m a r u m ipsius metropolitanae paroeciae, itemque n o v e m canonicis, q u o r u m bini officium et
nomen Poenitentiarii et Theologi a s s u m e r e n t - s u b d e b a t : « Quoniam
« vero sacerdotes in Canonicos eligendi aliis ecclesiasticis muniis distenti
« sunt, et deficiunt in praesens canonicales p r a e b e n d a e , Nos, quousque
« erecti Canonicatus congrua praebenda aucti non fuerint, quod quam
« citius futurum confidimus ac peroptamus, eosdem Capitulares a resid e n t i a in urbe et ab oneribus choralibus interim eximimus et dispense s a m u s , facta t a m e n facultate Archiepiscopo pro tempore Quebecensis
SPECIES
PACTI.
S. Congregatio Concilii
«
«
«
«
«
«
«
195
iuxta q u a e in Instructione S. G. de P r o p a g a n d a Fide ad Ordinarios
provinciae ecclesiasticae Quebecensis die 28 septembris a n n i 1852 d a t a
et in Concilio Plenario Quebecensi s u n t statuta, m e m o r a t o s canonicos
convocandi semel saltem in mense, praesertim festis solemnioribus, ad
cuori servitium, vel etiam quoties o p p o r t u n u m iudicaverit ad dioecesis et ipsius Capituli negotia agenda, circa q u a e ex s a c r o r u m Canon u m praescripto, Capituli sententia est e x q u i r e n d a ».
P o r r o , post constitutum feliciter Capitulum, q u o d die 9 iunii 1915
solemniter possessionem cepit in ecclesia Metropolitana, E m u s Cardinalis
Archiepiscopus in id s t u d i u m o m n e o p e r a m q u e contulit, ut, pontificiis
peroptatis m o r e m gerens, congrua p r a e b e n d a Capitulares q u a m citius
augeret. Quapropter, q u u m iam a die 27 februarii 1889 rescripto S. C.
de P r o p a g a n d a Fide ex audientia Ssmi concessum fuerit « i n d u l t u m vi
« cuius Episcopi totius provinciae Quebecensis exigere valerent deci« mam quintam partem r e d i t u u m a q u o c u m q u e parocho super ecclesiae
« fabriceria solvendam, donec aliter ab Apostolica Sede provideatur »,
Archiepiscopus hoc t r i b u t u m , in mitiore s u m m a q u i n q u e centesimarum
p a r t i u m (5 °/ ), et quidem s u p e r reditibus t a n t u m m o d o ex locatione scamn o r u m in ecclesiis obvenientibus, singulis paroeciis et quasi-paroeciis
imposuit per decretum diei 15 aprilis 1915, ac insuper alio decreto diei
22 iunii 1916 cuidam a n n u a e taxationi subiecit etiam religiosa suae
dioecesis sodalitia; statuens ut ex praefatis exactionibus q u o t a n n i s singulis canonicatibus r e p e n d e r e t u r s u m m a dollariorum 300 (quorum 120
pro distributionibus quotidianis cederent) ac quidquid supèresset, post
persolutas ceteras cultus et administrationis expensas, in sortem capitalem constituendam a u g e n d a m q u e converteretur, donec videlicet h a e c
sola sors ad capitularia o n e r a a n n u a ferenda par evasisset. Ad h u n c
effectum curavit E m u s Archiepiscopus, ut, in forma iure valida, « Archiepiscopalis Corporatio romano-catholica Quebecensis » supradicta t r i b u t a
et t a x a s exigens, sese obligaret ad e o r u m d e m p r o v e n t u s praefata ratione,
in Capituli utilitatem erogandos, immo ad supplendos etiam, si, quavis
de causa, t r i b u t o r u m exactio insufficiens evasisset.
0
• Q u u m itaque h a c ratione E m u s Archiepiscopus in tuto posuisset
p e r p e t u u m ius cuilibet e capitularibus competens exigendi titulo fructuum
sui beneficii a n n u u m reditum dollariorum tercentorum, q u u m q u e , iudicio
eiusdem Emi Archiepiscopi, a n n u u s hic reditus, simul cum proventibus
singulis canonicis ratione officiorum q u a e in dioecesi gerunt obvenientibus, congruus videretur ad m u n i a et onera canonicalia honeste ferenda,
statuit eodem decreto diei 25 maii 1916 « capitulares singulos obnoxios
« esse officiis canonicalibus de iure praescriptis, ac signanter obliga-
196
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
« tioni choralis officii itemque conventualis Missae quotidie in ecclesia
« cathedrali celebrandae ».
V e r u m t a m e n , q u u m nonnulli e capitularibus, praefatis n o n obstantibus, n o n d u m impletam censerent conditionem apostolicis litteris, indulto
exemptionis choralis appositam, de congrua videlicet praebenda singulis
canonicatibus constituenda, a d v e r s u s praefatum decretum archiepiscopale ad h a n c S. Congregationem recursum i n t e r p o s u e r u n t , h u i u s c e dubii,
inter alia, solutionem expostulantes, n i m i r u m :
« A n proventus Canonicis Metropolitanae Ecclesiae Quebecensis
« assignati constituant congruam p r a e b e n d a m , adeo ut cessata censenda
« s i t exemptio seu dispensatio ab oneribus choralibus, de q u a , in Apo« stolica Bulla erectionis Capituli in casu ».
SYNOPSIS
DISCEPTATIONIS.
Canonici recurrentes propositae q u a e stioni negativum r e s p o n s u m d a n d u m esse hisce r a t i o n u m momentis
contendunt. Primo q u i d e m : Archiepiscopus valide n o n poterat, a b s q u e
consilio Capituli, m e n s a m archiepiscopalem tali contributione onerare
in favorem Gapituli i p s i u s ; a g e b a t u r enim de gravissima alienatione
b o n o r u m ad m e n s a m spectantium p e r a g e n d a . Item, nec poterat valide,
irrequisito consilio Capituli, statuere s e u definire q u a e n a m a n n u i reditus q u a n t i t a s ad congruam p r a e b e n d a m constituendam sufficeret :
siquidem agebatur n o n modo de graviore q u o d a m negotio, sed de
negotio quod s u m m o p e r e Canonicorum interererat, i m m o eosdem ut singulos, p r a e t e r q u a m ut collegium, tangebat. Igitur iam a limine a p p a r e t
decreta archiepiscopalia, a b s q u e praevio consilio Capituli edita, salva
reverentia t a n t o Antistiti debita, iuridico robore et firmitate p e n i t u s
destituta d e n u n t i a n d a esse.
Sed p r a e t e r e a : ad p r a e b e n d a m q u a l e m c u m q u e c o n s t i t u e n d a m necessaria omnino est perpetuitas iuris percipiendi fructus q u i b u s illa coalescit: ad q u e m effectum canonistae u n o ore docent b o n a p r a e b e n d a e
vel in immobilibus, vel saltem in certis et perpetuis reditibus constit u e n d a esse (cfr. Leuren., Forum benef., q. VII), quod ipsum perspicua
sententia sancivit S. C. C. in Fanen., Erectionis canonicatuum, :22 martii 1760: « Dotes beneficiorum debent esse certae ac perpetuae, nullique
« p e r i c u l o o b n o x i a e » . - E contrario reditus constituti ab Archiepiscopo
in c a s u : 1) p e n d e n t a precaria concessione S. S e d i s : quippe indultum,
vi cuius exigere licet decimam quintam p a r t e m redituum, a q u o c u m q u e
parocho super ecclesiae fabriceria solvendam, m u n i t u r seu potius infirm a t u r clausula « donec aliter a S a n c t a Sede provideatur » : ergo minime
est p e r p e t u u m ; 2) pendent ab arbitrio concedentis, vel saltem succès-
S: Congregatio Concilii
197
s o r u m : quia reditus, in casu, pleno iure pertinent et spectant ad m e n s a m
archiepiscopalem, q u a e idcirco poterit, nemine impediente a u t prohibente, ab a n n u a in favorem Capituli erogatione cessare q u a n d o c u m q u e
sibi videbitur: in facto a u t e m h u i u s elargitionis cessatio praevidetur quo
n e m p e t e m p o r e superfluum h o r u m r e d i t u u m in sortem capitalem collat u m , satis esse videbitur ad onera Capituli a n n u a ferendum; 3) saltem
ex parte, q u a n e m p e reditus proveniunt ex a n n u a t a x a imposita o m n i b u s
et singulis religiosis dioecesis sodalitiis, hi p r o v e n t u s precarii dicendi
sunt, q u a t e n u s pendent a confirmatione Superiorum; agitur enim de
t a x a a iure exorbitante, immo interposita contra cap. 3, X, de censibus, etc., III, 39, praesertim ubi gravat sodalitia religiosa a iurisdictione
Ordinarii e x e m p t a ; igitur sustineri nequit, donec speciali S. Sedis indulto
corroboretur. I a m vero quis dicet tales p r o v e n t u s ex aequo r e s p o n d e r e
iuri perpetuo percipiendi fructus ecclesiasticos, quod principaliter in p r a e b e n d a e constitutione spectatur, potissimum si conferantur cum proventibus antiquo Capitulo Quebecensi spectantibus, ex assignatione olim
eidem facta amplissimi cuiusdam praedii necnon redituum trium abbatiarum provenientibus?
T e r t i o : in Litteris Apostolicis de q u i b u s agitur, n o n de qualicumque p r a e b e n d a sermo est, sed de congrua, q u a e videlicet ad decentem
et h o n e s t a m , pro sui s t a t u s conditione, beneficiati substentationem sola
sufficiat. Ad rem - ait Santi; Praelection., 1. III, tit. 35 - « prae oculis
« haberi debet dignitas personae, eius g r a d u s seu civilis origo, valetudo,
« scientia et aliae qualitates personales, q u a e maiores exigentias secum« ferunt; necnon respicienda s u n t temporis et loci ratio, m o d e r a t a hospiti talitas, n o n solum p a u p e r u m , sed aliam c o n s a n g u i n e o r u m et amicorum,
« h o n e s t a recreatio, probabile periculum venturi morbi », etc. Cfr. quoque Gennari, Quist. moral., n. 87. Hisce attentis, in Quebecensi civitate; vix a n n u u s reditus dollariorum mille congrua p r a e b e n d a dicetur,
a q u a s u m m a longe a d h u c distat quae decreto archiepiscopali constit u t a est. Nec regerere valet, q u o d singuli canonici ex suis officiis civilibus a u t ecclesiasticis, quidquid ad praefatam Summam dollariorum
mille de p r a e b e n d a deest, supplere forsitan possint; n a m in computatione p r a e b e n d a e venire profecto n e q u e u n t nisi bona ecclesiastica, q u a e
n i m i r u m ex dote beneficii in fructus percipiuntur, non a u t e m patrimonialia a u t industrialia. Secus enim, frustra in Litteris Apostolicis, tamq u a m causa exemptionis a choralibus oneribus illud recensitum fuisset,
q u o d « sacerdotes in Canonicos eligendi aliis ecclesiasticis muniis
« distentí sunt »: q u u m igitur, a t t e n t a tenuitate praetensae p r a e b e n d a e ,
necesse sit h a n c c a u s a m perseverare, n o n d u m advenisse censenda est
5
198
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
conditio sub q u a facta concessio seu e x e m p t a cessare debeat. H u c u s q u e
Canonici recurrentes.
Ex officio, q u u m E m u s Archiepiscopus rem t o t a m simpliciter commiserit consilio et sententiae Apostolicae Sedis, breves n o n n u l l a e animadversiones pro affirmativa dubio responsione s u n t exhibendae. Et
primo p r a e t e r e u n d a videntur q u a e ex adverso p r a e m i t t u n t u r de necessitate Capituli consilii exquirendi, sive in p r a e t e n s a alienatione bonor u m m e n s a e decernenda, sive in q u a n t i t a t e congruae p r a e b e n d a e definienda : a b s o n u m quippe apparet n o n d u m constituti Collegii suffragium
ad validitatem expostulandum esse, in his q u a e de ipsius Collegii ortu
et formali constitutione s u n t deliberanda.
Quod a u t e m perpetuitatem seu potius, in casu, stabilitatem b o n o r u m
praebendae attinet, manifestissimo iure indicitur beneficii dotem stabilem esse debere, ex q u a reditus perpetuo p e r c i p i a n t u r ; n o n t a m e n
determinatur aliquis m o d u s a u t g r a d u s a u t forma h u i u s stabilitatis.
N e q u a q u a m profecto necessarium est, pro dote beneficii b o n a immobilia assignari, prout assignata fuisse d o c e m u r antiquo Capitulo episcopali Quebecensi: sufficit, ut habet Leurenius, « r e s affecta onere p r a e « standi tales reditus reali, perpetuo, n o n exstinguibili cum persona, sed
« cum re ipsa ad q u e m c u m q u e possessorem t r a n s e u n t e »; hinc Canonistae
passim docent bona beneficialia constitui posse ex decimis, quin etiam
pensionibus a gubernio promissis (cfr. Bouix, De Capitulis, p. 156) ac
longe communior sententia [ q u a m sancivit Codex Iuris Canonici, n u p e r
feliciter promulgatus, can. 1410] est i u r a q u o q u e stolae, quamvis incerta,
in dotem beneficii venire (cfr. Reiffenstuel, in 1. III, tit. XXV, n. 67). At
vero in casu agitur de persona morali, n o n m i n u s p e r p e t u a ac stabili
q u a m sit ipsum Capitulum, id est de Mensa Archiepiscopali Quebecensi,
quae obligationem in se suscipit, in forma iure valida, praestandi quot a n n i s ex determinatis proventibus, sive, ipsis deficientibus, ex quibuscumque aliis suis bonis, certos omnino r e d i t u s : nihil igitur desiderand u m superesse videtur* ad r e q u i s i t a m stabilitatem.F r u s t r a autem Capitulares ad p r o v e n t u u m assignatorum precariam
n a t u r a m p r o v o c a n t : in primis, quia obligatio, ut vidimus, n o n respicit
solos hosce proventus, sed, his deficientibus, quosvis alios ad m e n s a m
spectantes; verum, hisce sepositis, 1) in se, n o n m i n u s p e r p e t u u s certusque est in casu p r o v e n t u s ex taxatione super reditibus fabriceriae,
q u a m proventus ex decimis, a u t ex iuribus stolae, a u t ex pensionibus
a Gubernio laicali promissis, q u a e o m n i a iure c o m m u n i t a m q u a m stabilia b o n a accipiuntur; 2) n e q u e ex adiunctis stabilitas h a e c labefactat u r : etenim a) quod in i n d u l t u m S. C. de P r o p . Fide legatur clausula
S. Congregatio Concilii
199
« donec aliter ab Apostolica Sede provideatur », in primis id respicere
videtur, n o n substantiam factae concessionis, q u a e de iure communi Episcopis competit (cfr. Cod. Iur. Can., can. 1 5 0 4 ss.), sed quantitatem t a x a e
exigendae; et praeterea, n o n est s u p p o n e n d u m q u o d Apostolica Sedes
aliter providendo legitima Episcopi optata in casu sit neglectura. b) Item,
si erogatio proventus cessatura praevidetur, q u a n d o ex superfluis cong r u a sors capitalis efformata erit, id n o n officit, sed prodest stabilitati
reditus, quia sortis ipsius capitalis proprietas penes Capitulum erit.
c) F r u s t r a d e m u m oggeritur, tributum impositum religiosis sodalitiis
a iure exorbitans esse, et ideo Apostolicae Sedis improbationi obnox i u m ; quia Capitulares n o n docent de non obtenta ad r e m facultate,
d u m praesumptio stat pro Superiore; immo neque sic docendi facultatem h a b e n t , q u u m ius reclamandi, si daretur, competeret profecto religiosis sodalitiis gravatis, non a u t e m Capitulo quod exinde favorem
c o m m o d u m q u e reportât.
Circa congruam vero ad h o n e s t a m substentationem Capitularium
praebendae quantitatem, res t o t a in existimatione est; nec m i n u s profecto facienda est Archiepiscopi, q u a m Capituli existimatio. Excludi a u t e m
n o n debet, uti Capitulares p r a e t e n d u n t , ab a e q u a h a c computatione
facienda, quidquid Canonici singuli ex aliis muniis civilibus a u t ecclesiasticis percipiunt, nisi in q u a n t u m , ob choralium perfunctionem oner u m , h o r u m m u n i um continuatio impediretur. U n d e etiam regula seu
n o r m a iudicii ad p r a e s e n t e m controversiam t e r m i n a n d a m facile deduci
v i d e t u r : q u u m n e m p e p r a e b e n d a ab Archiepiscopo constituta congrua
n o n a p p a r e a t ad universum integrumque servitium chorale o b e u n d u m ,
(quod n i m i r u m integras beneficiati vires facile exhauriret, et ideo exigeret ut de p r a e b e n d a sola beneficiatus vivere posset), ipsum servitium
chorale per o p p o r t u n a m dispensationem ad proportionem ipsius constit u t a e p r a e b e n d a e m i n u e n d u m , seu r e d u c e n d u m videtur. Sed in hoc
sensu propositae a Canonicis quaestioni affirmativum r e s p o n s u m d a n d u m apparet, q u a t e n u s n e m p e , si n o n d u m cessavit conditio his verbis
enunciata: « Quoniam vero sacerdotes in Canonicos eligendi, aliis eccle« siasticis muniis distenti s u n t » , cessasse dicenda est q u a e statim s u b ditur, « et deficiunt in p r a e s e n s p r a e b e n d a e canonicales », ex quo, munificentia Emi Archiepiscopi erecti Canonicatus praebenda, saltem aliqua
ratione congrua iam aucti fuere.
- Proposito itaque suprascripto dubio, Emi ac R m i S. C.
Concilii Patres, in plenariis comitiis in Palatio Apostolico Vaticano h a b i * tis, die 14 iulii 1 9 1 7 , r e s p o n d e n d u m c e n s u e r u n t :
RESOLUTIO.
200
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
« Affirmative; facta E m o Card. Archiepiscopo facultate reducendi
« s e r v i t i u m chorale t a n t u m ad dies dominicos et festos de praecepto,
« vel alios solemnes, ab Eodem d e t e r m i n a n d o s , p r a e s e n t i b u s perduran« t i b u s circumstantiis ».
Q u a m E m o r u m P a t r u m resolutionem S s m u s D n u s Noster Benedictus Div. Prov. P a p a XV in Audientia diei 16 eiusdem mensis et anni,
referente infrascripto Secretario, a p p r o b a r e et confirmare dignatus est.
I.
MOFJ,
Secretarius.
S. CONGREGATIO DE PROPAGANDA FIDE
NOMINATIONES
Brevibus Apostolicis nominati s u n t :
13 martii 1918. — Vicarius Apostolicus vicariatus Kien-tchang in
Sinis, R. P. Iosephus Bourgain, e Seminario Parisiensi pro exteris
missionibus.
14 martii. — Vicarius Apostolicus Borneae Hollandicae, R. P. Pacificus ab Uden, in saeculo Ioannes Bos, ex Ordine Minorum Capulatorum.
S. Congregatio de Seminariis et de Studiorum Universitatibus
201
S. CONGREGATIO DE SEMINARIIS
ET DE STUDIORUM UNIVERSITATIBUS
I
CONSTITUTIONES
VEN.
COLLEGII
ANGLICI
DE
URBE
I. Collegii Anglici t l e Urbe hic finis est, ut Alumni Anglici, qui eo
conveniunt et in spem Ecclesiae adolescant, ad virtutes Sacri Ordinis
proprias et ad decus o m n e doctrinae rite excolantur.
II. Collegium S. Congregationi Seminariis ac Studiorum Universitatibus praepositae immediate subest.
III. Collegio adsit Cardinalis P a t r o n u s .
IV. Cardinalis P a t r o n u s , ex auctoritate Sedis Apostolicae, ea iura
et m u n i a in Collegium exercet, q u a e Episcoporum Angliae sunt, quaeque ipsi per se obire nequeunt, servatis t a m e n regulis et praescriptis,
q u a e in his Constitutionibus decernuntur.
V. P r o i n d e E m u s P a t r o n u s - cunctis, qui in Collegio degunt, sive
praepositi sint sive subditi, praeerit, - q u a e ad a l u m n o r u m cooptationem, correctionem et dimissionem spectant, decernet, - quibus r e d i t u s
legati (borse di studio) sint adsignandi, statuet, - i u s i u r a n d u m alumnor u m , qui illud iuxta latas n o r m a s emittere debent, recipiet, - s t a t u t a et
praescriptiones ut fideliter observentur, curabit, - omnia d e n i q u e et
singula constituet, quae ad Instituti regimen, profectum et administrationem necessaria v i d e b u n t u r et o p p o r t u n a .
VI. Anglorum Antistites cum E m o P a t r o n o consilia c o m m u n i c a b u n t
de alumnis suis in Collegium cooptandis.
VII. Litteras testimoniales ad Ordines dabit E m u s P a t r o n u s , dimissoriales vero Episcopus proprius.
VIII. Collegio duo sint coetus D e p u t a t o r u m , - alter pro disciplina,
alter pro temporalium b o n o r u m administratione. U t r u m q u e Deputator u m coetum constituent duo Sacerdotes, a S. Congregatione de Seminariis et de Universitatibus ad sexennium nominati. - E m u s P a t r o n u s
consilio D e p u t a t o r u m maioribus in negotiis utetur.
IX. Rector a S u m m o Pontifice eligitur, suoque m u n e r e fungitur ad
n u t u m S. Sedis. Collegii moderationem ipse gerit; quidquid Instituti
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
utilitas postulet, ipse providet ; res a u t e m maioris momenti ne decernat,
inconsulto E m o P a t r o n o . - Rectori Collegii in propriis m u n e r i b u s implendis o b t e m p e r a r e omnes debent.
X. P r o o m n i b u s , qui in Collegio sunt, P a r o c h i officium, ad tramitem iuris, obeat Rector eiusve delegatus.
XI. Rector q u o t a n n i s de universo Collegii statu, de pietate scilicet,
disciplina, studiis et re familiari referat ad S. Congregationem de Seminariis et de Studiorum Universitatibus, ad E m u m P a t r o n u m , et ad
Angliae Episcopos.
XII. Rectori adiutor est Vice-Rector, ab E m o P a t r o n o n o m i n a n d u s ,
consultis E m o Urbis Vicario, Rectore et Deputatis disciplinae t u e n d a e .
Eiusdem est partes agere Rectoris sive absentis sive a m u n e r e impediti, atque advigilare ut o m n i a rite in Collegio g e r a n t u r .
XIII. Degat in Collegio, electus a S u m m o Pontifice, Magister pietatis, qui a l u m n o r u m fingendis animis t o t u s i n c u m b a t . P r a e t e r illum,
d u o Confessarii, ab E m o Urbis Vicario approbati, designentur ab E m o
P a t r o n o , consulto Rectore.
XIV. Oeconomus, ab E m o P a t r o n o n o m i n a t u s , consultis E m o Urbis
Vicario, Rectore et Deputatis pro administratione, rei familiaris c u r a m
gerit, dependenter ab ipso E m o P a t r o n o et Rectore. - Nil vetat quomin u s Oeconomi m u n u s ab ipso Vice-Rectore obiri queat.
XV. Cuilibet conturbenio Praefectus a Rectore designetur.
XVI. B o n o r u m o m n i u m temporalium, sive mobilium sive immobilium, proprietas et dominium ad m e n t e m Gregorianae Constitutionis
Quoniam Divinae bonitati confirmantur.
XVII. Studia ad iuris praescriptum a l u m n i p e r a g a n t ; titulos et
g r a d u s academicos, si qui velint, a p u d Facultatem seu Universitatem,
ab Apostolica Sede rite institutam, a s s e q u a n t u r .
XVIII. Ad Ordines alumni p r o m o v e a n t u r iure c o m m u n i servato,
subíalo «quovis contrario privilegio.
XIX. De alumnis, si res ferat, a Collegio dimittendis, Cardinalis
P a t r o n u s sententiam dicet, Rectore ac Deputatis ad disciplinam consultis, reque ad Ordinarium tempestive communicata, nisi aliter adiuncta
suadeant.
XX. In omnibus t a n d e m , q u i b u s h a e Constitutiones m i n i m e obstant,
ius c o m m u n e servetur, et Bulla erectionis Collegii Quoniam Divinae
bonitati in suo robore vigeat. Emi P a t r e s S. Congregationis Seminariis et Studiorum Universitatibus praepositae, in plenario coetu, habito die xvin, mense decembri
S. Congregatio de Seminariis et de Studiorum Universitatibus
203
h u i u s anni, h a s Constitutiones probari posse censuerunt. Die a u t e m
sequenti, S S m u s D. N. Benedictus P p . XV, in audientia infrascripto
Secretario impertita, sententiam E m o r u m P a t r u m r a t a m h a b u i t et confirmavit, e a s d e m q u e Constitutiones in p e r p e t u u m servari iussit. Contrariis quibuslibet n o n o b s t a n t i b u s .
R o m a e , ex Secretaria S. C. de Seminariis et Studiorum Universitatibus, in festo S. T h o m a e Episcopi Cantuariensis et Martyris, die
X X I X decembris a n n o M C M X V I I .
CAIETANUS
CARD.
BISLETI,
Praefectus.
L. % S.
f Iacobus Sinibaldi, E p . Tiberien., Secretarius.
II
CONSTITUTIONES
COLLEGII
BEDANI
DE
URBE
I. Collegii Urbani, cui nomen a Venerabili Beda, is finis est ut viri
Anglici, qui, haeresi eiurata, o p e r a m concivibus suis ad catholica sacra
t r a d u c e n d i s navare velint, ad sacerdotium rite instituantur ac formentur. Cooptari etiam in Collegium fas esto, item ex Anglicis, qui, reiecto errore
et sacerdotio suscepto, R o m a m conveniunt doctrinae causa perfectius
excolendae.
II. Liceat insuper cooptare in Collegium maturioris aetatis Anglicos viros qui in Ecclesiae Catholicae gremio semper aliti s u n t ; null u s t a m e n sacerdotio n o n a u c t u s admittatur, nisi quartum aetatis ann u m s u p r a vigesimum p r a e t e r g r e s s a . - E Collegio vero Anglico in
B e d a n u m t r a n s i t u s nemini p r a e b e a t u r , praeter q u a m emenso theologiae curriculo d a t a q u e conditione contubernii integrum per a n n u m
servandi.
III. Collegium B e d a n u m ab Anglico seorsum sit, distinctis aedibus,
moderatoribus, legibus, reditibus.
IV. Collegium a S. Congregatione Seminariis ac Studiorum Universitatibus praeposita immediate dependeat.
V. Cardinalis P a t r o n u s Collegio B e d a n o aderit, qui Collegio Anglico adest.
204
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
VI. Cardinalis P a t r o n u s , ex auctoritate Sedis Apostolicae, ea i u r a
et m u n i a in Collegium exercet, q u a e Episcoporum Angliae sunt, q u a e que ipsi per se obire n e q u e u n t , servatis t a m e n regulis et praescriptis,
quae in his Constitutionibus d e c e r n u n t u r .
VII. E m u s P a t r o n u s - cunctis qui in Collegio degunt, sive praepositi sint sive subditi, praeerit, - q u a e ad a l u m n o r u m cooptationem, correctionem et dimissionem spectant, statuet, - q u i b u s reditus legati (borse
di studio) sint adsignandi, decernet, - s t a t u t a et praescriptiones ut fideliter observentur, curabit - omnia denique et singula constituet, q u a e
ad instituti regimen, profectum et administrationem necessaria videb u n t u r et o p p o r t u n a .
VIII. Anglorum Antistites cum E m o P a t r o n o consilia communicab u n t de alumnis suis in Collegium cooptandis.
IX. Litteras testimoniales ad Ordines dabit E m u s P a t r o n u s , dimissoriales vero Episcopus proprius.
X. Collegio duo sint coetus D e p u t a t o r u m , alter pro disciplina, alter
pro temporalium b o n o r u m administratione. U n u m et alterum D e p u t a torum coetum constituent duo Sacerdotes, a S Congregatione de Seminariis ac de Studiorum Universitatibus ad sexennium nominati. - Uterque coetus aderit Bedano Collegio, qui adest Anglico. - Enius P a t r o n u s
consilio D e p u t a t o r u m u t e t u r maioribus in negotiis.
XI. Rector a S u m m o Pontifice eligitur, s u o q u e m u n e r e fungitur ad
n u t u m S. Sedis. Collegii moderationem ipse gerit; quidquid utilitas Instituti postulat, ipse providet; res autem maioris momenti ne decernat,
inconsulto E m o P a t r o n o . - Rectori omnes, in suo quisque m u n e r e , obtempèrent.
XII. P r o o m n i b u s , qui in Collegio sunt, Parochi officium, ad t r a m i tem iuris, obeat Rector eiusve delegatus.
XIII. Rector q u o t a n n i s de universo Collegii statu, de pietate scilicet, disciplina, studiis et re familiari referat ad S. Congregationem dé
Seminariis ac de S t u d i o r u m Universitatibus, ad E m u m P a t r o n u m , et ad
Angliae Episcopos.
XIV. Rectori adiutor est Vice-Rector, ab E m o P a t r o n o n o m i n a n d u s ,
consultis E m o Urbis Vicario, Rectore et Deputatis disciplinae t u e n d a e .
E i u s d e m est partes agere Rectoris sive absentis sive a m u n e r e impediti,
atque advigilare ut omnia rite in Collegio g e r a n t u r .
XV. Adsit, et ipse electus a S u m m o Pontifice, Magister pietatis, qui,
virtute et p r u d e n t i a praestans, verbo et exemplo alumnis prosit. P r a e t e r
illum duo Confessarii, ab E m o Urbis Vicario approbati, designentur ab
E m o P a t r o n o , consulto Rectore.
S. Congregatio de Seminariis et de Studiorum Universitatibus
~
205
XVI. Adsint q u o q u e in Collegio Magistri, ab ipso E m o P a t r o n o ,
consultis Rectore ac Deputatis pro disciplina, nominati, q u i b u s a l u m n i
u t a n t u r ad ea recolenda, q u a e publice in Scholis audierint.
XVII. Oeconomus, ab E m o P a t r o n o n o m i n a t u s , consultis E m o Urbis
Vicario, Rectore et Deputatis pro administratione rei familiaris curam
gerit, dependenter ab ipso E m o P a t r o n o et Rectore. - Nil vetat quom i n u s Oeconomi m u n u s ab ipso Vice-Rectore obiri possit.
XVIII. Bonorum o m n i u m temporalium, tam mobilium q u a m immobilium, proprietas ac dominium penes Collegium sint.
XIX. Alumni Collegii a u d i e n t athenaei Gregoriani doctores. - Si
t a m e n quid causae fuerit, aliarum doctoribus scholarum, q u a e in Urbe
probatae sunt, ne interdicantur. - Qui publicas scholas celebrare n e q u e u n t ,
ii, permissu Moderatorum, privatis u t a n t u r magistris.
XX. Alumni saltem per a n n u m Philosophiae Scholasticae sedulam
n a v e n t operam, ac saltem per triennium in studium Theologiae Dogmaticae et Moralis impense a t q u e ordinate i n c u m b a n t . - Quibus ad g r a d u s
academicos pericula in scholis s u b e u n d a n o n erunt, ii sub anni finem se
sistant p r o b a n d o s doctoribus.
XXI. Alumni, qui ad exercenda ecclesiastica munia informantur, in
concionibus habendis, in t r a d e n d a catechesi ac dirimendis controversiis
de re sacra, a p u d suos iam exortis, se exerceant sedulo.
XXII. Alumni ad T o n s u r a m et ad Ordines minores promoveantur
secundo cursus theologici a n n o ; ad Ordines maiores, tertio a n n o . In
reliquis ius c o m m u n e servetur, sublato quolibet privilegio.
X X I I I . Qui impensis Collegii a l u n t u r , absoluto studiorum curriculo
ad proprias dioeceses, iuxta iuris dispositiones, redeant. - Quod si rationabili aliqua de causa impediantur, Cardinali P a t r o n o aperiant cui dioecesi accenseri malint. Cardinalis vero, communicatis consiliis cum Angliae
Episcopis, quid sit a g e n d u m decernet.
XXIV. De alumnis, si res ferat, a Collegio dimittendis, Cardinalis
P a t r o n u s sententiam dicet, Rectore et Deputatis ad disciplinam consultis, reque ad O r d i n a r i u m tempestive communicata, nisi aliter adiuncta
suadeant.
XXV. In o m n i b u s t a n d e m , q u i b u s h a e Constitutiones minime obstant,
servetur ius commune, et s t a t u t a in Motu Proprio Leonis XIII, Partem
multo maximam, in suo robore vigeant.
E m i P a t r e s S. Congregationis Seminariis et S t u d i o r u m Universitat i b u s praepositae, in plenario çoeto, h a b i t o die xvin, mense decembri
h u i u s anni, has Constitutiones probari posse censuerunt. Die autem
208
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
sequenti, S s m u s D. N. Benedictus P p . XV, in audientia infrascripto
Secretario impertita, sententiam E m o r u m P a t r u m r a t a m habuit et confirmavit, easdemque Constitutiones in p e r p e t u u m servari iussit. Contrariis
quibuslibet n o n o b s t a n t i b u s .
R o m a e , ex Secretaria S. C. de Seminariis et S t u d i o r u m Universitatibus, in festo S. T h o m a e Episcopi Cantuariensis et Martyris, die xxix
decembris a n n o M C M X V I I .
CAIETANUS
CARD.
BISLETI,
Praefectus.
L. & S.
f Iacobus Sinibaldi, Episc. Tiberien., Secretarius.
S. Romana Rota '
ACTA
TRIBUNALIUM
SACRA ROMANA ROTA
I
VICARIATUS APOSTOLICI
MANDCHURIAE SEPTENTRIONALIS
'NULLITATIS
MATRIMONII
(OUANG-i-CHAN
ET
IANG-K-EOU-TZE)
Benedicto PP. XV feliciter regnante, Pontificatus Dominationis Suae
anno tertio, die 6 iunii 1917, RE. PP. DD. Fridericus Cattani Amadori,
P o n e n s , Petrus Rossetti et Raphael Chimenti, Auditores de Turno, in
causa Vicariatus -Apostolici Mandchuriae Septentrionalis - Nullitatis
matrimonii, inter iuvenem F r a n c i s c u m Ouang-i-chan et puellam Iang-K'eou-tze, repraesentatam per legitimum procuratorem ex officio advocatum
Henricum Benvignati, interveniente et disceptante in causa sacri vinculi
defensore,
sequentem tulerunt
definitivam sententiam.
In oppido Sinensi, vulgo Se-Kia-tze, puella q u a e d a m catholicae religioni addicta, cui nomen Iang-K'eou-tze, cum suo consobrino Kao habitabat, a quo filium habuit. At illam a d a m a b a t iuvenis F r a n c i s c u s
Ouang-i-chan, secundus inter tres fratres, ex familia catholicae religioni
pariter a d h a e r e n t e , et cuius p a r e n t e s mortui sunt. Puellae a v u n c u l u s
p o s t q u a m h a e c cum consobrino peccaverat, fratri maiori n a t a familiae
Ouang s u a s e r a t ut illam vi r a p e r e t et in m a t r i m o n i u m daret suo fratri
Francisco, qui cum eo habitabat. Ideo prima nocte diei vigesimae duodecimi mensis lunaris, a n n i synici, a familia Ouang decem viri missi
sunt, q u o s inter erat Franciscus, fustibus et armis instructi, qui puellam
lang-K'eou-tze e m a n i b u s eius consobrini Kao râpèrent. Hi puellam p e r
viam t r a n s e u n t e m invenerunt, et ad d o m u m familiae Ouang vi duxer u n t . Ibi frater n a t u maior illam h o r t a b a t u r ut Francisco se nubere vellet,
at illa semper renuit, donec post aliquot dies, seu, ut videtur, die sexta
p r i m a e lunae, s u b aurora, secreto fugam arripuit, et ad s u u m conso-
208
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
b r i n u m Kaò confugit. Statim, re cognita, q u i n q u e vel sex h o m i n e s familiae Ouang armati eam i n s e c t a n t u r ; et iterum c a p t a m in d o m u m Francisci reducunt, ubi bene habita est. T u n c illa se dispositam exhibuit
ad m a t r i m o n i u m cum Francisco c o n t r a h e n d u m , et ideo t e m p u s illud
celebrandi statuitur. Pridie autem n u p t i a r u m , q u a t u o r catechistae, christianae communitatis rectores, apud familiam O u a n g convenerunt ut
puellam interrogarent'; quibus Iang-K'eou-tze declaravit se nullam h a b e r e
c a u s a m n o n n u b e n d i Francisco; deinde, a p p e t e n t e iam nocte, q u a t u o r
vel q u i n q u e viri, armis stipati, illam prius ad d o m u m catechistae
d u x e r u n t ubi per h o r a m mansit, postea ad scholam puellarum, et dein
a p u d Martham Tchao-Ouang-che, propinquitate coniunctam familiae
Ouang, ubi noctem transegit. Sequenti m a n e , ante o r t u m solis, matrim o n i u m puellae Iang-K'eou-tze cum Francisco O u a n g i-chan celebratur
in pagi ecclesia, ad cuius ostium custodes nonnulli in armis vigilant.
Sacerdoti interroganti uterque sponsus s u u m dedit consensum. Post
n u p t i a s autem, Iang-K'eou-tze ad d o m u m O u a n g ducta est, ubi hilari
et concordi animo cum Francisco mansit, t a m q u a m eius coniux, per
u n u m mensem ejt viginti dies. Familia Ouang, ut m o s est in Synis, pecuniam sponsae p a r e n t i b u s obtulit, quam ipsi r e s p u e r u n t , dicentes se filiam
suam Francisco in matrimonio dare noluisse. Interim Iang-K'eou-tze,
forsitan a parentibus inducta, a p u d iudicem civilem causam instituit
c o n t r a virum, declarans se coniugalem consuetudinem perducere nolle;
iudex t a m e n nullam sententiam protulit. Cum a u t e n Iang-K'eou-tze ad
convivendum cum alio viro, n o n sine fidelium scandalo, transivisset,
Vicarius Apostolicus Mandchuriae Septentrionalis, s u b cuius dictione
p a g u s Se-Kia-tze invenitur, causam circa h u i u s matrimonii validitatem
institui m a n d a v i t ; q u a instructa, die q u i n t a mensis martii a n n o 1914,
iudex ab eo delegatus sententiam dedit, nullitateni matrimonii inter
Iang-K'eou-tze et Franciscum Ouang-i-chan decernens, ex impedimento
r a p t u s . Ab h a c sententia ad nostrum appellavit T r i b u n a l sacri vinculi
Defensor: Nos igitur solito proposito dubio respondere d e b e m u s : An
constet de nullitate matrimonii in casu.
Quod est in facto. - In h u i u s causae instructione, a tribunali Vicariatus Apostolici Mandchuriae, quindecim testes interrogati sunt, praeter
r e u m in causa, Franciscum Ouang-i-chan, n o n t a m e n audita est IangK'eou-tze quia, dicitur in sententia, ab a d e u n d o tribunali impedita, q u i n
impedimenti causa indicetur. De testium o m n i u m credibilitate fidem
fecit missionarius apostolicus in districtu Se-Kia-tze; et eorum quisquam
iureiurando testimonium suum affirmavit.
S. Bomana Bota
Franciscus Ouang-i-chan, coniux puellae Iang-K'eon-tze, qui t u n c ,
n e m p e a n n o 1914, 25 annos h a b e b a t , a iudice interrogatus, candide fatet u r o m n i a q u a e nos in facti specie n a r r a m u s .
Testis Martha Tchao-ouang-che, q u a e t u n c 32 a n n o s n a t a erat, consobrina est mariti et, r e m o t a cognatione, coniuncta cum sponsa, quae
a p u d e a m ducta fuit nocte ante m a t r i m o n i u m . Haec a iudice interrorogata, e n a r r a t q u o d ea nocte puellam Iang-K'eou-tze h o r t a t a est, ut
rite se ad s a c r a m e n t u m matrimonii recipiendum praepararet. Sequenti
m a n e illa a sacerdote interrogata an vellet accipere Ouang-i-chan pro
legitimo marito, bis respondit affirmative. Vinculi defensor testem interrogat, u t r u m a n t e m a t r i m o n i u m et praecipue pridie n u p t i a r u m IangK'eou-tze potuisset pro libitu e domo Ouang exire necne, vel si postulasset n u m abeundi veniam obtinuisset. Cui testis respondit: « F o r s i t a n
« n o n obtinuisset ».
Testis Paula Pai-Ouang-che, 49 a n n o s nata, nullam h a b e t cum partibus parenteiam. Haec e n a r r a t q u o d Iang-K'eou-tze, secunda vice r a p t a
a familia Ouang, ante m a t r i m o n i u m laetam se exhibebat, n o n a u t e m
post. Dicebat e n i m : « Volo t a n t u m vitam ducere cum amico meo Kao ».
Quod ubique a viris a r m a t i s custodiretur, hoc n o n fiebat ad cogend a m illam ut matrimonio futuro consensum daret, sed ne eriperetur
e m a n i b u s familiae O u a n g a suo amico et consobrino Kao. ... Cum
Iang-K'eou-tze data fuisset cuidam tertio viro n o m i n e Tchang, refert u r q u o d manifestavisset desiderium m a n e n d i cum Ouang-i-chan, quia
ille Tchang videbatur nimia aetate provectus ( q u i n q u a g i n t a a n n o s
n a t u s erat).
Testis Vincentius Pai-iun-tchou, 30 a n n o s h a b e n s , q u a d a m cognatione coniunctus familiae Ouang, opinatur q u o d Iang-K'eou-tze sacerdoti
de eius consensu in matrimonio interroganti « Ex intimo corde n o n
« respondit ».
Testis Andreas An-iun-cheng, 23 a n n o s n a t u s , vidit viros puellam
rapientes, qui duodecim erant, imo ipse q u o q u e inter eos e r a t qui
secunda vice puellam r a p u e r u n t . Asserit autem Iang-K'eou-tze matrimonio consensum dedisse, quia aliter facere n o n poterat. Et cum ab eo
iudex quaesivisset: « Supposito quod Iang-K'eou-tze potestatem habuisset
« eundi pro suo libitu ad r e m s u a m m a t u r e considerandam, reversa
« ne fuisset a p u d Ouang-i-chan, deliberatione facta? » respondit testis:
« Probabiliter n o n reversa fuisset ».
Testis P e t r u s Ouang-Souen, a n n o s n a t u s 65, habitat in pago Se-Kiatze, a v u n c u l u s est BYancisci Ouang-i-chan, consobrinus vero patris IangK'eoü-tze et catechistae m u n e r e fungitur. Hic e n a r r a t quod post fugam
ACTA, vol. X, n. 5. — 1-5-918.
14
210
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
puellae e domo familiae Ouang, et p o s t q u a m illa i t e r u m r a p t a fuit,
r e d u c t a q u e in d o m u m a qua fugerat, semper vigilabatur ne r u r s u s
effugeret. Pridie autem nuptiarum, q u a t u o r catechistae (christianae communitatis rectores) a p u d familiam Ouang convenerunt, ut audirent quid
declararet puella. Ingressi, d o m u m sederunt u s q u e d u m coena p a r a t a
fuit. Iang-K'eou-tze intravit in cubiculum, ubi hi q u a t u o r viri expectabant, sed statim egressa est. Cibo parato, Iang-K'eou-tze iterum intrat, et
cum illis sedet. Ipse testis tunc sic puellam alloquitur: « Nunc nullus in
« h a c domo est extraneus, si h a b e a s aliquid nobis dicendum, die confi« denter vel veni foras, ad tuum libitum ». T u n c respondit : « Nihil habeo
« d i c e n d u m ; cur cum Ouang-i-chan matrimonium n o n c o n t r a h e r e m ? ».
Catechista H a n t u n c dixit: « Sacerdos nos interrogabit, debes igitur
« nobis dicere, u t r u m velis cum Ouang-i-chan m a t r i m o n i u m contrahere
« vel n o n ; si hodie coram nobis affirmative respondeas, affirmative
« etiam coram sacerdote respondere te oportebit, ne nos implices in
« r e t u a ». Iang-K'eou-tze respondit: « Cur n o n inirem m a t r i m o n i u m
« cum Ouang-i-chan? ». Sacri vinculi defensor duo a teste quaesivit,
n e m p e n u m familia Ouang pecuniam dederit p a r e n t i b u s Iang-K'eou-tze
et q u a r e puella laeta esset, quum eius p a r e n t e s litem inferrent familiae
Ouang. Cui testis : « Pecunia parata erat, sed Iang-K'eou-tze parentes
« n o l u e r u n t accipere, quia r e n u e b a n t s u a m collocare puellam in familia
« O u a n g i-chan. Puella autem gaudebat t e m p o r e litis, quia a p u d n u l l u m
« alium nisi a p u d s u u m consobrinum Kao vitam degere volebat ». I u d e x
testem i n t e r r o g a t : « Supposito quod Iang-K'eou-tze libertas concessa
« fuisset certo tempore et huic permissum fuisset eligere inter Ouang-i« chan et s u u m consobrinum Kao, reversa ne fuisset ad Ouang-i-chan? ».
Cui t e s t i s : « Non reversa fuisset ». Iterum iudex q u a e r i t : « Si pridie
« n u p t i a r u m , licentia illi data fuisset abeundi, et si,illi dictum fuisset:
« " Cras benedicentur nuptiae ; si velis cum Ouang-i-chan m a t r i m o n i u m
« c o n t r a h e r e , s u m m o m a n e veni ad ecclesiam ad nuptias celebrandas,
« venissetne? „ ». Cui testis respondet: « Non venisset ».
Testis Maria Han-Hing-che, matertera Francisci, adstitit matrimonio et testatur : « Sacerdos bis interrogavit Iang-K'eou-tze an vellet acci« pere Ouang-i-chan pro legitimo marito. P r i m a vice n o n clare respondit,
« sed secunda vice, voce distincta, affirmative respondit. Caeremoniae
« tempore, viri a r m a t i ante fores ecclesiae s t a b a n t ». Vinculi defensor
ab ea quaerit u t r u m ex intimo corde respondisset puella. Cui t e s t i s :
« Credo quod ex intimo corde respondisset ».
Testis R a y m u n d u s Han-Kin-in, 55 a n n o s n a t u s , p a g u m Se-Kia-tze
h a b i t a t et n u l l a m habet cum partibus cognationem. A iudice interro-
S. Romana Bota
211
g a t a s : « Si Iang-K'eou-tze d a t a fuisset licentia a b e u n d i ad libitum, reversa
« ne fuisset ad familiam O u a n g », r e s p o n d e t : « Non reversa fuisset ».
I t e r u m iudex: « Si ducta fuisset ad m a t r e m suam, haec dedisset ne
« suum consensum matrimonio puellae cum Ouáng-i-chan? Si dedisset,
« Iang-K'eou-tze reversa ne esset in familiam O u a n g ? ». Cui testis respondet: « Non reversa fuisset : et nullo modo eius parentes eam dare voluis« sent Ouang-i-chan in m a t r i m o n i u m ; ex u r b e reversa, post litem civilem
« actam, cum esset a p u d suos parentes, n u m q u a m petiit, ut sibi liceret
« ire a p u d Ouang-i-chan ».
Testis Apollinaris Ian-ioung-heu, 32 a n n o s n a t u s , mercator est,
nullam cum p a r t i b u s habet cognationem, et raptui adfuit. Hic q u o q u e
iudici respondit quod si sponsae data esset libertas abeundi e familia
Ouang, illa abiisse!, et q u o d dum lis contra h a n c familiam agebatur,
illa laetabatur, q u i a s p e r a b a t t a n d e m sibi licitum foret m a n e r e a p u d
consobrinum s u u m K a o ; praeter illum n u l l u m alium virum desiderabat.
Testis Ioannes Baptista O u a n g - i u - l i n 44 a n n o s h a b e t , consob r i n u s est Francisci O u a n g - i - c h a n , necnon coniunctus cum IangK'eou-tze. Hic inter raptores erat, sclopeto et fuste instructus. E n a r r a t
quod, p o s t q u a m puella s e c u n d a vice r a p t a fuit et reducta in familiam Ouang, a pluribus h o r t a b a t u r ut ibi maneret. H a e c pridie tant u m n u p t i a r u m dixit: « R e s cum ita sint, quoad me, agite ad vestrum
« l i b i t u m » et s e q u i t u r : « Sive in familia An, sive in schola puellarum,
« sive a p u d Martham Tchao-Ouang-che, viri a r m a t i n o n desinebant super
« puellam invigilare, ne a caeteris raperetur. Post m a t r i m o n i u m u n o
« mense a p u d Ouang-i-chan mansit, toto hoc tempore gaudebat. Q u a n d o
« ad u r b e m perrexit, pro lite civili agenda, etiam gaudebat. Viri familiae
« Ouang-i-chan quidquid p o t u e r u n t facere, fecerunt, ut n o n se sisterent
« coram civili tribunali. Lite absoluta, puella cum m a t r e s u a mansit et
« noluit ad Ouang-i-chan reverti ».
Testes Iosephus Pai-King-ts'ouen, Ignatius Pai-tsoung-chan et Gregorius Tchang-ta-Kouang, q u o r u m prior et posterior adstiterunt raptui
lang-K'eou-tze, nihil novi referunt, sed m o d u m n a r r a n t quo puella r a p t a
est, quem nos in facti specie exposuimus.
Testis B a r t h o l o m a e u s T'si-ioug-iao, 37 a n n o s n a t u s , in pago SeKia-tze habitat, et cum sponso r e m o t a m habet cognationem. Aderat et
ipse q u a n d o puella r a p t a fuit, et h a n c audivit eiusque m a t r e m lacrymantes. Hic adiungit quod simul cum Iang-K'eou-tze d u c t u s fuit in d o m u m
Ouang etiam eius consobrinus Kao, funibus t a m e n vinctus, quod postera
die ille perrexit ad familiam O u a n g ut s u u m amicum Kao liberare t, et
t u n c rogavit puellam ut h u n c relinqueret et ibi maneret. At puella nul-
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
limode illum audire voluit, nec minae, ab eo adhibitae, magis profuerunt. Pridie nuptiarum, testis fratrem Francisci vidit sclopeto a r m a t u m ,
qui dixit e i : « Denique tandem confecta est r e s ; cras agentur nuptiae ».
Cui Bartholomaeus : « Ad quid hoc i n s t r u m e n t u m ? ». Et ille r e s p o n d i t :
« A h ! super illam invigilo, timeo ne alii illam rapiant ». Iudex illum interrogat: « Responsio affirmativa, quam sacerdoti puella dedit, ex animo ne
« fuerit? ». Cui testis: « Quia aliter facere n o n poterat, respondit affir« mative ». Iterum interroga tur : « Si Iang-K'eou-tze libertas concessa
« fuisset, ivisset ne a p u d O u a n g - i - c h a n ? » . R e s p o n d i t : « Non ivisset ».
Testis L a u r e n t i u s Iang-ioung-i, 60 a n n o s n a t u s , pater est puellae
Iang-K'eou-tze. Hic, qui litem intulit familiae Ouang-i-chan a p u d civile trib u n a l , t e s t a t u r quod, cum iudex, coram viris familiae illius, interrogasset
Iang-K'eou-tze u t r u m vellet, vel nollet, cum Francisco vitam ducere, illa
r e s p o n d i t : « Potius mori quam a p u d Ouang-i-chan reverti ». Sacri vinculi
defensor ab eo quaesivit: « Habuisti ne intentionem filiam dandi in
« matrimonio Ouang-i-chan? ». Testis respondit: « P o s t q u a m filia m e a
« r a p t a fuit, familia Ouang nullum de ea nobis dedit n u n t i u m ; a t t a m e n
« si venissent viri familiae Ouang in.colloquium nobiscum, potuissemus
« de re matrimoniali convenire et dare filiam n o s t r a m in s p o n s a m
« Ouang-i-chan ».
Denique auditur testis Rosa An, 42 annos habens, quae docet pagi
puellas catechismum et preces. Haec est, quae nocte a n t e nuptias in
scholam comiter excepit Iang-K'eou-tze. T u n c incubuit ut puellam hort a r e t u r a t q u e i n s t r u e r e t ad confessionem peragendam. Iuxta testem
responsio affirmativa, quam illa, sequenti mane, sacerdoti interroganti
dedit, necessitate et vi data fuit.
Quod est in iure. - In Iure R o m a n o s t a t u t u m erat, nullum esse
m a t r i m o n i u m contractum a puella rapta, invitis parentibus, etiamsi in
r a p t u consentiret (1, u n . cod. De rapt, virginum, IX, 13), ob iniuriam,
q u a e patri inferebatur, sub cuius potestate, quasi res patris, filia constit u t a erat. R o m a n o r u m ius correxit Innocentius P P . III (cap. 7, X, De
Rapt., 17), distinguendo crimen r a p t u s ab impedimento r a p t u s , siquidem
quamvis r a p t u s fuerit c o n s u m m a t u s , invita puella, et a d h u c perseveret
crimen r a p t u s , t a m e n , si puella libere consentiat, ait Innocentius, matrim o n i u m valet. Ergo in iure decretalium impedimentum r a p t u s n o n
d i s t i n g u e b a t u r ab impedimento vis et metus, ita ut m a t r i m o n i u m dirimeret solummodo ob dissensum et aversionem mulieris r a p t a e ; at si
q u o d huic displicebat, inciperet placere, et eius consensus libere accederet, r e m o t u m esse censebatur impedimentum, ut valide matrimonium
213
S. Romana Rota
contrahi posset, d u m m o d o ad c o n t r a h e n d u m legitimae essent personae ;
licet, hoc in casu, consensus liber n o n p r a e s u m e r e t u r .
Sed Concilium T r i d e n t i n u m (cap. 6, sess. XXIV, de ref. matrim.)
novum constituit i m p e d i m e n t u m r a p t u s , ab impedimento vis et m e t u s
specifice distinctum. Verba decreti h a e c s u n t : « Decernit S. S y n o d u s inter
« r a p t o r e m et raptam, q u a m d i u ipsa in potestate raptoris manserit,
* n u l l u m posse consistere m a t r i m o n i u m . Quod si rapta, a raptore sepa« r a t a et in loco tuto et libero constituta, illum in v i r u m habere consen« serit, eam r a p t o r in u x o r e m h a b e a t ; et nihilominus r a p t o r ipse ac o m n e s
« illi consilium, auxilium et favorem praebentes, sint ipso iure excom« inimicati ac perpetuo infames, o m n i u m q u e dignitatum incapaces, et si
« clerici fuerint, de proprio g r a d u décidant. T e n e a t u r p r a e t e r e a r a p t o r
« mulierem r a p t a m sive eam u x o r e m duxerit, sive n o n duxerit, decenter,
« arbitrio iudicis, dotare ». Hoc igitur decretum, sive quoad i m p e d i m e n t u m , sive quoad, poenas, respicit r a p t u m , quo vir, intuitu matrimonii
ineundi, mulierem de loco in locum violenter abducit ac sub s u a detinet
potestate. H u i u s impedimenti n a t u r a m ita exponit D'Annibale: « U t sit
« r a p t u s est n e c e s s e : I ut mulier abducta fuerit; 2° ut invita; 3° ut matri« monii cum raptore contrahendi causa. R a p t u s igitur ex i in viro n o n
« intelligitur, in muliere a u t e m r a p t a n o n inspicitur q u a e n a m illa sit, virgo
« ne an vidua, an scortum, an sponsa. Nec, ex 2°, nisi mulier abducta fuerit
« vi illata, aut metu incusso : itaque si ipsa abductioni consensit, r a p t u s
« cessat; licet invitis his, sub q u o r u m potestate est, fuerit a b d u c t a ; e
« contra suberit r a p t u s si, his consentientibus, a b d u c t a fuerit invita. Nec
« d e m u m , ex 3° si invita quidem r a p t o r abstuiit, sed vel ut ipse ea frue« retur, vel ut r a p t a nuberet alii » (Summ. Th. Mor., p. 3, n. 446). Quocirca si Titius, suo marte, rapuit Caiam, ut Seio n u b e r e t , n e u t e r prohibetur (licet in potestate ipsorum sit) eam ducere, n o n Seius quia n o n
rapuit, n o n Titius quia non r a p u i t matrimonii cum ea contrahendi causa
(Sánchez, VII, 13, 6; Schmalz., V, 17, 20). Sin r a p u i t ex Seu m a n d a t o ,
r a p t o r is intelligitur (ex L. 5, pr. Ne quis eum qui in ius, Be lust., II,
18, 4 5 ; a p u d D'Annibale, 1. c, n. 32).
o
0
In casu nostro, puellam h a b e m u s Iang-K'eou-tze quae violenter abducta est è domo sui consobrini Kao, ubi libere m a n e b a t , a familia O u a n g
in q u a tres erant fratres, quos inter Franciscus, n a t u s e c u n d u s ; causa
autem h u i u s violentae abductionis fuit intentio q u a m Franciscus h a b e b a t
matrimonii cum ea ineundi, et ipse inter raptores puellae erat, ut candide fatetur. H a n c violentam abductionem, semel et iterum p a t r a t a m ,
secutum est m a t r i m o n i u m inter Franciscum (qui illam pro se rapuit) et
r a p t a m , quin p r i u s haec in s u a libertate fuisset constituta, et loco red-
214
Ada Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
dita tuto. Etenim Iang-K'eou-tze, post s e c u n d u m r a p t u m , continuo mansit
in domo Ouang, q u a e Francisco et fratribus eius e r a t propria (eorum
enim parentes demortui erant) et in q u a ipse F r a n c i s c u s h a b i t a b a t ; imo
ibi in carcere d e t i n e b a t u r ; d o m u s enim, post puellae fugam, continuo
vigilata erat a custodimus armatis. In t r a n s i t u a u t e m , q u e m puella fecit,
nocte nuptiis praecedenti, e domo Ouang, primum ad d o m u m catechistae, postea ad scholam puellarum et t a n d e m in familiam Tchao, in
q u a mansit usque dum ad ecclesiam pagi perrexit, a d h u c a sicariis
comitabatur, imo hi fores ecclesiae custodiebant, d u m inibi m a t r i m o n i u m
celebrabatur, s u b p r a e t e x t u quidem ne alii puellam r â p è r e n t , sed revera
ne illa fugam arriperet.
Quod si pridie nuptiarum q u a t u o r catechistae in domo O u a n g puellam interroga ve runt, eique d i x e r u n t : « Nunc nullus in h a c domo est
« e x t r a n e u s : si h a b e a s aliquid nobis dicendum, die confidenter, vel veni
« foras ad t u u m libitum » haec a u t e m respondit : « Nihil h a b e o dicendum :
« cur cum Ouang-i-chan m a t r i m o n i u m non contraherent », t a m e n verum
erat quod ibi detinebatur, et q u o d d o m u s a custodibus vigilabatur, et
proinde puella, vel assertioni catechistarum n o n credidit, vel, si credidit, fugere n o n est a u s a , vel n o n potuit. Et revera quod, etiamsi
abire voluisset, esset impedita, nonnulli testes affirmant. At d e m u s
etiam quod volens ibi mansisset, t a m e n r a p t u s i m p e d i m e n t u m exstaret,
n a m in delictis initium spectatur (Cfr. Wernz, Ius Decret., t. IV, n. 280).
A secundi ergo r a p t u s die, u s q u e ad m a t r i m o n i i celebrationem, IangK'eou-tze continuo in m a n u familiae O u a n g mansit.
Nec valet a r g u m e n t u m a def. Vinc. contra matrimonii nullitatem
adductum, r a p t u s iussorem fratrem fuisse n a t u maiorem Francisci; qui
non pro se, sed pro fratre, r a p t u m indixit; etenim etiamsi hoc esset
(quod solus Franciscus affirmat, n o n vero ceteri testes, qui l o q u u n t u r
de familia Ouang), t a m e n v e r u m esset q u o d Franciscus rapuit, et pro
se, n o n pro alio, puellam r a p u i t ; et n o n in domo aliena, sed in sua,
illam custodivit. T r i d e n t i n u m ergo decretum circa r a p t u s i m p e d i m e n t u m
casui nostro aptari posse videtur.
His omnibus in iure et in facto perpensis, n o s infrascripti Auditores de t u r n o , pro Tribunali sedentes et solum Deum prae oculis habentes, Christi nomine invocato, decernimus, declaramus et definitive sententiamus, proposito dubio r e s p o n d e n t e s : Affirmative sen Constare de
nullitate matrimonii in casu.
Mandamus insuper Ordinariis locorum et ministris tribunalium ad
quos spectat, ut exsecutioni m a n d e n t h a n c n o s t r a m definitivam senten-
S. Romana Rota
215
tiam, et a d v e r s u s reluctantes p r o c e d a n t ad n o r m a m ss. c a n o n u m et
praesertim cap. 3, sess. XXV, De reform., Concilii Tridentini, iis adhibitis exsecutivis et coercitivis mediis, q u a e magis efficacia et o p p o r t u n a
pro r e r u m adiunctis esse iudicaverint.
R o m a e , in sede Tribunalis S. R. Rotae, die 6 iunii 1917.
Fridericus Cattani Amadori, Ponens.
P e t r u s Rossetti.
R a p h a e l Chimenti.
L.©S.
Ex Cancellaria S. R o m a n a e Rotae.
Sac. T. Tani, Notarius.
U
PADERBORNEN.
(NULLITATIS
MATRIMONII
DE
LAFFERT-BARTELS)
Benedicto Pp. XV feliciter regnante,
Pontificatus Dominationis Suae
anno tertio, die 27 iulii 1917, BR. PP. DD. Guilelmus Sebastianeiii,
Decanus, P o n e n s , Petrus Rossetti et Raphael Ghimenti, Auditores de
turno, in causa P a d e r b o r n e n . - Nullitatis matrimonii, inter Olgam de
Laffert,actricem, repraesentatam per
legitimos procuratores
Vincentium
Sacconi et Nazarenum Ferrata, advocatos, et Carolum Bartels, interveniente et disceptante in causa vinculi defensore ex officio, sequentem tulerunt
definitivam
sententiam.
Olga de Laffert, sectae L u t h e r a n a e evangelicae addicta, aetatis suae
a n n o r u m fere viginti duo, die 26 februarii anni 1899 sponsalia inivit c u m
Carolo Bartels, q u a d r a g i n t a d u o s a n n o s n a t o , confessionem pariter evangelicam profitente. Sponsalia s e q u u t a e fuerunt nuptiae celebratae die
14 aprilis eiusdem anni coram ministro acatholico in castello Lhesen,
a p u d Waltemperg. Cito coniuges fuerunt sobole laetati. At n o n defuer u n t discordiae et dissensiones, adeo ut a n n o 1904, inter ipsos conventio
facta est, vi cuius mulier aliqualem a marito independentiam h a b e r e t ;
facultas enim eidem facta fuit alibi sedem cum filiis suis ad libitum
figendi. D u r a n t i b u s discordiis, a n n o 1907, sponsa, coniugalem d o m u m
o m n i n o deserens, a p u d p a r e n t e s se contulit, et post duos a n n o s obtinuit
216
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
ab auctoritate civili sententiam divortii. I n d e mulier, ad alia vota cum
viro catholico A dulpho de Spiegel Convolare cupiens, petiit a Curia
Paderborneri. ut s u u m cum Carolo Bartels m a t r i m o n i u m n u l l u m declar a r e t u r ex capite vis et m e t u s . Post q u a t u o r a n n o s , processu n o n d u m
expleto, Dominus de Spiegel petiit ab Ordinario P a d e r b o r n e n . « di rifare
« il processo introdotto quattro a n n i fa, perchè p a r e che vi sia s p e r a n z a
« di successo, se la faccenda n o n sia e s a m i n a t a solamente dal lato del
« timore, ma anche dal fatto che la signora de Laftert n o n ha a v u t o
« il necessario consenso matrimoniale ».
At iudices P a d e r b o r n e n s e s n e q u e ex primo, neque ex secundo,
capite n u p t i a s invalidas esse dixerunt, sententia 5 a u g u s t i 1914. Ab h a c
sententia actrix appellationem interposuit a p u d H. S. Auditorium et,
petita atque obtenta suppletiva instructoria, ac praetermissa q u a e s t i o n e
de metu, causa iterum definienda p r o p o n i t u r sub • a s s u e t a disceptandi
formula: An constet de nullitate matrimonii in casu.
Ius quod spectat. - Matrimonium facit consensus, n o n concubitus.
Consensus autem matrimonialis est actus voluntatis, quo u t r a q u e p a r s
tradit et acceptat ius p e r p e t u u m et exclusivum in corpus alterius in
ordine ad actus de se aptos ad prolis generationem. Hinc « s i alterutra
« vel u t r a q u e pars positivo voluntatis actu excludat m a t r i m o n i u m ipsum,
« vel o m n e ius ad coniugalem actum, vel essentialem aliquam matri« monii p r o p r i e t a t e m , invalide contrahit » (Can. 1086 novi Codicis)*
Et iure m e r i t o q u e ; qui enim vult m a t r i m o n i u m , eius essentiam velle
debet. Atqui essentia matrimonii est perpetuitas, q u a e si vel ab u n o
sponso, quamvis interno voluntatis actu, excluditur, m a t r i m o n i u m ipsum
respuitur et n u l l u m est. Intentio a u t e m in m e n t e r e t e n t a nil in h u m a nis actibus operatur, hinc actus voluntatis debet exterius manifestari.
Satis vero manifestatur si quis contrahit cum conditione vel pacto
faciendi divortium, ita ut aliter n o n contraheret, q u a e conditio, a n t e
matrimonium posita, et n o n retractata, p r a e s u m i t u r perseverare in ipso
actu celebrationis matrimonii (cap. ult., tit. V, lib. IV, Decret. Gregorii IX). At conditio necessaria n o n e s t ; sufficit ut contrahens, verbis
a u t signis, a n t e matrimonium d e m o n s t r e t se explicite et positive excludere indissolubilitatem. Haec certa s u n t a p u d o m n e s . Aliqua difficultas
haberi potest in illis contrahentibus, qui doctrinam catholicam n o n
s e q u u n t u r , quique, errore propriae sectae, v. g. p r o t e s t a n t i u m , retinent
m a t r i m o n i u m solubile. S e c u n d u m c a n o n e m 1084 novi Codicis : « simplex
« error circa matrimonii unitatem, vel indissolubilitatem, a u t sacramen« talem dignitatem, etsi det c a u s a m contractui, non vitiat c o n s e n s u m
S. Romana Rota
« m a t r i m o n i a l e m ». E t e n i m (uti scribit Benedictus XIV, De Syn. Dioec,
« lib. X I I I , cap. XXII) hoc ipso q u o d acatholici, v a n o errore decepti,
« existimant solutionem matrimonii h i s de causis minime r e p u g n a r e
« l e g i Christi, hinc fit ut in e o r u m mente, propter falsam illam existi« mationem, intentio contrahendi iuxta h u i u s m o d i leges, a u t sectae
« placita, minime excludat p r i m a r i a m intentionem c o n t r a h e n d i iuxta
« divinam legem per Christum confirmatam. R e m a n e t proinde haec
« v o l u n t a s in actu contrahendi, ex eaque fluit ac d e t e r m i n a t u r consen« sus, qui actu p r a e s t a t u r ». Quod valet etiamsi error det c a u s a m contractui, q u o d verificatur q u a n d o contrahens, qui ex errore p u t a t matrimonium esse solubile, m a t r i m o n i u m n o n contraheret si sciret ipsum
esse insolubile. In casu enim h a b e r e t u r v o l u n t a s interpretativa, q u a e
nihil in contractibus operatur.' Si vero error influat in v o l u n t a t e m , et
c o n t r a h e n s actu explicito et positivo dicat se velle m a t r i m o n i u m contrahere, solubile tamen, prouti est in s u a mente erronea, tunc voluntas,
etsi procedat ex errore, excludit proprietatem essentialem matrimonii
et cessat praesumptio quod c o n t r a h e n s vellet inire coniugium prouti
a Deo fuit institutum.
Modo ad factum. - Olga de Laffert in suo libello introductivo dicit
se, cum n o n potuisset, obsistentibus p a r e n t i b u s , a b r u m p e r e sponsalia
inita cum D. Bartels, matri declarasse : « Io lo sposo perchè comprendo
« che n o n posso agire altrimenti: io lo devo fare, ma solo con la condi« zione che voialtri n o n farete nulla contro il mio divorzio e nuova« m e n t e mi riprenderete in casa; t e m o che questo giorno verrà presto ».
Et p r o s e q u i t u r : « M i a m a d r e me lo assicurò, ed io, che sentivo che
« q u e s t ' u o m o (Bartels) n o n si sarebbe più cambiato, fui d ' i n t e n z i o n e di
« s e p a r a r m i da lui alla p r i m a occasione che io credeva che egli mi
« avrebbe presto procurato, e precisamente per reciproca antipatia. Mi
« sono espressa con diversi in questo senso ». At, q u o d actrix asseruit,
concludenter n o n probavit, n a m si tabulae processuales attendantur^
p r u d e n s extat d u b i u m de opposito, quod sufficit iuxta Instructionem
S. Officii 1883, § 39, ut iudicium contra matrimonium, quod factum
publicum et solemne est, n o n p r o n u n t i e t u r . Re quidem vera in primis
P a t r e s dixerunt a t t e n d e n d u m esse s t u d i u m Olgae in expiscanda causa ad
p e t e n d a m sui matrimonii nullitatem, eiusque incertitudinem in ea determ i n a n d a , Nam primo affirmavit se necessaria fuisse libertate privatam,
et vi ac metu n u p t i a s iniisse. Deinde r e c u r s u m h a b u i t ad defectum
consensus, q u e m defectum ita amplificai, ut penitus ipsum excludat in
ipsa matrimonii celebratione « Nel matrimonio ecclesiastico n o n ebbi
218
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
« l ' i n t e n z i o n e di legarmi con il Bartels come moglie », d u m inferius, in
responsione ad 20, consensum praebuisse implicite a s s e r i t : « Io avevo
« T intenzione di fare divorzio da lui ; che se il Bartels avesse cambiato
« del tutto in modo che io potessi essere felice con lui, allora sarei
« r i m a s t a con lui ».
Secundo loco a d s u n t in actis tres epistolae, in q u i b u s videtur Olga
deperiisse Carolum, a n t e q u a m m a t r i m o n i u m cum ipso contraheret. In
p r i m a legitur: « Ti a m o t a n t o che tutto quello che mi chiedi, io lo farò
« per compensare il tuo g r a n d e amore ». In secunda asserit t a n t o affici
desiderio cum Carolo cohabitandi, ut p a r a t a sit eum sequi q u o c u m q u e
se contulerit: « Non m ' i m p o r t a in che p u n t o io v a d a , p u r c h é n o n sia
« s e p a r a t a da te, mio amatissimo, dovessi a n d a r e p u r e nelle " Gumbine „ o
« in altro orribile paese ». In tertia fatetur a m o r e m erga s p o n s u m
labentibus diebus n o n minui, sed augeri. Iamvero h a e epistolae ostend u n t : a) verum non esse quod ipsa deponit in tertio suo interrogatorio
ad 8: « N e s s u n o ha mai potuto osservare qualche tenerezza fra n o i » ;
&) falsum q u o q u e esse, quod h a b e t u r in libello introductivo: « Circa
« 14 giorni prima (del matrimonio) io mi espressi con mia m a d r e
« dicendole che io era convinta che il Bartels n o n era per me e che
« a v r e i a v u t o desiderio di sciogliere il fidanzamento ». Nam cum
m a t r i m o n i u m fuerit celebratum die 14 aprilis a n n i 1899, Olga die
2 2 m a r t i i eiusdem anni haec Carolo scribere certe n o n p o t e r a t : « A h !
« Carlo, n o n vi è proprio nulla al m o n d o che sia maggiore di un
« tale a m o r e , come noi ce lo portiamo
Io mai ho creduto possibile
« che ci avrebbe potuto unire u n a così completa a r m o n i a delle anime ».
Ad vim praefatarum litterarum infirmandam P a t r o n i actricis dicunt
ipsas u n a cum avia fuisse conscriptas. At hoc dici nequit de o m n i b u s
epistolis: etenim, p r a e t e r q u a m q u o d h o c fatetur ipsa a c t r i x : « Gli scrissi
« quelle tenere lettere di amore : in p a r t e le ho scritte da sola, in p a r t e
« con l'aiuto di mia n o n n a », q u a e d a m in eis referuntur facta, q u a e
e x t r a n e a r u m interventum excludunt. I t a in p r i m a epistola: « Io siedo
« qui alla scrivania di m a m m i n a , ma spesso il mio sguardo vola á quel
« simpatico angoletto, dove ieri sera a b b i a m o p a s s a t o un paio di ore
« così incantevolmente sul n o s t r o sofà ».
Neque urgeri potest Olgam in litteris a m o r e m simulasse. Nam gratuitae assertioni o b s t a n t : I verba ipsius Olgae: « Nei suoi rapporti con
« me, egli n o n aveva tenerezza e a m o r e e n o n sentiva il bisogno di
« a b b r a c c i a r m i e baciarmi. Io gliene d o m a n d a i ed egli mi rispose che
« nella s u a famiglia tali tenerezze n o n erano di m o d a ». At simulans
a m o r e m nec oscula, nec a m p l e x u s quaerit, n e q u e dolet q u o d persona,
o
S. Romana Rota
219
q u a m ipse n o n diligit, se abstineat a praefatis amoris manifestationibus.
T opponitur factum determinationis diei celebrationis n u p t i a r u m . Certum
est sponsam, quae a m o r e erga s p o n s u m non fertur, n u m q u a m petere,
ut solemnitas n u p t i a r u m anticipetur, quin imo omnia adhibet m e d i a
ad celebrationem differendam. Constat autem ex actis Olgam non solum
dilationem n o n petiisse, sed voluisse, ut dies nuptialis celebraretur die
14 mensis aprilis loco diei statutae, i.e. 16 eiusdem mensis. Haec omnia, si
insimul s u m a n t u r , n o n solum excludunt insanabilem illam antipathiam,
de q u a passim sponsa deponit, sed d u b i u m quoque p r u d e n s ingerunt de
firma ac positiva intentione ipsius Olgae divortium faciendi, ubi p r i m u m
comperiisset se cum viro pacifice habitare n o n posse.
D u b i u m augetur, si a t t e n d a t u r depositio viri. Hic t e s t a t u r Olgam
libere n u p t i a s contraxisse. « La mia fidanzata ha dato il suo consenso
« al fidanzamento con parole decise.... I rapporti tra me e la mia fidan« zata furono sempre molto cordiali.... Posso dichiarare con piena sicu« rezza che mia moglie mai, d u r a n t e t u t t a la d u r a t a del matrimonio, si
« è appellata a ciò, che cioè essa sia stata costretta a fare il matrimonio
« con me ». Quoad vero intentionem Olgae instituendi divortium h a e c
h a b e t : « P r i m a del matrimonio n o n ho inteso mai dire che la mia fidan« zata avesse l'intenzione di fare poi divorzio da m e . . . . D u r a n t e i primi
« due anni del nostro matrimonio, per q u a n t o ricordo io, mia moglie
« n o n ha mai espresso l'intenzione di far divorzio da me.... Il divorzio
« relativamente fatto così tardi io lo spiego soltanto nel senso che u n a
« tale intenzione n o n esisteva p r i m a del matrimonio, e n e m m e n o nei
« primi due anni dopo il m a t r i m o n i o ». Et" concludit: « Questo matri« monio è stato concluso in modo intieramente legale, e precisamente
« anche secondo i principi del diritto della Chiesa Cattolica ».
Hoc grave viri testimonium praeferendum esse mulieris assertion i b u s patet in primis ex candida et non artificiosa factorum n a r r a t i o n e ,
q u o d cognovit etiam Iudex Instructor Dr. Kleineinden scribens : « Il teste
« faceva completamente l'impressione di esser degno di fede ». Evincitur
secundo ex eo quod ipse nullo in u x o r e m odio afficiebatur, quin imo
declarat se p r o m p t u m esse ad illius desideria o b s e c u n d a n d a : « È ben
« lungi - ait - da me il pensiero di porre ostacolo a che la signora Olga
« si riunisca di nuovo con nuovo m a t r i m o n i o ; al contrario io sarei con« tento se essa con un nuovo matrimonio potesse trovare u n a nuova casa
« e trovare quella felicità che, secondo la s u a idea, n o n ha potuto trovare
« con me. Sono perfino pronto secondo le mie forze di aiutarla a ciò ».
Olga, vim depositionis viri bene intuens, eidem die 19 iunii 1914
litteram dedit, in q u a m u l t a prodere eius dignitati adversa minitatur,
220
Acta Apostolicae'Sedis - Commentarium Officiale
nisi dicta ex p a r t e revocaret. At Carolus n o n solum minis h u i u s m o d i
n o n cessit, sed in epistola missa H. S. T. die 9 a u g u s t i 1916 d e c l a r a t :
« T u t t o q u a n t o la s i g Olga von Spiegel n a t a von Laffert espone allo
« scopo di provare la invalidità del suo matrimonio conchiuso con
« me è falso e mira soltanto a fare apparire come valide le seconde
« nozze ».
a
R e m a n e n t e x p e n d e n d a e testium depositiones. Et primitus Dr Otho
Hetzel ad 4. r e s p o n d e t : « Di u n a decisione (instituendi divortium) già
« fatta prima del matrimonio io n o n so nulla, perciò n o n posso nem« meno dire se u n a tale decisione a b b i a avuto luogo dopo il matri« monio ». Quinque testes d e p o s u e r u n t de proposito divortiandi, sed hoc
ab Olga didicerunt post m a t r i m o n i u m ab ea cum Carolo c o n t r a c t u m ,
u n d e eorum attestationes e a m d e m vim probativam h a b e n t , q u a m praesefert Olgae depositio. Ita Carolus von Laffert frater actricis: « Che mia
« sorella già prima del matrimonio avesse la ferma decisione di fare
« divorziò, lo so soltanto per quello che essa stessa mi ha detto dopo
« i l m a t r i m o n i o » . Et Ioannes M a t h u s i u s : « D o p o il suo matrimonio
« mi dichiarò (Olga) anche r i p e t u t a m e n t e ; ad ogni incontro, che già
« prima del matrimonio aveva fatto la decisione di sciogliere il suddetto
« m a t r i m o n i o già fatto ». E a d e m h a b e n t H e r m a n n u s Gerstemberg, Agnes
Hoffmann et H e r n e s t u s Rush. Reliqui testes consanguinei sunt, domestici et amicitiae vinculo actricis coniuncti, et, q u o d g r a v i u s est, omnes
protestantium sectis addicti, iuxta quos matrimonii institutum certis in
adiunctis solubile creditur; suspicio proinde adest ipsos voluisse morem
gerere Olgae, ut legitimo vinculo cum viro nobili ac diviti possit ligari.
Speciatim quoad m a t r i s actricis Antoniae von Laffert testimonium, haec
ita exageravit voluntatem filiae instituendi divortium, ut saepe eidem
contradicit. Ita in responsione ad 13 dicit q u o d Olga « si espresse quasi
« tutti i giorni nel senso che a v r e b b e fatto divorzio », dum filia in suo
libello dicit hoc accidisse d u a b u s h e b d o m a d i s a n t e m a t r i m o n i u m . « Circa
« 14 giorni prima, io mi espressi con mia n o n n a , e poi anche con mia
« m a d r e . . . che avrei avuto desiderio di sciogliere il fidanzamento
e
« sólo pochi giorni prima delle mie nozze dissi a mia m a d r e : " Io lo
« sposo ... ma solo con la condizione che voi altri n o n farete nulla contro
« il mio divorzio „ ». Ulterius Olga iudici declarat quod in suis litteris
n o n manifestaverit voluntatem divortiandi « perchè la mia corrispon« denza era sempre controllata dal Bartels ». Ex adverso mater, interr o g a t a : « Ha ancora delle lettere di s u a figlia che possano provare q u e « sta durevole e continuata intenzione del divorzio? », r e s p o n d i t : Ne ha
« scritto anche nelle sue lettere, ma queste n o n le ho conservate ».
S. Romana Rota-
221
Quibus o m n i b u s , t u m in iure, t u m in facto rite, diligenterque perpensis, Nos infrascripti Auditores de t u r n o , pro tribunali sedentes et
solum D e u m prae oculis habentes, Christi nomine invocato, decernimus,
declaramus ac definitive sententiamus, non constare de matrimonii nullitate in casu.
Ita declaramus m a n d a n t e s Ordinariis locorum et ministris Trib u n a l i u m ad quos spectat, ut exsecutioni d e m a n d e n t h a n c n o s t r a m
definitivam sententiam, et adversus reluctantes procedant ad n o r m a m
SS. C a n o n u m et praesertim cap. 3, sess. XXV, De Reform. Concilii Tridentini, iis adhibitis exsecutivis et coercitivis mediis, q u a e magis efficacia
et o p p o r t u n a pro r e r u m adiunctis exstitura sint.
R o m a e , in sede Tribunalis S. R. Rotae, die 27 iulii 1917.
Guilelmus Sebastianeiii, Decanus, Ponens.
P e t r u s Rossetti.
R a p h a e l Chimenti.
L. © S.
Ex Cancellaria S. R o m a n a e Rotae.
Sac. T. Tani, Notarius.
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
DIARIUM ROMANAE CURIAE
S. CONGREGAZIONE DEI RITI
Martedì 16 aprile 1918, nel Palazzo Apostolico Vaticano, dinanzi all'augusta presenza del Santo Padre, si è tenuta la Congregazione Generale dei Sacri Riti, nella quale gli Emi e Rmi Signori Cardinali, i Rmi Prelati ed i Consultori teologi, componenti la medesima, hanno discusso e dato il loro voto
dapprima sul dubbio detto de tuto per la solenne Beatificazione del Venerabile Oliviero Plunket, Primate d'Irlanda e Arcivescovo d'Armagh ; e quindi
sul dubbio intorno a due miracoli che si asseriscono operati da Dio, per intercessiorie del Beato Gabriele dell'Addolorata, Chierico professo della Congregazione dei Chierici Regolari Scalzi della Croce e Passione di N. S. G. C,
i quali miracoli vengono proposti per la Canonizzazione del medesimo Beato.
SEGRETERIA DI STATO
NOMINE
Con Biglietti della Segreteria di Stalo il Santo Padre si è degnato di
nominare :
5
aprile
24
»
1918. Gli Emi signori cardinali Andrea Fmhwirth e Oreste Giorgi,
Membri della Suprema Sacra Congregazione del
S. Offizio.
» L'Eruo signor cardinale Basilio Pompilj, Vicario generale
di Sua Santità, Protettore dell'Istituto delle Suore
dell' Assunzione.
Con Brevi Apostolici il Santo Padre si è degnato di nominare:
Assistente al Soglio Pontificio:
U
aprile
1918. Mons. Giovanni Augusto Francesco Eutropio Eyssautier,
vescovo di La Rochelle.
Diarium Romanae Curiae
223
Protonotari Apostolici ad instar participantium :
27
17
mareo
aprile
1918. Mons. Giuseppe Edoardo Bourret, della diocesi di Nicolet.
»
Mons. Camillo Rasimelli, dell'archidiocesi di Perugia.
Prelati Domestici di S. S.:
22 ottobre 1917. Mons. Dionigi Fouhy, dell'archidiocesi di Brisbane.
17 dicembre »
Mons. Garret P. Murphy, della diocesi di Winona.
»
»
»
Mons. Ottone Zachmann, della medesima diocesi.
»
»
»
Mons. Giacomo Pacholski, della medesima diocesi.
12 aprile 1918. Mons. Giovanni Rho, dell'archidiocesi di Torino.
16
»
»
Mons. Domenico Gualtieri, di Roma.
17
»
»
Mons. Enrico Pezzani, di Roma.
18
»
»
Mons. Francesco Dittrich, dell'archidiocesi di Breslavia.
25
»
»
Mons. Sigourney W. Fay, dell'archidiocesi di Baltimora.
ONORIFICENZE
Con Brevi Apostolici il Santo Padre si è degnato di conferire le seguenti
onorificenze :
La Commenda dell'Ordine di S. Gregorio Magno, classe civile:
12
6
marzo
aprile
1918. Al sig. Casimiro Rigaud, dell'archidiocesi di Aix.
»
Al sig. Carlo Giuseppe Magnan, dell'archid. di Québec.
H Cavalierato dell'Ordine di S. Gregorio Magno, classe civile:
6
aprile
1918. Al sig. dott. Michele Kaufmann, dell'archid. di Colonia.
La Commenda dell' Ordine di S. Silvestro Papa :,
5
aprile
1918. Al sig. Luigi Oster, dell'archidiocesi di Colonia.
Il Cavalierato dell'Ordine di S. Silvestro Papa:
5
8
»
»
12
aprile
»
»
»
»
1918.
»
»
»
»
Al
Al
Al
Al
Al
sig.
sig.
sig.
sig.
sig.
architetto Egisto Belletti, dell'archid. di Cesena.
Francesco Bessel, dell'archidiocesi di Colonia.
Giacomo Weismantel, della medesima archidiocesi.
Costantino Hamm, della medesima archidiocesi.
Andrea Sellini, di Roma.
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
MAGGIORDOMATO DI SUA SANTITÀ
Con Biglietti di S. E. Rúa Mons. Maggiordomo, il Santo Padre si è degnato
di nominare:
Camerieri Segreti soprannumerari di S. S. :
3 novembre 1917. Mons. Stefano Csaszik, della diocesi di Neosolio.
»
»
» Mons. Ludovico Grone, della medesima diocesi.
31 dicembre »
Mons. Giovanni Hejtmánek, della diocesi di Königgratz.
»
»
»
Mons. Francesco Proschwitzer, della medesima diocesi.
17 gennaio 1918. Mons. Emilio Pelikan.
16 aprile
»
Mons. Giulio Ciccioni, dell'archidiocesi di Perugia.
»
»
»
Mons. Vincenzo Raschella, della diocesi di Gerace.
»
>>
» Mons. Giuseppe Piccolo, della medesima diocesi.
17
»
»
Mons. Mattia Kinn, della diocesi di Treviri.
Cameriere Segreto di Spada e Cappa soprannumerario di S. S.:
10 gennaio 1918. Il sig. barone Ermanno De Tinti, della diocesi di Linz.
Cameriere d'onore in abito paonazzo di S. S.:
6
aprile
1918. Mons. Vincenzo Séstito, della diocesi di Squillace.
NECROLOGIO
24
aprile
»
1918. Mons. Giuseppe Métrau, vescovo di Tulle.
»
Mons. Giuseppe Passerini, vescovo titolare di Acanto, vicario
apostolico dello Scensì meridionale.
Annus X - Vol. X
1 Iunii 1918
Num. 6
ACTA APOSTOLICAE SEDIS
COMMENTARIUM OFFICIALE
ACTA BENEDICTI PP. XV
MOTU PROPRIO
DE
MISSA
PRO
PROXIMI
PRAESENTIBUS
MENSIS
IUNII
SOCIETATIS
HUMANAE
NECESSITATIBUS DIE XXIX
CELEBRANDA.
B E N E D I C T U S P P . XV
Quartus iam annus ad exitum appropinqua t, ex quo, ut
Europa bello flagrare coepit, Nobis Pontificatus maximi est
onus impositum*; atque hoc toto spatio, uti non se remisit unquam, imo excrevit dimicandi furor, ita ne punctum quidem
temporis respiravit animus Noster ab acri cura et sollicitudine qua ex tantis belli tamque ingravescentibus malis afficiebantur. Hanc enim seriem continuationemque rerum tristissimarum hucusque Nos sine intermissione inspectantes, non solum
doluimus omnium doloribus, ut vere possimus illud Apostoli
usurpare : « quis infirmatur, et ego non infirmor? Quis scandali« zatur, et ego non uror? »; sed etiam de iis quae et conscientia
admonebat officii, Nobis divinitus attributi, et Iesu Christi caritas suadebat, nihil unquam, quoad potuimus, intentatum reliquimus.
Nunc vero in ea temporum conditione versamur, ut sponte
occurrat recordatio illius Iosaphat regis, ita maximis in angoribus comprecantis : « Domine Deus patrum nostrorum, tu es
ACTA, vol. X, n. 6. — 1-6-918.
15
<m
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
« Deus in caelo et dominans cunctis regnis gentium; in manu
«tua est fortitudo et potentia, nec quisquam tibi potest resi« stere... clamabimus ad te in tribulationibus nostris et exaudies
<( salvosque facies... Deus noster... cum ignoramus quid agere de« beamus, hoc solum habemus residui ut oculos nostros diriga(( mus ad te »> (II Par., xx, 6-12). Iam igitur omnem « sollicitudi« nem Nostram proiicientes in Eum, »', cuius in arbitrio sunt hominum voluntates eventusque rerum, ab Ipso qui « castigando
« sanat et ignoscendo conservat » illud exspectamus ut misericors tantis aerumnis finem celeriter faciat, rebusque sua pace
compositis, regnum in hominibus iustitiae caritatisque restituat.
Sed primum omnium, iratus tam late diffusa contumacia
peccandi, placandus Deus; idque prece humili ac supplici, quam
scimus plurimum posse ad impetrandum, si quidem confidenter
et perseveranter fiat. — Iam vero ad divinam maiestatem propitiandam nihil plus valet quam sacrosanctum Eucharistiae sacrificium, in quo Ipse Patri offertur qui « dedit redemptionem
« semetipsum pro omnibus », « semper vivens ad interpellandum
« pro nobis ». Ac recte Ecclesia animarum pastoribus legem constituit certis diebus pro populo eorum curis concredito sacrum
faciendi : quibus praesertim diebus piissima mater divinam clementiam suorum filiorum necessitatibus vult conciliari. Quoniam autem rerum omnium quibus haec tempora indigent, ea est
summa, ut rursus concordia et tranquillitate potiatur humana
societas, Nobis visum est peropportunum, sacros pastores, in
praecipua quadam Ecclesiae solemnitate, universos Nobiscum
divinum sacrificium in eam causam offerre. Itaque Motu-proprio
statuimus, ut die xxix proximi mensis iunii, natali Sanctorum
Apostolorum Petri et Pauli, qui populi christiani praesidia sunt
et firmamenta, quotquot ex officio Missam pro populo celebrare
debent, eam celebrent secundum mentem quam diximus. Praeterea sciant ceteri ex utroque Clero sacerdotes fore Nobis gratissimum, si eodem die sacrum facientes suam quoque mentem
Nostrae adiungere velint. Sic enim, toto catholicorum sacerdo-
Acta Benedicti PP. XV
tum ordine, in quavis ora ac parte terrarum, una simul Nobiscum sacrificante, maior aderit spes a divina bonitate impetrandi,
ut illud tandem efficiatur, quod cuique est optatissimum : Iustitia et pax osculatae sunt.
Datum Romae apud sanctum Petrum die ix mensis maii,
festo Ascensionis Domini, MCMXVIII, Pontificatus Nostri anno
quarto.
BENEDICTUS P P . XV
EPISTOLAE
I
AD
R.
P.
D.
ROSQUE
ALEXANDRUM
EIUSDEM
KAKOWSKI,
PROVINCIAE
ARCHIEPISCOPUM
ECCLESIASTICAE
VARSAVIENSEM,
CETE-
EPISCOPOS.
Venerabiles fratres, salutem et apostolicam benedictionem. — In maximis, q u i b u s p r e m i m u r , difficultatibus ac sollicitudinibus internecivi h u i u s
belli caussa, quod cotidie vehementius, quasi novo igne igni s u b i e c t o ,
exardescit, miseriarum Dei benignitate aliquo identidem frui Nobis licet
solacio, q u o in spe confirmamur futurum, ut, disiecta aliquando h a e
t a n t a miseriarum mole, r e s e u m h a b e a n t exitum qui catholico n o m i n i
a e t e r n a e q u e h o m i n u m saluti bene vertat. I t a
sane
h a u d mediocrem
cepimus a n i m o voluptatem ex litteris, q u a s die xi mensis decembris
ad Nos superiore a n n o dedistis; pietatem enim a t q u e o b s e r v a n t i a m in
Nos v e s t r a m amplissime professi, de m a x i m i m o m e n t i consiliis Nos e d o cebatis, q u a e in Episcopali coetu, Varsaviae, eo ipso die, habito, ad r e m
catholicam novo ordine in Poloniae regno stabiliendam iniveratis. Nemini
profecto, n e d u m Nobis, licebat de arctissima omnium vestrum Nobiscum
coniunctione dubitare, q u o n i a m in comperto est, perpetuo vos c o n s t a n terque, in q u a v i s aspera condicione r e r u m , cum Apostolica Sede cohaesisse; recentem t a m e n studiosae voluntatis erga Nos vestrae significationem pluris idcirco fecimus, q u o d c o m m o d e in haec incidit t e m p o r a ,
q u a e et latiora publicarum utilitatum incrementa et p l e n a m i n t e g r a m q u e
avitae fidei libertatem catholicis Polonis m a t u r a r e videantur. R e m p l a n e
g r a v e m et laboriosam aggredimini, ad q u a m quidem oporteat vos, quavis opinionum dissensione remota, o m n i b u s nervis contendere; si enim
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
228
conspirantibus in u n u m animis, inceptum persequemini, fieri nullo modo
poterit, quin, opitulante Deo, c o m m u n i actioni copiosiora religionis emol u m e n t a respondeant. Ut vero peculiaris curae ac benevolentiae, q u a vos
operamque vestram p r o s e q u i m u r , l u c u l e n t u m publice e d a m u s testimonium, simulque vota Nobis exhibita excipiamus, s t a t u i m u s ad vos mittere, qui Nostram gerat p e r s o n a m , dilectum filium Achillem Ratti, Protonotarium Apostolicum et Bibliothecae Apostolicae Vaticanae Praefectum.
Ad eum, uti Apostolicum Visitatorem, ecclesiasticae d u m t a x a t r e s pert i n e b u n t ; scilicet eidem m a n d a m u s , inspiciat quibus a p u d vos consiliis,
facultatibus remediisque r e s catholica indigeat, in eaque, p r o u t opportunius visum fuerit, o r d i n a n d a sit laborum vestrorum socius et consors.
Is igitur, Apostolicam Sedem inter et Episcopos Poloniae interpres constitutus, cum o p t a t a Nobis vestra significare, t u m sententias vobiscum
Nostras facilius c o m m u n i c a r e poterit; èx q u o sine ulla dubitatione
sequetur, ut, q u a m suscepistis r e r u m instaurationem, ea ad Nostram
plane vestramque m e n t e m auspicato perficiatur. De cetero vix attinet
h o m i n e m vobis c o m m e n d a r e , q u e m s u a ipsius pietas, religionis studium,
r e r u m u s u s et p e r v a g a t a a p u d omnes doctrina satis s u p e r q u e commend a n t ; id t a m e n sciatis volumus, Nos sic egregio viro confidere, ut pers u a s u m h a b e a m u s , eius officia Ecclesiis vestris fore p l u r i m u m profutura.
At cum h o m i n u m nihil possint consilia, nisi iis omnipotentis Dei gratia
obsecundet, impensis ab Eo flagitamus precibus ut caelestis sapientiae"
donis mentes vestras illustret ac dirigat; q u o r u m auspicem et conciliatricem, itemque p a t e r n a e caritatis Nostrae t e s t e m , vobis, venerabiles
fratres, et clero populoque vestro apostolicam benedictionem p e r a m a n t e r
in Domino impertimus.
Datum R o m a e a p u d sanctum P e t r u m , die xxv
a n n o M C M X V I I I , Pontificatus Nostri q u a r t o .
mensis aprilis
BENEDICTUS P P . XV
II
AD
R.
P.
SIMIS
D.
WILLIBRORDUS
LITTERIS
GRATIAS
BENZLER,
EPISCOPUM
METENSEM,
DE
OFFICIOSIS-
AGENS.
Venerabilis frater, salutem et apostolicam benedictionem. — Studii
erga Nos tui n o n obscura perspeximus a r g u m e n t a in epistola, q u a m ad
Nos superioribus dedisti diebus. Occasionem enim n a c t u s festi diei
S. Benedicti o m n e m Nobis faustitatem precatus a Deo es, et ea, q u a e
229
Acta Benedicti PP. XV
toto hoc belli tempore et suscepimus et persecuti s u m u s consilia ac
coepta caritatis, ita recoluisti, ut ostenderes q u a n t i ea facias, q u a m grato
p r o s e q u a r i s animo. Q u a m voluntatis significationem iunctam cum iudicii
aequitate u t i n a m h a b e a n t omnes, et n o n maleficia vel in collatis a Nobis
beneficiis se accepisse a r b i t r e n t u r ! - Ea etiam recoluisti, q u a e belli eiusdem caussa p a r t a dioecesi t u a e sunt i n c o m m o d a ; sed, q u a e t u a est pietas,,
laetis tristia mitigasti solatium h a u d exiguum afferens iis, quae n u n t i a s t i
de cleri tui disciplina, in primisque de eiusdem constantia in tolerandi»
belli ipsius calamitatibus. Vere fidelis est Deus, qui non patitur q u e m quam t e n t a r i s u p r a id quod potest, imo etiam facit cum tentatione prov e n t u m ! - Haec cum t u a m legentes epistolam mente r e p u t a m u s , tuo
t u o r u m q u e f i d e l i u m dolore d o l e m u s ; D e u m q u e comprecantes u t a s p e r a
haec, quibus iam diu urgemini, vertat in mitia, tibi, venerabilis frater,
cui de delatis officiis gratias agimus ex animo, u n i v e r s a e q u e Metensi
dioecesi, caelestium auspicem m u n e r u m Nostraeque testem benevolentiae apostolicam benedictionem a m a n t i s s i m e i m p e r t i m u s .
D a t u m R o m a e a p u d S. P e t r u m , die xxv aprilis
catus Nostri a n n o quarto.
MCMXVIII,
Pontifi-
B E N E D I C T U S P P . XV
III
AD
ANTONIUM
S . R . 13. C A R D .
CETEROSQUE
EPISCOPOS
DILIGENTIAM
LAUDAT.
MENDES
BELLO,
LUSITANIAE
PATRIARCHAM
RESCRIBENS,
ULYSSIPONENSEM^
EORUM
PASTORALEM
Dilecte fili Noster et venerabiles fratres, salutem et apostolicam
benedictionem. — In his t e m p o r u m asperitatibus pergrata Nobis accidit
communis epistola, q u a m vos mense februario proximo ex conventu
Ulyssiponensi ad Nos misistis, ut vestrum in h a n c Apostolicam Sedem
obsequium, fidei pietatisque plenum, t e s t a r e m i n i . In ea libenter etiam
cognovimus vestra grati animi sensa ob Codicem Iuris Canonici n u p e r
•promulgatum: u n d e , in iis q u a e ad disciplinam ecclesiasticam et anim a r u m salutem pertinent, t a m laeta fructuum optimorum exspectatur
copia. Sed peculiarem in m o d u m id placuit q u o d nuntiastis condicionem rei catholicae in Lusitania coepisse a l i q u a n t o esse meliorem ; q u a e
quidem condicio iam pridem b o n o s o m n e s anxios sollicitosque habebat. Etenim hisce septem a n n i s sacrosancta religionis catholicae i u r a
230
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
contemni ac violari v i d i m u s : n e c solum inconsulto a t q u e etiam invito
populo lusitano, qui pro p a r t e longe m a x i m a ab avis et maioribus catholicam professionem s e q u i t u r a t q u e ex animo huic Sedi Apostolicae est
deditus, per nefariam legem Ecclesiae et Civitatis est facta s e p a r a t i o ;
s e d usque eo adversus Ecclesiam processit o d i u m ut, intolerabiles in
angustias coacta, facultate i p s a exercendi divini cultus impediretur. Not a q u e sunt o m n i b u s gravissima i n c o m m o d a q u a e religiosis Lusitaniae
rationibus ab ea lege, restricte in u s u m deducta, m a n a v e r u n t . Nos vero
huiusmodi s t a t u m r e r u m , utpote per vim constitutum, n u m q u a m putavimus fore d i u t u r n u m ; nec desperavimus res Ecclesiae catholicae a p u d
istam dilectam Nobis n a t i o n e m in melius m u t a t u m iri. H a n c spem confirmabat a n t e o m n i a flagrans erga Virginem I m m a c u l a t a m pietas, q u a
tantopere pars ista dominici gregis nobilitatur : q u a e quidem pietas singulare quoddam divinae Matris auxilium m e r e b a t u r . Illa q u o q u e Nobis
erat bene sperandi ratio, q u o d vos, indigna tolerantes pro Deo et iustitia,
pastoralis diligentiae christianaeque fortitudinis praeclara semper' dedistis documenta : v e s t r a m q u e p r u d e n t i a m cum alia ostendunt, tum praesertim litterae pastorales die xx ianuarii superioris anni communiter
datae, quarum fecistis mentionem. Nunc igitur iis, quae scribitis, n o n
p a r u m recreati, confidimus fore ut, universis e clero et fideli populo
vestram perseverantem operam concordi studio sequentibus, ceterisque
bonis, quotquot p r a e i u d i c a t a r u m opinionum expertes sunt, simul adnitentibus, exorata in primis Immaculatae Virginis ope, Ecclesia, celeriter
in pristinam restituta d i g n i t a t e m , sacrosancta s u a iura libere exerceat
ac suis propriis praerogativis perfruatur. Quod sane p l u r i m u m conferet
ad eam plenam perfectamque Civitatis cum Ecclesia reconciliationem
quae optimo cuique est in votis, q u a e q u e lusitano populo maiorem
afleret amplitudinem et prosperitatem. Auspicem divinorum m u n e r u m
ac praecipuae benevolentiae Nostrae testem, vobis, dilecte fili Noster et
venerabiles fratres, a t q u e universae Lusitaniae apostolicam benedictionem amantissime impertimus.
Datum R o m a e a p u d S. P e t r u m , die xxix mensis aprilis
Pontificatus Nostri a n n o q u a r t o .
BENEDICTUS P P . XV
MCMXVIII,
Acta Benedicti PP. XV
m
IV
AD
R.
P.
LAURENTIUM
HOMINIS
NATURA
VANTIAE
CAUSA
JANSSENS,
»
ABBATEM
VOLUMEN
NUPER
BENEDICTINUM,
EDITUM
SUMMO
QUI
SUUM
PONTIFICI
« DE
OBSER-
OBTÜLERAT.
Dilecte fili, salutem et apostolicam benedictionem. — E serie volum i n u m , in q u i b u s Sancti T h o m a e S u m m a m Theologicam ad studiosor u m utilitatem commentaris, septimum quod est « De hominis n a t u r a »,
n u p e r editum pieque Nobis muneri oblatum, perlibenter accepimus. In
quo quidem percurrendo, q u a n t u m per Nostras occupationes licuit, eadem
illa inesse cognovimus q u a e in ceteris tuis scriptis probari s c i m u s : id
est r e r u m copiam, ex m a g n a disciplinarum varietate collectam e a m q u e
dilucide explicatam, u n d e sincera Aquinatis doctrina ad illustranda et
defendenda q u a e divinitus revelata sunt, q u e m a d m o d u m haec t e m p o r a
postulant, optime accommodetur. Quare g a u d e m u s te in hoc genere e u m
evasisse q u e m Nos iam inde a condiscipulatu praevidebamus fore, cum
a p u d Athenaeum Gregorianum in sacrae theologiae studiis explendesceres. Tu vero perge alacer, ut instituisti, ad ea q u a e restant, ut t o t u m
h u i u s disciplinae corpus scribendo complectaris. Ita enim c u m u l u m
a d d e s tuis in sacram i u v e n t u t e m p r o m e r i t i s : cui quidem h u n c t u u m
laborem valde fructuosum fore confidimus. Auspicem vero caelestium
m u n e r u m , apostolicam benedictionem tibi, dilecte fili, peculiari cum
benevolentia impertimus.
D a t u m R o m a e a p u d s a n c t u m P e t r u m , die xxix mensis aprilis
Pontificatus Nostri a n n o q u a r t o .
MCMXVIII,
B E N E D I C T U S P P . XV
V
AD
REV.
«
P.
RICHARDUM
AMERICA
COEPTA
»
H.
TIERNEY,
MODERATOREM,
S A C
DECIMO
S.
ANNO
I.,
SCRIPTIONE
VERTENTE
HEBDOMADALIS
POSTQUAM
VULGARI
EST.
Dilecte fili, salutem et apostolicam benedictionem. — Decimus hic
a n n u s est, cum p r i m u m ista cui praesides, scriptio hebdomadalis << America » in lucem prodiit, iis r e b u s accedens, q u a e ad vim divinitus insi-
232
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
t a m Ecclesiae catholicae per superioris Americae fines explicandam conferunt. Etenim ephemerides et periodica scripta divulgare semper censuimus rem esse in primis effectricem opinionis c o m m u n i s : c u m q u e hac
via callidissime a b u t a n t u r improbi ad ea d i s s e m i n a n d a q u a e h o m i n u m
mentes a n i m o s q u e d é p r a v a n t , b o n o r u m est n o n segnius per viam eamdem q u a e c u m q u e sancta, digna, honesta sunt, diffundere. H a c m e n t e
vos istud operis suscepistis, ut catholica et principia et instituta cum
sapienter i l l u s t r a s t i s , t u m ab omni impugnatione tempestive t u e r e m i n i .
Quod autem initio propositum habuistis, id perpetuo vos tenuisse ac
magna cum utilitate civium, catholicorum praesertim, g r a t u l a m u r ; cupim u s q u e ut de re catholica optime mereri pro vestra consuetudine perseveretis. Quicumque vero istic probe n o r u n t , quanti sit aliquam et
cogitandi n o r m a m et agendi in p r o m p t u habere, ne acriore contentione
ac studio b o n o r u m h u i u s vitae o b s c u r e n t u r legis aeternae praecepta,
quibus ipsa nititur civitatum salus, eos o m n e s velimus vobis pro s u a
quemque, facultate opitulari, quo latius instituti vestri beneficia proferre
possitis. Atque auspicem divinorum m u n e r u m , quae, pro p a t e r n a in vos
benevolentia, o p t a m u s uberrima, apostolicam benedictionem tibi, dilecte *
fili, istiusque operis t u m sociis t u m adiutoribus a m a n t i s s i m e impertimus.
Datum R o m a e a p u d S. P e t r u m , die v mensis maii
tificatus Nostri a n n o q u a r t o .
MCMXVIII,
Pon-
BENEDICTUS P P . XV
VI
AD
IOSEPHUM
QUI
S. R.
E.
DIOECESANAM
CARD.
FRANCICA-NAVA,
SYNODUM
ARCHIEPISCOPUM
CATANENSEM,
INDIXERAT.
Dilecte fili Noster, salutem et apostolicam benedictionem. — Optimum
sane iniisti consilium Dioecesanae Synodi, post a n n u m C C L q u a m superior istic h a b i t a fuerat, proximis his diebus concelebrandam Etenim cum
iamdiu, q u a es pastorali diligentia, id maxime o p t a r e s , o p p o r t u n e quid e m hoc in t e m p u s r e m distulisti, ut t a n d e m , promulgato Codice, commodius ea q u a e omnino iuri canonico congruerent, in Synodo constituerentur. Neque i m p a r a t u s negotium t a m grave aggrederis: siquidem
nihil fecisse te reliqui ad felicem rei successum, pròbe comperimus. Sed
enim de praeclaris inde profecturis fructibus spem Nobis b o n a m faciunt
233
Acta Benedicti PP. XV
cum explorata p r u d e n t i a tua, t u m ea q u a e tecum est, tui cleri ex omni
ordine s u m m a coniunctio. I n c u m b e igitur in sanctum opus alacri animo,
t u o r u m stipatus c o r o n a : Nosque interea Deum, ut suae gratiae vobis
o m n i b u s adsit afflatu, precari n o n omittemus. Atque auspex caelestium
m u n e r u m benevolentiaeque Nostrae testis, apostolica sit benedictio,
q u a m tibi, dilecte fili Noster, et o m n i b u s qui istis interfuerint coetibus,
a m a n t i s s i m e in Domino impertimus.
D a t u m R o m a e a p u d S. P e t r u m , die x mensis maii
tificatus Nostri a n n o q u a r t o .
MCMXVIII,
Pon-
BENEDICTUS P P . XV
VII
AD
R.
P.
LEM,
PAULUM
OB
LIATRICIS
ALBERA,
SOLEMNIA
DEDICATA
CONGREGATIONIS
ANNI
EST,
L
EX
ET
QUO
IPSE
SALESIANAE
TAURINENSIS
SACERDOTIUM
RECTOREM
AEDES
GENERA-
MARIAE
AUXI-
INIIT.
Dilecte fili, salutem et apostolicam benedictionem. — Salesiani
instituti quotquot s u n t participes, adiutores et amici, iis o m n i b u s dies
n o n u s proximi mensis iunii dupliciter faustus accidet, quod abhinc a n n i s
q u i n q u a g i n t a et t a u r i n e n s i s aedes Mariae Auxiliatricis sollemni ritu dedicata est, et ipse, dilecte fili, rem divinam primitus fecisti. E t e n i m cum
congregationi vestrae divina Mater, venerabilem conditorem studiose
fovendo, affuit nascenti, t u m adolescentem o p p o r t u n a semper ope prosecuta est, ex q u o praesertim suae erga vos benignitatis in eo templo
t a m q u a m principem sedem collocavit. N a m q u e ibi optima q u a e q u e inita
s u n t consilia q u a e ad p e r p e t u u m vestrorum o p e r u m i n c r e m e n t u m pert i n e r e n t ; ibi religiose custodiri a t q u e ali consuevit, ductus a F r a n c i s c o
Salesio, multiplicis caritatis a r d o r in salutem a n i m a r u m ; inde alii ex
aliis lectissimi sodales profecti s u n t qui vel, iuventute m recte instituèrent,
vel christianum n o m e n barbaris inferrent; eo denique velut ex fonte et
capite perennis q u a e d a m caelestium beneficiorum copia per universam
Salesianorum familiam defluxit. I t a q u e iure dixeris o m n e s sodalitatis
vestrae fastos Mariae Auxiliatricis religione consecrari. Feliciter vero
contingit ut simul m a r i a n a e h u i u s aedis et tui sacerdotii natalis celebretur. Siquidem n o n p a r u m , hoc, toto spatio, et consilii et studii et
operae in societatis istius b o n u m contulisti: q u a m quidem vix inchoa-
234
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
t a m ingressus, auctam n u n c mirifice et u b i q u e p r o p a g a t a m sollerter
moderaris. Cum igitur omnes tui, c o m m u n e m P a t r o n a m v e n e r a n t e s ,
varias amoris significationes tibi u n d i q u e daturi sint, huic quasi concentui g r a t u l a n t i u m praeire a d m o d u m Nobis libet, qui praesentissimo
Deiparae auxilio Nos cum t o t a Ecclesia m a x i m e c o m m e n d a t o s volumus,
et salesianam sodalitatem merito h a b e m u s caram.. E a q u e ut multos
a n n o s te rectore salvo et incolumi u t a t u r , v e h e m e n t e r o p t a m u s . Auspicem a u t e m caelestium d o n o r u m et p a t e r n a e benevolentiae Nostrae
testem, tibi, dilecte fili, et o m n i b u s qui sodalitatem v e s t r a m participant
a t q u e adiuvant, apostolicam benedictionem a m a n t i s s i m e i m p e r t i m u s .
D a t u m R o m a e a p u d s a n c t u m P e t r u m , die x n mensis maii
Pontificatus Nostri a n n o quarto.
B E N E D I C T U S P P . XV
MCMXVIII,
•
S. Congregatio Consistorialis
ACTA SS. CONGREGATIONUM
SACRA CONGREGATIO CONSISTORIALIS
I
DROMORENSIS
ERECTIONIS
SEU
RESTITUTIONIS
CAPITULI
CATHEDRALIS
DECRETUM
P o s t u l a n t e Dromorensi Episcopo, ut, ad divini cultus splendorem
in s u a cathedrali ecclesia magis a u g e n d u m itemque ad senatum digniorum sacerdotum sibi constituendum, apostolica auctoritate cathedrale
Capitulum ibidem erigeretur seu restitueretur; S S m u s D. N. Benedictus
P a p a XV, p e r o p p o r t u n u m hoc fore censens, oblatis precibus benigne
a n n u e n d u m censuit.
Q u a p r o p t e r eadem Sanctitas S u a de Apostolicae potestatis plenitudine, suppletoque, q u a t e n u s opus sit, q u o r u m intersit vel s u a interesse
p r a e s u m a n t , consensu, hoc Consistoriali decreto petitum Capitulum in
cathedrali ecclesia Dromorensi erigit et instituit seu restituit, constans
d u a b u s dignitatibus Decani et Archidiaconi et d u o b u s officiis Theologi
et Poenitentiarii et quinque canonicis simplicibus, eique o m n i a iura,
privilegia et indulta attribuit, q u a e ceteris Capitulis cathedralibus, praesertim Hiberniae, ex iure vel legitima consuetudine competunt.
Q u o n i a m vero presbyteri in canonicos eligendi aliis ecclesiasticis
muniis, praecipue c u r a a n i m a r u m , distenti sunt, ac praeterea deficiunt
in praesens canonicales p r a e b e n d a e , S S m u s Dominus, q u o u s q u e erecti
canonicatus congrua p r a e b e n d a aucti n o n fuerint, eosdem capitulares
a residentia in u r b e episcopali et ab oneribus choralibus interea eximit
et dispensat, exceptis diebus aliquot solemnioribus ab Episcopo determ i n a n d i s , facta t a m e n Episcopo facultate eosdem canonicos convocandi
quoties ipse o p p o r t u n u m iudicaverit ad dioecesis vel Capituli negotia
a g e n d a circa q u a e , ex s a c r o r u m c a n o n u m praescripto, Capituli sententia
est exquirenda.
236
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
Praeterea Sanctitas £>ua m a n d a t ut c a n o n i c a t u u m collatio fiat ad
tramitem iuris, cum reservationibus in Codice statutis (cap. III, tit. XXV),
p o s t q u a m praebendae constitutae fuerint; interim vero, p e r d u r a n t e scilicet p r a e b e n d a r u m defectu, Episcopus eosdem canonicatus libere conferat prout in Domino expedire iudicaverit, d u a b u s t a m e n dignitatibus
Decanatus et Archidiaconatus exceptis, q u a r u m collatio quovis alio tempore erit S. Sedi reservata, n o n a u t e m hac p r i m a vice. Semper insuper
servetur ut ecclesiastici viri a n t e q u a m sui beneficii possessionem recipiant, solemnem fidei professionem ac i u s i u r a n d u m c o n t r a modernistar u m errores, iuxta s t a t u t a s formulas, emittant.
Cum denique o p p o r t u n u m sit ut qui in Episcopi consilium ac senat u m adsciscantur, habitu quoque aliqua ratione a ceteris d i s t i n g u a n t u r '
eidem Ssmo D. N. placuit ut dignitates et canonici Dromorenses insignia
ac vestes canonicales in choro deferre queant, quibus u t u n t u r canonici
ac dignitates aliarum cathedralium ecclesiasticae provinciae A r m a c a n a e .
In ceteris vero o m n i b u s Sanctitas Sua voluit ut iuris communis
praescripta et in primis Tridentini Concilii a d a m u s s i m serventur.
Ad haec autem omnia exsecutioni m a n d a n d a S S m u s D. N. deputare
dignatus est ipsum h o d i e r n u m Episcopum Dromorensem, eidem tribuens
facultates omnes ad id necessarias et o p p o r t u n a s , etiam subdelegandi,
ad effectum de quo agitur, quemlibet ecclesiastica dignitate o r n a t u m ,
facto t a m e n eidem onere intra sex menses ad h a n c Sacram Congregationem Concistorialem mittendi authenticum exemplar peractae exsecutionis.
Quibus super rebus eadem Sanctitas Sua p r a e s e n s edi iussit Consistoriale decretum, perinde valiturum ac si Apostolicae sub p l u m b o
litterae expedirentur, contrariis quibusvis n o n obstantibus, etiam speciali
mentione dignis.
Datum Romae, ex Secretaria eiusdem Sacrae Congregationis, die
25 aprilis 1918.
ifc C.
CARD.
DB
LAI,
E p . Sabinen., Secretarius.
L. © S.
f V. Sardi, Archiep. Caesarien., Adsessor.
S. Congregatio Consistorialis
237
II
DECRETUM
CIRCA.
CLERICORUM
FREQUENTIAM
IN
LAICIS
UNIVERSITATIBUS
Nemo de sacro clero laicas Universitatum facultates frequentare
potest ibique profana quaevis studia peragere, nisi de Episcopi sui
voluntate vel beneplacito. Id ex praescriptis Codicis canonici a p e r t e
deducitur. Neve haec dispositio nova est a u t p r i m u m inducta. E t e n i m
t u m Leo X I I I , t u m P i u s X, f. a m b o r., id aperte s a n x e r u n t ; alter per
Instructionem sub die 21 iulii 1896 a Sacra Congregatione E E . et RR. ad
Ipsius m e n t e m impertitam, q u a e q u e incipit Perspectum est Romanos Pontifices, alter vero in Encyclica Pascendi sub die 7 septembris 1907, n e c n o n
Motu Proprio diei 1 septembris 1910, qui incipit Sacrorum Antistitum.
Hinc patet t o t a m h a n c de frequentandis Universitatibus laicis materiam in Episcoporum iure ac potestate esse positam, nec deesse regulas
q u i b u s ipsi in re dirigantur.
Q u o n i a m t a m e n nonnulli locorum Ordinarii pressiores exquisierint
n o r m a s , quibus ipsi ex iure procedant, ac m a x i m a caveantur discrimina
q u a e ex d i u t u r n a tristique experientia t a m vitae sanctitati q u a m catholicae
doctrinae puritati sacerdotibus laicas Universitates celebrantibus impend u n t ; S s m u s D. N. Benedictus P P . XV, causa prius rite discussa penes
S. C. Consistorialem, de consulto E m o r u m eiusdem S. Congregationis Pat r u m , Decessorum S u o r u m Leonis X I I I et Pii X s u p r a memoratas ordinationes confirmans easque in suo pleno robore p e r m a n e r e declarans, haec
insuper edicenda ac s t a t u e n d a suoque nomine p r o m u l g a n d a constituit :
1. Nullus ad laicas Universitatum facultates destinetur nisi sacerdotio iam auctus, quique spem b o n a m ingerat fore ut sua agendi ratione
ecclesiastico ordini h o n o r e m t a m ingenii vi ac perspicacia, q u a m sanctitate m o r u m adiiciat.
2. Episcopus in destinando sacerdotes suos ad laicas s t u d i o r u m
Universitates frequentandas nihil aliud p r a e oculis habeat, nisi q u o d
dioecesis s u a e necessitas vel utilitas exigat, ut nempe in Institutis ad
i u v e n t u t e m erudiendam destinatis idonei c o m p a r e n t u r magistri.
3. Qui, pro hac n o r m a , ad Universitates laicas frequentandas destin a b u n t u r sacerdotes, si novensiles sunt, ab examinibus, q u a e in can. 130
et 590 praescripta sunt, minime e x i m a n t u r , quin potius eadem subire
vel strictius i u b e a n t u r , n e , profanarum scientiarum studio abrepti,
ecclesiastica studia praetereant, contra praescriptum can. 129.
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
m
4. Expletis d e m u m in laica quavis Universitate praescriptis stud i o r u m cursibus, sciant sacerdotes ac meminerint se Ordinario suo pari
omnino ratione ac a n t e a subiectos ac dioecesis servitio m a n e r e émancip â t e s . Q u a m o b r e m n e m i n i fas erit magisteria saecularia aliave officia pro
suo lubito, maximeve contra Ordinarii sui voluntatem, suscipere; quod si
quis fecerit, congruis poenis, n o n exclusa suspensione a divinis, plectatur.
5. H a e c o m n i a q u a e de clero saeculari s u n t dicta, religiosos etiam
regulares, congrua congruis referendo, s u n t applicanda.
Datum Romae, ex aedibus Sacrae Congregationis Consistorialis, die
30 aprilis 1918.
£ß C.
CARD.
LAI,
DE
Episc. Sabinen., Secretarius.
f V. Sardi, Archiep. Caesarien., Adsessor.
III
DECRETUM
DE
CURA
SPIRITUALI
MILITANTIUM
IN
CLASSI
FRANCORUM
Ut spirituali regimini clericorum in classi F r a n c o r u m a u t militantium a u t cappellanorum officio fungentium melius provideretur, prouti
cum militantibus in terrestri F r a n c o r u m exercitu per decretum diei
19 novembris 1917 actum iam est, S S m u s D. N. Benedictus P P . XV
statuit ac decrevit eorum o m n i u m Inspectorem constituere; et hisce
S. Congregationis Consistorialis litteris constituit R m u m D. Felicem Guillibert, Episcopum Foroiuliensem et Tolonensem cum potestate ordinaria
sacerdotes o m n e s et Seminariorum a l u m n o s , d u m in classi manent, in
iis quae ad a n i m a r u m regimen et c u r a m pertinent, dirigendi et gubernandi, t a m q u a m proprium eorum Ordinarium, ad tramitem sacrorum
canonum. I t a q u e Seminariorum alumni et sacerdotes universi, qui in
F r a n c o r u m classi, qualibet de causa, versantur, m e m o r a t o Inspectori
debitam reverentiam et obedientiam, in iis q u a e ad regimen et curam
a n i m a r u m pertinent, ex conscientia t a m q u a m Ordinario suo p r a e s t a b u n t .
Contrariis quibuslibet minime obstantibus.
D a t u m R o m a e , ex aedibus Sacrae— Congregationis Consistorialis, die
30 aprilis 1918.
)$( C.
L.
%
CARD.
DE
LAI,
E p . Sabinen., Secretarius.
S.
f V. Sardi, Archiep. Caesarien., Adsessor,
S. Congregatio Consistorialis
23&
IV
PROVISIO
ECCLESIARUM
S. C. Consistorialis decretis, Ssnlus D. N. Benedictus P P . XV h a s ,
q u a e s e q u u n t u r , ecclesias de proprio pastore providit, scilicet:
19 aprilis 1918. — Cathedrali ecclesiae Cuschensi praefecit R. P.
D. P e t r u m P a s c h a s i u m Farfan, h a c t e n u s episcopum de H u a r a z .
25 aprilis. — Metropolitanae ecclesiae Lancianensi R, P. D. Nicolaum Piccirilli, h a c t e n u s archiepiscopum Compsanensem et Campaniensem.
1 maii. — Metropolitanae ecclesiae Philadelphiensi R. P. D. Dionysium Dougherty, h a c t e n u s episcopum Buffalensem.
11 maii. — Cathedrali ecclesiae Trentonensi R. D. T h o m a m Walsh,
Cancellarium ecclesiae Buftalensis, et in eadem civitate rectorem ecclesiae Sancti Iosephi.
17 maii. — Cathedrali ecclesiae Sancti Christophori de L a g u n a
R. D. Gabrielem Llompart, presbyterum dioeceseos Maioricensis, ibique
canonicum.
18 maii. — Cathedrali ecclesiae Gadicensi R. D. Martialem Lopez
Criado, presbyterum dioeceseos Cordubensis, ibique canonicum lectoralem.
SACRI CONGREGATIO CONCILII
M E L E VIT A N A
PRAESTATIONIS
21
aprilis
1917
S P E C I E S F A C T I . - Controversiae h u i u s initium ipse Episcopus Melev i t a n u s litteris ad h a n c S. Congregationem datis die 15 februarii 1916*
paucis referebat. Praemisso, videlicet, quod ab immemorabili, Episcopo
visitanti episcopalem civitatem vulgo Notabile, cum suburbio v u l g o
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
240
Rabato, in q u o exstat ecclesia S. Pauli extra moenia, Archipresbyter Cathedralis consuevisset vitulum q u e m d a m d o n a r e seu t r a d e r e (sicut etiam
usuvenit vitulum tradi in iisdem circumstantiis, ab Archipresbyteris Collegiatarum locorum Valletta et Vittoriosa), ac e n a r r a t o q u o d n u p e r locus
ille, Rabato nomine, a territorio paroeciae Cathedralis fuerit separatus
et cum praedicta S. Pauli extra moenia ecclesia in p r o p r i a m paroeciam
erectus, c o n q u e r e b a t u r Episcopus h o d i e r n u m Archipresbyterum Cathedralis sese iam censuisse a praestatione vituli liberatum, n o n obstante
q u o d eius praedecessor, semel et iterum post peractam paroeciae subu?b a n a e separationem, h u i u s m o d i praestationi plene satisfecisset. - Ne
igitur in causam p r o p r i a m videretur iudicium ferre Episcopus, o m n i b u s
deductis quae ad rem facere censebat, s u b o r t a m quaestionem ad h u n c
S. Ordinem resolvendam detulit, q u a e r e n s nimirum :
1) An standum sit praedictae
Et q u a t e n u s , affirmative:
immemorabili
consuetudini.
2) An, attenta separatione Ecclesiae S. Pauli extra moenia a parochiali Ecclesia Cathedrali,
onus praestandi
vitulum
Episcopo visitanti,
incumbat Archipresbytero Ecclesiae Cathedralis, vel parocho S. Pauli
extra moenia, vel utrique in solidum?
Ex parte Archipresbyteri Cathedralis
a r g u m e n t a t i o sic conficitur. Vitulus in casu, nonnisi locum tenere potest
procurationis, seu victualium q u a e ad n o r m a m Tridentinae Synodus
Episcopo visitanti debentur, m u n e r i b u s q u i b u s c u m q u e , quovis titulo,
vel gratis oblatis, exclusis (c. 3, sess. XXIV, de ref.). At iuxta i n n u m e r a s
h. S. O. resolutiones, victualia n o n d e b e n t u r ab ecclesiis visitatis in
locis ubi Episcopus s u a m habet r e s i d e n t i a m ; hinc vituli praestatio in
casu sic i n t e r p r e t a n d a est, ut victualia sufficiat Episcopo debita pro
visitatione ecclesiae S. Pauli in s u b u r b i o positae. Verum, cum Archipresbyter Cathedralis, h u i u s ecclesiae p a r o c h u s iam n o n exsistat, ab
adiecta obligatione liber seu e x e m p t u s evasit. Ad s i n g u l a :
SYNOPSIS
DISCEPTATIONIS.
-
Origo et causa seu titulus illius praestationis i g n o r a t u r omnino ;
a t t a m e n titulus necessario q u a e r e n d u s est qualis sit ; ab eo enim agnito
d u m t a x a t pendet quaestio u t r u m Archipresbyter pergat t e n e r i : si enim
n u n c in Archipresbytero deficit titulus u n d e a n t e a tenebatur, deficiente
titulo cessat profecto obligatio.
At vero n u l l u s titulus, attentis o m n i b u s circumstantiis, inveniri seu
assignari potest huiuscemodi praestationis, excepto titulo procurationis,
seu potius victualium Episcopo visitanti debitorum. Id in primis prob a t u r ex hoc, quod, teste Episcopo, vitulus semper solvebatur Episcopo
241
S. Congregatio Concilii
occasione visitationis civitatis Notabile cum suburbio : et si episcopus
provocat ad simile exemplum d u a r u m Collegiatarum S. Pauli ' in civitate Valletta et in civitate Vittoriosa, idipsum plane confirmat, q u u m
ultro concedat vitulum in u t r o q u e casu praestari, p r o u t in n o s t r o , dumt a x a t occasione sacrae visitationis. Iamvero occasione sacrae visitationis
nihil, prohibente S. Tridentina Synodo, praestari a visitatis et ab Episcopo acceptari ullo titulo vel n ò m i n e potest nisi d u m t a x a t victualiä,
q u a e c o m m u n i vocabulo procuratio a u d i u n t . << Caveant - ita legitur
« C . 3 , sess. XXIV, d e ref. r n e ipsi, a u t q u i s q u a m s u o r u m , q u i d q u a m
« procurationis causa pro visitatione, a u t alio quovis nomine, nec pécule niam, nec munus quodcumque sit, etiam qualitercumque offeratur^ accip i a n t , n o n obstante q u a c u m q u e consuetudine, etiam immemoràbili;
« exceptis tamen victualibus, etc. ». Si igitur hinc, Episcopo fatente, ignor a t u r origo illius praestationis, q u a m t a m e n certum est fieri d u m t a x a t
occasione visitationis, inde vero apertissimo iure constat hac occasione
nonnisi victualia praestari posse, luculenter concluditur originem h u i u s
praestationis esse in victualibus : q u a e c u m q u e enim esset illicita esset :
et q u a e r e n d a potius est illi praestationi origo licita ac sacris c a n o n i b u s
conformis, q u a m illicita et reprobata.
P r a e t e r e a : alius titulus c o n g r u u s praestationi assignari n o n potest.
Tituli enim ex q u i b u s Episcopus aliquam praestationem a subditis exigere potest, in fontibus iuris et in communi doctrina, r e d u c u n t u r ad
s e q u e n t e s : cathedraticum seu synodaticum ; seminaristicum seu alumnat i c u m ; subsidium caritativum ; procuratio canonica et taxae Cancellariae episcopalis, q u a e solent contineri sub nomine legis dioecesanae. Ast
de taxis Cancellariae in casu n o n potest esse q u a e s t i o : nec quaestio
esse valet de seminaristico, cum n o n a g a t u r de largitione ad fundum
seminarii, sed in favorem ipsius Episcopi praestanda. Subsidium caritativum inde excluditur, q u o d occasionaliter t a n t u m hoc petitur in necessitate publica Ecclesiae v. gr. pro reparatione ecclesiae cathedralis. Ipse
porro Episcopus negat in casu esse quaestionem de cathedratico, triplicemque dat r a t i o n e m : quod secus esset petendum a singulis beneficiis
et ecclesiis, ad n o r m a m cap. 16, de offic, iudic, ordin.; q u o d esset solv e n d u m i n pecunia e t q u o d n o n posset postulari i n visitatione; q u a e
r a t i o n e s s u n t verae omnes et singulae (Cf. Benedictum XIV, De Synodo
dioec, 1. V, cap. 6).
:
Solum ergo superest ut a g a t u r de procuratione canonica propter
visitationem. Nam q u o d sit obsequium independenter a quovis titulo
canonico, hoc ab Episcopo n o n p r o b a t u r et p a r u m est verisimile, sine
ullo titulo canonico coepisse Archipresbyteros Ecclesiae cathedralis
ACTA, vol. X, n. 6. — 1-6-918.
16
242
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
liberaliter Episcopo vitulum offerre, et intendisse insuper se et successores ad illam p r a e s t a t i o n e m semper faciendam obligare.
Quo posito, n e m p e praestationem vituli, in casu, r a t i o n e m h a b u i s s e
procurationis, seu potius victualium, superest i n q u i r e n d u m pro q u a visitatione illa fuerit p e r s o l v e n d a : haec a u t e m quaestio expeditissim a est :
enimvero Archipresbytero i m m i n e b a t in primis o n u s curae a n i m a r u m
de paroecia Cathedralis, sed insimul eidem commissa fuerat ab a n t i q u o
cura paroeciae S. P a u l i extra moenia, loci R a b a t o . I a m v e r o nihil soh
vendum esse Episcopo visitanti ecclesiam cathedralem, sicut alias ecclesias, loca pia, et clerum civitatis in q u a Episcopus sedem habet, resolutum saepius fuit ab h a c S. Congregatione, teste Pallottini, Collect.
Resol., vol. IX, pag. 494 s. : immo per se, nec in visitatione paroeciae
s u b u r b a n a e d e b e n t u r Episcopo victualia, nisi a civitate u b i m o r a t u r
Episcopus saltem tertio distet milliario (cf. Pallottini, 1. c, p. 496 s.).
Ergo praestatio vituli rationem h a b e r e nequit in casu nisi proc u r a t i o n i s / s e u victualium, debitae Episcopo pro visitatione ecclesiae
S. Pauli, n o n a u t e m Ecclesiae Cathedralis.
Ostenso a u t e m in casu quaestionem esse de tali procuratione, in
praesenti controversia d u b i u m iuris est facilis solutionis. Ab archipresbytero n e m p e ecclesiae Cathedralis p r a e s t a b a t u r vitulus Episcopo
accedenti ad visitandam paroeciam S. Pauli extra m u r o s , q u a m d i u haec
erat unita ecclesiae Cathedrali. F a c t a dissolutione illius unionis, per
erectionem ecclesiae S. P a u l i in paroeciam independentem, Archipresbyter Ecclesiae Cathedralis iam n o n t e n e t u r solvere procurationem Episcopo visitanti ecclesiam ad eum nullo titulo pertinentem. P r o c u r a t i o
n a m q u e solvenda est a visitatis, n o n ab aliis; iam vero, facta separatione paroeciae S. Pauli, d u m haec visitatur, nullo modo potest dici
visitatus Archipresbyter,
Quod autem attinet n o v a m s u b u r b a n a m paroeciam S. P a u l i (si Archipresbytero in r e m iam n o n s u a m i n t e r l o q u e n d u m sit) iam nec potest
invocari consuetudo, dandi vitulum pro victualibus, quia illa consuet u d o cum obiecto cessavit. Sed q u o a d paroeciam noviter erectam est
applicandum ius c o m m u n e , s u b q u o nascitur et iuxta quod in primis n o n
debetur procuratio a paroeciis s u b u r b a n i s , si h a e p a r u m distent a civitate episcopali; et, secundo, in potestate illius, qui visitatur, est, vel
dare victualia, vel s u m m a m pecuniae, q u a e victualibus aequivalet; nec
Episcopus potest cogere visitatum ad d e t e r m i n a t u m m o d u m praestationis, etiamsi adesset consuetudo (Conc. Trident., 1. c.): u n d e in casu
n o n potest obligare n o v u m p a r o c h u m ad p r a e s t a n d u m determinate vitulum nisi aliter in erectione c a u t u m fuerit, de quo in casu n o n constat.
S. Congregatio Concilii
243
Stante igitur quod, in praesenti, nec Archipresbyter Cathedralis nec
p a r o c h u s S. Pauli extra moenia, t e n e a n t u r singuli vitulum de q u o tradere, iam exclusum est q u o d in p o s t r e m a p a r t e alterius dubii suggerere
videtur Episcopus, n e m p e obligationem h a n c u t r u m q u e in solidum gravare.
Ex parte autem et in favorem Episcopi h a e c a n i m a d v e r t e b a n t u r .
Agitur in t h e m a t e de consuetudine immemorabili, ab Episcopo invocata
et ab Archipresbytero ultro admissa, vi cuius alteri ius est h a b e r e
vitulum ab altero, occasione visitationis in civitate Notabile. H u i u s consuetudinis, cum nec origo nec causa cognoscantur, n o n t e n e t u r E p i scopus titulum suae possessionis docere, cum ipsa immemorabilis possessio per se titulum constituat, et quidem meliorem de toto mundo,
p r o u t Interpretes passim docent. Unde q u a m d i u Archipresbyter, argur
mentis, n o n quidem hypotheticis, sed certis, non probet illam possessionem inniti titulo illegitimo, vel vitioso, vel cessato, ab obligatione
p r a e s t a n d i vitulum n o n debet absolvi.
Non est d u b i u m , quin p r i m a fronte illa consuetudo videatur odium
iuris h a b e r e , et h i n c canonico titulo destitui, cum vitulus percipiatur
occasione visitationis, et Concilium districte inhibeat, q u o m i n u s m u n e r a
offerantur et a visitatoribus percipiantur. At in primis considerari potest,
q u o d consuetudo, q u a e h o m i n u m excedit memoriam, eo vim s u a m exserit,
ut supponere faciat privilegium apostolicum; u n d e ad rem docent auctores
cum F a g n a n o : « regula est, consuetudine p l u s q u a m centenaria acquiri
« posse quidquid potest per privilegium obtineri » (c. Cum contingat,
de foro c o m p e t , 8). Exinde explicatur doctrina illorum a u c t o r u m , qui
t e n e n t Concilium in cap. 3, sess. 24, consuetudines immemorabiles, iam
existentes abolevisse, n o n vero eas, quae, q u a m v i s difficulter, successive
enasci possent; cum, s t a n t e prohibitione, nonnisi per privilegium aliae
initium h a b e r e potuissent. In casu a u t e m n o n d e m o n s t r a t u r consuetudinem h u i u s praestationis Concilii Tridentini a e t a t e m antecessisse; sed
immo certa d o c u m e n t a q u a e de illa t e s t a n t u r x v n i saeculum n o n excedunt.
i n s u p e r , prohibitione Episcopis facta q u i d q u a m accipiendi pro visitatione vel eius praetextu, salvis expensis, n o n videtur inhibitum eisdem
fuisse aliquid, ea occasione, accipiendi, quod ex titulo, visitationem n o n
attingente, sit aliunde debitum. P r o h i b e n t u r utique Episcopi exigere
occasione visitationis, cathedraticum, p r o u t n o n semel declaravit H. S. C,
sed idem extendi nequit ad exactionem aliorum t r i b u t o r u m , sive generali, sive particulari titulo s p e c t a n t i u m : immo exceptio firmat regulam
in contrarium. Quod si difficile sit aliquem t i t u l u m iuris praestationi
vituli assignare, ex iis qui recensentur in fontibus iuris et in c o m m u n i
Acta Apostolicae Sedis - Commentar tum Officiale
doctrina, inde n o n sequitur, quod praestatio necessario retineri d e b e a t
t a m q u a m procuratio, victualium loco, vel t a m q u a m m u n u s seu obsequium a conciliari decreto prohibitum. Etenim, praeter titulos generales,
q u i b u s Episcopi, pro r e r u m necessitate, aliquid a suis subditis iii genere
exigere valent, plures alii, particulares et individui, adesse possunt, a
iure n o n im probati, q u o r u m intuitu particularis Ecclesia vel p e r s o n a
aliquid' Episcopo tribuat, quod t a m e n aliae ecclesiae vel p e r s o n a e p r a e stare n o n t e n e n t u r . Et exemplum nobis p r a e b e t u r ipsa allegatione Archipresbyteri, q u a docemur, Archipresbyterum ex consuetudine i m m e m o riali solere Episcopo offerre r a m u m floribus o r n a t u m in Dominica palm a r u m , quin h u i u s oneris vestigium reperire d a t u m sit in fontibus iuris
vel in c o m m u n i doctrina, et quin ceteri parochi dioecesis ad tale obseq u i u m Episcopo e x h i b e n d u m t e n e a n t u r .
Nec magis solida videtur ratio ab Archipresbytero adducta ad retin e n d u m , agi in casu de procuratione ob visitationem paroeciae suburbanae, ex "eo d e s u m p t a , quod eadem procuratio n o n sit debita ex p a r t e
ecclesiae Cathedralis, non sitae in loco quo Episcopus s u a m retinet
sedem. Siquidem, imprimis, eadem ratio retorqueri facile potest ad ostend e n d u m praestationem vituli ex alia causa o r t u m habuisse, q u a m ex
p r o c u r a t i o n e ; n a m etiam tunc Episcopo p r o h i b e t u r procurationem exigere a paroecia s u b u r b a n a , q u a n d o h a e c ab illius civitate n o n distat
saltem tertio milliario, et in casu minime t a n t a est distantia paroeciae
S. Pauli loci R a b a t o a civitate episcopali vulgo Notabile. Hinc, secundo,
etsi luberet insistere in n a t u r a procurationis, n o n videtur adesse ratio,
cur ad visitationem paroeciae s u b u r b a n a e , et n o n etiam Cathedralis, sit
illa restringenda. Si enim a procuratione d a n d a exemptae m a n e n t n o n
solum Ecclesiae et clerus civitatis episcopalis, sed et ecclesia clerusque
suburbii, ab illa tertio milliario n o n distantes, et in casu de facto
praestiti vituli ambigi nequit, concludendum est, si velimus in ratione
procurationis insistere, non satis probari u t r u m pro ecclesia in casu illa
praestatio sit debita, et in specie n o n satis probari eam non fuisse, nec
esse debitam pro visitatione ecclesiae ipsius cathedralis; u n d e s e q u i t u r
a r c h i p r e s b y t e r u m ex d e m o n s t r a t i s ab onere praestationis n o n satis relev a n . Melius t a m e n concluditur praestationem illam ex alia causa seu
titulo particulari, quod n o n sit procuratio, esse derivandam.
Ceterum a n i m a d v e r t e n d u m est constare ex Actis Capitularibus,
vol. IX, fol. 143, die 26 ianuarii 1768 decretum fuisse peculiarem summ a m solvendam esse Archipresbytero, ex reditibus Capituli, praecise in
compensationem oneris quod ad eo ferendum est in praestatione vituli:
q u a m s u m m a m , sicut antecessores hodierni Archipresbyteri exinde perce-
S. Congregatio Concilii
m
p e r u n t , ita ipse, n e m i n e refragante, hodie percipere potest: u n d e liquet
n o n m o d o ullum ius, sed nec interesse - uti a i u n t - ullum, archipresbyteri ex controversa praestatione laedi ; si vero ea s u m m a , p r a e s e n t i b u s
in r e r u m adiunctis, oneri i n a d a e q u a t a apparet, nec r e n u e t E p i s c o p u s ,
post definitam quaestionem iuris, circa m e r a m h a n c facti circumstantiam de bono et aequo transigere.
T a n d e m , in hypothesi q u o d Archipresbyter ex facta paroeciarum
dismembratione n o n amplius teneretur ad vitulum Episcopo offerendum,
s u b d i t u r ab eodem s u b o r d i n a t e nec teneri p a r o c h u m S. Pauli loci
R a b a t o , quia nova paroecia iure c o m m u n i regenda est. At in facto animadvertere praestat, q u o d haec paroecia h a u d n a t a est ex dismembratione territorii parochiae Cathedralis, ita ut nova dici possit, c o m m u n i
iure regenda, sed est paroecia praeexistens, q u a e fuit successive u n i t a
Archipresbyteratui ecclesiae cathedralis et ei, parochialitatis statu firmo
m a n e n t e , sub unico rectore, per d u o circiter saecula subiecta mansit.
Cum igitur hodie illa unio dissoluta fuerit, u t r u m q u e beneficium s u a m
p r i m a e v a m a u t o n o m i a m , ut aiunt, est a d e p t u m : u n d e , salva novitate
exclusivi et individui rectoris, in ceteris paroecia r e g u n d a est i u r i b u s
et consuetudinibus, q u i b u s per saecula est usa.
- Propositis itaque in plenario conventu E m o r u m ac
R e v m o r u m P a t r u m S. Congregationis Concilii, habito die 21 aprilis 1917,
dubiis s u p r a relatis ab Ordinario Melevitano reverenter subiectis, responsum prodiit:
RESOLUTIO.
« Ad I et II. Ex h a c t e n u s deductis n o n satis constare de exonerare tione Archipresbyteri parochi Cathedralis ab obligatione praestandi
« vitulum Episcopo, occasione sacrae visitationis, in casu ».
Facta autem
Div. Provid. P P .
in Audientia die
Emorum Patrum
de praemissis relatione Ssmo Dno Nostro Benedicto
XV per infrascriptum S. Congregationis Secretarium,
23 eiusdem mensis et anni, Sanctitas S u a resolutionem
a p p r o b a r e et confirmare dignata est.
L
MORI,
Secretarius,
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
SACRA CONGREGATIO RITUUM
I
BURDIGALEN, SEU VICTORIEN.
DECRETUM
DEI
INTRODUCTIONIS
GUILELMI
IOSEPHI
CAUSAE
BEATIFICATIONIS ET CANONIZATIONIS
CHAMINADE,
SACERDOTIS
FUNDATORIS
SERVI
SOCIETATIS
MARIAE.
Saeculo decimo octavo exeunte, post acerrimam illam calamitatem
quae Gallias o m n e s p e r t u r b a v e r i t , divina Providentia, h o m i n e s et nationes mirabili dispositione regens et g u b e r n a n s , p l u r i m o s suscitavit in
Ecclesia viros et sacerdotes scientia, virtute et religione praeditos ad
tot t a n t a s q u e illatas r u i n a s r e p a r a n d a s et ad christianam fidem et honestatem cum publica tranquillitate ac pace i n s t a u r a n d a m . Ex his Dei
servus fidelissimus a p p a r u i t Guilelmus I o s e p h u s Chaminade, sacerdos
et fundator Societatis Mariae, qui Aquitaniae regiones, maxime Burdigalensem aliasque finítimas dioeceses, p e r l u s t r a n s , opere et sermone,
uti s t r e m m s missionarius, adlaboravit. Petrocorii, die 8 aprilis an. 1761,
a piis honestisque p a r e n t i b u s tertius decimus filius ortus est, e a d e m q u e
die baptizatus Guilelmi n o m e n accepit. Domi christiana institutione
imbutus, u n a cum genitrice ad templum et ad sacra accedens, devotus
orabat. Decennis sacro chrismate confirmatus alterum sibi n o m e n assumpsit Iosephum, ob peculiarem devotionem et fiduciam erga Deiparam
Virginem eiusque purissimum S p o n s u m . In u r b e natali p r i m a litterarum
elementa didicit, deinceps in vicino oppido Mussidano, ubi duo eius
fratres, ex quibus u n u s sacerdos, Collegio praefecti erant, h u m a n i o r i b u s
litteris alacriter incubuit. Interim studio et pietati deditus, sacram
synaxim multo cum animi sui gaudio et a d s t a n t i u m aedificatione primum
recepit. Sodalitio sancti Caroli, quod ex Collegii magistris constabat,
ipse quoque, licet ex alumnis, ob praecipua merita adscriptus virtute
adeo praestitit ut facile ab eius conscientiae moderatoribus ad religionis
vota, etsi privata, a d m i s s u s fuerit. Q u u m gravi vulnere in pede afflictus
esset et, per b i m e n s e m c u r a t u s , n u l l u m salutaris artis r e m e d i u m sibi
prodesse vidisset, patrocinio Deiparae Virginis confisus, ad celebres eius
S. Congregatio Rituum.
247
aedes s Verdelais in loco sitas p e r e g r i n a n promisit. Mox pedis integritate
mirifice restituta, s a n u s et pedester iter satis longum aggressus est et
promissam peregrinationem feliciter absolvit. Burdigalae philosophiae
curriculo expleto, incoepta ibidem theologica studia in Parisiensi Seminario S. Sulpitii cum peculiari diligentiae et profectus laude complevit,
a t q u e rite adeptus l a u r e a m theologalem ad s a c r u m sacerdotii ordinem
ascendit, a n n o aetatis suae vigesimo q u a r t o . T u n c Mussidanum ad frat r e s suos g e r m a n o s I o a n n e m Baptistam et Ludovicum sacerdotes et
ipse sacerdos reversus, collegium h a u d amplius, ut antea, p r o s p e r u m ,
fratrum curis suas adiiciens al acriores, etiam praeceptoris et ratiocinatoris officia gerens, ad pristinum florentem s t a t u m restitui curavit. Insim u l sacerdotale ministerium salutariter obivit t u m in nosocomio infirm o r u m t u m in sacris aedibus, praesertim in ecclesia Deiparae Virginis
Nôtre Dame du Roc n u n c u p a t a e , cuius cultum impenso studio fovit et
auxit. E x o r t o a u t e m an. 1789 in Gallia Ecclesiae et reipublicae tempestate, r e r u m q u e h u m a n a r u m ac divinarum subversione, Iosephus ejusque fratres propositum clericis i u r a m e n t u m , a constitutione civili cleri
appellatum, ne iniustis impiisque legibus t u e n d i s et servandis fidem
darent, virili ac christiana fortitudine et constantia r e n u e r u n t . Inde Dei
famulus, Mussidanensi Collegio relicto, Burdigalam, an. 1791 in finem
vergente, se contulit, ubi clam vivere coactus fuit. Attamen p r u d e n t i a
simul et zelo pollens, domos et latibula, Deiparae auxilio a quovis vitae
periculo incolumis, perlustrans, sanis et aegrotis sacra ministrabat, clericos transfugas in Ecclesiae gremium reducere satagebat, a t q u e in
sacello ubi pro Christifidelibus o r a t o r i u m constituerat, eosdem poenii entes clericos excipiebat ad eorum perseverantiam in fide et religione
t u t a n d a m . Accidit autem, ut durissima lex omnes sacerdotes, qui vellent obedire potius Deo q u a m hominibus, e patria exulare iuberet.
Q u a r e I o s e p h u s an. 1797 in Iberiam transiit et Caesaraugustana, t a m q u a m locum refugii, concessit; ubi per triennium labore m a n u u m , sacris
imaginibus creta fingendis, victitans, reliquum t e m p u s studiis r e r u m
m o n a s t i c a r u m ac pietatis, et caritatis operibus in suam proximique utilitatem impendebat. F r e q u e n t e r et devote orabat in templo Beatissimae
Mariae Virgini de Columna sacro, et a n t e celeberrimum eius altare se
p r i m u m accepisse l u m e n et inspirationem condendi Societatem Mariae
ipse Iosephus postea patefecit. Vix deinde licuit, Burdigalam ad suos
rediit, variasque pias sodalitates pro pueris et puellis, pro m a t r o n i s et
p a t r i b u s familias, pro opificibus et litteratis, veluti sectiones u n i u s Congregationis ab i m m a c u l a t a Conceptione, solerti studio et industria rexit
et amplificavit, constituto insuper h o r u m o p e r u m et m a r i a n a e congre-
\248
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
gationis centro in Sacello S. Mariae Magdalenae. Quos et quot b o n o s
et u b e r e s ediderit fructus h u i u s m o d i Congregatio e u m suis sodalitiis
n o n solum in civitate et archidioecesi Burdigalehsi, sed etiam in aliis
dioecesibus, praesertim in finitima dioecesi Bazensi, postea eidem archidioecesi adiuncta, cuius administrationem per aliquod temporis s p a t i u m
legitime tenuit Dei famulus, testes probati et acta processualia clare
d e m o n s t r a n t . Alterum q u o q u e opus, a Misericordia n u n c u p a t u m , pia
foemina de Laniourous, ipso semper Iosepho s u a d e n t e et moderante,.
Burdigalae instituit in quo perditae ac dissolutae mulierculae asylum
h a b e b a n t necessariis opportunisque subsidiis c o m m u n i t u m , ut, a mundanis conversationibus et voluptatibus r e m o t a e et ad b o n a m frugem
conversae, h o n e s t a m c h r i s t i a n a m q u e vitam ducerent. T a n d e m q u o d in
templo Caesaraugustano, ante altare Deiparae Virginis, s u p e r n o lumine
illustratos, exeogitaverat P. Chaminade, et, adscitis sibi in socios d u o decim iuvenibus ad regulam vitae c o m m u n i s et religiosae o b s e r v a n d a m
et ad opera misericordiae in proximos peragenda, Burdigalae inceperat,
h o c per duplicem .societatem, opitulante Deo, rite ac feliciter perfecit.
Anno enim 1817 Dei famulus, cum pusillo grege lectissimorum i u v e n u m ,
ad altare et s u b patrocinio Deiparae Virginis se suosque a l u m n o s d i v i n a
servitio sponte offert ac devovet, a t q u e Societatem Mariae condit, progressu temporis u s q u e in praesens magis auctam et p r o p a g a t a m a t q u e in
tres classe distinctam, n e m p e sacerdotum, laicorum litteris pollentium et
opificum. Sodales primi die 5 septembris an. 1818, a d p r o b a n t e Episcopo,,
tria religionis vota n u n c u p a r u n t , addito duplici voto tum stabilitatis, t u m
docendi p o p u l u m ad efformandos et multiplicandos veros Dei et Ecclesiae
filios probosque patriae cives. Alteram q u o q u e religiosam familiam fundavit I o s e p h u s a Filiabus Mariae appellatam, cuius primae sodales virgines, praeeunte d o m i n a de TrenquelMon, in ipsius institutoris m a n i b u s
religiosa vota emiserunt. Deinde duo tertii Ordines Filiarum Mariae
accesserunt, eodem Iosepho auctore, u n u s saecularis et alter regularis,,
qui postremus, etsi n o n claustralis, t a m e n regulas claustralium fideliter
observans, potissimum in agris opera et officia s u a explicabat. Hisceo m n i b u s sodalitiis constitutis, Dei famulus, meritis dives, iam ad octogesimum aetatis a n n u m pervenerat, cum gravissima in ipsum surrexit
tentatio excitat^, qua, Deo permittente, multiplex eius virtus per regiam
crucis viam in asperis et adversis solidior et clarior eluxit. Denique Dei
famulus, aetate devexa, laboribus et a n g o r i b u s fractus ac debilitatus,,
die 6 ianuarii a n n o 1850, dum sacris libris legendis intendit, repente
apoplético ictu percutitur, qui, licet eius corpus affligit et loquelam
adimit, t a m e n mentis intelligentiam animique vires minime offendit.
S. Congregatio Eituum
A parocho ecclesiae Burdigalensis S. Aloisii sacra synaxi refectus a t q u e
e x t r e m a unctione r o b o r a t u s , die 22 eiusdem mensis ianuarii, d u m c r u cifixi imaginem osculatus, eam ad pectus admovet, a d s t a n t i b u s alumnis
p a t e r n e benedicens, spiritum Deo reddit. Exequiis sacro et solemni ritu
persolutis cum cleri et populi concursu, Iosephi exuviae in coemeterium
Chartusianorum delatae ibique t u m u l a t a e in pace quiescunt, insculpta
s u p r a sepulcrum eius effigie a t q u e inscripto memoriae et honoris titulo.
Interim fama sanctitatis servi Dei in vita et post obitum magis in d i e s
inclarescens aditum aperuit Inquisitionibus Informativis super ea conficiendis in ecclesiasticis curiis Burdigalensi et Victoriensi. Quibus expletiset R o m a m ad sacram R i t u u m Congregationem transmissis, q u u m , eiusdem servi Dei scriptis diligenter revisis, nihil obstet q u o m i n u s ad u l t e r i o r a
procedi possit a t q u e o m n i a in p r o m p t u sint super quaestione de Causa
introducenda, instante R m o P. Augusto Subiger, Societatis Mariae p r o curatore generali et causae postulatore, nomine etiam universae Marianis t a r u m sodalitatis, attentisque litteris postulatoriis q u o r u m d a m E m o r u m
S. R. E. Cardinalium, plurium R m o r u m Sacrorum Antistitum, n e c n o n
capitulorum, sacerdotum, religiosorum a l i o r u m q u e virorum ecclesiastica.
vel civili dignitate praestantium, infrascriptus Cardinalis Antonius Vico,
Episcopus P o r t u e n . et S. Rufinae, eiusdem causae P o n e n s seu Relator,,
in Ordinario Sacrorum r i t u u m Congregationis coetu subsignata die ad
vaticanas aedes coadunato, s e q u e n s d u b i u m discutiendum p r o p o s u i t :
An signanda sit Commissio Introductionis Causae, in casu et ad effectum
de quo agitur? Et Emi ac Rmi P a t r e s sacris tuendis ritibus praepositi,,
post relationem ipsius Cardinalis Ponentis, audito etiam voce et scripto
R. P. D. Angelo Mariani Fidei P r o m o t o r e , o m n i b u s sedulo perpensis,
rescribendum censuerunt : Signandam esse Commissionem Introductionis
Causae, si Sanctissimo placuerit. Die 7 maii 1918.
F a c t a p o s t m o d u m de his S S m o Dno nostro Benedicto P P . XV per
ipsum infrascriptum Cardinalem Sacrae R i t u u m Congregationi P r o - P r a e fectum relatione, Sanctitas Sua, rescriptum eiusdem sacrae Congregationis r a t u m habens, propria m a n u signare dignata est Commissionem
Introductionis Causae Servi Dei Guilelmi Iosephi Chaminade, sacerdotis fundatoris Societatis Mariae, die 8 eisdem mense et anno.
£g A.
CARD. VICO,
S.
B.
E p . P o r t u e n . et S. Rufinae,
C.
Pro-Praefectus.
L. © S .
Alexander
Verde,
Secretarius.
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
^250
II
ARMACANA
DECRETUM BEATIFICATIONIS SEU DECLARATIONIS MARTYRII
VEN.
SERVI DEI
0LIVER1I PLUNKET, PRIMATIS HIBERNIAE ET EPISCOPI ARMACANI.
SUPER DUBIO
An stante
approbatione
martyrii
et
causae
martyrii,
nec
non
tione a signis seu miraculis, tuto procedi possit ad solemnem
Ven.
Servi
Dei
dispensapraefati
Beatificationem.
Iure merito laetatur perillustris H i b e r n o r u m gens auspicatissimam '
appropinquare diem, q u a sibi liceat, Apostolicae Sedis n o m i n e et auctoritate, venerabili F a m u l o Dei Oliverio P l u n k e t publici et ecclesiastici
cultus exhibere significationes.
Equidem c a u s a r u m Beatificationis et Canonizationis inspecta perp e n s a q u e n a t u r a , illud exinde compertum statim efficitur atque explor a t u m , quod scilicet m a g n a m eximiamque id g e n u s Causae coniunctam
h a b e a n t p o p u l o r u m utilitatem, q u e m a d m o d u m , quoties occasio t e m p u s q u e
tulit, sive in Canonizationum praesertim Bullis, sive in apostolicis litteris
in forma Brevis p a l a m constanterque professi s u n t R o m a n i Pontifices.
Inde profecto fit, ut n e q u e dignius n e q u e fructuosius concelebrandis
proxime venturis solemnibus p a r a r e se possent universi per Hiberniam
Christifideles, q u a m suimet in memoriam revocando sibique a n t e oculos
p o n e n d o exhortationes atque monita, q u a e sexto decimo ac septimo
decimo saeculo strenue invicteque decertantibus ipsis pro catholica fide
incolumi t u t a n d a , eaque, t h e s a u r o p l u s q u a m o m n i u m praetiosissimo,
sancte inviolateque custodienda, ad eos identidem mittere u s q u e sollicita fuit Sancta Sedes, q u i b u s q u e ad p u g n a m eos et ad victoriam alere
perapte sic gravissimeque s t u d u i t : Vos elegit Dominus, ut novissimis et
calamitosissimis hisce temporibus exemplum orientis iam ab initio Ecclesiae renovaretis: insistite bonis operibus; vacate orationibus; nihil facientes, quod catholicae religioni et integritati illius fidei, quam maiores
vestri ab hac Sancta Sede acceperunt, adversetur : si vos Dominus in vinculis, in plagis, in carceribus, in necessitatibus socios sibi adoptavit tribulationum, profecto faciet consocios gaudiorum : cogitate quales habuistis virtutum magistros; considerate fidei athletas, qui vos praecesserunt:
magnum illud expendite vestrae nationis elogium,
ut
Insula Sanctorum
S.
Congregatio
Bituum
251
communiter appellaretur, et merito, unde tot examina
fluebant
Sanctarum ad alias nationes instituendas : ne proinde degeneres horum vos
probetis: haudpereatis de via iusta, sed quorum terram colitis, apprehendite disciplinam, et quorum virtutes praedicatis, opera sectemini, ne
vano honore illos Patres habuisse gloriemini, quos piget imitari ( P a u l u s
P a p a V, a n n o . III, Clero, Nobilitati et Populo fideli regni Hiberniae ;
U r b a n u s P a p a VIII, a n n o xx, u n i v e r s i s Fidelibus per regnum Hiberniae
constitutis).
Q u a m v i s autem venerabilis Dei Servus Oliverius Plunket felicia
s o r t i t u s in Hibernia natalitia fuerit, n o n sine t a m e n b o n o q u o d a m iure
R o m a n u s civis est ille c o n s a l u t a n d u s ; quippe qui in Urbe m a g n a m
aetatis s u a e transegit partem, R o m a n i s , sive civibus, sive advenis, industriae, doctrinae, prudentiae, o m n i u m denique christianarum et sacerdotalium virtutum egregia p r a e b e n s exempla. Qua igitur, ob hodierni
eventus faustitatem, sancta laetitia catholica exultât Hibernia, eadem
fere alma quoque Urbs R o m a sancta laetitia gestit, H i b e r n o r u m praecipue Ludovisianum E p h e b e u m , quo altus institutusque venerabilis Dei
F a m u l u s fuit, nec n o n U r b a n u m de P r o p a g a n d a Fide Collegium, ubi
m a g n a cum laude eximioque cum a u d i t o r u m fructu duodecim per a n n o s
sacras edocuit disciplinas.
Quae s a n e omnia h a n c Beatificationis seu Declarationis martyrii
c a u s a m magnopere commendant, eiusdemque dignitatem a t q u e praes t a n t i a m magis magisque in p r o p a t u l o p o n u n t ; idque in p o s t r e m a etiam
iudiciali enotuit actione, q u a iuridicae causae ipsius cognitionis impositus est finis. In generalibus n a m q u e sacri h u i u s Ordinis comitiis, quae,
die decima sexta superioris mensis aprilis, coram Sanctissimo Domino
nostro Benedicto P a p a XV celebrata sunt, per Reverendissimum Cardinalem Vincentium Vannutelli, causae Relatorem, hoc propositum est
D u b i u m : An stante approbatione martyrii et causae martyrii, nec non
dispensatione a signis, seu miraculis, tuto procedi possit ad solemnem
venerabilis Servi Dei Oliverii Plunket Beatificationem? Etsi vero omnes,
qui aderant, tum Reverendissimi Cardinales t u m P a t r e s Consultores
tuto procedi posse u n a n i m i r e s p o n d e r e t suffragatione, nihilominus Sanctissimus Dominus noster, q u u m s u m m i momenti res in deliberatione
versaretur, m e n t e m S u a m aperire distulit, ut diuturnis interea precibus
ad divinam opem efflagitandam suppeteret spatium.
H o d i e r n a a u t e m die Dominica infra octavam Ascensionis, religiosissime litato eucharistico sacrificio, ad Vaticanas Aedes Reverendissimos Cardinales arcessivit A n t o n i u m Vico, Episcopum P o r t u e n s e m et
S. Rufinae, sacrae rituum Congregationi P r o - P r a e f e c t u m , et Vincentium
%
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
Vannutelli, Episcopum Ostiensem et P r a e n e s t i n u m , Sacri Collegii Decan u m causaeque Relatorem, u n a cum R. P. Angelo Mariani Fidei P r o
motore, m e q u e insimul infrascripto Secretario, a t q u e iis a d s t a n t i b u s ,
solemniter edixit: Tuto procedi possit ad solemnem venerabilis Servi Dei
Oliverii
Plunket Beatificationem.
%
r
H o c Decretum in vulgus
inseri litterasque apostolicas
nibus, ubi p r i m u m licuerit,
iussit q u a r t o idus maii a n n o
edi, in acta sacrae r i t u u m Congregationis
in forma Brevis de Beatificationis solemin Basilica Vaticana celebrandis expediri
MCMXVIII.
£g ANTONIUS CARD. VICO, Ep. P o r t u e n . et S. Rufinae,
S. R.
G. Pro-Praefectus.
L.©S.
Alexander Verde,
Secretarius.
III
PINNEN»
DECRETUM CANONIZATIONIS BEATI GABRIELIS A VIRGINE PERDOLENTE, CLERICI
PROFESSI E CONGREGATIONE CLERICORUM REGULARIUM EXCALCEATORUM
A SS.MA CRUCE ET PASSIONE D. N. I. C.
SUPER DUBIO
An et de quibus miraculis constet, post indultam eidem Beato venerationem, in casu et ad effectum, de quo agitur?
I m m e n s a s inter r u i n a s , q u a s i m p o r t a r e solent publicae r e r u m conversiones, vix aliam invenire est, q u a e cum d a m n i s c o m p a r a r i queat,,
q u a e succrescenti inferuntur iuventuti.
Rem superiorum aetatum monumenta testantur apertissimamque
faciunt; n o v a q u e si res ipsa confirmatione indigeret, satis s u p e r q u e
forent, q u a e o m n i u m in oculis quotidiana v e r s a n t u r exempla.
Istiusmodi q u u m sit praesens r e r u m et h o m i n u m cursus, dicto n o n
est opus, q u a m p e r o p p o r t u n e incidat apostolici Decreti p r o m u l g a t i o .
Quo, t a m q u a m veras a t q u e g e r m a n a s miraculi p r a e se ferentes n o t a s ,
binae a g n o s c u n t u r et a d p r o b a n t u r sanationes, q u a e , precibus et meritis
Beati Gabrielis a Virgine Perdolente, p a t r a t a e a Deo fuerunt; e a s q u e
pro Beati ipsius solemni i m p e t r a n d a Canonizatione ad cognoscendum
proponere s t r e n u e q u e defendere p r o viribus connisi s u n t sagaces expertique praenobilis acceptissimaeque Causae h u i u s actores.
S. Congregatio Biiuum
253
Sane, q u o d necessario p r o b a n d u m erat, illud reapse p r o b a t u difficile n o n esse brevi a p p a r u i t ; p l a n a imo facilique assequi d a t u m fuit
•demonstratione; quippe q u a m ex u t r i u s q u e morbi ingenio deducere
licuit, nec n o n ex modo, q u o u t r u m q u e d e p u l s u m fugatumque esse
m o r b u m acta describunt.
P r a e e u n t i b u s n a m q u e , l u m e n admoventibus ac fere digito c o m m o n •strantibus Viris in arte peritis eisdemque religionis s a c r a m e n t o adactis,
p l a n u m factum est a t q u e perspicuum, m a l u m , quo a m b o l a b o r a v e r u n t
a e g r o t i h o m i n e s I o a n n e s Baptista Cerro et Aloisius Parisi, in materiali q u a d a m , organica, seu anatomica et patologica laesione, ceu thefenico appellant sermone, fuisse situm.
Qua proinde materiali, organica, anatomica et patologica posita laes i o n e , eaque certo firmiterque constituta, n e d u m s a n a philosophia docet,
verum et vel ipse c o m m u n i s r e c t u s q u e h o m i n u m sensus confirmat o m n i n o
p l a n e q u e suadet, necesse p r o r s u s esse ad miraculum confugere, q u o
s u b i t a a t q u e perfecta, quae, p r o u t in actis descripta est, post e x o r a t u m
Beati Gabrielis a Virgine Perdolente patrocinium, p r i m a et altera secuta
fuit sanatio sufficientem et a d a e q u a t a m sui invenire queat explication e m . N a t u r a siquidem, q u e m a d m o d u m sciunt omnes et ignorare potest
n e m o , n o n agit per saltus, eique n a t u r a e praestituti a Deo Creatore fines,
<quos praetergredi ipsa nequit, consentiunt t a n t u m m o d o , ut in reparationis opere eadem n a t u r a lente, gradatim et pedetentim procedat.
F a c t u m ita est, ut q u o d s u p e r novis miraculis, novensilis Beati
intercessioni tributis, tres ante a n n o s fuerat institutum, fauste felicii e r q u e absolvi potuerit iudicium tribus de m o r e Congregationibus; antep r a e p a r a t o r i a nempe, p r a e p a r a t o r i a a t q u e generali, quae, die decima
s e x t a mensis aprilis h u i u s vertentis anni, coram Sanctissimo Domino
n o s t r o Benedicto P a p a XV coacta fuit. In q u a a Reverendissimo Cardinali Antonio Vico, causae Relatore, s e q u e n s ad discutiendum propos i t u m est D u b i u m : An et de quibus miraculis constet, post indultam
Beato Gabrieli a Virgine Perdolente venerationem, in casu et ad effectum, de quo agitur? Cuncti, qui convenerant, Reverendissimi Cardinales et P a t r e s Consultores s u a quisque ex ordine suffragia exposuere ;
q u i b u s t a m e n intento laetoque a n i m o exceptis, Sanctissimus D o m i n u s
n o s t e r sententiam Sibi a d h u c differendam duxit, fervidis interea comm u n i b u s q u e fusis Deo precibus, p r a e s i d i u m ac l u m e n a P a t r e l u m i n u m
impensius exoraturus.
Hodierna a u t e m die Dominica infra octavam Ascensionis, sacris
devotissime operatus, ad Vaticanas Aedes acciri voluit Reverendissimum
C a r d i n a l e m Antonium Vico, Episcopum P o r t u e n s e m et S. Rufinae, sacrae
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
254
r i t u u m Congregationi Pro-Praefectum c a u s a e q u e R e l a t o r e m , u n a c u m
R. P. Angelo Mariani, Fidei P r o m o t o r e , m e q u e insimul infrascripto Secre-*
tario, eisque a d s t a n t i b u s , solemniter p r o n u n t i a v i t : Constare de utroque
proposito miraculo;
de p r i m o n e m p e instantaneae perfectaeque sanationis
Ioannis Baptistae Cerro ab arthritide deformante et anchylosante columnae vertebralis (spondilite anchylosante);
d e q u e ollero instantaneae perfectaeque sanationis Aloisii Parisi ab hernia inguinali dextera inveterata.
Hoc Decretum publici iuris fieri et in acta sacrae r i t u u m Congregationis referri m a n d a v i t q u a r t o idus maii a n n o MCMXVIII.
•g ANTONIUS CARD. VICO, E p . P o r t u e n . et S. Rufinae,
S.
B.
C.
Pro-Praefectus.
h. • © S.
Alexander
Verde,
Secretarius.
IV
S E N'EN.
DUBIA
R m u s D n u s P r o s p e r Scaccia, Archiepiscopus Senensis, in r e l a t i o n e
s t a t u s suae Archidioeceseos sequentia Dubia Sacrae Congregationi Consistoriali proposuit, ad S a c r a m R i t u u m Congregationem, pro o p p o r t u n a
solutione, t r a n s m i s s a ; n i m i r u m :
I. An, uti accidit in Metropolitana Ecclesia die Sancto Parasceves
iuxta immemorabilem consuetudinem, liceat praebere Sacerdotibus et
Fidelibus d e o s c u l a n d a m reliquiam S. Crucis D. N. I, C. ?
II. An, ut ibidem fit, in solemni expositione Augustissimi Sacramenti,
iuxta vetustissimum ordinarium liturgicum, post h y m n u m Tantum ergo,
orationi Ssmi S a c r a m e n t i Deus, qui nobis adiici possint aliae collectae?
Et Sacra R i t u u m Congregatio, audito specialis Commissionis suffragio, re perpensa, r e s p o n d e n d u m censuit:
Ad I. Nihil obstare.
Ad II. Negative, iuxta Decretum n. 4194 ad X diei 23 novembris 1906.
Atque ita rescripsit ac declaravit, die 26 aprilis 1918.
£g A. CARD. VICO, E p . P o r t u e n . et S. Rufinae,
S.
R.
C.
Pro-Praefectus.
L. & S.
Alexander
Verde,
Secretarius.
S. Poenitentiaria Apostolica
ACTA
255-
TRIBUNALIUM
SACRA P O E N I T E N T I A R I A APOSTOLICA
DECRETUM
FACULTAS CELEBRANDI MISSAM AD MENTEM SUMMI PONTIFICIS DIE XXIX IUNII
HUIUS ANNI PRO SACERDOTIBUS QUI INGEPERINT « TRICENARIUM GREGORIANUM » VEL TENEANTUR OBLIGATIONE APPLICANDI MISSAM IUXTA PECULIARES FUNDATIONUM LEGES.
Q u u m S S m u s D. N. Motu Proprio Quartus iam annus, a t t e n t a circumsidentium m a i o r u m acerbitate, statuerit ut die xxix proximi mensis
iunii, natali S S . Apostolorum Petri et Pauli, o m n e s a n i m a r u m pastores,
q u i b u s officium incumbit missam pro populo celebrandi, eam cum I p s o
offerant ad divinam maiestatem propitiandam ; et idipsum ceteri ex utroque clero facere si velint g r a t i s s i m a m sibi fore enuntiaverit; supplices
preces exhibitae fuerunt pro iis sacerdotibus, qui forte, ob inceptum
tricenarium Gregorianum vel ob aliud iam susceptum o n u s , i m p e d i a n t u r
q u o m i n u s pientissimis Sanctitatis Suae votis, p r o u t optarent, obsecundent. Ne quis igitur propter eiusmodi impedimenta a t a m insigni pietatis
officio abstinere debeat invitus, dum t a n t a premit calamitas, atque adeo
singularis urget necessitas supplicandi, haec S. Poenitentiaria, de speciali
et expressa Apostolica Auctoritate, indulget ut o m n e s et singuli sacerdotes, qui obligationem celebrandi Missas q u a s vocant Gregorianas susceperint, possint ea die S a c r u m facere s e c u n d u m mentem S u m m i Pontificis, quin inceptum tricenarium exinde intermissum censeatur, d u m m o d o
postea continenter tricesimum m i s s a r u m n u m e r u m expleant. P r a e t e r e a
eadem S. Poenitentiaria de specialissimo m a n d a t o Sanctitatis S u a e ,
supradictis precibus benigne a n n u e n t i s , indulget ut q u o t q u o t t e n e n t u r
onere applicandi ipsa die missam iuxta peculiares fundationum leges,
valeant ad praedictum finem eam respective per se vel per alios i n t r a
h e b d o m a d a m celebrare. Contrariis q u i b u s c u m q u e n o n o b s t a n t i b u s .
D a t u m R o m a e , in Sacra Poenitentiaria, die 26 maii 1918.
O.
CARD.
GIORGI,
Poenit. Maior.
L. • © S.
F.
Borgongini Duca, Secretarius.
"256-
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
SACRA ROMANA R O T A
S. IACOBI DE CILE
IURIS FUNERANDI
Benedicto Pp. XV feliciter regnante, Pontificatus Dominationis Suae
anno tertio, die 15 novembris anni 1916, BR. PP. DD. Fridericus Cattani Amadori, P o n e n s , Petrus Rossetti, Raphaël Chimenti Auditores de
turno, in causa appellationis S. Iacobi de Cile - Iuris funerandi, appellante R. P. Provinciali provinciae S S m a e Trinitatis ordinis F r a t r u m Minor u m S. Francisci, repraesentato per legitimum procuratorem Adv. Rev. Liberatum Tosti, contra Rev. P a r o c h u m oppidi vulgo Guricò repraesentatum
per legitimum procuratorem adv.
Christophorum Astorri, interveniente et
disceptante in causa Promotore Iustitiae ex officio, sequentem tulerunt definitivam
sententiam.
In oppido, n o m i n e Curicò, dioecesis S. Iacobi de Cile, die 21 decemb r i s a n n o 1910, e vivis cessit mulier Celia Matus, cuius coniuncti parocho
loci, qui t u n c erat Lucianus Vargas, iusta funebria commiserunt, soluta
eleemosyna septuaginta pesos, q u a e , iuxta leges synodales dioecesis, legit i m a erat. At qui eleemosynam parocho dederant, ab eo, p r i u s q u a m funeb r i a persoluta essent, illam repetierunt et funebria commiserunt F r a tribus Minoribus S. Francisci, qui ibi c o n v e n t u m h a b e n t , cuius superior
e s t P. Franciscus Naranjo, qui, contra synodalem legem, t a n t u m m o d o
q u a d r a g i n t a q u i n q u e pesos accepit, ut funus in s u a ecclesia celebraret.
Q u o peracto, vigintiquinque pesos parocho Vergas misit, pro iuribus parochialibus. At hic oblatos vigintiquinque pesos recipere noluit, totam
p e c u n i a m a P. Naranjo exigens, q u a m ille acceperat, expensis t a n t u m
detractis, quia iura parochialia laeserat. E contra, P a t e r Naranjo, suo
iure se u s u m esse sustinuit, u n d e p a r o c h u s ad Provisorem ecclesiasticum dioecesis recurrit, p e t e n s ut eius iura t u e r e t u r , eo magis q u o d
n o n semel ea P a t e r Naranjo alias u s u r p a v e r a t . Dioecesis Provisor t u n c
petitionem parochi notifica vit P a t r i Naranjo, qui p r o c u r a t o r e m et defens o r e m s u u m constituit P a t r e m Antonium P a v e z ; at, paulo post, c a u s a m
a d d u c e n s se consensu sui superioris carere nec forsitan illum esse cons e c ü t ü r u m , a negotii gerendi m u n e r e p r o c u r a t o r e m revocavit et in iudicio
257
S. Romana Bota
stare renuit. Provisor vero ecclesiasticus, P a t r i s Naranjo p r a e t e x t i b u s n i h i l
obstantibus, petitionem parochi excepit et, re bene p e r p e n s a auditoque
procuratore fiscali, die 16 mensis ianuarii a n n o 1912, sententiam edidit,
q u a P a t r e m Naranjo i u r a parochialia violasse decrevit et ad restitutionem
eleemosynae acceptae pro funere Geliae Matus, deductis t a m e n expensis, condemnavit. Haec sententia reo eiusque superiori notificata est,
sed iste ut legitimam recognoscere noluit ob iudicis incompetentiam, et
insuper intrinsece iniustam esse dixit; ideo ad Nostrum Tribunal appellationem interposuit. Lis ergo Nobis resolvenda proponitur sub duplici
dubio concordato inter p r o c u r a t o r e m Provincialis F r a t r u m Minorum, qui
P a t r i s Naranjo partes suscipit et p r o c u r a t o r e m rectoris ecclesiae parochialis oppidi Curicò, qui Luciano Vargas, hodie defuncto, in beneficio
successit, eiusque iura t u e n d a assumit, scilicet: I. An constet de nullitate sententiae in casu. H. An parocho Luciano Vargas competant emolumenta funeralia in casu.
Quod est in facto. - P a t e r Franciscus Naranjo, ad p r o b a n d u m q u o d
iura parochialia n o n laeserat, tria documenta in actis profert: primo
probare satagit, Geliam Matus, dum in vivis erat, disposuisse, ut sua
funera in ecclesia Sancti Francisci celebrari deberent. En d o c u m e n t u m :
« I sottoscritti, residenti in C u n e o e parenti stretti della signora Celia
« M a t u s , m o r t a nel 1910, certificano che loro consta che la detta signora
« espresse che era sua volontà che i suoi funerali si facessero nella
« Chiesa di S. Francesco di questa città. - Curicò, 4 settembre 1913. « Subscripti: Dolores Gonzalez. - Giacinto Briónes. - F i r m a r o n o dinanzi
<f a me (segue la firma del notaio m u n i t a di sigillo) ».
At quoniam, ut q u i s q u e videt, exhibitum d o c u m e n t u m nihil omnino
probat, q u i a notarius fidem facit de subscriptione d u o r u m testium, n o n
de veracitate eorum q u a e a s s e r u e r u n t et quia q u i n a m hi sint ignoratur
et eorum testimonium i u r a m e n t o confirmatum n o n est, actoris procur a t o r ut suppleretur circa hoc caput, instructionem a Nobis quaesivit.
Q u a r e Nos rogatorias litteras archiepiscopo S. Iacobi misimus, ut exhibitus ab actore testes interrogaret modo a iure praescripto : 1) U t r u m
sciant Celiam Matus elegisse sepulturam a p u d F r a t r e s Tertii Ordinis
S. Francisci, vel P a t r i Naranjo s u a funebria persolvenda commisisse.
2) Quomodo, quo t e m p o r e et cuinam Celia Matus s u a m aperuisset voluntatem. 3) Quomodo sciant ea q u a e coram iudice testantur.
His quaestionibus testis Dolores Gonzalez r e s p o n d e t : «
che la
« defunta Celia Matus le d o m a n d ò , poche ore p r i m a di morire, che la
« accompagnasse nei suoi funerali alla Chiesa di S. Francesco di Curicò.
ACTA, vol. X, n. 6. — 1-6-918.
17
258
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
«
«
«
«
«
«
Dichiara inoltre che la defunta Celia Matus volle che il suo sposo e
la s u a m a d r e (secondo q u a n t o la dichiarante ha inteso raccontare
da questa) le facessero le onoranze e le Messe di presente cadavere
nella Chiesa di S. Francesco di Curicò. La defunta Celia Matus d o m a n d ò
alla signora Dolores Gonzalez che la accompagnasse nei suoi funerali,
essendo presente la m a d r e della stessa defunta ».
«
«
«
«
«
Alius testis Hyacinthus Q. Briónes Gonzalez d e p o n i t : « . . . c h e la
defunta Celia Matus, alla s u a presenza e alla presenza a n c o r a di d u e
fratelli, volle da sua m a d r e che le si facessero i funerali nella Chiesa
di S, Francesco di Curicò. Che egli con i suoi fratelli assistessero ai
detti funerali. Che q u a n t o è stato detto nelle due precedenti dichiarazioni accadde, tre giorni prima della morte della d e f u n t a » .
Alio d o c u m e n t o P a t e r Franciscus Naranjo probare conatur, Celiam
Matus ius funerum in ecclesia conventus habuisse, eo quod ad Tertium
Ordinem S. Francisci pertineret: « L'infrascritto, Rettore del Terz'Ordine
« del N. P. S. Francesco, istituito in Curicò, a t t e s t a che nella lettera M del
« libro, circa la p r e s a di abito e professione del suddetto Terz'Ordine,
« si rinviene q u a n t o segue: " M a t u s Celia prese l'abito il 2 dee. 1910.
« Le si accordò la professione in articulo mortis. Morì il 21 del mede« simo mese. Si celebrarono i suoi funerali con l'assistenza di molte
« sorelle,,. In fede, s u b s c r i p t u s : Fr. F r a n c e s c o Naranjo, rettore. Curicò,
« 11 agosto 1913 ».
Demum P a t e r Naranjo studet d e m o n s t r a r e , se noluisse iura parochialia violare; etenim post p e r a c t u m funus, parocho Vargas vigintiquinque pesos, qui ad ipsum pertinebant cum his litteris misit: « Città,
« 29 décembre 1910. - Sig. Luciano Vargas. Città. - Le accludo la s o m m a
« di venticinque pesos, diritti parrocchiali della defunta sorella Ter« ziaria di questo convento, s i g n o r a Celia Matus, i di cui funerali furono
« celebrati questa m a t t i n a nella n o s t r a Cappella. Dio la protegga. Sub« scriptus - F r . P. Francesco Naranjo, rettore del Terz'Ordine. Curicò,
« 11 agosto 1913».
Insuper epistolam scripsit ad p a r o c h u m Vargas, in qua, inter alia,
haec h a b e n t u r : « Sig. Parroco, - È necessario ch'ella sappia che i Ter« ziarî di S. Francesco sono esenti dal suo tramite, dai suoi permessi e
« c h e in generale n e s s u n parrocchiano ha bisogno del suo permesso p e r
« avere le esequie in u n a Chiesa di Regolari. T u t t o questo è dichiarato« in ripetute occasioni dalla S. Congregazione. Quanto viene detto dalla
« S. Congr. del Concilio nel 1900 circa i primi funerali, n o n è la prima
« méssa esequiale: l'unico obbligo che noi a b b i a m o con lei, in tali casi,
« è di far sì che vengano pagati i diritti parrocchiali, che solamente s o n o
S. Romana Bota
25Ö
« 25 pesos
In riguardo ai Terziari, signor Parroco, le trascrivo u n a
« risoluzione della S. Congregazione: " An et quomodo confraternitas
« S. Francisci Confratres defunctos associare, divinum officium recitare,
« et cadaver ad coemeterium afferre debeat, a b s q u e clero et q u o n a m
« parochi interventu in casu
t t e s p . die 18, 1887
censuit affirmata Uve in omnibus,, ..... Il suo ricorso n o n ha ragione di essere, poiché
« ella n o n mi doveva citare innanzi alla Curia; la s u a citazione è com« pletamente nulla. Ella ha dimenticato che io sono Regolare, e che i
« Regolari sono esenti e che per conseguenza la Curia n o n è giudice
« competente », ecc.
Ex alia parte p a r o c h u s Vargas in libello introductionis h u i u s causae,
ad Provisorem ecclesiasticum misso, pro se citat synodum dioecesanam
S. Iacobi, q u a e in § 543 haec praescribit: «
perchè un sacerdote,
« all'infuori del parroco proprio, possa fare funzioni esequiali e d a r
« sepoltura religiosa, si richiedono le seguenti condizioni: 1) Che si noti« fichi al detto parroco la disposizione od altra causa, in forza della
« quale n o n a p p a r t e n g a a lui la sepoltura ecclesiastica del defunto.
« 2) Che gli si diano gli estremi necessari per trascrivere la partita sul
« libro dei defunti. 3). Che gli si paghino i diritti parrocchiali dei fune« rali secondo la tariffa. 4) Che il detto parroco dichiari che il defunto
« n o n è indegno di sepoltura ecclesiastica ».
In articulo vero 743 d e c e r n i t : « ... che colui, il quale celebra fune« rali, senza che gli spetti di farlo, secondo le < disposizioni canoniche
«o diocesane, n o n guadagni pei* sè, nè per la s u a chiesa o comunità
« g l i emolumenti o le oblazioni, che gli venissero date a tale effetto ; e
« dovrà consegnare q u a n t o a v r à percepito, dedotte le spese, al parroco
« e d alla chiesa propria ».
U n d e p a r o c h u s Vargas a Provisore ecclesiastico poscebat: «... che
« venisse a m m o n i t o il P. F r a n c e s c o Naranjo, superiore del convento di
« Curicò, Che si astenesse dal far funerali nella s u a cappella, senza che
« il dovuto a n d a s s e alla parrocchia, secondo q u a n t o era ordinato dal
« Sinodo, ..... facendo credere che n o n a p p a r t e n g a al parroco il fare
« f u n e r a l i . Che n o n demoralizzi i parrocchiani offerendosi di fare ono« ranze più "a b u o n m e r c a t o , come se si trattasse di cosa commer« ciabile ».
Quod est in iure. - Quoniam, in priore dubio, dé nullitate sententiae quaeritur, nobis p r i m u m i n q u i r e n d u m est, u t r u m sententia curiae
episcopalis S. Iacobi reverá, aliquo ex defectu, nullitate laboret. Sententiarum nullitas (praeter eam q u a e substantialis est, utpote q u a e
260
Acta Apostolicae Sedis Commentarium Officiale
oritur ex iure n a t u r a e , q u i a deest conditio aliqua a iure ipso n a t u r a e
requisita) alia in iure canonico n o n admittitur, nisi h a b e a t u r vel defectus iurisdictionis in iudice, vel defectus m a n d a t i in p a t r o n o , vel defectus citationis partis (Conf. Const. In throno iustitiae, 27 dec. 1361,
Pii P P . IV; Const. Universi, 1 martii 1612, Pauli P P . V; Const. Ex parte,
30 sept. 1760, Clem. P P . X I I I ; Motu proprio, 6 iulii 1816, Pii P P . VII),
q u i b u s á Pio P P . X a d i u n c t u m est q u a r t u m nullitatis caput, n e m p e :
« Si t e m p u s , ut respondere possit, n o n concedatur parti, cui post con« clusionem in causa, novum r e p e r t u m d o c u m e n t u m fuit notificatum »
(Const. Sapienti consilio, 29 iunii 1908, can. 31). Nullitas de q u a , in
casu, sententia Ordinarii a c c u s a t u r a p a t r o n o F r a t r u m Minorum, ex
defectu iurisdictionis esset, eo q u o d Regulares ab Ordinario dioecesis
exemptionis g a u d e n t privilegio.
N o t a n d u m primo, episcopi potestati legiferae, iudiciali et coactivae,
generatim subesse o m n e s qui illius incolunt dioecesim, cuiuslibet status
sint et conditionis ; episcopus enim in suo territorio pastor est o m n i u m
iure divino, et h a b e t fundatam intentionem ac iuris assistentiam cum
o m n i b u s ecclesiis et clericis, sive saecularibus sive regularibus, suae
dioecesis (Cf. De Luca, Theatrum veritatis et iustitiae, lib. III, p. I,
Iurisdictionum Summa, IV, n. 50). Ideo, ut bene notat B e r a r d i : « Etiam
« hodie, nec monasteria, nec m o n a c h o s e x e m p t o s dici ab episcoporum
<< iurisdictione, nisi in q u i b u s ius singulare, scilicet privilegia, consue« t u d i n e s , praescriptiones, ac legitimas fundationum t a b u l a s allègent
« ac p r o b e n t , ita ut eadem singularia iura strictam interpretatio« nem patiantur ... deinde in iis q u a e contra privilegia m o n a c h o r u m
« a u t m o n a s t e r i o r u m recentioribus Constitutionibus edita sunt, prae« sertim in Concilio Tridentino, eam capiendam esse interpretationem
« quae facile Episcopis faveat, ob facilem u n i u s c u i u s q u e rei ad s u a
« principia r e g r e s s u m » (Cf. Commentaria in Ius eccl. universum vol. T,
cap. V, Dissert., IV, § 134). Q u a m v i s a u t e m Regulares privilegiis, quib u s apostolica auctoritate gaudent, in multis ab episcopi iurisdictione
eximantur, in multis etiam h o r u m iurisdictioni, sive ordinariae sive
delegatae, subiiciuntur, ut h a b e t Leo P P . X I I I in Const. Romanos Pontifices: « Cum a u t e m re ipsa intra fines dioecesium vitam degant, sic
« h u i u s privilegii t e m p e r a t a vis est, ut s a r t a tecta sit dioecesana disci« plina, adeoque ut clerus regularis in multis subesse debeat episcopali
« potestati sive ordinariae sive delegatae ». Certum est a u t e m in iure,
sive ex c o m m u n i doctorum sententia, sive ex pontificum constitutionibus,
sive ex decisionibus S S . T r i b u n a l i u m et «SS. Congregationum R o m a n a r u m , imo ex ipso Conc. Trid., R e g u l a r e s subesse episcoporum iurisdi-
261
S. Romana Ròta
ctioni, et ideo synodalibus legibus obstringi, in bis o m n i b u s , q u a e conc e r n u n t c u r a m a n i m a r u m , in bisque episcopos plena gaudere potestate.
« Regulares (ait Ferraris) in iis q u a e c u r a m a n i m a r u m et admiriistra« tionem S a c r a m e n t o r u m respiciunt, s u b s u n t iurisdictioni et visitationi
« Episcopi, nihilque, hac in re, i p s o r u m privilegio iuvantur. Bened. XIV,
« Const. Apostolicum Ministerium » (Cf. Biblioth. can. v. Regulares, art. II,
n. 141). Quod pariter inculcat Leo P P . X I I I in citata Const. Romanos
Pontifices, ubi h a e c h a b e t : « ... decretis (synodalibus) p a r e a n t oportet
« etiam religiosi sodales in iis, q u a e ad c u r a m a n i m a r u m et sacramento« r u m administrationem referuntur (Conc. Trid., sess. 25, c 11, De Regul.),
« ceterisque in r e b u s , in g u i b u s eos episcoporum iurisdictioni subesse
« canonica praecipiunt instituta » (Innoc. IV, c. 1, De privil., in 6 ). Nec
h u i u s m o d i Regularium subiectio episcopi decretis, in iis q u a e c u r a m
a n i m a r u m spectant, est t a n t u m in casu, quo a n i m a r u m c u r a monasterio
sit a n n e x a . Etenim sive Regulares c u r a m h a n c h a b e a n t , sive n o n , si
eam q u o m o d o c u m q u e de facto exerceant, continuo subesse debent episcopali legi, q u a e ad a c t u m illum referatur. Hoc clare eruitur ex Constitutione Firmandis, Benedicti P P . XIV, d. 6 novembris 1744, in q u a
Constitutionem confirmat Gregorii P P . XV, q u a e incipit Inscrutabili,
d. 5 februarii 1622. Ibi Benedictus, a n i m a d v e r t e n s in illos, qui opinab a n t u r « quod Tridentina Synodus... (sess. 25, c. 11, .De Regul) dum
« facultatem tribuit Episcopis corrigendi et puniendi Sacerdotes ab eorum
« iurisdictione exemptos, in his quae ad animarum curam et Sacramen« torum administrationem pertinent, de iis dumtaxat sacerdotibus loqui« tur qui vel parochi Sunt vel animarum curam exercent, dicere pergit :
«futilem hanc, v a n a m q u e p r a e s u m p t i o n e m reprimere statuit f. r. Prae« decessor Noster Gregorius P a p a XV, ac de consilio, Congregationis
« S. Concilii Trid. interpretis, edita Constitutione, q u a e incipit: Inscru« tabili, d a t a n o n i s febr. a. I n c a r n a t i o n i s Dominicae 1622, decrevit ac
« declaravit ut deinceps t a m Regulares q u a m Saeculares, quomodolibet
« exempti, sive a n i m a r u m c u r a m p e r s o n a r u m saecularium Monasteriis
« seu Domibus regularibus a u t quibusvis aliis Ecclesiis vel Beneficiis
« sive regularibus sive saecularibus i n c u m b e n t e m exerceant sive alias
« ecclesiastica S a c r a m e n t a a u t u n u m ex illis ministrent, praevia Episcopi
« licentia et approbatione, sive q u o q u o modo in dictae c u r a e exercitio,
« a u t in e o r u m d e m S a c r a m e n t o r u m vel alicuius ex illis administratione
« de facto, a b s q u e ulla auctoritate se ingerant in his q u a e h u i u s m o d i
« c u r a m seu administrationem concernunt, o m n i m o d a e iurisdictioni et
« correctioni Dioecesani Episcopi, t a m q u a m Sedis Apostolicae delegati,
« plene in o m n i b u s subiiciantur ». Cuius rei ratio est quia Regulares, ita
P
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
se gerendo, dioecesani episcopi vineam ve] ovile ingrediuntur, a p p o n u n t
m a n u s in messem alienam et ideo t u r b a r e p o s s u n t ordinarii vel p a r o c h i *
iurisdictionem » (Cf. De Luca, Theatr. etc., 1. III, p. 1, lurisd. summa,
n, IV, idem 1. IV, p. 1, De Regularibus, disc. 52, n. 12, idem 1. XIV, p. V,
Adnotationes ad S. Concilium Tridentinum, disc. 36, n. 9). I t a q u e si cura
a n i m a r u m monasterio sit a n n e x a , R e g u l a r e s qui eam exercent, ordinariae episcopi iurisdictioni subiiciuntur; si monasterio a d n e x a n o n sit,
qui eam exerceant, iurisdictioni episcopi subiiciuntur delegatae (Gf. Ferraris, Biblioth. v. Episcopus, art. VI, n. 125); in u t r o q u e t a m e n casu (ut
bene P r o m o t o r Iustitiae notat) ius episcopi est perfectum, et Regularium obligatio, leges episcopales observandi, non est mere ethica, sed
vere iuridica.
Inter ea vero, q u a e ad curam a n i m a r u m pertinent, et ideo ad
parochi potestatem, s u n t iusta funebria. U n d e bene ait D'Annibale: « Tria
« s u n t q u a e parochis, prae ceteris sacerdotibus, c o m p e t u n t : administratio
« sacramentorum, functiones et iura parochialia... itaque i u r a heic acci« p i m u s praestationes et e m o l u m e n t a parochis, p r a e t e r beneficii reditus,
« constituta : praecipua ex his q u a e eis constituta s u n t in iustis funerum
« persolvendis, q u a e q u e idcirco funeralia, seu potius funeraria dicuntur »
(Cf. Summ. Th. Mor., p. III, n. 175. Quod tenuit R o t a in novissimis
decis. v. III, decis. XXXIV coram Prior n n . 4-5. Cf. etiam Pichler tit.
De Sepult., n. 4). Idcirco Cardinalis De L u c a : « I u s funerandi pertinet
« a d p a r o c h u m cuius ac Ordinarii iurisdictio t u r b a r i ita dicitur (nempe
« si ab aliis u s u r p e t u r ) , et consequenter est u n u s ex casibus, in q u i b u s ,
« exemptione n o n obstante, Regulares efficiuntur subditi Ordinarii, ac
« de eius foro » (Cf. De Regularibus, disc. I, n. 46 et seqq.). Item respon
sionem illustrans S. C. E E . RR. a. 1656 in u n a Farmen, seu Terdonen.
(quae responsio expositam doctrinam plene confirmat) praeclarissimus
ille auctor haec h a b e t : « Agebatur de cadavere personae, q u a e indubi« t a n t e r erat de populo saeculari, adeo ut illa n o n esset c o m p r e h e n s a
«'sub privilegiis, n e q u e cum ea p o t e r a n t religiosi se ingerere circa
« administrationem s a c r a m e n t o r u m a l i o r u m q u e divinorum, sive circa
« e x e r c i t i u m iurium parochialium, in q u i b u s o m n i b u s q u a n d o regulares
« volunt se ingerere, efficiuntur subditi Ordinarii loci, non obstante
« q u a n t u m v i s ampla exemptione, q u o n i a m ex ista passiva inferri n o n
« potest ad iurisdictionem activam in clero et populo saeculari,.., idep« que in eo casu regulares se ingerendo in exercitio iurium parochia« lium, a p p o s u e r u n t m a n u s in messe aliena, O r d i n a r i u m vel p a r o c h u m
« t u r b a n d o iii s u a iurisdictione; et consequenter bene resolutum fuit
« u t cognitio spectaret ad Ordinarium, cuius iurisdictio t u r b a t a fuerat,
'
S. Romana Rota
263
« e t ob q u o d exercitium etiam exempti ita effecti fuerunt eius subditi,
« neque aliquae i n t r a b a n t partes eonservatoris privilegiorum, cum a b s q u e
« dubio, versarentur extra illorum casum » (Cf. De Luca, 1. XIV, p. 1,
De Regularibus, disc. III, n n . .2-11-12).
Igitur, q u o n i a m in casu nostro agebatur d e , observantia synodi
dioecesanae, in iis q u a e circa fidelium funera constituerat, i n d u b i u m
est, P a t r e m Naranjo episcopi iurisdictioni fuisse subiectum, et ideo episcopum ad s u u m tribunal illum pleno iure vocasse, ut exortam q u a e stionem circa iurium parochialium u s u r p a t i o n e m posset inquirere a t q u e
decernere. Neque P a t e r Naranjo poterat detrectare episcopi forum, eo
q u o d n o n h a b e b a t a suo superiore licentiam in iure sistendi; etenim
a g e b a t u r in casu de Religioso qui respondere deberet de facto proprio
iudici vocanti, auctoritate apostolica sibi delegata. Quo posito, Religiosum non egere permissione sui superioris, auctores unanimiter tenent
(Cf. Schmalzgrueber, tit. I, De iudiciis, 1. 2, Decret, n. 88; Reiff., 1. II,
tit. 1, § VII, n. 183-184; Bouix, De iudiciis eccl, p. I, c. II, n. VII). Si
enim Religiosi qui leges spernunt, q u a s observare tenentur, non • possent, absque sui superioris licentia, ab episcopis, quorum forum sortiuntur, iudicari, facile episcoporum auctoritatem reddere possent i n a n e m ;
d u m in iure s t a t u t u m est: « concessa... iurisdictione, conceduntur omnia
« sine q u i b u s illa non potest exerceri » (1. 2 ff. De iuris omn. lud.).
Insuper P a t e r Naranjo, utpote rector monasterii, a superioribus tacit u m consensum ad a g e n d u m et r e s p o n d e n d u m super iuribus, sive veris
sive praesumptis eiusdem, h a b e b a t : « Eo ipso quod quis praeficitur, ait
« Reiffenstuel, alicui administrationi, adipiscitur a t q u e obtinet facultatem
« agendi (et proinde respondendi) super iuribus eius, etiamsi admini« stratio illa sit manualis et ad n u t u m avocabilis » (1. c, n. 169). Ideo
iure meritoque Ordinarius S. Iacobi, declarata in sententia rei contumacia, ad iudicium processit.
At, Ordinario potestate iudicandi recognita, q u a e r e n d u m remanet,
u t r u m eius sententia iusta vel iniusta fuerit.
Vidimus supra, P a t r e m Naranjo contendere, se ius h a b u i s s e funera
Celiae Matus in s u a ecclesia celebrandi, eo quod illa pertinebat ad Tertium Ordinem S. Francisci (cui n o m e n dederat in articulo mortis) et
insuper q u i a illa monasterii ecclesiam elegerat pro suo funere.
Relate ad p r i m u m , observari posset, P a t r e m Naranjo, testem (et
quidem unicum) esse in causa propria. Ipse enim est qui fidem facit,
Celiam Matus, cum in articulo mortis iam inveniretur, in Tertio Ordine
se recensuisse. Sed etiam veritate actus concessa, non sequitur, Celiam
Matus ius, eo facto, acquisivisse ad funera in ecclesia S. Francisci ha-
264
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
b e n d a . Adscriptio enim Tertio Ordini Saeculari F r a n c i s c a n u m hòe ius
confratribus minime tribuit. A u d i a t u r ad r e m Cardinalis D'Annibale:*
« H o r u m (seu Tertiariorum) triplex g e n u s est. U n u m e o r u m qui colle« gialiter v i v u n t : ex h i s m a r e s g a u d e n t O r d i n u m privilegiis, et exempti
« s u n t a potestate Ordinarii, n o n item feminae, quippe q u a s Ecclesia
« vix tolerat. Alterum mulierum t a n t u m , q u a e domi coelibem, a u t c a s t a m
« vidualem, expresso castitatis voto et s u b h a b i t u Ordinis, vitam d u c u n t .
« H a e indulgentiis Ordinum (non exemptione) et fori privilegio gau« dent. Tertium denique e o r u m est (sive m a r e s sive feminae, sive coniu« gati) qui nullo suscepto habitu, nec inito voto, perfectioris vitae regu« Iam profitentur: q u a e nullo modo eos obligat, nec venialiter q u i d e m :
« h i Regulari am indulgentiis, n o n privilegiis, p a r t i c i p a n t » (cf. Summ.
Theol. Mor., p a r s I, c. III, n. 106, ed. 4°). Tertiarii ergo secundi et
postremi generis n e d u m Ordinariis, sed et parochis subiecti s u n t
(Cf. Benedict. XIV Const. Emanavit super, 17 sept. 1749, et Instr. Eccl.,
105, n. 68; Bouix, De Iur. Regni., tom. I, p a r s . III, sect. I, c. I, § 2),
inter quos Celia Matus, q u a e nec collegialiter vixit, nec castitatis voto
se adstrinxit.
Quod attinet ad electionem ecclesiae, q u a m Celia pro suo funere
fecisse dicitur, in primis o b s e r v a n d u m venit, a s s e r t a m electionem n o n
iuridice esse p r o b a t a m . Duo enim a d d u c u n t u r testes, q u o r u m prior,
scilicet mulier Dolores Gonzalez, deponit « ... che la defunta Celia Matus
« volle che il suo sposo e la s u a m a d r e (secondo q u a n t o la dichiarante
« ha inteso r a c c o n t a r e da questa) le facessero le onoranze e la messa
« di presente cadavere nella chiesa di S. Francesco di Curicò. La d e « finita Celia Matus d o m a n d ò alla signora Dolores Gonzalez che la
« accompagnasse nei suoi funerali, essendo presente la m a d r e della
« stessa defunta ». H a e c ergo n o n est testis de scientia propria, sed
t a n t u m de scientia aliena; et ideo p r o b a r e n o n potest, eo magis q u o d
et coniux et mater, a q u i b u s testis audivisse refert, de facili interrogari poterant.
Sed etiamsi d e m u s , q u o d Celia Matus pro suis funeribus (in casu
de sepultura n o n agitur) ecclesiam S. Francisci elegisset, t a m e n P a t r e m
Naranjo iura parochi usurpavisse triplici ex capite demonstratur, scilicet ex iure communi, ex iure synodali et ex conventione, quae in synodo
dioecesana inter cesser at.
1. Ex iure c o m m u n i . S. Congregatio E E . et RR., in instructione d a t a
in causa Gompostellana, d. 1 augusti 1902, cum a g e r e t u r de defuncto
qui a p u d R e g u l a r e s sibi s e p u l t u r a m elegerat, cuius cadaver ad publicum
coemeterium erat directe d u c e n d u m , h a e c edixit: « 1) Parochi est stolam
S. Romana Rota
265
« deferre, cadaver e d o m o levare, et funus ducere u s q u e ad i a n u a m
« publici Coemeterii. 2) R e g u l a r i b u s ecclesiae t u m u l a n t i s ius competit in
« p r o p r i a ecclesia iusta funebria peragendi; u n a cum parocho ab ecclesia
« p a r o c h i a l i ad d o m u m defuncti accedendo, et, cadavere per p a r o c h u m
« levato, ad publicum coemeterium associando ; si t a m e n velint, p o s s u n t
« ad coemeterii i a n u a s expectare, q u i n ad funeris associationem acce« dere t e n e a n t u r . 3) P a r i t e r R e g u l a r i b u s spectat recipere cadaver ad
« i a n u a s Coemeterii, ceteraque o m n i a peragere, q u a e in cadaveris tumu« latione fieri solent Et sic observari mandavit, n o n o b s t a n t i b u s con« trariis q u i b u s c u m q u e ». Q u i b u s plene consonat responsio q u a m eadem
S. Congregatio dederat in Nepesina-Sepulturae diei 11 m. decembris,
a n n o 1815, relata in Collectanea Card. Bizzarri, pag. 244: « Solius
« parochi est aspergere cadavera ( a n t e q u a m e domo efferantur) a q u a
« benedicta, praecinere a n t i p h o n a m Exultabunt Domino, et cum stola
« incedere » (S. C, 20 dec. 1828; Bouix, p. IV, cap. 10, § 2. Cf. D'Annibale, Summ. T. M., v. III, n. 176 et n o t a (80), ed. IV). Iamvero P a t e r
Naranjo n o n t a n t u m iusta funebria in ecclesia monasterii persolvit sed
etiam Celiae Matus cadaver e domo levavit et funus duxit, parocho
inaudito, imo contrario.
2. Legem pariter dioecesanam P a t e r Naranjo t r a n s g r e s s u s est, cui,
ut s u p r a demonstravimus, p a r e r e debuisset. S y n o d u s enim S. Iacobi, in
art. 533 s u p r a relato, praecipit: « P e r c h è un sacerdote, all'infuori del
« parroco proprio, possa fare funzioni esequiali e dar sepoltura religiosa,
« s i richiedono le seguenti condizioni: I che sì notifichi al detto parroco
« la disposizione od altra causa, in forza della quale n o n a p p a r t e n g a
« a lui la sepoltura del defunto; 2° che gli si diano gli estremi neces« sari per trascrivere la partita sul libro dei defunti ; 3° che gli si pa« ghino i diritti parrocchiali dei funerali secondo la tariffa ; 4° che il
« detto parroco dichiari che il defunto n o n è indegno di sepoltura eccle« siastica », etc. Quae o m n i a P. Naranjo facere neglexit, imo renuit. Merito
igitur ei applicata ab Ordinario dioecesano fuerat poena, q u a e in art. 743
eiusdem synodi c o m m i n a t u r , scilicet: «... che colui che celebra fune« rali, senza che gli spetti di farlo, secondo le disposizioni canoniche o
« diocesane^ n o n guadagni per sè, ne per la s u a chiesa o comunità gli
« emolumenti o le oblazioni che gli venissero date. A tale effetto d o v r à
« consegnare q u a n t o avrà percepito, dedotte le spese, al parroco od alla
« chiesa propria (intellige del defunto)». Etiamsi enim Celia Matus
ecclesiam F r a n c i s c a n u m pro suo funere eligere potuisset, n o n t a m e n
p o t e r a t n e q u e legi derogare, n e q u e parochi iuribus officere, neque Pat r e m Naranjo a Synodi obedientia solvere.
o
•266
Acto Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
3. D e m u m n o n p a r v i facienda sunt, q u a e sententia dioecesana h a b e t
s u b n. 5: «... che il sinodo diocesano, t e n u t o in questa città nell'anno 1895,
« è legge ecclesiastica, che obbliga i Regolari esistenti in q u e s t o Arei« vescovado, poiché i loro provinciali e superiori furono invitati e con« corsero alla s u a discussione ed approvazione, come apparisce dagli
« a t t i delle sue s e s s i o n i » . Hoc enim posito q u o d asseritur, Regulares
t e n e n t u r in casu ad observanda praescripta a synodo dioecesana, etiam
ex titulo conventionis (quae intercesserat inter Regulares et dioecesim),
cui s t a n d u m est ab u t r a q u e parte, u s q u e d u m , ex u t r i u s q u e c o n t r a h e n t i s
consensu, n o n s o l v a t u r ; iuxta regulam iuris (n. 21): « quod semel pla« cuit, amplius displicere n o n potest ». Etenim Leo P P . X in Constit. Dum
intra, diei 19 decembris 1516, § 8, haec h a b e t : « Pacta autem et conven« tiones inter eosdem fratres (mendicantes) et P r a e l a t o s atque curatos
« pro tempore, inita valeant, nisi per s u b s e c u t u m Capitulum proximum
« generale vel provinciale refutata, ac per eos refutatio h u i u s m o d i inti« m a t a , debito t e m p o r e , fuerit » (Cf. Wermaersch, 1. 2, p. 377; cf. etiam
P i h r i n g , 1. 1, tit. 32, n. 13). « O m n i iure, ait Ursaja (Discept., t. 8, p. II,
« disc. 3, n. 4), permissum est, posse Regulares cum parochis concordare
« super controversiis funerum, ut resolvit S. Congr. E E . et R R . in altera
« Firmana, q u a m refert et sequitur Pignatelli (Consult. 50, per tot. et
« signanter, n. 1, tomi tertii, ibi) : An Regulares possint concordare cum
« P r a e l a t i s » , etc.: « Affirmative censuit S. C. E E . et RR. in Firmana
« a n n o 1606 », quae h u i u s m o d i concordiam confirmavit. Quin immo pluries resolvit: « Regulares teneri servare h u i u s m o d i concordiam », ut prosequitur idem Pignatelli (1. c, ibi), et a n n o 1642 declaravit: « Regulares
« teneri ad observantiam dictae concordiae ». In casu enim nostro ad synodi constitutiones conficiendas o p e r a m i m p e n d e r u h t Provinciales, aliique
Franciscalis Ordinis superiores, easque, q u o d intererat, a p p r o b a r u n t .
Neque favore P a t r i s Naranjo potest allegari c o n s u e t u d o legi contraria, quam asserit p a t r o n u s (Restrict. facti et iuris, p. 17), h a n c enim
expresse et solemniter d a m n a v i t S. C. E E . et R R . suo generali decreto
diei 12 ianuarii 1604 (Cf. Bizzarri, Collectanea).
Hisce igitur o m n i b u s , in iure et in facto, sedulo consideratis, Christi
n o m i n e invocato, Nos infrascripti Auditores de T u r n o , pro Tribunali
sedentes et solum D e u m prae oculis h a b e n t e s , dicimus, d e c l a r a m u s et
definitive s e n t e n t i a m u s , propositis dubiis r e s p o n d e n t e s : Ad I, negative,
seu non constare de nullitate sententiae in casu. Ad II, affirmative, seu
parocho Luciano Vargas competere emolumenta funeraria de quibus in
casu, expensis deductis. I t a p r o n u n c i a m u s , appellantem in expensas o m n e s
iudiciales c o n d e m n a n t e s .
267
S. Montana Bota
M a n d a m u s a u t e m Ordinariis locorum et ministris tribunalium ad
q u o s spectat, ut executioni m a n d e n t h a n c n o s t r a m definitivam sententiam, et a d v e r s u s reluctantes procedant ad n o r m a m sacrorum c a n o n u m
et praesertim cap. 3, sess. XXI, De reform. Concilii Tridentini, iis adhibitis exsecutivis et coercitivis mediis, q u a e magis efficacia et o p p o r t u n a ,
pro r e r u m adiunctis, esse iudicaverint.
R o m a e , in sede Tribunalis S. R. Rotae, die 15 novembris a n n o 1916.
Fridericus
Cattani-Amadori, Ponens.
P e t r u s Rossetti.
R a p h a e l Chimenti.
L. * S.
Ex Cancellaria S. R o m a n a e R o t a e .
Sac. T. Tani, Notarius.
268
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
DIARIUM ROMANAE CURIAE
S. CONGREGAZIONE DEI RITI
Martedì 30 aprile 1918, presso l'Emo e Revmo Signor Cardinale Antonio
Vico, Ponente della Causa di Beatificazione e Canonizzazione del Ven. Servodi Dio Pietro Giuliano Eymard, Fondatore della Congregazione dei Sacerdoti
del SSmo Sagramento, si è tenuta la Congregazione dei Sacri Riti Antiprepa-'
ratoria, nella quale dai Rmi Prelati e dai Consultori Teologi si è discusso il
dubbio sopra l'eroismo della virtù esercitate dal medesimo Ven. Servo di Dio.
Martedì, 7 maggio 1918, nel Palazzo Apostolico Vaticano si è tenuta la
Congregazione dei Sacri Riti Ordinaria, nella quale al giudizio degli Emi e
Revmi Signori Cardinali componenti la medesima, sono state sottoposte le seguenti materie:
1) Introduzione della Causa di Beatificazione e Canonizzazione del Servo
di Dio Guglielmo Giuseppe Chaminade, Sacerdote, Fondatore della Società di
Maria.
2) Approvazione e concessione dell'Officio e Messa in onore di Maria
SSma sotto il titolo « del Pilerio », Patrona principale della città di Cosenza.
3) Intorno alla revisione degli scritti della Serva di Dio Gemma Galgani ;
4) E degli scritti del Servo di Dio Giovanni Pelingotto, del Terz'Ordine
di S. Francesco, chiamato Beato;
5) E degli scritti della Serva di Dio Maria Aikenhead, Fondatrice delle
Suore di Carità degli Irlandesi;
6) E degli scritti del Servo di Dio Ugolino da Gualdo Cattaneo, degli
Eremiti di S. Agostino, chiamato Beato.
Martedì 14 maggio 1918, nel Palazzo Apostolico Vaticano, con l'intervento degli Emi e Rmi Signori Cardinali e col voto dei Rmi Prelati Officiali
e Consultori teologi, componenti la Congregazione dei Riti, si è tenuta una
Congregazione Nuova-Preparatoria per discutere quattro miracoli, che si asseriscono da Dio operati per intercessione della Venerabile Lodovica de Manilae vedova Le Gras, Confondatrice delle Figlie della Carità; i quali miracoli
vengono proposti per la Beatificazione della stessa Venerabile Serva di Dio.
Diarium Romanae Curiae
269
SEGRETERIA DI STATO
NOMINE
Con Biglietti della Segreteria di Stato il Santo Padre si è degnato di
nominare:
28 febbraio 1918. L'Emo signor cardinale Ludovico Dubois, accademico emerito dell'Accademia Romana di San Tommaso
d'Aquino.
26 marzo
»
Il Rmo prof. Andrea M. Micheletti, Consultore della S. Congregazione dei Seminarii e delle Università degli
Studi.
30 aprile
»
Il Rmo Sac. D. Francesco Tomasetti, ispettore generale delle
scuole della Pia Società Salesiana, Consultore
della S. Congregazione dei Seminari e delle Università degli Studi.
17 maggio »
L'Emo signor cardinale Gaetano De Lai, Protettore della
Compagnia del Patrocinio della B. V. « del Pilastrello » in Lendinara, diocesi di Rovigo.
19
»
»
Il Rev. P. D. Isidoro Donzella, Ö. S. B., Consultore della
Suprema S. Congregazione del S. Offizio.
Con Brevi Apostolici il Santo Padre si è degnato di nominare:
Assistente al Soglio Pontificio :
26 maggio 1918. Mons. Disma Marchese, vescovo di Acqui.
Protonotario Apostolico ad instar participantium :
1 maggio 1917. Mons. Giuseppe Lesar, della diocesi di Laibach.
Prelati Domestici di S. S.:
2 giugno 1917.
21 luglio
»
25 agosto
»
18 dicembre »
20 » » Mons.
Mons. Gabriele Csekò, dell'archidiocesi di Agria.
Mons. Luigi Eberhart, della diocesi di Bressanone.
Mons. Alessandro Ernszt, dell'archidiocesi di Strigonia.
Mons. Lorenzo Kennedy, della diocesi di Sacramento.
Paolo Am on, dell'archidiocesi di Colocza. *
270
,
„
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
.
_____
_
—
'
1
•
x
23 gennaio 1918. Mons. Celestino Kompanyik, della diocesi di Scepusio.
25
»
»
Mons. Ferdinando Pawlikowski, direttore del Concistoro
Castrense in Austria.
»
»
»
Mons. Andrea Vagas, superiore Castrense di Cassovia.
30 aprile
»
Mons. Enrico Felici, canonico coadiutore Liberiano.
17 maggio »
Mons. Pietro Bonfiglietti, della diocesi di Tivoli.
»
»
»
Mons. Girolamo Mauri, della diocesi di Rimini.
»
»
»
Mons. Omero Cloutier, dell'archidiocesi di Québec. "
ONORIFICENZE
Con Brevi Apostolici il Santo Padre si è degnato di conferire le seguenti
onorificenze :
.
>
La Placca dell'Ordine Piano:
27
aprile
1918. Al sig. comm. Attilio Ambrosini di Roma.
La Gran Croce dell'Ordine di S. Gregorio Magno, classe civile:
25 maggio 1918. Al raja Francesco Saverio Rikh, di Tajpur.
»
»
• »
Al kumar Silvestro Norberto Rikh, di Tajpur.
La Commenda dell'Ordine di S. Gregorio Magno, classe civile:
2
giugno 1917. Al sig. Stanislao Piékarski, dell'archidiocesi di Leopoli di
rito latino.
15 luglio
»
Al sig. Stefano Jékey de Buly e Jéke, della diocesi di
Szathmár.
9 novembre »
Al sig. Giuseppe de Salomon, della diocesi di Leitmeritz.
26 aprile 1918. Al sig. Alessandro Bosman, di Roma.
Il Cavalierato dell'Ordine di S. Gregorio Magno, classe civile:
13 dicembre 1917. Al sig.
»
»
» Al sig.
30 aprile 1918. Al sig.
23 maggio
»
Al sig.
»
»
» Al sig.
Giuseppe Angster, della diocesi di Cinque Chiese.
Lorenzo Grill, della diocesi di Spira.
Camillo Boccolari, dell'archidiocesi di Modena.
Giuseppe Dufour, dell'archidiocesi di Genova.
Maurizio Bruzzo, della medesima archidiocesi.
La Gran Croce dell'Ordine di S. Silvestro Papa:
22 maggio 1918. Al sig. comm. avv. Virginio Iacoucci, di Roma.
Diarium Romanae Curiae
271
La Commenda con Placca délV Ordine di S. Silvestro Papa :
1 dicembre 1917: Al sig. Carlo dei conti di Arco, dell'archidiocesi di Olmütz.
La Commenda dell' Ordine di S. Silvestro Papa :
3 maggio 1918. Al sig. maestro Furio Franceschini, residente a S. Paolo
del Brasile.
»
»
»
Al sig. maestro Giovanni Battista dArce, residente nella
medesima città.
22
»
». Al sig. cav. Gustavo Dufour, dell'archidiocesi di Genova.
Il Cavalierato dell'Ordine di S. Silvestro Papa:
15 dicembre 1917.
»
»
»
»
»
»
»
»
»
10 maggio 1918.
Al
Al
Al
Al
Al
sig.
sig.
sig.
sig.
sig.
Ludovico Schneider, della diocesi di Spira.
Giovanni Fernekess, della medesima diocesi.
Ludovico Husse, della medesima diocesi.
Matteo Bauer, della medesima diocesi.
Leopoldo Werz, residente a Berna.
MAGGIORDOMATO DI SUA SANTITÀ
Con Biglietti di S. E. Rma Móns. Maggiordomo, il Santo Padre si è degnato
di nominare:
Camerieri Segreti ëoprannumerari di S. S. :
16
25
4
»
14
16
17
»
»
»
25
aprile 1918. Mons. Giovanni Ermanno Selten, della diocesi di Bois-le-Duc.
»
» Mons. Fiorenzo Canuti, della diocesi di Città della Pieve.
maggio
» Mons. Francesco Saverio da Silva, della diocesi di Goyaz.
»
» Mons. Pietro Soracco, della diocesi di Chiavari.
.»
» Mons. Enrico Sarcano, della diocesi di Novara.
»
» Mons. Edoardo Brust, della diocesi di Münster.
»
» Mons. Ferdinando Trinchieri, dell'archidiocesi di Torino.
»
» Mons. Donato Pagano, della diocesi di Bovino.
»
»
Mons. Stefano Corbini, dell'archidiocesi di Siena.
»
» Mons. Alberto Marelli, della medesima archidiocesi.
»
» Mons. Carlo Chiarlo, segretario della Nunziatura del Perù.
Acta Apostolicae Sedis - Commentarit*m Officiale
272
Cameriere d'onore in abito paonazzo di S. S. :
23
27
»
2
4
»
Ï0
14
aprile 1918. Mons. Pietro Andrucci, della diocesi di Borgo San Sepolcro.
»
» Mons. Michele Gurrera, della diocesi di Galtanissetta.
»
» Mons. Canio Polestra, della diocesi di Conza.
maggio
» Mons. Pier Felice Biglia, della diocesi di Cuneo.
»
» Mons. Brunone Alberdi Zugadi, della diocesi di Goyaz.
»
» Mons. Gioacchino Confucio de Amorim, della medesima
diocesi.
»
» Mons. Luigi Braccetti, di Roma.
»
» Mons. Carlo Morra, della diocesi di Asti.
Camerieri d'onore di Spada e Cappa soprannumerari di S. S.:
18 febbraio 1918. Il sig. conte Paolo D'Artet, della diocesi di Liegi.
24 aprile
»
Il sig. dott. prof. Domenico Severi, dell'archidiocesi di Modena.
»
»
»
Il sig. dott. Gian Battista Rossi Veratti, della medesima
archidiocesi.
Cappellano Segreto d'onore di S. S.:
17
maggio 1918. Mons. Antonio Camilli, della diocesi di Aquino.
NECROLOGIO
aprile
17
1918. Mons. Armengaudio Coli, vescovo titolare di Tignica, vicario apostolico di Fernando Poo.
maggio
»
Mons. Francesco Egger, vescovo di Bressanone.
»
»
Mons. Adolfo Medlycott, vescovo titolare di Tricornia.
Annus X - Vol. X
1 Iulii 1918
Num. 7
ACTA APOSTOLICAE SEDIS
COMMENTARIUM
OFFICIALE
ACTA BENEDICTI PP. XV
EPISTOLAE
I
AD ANDREAM
CETEROS
S. R. E. CARD. FERRARI, ARCHIEPISCOPUM MEDIOLANENSEM, ET
EPISCOPOS
INSUBRIS REGIONIS, DE
COMMUNI
OFFICIOSISSIMA
EPISTOLA GRATIAS PERSOLVENS.
Dilecte fili Noster et venerabiles fratres, salutem et apostolicam
benedictionem. — Maximas inter h o r u m t e m p o r u m amaritudines h a u d
exiguum solatium litterae Nobis a t t u l e r u n t q u a s die 25 aprilis n u p e r
elapsi ad Nos communiter dedistis. Etenim u n a congregati quotquot Insubris provinciae Ecclesiis estis praepositi, illud facile sensistis a conventu
fratrum non posse Patrem abesse; q u a m ob rem praesentiam Nostram
a r d e n t i animo in medium vestrum revocastis, nobilissimis verbis vestram
Nobiscum coniunctionem et necessitudinem confirmantes, eo arctiorem
« q u o magis i n d i u t u r n a r e r u m publicarum subversione christiani
« nominis hostes illius s u p r e m a m auctoritatem a Christo Iesu con« creditam adversantur, q u e m posuit Deus Magistrum et Adsertorem
iustitiae ».
E n i m vero praeter infandos h u i u s belli h o r r o r e s , cuius quidem in
universa h o m i n u m historia n u l l u m p a r exemplum, q u o d q u e miseram
E u r o p a m ad e x t r e m u m exitium pellere videtur, vehementissime angim u r propter vaferrimam c a l u m n i a r u m odiique insectationem, qua, intra
I t a l i a e potissimum fines, et Nostra P e r s o n a et opera Nostra lacessuntur.
ACTA, vol. X, n. 7. — 1-7-918.
18
274
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
In h u m a n u m genus, suo ipsius sanguine m a d i d u m , Nobis illa licet
sincero a n i m o s a c r o r u m librorum u s u r p a r e v e r b a : « Quid est q u o d debui
« u l t r a facere vineae m e a e et n o n feci ei? » (Isaias, V, 4). Bello exorto,,
quod vitatum pro c o m m u n i bono maluissemus, Nos nihil p r o r s u s q u o d
p o t u i m u s praetermisimus, nihil i n t e n t a t u m reliquimus q u o d ad tristissimos belli effectus leniendos mitigandosque valeret; saepius, ac p r a e sertim in allocutione consistoriali, q u a m p r i m a m h a b u i m u s i n e u n t e
a n n o 1915 a t q u e expressius etiam in altera diei 4 decembris a n n i p r o xime insequentis, quaslibet iuris violationes, u b i c u m q u e d e m u m factae
sint, m a g n o p e r e reprobavimus, prout n u n c etiam iterum r e p r o b a m u s ;
d e m u m exhortationibus, supplicationibus, piacularibus, propositionibus
iustae ac m a t u r a e pacis finem immanis h u i u s cladis p r o p e r a r e studuim u s . Nihilominus vos bene nostis, dilecte fili Noster et venerabiles
fratres, ineptas a b s u r d a s q u e calumnias, q u a e varia multiplicique ratione,'
palam, occulte, verbis, scriptis longe lateque diffunduntur. P e r agros et
per vicos, ubi acrior ideoque h u m a n i t a t e ac reverentia dignior tristitia
reperitur, bellum Nos voluisse dictitant; in u r b i b u s a u t e m pacem Nos
concupiscere, sed iniquam et uni t a n t u m bellantium parti accommodatam. Verba Nostra d e t o r q u e n t u r ; de cogitationibus ac propositis Nostris
suspicio iniicitur; ipsum silentium Nostrum de singulis facinoribus in
m a l a m p a r t e m accipitur, velut si in t a n t a ambiguitate r e r u m ac p a s sionum aestu plane liceat singula singulis d a m n a t i o n i b u s persequi q u a e ,
emissa per c o m m u n e principium d a m n a t i o n e , iam pridem fuerint omnia
aequiore iudicio r e p r o b a t a .
Neque vero in Nos solum in o p e r a m q u e N o s t r a m h u i u s m o d i odii
explicatio ac diffusio circumscribitur; n a m q u e et sacerdotum optimemeritorum et illustrium episcoporum erga p a t r i a m fidelitas s u m m a
cum iniuria in d u b i u m v o c a t u r ; q u i n adeo iniquissimis vexationis et
delationis a r t i b u s eos circumvenire, infamare, in i u s r a p e r e c o n t e n d i t u r .
Ex quo fit ut, d u m Italia, in praesens, pace et concordia inter universos
cives suos q u a m m a x i m e indiget, christiani nominis hostes, ipsa h a c
tempestate a b u t e n t e s , contra h a n c veritatis iustitiaeque Cathedram,,
c o n t r a clericos, contra catholicos imperitae simplicisque multitudinis
a n i m o s concitare conentur, discordiarum semina inter varios civium
ordines serentes.
T a n t a vero perversitas si Nos m a x i m a aegritudine afficit, n e q u e
inopinata Nobis accidit, n e q u e a n i m u m Nostrum deprimere a u t infringere potest; sed, cum arcano divinae Providentiae consilio ad Ecclesiam
r e g e n d a m vocati simus, gravissimi Nostri m u n e r i s est eiusdem Ecclesiae
sanctitatem et h o n o r e m defendere.
Acta Benedicti PP. XV
275
Q u a m o b ' r e m contra h a n c talem obtrectationum odiique dissemin a t i o n e m Nos iterum ministerii Nostri vocem vobiscum, dilecte fili
Noster ac venerabiles fratres, attollimus, e a m q u e conscientiae non solum
fidelium, sed etiam, q u o t q u o t s u n t h o n e s t o r u m h o m i n u m d e n u n t i a m u s .
Vestrum est n o n secus ac ceterorum episcoporum et cleri universi, in
primisque sacerdotum a n i m a r u m c u r a m h a b e n t i u m , christianum p o p u lum ab inimico h o m i n e tueri, r e r u m q u e veritatem fideles edocere, ut a
sinu benignae Matris Ecclesiae n u n q u a m abseedant, sed eidem et
s u p r e m o eius Pastori u s q u e a d h a e r e a n t , qui ab ipso Deo constitutus
est custos veritatis, iustitiae et caritatis administer, anchora spei, pacis
tranquillitatisque portus. Laboribus autem vestris ut caelestia adsint
auxilia enixe deprecamur, q u o r u m auspex itemque benevolentiae Nostrae
testimonium apostolica sit benedictio q u a m vobis et u n i u s c u i u s q u e
vestrum gregi a m a n t i s s i m e in Domino impertimus.
Datum R o m a e a p u d S. P e t r u m , die xxii mensis maii MCMXVIII, P o n tificatus Nostri a n n o q u a r t o .
BENEDICTUS PP. XV
AD R. P. D. FRANCISCUM IOSEPHUM BONNEFOY, ARCHIEPISCOPUM AQUENSEM,
QUEM ANNOS LX SACERDOTII ET XXV EPISCOPATUS COMPLENTEM, GRATUL A T A N E LAUDIBUSQUE PROSEQUITUR.
Venerabilis frater, salutem et apostolicam benedictionem. — Diem
vertentis mensis tricesimam duplici n o m i n e laetabilem tibi fore comper i m u s , quod simul et sacerdotii ante a n n o s LX a te suscepti et episcop a t u s abhinc a n n i s xxv initi m e m o r i a m celebrabis. Libenter Nos quidem,
u n a cum t u o clero ac populo, u t r u m q u e g r a t u l a m u r . Cum enim semper,
q u a virtute et diligentia nites, boni pastoris partes impleveris, n o n solum
t u o s tecum praeclaris meritis devinxisti, sed etiam Nostram tibi n o n
mediocrem benevolentiam conciliasti. D u m igitur te p a t e r n o amplectimur studio, m a g n a s tecum gratias de t u a incolumitate agimus Deo ;
q u e m ut prospera tibi cuncta et salutaria in posterum quoque largiatur,
r o g a m u s vehementer. Quo a u t e m copiosior ex fausto eventu a n i m a r u m
fructus efflorescat, facultatem Plenariae Indulgentiae semel, usitatis conditionibus, cum visum fuerit, impertiendae tibi concedimus. Atque a u s p e x
276
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
m u n e r u m caelestium praecipuaeque caritatis Nostrae testis apostolica
sit benedictio, q u a m tibi, venerabilis frater, t u o q u e omni clero et populo
amantissime in Domino i m p e r t i m u s .
Datum R o m a e a p u d S. P e t r u m , die xxv mensis maii MCMXVIII, Pontificatus Nostri a n n o q u a r t o .
BENEDICTUS P P . XV
III
AD ALBXIUM S. R. E. CARD. ASGALBSI, ARCHIEPISCOPUM BENE VENT ANTJM, CETEROSQUE EPISCOPOS EIUSDEM PROVINCIAE ECCLESIASTICAE, QUI COMMUNITER EPISTOLAM MISERANT.
Dilecte fili Noster et venerabiles fratres, salutem et apostolicam benedictionem. — Praeclarum studium, quo vos et Nostra explere optata et
vestris consulere dioecesibus nitimini, ex c o m m u n i b u s q u o q u e litteris
elucet, q u a s n u p e r ad Nos misistis: u n d e cognovimus quos grati animi
observantiaeque s e n s u s promulgatio Codicis Iuris Canonici in vobis
excitaverit. Qui, cum compertum haberetis ea geri felicius q u a e sint
collatis consiliis constituta, recte quidem in a n n u o conventu illud egistis
ut n o n n u l l a legum capita, q u o r u m maior adesset necessitas, q u a m prim u m in u s u m adducerentur. Id Nobis, ut facile intelligitis, accidit perq u a m i u c u n d u m . In divina vero clementia l a b o r a n t i christianae rei concilianda, n u m q u a m sane d u b i t a v i m u s vestram diligentiam desideratum
iri. Ceterum m u l t u m de votis a m a m u s vos q u a e Nostra causa fecistis:
p r e c a m u r q u e vicissim ut operam ministerii vestri q u a m u b e r r i m e Deus
suae gratiae rore fecundet. Ac caelestium auspicem m u n e r u m praecip u a e q u e benevolentiae Nostrae testem, apostolicam benedictionem vobis,
dilecte fili Noster et venerabiles fratres, cunctoque clero et populo vestris
concredito curis, amantissime in Domino i m p e r t i m u s .
D a t u m R o m a e a p u d S. P e t r u m , die xxx maii MCMXVIII, Pontificatus
Nostri a n n o q u a r t o .
BENEDICTUS P P . XV
Acta Benedicti PP. XV
%11
IV
AD DOCTORES DEGURIALES PONTIFICII ATHENAEI BENEVENTANI, QUI SIGNIFICATIONEM ,GRATI ANIMI ET OBSEQUII, PROMULGATO CODTCE IURIS CANONICI, DEDERANT.
Dilecti filii, salutem et apostolicam benedictionem. — Nos vero ex
litterarum v e s t r a r u m officio non p a r u m voluptatis cepimus. In iis enim
s u m m u m obsequium p e r s p e x i m u s quo promulgationem Codicis Iuris
Canonici complecti maturavistis : idque cum exspectationi Nostrae respondet, t u m pietate vestra dignum est. Certe sacram iuventutem ad obtemp e r a n d u m huic Apostolicae Sedi a c c u r a t a institutione instruere l a u s
debet esse cuiusvis Pontificiae Accademiae praecipua q u a e d a m et emin e n s ; q u a quidem laude istud A t h e n a e u m florere gratulamur. De P e t r o
a u t e m beneventano, cuius in prooemio Codicis fit mentio, quod decessori Nostro Innocentio III in Decretalibus colligendis operam navarit,
merito s a n e gloriamini: in quo habetis domesticum doctrinae exemplum
propositum vobis ad i m i t a n d u m . Adsit Deus « scientiarum Dominus »
suo lumine studiis vestris; sitque optimorum auspex fructuum apostolica
benedictio, q u a m vobis singulis, dilecti filii, a l u m n i s q u e vestrae disciplinae benevolenti animo impertimus.
Datum R o m a e a p u d S. P e t r u m , die III mensis iunii MCMXVIII, Pontificatus Nostri a n n o q u a r t o .
B E N E D I C T U S P P . XV
V
AD R. P. INNOCENTIUM LOPEZ, ORDINIS MERCEDARII VICARIUM GENERALEM, OB
PROXIMA SOLLEMNIA ANNI DCC AB ORDINE INSTITUTO.
Dilecte fili, salutem et apostolicam benedictionem. — D u m t a n t a
populorum inter ipsos odia cladium r u i n a r u m q u e immensitate t e r r e n t
oculos animosque afnigunt, o p p o r t u n e accidit ea q u a m apparatis celebratio saecularium sollemnium q u i b u s ad mirificum caritatis spectaculum
revocamur. Profecto q u a e a n n o MCCXVIII sextili mense ineunte divinitus
Barcinone acta esse feruntur, ea in primis recordatione sunt digna, n o n
278
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
s o l u m quia t u n c Ordinis vestri initia consecrata s u n t , sed etiam q u i a
JD. N. Mariae benignitas, p a r a t a e semper in gravissimo q u o q u e discrimine ad o p i t u l a n d u m populo christiano, praeclare eluxit. E t e n i m cum
m a g n a Dei Mater d u o s sanctos P a t r e s P e t r u m et R a y m u n d u m itemque
Iacobum Aragoniae Regem praesentia sui et alloquio b e a n s , auctor illis
fuit, ut Ordinem Mercedarium instituèrent, ingenti sane christianam r e m
aftecit beneficio, cuius quidem metiri licet m a g n i t u d i n e m ex miserrima
christianorum condicione qui q u o q u o pacto i n S a r a c e n o r u m m a n u s
incidissent. Non solum enim u s u veniebat ut his, t a m q u a m rebus, a b u t e r e n t u r i n h u m a n i s s i m i hostes, sed etiam ut n u l l u m n o n g e n u s crudelitatis in eos, utpote religioni invisissimae addictos, exercerent. Vix igitur
dici potest q u a m m a g n a m sui exspectationem concitarint vestri sodales,
qui ad eos in libertatem vindicandos illud p r o p r i u m n u n c u p a r e n t v o t u m ,
pignori semetipsos, si necesse foret, infidelibus e o r u m loco d a t u r o s a t q u e
adeo mortem Iesu Domini exemplo pro fratribus obituros, ut iure de
instituto vestro praedicari posset: « Maiorem caritatem n e m o habet, ut
a n i m a m s u a m p o n a t quis pro amicis suis ».
Ab hoc proposito n u m q u a m vos defecisse q u a m d i u h u i u s servitutis
dedecus permansit, luculenter "historia testatur, q u a e complurium ex
h o m i n i b u s vestris memoriam tradidit immortalitati. In primisque P e t r u s
ille Nolascus occurrit, qui, positis vestri Instituti fundamentis, cum
o m n e m in id rem familiarem sane m a g n a m insumpsisset, p r a e t e r e a stipis
corrogandae causa pluries Hispaniam t o t a m pedibus peragravit, nec semel
evenit ut ea « etiam q u a e ad s u s t e n t a n d o s fratres erant necessaria, ven« deret et sic libertatem captivorum p r o c u r a r e t ». R a y m u n d u m quidem
N o n n a t u m accepimus a p u d infideles obsidem, cum eius labia transverso
pessulo constringerentur, fortiter t a m e n Christi fidem profiteri n o n destitisse. Q u a n t u s a u t e m in Serapione et in P e t r o Pascasio caritatis a r d o r :
q u o r u m alter, actus in crucem, m e m b r a t i m discerptus est, alter vero
divinam rem faciens o b t r u n c a t u s . Q u a m q u a m in hoc genere quid singula
c o m m e m o r e m u s , cum ad mille et quingentos e sodalibus vestris n u m e r e n t u r qui pro fide simul et captivorum redemptione m a r t y r i u m fecerint?
Nec p r a e t e r e u n d u m est, religiosas virgines a S. Maria de Cervellione
institutas u n a vobiscum in nobilissimo proposito p e r s e q u e n d o certavisse.
Vos a u t e m n u l l u m caritatis opus vestro instituto duxistis alienum ;
de quibus ita decessor Noster Alexander I V : « hi totis viribus elabor a n t ut u n d i q u e confluentium egenorum pariter et a e g r o r u m necessitatib u s se e x p o n u n t ». Ut ceteros o m i t t a m u s , n o m i n a n d u s o m n i n o est I o a n n e s
Gilabertus, insigni valetudinario « p r o pueris expositis, pro phraeneticis
aliisque derelictis » Valentiae condito. L o n g u m est autem apostolicos in
Acta Benedicti PP. XV
279
r e g n o Christi amplificando labores vestri Ordinis persequi, cum inter
h o s t e s ipsos christiani nominis acérrimos, q u o r u m in potestate fideles
captivi tenerentur, et, America detecta, per illas q u o q u e regionum immen- ,
sitates Evangelii lucem diffundere studueritis. Q u o r u m quidem benefic i o r u m iii Americae latinae civitatibus passim e x t a n t m o n u m e n t a , ob
e a m q u e c a u s a m factum videmus, ut Beatissimam Virginem de Mercede
Peruviani et Aequatoriani reipublicae p a t r o n a m elegerint, Argentini
a u t e m s u a r u m copiarum s u m m a m ducem renuntiarint. Ordinem t a m
b e n e de Ecclesia ac de civili societate meritum decessores Nostros saepen u m e r o dilaudasse et magnis privilegiis auxisse, h a u d m i r u m est; eo
magis quod h u i u s m o d i promerita singulari q u a d a m in Apostolicam h a n c
S e d e m observantia cumulavit. - H a e c omnia Nos libenter p u t a v i m u s recolenda, a p p r o p i n q u a n t e natali Ordinis septingentésimo; ac v e h e m e n t e r
g a u d e m u s populos, q u i b u s is profuit, faustum eventum u n a vobiscum
celebraturos ; in primisque, ut par est, nobilissimam Barcinonensium
civitatem, q u a e insignem B. Mariae Mercedoniae imaginem religiosissime servat, ipso p r a e e u n t e honoris causa H i s p a n i a r u m Rege Catholico
Alfonso X I I I cum a u g u s t a Coniuge. Hisce in sollemnibus m a g n o p e r e
c u p i m u s christianam r e m u n i v e r s a m divinae Matri commendari, ut q u a e
m i r a n d u m in m o d u m fidelium captivitati opitulata est, ita crudelissimi
h u i u s belli finem nobis impetret. Quod omnes B. Mariae de Mercede
cultores ut suis precibus petant, Nos, qui sanctum ipsius scapulare iam
inde, ab adolescentia gerimus, h o r t a m u r ; et cuilibet, quoties pie h a n c
formulam usurpaverit « R e d e m p t r i x captivorum, ora pro nobis » vel
« Piissima Mater de Mercede, o r a pro nobis » toties ccc dierum indulgentiam largimur.
Vos vero, dilecti filii, q u i b u s divino m u n e r e contigit, ut ipsam Dei
Matrem vestrae familiae auctorem haberetis, quo affecti sitis honore,
q u i b u s devincti officiis perpendite, memores illius constitutionum vestrar u m loci : « etsi totos ad pedes Beatissimae Virginis Mariae, Matris ac
F u n d a t r i c i s nostrae, n o s devotio provolvat, nihil t a m e n a e q u u m a u t
dignum eius erga n o s t r u m Ordinem beneficiis r e p u t a m u s ». H u n c igitur
caelestis originis dignitate inclytum Ordinem congruis semper o r n a t e
virtutibus et, m a i o r u m vestigia secuti, pro Ecclesia contendite. Mutatis
t e m p o r i b u s , iam n o n est christianis p r o b r o s a captivitas corporum extim e s c e n d a : alia n u n c , et ea longe deterior plurimos tenet, servitus anim o r u m , cum u s q u e q u a q u e serpit letalium e r r o r u m lues et sectarum
improbitas invadit omnia. I t a q u e multo latius patet c a m p u s caritatis;
in quo quidem vos utiliter laborare scimus, vel p u e r o r u m m o r e s fingendo, vel catecheses ad p o p u l u m h a b e n d o , vel ea q u a e spiritus s u n t ,
280
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
in custodiis publicis a d m i n i s t r a n d o et in nosocomiis, ubi vestrarum quoq u e S o r o r u m opera dilaudatur.
.
Sed t a m e n ad istam virtutis alacritatem in vobis refovendam h a e c
saecularia sollemnia, itemque proxima Ordinis generalia comitia, favente
Deipara Virgine, n o n p a r u m collatura esse confidimus. Atque auspicem
caelestium m u n e r u m praecipuaeque benevolentiae Nostrae testem, tibi,
dilecte fili, et universis qui de ista religiosa familia sunt, apostolicam
benedictionem a m a n t i s s i m e impertimus.
D a t u m R o m a e a p u d S. P e t r u m , die iv mensis iunii MCMXVIII, Pontificatus Nostri a n n o q u a r t o .
BENEDICTUS P P . XV
VI
AD RR. PP. DD. IOANNEM BEDAM CARDINALE, ARCHIEPISCOPUM PERUSINÜM,
PETRUM PACIFICI, ARCHIEPISCOPUM SPOLETANUM, CETEROSQUE UMBRAE
REGIONIS EPISCOPOS, QUORUM OFFICIOSISSIMAE EPISTOLAE ASSISIO DATAE
RESPONDET.
Venerabiles fratres, salutem et apostolicam benedictionem. — Singularis .vestra in Nos pietas a t q u e observantia ex iis litteris se ostendit
q u a s p r o x i m a e conventu Assisiensi missas accepimus; n o n illa vero
Nobis ignota, sed t a m e n gratissima. S e n s i m u s enim q u a m studiose vos,
in t a n t a acerbitate r e r u m , in p a r t e m veniretis Nostrarum sollicitudin u m : eo magis quia officium Nos consolandi sollerti opera impensisque
ad Deum precibus cumulare contenditis. Nam, p r o m u l g a t o Codice, nihil
fuit vobis a n t i q u i u s q u a m ut, collatis consiliis, q u a e o p p o r t u n i o r a essent
praescripta ad effectum a d d u c e r e t i s : q u a m quidem l a u d a n t e s alacritatem,
e a m d e m ne in p o s t e r u m quidem defuturam certo scimus. De Sacro autem
propediem, in natali Apostolorum Principum, faciendo, l a e t a m u r s a n e ,
omnes, ut scribitis, q u o t q u o t s u n t in U m b r i a sacerdotes voluntati Nostrae
obsecuturos. Utinam fiat, ut q u e m a d m o d u m , q u o d ipsi affirmatio, Seraphicus ille vir, popularis vester, tempore huic n o n dissimili, cives cum
civibus diu crudeliterque digladiantes, christianam caritatem praedicando,
composuit, ita Nobis liceat h a e c t a n t a populorum inter se odia Sanguinis Iesu Christi virtute restinguere. Ac caelestium auspicem m u n e r u m
peculiarisque benevolentiae Nostrae testem, vobis, venerabiles fratres,
Acta Benedicti PP. XV
281
clero et populo vestris concredito curis apostolicam benedictionem amantissime in Domino impertimus.
D a t u m R o m a e a p u d S. P e t r u m , die x mensis iunii MCMXVIII, Pontificatus Nostri a n n o q u a r t o .
BENEDICTUS P P . XV
VII
AD RR. PP. DD. NATALEM BRUNI, ARCHIEPISCOPUM MUTINENSEM, CETEROSQUE
AEMILIAE EPISCOPOS, LITERIS RESCRIBENS QUAS EX MUTINENSI CONVENTU
OFFICII CAUSA DEDERANT.
Venerabiles fratres, salutem et apostolicam benedictionem. — Grata
Nobis fuit vestra epistola, q u a m Mutinae in u n u m coacti ad Nos proxime officii causa scripsistis: i u c u n d a m n o n dicimus, cum id tristissima t e m p o r a non sinant. E a m praesertim partem litterarum dileximus,
ubi, q u a m p o n i m u s operam iam d u d u m vel m a t u r a n d a e paci vel belli
levandis doloribus, eis verbis prosequi voluistis, ut a p p a r e r e t n o n modo
vos Nostras partiri sollicitudines, sed etiam ad eam ipsam operam,
q u a n t u m esset in vobis, a d i u v a n d a m sanctis ad Deum precibus insistere, u t r u m q u e est pietate vestra d i g n u m : sed alterum vel gratius
Nobis, utpote magis necessarium, studium istud comprecandi. I t a q u e
q u o d pollicemini sacerdotes v e s t r a r u m dioecesium universos in proximo
festo Apostolorum Principum u n a vobiscum ad m e n t e m Nostram litaturos, vehementer id Nos delectat. Nec m i n u s observantiae significationem a m a m u s , q u a promulgationem Codicis Iuris Canonici accepistis.
H u c igitur pro vestra diligentia iricumbite, ut in vestris ecclesiis h a e
leges eum, qui est in votis, fructum plene afferant confirmandae disciplinae. Divinorum vero m u n e r u m auspicem et peculiaris benevolentiae
Nostrae testem, apostolicam benedictionem vobis, venerabiles fratres,
et universo cui praeestis clero ac populo p e r a m a n t e r in Domino impertimus.
D a t u m R o m a e a p u d S. P e t r u m , die x mensis iunii MCMXVIII, P o n tificatus Nostri a n n o q u a r t o .
BENEDICTUS P P . XV
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
ACTA SS. CONGREGATIONUM
S U P R E M A SACKA CONGREGATIO S. OFFICII
DECRETUM
CIRCA QUASDAM PROPOSITIONES DE SCIENTIA ANIMAE CHRISTI
Feria IV,
'
die 5 iunii 1918.
Proposito a Sacra Congregatione de Seminariis et de Studiorum
Universitatibus d u b i o : U t r u m tuto doceri possint sequentes• propositiones:
I. Non constat fuisse in a n i m a Christi inter h o m i n e s degentis scient i a m , q u a m h a b e n t beati seu c o m p r e h e n s o r e s .
II. Nec certo dici potest sententia, q u a e statuit animam Christi nihil
ignoravisse, sed ab initio cognovisse in Verbo omnia, praeterita, p r a e s e n t i a et futura, seu o m n i a quae Deus scit scientia visionis.
III. Placitum q u o r u m d a m recentiorum de scientia a n i m a e Christi
limitata, n o n est m i n u s recipiendum in scholis catholicis, q u a m veterum
sententia de scientia universali;
Eñii ac R m i DD. Cardinales in r e b u s fidei et m o r u m Generales
Inquisitores, p r a e h a b i t o voto DD. Consultorum, r e s p o n d e n d u m decrever u n t : Negative.
I n s e q u e n t i vero feria V eiusdem mensis et anni, in solita a u d i e n t i a ,
R. P. D. Assessori S. O. impertita, facta de his Ssmo D. N. Benedicto
P a p a e XV relatione, Sanctitas S u a resolutionem E m o r u m P P . approbavit, confirmavit et publicari mandavit.
Datum R o m a e , ex aedibus Sancti Officii, die 7 iunii 1918.
Aloisius Castellano, S. B. et U. I. Notarius.
S. Congregatio Consistorialis
SACRA CONGREGATIO
283
CONSISTORIALIS
I
DECRETUM
CANONICIS CATHEDRALIS BIELLENSIS PRIVILEGIA CONCEDUNTUR
Ut Cathedralis ßiellensis Capitulo apostolicam benevolentiam testaret u r et R m i s Canonicis patefaceret q u a m pro merito aestimaverit ipsorum
o b s e r v a n t i a m in excipiendis pontificiis decretis et innovationibus, q u i b u s
c u l t u m B. Mariae Virginis in celebri sanctuario Oropensi melius ordin a n d u m e t a u g e n d u m curavit, S S m u s D . N . Benedictus P P . X V voluit
et constituit ut memorati Canonici Cathedralis Biellensis titulo etiam
Canonicorum Basilicae B. M. V. de Oropa a m o d o condecorentur. Stat u i t insuper Sanctitas Sua ut iidem Canonici, t a m in Cathedrali Biellensi q u a m in praedicta Basilica B. M. V. de Oropa et q u a n d o c u m q u e
collegialiter procèdent, a u r e u m n u m i s m a , effigiem referens sacrae leonis
B. M. V. de Oropa, e collo p e n d e n s gestare queant.
S u p e r q u i b u s eadem Sanctitas Sua edi iussit praesens consistoriale
d e c r e t u m : contrariis quibuslibet minime obstantibus.
D a t u m R o m a e , ex aedibus h u i u s Sacrae Congregationis Consistorialis, die 12 iunii 1918.
)J| C. CARD. DE LAI, Ep. Sabinen., Secretarius.
It. % S.
f V. SARDI, Archiep. Caesarien, Adsessor.
II
DESIGNATIO QUORUNDAM ORDINARIORUM PRO APPELLATIONE A METROPOLITIS
IUXTA CAN. 1594, § 2.
Cum ex praescripto can. 1594, § 2, s t a t u t u m sit ut « a causis in
« p r i m a instantia pertractatis coram Metropolita appellatio fiat ad loci
« Ordinarium, q u e m ipse Metropolita, p r o b a n t e Sede Apostolica, semel
« p r o semper designaverit »,
284
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
E m u s P a t r i a r c h a Venetiarum designavit O r d i n a r i u m P a t a v i n u m .
R m u s Archiepiscopus Ianuensis, O r d i n a r i u m Savonensem.
R m u s Archiepiscopus Golocënsis et BaGsiensis, Ordinarium Gsanadiensem.
SSñlus D. N. Benedictus P P . XV, a u d i t a relatione E m i Secretarii
Sacrae Congregationis Consistorialis, designationes ut s u p r a factas a p p r o b a r e dignatus est.
III
NOTIFICATIO
Notum fit q u o r u m interest, iam ab a n n o 1908 vagari in S t a t i b u s
Foederatis Americae Septentrionalis q u e m d a m qui se appellat Albertum
Biondi, quique, h a b i t u clericali i n d u t u s , m o d o sacerdotem e dioecesi
Boianensi in Italia, modo religiosum Ordinis S. Benedicti se dictitans,
Missarum stipendia colligit ac saepe, falsa d o c u m e n t a exhibendo, facult a t e m Missam celebrandi ac sacrum ministerium exercendi obtinuit.
Cum vero factis investigationibus constiterit e u m d e m ignotum esse
t a m in dioecesi Boianensi q u a m penes m o d e r a t o r e s Ordinis S. Benedicti,.
Ordinarii m o n e n t u r ut ab eo caveant.
IV
PROVISIO
ECCLESIARUM
S. C. Consistorialis decretis, S s m u s D. N. Benedictus P P . XV has*
q u a e s e q u u n t u r , ecclesias de proprio pastore providit, scilicet:
11 iunii 1918. — Titulari archiepiscopali ecclesiae Iconiensi praefecit R. P. D. P e t r u m Di Maria, h a c t e n u s episcopum Catacensem, r e n u n tiatum Delegatum Apostolicum in dictione Canadensi et Terrae Novae..
18 iunii. — Cathedrali ecclesiae Fulginatensi R. D. S t e p h a n u m Corbini, Metropolitanae ecclesiae Senensis canonicum poenitentiarium.
— Cathedrali ecclesiae Sancti Aloisii de Maragnano R. P. D. Helvetium G o m e s . d e Oliveira, iam episcopum C o r u m b e n s e m .
— Cathedrali ecclesiae Aberdonensi R. D. Georgium Bennet, p a r o c h u m loci « Hawick » in archidioecesi S. A n d r e a e et Edimburgensi.
20 iunii. — Cathedrali ecclesiae Thelesinae seu Cerretanae R. D.
Iosephum Signore, canonicum cathedr. Liciensis et seminarii rectorem.
S. Congregatio Concilii
SA CEA CONGREGATIO CONCILII
CONSENTINA
MISSAE PRO POPULO
12 iunii 1917 et 9 februarii 1918
- T r i b u s parochis ecclesiae paroecialis S . M. Gratiar u m in oppido S. Giovanni in Fiore Gonsentinae archidioecesis iniunxit
Archiepiscopus ut singuli Missam pro populo, singulis dominicis et
d i e b u s festis applicarent, n o n o b s t a n t e contraria immemorabili consuetudine, q u a t a n t u m m o d o u n u s eorum per turnum Missam pro populo
h u c u s q u e celebraverat. Contra m a n d a t u m Archiepiscopi ad H a n c S. Congregationem parochi recurrunt, et quaestio disceptanda proponitur s u b
dubio :
SPECIES FACTI.
An consuetudo
tur in casu.
applicandi
per
turnum
Missam pro populo
sustinea-
In parochorum favorem haec d e d u c u n t u r .
Exsistentia consuetudinis immemorabilis in casu est extra controvers i a m : eius igitur vis et efficacia s u m m o p e r e est attendenda, u s q u e d u m
n o n constet in casu immemorabilem q u o q u e consuetudinem esse r e p r o b a t a n e At in t h e m a t e applicationis Missarum n o n alia consuetudo reprob a t a invenitur, iuxta Const. Benedicti XIV Cum semper oblatas, diei
19 augusti 1744, § V, nisi cuius vi diebus festis a nullo p r o r s u s curato
Missa pro populo in determinata paroecia applicatur. P o r r o huiuscemodi
inconveniens in casu nostro minime contingit. Licet enim singuli parochi
oppidi S. I o h a n n i s in Fiore h a b e a n t proprios parochianos designatos et
distinctos per territorium, u n a t a m e n seu unica est in oppido paroecia:
id ostenditur n o n modo ex eo q u o d u n u s est titulus, u n a ecclesia paroecialis, u n u s fons baptismalis, ac per t u r n u m singuli curati functiones
stricte paroeciales o b e u n t ; sed potissimum ex historicis documentis, quib u s arguitur antiquitus eam paroeciam fuisse Praelaturaiù nullius,
ubi cura a n i m a r u m ad u n u m A b b a t e m pertinebat, qui alios q u i d e m
a s s u m e b a t ut vicarios curatos t a m q u a m suos cooperatores et adiutores,
sed ipse u n u s applicabat Missam pro p o p u l o : u n d e et in praesenti t r e s
SYNOPSIS
DISCEPTATIONIS. -
286
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
parochi congruam seu pensionem a Gubernio percipiunt, t a m q u a m
« curati ecclesiae Gommendae S. I o h a n n i s in Fiore ».
Posito igitur q u o d u n a sit in casu paroecia, manifesto nonnisi una*
Missa pro populo singulis festis est applicanda, q u o d nullo iure reprob a t u r fieri per t u r n u m ab u n o q u o q u e p a r o c h o iuxta consuetudinem. Ad
r e m faciunt complures h u i u s S. Ordinis resolutiones, ubi pluries istud
principium receptum et confirmatum est, nimirum ubi u n a t a n t u m est
paroecia, licet plures sint qui in ea c u r a m a n i m a r u m habent, n o n ab
o m n i b u s curatis Missam pro populo esse applicandam, sed ab u n o
determinato, sive per t u r n u m sive per aliam rationem. I t a in Romana^
29 aug. 1744; in Ripana, 15 dec. 1762; in Galaguritana, 8 maii 1773;
in Patavina, 14 aprii. 1804; in Gamerinen., 16 dec. 1820, etc. Signanter
a t t e n d e n d a est l a u d a t a resolutio in Galaguritana, cuius species ex Pallottini, v. Parochus, § VI, n. 22, ita contrahi potest: Duae paroeciales
erant in loco Enciso, quae insuper n u m e r a b a n t sex filiales in oppidulis
vicinis: c u r a v e r u m a n i m a r u m a quatuordecim parochis e x e r c e b a t u r
communi ratione, quia u n u s censebatur esse populus, u n a paroecia.
Olim parochi t e n e b a n t u r applicare pro populo 814 Missas a n n u a s ,
q u a e inter o m n e s parochos q u a d a m r a t i o n e d i s t r i b u e b a n t u r . C u m
illud o n u s grave videretur, parochi supplicarunt pro reductione Miss a r u m a p p l i c a n d a r u m ; et S. G. r e s p o n s u m d e d i t : « P r o gratia r e d u « ctionis ad u n a m Missam singulis diebus festis pro qualibet ex eccle« siis parochialibus oppidi Encisi, nec n o n pro reductione ad u n a m
« Missam pariter diebus festis in aliis filialibus ecclesiis, per turnum
« celebrandam, collatis t a m e n suffragiis in u n u m pro toto populo ». At
in casu nostro favorabilior p r o r s u s est r e r u m s t a t u s : n o n enim a g i t u r
de a b r o g a n d a ex gratia contraria o n e r o s a consuetudine, sed de ea confirmanda q u a e in favorem p a r o c h o r u m ab i m m e m o r a b i l i viget.
Ex adverso plane conceditur adesse in casu immemorabilem consuetudinem applicandi a b u n o q u o q u e t a n t u m m o d o parocho per t u r n u m M i s
sam pro populo. R e p r o b a t a vero est in Constitutione Benedicti XIV, Ounu
semper oblatas, § V, c o n s u e t u d o , etiamsi h o m i n u m m e m o r i a m antecedat,
quotiescumque aliquam paroeciam applicatione privat unicae illius Missae in diebus festis, ad q u a m u n a q u a e q u e paroecia, ex c o m m u n i lege,
ius habet. Unde h a e c S. Congregatio in quaestione de Missa p r o populon u l l u m m o m e n t u m consuetudinis agnoscit, nisi a g a t u r de obligatione
ex alio fonte q u a m ex c o m m u n i iure provenienti, v. g. ex fundatione
speciali, vel e bulla erectionis paroeciae, a u t quaestio fiat de p e r s o n a
cui i n c u m b a t obligatio: in casu a u t e m n o s t r o nonnisi de obligatione:
:
S. Congregatio Coneilii
287
ex iure c o m m u n i agitur, n e q u e d u b i u m superest a q u o n a m obligatiosit sustinenda, si de obligationis exsistentia constet. Q u a p r o p t e r factum
consuetudinis immemorabilis in casu nostro n u l l a m per se solum vim
exserit.
Etiam plane conceditur ex iurisprudentia S. Congregationis n o n
haberi obligationem plures Missas, sed u n a m d u m t a x a t , pro populo applicandi, ubi paroecia non est nisi u n a , etsi plures sint sacerdotes, qui in
eadem, sive promiscue, sive in regionibus distinctis, c u r a m a n i m a r u m
exercean. Attamen animadvertitur in resolutionibus ex adverso allegatis, ubi S. Congregatio u n a m solummodo Missam per t u r n u m a l i t e r v e
celebrandam decrevit, paroeciam citra o m n e d u b i u m fuisse unam r a t i o n e
n e m p e curae habitualis q u a e penes u n a m personam physicam vel moralem, uti Capitulum residebat. Ita in Romana 29 aug. 1744, quoad Capit u l u m S. M. in Transtyberim ; in Ripana, 15 dec. 1762, q u o a d collegiatam
S. Nicolai t e r r a e A q u a e v i v a e ; in Patavina, 14 aprii. 1804, et in Camerinen., 16 dec. 1820, q u a e a m b a e sunt de Capitulo Cathedrali; q u i b u s
addi potest et Volaterran., 27 febr. 1858, ubi, similiter ac in praecedentibus, relata consuetudine in ecclesia cathedrali Missam pro populo
diebus festis n o n a solo parocho, seu Vicario perpetuo, sed ab o m n i b u s
canonicis per t u r n u m celebrari, S. C. respondit esse s e r v a n d a m (cfr.
Lingen et R e u s s , Causae selectae p. s. p., n. 467). Denique nec factispecies causae Calaguritanae, 8 maii 1773, cum casu nostro similitudinem
a l i q u a m dicit, ut patet ex aliis verbis a Pallottini subiectis : « Nulla,
« ait, inter parochos erat ecclesiarum distinctio, sed a n n o quolibet, die« 14 septembris, u n u s q u i s q u e iuxta ordinem antianitatis, illius paroe« ciae curam a s s u m e b a t , q u a m sibi praeeligere placebat ».
Resolutiones itaque illae p a r u m ad dubii solutionem conferunt,,
q u u m cardo totius quaestionis hic sit, an tres regiones sub unico titulo
ecclesiae S. Mariae Gratiarum t r i b u s parochis respective commissis,
u n a m reapse paroeciam vel potius tres paroecias distinctas, licet q u o d a m m o d o sub u n o tecto, constituant.
Hoc p o s t r e m u m ex actis scatere videtur. Constat enim in primis
u n u m q u e m q u e p a r o c h u m h a b e r e exclusivam curam distinctae plebis,
i n t r a certos et distinctos territorii fines, qui vulgo denominantur, pro
u n a paroecia delia Cona, pro altera del Monastero, pro tertia d e i Cappuccini; h a n c curam esse exclusivam vel ex eo patet, quod, ut ex actis
docemur, matrimonio fidelium ex u n a q u a q u e paroecia assistit p a r o c h u s
p r o p r i u s contrahentis, ad n o r m a m c o m m u n i s i u r i s : solent tdmen ad
invicem parochi delegationes commutare; ergo, alii duo, sine delegatione
tertii parochi, matrimoniis fidelium in h u i u s territorio domicilium h a b e n -
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
tium, assistere n e q u e u n t : q u o d qui fieri potest, si cura cuique parocho
commissa ad t o t u m territorium c o m m u n i s ecclesiae e x t e n d i t u r ? Nec
denique intelligitur cur in bullis nominationis novi parochi, aliis d u o b u s
exstantibus, paroecia S. Mariae G r a t i a r u m vacare dicatur ob decessum
praedecessoris.
Equidem t r e s diversae regiones u n a m s o l u m m o d o ecclesiam p a r o e cialem habent, quod profecto i n c o n g r u u m est, si paroeciae distinctae
s u n t ; inde etiam p r o n o alveo fluunt alia insueta q u a e in actis commons t r a n t u r : c o m m u n i s n e m p e paroeciarum titulus, idem sigillum quamvis
illius exemplar unicuique parocho s u u m sit, fons baptismalis communis, promiscua baptismi administratio licet n o m i n a b a p t i z a t o r u m in
distinctos tres libros referantur, celebratio divinorum officiorum, praedicatio, etc., per t u r n u m et generatim tacita Conventio inter p a r o c h o s ut
sibi m u t u o opem ferant in cura a n i m a r u m exercenda. At enim c o m m u n i s
haec participatio u n i u s eiusdemque ecclesiae paroecialis n o n obstat quom i n u s curae paroecialis participantes distinctas paroecias c o n s t i t u a n t :
paroecia enim in suo esse iuridico - ut dici solet - cum iuribus et
officiis plene constituta esse potest, q u i n propriam ecclesiam h a b e a t ;
ad tradita per Monacell., Formul.; p. I, tit. 2, form. 3, n. 3; Piton.,
Discept., 160, n. 10; Reclus., De reparoch., p a r t . I, tit. 12, n. 8 2 ; Zipaeum,
Bespons., n. 2, de eccl. aedif. Cf. q u o q u e resolutionem per S. Congr.
de P r o p a g a n d a Fide Ordinario Quebecensi significatam, d. 26 febr. 1875
ad 3: « Q u a n d o u n a paroecia ßaret ecclesia, et p o p u l u s eius ad alteram
- « ecclesiam venit ut obligationi satisfaciat audiendi Missam, t e n e t u r n e
« idem parochus (qui d u a b u s praeest paroeciis) ad applicationem dua« r u m Missarum, si h a b e a t Vicarium vel alium sacerdotem aut etiam
« bis celebret ipse? R. Affirmative » {Coll. Prop. Fide, ed. 1907, n. 1436).
Neque ad a d s t r u e n d u m c u r a m h a b i t u a l e m S. Mariae Gratiarum esse
penes u n a m p e r s o n a m physicam vel moralem, satis est q u o d parochi
r e c u r r e n t e s asserunt, curam h a b i t u a l e m revera olim exstitisse a p u d Abbatem seu C o m m e n d a t a r i u m , qui curatos t a m q u a m vicarios suos assumeret. Refert enim Archiepiscopus, auctoritate historiographi P. Giovanni
Fiore in opere Calabria illustrata, o p p i d u m et ecclesiam t a n t u m m o d o
quoad temporalia s u b iurisdictione Abbatis C o m m e n d a t a r i i vel ab initio
fuisse, quo vero ad c u r a m a n i m a r u m Archiepiscopo Consentino s e m p e r
subiacuisse. Huiusce vero historiographi assertio veridica comperta est
ex collatione cum Actis Visitationis Apostolicae dioecesis Consentinae
a. 1628 peractae, q u o r u m a u t o g r a p h u m in Archivo H. S. C. asservatur,
in cuius fol. 69 haec l e g u n t u r : « Die 16 eiusdem mensis septembris
« R. D. Visitator itinere h u i u s diei (a Ripafitta) pervenit in o p p i d u m
S. Congregatio Concilii
289
« S . I o h a n n i s i n Flore i n temporalibus s u b iurisdictione e t potestate
« Abbatis qui de praesenti est Illmus et R m u s D. Cardinalis Ubaldinus,
« q u o vero ad c u r a m animarum et s a c r a m e n t o r u m administrationem
« subiectum Illmo Archiepiscopo Consentino ». Unde liquet n o n posse
a c t u a l e s parochos successores et vicarios censeri Abbatis Commendatarii in onere Missae pro p o p u l o ; q u a m o b r e m a r g u m e n t u m ex adverso
p r o l a t u m ex fundamento corruere necesse est.
RESOLUTIO. - Proposito itaque in plenariis S. C. Concilii comitiis,
die 12 iunii 1917 primum et iterum die 9 februarii 1918, suprascripto
d u b i o , Emi P a t r e s r e s p o n d e n d u m c e n s u e r u n t :
«
«
«
«
« Negative, seu consuetudinem n o n s u s t i n e r i : ideoque u n u m q u e m q u e
p a r o c h u m n o n per t u r n u m sed per se teneri singulis diebus dominicis
et festivis ad applicationem Missae pro populo sibi commisso; et ad
mentem. Mens e s t : curet Archiepiscopus in praxi servandum canonem
1096 C. I. C. quoad delegationes in m a t r i m o n i o r u m celebratione ».
F a c t a q u e de praemissis S S m o Dno Nostro Benedicto Div. Prov.
P P . XV relatione per infrascriptum S. Congregationis Secretarium, in
s u b s e q u e n t i Audientia diei 11 februarii 1918, Sanctitas S u a d a t a m resolutionem a p p r o b a r e et confirmare dignata est.
I.
ACTA, vol. X, n. 7. — 1-7-918.
MOBI,
Secretarius.
19
290
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
SÁCEA CONGREGATIO DE E E L I G I O S I S
DE REGULIS ET CONSTITUTIONIBUS RELIGIOSORUM AD NORMAM
CANONIS 489
CODICIS IURIS CANONICI REFORMANDIS.
Ad n o r m a m Canonis 489 Codicis Iuris Canonici « Regulae et p a r t i « culares Constitutiones singularum religionum, canonibus Codicis n o n
« contrariae, vim s u a m s e r v a n t ; q u a e vero eisdem o p p o n u n t u r , abro« gatae s u n t », ac proinde e a r u m t e x t u s e m e n d a n d u s erit. Ne a u t e m ' i n
re tanti momenti aliquod inconveniens oriatur, Sacra Congregatio Sodalium Religiosorum negotiis praeposita praescribit emendationes t e x t u s
R e g u l a r u m et Constitutionum suo esse subiiciendas examini. Hoc o m n e s
et singulae iuris pontificii Religiones, itemque quaevis Societates s i n e \
votis publicis, sive virorum sive mulierum, in c o m m u n i viventium,/
o p p o r t u n e peragent cum relationem de statu religionis ad S a n c t a m
Sedem t r a n s m i t t e n t iuxta praescriptum canonis 510. Q u a p r o p t e r interest
ut o m n e s Religiones u n a cum praedicta relatione q u a e d a m s u a r u m
R e g u l a r u m Constitutionumve exemplaria ad H a n c S a c r a m Congregationem mittant.
7
Sacra insuper Congregatio h o r t a t u r enixeque rogat R e v m o s Ordinarios locorum in q u i b u s alicuius Religionis Moderatores supremi et
Congregationum mulierum s u p r e m a e Antistitae c o m m o r a n t u r , u t q u a m p r i m u m de his o m n i b u s illos certiores faciant.
Romae, ex Secretaria S. Congregationis, die 26 iunii 1918.
I.
CARD.
TONTI,
Praefectus.
f Adulphus, E p .
Canopitan., Secretarius.
S. Romana Rota
ACTA
291
TRIBUNALIUM
SACKA ROMANA ROTA
GALLIPOLITANA
NULLITATIS MATRIMONII (DE DONATIS-SORRENTINO)
Benedicto XV feliciter regnante, Pontificatus Dominationis Suae anno
tertio, die 16 augusti 1917, RR. PP. DD. Ioannes Prior, P o n e n s , Aloisius
Sincero et Fridericus Cattani Amadori, Auditores de Turno, in causa Gallipolitana - Nullitatis matrimonii, inter Mariam De Donatis actricem, repraesentatam per procuratorem legitimum Augustum Milani, advocatum, et
I o a n n e m Sorrentino, repraesentatum per legitimum procuratorem Ioannem
Guasco, advocatum, interveniente et disceptante in causa Vinculi Defensore ex officio, sequentem tulerunt definitivam sententiam.
Teresa De Donatis, v i d u a relicta cum unica filia Maria, q u a m summ o p e r e diligebat, cum ad felicitatem c o m p a r a n d a m m a g n a m conferre
opem p u t a r e t divitiarum copiam, ut filiae, duodeviginti a n n o r u m aetat e m agenti, stabili modo prospiceret, ipsi proposuit ut nuptias iniret
c u m iuvene q u o d a m , I o a n n e Sorrentino nomine, et ipso filio unico
m a t r i s viduae, q u e m ditissimum fuisse fama ferebat. Quamvis puella
h a u d nimis allecta fuerit nuptiis propositis, p e r p e n d e n s defectibus quib u s d a m a n i m a e et corporis in viro sibi proposito vix supplere potuisse
opes decantatas, tamen, consilio matris obsequens, cui fidenter sortem
s u a m committebat, m a t r i m o n i o consensit, et sacro foedere coniugali cum
I o a n n e u n i t a est die 30 iunii 1894. Divitiarum affluentia, vero, animor u m concordiam in d o m u m coniugalem n o n attulit, u b i iurgia frequentia
s p o n s o r u m , obiectis sibi m u t u o criminibus violatae fidei, eo t a n d e m
d e v e n e r u n t ut separatio b o n o r u m et corporum sex circiter a n n o s post
initum m a t r i m o n i u m a m a g i s t r a t u civili de consensu partium decreta
fuerit. Duodecim deinde a n n o s Maria cum m a t r e convixit, q u a defuncta
a n n o 1912 statuit ut a ligamine civili, quo a d h u c cum viro devincta
erat, se liberaret. Quod cum n o n sinerent patriae leges, viro persuasit,
292
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
proemio pecuniario ad h u n c finem ipsi collato, ut, iura s t a t u s civilis in
R e g n o Hungarico n a c t u s , divortium ibidem peteret, q u o d iuxta v o t a
mulieris concessum est. Maria t u n c Curiae Gallipolitanae libellum porrexit, in quo m a t r i m o n i u m s u u m cum I o a n n e nullitatis a c c u s a v i ! ex
capite vis et m e t u s : sententia vero Curiae, post rem diligenter inquisitam iudiciali ordine servato, die 10 iulii an. 1915 prodiit actrici a d v e r s a .
Interposita appellatione ad N. S. Ordinem, et aliis testibus, i n s t a n t e
actrice et m a n d a n t e D. P o n e n t e , rite excussis, causa nobis hodie proponitur sub consueta dubii formula : An constet de nullitate matrimonii
in casu.
(
Notissima s u n t iuris principia de impedimento vis et m e t u s , in
recentibus S. R. R o t a e decisionibus pluries e x p o s i t a : satis erit, igitur,
p a u c a q u a e d a m recolere, q u a e magis ad rem n o s t r a m faciunt, ex recentissima causa Lugdunen, coram Prior die 5 iunii 1917 definita. Metus
m a t r i m o n i u m irritans, ad n o r m a m iuris in cap. 14, 15 et 27 De sponsalibus, saltem respective gravis esse debet: m e t u m patiens, videlicet, mal u m grave a causa libera, iniuste agente ad e x t o r q u e n d u m consensum
matrimonialem, sibi imminere apprehendi!, quod aliter, sine m a g n a sak
tem difficultate, evitari nequit nisi m a t r i m o n i u m c o n t r a h e n d o . Metus
a u t e m reverentialis ex sese levis est, et gravis evadit t a n t u m m o d o si
per minas qualificatur, a u t verbera, a u t preces instantes et i m p o r t u n a s
a u t denique per indignationem p a t e r n a m diu d u r a t u r a m .
U n d e sequentes conclusiones e r u u n t u r : a) qui solam oftensam patris
vel superioris veretur, valide contrahit (D'Annibale, tom. 1, n u m . 138,
not. 16, ed. 3) quia m a l u m , q u a t e n u s saltem grave videri possit, n o n
sibi, ut ratio m e t u s m a t r i m o n i u m dirimentis postulat, sed alteri immin e n s a p p r e h e n d i ! b) Item qui matrimonio consentit, quia mqrem Vult
gerere patris a u t superioris, valide contrahit, quia invitus n o n agit
(D'Annibale, 1. c.) neque consensum praestat ut m a l u m sibi i m m i n e n s
evitetur, c) Genitores licite consilia praebent filiis, imo et saepe praestare debent, praesertim si minores sunt, respectu matrimonii contrah e n d i q u i b u s consiliis filii a d h a e r e n t e s etiam ex timore reverentiali,
valide c o n t r a h u n t , d) Genitores suasionibus uti possunt, d u m m o d o n o n
ita i m p o r t u n a e sint ut m i n a s graves virtualiter contineant, e) Modicam
pressionem vel increpationem ipsis a d h i b e r e licet ad m a t r i m o n i u m
u r g e n d u m (Sánchez, lib. 4, disp. 22, n. 5, cum aliis, f) Licet ipsis etiam
c a u s a s matrimonium urgentes filiis exponere, q u a e in circumstantiis
r e r u m obiectivis continentur, et a libera voluntate eorum n o n depend e n t : ad rem ait D. T h o m a s Suppl. part. 3, qu. 47, art. 6: « P a t e r n o n
« potest cogere filium ad m a t r i m o n i u m per praeceptum cum sit liberae
S. Romana Rota
« conditionis; sed potest eum inducere ex rationabili c a u s a : et t u n c
« sicut se h a b e t filius ad causam, ita se h a b e t ad praeceptum p a t r i s :
« ut scilicet si causa illa cogat de necessitate, vel de h o n e s t a t e , et
« praeceptum patris similiter cogat: alias n o n ». Idem obtinet, ut pat e t , si pater malum aliquod e x p o n a t , q u o d filio a n t filiae imminet
ex obiectivis r e r u m circumstantiis, si m a t r i m o n i u m r e c u s a t u r : n a m
metus, si quivis adsit, malo illo imminenti respondens, n o n esset a
c a u s a libera incussus, p r o u t m e t u s m a t r i m o n i u m irritans requirit.
Ad factum quod attinet. - Mulier declarat se minis fuisse coactam :
« Altra volta mi diceva (i. e. m a t e r eius) : " Se n o n ti sposi Giovannino
« devi rinunziare alla mia c o m p a g n i a , , ; giacche mi aveva promesso, sa« p e n d o l'attaccamento mio con lei, di vivere con me anche dopo il matrice monio. Altra volta mi diceva, che se n o n l'avesse ubbidita, mi avrebbe
« fatta fare monaca ». Verum, q u o d ad minas spectat primo loco indicatas, dicendum est eas o m n i n o carere m inarum indole, quae m e t u m
gravem in sensu canonico generare p o s s u n t . Malum enim imminens
debet esse privatio boni debiti, ut Auctores explicant ubi docent timorem amissionis lucri quod n o n est alicui debitum, n o n irritare matrim o n i u m , sicut nec quemlibet c o n t r a c t u m (cfr. Sánchez, De matr., lib. 4,
disp. 5, n. 27-29; P o n t i u s , De matr., lib. 4, n. 10; et alii c o m m u n i t e r ;
Rota, Nicien., coram Many 31 iulii 1915, Act. Apost. Sed., a n n o 1916\
p. 110).
Nemo vero dicet esse b o n u m uxori debitum ut m a t r e m suam secum
h a b e a t Conviventem in d o m o viri sui. Normaliter enim et fere universaliter m a t r i m o n i u m filiam distrahit a genitoribus ; q u o d n o n obscure
innuit Dominus ubi dixit : « P r o p t e r hoc dimittet h o m o p a t r e m et ma« t r e m et adhaerebit uxori s u a e » (Matth., XIX, 5). Quod a fortiori
obtinet respectu mulieris, q u a e patriam potestatem in domo coniugali
n o n habet.
De minis a u t e m detrusionis in m o n a s t e r i u m n o n constat. Nullus
e n i m testis, praeter actricem, id refert de scientia propria, t a n q u a m
factum quod propriis sensibus percepit. Aliqui locutionem genericam
a d h i b e n t : « Mi consta », etc., sicut R o s a et S t e p h a n u s Vetroniille, quin
f u n d a m e n t u m h u i u s persuasionis indicent. Minae autem n o n p r o b a n t u r
per testes qui de circumstantiis m i n a r u m n o n deponunt, ut docet Goscius, De sep. thori, lib. I, cap. 8, n. 77 seqq.; Rota, dec. 301, n. 17,
par. U, rec. Coscius ait (1. c.): « Testes generice deponentes iussu patris
« per filium n u p t i a s fuisse contractas, m e t u m minime p r o b a n t ». Et ibidem (n. 61): « Metus t a m e n pro a n n u l l a n d o m a t r i m o n i o n o n p r o b a t u r
m
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
« per testes n o n concludentes de circumstantiis m i n a r u m ». Cf. Rota,
dec. 334, n . 9, par. 1 1 ; dec. 172, n u m . 7, par. 15; dec. 490, n. 2 et seq.,
par. 18, t o m . 2 rec.
Ex q u a t u o r d e c i m testibus ab actrice inductis in processu suppletorio n e m o deponit de minis ex scientia propria ; t r e s t a n t u m m o d o affirm a n t se aliquid audisse de minis. Antonius Vitelli a i t : « Ho inteso
« dire che furono queste minaccie ». Salvatore Avitabile: « Ne ho inteso
« parlare in famiglia ». D'Amora Catelli: « P e r il tramite di mia moglie
« ho s a p u t o che per confidenza ricevuta dalla sposa di Sorrentino (ideo« que post m a t r i m o n i u m ) q u e s t a p r e c e d e n t e m e n t e al m a t r i m o n i o era
« minacciata ». Testis est n e m p e de a u d i t u remoto et t e m p o r e suspecto.
Hi tres testes, cum de a u d i t u t a n t u m d e p o n a n t , quin circumstantias
declarent, m i n a s n o n p r o b a n t . Alii omnes testes in secundo interrogatorio excussi, undecim nimirum, r e s p o n d e r u n t se de minis nihil scire.
Ex alia parte, testis Agatha Savarese, q u a e ex familiari consuetudine
q u a u t e b a t u r c u m familia actricis specialem auctoritatem habet, contra
exsistentiam m i n a r u m concludit: « Ignoro se v e r a m e n t e la m a d r e l'avesse
« minacciata di farla suora, se non avesse sposato Giovannino. TengO\
« a dichiarare però, che ritengo che se la m a d r e le avesse fatta q u e s t a ^
« minaccia, lei me lo avrebbe confidato per l'intimità in cui stavamo :
« debbo aggiungere che sfoghi, confidenze n o n me ne faceva, perchè io
« vedeva e sentiva tutto, s t a n d o là come p e r s o n a di famiglia ». Et Dominicus De D o n a t i s : « Io escludo che la m a d r e a b b i a esorbitato nell'eser<< cizio della s u a a u t o r i t à m a t e r n a verso la Maria ». S e b a s t i a n u s Vetromille : « Non mi risulta, nè credo capace la m a d r e della Donatis di avere
« u s a t o minaccie verso la figlia per costringerla al matrimonio col Sor« rentino ». Ceteroquin, inverisimilitudo h u i u s m o d i m i n a r u m ex ipsa
actricis confessione elucet, q u a e ait se n u n q u a m matri explicite retulisse aversionem s u a m erga virum sibi p r o p o s i t u m : « La mia sventura
« fu, che io n o n ebbi m a i il coraggio di dire a mia m a d r e ciò (la ripu« g n a n z a verso di lui invincibile) in forma recisa, pel timore che essa
« mi incuteva ». C u r n a m igitur, m a t e r m i n a s adhiberet versus filiam,
q u a m videbat votis suis o b s e q u e n t e m ?
De verberibus vel precibus matris i m p o r t u n i s testes n o n l o q u u n t u r ,
sed neque d i u t u r n a matris indignatio causa m e t u s fuit, ut ex m o x
dicendis patebit.
De r e p u g n a n t i a Mariae a sponso futuro et de frigida ipsius conversatione cum illo testes deponunt. Ita Iosephus Vetromille: « Lo sposo
« futuro destò in lei un senso d'avversione, e diceva, nel confidarsi
« a me, che n o n lo sapeva digerire il S o r r e n t i n o . La m a d r e si era
S. Romana Rota
295
« accorta dell'avversione della figlia verso il Sorrentino e cercava per« suaderla ».
Item R o s a Massa, D'Amora Catelli, Capua Catelli. Eadem puellae
r e p u g n a n t i a elucet ex epistola m e n s e februarii 1894 ad amitam, Iosep h a m Vetromille, missa q u i n q u e circiter m e n s e s a n t e matrimonium.
C a r e n t i a amoris vero validitati matrimonii n o n nocet, cum consensus,
n o n amor, coniugium faciat (cap. 14, De sponsal., X, lib. 4). Indicium
q u i d e m esse potest coacti consensus, qui t a m e n aliunde p r o b a n d u s est.
Probatio autem coactionis ex parte matris actricis deest in testium
depositionibus, q u a e potius confirmant m a t r e m consiliis et suasionibus,
futuri coniugii l u x u m , et otium, et divitiarum copiam extollendo, filiae
r e p u g n a n t i a m vicisse. N a r r a t ipsa actrix: « Credo, anzi sono certa, che
« questo matrimonio, combinato a mia insaputa, fu voluto da mia ma« dre, perchè affascinata dalle ricchezze della famiglia Sorrentino, descritte tele come favolose dal suddetto mio zio, Luigi Starace, ottimo u o m o ,
« ma fantastico come mai.... Mia m a d r e su le generali mi faceva gli
« elogi delle ricchezze di lui e della s u a famiglia, descrivendomele a vivi
« colori, p a r l a n d o m i di saloni, di carrozze e di cavalli.... Mia m a d r e mi
« rispondeva : " L'avessi la fortuna di averlo sposo Giovannino „. Cer« cava di persuadermi, descrivendo le ricchezze del Sorrentino.... Mi
« diceva che io n o n poteva capire la fortuna, che mi era capitata, e che
« se me l'avessi fatta sfuggire mi sarei trovata pentita dopo ». Similiter
t e s t a n t u r Dominicus De Donatis, Francisca Vetromille, Agatha Savarese,
Archipresbyter D'Elia, Camillus De Tornasi et Agnes De Tornasi.
Aliqui testes affirmant puellam matrimonio consensisse quia morem
m a t r i s gerere voluit, cum noluerit eam contristare. Id vero validitati
c o n s e n s u s n o n officit (D'Annibale, t. 1, n. 138, not. 16, ed. 3) cum mal u m q u o d m e t u m patiens evitare vult, t a n q u a m sibi non alteri immin e n s a p p r e h e n d e r e debeat. I t a t e s t a t u r Agatha Savarese : « Sono con« vinta che Maria cedette alla volontà della madre, perchè per n o n
« dispiacerle faceva t u t t o quello che la m a d r e voleva, anche nelle cose
« p i ù insignificanti». E u g e n i u s Vetromille: « Per t e m a di n o n dare il
« minimo dolore alla madre, convinta che q u e s t ' u l t i m a agiva sempre
« pel bene di lei, si piegava ciecamente alla s u a volontà ». Similiter
t e s t a n t u r Augusta Consiglio-Franza, R o s a Massa et Maria Ingrosso.
Porro, ex actis probabiliter saltem constat Mariam n o n solum mor e m matris gerere voluisse, sed etiam p e r s u a s a m fuisse, o m n i b u s perpensis, sibi convenire m a t r i m o n i u m propositum, eique deliberate consensisse. Ait testis Vincentia Marzo : « D u r a n t e il fidanzamento, p a r l a n d o n e
« con me, si m o s t r a v a entusiasta delle ricchezze che questo matrimonio
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
« le a v r e b b e apportato ». Christina Piccolo t e s t a t u r : « D e b b o però ajggiun« gere che q u a n d o la vidi la prima volta dopo il m a t r i m o n i o , si mostrava
« molto contenta, senza fare menzione del marito. Q u a n d o mi m o s t r ò
« il corredo, era contentissima di vedere t u t t a quella roba „ ». Sed p r a e cipue elucet ex epistola, q u a m vix u n u m m e n s e m a n t e n u p t i a s celeb r a t a s viro futuro misit. Scribit: « Caro Giovannino. L'ultima t u a lettera
« dimostrava u n a freddezza ed u n a indifferenza tale che, a dirtela schietta*
« invece di invogliarmi, mi sorprende g r a n d e m e n t e . Non parlo dell'effetto
« disgustosissimo che mi h a n n o prodotto le tue parole : " Sposerò q u a n d o
« voi credete vi faccia comodo; fissatemi il giorno e sarò costà „ ».
Optima occasio hic puellae oblata erat, q u a uti poterat ad n u p t i a s efficaciter recusandas, si a n i m u m habuisset m a t r i m o n i o adversum, e c o n t r a
queritur de frigido viri modo et amoris carentia, t a n q u a m de re q u a e
improviso eam opprimit, cui videlicet ex s u a p a r t e a n s a m n o n dederat.
P r o s e q u i t u r : « Dal t u o modo di scrivere mi accorgo chiaramente c h e
« i l matrimonio n o n ti e n t u s i a s m a m e n o m a m e n t e , dovrà sembrarti di
« grandissimo peso. Se è così, allora sarei infelicissima compiendolo,
« perchè non si tratta di un legame di un a n n o , o due, ma dell'intera \
« vita nostra, e sài deve essere un bel crepacuore l'unirsi i n d i s s o l u b i l e
« mente con u n a p e r s o n a a cui si è poco affezionati. Se questo matri« monio tu lo fai per p u r a convenienza o per altre ragioni, fai molto
« m a l e ed un grande errore, così saremo tutti e due infelici per t u t t a
< la vita. Rifletteci bene, altrimenti a n d i a m o incontro ad un guaio che
« n o n si p u ò riparare. In q u a n t o a me mi rimetto a quello che m a m m a
« dice ».
Virum n e m p e m o n e t de gravi onere matrimoniali in p e r p e t u u m
a s s u m e n d o , ad q u o d proinde n o n leviter sed serio ac deliberato a n i m o
accedendum est, ne exitus infelices s e q u a n t u r . Dubia innuit de serio
ac deliberato animo et a m o r e sincero ex parte viri: ex p a r t e s u a vero
nihil h a b e t contra m a t r i m o n i u m p r o p o s i t u m nisi timorem q u e m exprimit circa a n i m u m viri. Denique, q u o d ad propriam intentionem attinet,
respectu matrimonii contrahendi, r e m remittit iudicio matris suae, q u a m
et ipsa et I o a n n e s Sorrentino, cui scribebat, a p p r i m e n o r u n t m a t r i m o n i o
o m n i m o d e favere. Haec omnia, ut patet, m e n t e m exhibent puellae gravitatem contractus matrimonialis rite et serio perpendentis et matrimonio
favorabilis, d u m m o d o n o n desit affectus ex p a r t e viri.
Quibus o m n i b u s in iure et in facto sedulo perpensis, Christi n o m i n e
invocato, Nos infrascripti Auditores de t u r n o , pro Tribunali sedentes et
solum D e u m p r a e oculis habentes, decernimus, declaramus, et definitive
S. Romana Rota
297
s e n t e n t i a m u s , proposito d u b i o : An constet de nullitate matrimonii in
casu r e s p o n d e n t e s : Negative, seu non constare de nullitate matrimonii
in casu. Decernimus, praeterea, o m n e s expensas iudiciales ab actrice
solvendas esse.
Ita p r o n u n c i a m u s , m a n d a n t e s Ordinariis locorum et ministris tribunalium ad quos spectat, ut exsecutioni m a n d e n t h a n c nostram definitivam sententiam, et adversus reluctantes procedant ad n o r m a m sacror u m c a n o n u m , et praesertim cap. 3, sess. XXV, De ref,, Concilii
Tridentini, iis adhibitis exsecutivis et coercitivis mediis, q u a e magiso p p o r t u n a et efficacia pro rerum adiunctis exstitura sint.
Romae, in Sede Tribunalis S. R. R o t a e , die 16 augusti 1917.
Ioannes Prior, Ponens.
Aloisius Sincero.
Fridericus Cattani AmadorL
L. © S...
Ex Cancellaria S. R o m a n a e Rotae
Sac. T. Tani, Notarius.
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
298
ACTA OFFICIORUM
SECRETARIA
STATUS
EPISTOLA
AD RR. ITALIAE ORDINARIOS DE PRAXI CONSACRANOAE FAMILIAE SACRATISSIMO
CORDI IESU.
Illmo e Revmo Signore,
Mi è grato p o r t a r e a conoscenza della S. V. Illma e Revma, che
l'Augusto Pontefice, a m a n d o dare più vasto impulso ed accrescere spleni
dore all'Opera da Lui già t a n t o r a c c o m a n d a t a della consacrazione detti
famiglie al Sacro Cuore di Gesù, si è b e n i g n a m e n t e degnato assegnarle
Egli stesso u n a organizzazione definitiva, che comprovi F i m p o r t a n z a ' a d
essa attribuita dalla Santa Sede e ne faciliti il progressivo incremento.
È noto alla S. V. come, per desiderio del benemerito p r o m o t o r e
dell'Opera P. Matteo Crawley, un sì fecondo apostolato sia stato fino
ad oggi caldeggiato in Italia dall'unione fra le d o n n e cattoliche, la quale,
inalzando lo stendardo dell'amore divino, si è resa d e g n a di riconoscenza
e di encomio, come in t a n t e altre utilissime iniziative, anche in q u e s t a
che tutte le sopravanza.
Sorto peraltro il dubbio, se la diffusione di u n a così eletta devozione in mezzo alle popolazioni d'Italia d e b b a anche nell'avvenire cont i n u a r e ad essere affidata al menzionato sodalizio, o n o n piuttosto debba,
come specie al genere e come parte al tutto, secondo le logiche esigenze, a p p a r t e n e r e all'apostolato della preghiera, S u a Santità, b e n considerata l'indole e gli scopi della consacrazione delle famiglie al S a c r o
Cuore di Gesù, si è degnata di manifestare il Suo venerato parere, che
all'apostolato medesimo debba spettare d'ora innanzi il diffondere in
Italia la salutarissima Opera, p u r c o n t i n u a n d o la pietà delle d o n n e cattoliche a procurarsi ulteriori benemerenze nel coadiuvare s a n t a m e n t e
lo zelo dei direttori dell'apostolato, col p r o p a g a r e la conoscenza di questa
pia pratica e con l'inculcarne l'opportunità ed i vantaggi.
299
Secretaria Status
All'uopo la S. V. riceverà u n a lettera con particolareggiate istruzioni
del direttore diocesano dell'apostolato della preghiera in R o m a ; ma io
ho i n t a n t o il Sovrano incarico di prevenirla delle seguenti principali
disposizioni: vale a dire che, cessando la presidenza centrale dell'unione
fra le donne cattoliche d'Italia da fungere come segretariato nazionale
dell'Opera, la direzione nazionale della medesima passa in s u a vece
all'apostolato della preghiera in R o m a , il cui direttore diocesano viene
stabilito direttore generale in Italia dell'Opera della consacrazione delle
famiglie al Sacro Cuore di Gesù; che inoltre i varí direttori diocesani
dell'apostolato della preghiera divengono senz'altro direttori dei segretariati diocesani per l'Opera della consacrazione delle famiglie; i quali
segretariati, di conseguenza, cessano di far parte, là ove lo siano, dei
comitati dell'unione; che nella costituzione dei nuovi segretariati diocesani in seno all'apostolato della preghiera, si tenga conto di q u a n t o
h a n n o già fatto i benemeriti comitati dell'unione fra le d o n n e cattoliche,
ammettendovi, q u a l o r a ciò sia possibile, alcune di e s s e ; e che infine
tutti i segretariati si costituiscano altresì in centri dell'apostolato della
preghiera.
L'Augusto Pontefice confida che, convergendo o p p o r t u n a m e n t e al
santo scopo l'operosità dei direttori diocesani dell'apostolato e la incess a n t e e sempre valida collaborazione della parola e dell'esempio delle
d o n n e cattoliche, l'opera organizzata su queste nuove basi sarà foriera
di sempre più largo sviluppo e di sempre più elette benedizioni per t u t t e
le diocesi d ' I t a l i a ed in particolar modo per quella che è affidata alle
solerti cure di V. S.
Con sensi di distinta e sincera stima mi pregio raffermarmi
Vaticano, 10 maggio 1918.
della S. V. Dima e R e v m a
servitore
P. CARD. GASPARRI.
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
300
VICARIATUS
URBIS
DECRETUM
«'
SPECTACULIS, IN PUBLICIS VULGO « CINEMATOGRAFI », INTERESSE UTERQUE
CLERUS DENUO PROHIBETUR.
Essendoci noto come n o n s e m p r e nè da tutti gli ecclesiastici dell'uno e dell'altro clero siano osservate le savie disposizioni che in m a t e ria di pubblici spettacoli furono date da questo Vicariato con decreto
del 15 luglio 1909, ricordiamo e rinnoviamo ora, per ordine ed autorità
del S a n t o P a d r e , la proibizione assoluta al clero, così secolare come
regolare, di assistere alle produzioni che si svolgono nei pubblici cinematografi di R o m a , a n c h e se fossero di soggetto sacro, senza alcuna
eccezione. Contro i trasgressori procederemo con le pene canoniche,
compresa la sospensione a divinis.
v
Ordiniamo ai Rettori delle chiese ed oratori pubblici di R o m a di
t e n e r e costantemente affisso nelle sagrestie il presente nostro Decreto,
aftinché n o n solo dai sacerdoti dimoranti in R o m a , ma a n c h e dai forestieri di passaggio per q u e s t a città p o s s a essere conosciuto ed o s s e r v a t o .
Dato dalla n o s t r a Residenza, li 25 maggio 1918.
V
£g B. CARD. POMPILJ, Vesc. di Velletri, VICARIO GENERALE DI S. S.
L. % S.
F. Can. Pascucci, Segretario»
Diarium Romanae Curiae
301
MARIUM ROMANAE CURIAE
S. CONGREGAZIONE DEI RITI
Martedì, 28 maggio 1918, nel Palazzo Apostolico Vaticano si è tenuta la
Congregazione dei Sacri Riti Ordinaria Particolare, nella quale gli Emi e Rmi
Signori Cardinali e i Rmi Prelati Officiali componenti la medesima, Manno
dato il loro voto sopra le seguenti materie:
1) Intorno alla validità ed al rilievo del Processo Apostolico costruito
nella Curia di Napoli sopra la fama di santità, virtù e miracoli in genere del
Ven. Servo di Dio Pasquale Attardi, sacerdote secolare ;
2) intorno al culto in ossequio ai Decreti di Urbano VIII non mai prestato alla Serva di Dio Suor Anna De Angelis Monteagudo, monaca professa
dell'Ordine di S. Domenico;
3) e parimenti intorno al culto, come sopra, non mai prestato alla
Serva di Dio Anna Maria Lapini, fondatrice dell'Istituto delle Povere Figlie
delle Sacre Stimmate.
Martedì 11 giugno 1918, nel Palazzo Apostolico Vaticano, con l'intervento degli Emi e Rmi Signori Cardinali e col voto dei Rmi Prelati Officiali
•e Consultori teologi, si è tenuta la Congregazione dei Riti Preparatoria, per
discutere il dubbio sopra l'eroismo delle virtù del Venerabile Servo di Dio
Francesco de Montmorency-Laval, vescovo di Québec.
SEGRETERIA DI STATO
NOMINE
Con Biglietti della Segreteria di Stato il Santo Padre si è degnato di
nominare :
•31 maggio 1918. L'Emo signor cardinale Aidano Gasquet, Membro della
Commissione cardinalizia per Vopera « Praeservationis fidei ».
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
302
31 maggio 1918. Il Rev. sac. D. Ermanno Bonazzi, Maestro soprannumerario
delle Cerimonie Pontificie.
9 giugno
»
L'Emo signor cardinale Giulio Tonti, Protettore dell'Istituto
delle Suore Terziarie Francescane Elisabettine,
di Padova.
12
»
»
Il Rev. sac. D. Giovanni Battista Nicola, Segretario di
2 classe di Delegazione Apostolica, destinandolo
a prestare servizio presso la Delegazione Apostolica degli Stati Uniti d'America.
15
»
»
L'Erao signor cardinale Raffaele Merry del Val, Protettore
delle Suore Benedettine dell'Adorazione perpetua
del Santissimo Sacramento in Ronco di Ghiffa
(Novara).
,
17
»
»
Il Rev. P. Enrico Le Floch, della Congregazione dello Spirito Santo, Consultore della Suprema S. Congregazione del S. Offizio.
22
»
»
Mons. Francesco Solieri, Consultore della S. Congregazione
Concistoriale.
24
»
»
Mons. Giacomo Sole, Consultore della Commissione per V interpretazione del Codice di Diritto Canonico.
26
»
»
Mons. Tommaso Esser, Vescovo titolare di Sinide e Mons.
Francesco Solieri, Consultori della S. Congregazione del Concilio.
a
Con Brevi Apostolici il Santo Padre si è degnato di nominare:
Assistente al Soglio Pontificio:
16
agosto
1917. Mons. Belisario Santistevan, vescovo di Santa Croce della
Sierra.
Protonotari Apostolici ad instar participantium :
4 giugno 1918. Mons. Ildefonso Hervin, della diocesi di Arras.
6
»
»
Mons. Giorgio Prudente Maria Bruley des Varannes, dell'archidiocesi di Tours.
Prelati Domestici di S. S. :
7 maggio 1918. Mons. Ludovico Simon, della diocesi di Vannes.
31
»
»
Mons. Giuseppe Bellino, dell'archidiocesi di Conza.
7 giugno
»
Mons. Costantino Budkiewicz, dell'archidiocesi di Mohilew.
Diarium Romanae Curiae
303
ONORIFICENZE
Con. Brevi Apostolici il Santo Padre si è degnato di conferire le seguenti
onorificenze :
La Gran Croce dell'Ordine di S. Gregorio Magno, classe civile:
27 maggio 1918. Al sig. Eleodoro Romero, già ministro del Culto in Perù.
La Commenda dell'Ordine di S. Gregorio Magno, classe civile:
1 giugno
13
»
1918. Al sig. cav. Augusto Grossi-Gondi, di Roma.
»
Al sig. Emilio Maria Francesco Stinglhamber, dell'archidiocesi di Malines.
Il Cavalierato dell'Ordine di S. Gregorio Magno, classe civile:
28 maggio 1918. Al sig. Guglielmo Basambrio, dell'archidiocesi di Lima.
»
»
» Al sig. Augusto Stanislao M. Giuseppe Meeus, della diocesi
di Breda.
4 giugno
»
Al sig. Valerio Amabile Giuseppe Tabary, della diocesi di
Arras.
5
»
»
Al sig. Antonio Vullinghs, dell'archidiocesi di Utrecht.
11
»
»
Al sig. principe Francesco Saverio Giuseppe Labre Bronislao Maria Ianusz Radziwill, dell'archidiocesi di
Varsavia.
La Commenda delV Ordine di S. Silvestro Papa :
5 giugno 1918. Al sig. ing. Ettore Martini, della diocesi di Piacenza.
MAGGIORDOMATO DI SUA SANTITÀ
Con Biglietti di S. E. Rma Mons. Maggiordomo, il Santo Padre si è degnato
di nominare:
Camerieri Segreti soprannumerari di S. S. :
15 gennaio 1915. Mons. Vincenzo Miossevich, dell'archidiocesi di Zara.
»
»
»
Mons. Angelo Piasevoli, della medesima archidiocesi.
10 novembre 1917. Mons. Pietro Espejo, della diocesi di Santa Marta.
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
304
11 marzo
3 giugno
»
>>
•
5
»
8
»
17
»
1918.
»
»
»
»
»
Mons.
Mons.
Mons.
Mons.
Mons.
Mons.
Paolo Kaiser, del Vicariato Apostolico di Sassonia.
Giuseppe Falciola, della diocesi di Novara.
Luigi Galli, della diocesi di Imola.
Milone Meloni, della diocesi di Treia.
Antonio Negro dell'archidiocesi di Torino.
Angelo Gaeta Caselli, di Roma.
Camerieri segreti di Spada e Cappa soprannumerari di S. S. :
1 giugno 1918. Il sig. comm. Giuseppe Mutsaers, dell'archid. di Bruxelles.
11
»
»
Il sig. Paolo Malafosse, della diocesi di Montpellier.
Cameriere d'onore in abito paonazzo di S. S. :
25 maggio 1918. Mons. Michele Veroli, della diocesi di Faenza.
»
*
»
Mons. Giuseppe Bolzoni, della diocesi di Borgo S. Donnino.
»
»
Mons. Giuseppe Savio, della diocesi di Saluzzo.
»
»
» Mons. Andrea Vigo, dell'archidiocesi di Torino.
11 giugno
»
Mons. Giovanni Gori, della diocesi di Cesena.
»
»
»
Mons. Giuseppe Alvisi, della medesima diocesi.
15
>•
» Mons. Tommaso Frioni, di Roma.
17
»
» Mons. Cesare Rossi, di Roma.
V
Cameriere d'onore extra Urbem di S. S.:
31 gennaio 1918. Mons. Gioacchino Pereira Secco, della diocesi di Guarda.
Cappellano d'onore extra Urbem di S. S.:
31 gennaio 1918. Mons. Emanuele Gioacchino De Pai va, della diocesi di
Funchal.
NECROLOGIO
4 giugno 1918. Mons. Francesco De Paola e Silva, vescovo di S. Luigi del
Maragnano (Brasile).
8
»
»
Mons. Giovanni Ignazio Gonzalez Eyzaguirre, arcivescovo
di Santiago del Chili.
»
»
»
Mons. Giuseppe Cadena y Eleta, arcivescovo di Burgos.
Annus X - Yol. X
1 Augusti 1918
Num. 8
ACTA APOSTOLICAE~SEDIS
COMMENTARIUM
OFFICIALE
ACTA BENEDICTI PP. XV
MOTU PROPRIO
SODALIUM SS. CRUCIFIXI AD S. MARCELLI NOVAS CONSTITUTIONES RATAS HABET
BENEDICTUS P P . XV
Tribus abhinc annis, cum sanctissima Iesu Crucifixi Imago, quae Romae ad S. Marcelli asservatur, in Basilicam Vaticanam, supplicationis causa, translata esset, eam Nosmet ipsi
venerati sumus: ot considerantes quam salutare esset atque
adeo oporteret alere in animis hominum pietatem et amorem
erga Passionem Domini, peroptatum Nobis fore declaravimus si
Sodalicium, cuius est illius Imaginis tueri cultum, ad spem pristinae prosperitatis reviresoeret. Constat enim mirandum in modum caluisse studia maiorum in colenda sanctissima Effigie; sed
quum processu temporis, ut fieri solet, ille pietatis fervor paullatim remisisset, ad eum excitandum decessor Noster Clemens XII
die XXIV ian. MDCCXXXI Sodalicii constitutiones renovavit. Quae
autem deinde his duobus saeculis rerum conversiones factae
sunt, hanc ipsam consociationem sic affecerunt, ut opportunum
videretur eamdem novis temporum rationibus accommodare.
Huius quidem constitutiones nuper S. Congregatio Concilii, retractatas apte emendatasque, rite recognovit et probavit. Nos
vero, plane confisi plurimos futuros qui tam pium et frugifeACTA, vol. X, n. 8. — 1-8-918.
20
306
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
rum institutum amplectantur, easdem Motu Proprio confirmamus et ratas habemus, contrariis non obstantibus quibuscumque.
;
Datum Romae apud S. Petrum die i mensis iulii, in festo
Pretiosissimi Sanguinis D, N. I. C. MDCCCCXVIII, Pontificatus Nostri anno quarto.
BENEDICTUS P P . XV
LITTERAE APOSTOLICAE
I
CONCEDUNTUR INDULGENTIAE ET PRIVILEGIA OPERI PIACULARI VULGO « DE
MONTLTGEON » IN DIOECESI SAGIENSI.
BENEDICTUS P P . XV
Ad p e r p e t u a m rei m e m o r i a m . — C o m p e r t u m est Nobis, o p u s piacuculare in proprio templo i n t r a fines paroeciae vulgo La Chapelle-Montrligeon, dioeceseos Sagiensis, iamdiu erectum fuisse, cuius finis est relictas fidelium a n i m a s a purgatorio igne liberare. Atque ut huiusmodi
caritatis pietatisque exercitatio u b e r i u s in Domino i n c r e m e n t u m suscipiat, preces ipsius operis conditoris êt m o d e r a t o r i s generalis benigne
excepimus, a t q u e , audito etiam dilecto filio Nostro S. R. E. Cardinali
Poenitentiario Maiore, frugiferam h a n c institutionem petitis spiritualibus
gratiis libenti quidem a n i m o locupletamus. Q u a r e p r a e s e n t i u m t e n o r e ,
apostolica auctoritate Nostra, o m n i b u s ac singulis u t r i u s q u e sexus christifidelibus, qui d i e b u s D. N. Iesu Christi et Deiparae Virginis festis
p r i m a e et secundae classis ex liturgico universo kalendario, et festis
q u o q u e B, Mariae Virginis a Monte Carmelo, celebritatis S a n c t o r u m
O m n i u m , S. Michaelis archangeli, S. Iosephi castissimi Deiparae Virginis
Sponsi, Ss. Petri et Pauli a p o s t o l o r u m , S. Gregorii Magni, S. B e r n a r d i ,
S. Francisci Assisinatis ac S. Latuini m e m o r a t a e Sagiensis dioeceseos
P a t r o n i , t u m admissa, vel ipsis d i e b u s supradictis, vel u n o ex octiduis
e a d e m festa p r a e c e d e n t i b u s sive s u b s e q u e n t i b u s , rite expiaverint, t u m
coelesti pabulo, sive iisdem festis diebus, sive eorum pervigilio, sive
denique quovis die ex octiduis respective s u b s e q u e n t i b u s , se refecerint
ac, praedicto templo visitato, ibi p r o christianorum principum concordia,
Acta Benedicti PP. XV
307
h a e r e s u m exstirpatione, peccatorum conversione ac S. Matris Ecclesiae
exaltatione pias ad Deum preces effuderint, quo die haec omnia expleverint, plenariam o m n i u m peccatorum s u o r u m indulgentiam et remissionem misericorditer in Domino concedimus ac largimur. P a r i a u t e m
auctoritate Nostra facultatem facimus, cuius vi fideles, singulis Quadragesimae aliisque intra a n n u m diebus, ad l u c r a n d a s indulgentias, Station u m n u n c u p a t a s , in Missali R o m a n o descriptis, supradictum t e m p l u m
devote q u o t a n n i s visitaverint ibique, ut praefertur, oraverint, quo die
praedictorum id egerint, o m n e s ac singulas indulgentias, peccatorum
remissiones ac poenitentiarum relaxationes consequi possint, q u a s consequerentur si quamlibet ex ecclesiis h u i u s almae Urbis Nostrae pro
dictis Stationibus designatis, personaliter iisdem diebus ac devote visitarent, d u m m o d o t a m e n q u a e pro consequendis indulgentiis iniuncta
s u n t pietatis opera rite praestiterint. Q u a s omnes, tum plenarias, t u m
partiales indulgentias a n i m a b u s in purgatorii igne detentis applicari
posse concedimus. Veniam denique impertimus ut sacrosanctum Missae
Sacrificium quod quivis sacerdos, saecularis vel regularis, qualibet feria
secunda, ad quodvis praedicti templi altare pro a n i m a cuiuscumque
christifidelis, q u a e Deo in charitate coniuncta ab hac luce migraverit,
per a n n u m celebrabit, a n i m a e ipsi p r o q u a celebratum fuerit perinde
suffragetur ac si ad privilegiatum altare fuisset celebratum. Non obstantibus Nostra et Cancellaria Apostolicae regula de iure quaesito n o n tollendo aliisque constitutionibus et ordinationibus apostolicis ceterisque
o m n i b u s in c o n t r a r i u m facientibus quibuslibet. P r a e s e n t i b u s perpetuo
valituris.
D a t u m R o m a e a p u d S. P e t r u m , sub annulo Piscatoris, die x maii
MCMXVIII, Pontificatus Nostri anno q u a r t o .
P. CARD. GASPARRI, a Secretis Status.
II
FOEDERI MISSAE QUOTIDIANAE
ERECTO IN ARCHIDIOECESI BIRMINGAMIENSI
CONCEDUNTUR INDULGENTIAE ET PRIVILEGIA IAM
EIDEM OPERI ALIBI
CONCESSA.
BENEDICTUS P P . XV
Ad p e r p e t u a m rei memoriam. — C u m grata Nobis ac sane periuc u n d a sint h o m i n u m studia, q u i b u s sacrosanctum Missae sacrificium,
q u a n t o saepius fieri potest, celebrandum curant, ita minime dubitavimus,
308
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
Hiberniae Primatis excipere preces, ut Sodalitatem, cui titulus « F o e d u s
Missae quotidianae » ibi erectam, caelestibus Ecclesiae t h e s a u r i s loeupletaremus. Itaque cum etiam in Birmingamiensi archidioecesi huiusmodi o p u s sub eodem n o m i n e conditum fuerit, et cum h u i u s m o d i archidioeceseos Antistes Nos enixe rogaverit, ut easdem ei indulgentias
impertire d i g n a r e m u r ; Nos, audito q u o q u e dilecto filio nostro S. R. E.
Cardinali Poenitentiario Maiore, piis hisce votis eo magis obsecundam u s , q u o d plurima a t q u e insignia ex r e n o v a t o super altari Iesu Christi
Redemptoris Nostri sacrificio percipiuntur beneficia. Quare de omnipotentis Dei misericordia ac B b . Petri et P a u l i apostolorum Eius auctoritate confisi, o m n i b u s ac singulis u t r i u s q u e s e x u s christifidelibus, qui
Sodalitatem s u b titulo « F o e d u s Missae quotidianae » in templo oratorii S. Philippi Nerii civitatis Birmingamiensis canonice erectam, aliasq u e cognomines consociationes, intra fines eiusdem archidioeceseos
Birmingamiensis in posterum erigendas, p o s t h a c ingredientur, die p r i m o
e o r u m ingressus, si, vere poenitentes et confessi, S s m u m Eucharistiae
S a c r a m e n t u m sumpserint, plenariam; ac sodalibus t u m descriptis, t u m
in iisdem consociationibus pro tempore describendis, in cuiuslibet e o r u m
mortis articulo, si, vere poenitentes et confessi ac Sacra Communione
refecti, vel, q u a t e n u s id facere nequiverint, saltem contriti, n o m e n Iesu
ore, si potuerint, sin m i n u s corde devote invocaverint, etiam plenariam*;
nec n o n praedictis n u n c et pro tempore e a r u n d e m consociationum exsistentibus sodalibus, qui, quovis a n n i mense, saltem novem diebus continuis Sacro interfuerint atque, u n o quo cuique libeat ex n o v e m hisce
diebus, vere poenitentes et confessi sacra se Communione refecerint,
ac, d u r a n t e Missa, pro christianorum principum concordia, h a e r e s u m
exstirpatione, peccatorum conversione ac S. Matris Ecclesiae exaltatione
pias ad Deum preces effuderint, plenariam similiter o m n i u m peccator u m s u o r u m indulgentiam et remissionem misericorditer in Domino concedimus ac largimur. Praeterea iisdem sodalibus, qui, corde saltem contriti, quolibet profesto die Missam audierint ibique, ut praefertur, oraverint, septem a n n o s totidemque q u a d r a g e n a s ; iis a u t e m sociis, qui
quodvis pietatis caritatisve o p u s ex dictarum sodalitatum praescripto
peregerint, centum dies de iniunctis eis seu alias quomodolibet debitis
poenitentiis in forma Ecclesiae consueta r e l a x a m u s . Q u a s omnes et singulas indulgentias, peccatorum remissiones ac poenitentiarum relaxationes, excepta plenaria indulgentia in mortis articulo lucranda, etiam
a n i m a b u s fidelium in purgatorio detentis per m o d u m suffragii applicari
posse indulgemus. Denique apostolica auctoritate Nostra concedimus,
ut Missae ad quodlibet altare pro a n i m a cuiusvis sodalis celebrandae,
Acta Benedicti PP. XV
309
a n i m a e ipsi perinde suffragentur ac si ad privilegiatum altare fuissent
celebratae. Non o b s t a n t i b u s contrariis quibuslibet. P r a e s e n t i b u s perpetuo
valituris. Volumus autem ut p r a e s e n t i u m Litterarum t r a n s u m p t i s seu
exemplis, etiam impressis, m a n u alicuius notarii publici subscripti et
sigillo p e r s o n a e in ecclesiastica dignitate vel officio constitutae munitis,
eadem p r o r s u s fides adhibeatur, q u a e adhiberetur ipsis praesentibus si
forent exhibitae vel ostensae.
D a t u m R o m a e apud S a n c t u m P e t r u m s u b annulo Piscatoris, die
XIII maii MCMXVIII, Pontificatus Nostri a n n o q u a r t o .
P. CARD. GASPARRI, a Secretis Status.
III
FOEDUS INTERNATIONALE « PRO PONTIFICE ET ECCLESIA » CAMBERII INSTITUTUM INDULGENTIIS AUGETUR.
BENEDICTUS P P . XV
Ad p e r p e t u a m rei memoriam. — Cum, sicuti Nobis e x p o n e n d u m
curavit dilectus filius Iacobus Ogier, moderator generalis foederis internationalis « Pro Pontifice et Ecclesia » Camberii instituti, t u m sibi, t u m
sacerdotibus et laicis ipsum in F o e d u s adlectis, in votis a d m o d u m sit,
ut nonnullis spiritualibus gratiis enunciatam sodalitatem augere, de
t h e s a u r o Ecclesiae Nobis divinitus commisso, d i g n e m u r ; Nos, cum res
in tam frugiferi sodalitii b o n u m a t q u e i n c r e m e n t u m sit maxime cessura,
optatis his a n n u e n d u m , q u a n t u m in Domino p o s s u m u s , existimavimus.
Quae cum ita sint, audito dilecto filio Nostro S. R. E. Cardinali Poenitentiario Maiore, de omnipotentis Dei misericordia ac Bb. Petri et Pauli
apostolorum Eius auctoritate confisi, o m n i b u s et singulis sacerdotibus,
n u n c et in p o s t e r u m m e m o r a t u m in pium F o e d u s rite adlectis, qui die
aggregationis et q u o t a n n i s Paschatis Resurrectionis Domini, B. Mariae
Virginis in coelum a s s u m p t a e et Bb. apostolorum Petri et Pauli festivitatibus, a medietate diei praecedentis ad m e d i a m u s q u e noctem respectivi
festi diei, a d m i s s o r u m sacramentali confessione expiati atque angelorum
p a n e refecti, ecclesiam q u a m v i s sive publicum sacellum visitent ibique
ad R o m a n i Pontificis mentem preces fundant, plenariam o m n i u m peccatorum s u o r u m indulgentiam et remissionem misericorditer in Domino
concedimus. Iisdem a u t e m sacerdotibus sodalibus, quoties, contrito sal-
310
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
tem corde, orationem sodalitatis q u a e incipit: «'Tu es PetFUS » devote
recitent, a u t m e n s t r u o recessui collective habito intererint, centum dies
de n u m e r o p o e n a l i u m in forma Ecclesiae consueta e x p u n g i m u s . P r a e terea laicis, n u n c et in p o s t e r u m pariter in dicto Foedere inscriptis,
qui die pariter aggregationis quodvis publicum t e m p l u m sive sacellum,
vere poenitentes et confessi ac Sacra C o m m u n i o n e refecti^ visitent ibique
effundant, uti s u p r a diximus, ad m e n t e m Pontificis preces, a t q u e u n o
cuiusque per a n n u m mensis die, iuxta Foederis t a b u l a s , S a c r a m Comm u n i o n e m ad S u m m i Pontificis intentionem applicaverint, etiam^ plenar i a m o m n i u m peccatorum suorum indulgentiam et remissionem misericorditer in Domino concedimus. P o r r o largimur sodalibus ipsis, si
malint, liceat plenariis his ac partialibus indulgentiis functorum vita
labes poenasque expiare. Contrariis non o b s t a n t i b u s q u i b u s c u m q u e .
P r a e s e n t i b u s perpetuis futuris temporibus valituris. Volumus autem, ut
p r a e s e n t i u m Litterarum t r a n s u m p t i s seu exemplis, etiam impressis, m a n u
alicuius notarii publici subscriptis ac sigillo personae in ecclesiastica
dignitate vel officio constitutae munitis, eadem p r o r s u s fides a d h i b e a t u r
q u a e adhiberetur ipsis praesentibus, si forent exhibitae vel ostensae.
VIII
D a t u m R o m a e a p u d S a n c t u m P e t r u m s u b a n n u l o Piscatoris, die
iunii MCMXVIII, Pontificatus Nostri a n n o q u a r t o .
v-
P. CARD. GASPARRI, a Secretis Status.
IV
PIA UNIO « CULTUS PERPETUUS ERGA VIRGINEM PERDOLENTEM » NUNCUPATA
ET IN BASILICA MONTIS BERICI INSTITUTA INDULGENTIIS DITATUR.
BENEDICTUS P P . XV
Ad p e r p e t u a m rei m e m o r i a m . — Caelestes Ecclesiae thesauros, q u o r u m largitionem Nobis Dominus, licet immerentibus, commisit, pro iis
consociationibus libenti quidem a n i m o r e s e r a m u s , q u a e sibi Deiparae
Virginis gloriam et h o n o r e m augere E i u s q u e dolores recolere propon u n t . Cum igitur S u p r e m u s Moderator Ordinis S e r v o r u m B. M. V. enixas
Nobis adhibuerit preces, ut nonnullas spirituales gratias pro pia Unione,
cui n o m e n « Cultus p e r p e t u u s erga Virginem P e r d o l e n t e m » et in basilica Montis Berici a p u d Vicentiam canonice instituta, largiri d i g n a r e m u r :
Nos h u i u s m o d i votis q u a n t u m cum Domino p o s s u m u s o b s e c u n d a n d u m
censemus. Quare de omnipotentis Dei misericordia ac Bb. Petri et P a u l i
Acta Benedicti PP. XV
311
a p o s t o l o r u m Eius auctoritate confisi a t q u e audito dilecto filio Nostro
S. R. E. Cardinali Poenitentiario Maiore, d u m m o d o t a m e n praedictae
consociationi aliae indulgentiae ab h a c S. Sede concessae n o n fuerint,
p r a e s e n t i u m tenore o m n i b u s ac singulis christifidelibus, qui piam praefatam U n i o n e m in posterum ingredientur, die primo eorum ingressus,
si, vere poenitentes et confessi, S S m u m Eucharistiae S a c r a m e n t u m sumpserint, p l e n a r i a m ; ac t a m descriptis q u a m pro t e m p o r e describendis in
eadem Unione sodalibus, in cuiuslibet eorum mortis articulo, si, vere
poenitentes et confessi ac S. C o m m u n i o n e refecti, vel, q u a t e n u s id facere
nequiverint, saltem contriti, n o m e n Iesu ore, si potuerint, sin m i n u s
corde devote invocaverint, et m o r t e m t a m q u a m peccati stipendium de
m a n u Domini patienter susceperint, etiam p l e n a r i a m ; nec n o n iisdem
sodalibus, qui quamlibet ecclesiam vel publicum oratorium, principe
eiusdem consociationis festo, devote q u o t a n n i s visitaverint, ibique pro
c h r i s t i a n o r u m principum concordia, h a e r e s u m exstirpatione, peccatorum
conversione ac Sanctae Matris Ecclesiae exsaltatione pias ad Deum
preces effuderint, quo die iniuncta opera expleverint, item p l e n a r i a m ;
d e n i q u e , u t r i u s q u e classis sodalibus, ad q u a m ex Unionis praescripto
pertineant, qui vel semel in h e b d o m a d a , vel semel in mense, vere item
poenitentes et confessi ad sacram Synaxim accesserint; et in quavis
ecclesia vel publico oratorio, ut supra, oraverint, plenariam similiter
o m n i u m peccatorum s u o r u m indulgentiam et remissionem misericorditer in Domino concedimus ac largimur. E i u s d e m praeterea Unionis
sodalibus, corde saltem contritis, qui q u a t u o r anni festis diebus ab Ordinario semel t a n t u m designandis, quamlibet ecclesiam vel publicum orat o r i u m visitent, et ibi, ut praefertur, orent, septem a n n o s totidemque
q u a d r a g e n a s ; iis vero qui preces ad Virginem Perdolentem, m e m o r a t a e
Unionis proprias a t q u e ab Ordinario p r o b a t a s , devote recitaverint, vel
quodvis pietatis caritatisve opus, ex Unionis legibus, peregerint, centum
dies de iniunctis eis seu alias quomodolibet debitis poenitentiis in forma
Ecclesiae consueta r e l a x a m u s . Q u a s o m n e s et singulas indulgentias, peccatorum remissiones ac poenitentiarum relaxationes, excepta plenaria
indulgentia in mortis articulo lucranda, etiam a n i m a b u s fidelium in p u r gatorio detentis per m o d u m suffragii applicari posse consentimus. In
c o n t r a r i u m facientibus n o n o b s t a n t i b u s q u i b u s c u m q u e . P r a e s e n t i b u s perp e t u o valituris.
Datum Romae a p u d S a n c t u m P e t r u m sub annulo Piscatoris, die
ix iunii MCMXVIII, Pontificatus Nostri a n n o quarto.
P. CARD. GASPARRI, a Secretis Status.
312
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
V
INDULGENTIAE ET PRIVILEGIA ARCHISODALITATI VULGO « DE MONTLIGEON »
IAM COLLATA CONFIRMANTUR ALIAQUE NOVA CONCEDUNTUR.
BENEDICTUS P P . XV
Ad p e r p e t u a m rei memoriam. — Nobis curavit e x p o n e n d u m dilectus filius P a u l u s Buguet, protonotarius apostolicus et m o d e r a t o r generalis piacularis « Operis pro liberandis a n i m a b u s in purgatorio igne derelictis », associationem ipsam ab Episcopo Sagiensi fuisse p r i m u m die
v mensis octobris MDCCCLXXXIV canonice erectam in templo curiali loci
Chapelle-Montligeon, dioecesis e n u n c i a t a e ; postea, per similes Literas
apostolicas, die u octobris a n n o MDCCCLXXXXIII et die xix mensis iunii
a n n o MDCCGLXXXXV, Piscatoris annulo obsignatas, fuisse et in archisodalitatem et in P r i m a m - P r i m a r i a m evectam; t a n d e m a n n u e n t e et auspice
Sagiensi Antistite, in novum t e m p l u m Virgini dicatum, intra ipsius
paroeciae fines erectum a n n o MCMXIII p r i m a r i a m eandem archisodalitatem fuisse t r a n s l a t a n t Addit idem Moderator Generalis p i u m enunciatum O p u s fuisse quidem a Decessoribus Nostris pluribus indulgentiis ac privilegiis decoratum a t q u e a u c t u m ; n u n c autem, t u m sibi, t u m
universis archisodalitatis sociis in votis a d m o d u m esse, ut indulgentias
et privilegia iam concessa in p e r p e t u u m confirmare, iisque alias spirituales gratias adiungere, de Nostra benignitate, dignemur. Nos autem
animo repetentes q u a m « sancta et salutaris sit cogitatio pro defunctis
exorare ut a peccatis solvantur », his piis optatis, q u a e in t a m frugiferae consociationis b o n u m a t q u e i n c r e m e n t u m cedunt, q u a n t u m in
Domino p o s s u m u s , benigne a n n u e n d u m existimavimus. Quae cum ita
sint, audito dilecto filio S. R. E. Cardinali Poenitentiario Maiore, de
omnipotentis Dei misericordia ac Bb. P e t r i et P a u l i apostolorum Eius
auctoritate confisi, o m n i b u s et singulis fidelibus qui p r i m a r i a m archisodalitatem ipsam pro liberandis a n i m a b u s in purgatorio igne derelictis
in p o s t e r u m ingredientur, si, die primo e o r u m ingressus, vel u n o ex
septem diebus continuis immediate sequentibus, vere poenitentes et
confessi Eucharistico se P a n e refecerint, p l e n a r i a m ; ac t a m inscriptis
q u a m in posterum ipsa in archisodalitate inscribendis sodalibus, in
cuiuslibet eorum mortis articulo, si, vere poenitentes et confessi ac Sacra
C o m m u n i o n e refecti vel, q u a t e n u s id facere nequiverint, saltem contriti,
v
Acta Benedicti PP. XV
313
n o m e n Iesu ore, si potuerint, sin m i n u s corde devote invocaverint et
m o r t e m t a m q u a m peccati s t i p e n d i u m de m a n u Domini demisse a n i m o
susceperint, item plenariam ; t a n d e m iisdem n u n c et in p o s t e r u m similiter enunciatam in sodalitatem adlectis sodalibus, qui singulis a n n i s
Nativitatis, Paschatis Resurrectionis D. N. Iesu Christi, Corporis Christi
Domini et SSmi Iesu Cordis, item Conceptionis, Nativitatis, Annuntiationis, Purificationis et Assumptionis B. Mariae Virg. Deiparae, Perdolentis Virginis et a Monte Carmelo festivitatibus; die festo associationis
praecipuo, n e m p e feria q u a r t a diem mensis maii vicesimam q u a r t a m
praecedente, denique S. Michaelis Archangeli, S. Iosephi, Ss. Apostolorum Petri et Pauli ac S. Gregorii Magni Pontificis et Doctoris festis
diebus, vel u n o e septem diebus continuis immediate respective sequentibus ad cuiusque lubitum eligendo, nec n o n feria secunda q u a e quovis
mense primo loco recurrat, a medietate diei praecedentis ad mediam
usque noctem ipsius feriae a d m i s s o r u m pariter confessione expiati ac
coelestibus epulis refecti, propriam archisodalitii ecclesiam, si adsit, secus
quodvis publicum t e m p l u m sive sacellum visitent, ibique pro christian o r u m principum concordia, h a e r e s u m exstirpatione, peccatorum conversione ac Sanctae Matris Ecclesiae exaltatione pias ad Deum preces effundant, quo ex praedictis die id agant, etiam plenariam omnium peccatorum s u o r u m indulgentiam et remissionem misericorditer in Domino
concedimus. Insuper dictis fidelibus in consociationem m e m o r a t a m adlectis, sive adlegendis in posterum, quoties publicum q u o d c u m q u e coemeterium visitent contrito corde, ibique pro a n i m a b u s defunctorum expiandis orent, septem a n n o s totidemque q u a d r a g e n a s ; q u o die iuxta sodalitii
t a b u l a s orationem dominicam, salutationem angelicam et « Requiem
a e t e r n a m » recitent, quingentos d i e s ; quo pariter die precem recitent
« O gloriosa Virgo Maria », prouti inserta m a n e t in apostolicis Litteris
die x februarii mensis, a n n o MCMV, Piscatoris a n n u l o obsignatis, trecentos dies ; tandem quoties contrito corde recitent invocationem :
« O n o s t r a Domina de Montligeon, ora pro a n i m a b u s in purgatorio
igne detentis », toties iis de n u m e r o poenalium in forma Ecclesiae consueta centum expungimus. Ad haec indulgemus, ut Missae omnes a
quovis sacerdote ad q u o d c u m q u e altare cuiuslibet templi sive sacelli
rite litandae pro sodali defuncto ex enunciata associatione, ei a n i m a e
pro q u a celebratae fuerint perinde suffragentur ac si fuissent ad privilegiatum altare peractae. Altare a u t e m B. Mariae Virgini de Montligeon
dicatum, quod exstat in ecclesiis ubi piaculare Opus canonice institutum
sit, quotidiano Missarum privilegio ita o r n a t u m volumus, ut q u a n d o c u m q u e sacerdos aliquis saecularis vel regularis Missam pro a n i m a
314
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
c u i u s c u m q u e fidelis q u a e Deo in charitate coniuncta ab h a c luee migraverit, ad dictum altare celebraverit, a n i m a ipsa de t h e s a u r o Ecclesiae
per m o d u m suffragii indulgentiam consequatur, ita ut D. N. I e s u Christi,
B. Mariae Virg. S a n c t o r u m q u e o m n i u m meritis sibi suffragantibus, a
purgatorii poenis, si ita Deo placuerit, liberetur. P r a e t e r e a concedimus,
ut sacerdotes, a n n u e n t e ac p r o b a n t e Ordinario, Moderatores Parochiales
Operis electi, eodem d u r a n t e m u n e r e , servatis servandis, ter in hebdom a d a altari privilegiato gaudeant. T a n d e m veniam facimus, ut die festo
associationis praecipuo, quotannis, inscriptis sodalibus, Nostro et R o m a n i
Pontificis pro tempore exsistentis n o m i n e et auctoritate, cum plenaria
a d n e x a indulgentia benedictio impertiatur, in locis ubi associatio erecta
sit, ab Episcopo ritu episcopali, a u t a Moderatoribus cum Crucifixo et
s u b unico Crucis s i g n o ; vel t a n t u m n u n t i e t u r a sacerdotibus zelatoribus in locis, q u a e careant Moderatore. P o r r o largimur Sodalibus ipsis,
si malint, liceat, excepta iugiter plenaria indulgentia in mortis articulo
lucranda, singulis aliis tam plenariis, q u a m partialibus indulgentiis
functorum vita labes p o e n a s q u e expiare. Non o b s t a n t i b u s Nostra et
Cancellariae apostolicae regula de n o n concedendis indulgentiis ad
instar, aliisque Constitutionibus et Ordinationibus apostolicis, ceterisque
o m n i b u s in c o n t r a r i u m facientibus q u i b u s c u m q u e . P r a e s e n t i b u s perpetuis futuris t e m p o r i b u s valituris. Volumus a u t e m ut praesentium Litte- *
r a r u m t r a n s u m p t i s seu exemplis, etiam impressis, m a n u alicuius notarii
publici subscriptis et sigillo personae in ecclesiastica dignitate vel officio
constitutae munitis, eadem p r o r s u s fides a d h i b e a t u r , q u a e adhiberetur
ipsis p r a e s e n t i b u s si forent exhibitae vel ostensae.
Datum R o m a e a p u d S a n c t u m P e t r u m s u b a n n u l o Piscatoris, die
xi iunii MCMXVIII, Pontificatus Nostri a n n o q u a r t o .
P. CARD. GASPARRI, a Secretis Status.
v i
FRATRIBUS A SCHOLIS CHRISTIANIS QUASDAM PRECES RECITANTIBUS INDULGENTIA CCC DIERUM CONCEDITUR.
BENEDICTUS P P . XV
Ad perpetuam rei memoriam. — Benigne a n n u e n t e s piis precibus
oblatis Nobis a dilecto filio Himerio a Iesu, Superiore Generali F r a t r u m
Scholarum Christianarum, audito dilecto filio Nostro S. R. E. Cardinali Poenitentiario Maiore, de omnipotentis Dei misericordia ac B b . Petri
Acta Benedicti PP. XV
315
•et Pauli apostolorum Eius auctoritate confisi, o m n i b u s et singulis ex
eodem Instituto Scholarum C h r i s t i a n a r u m F r a t r i b u s , ubique t e r r a r u m
n u n c et in posterum exsistentibus, qui, quovis per a n n u m die, quoc u m q u e idiomate, d u m m o d o versio fidelis sit, pie recitent in h o n o r e m
S. Ioannis Baptistae de la Salle, contrito saltem corde, orationem h a n c :
« O Dieu, qui, p o u r donner l'éducation chrétienne aux pauvres et p o u r
« affermir la jeunesse d a n s la voie du salut, avez suscité saint J e a n « Baptiste, votre confesseur, et formé par lui, d a n s l'Église, u n e nouv e l l e famille religieuse; daignez n o u s accorder, par l'efficacité de son
« intercession et de ses exemples, q u ' e m b r a s é s de zèle pour votre gloire
« et le salut des âmes, n o u s puissions, comme lui, être un j o u r cou« r o n n é s d a n s le ciel. Ainsi soit-il », de n u m e r o poenalium dierum in
forma Ecclesiae consueta trecentos e x p u n g i m u s . P o r r o largimur Fratribus enunciatis, si malint, liceat, hac poenitentiarum partiali relaxatione,
semel t a n t u m in die lucranda, functorum vita labes poenasque expiare.
Contrariis n o n o b s t a n t i b u s q u i b u s c u m q u e . P r a e s e n t i b u s perpetuis futuris
t e m p o r i b u s valituris. Volumus a u t e m ut p r a e s e n t i u m Litterarum transumptis, seu exemplis, etiam impressis, m a n u alicuius notarii publici
subscriptis ac sigillo p e r s o n a e in ecclesiastica dignitate vel officio cons t i t u t a e munitis, eadem p r o r s u s fides a d h i b e a t u r , quae adhiberetur ipsis
p r a e s e n t i b u s si forent exhibitae vel ostensae.
XVII
D a t u m R o m a e a p u d S a n c t u m P e t r u m sub a n n u l o Piscatoris, die
iunii MCMXVIII, Pontificatus Nostri a n n o q u a r t o .
P . CARD. GASPARRI, a Secretis Status.
VII
DE TERTIO ORDINE SERVORUM B. M. V. IN HISPANIA REGIONIBUSQUE EI OLIM
SUBIECTIS NONNULLA STATUUNTUR.
B E N E D I C T U S P P . XV
Ad futuram rei m e m o r i a m . — Relatum est Nobis, nonnullos errores
a t q u e a b n o r m e s u s u s in christifidelibus Tertio Servorum B. M. V. Ordini
a d i u n g e n d i s paulatim irrepsisse. Quod praesertim in Hispania, sive ob
formam scapularis fidelibus traditi, sive ob a d h i b i t u m ritum, ab eo dissimilem, q u e m haec Sancta Sedes praecepit, sive ob alia id genus, n o n
p a r u m frequenter evenit. Ut igitur omnia ad pristinas leges revocentur
a t q u e animi fidelium, q u o d ad indulgentias l u c r a n d a s , huic religioni
316
Acta Apostolicae Sedis
-
Commentarium
Officiale
a d n e x a s , nulla a e s t u e n t dubitatione, preces dilecti filii hodierni P r i o r i s
Generalis Ordinis Servorum B. M. V. libenter excepimus a t q u e apostolica auctoritate, audito etiam dilecto filio Nostro S. R. E. Cardinali Praefecto S. Congregationis Negotiis Religiosorum Sodalium praepositae,,
haec, q u a e s e q u u n t u r , vi p r a e s e n t i u m edicimus ac sancimus, ut sodalitates Septem Dolorum Deiparae Virginis in hispanicae linguae regionibus
erectae, q u a e n u n c v e r a Tertii Ordinis consortia existimantur, quamvis
utpote simplices confraternitates Septem Dolorum eiusdem B. M. V. initia
erectae sint, perinde ac vera Tertii Ordinis consortia, et s a n a t o , , quat e n u s oporteat, omni erectionis defectu, licite h a b e n d a e sint: s e c u n d u m
a u t e m praecipimus, ut in posterum, ad o m n e d u b i u m expellendum, illud
t a n t u m m o d o Tertii Ordinis S e r v o r u m B. M. V. consortium in Hispania
ac regionibus ei olim subiectis v e r u m legitimumque censeatur, q u o d
s u p r e m u s Moderator totius Ordinis pro tempore per s u u m diploma erexerit. Quibus positis, certa nitimur spe, t a m frugiferum institutum, cuius
omni laude dignus finis est Dei Matrem P e r d o l e n t e m praecipuo cultu
cohonestare, magis magisque in dies s u s c e p t u r u m incrementa. In cont r a r i u m facientibus n o n obstantibus quibuslibet.
Datum R o m a e a p u d S a n c t u m P e t r u m s u b a n n u l o Piscatoris, die
XXV iunii MCMXVIII, Pontificatus Nostri anno q u a r t o .
«
P. CARD.
GASPARRI,
a Secretis Status
VIII
IACULATORIAM QUANDAM PRECULAM IN HONOREM SACRATISSIMI CORDIS IESU
RECITANTIBUS INDULGENTIAE CONCEDUNTUR.
<
BENEDICTUS P P . XV
Ad p e r p e t u a m rei memoriam. — Religionem erga S S m u m Cor -Iesu
omni studio fovendam censemus, utpote q u a e divino Christi Redemptoris nostri desiderio r e s p o n d e a t atque universis Eius devotis, familiis praesertim ei consecratis, o m n i g e n a illius a e t e r n a e salutis fontis
subsidia procuret. Laeti igitur dilecti filii hodierni Praepositi Belgicae
Congregationis Missionariorum Oblatorum Mariae I m m a c u l a t a e excep i m u s vota, quibus caelestes Ecclesiae t h e s a u r i pro iaculatoria prece
flagitantur. Quare de omnipotentis Dei misericordia ac Bb. Petri et Pauli
apostolorum eius auctoritate confisi a t q u e audito dilecto filio N o s t r a
Acta Benedicti PP. XV
317
S. R. E. Cardinali Poenitentiario Maiore*, vi praesentium, apostolica
auctoritate Nostra, o m n i b u s u t r i u s q u e sexus christifidelibus, qui, corde
saltem contriti, singulis cuiuslibet mensis diebus invocationem : « Sacrat i s s i m u m Cor Iesu, protege familias nostras » quovis idiomate recitaverint ac, vere poenitentes et confessi ac sacra C o m m u n i o n e refecti,
q u a m l i b e t ecclesiam vel publicum oratorium, semel in mense, quo die
q u i s q u e voluerit, u b i q u e gentium visitaverint ibique, precibus ad Nostram
m e n t e m absolutis, e a n d e m iaculatoriam precem dixerint, quo die iniuncta
o p e r a expleverint, plenariam omnium peccatorum suorum indulgentiam
et remissionem misericorditer in Domino concedimus et largimur. P r a e t e r e a fidelibus, q u o c u m q u e die ipsam precem recitaverint, trecentos dies
de iniunctis eis seu alios quomodolibet debitis poenitentiis in forma
Ecclesiae consueta r e l a x a m u s . Quas o m n e s et singulas indulgentias, pecc a t o r u m remissiones ac poenitentiarum relaxationes etiam a n i m a b u s
fidelium in purgatorio detentis per m o d u m suffragii applicari posse
indulgemus. In contrarium facientibus n o n o b s t a n t i b u s quibuslibet. P r a e sentibus perpetuo valituris.
XXVI
D a t u m R o m a e a p u d S a n c t u m P e t r u m s u b a n n u l o Piscatoris, die
iunii MCMXVIII, Pontificatus Nostri a n n o q u a r t o .
P. CARD. GASPARRI, a Secretis Status.
EPISTOLAE
I
AD R. P. CAESAREM PEDRINI, E CONGREGATIONE SERVORUM CHARITATIS, SODALITII « A TRANSITU S. IOSEPH » MODERATOREM : SODALITIUM COMMENDANS,
CUI IPSE B. P. PIISSIME ADHAERET, SACERDOTES SODALES MISSAM PRO
MORIENTIBUS CELEBRATURUS SPIRITUALIBUS DITAT PRIVILEGIIS.
Diletto figlio, salute ed apostolica benedizione. — Mentre a m a r e
lagrime g r o n d a n o dal Nostro ciglio sulle miserie sempre crescenti della
travagliata u m a n i t à , n o n vi è per Noi conforto maggiore che di alleviare, q u a n t o è possibile, le pene e le sofferenze che questa atroce ed
interminabile guerra va moltiplicando in ogni ora del giorno su t a n t a
parte del mondo. Ma la Nostra carità apostolica n o n p u ò arrestarsi a
quei desolati figli che s t a n n o peregrinando in questa valle di p i a n t o ;
giacché altre migliaia di figli diletti, che sono per varcare la soglia del-
318
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
l'eternità, fanno giungere al Nostro cuore l'eco della loro languida voce
invocante il soccorso di u n a prece per il felice passaggio alla vita s e n v
piterna. E ben Ci consoliamo al riflettere che in aiuto spirituale d e i
poveri agonizzanti fa istituita la Pia Unione del Transito di S. Giuseppe, la quale ha avuto, in breve lasso di tempo, u n o sviluppo ed u n a
diffusione quali a p p u n t o si convenivano al r a d d o p p i a t o bisogno di sacri
olocausti e di preci propiziatorie per i morenti. Nè possiamo astenerci
dal manifestare la soddisfazione che a b b i a m o p r o v a t a nel venire a conoscenza del pio pensiero di r e n d e r e più efficaci le b u o n e opere collettive
di questo santo Sodalizio, invitando i reverendi sacerdoti ad applicare
per t u r n o qualche s a n t a Messa per i moribondi della giornata. E poiché
il R o m a n o Pontefice è il primo fra i ministri dell'altare, così a Noi piace ,
incoraggiare la lodevole iniziativa e favorire il pio divisamento a n d a n d o
innanzi con l'esempio ed accettando di celebrare Noi stessi, a questo caritatevole scopo, il s a n t o Sacrificio della Messa; e ciò faremo il p r i m o
giorno di ciascun mese, ovvero il secondo, q u a n d o il primo sia giorno
festivo. A titolo, poi, di maggiore incoraggiamento accordiamo a quei
pii sacerdoti che a n n u a l m e n t e applicheranno qualche S. Messa per i
poveri morenti, la facoltà di benedire extra Urbem, e con la forma dei
Rituale, corone, crocefissi, medaglie, piccole statue e oggetti di devozione, applicandovi le indulgenze apostoliche; la facoltà di applicare
alle corone le indulgenze dei Domenicani e Crocigeri; la facoltà di
benedire e imporre ai fedeli gli scapolari della S s m a Trinità, della P a s sione, dell'Addolorata, dell'Immacolata, del Carmine e del S. Cingolo
di S. Giuseppe con u n a sola formóla, e la facoltà dell'altare personale
privilegiato ogni volta che applicheranno la Messa per gli agonizzanti.
Inoltre accordiamo ai medesimi ecclesiastici l'indulgenza plenaria in
p u n t o di morte e nelle feste principali di Nostro Signore, della B e a t a
Vergine, ^dello Sposalizio, T r a n s i t o e Patrocinio di S. Giuseppe, nella
festa di S. Michele e nell'anniversario della loro s a c r a Ordinazione. Ed
invocando sulla pia Società, per l'intercessione del suo celeste P a t r o n o ,
l'abbondanza dei divini favori, i m p a r t i a m o di cuore a Lei, diletto figlio,
ed a tutti gli ascritti alla pia crociata l'apostolica benedizione.
Dal Vaticano, li 15 giugno 1917.
BENEDICTUS P P . XV
319
Acta Benedicti PP. XV
(Versio
latina).
D u m acerbae lacrimae super miserias afflictae humanitatis, m a g i s
magisque in dies ingravescentes, profluunt ex oculis Nostris, n u l l u m
Nobis m a i u s sollacium esse potest, q u a m si s t u d u e r i m u s dolores cruciatusque pro viribus lenire, qui propter dirum hoc p e r p e t u u m q u e
bellum, t a m magna in orbis t e r r a r u m parte singulis fere horis multiplicantur.
Apostolica vero caritas Nostra eos t a n t u m m o d o filios amplecti n e q u i t ,
qui in h a c lacrimarum valle p e r e g r i n a n t u r ; alii sunt enim, eique plurimi filii Nobis dilecti, aeternitatis limen iam proxime ingressuri, q u o r u m
flebilis vox a u r e s contingit a n i m u m q u e Nostrum, precum opem e x o r a n s
ut feliciter ipsi t r a n s e a n t ad vitam s e m p i t e r n a m . Nos a u t e m m a g n a
consolatione afficimur quotiescumque consideramus piam Sodalitatem
« a S. iosephi T r a n s i t u » ad spintale auxilium morientibus ferendum
fuisse institutam, q u a e brevi tempore adolevit et diffusa est n o n secus
a t q u e sacrorum holocaustorum piarum que precum pro iis, qui animam
agunt, aucta necessitas expostulabat.
Neque t a m e n abstinere p o s s u m u s quin id etiam manifestemus,
m a g n a m n e m p e laetitiam Nobis esse partam ex allato pio proposito ea
o m n i a reddendi validiora, q u a e in Sodalitate communiter fiunt, rogatis
sacerdotibus ut aliquot Missas in orbem, suam cuiusque vicem, celebrare
velint pro illis qui intra diem in articulo mortis fuerint constituti. I a m
vero cum R o m a n u s Pontifex sit omnium sacerdotum princeps, ita cupim u s inceptum hoc merita e x o r n a r e l a u d e p i u m q u e propositum fovere,
o m n i b u s exemplo p r a e e u n t e s et promittentes Nos Ipsos in h u n c caritatis finem primo q u o q u e die uniuscuiusque mensis, vel, si p r i m u s festus
fuerit, altero die, Sacrum esse facturos. Quo vero magis ad praeclaram
h a n c rem presbiteri incitentur, sacerdotibus illis qui n o n n u l l a s Missas
q u o t a n n i s pro morientibus celebraturi sunt, facultatem facimus benedicendi extra Urbem, et ad formam Ritualis, coronas, crucifixos, n u m i smata, parva simulacra et alia eiusdem generis ad religionem pertinentia, eisdemque applicandi Indulgentias Apostolicas; facultatem applicandi coronis indulgentias Dominicanorum et Crucigerorum ; facultatem
benedicendi et imponendi, per u n a m formulam, Scapularia SS. Trinitatis, Passionis, Mariae Perdolentis, Mariae I m m a c u l a t a e , M. de Carmelo, Cingulum S. Iosephi, et facultatem Altaris privilegiati q u o t i e s
Missam p r o ,morientibus celebrabunt. P r a e t e r e a iisdem sacerdotibus plen a r i a m indulgentiam in articulo mortis concedimus, nec non in solemnioribus festis Domini Nostri, B. Virginis, Desponsationis, T r a n s i t u s et
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
320
Patrocinii S. Iosephi, in festo S. Michaelis et diebus q u i b u s sacerdotio
aucti fuerunt. D e m u m Piae Sodalitati, per intercessionem caelestis eiusdem Patroni, divinorum m u n e r u m copiam enixe deprecantes, tibi, dilecte
fili, et o m n i b u s qui sanctae huic Unioni n o m e n dederunt, apostolicam
benedictionem propenso a n i m o impertimus.
Ex Aedibus Vaticanis, die xv mensis iunii
MCMXVII.
BENEDICTUS P P . XV
II
AD R. D. NORBERTUM SCHACHINGER, ORDINIS
GENERALEM
EUMDEMQUE
ABBATEM
PRAEMONSTRATENSIS ABBATEM
SCHLAGLENSEM,
SEPTIMO
EXEUNTE
SAECULO CUM SCHLAGLENSIS ABBATIA CONDITA EST.
Dilecte fili, salutem et apostolicam benedictionem. — P r o x i m o m e n s e
quintili, cum anni e r u n t septingenti ab ista, cui tu praees diligenter,
Abbatia condita, sacra sollemnia per q u a t r i d u u m actum iri libenter
cognovimus. Quem faustum rei eventum n o n d u m t a x a t a vobis, quasi
privatum et domesticum, celebrari decet. Cum enim in Schlaglensi coenobio religiosae disciplinae decus fulgere consueverit, t u m ex eo, t a m q u a m e virtutum domicilio, praeclara semper ad s e m p i t e r n a m salutem
subsidia in vicinia defluxerunt. P a r est igitur et c o n s e n t a n e u m ut, vestram
laetitiam participantes, aliquo etiam apostolicae auctoritatis m u n e r e aug e a m u s . Q u a p r o p t e r qui abbatialem aedem inviserint, eis indulgentiam
vu a n n o r u m totidemque q u a d r a g e n a r u m c o n c e d i m u s ; eisdem, si p r a e terea rite confessi Sanctissima Eucharistia se refecerint, indulgentiam
plenariam semel l u c r a n d a m t r i b u i m u s . Tibi vero, dilecte fili, hoc d a m u s
ut populo, vel per te vel per alium, n o m i n e Nostro semel benedicas
p l e n a r i a m q u e indulgentiam, usitatis conditionibus, praesentibus largiaris. Ac divinorum auspicem m u n e r u m benevolentiaeque Nostrae testem,
tibi, dilecte fili, sodalibus et populo t u a e concreditis curae, apostolicam
benedictionem amantissime in Domino i m p e r t i m u s .
D a t u m R o m a e a p u d S. P e t r u m , die xvin mensis iunii
Pontificatus Nostri a n n o q u a r t o .
BENEDICTUS P P . XV
MCMXVIII,
321
Acta Benedicti PP. XV
III
AD R. P. D. WILLIBALDUS HAUTHALER, O. S. B., ABBATEM S. PETRI SALISBURGENSIS; CUI L SACERDOTII ANNOS COMPLENTI GRATULATUR.
Dilecte fili, salutem et apostolicam benedictionem. — Delectat Nos
q u i d e m optimo cuique, si divinae bonitatis m u n e r e faustum eveniat, grat u l a r i . I t a q u e cum certiores facti s i m u s te x sacerdotii lustra proxime
completurum, nihil est Nobis optatius q u a m ut benevolentiam tibi
Nostram, opinioni p a r e m q u a m de te h a b e m u s eximiam, significemus.
Pro tuo enim pietatis ac religionis studio, n o n modo istam Abbatiam,
a S. R u p e r t o conditore nobilitatam, diligentissime semper m o d e r a t u s es,
sed etiam ad cetera, quae in Austria sunt, ordinis tui coenobia in
pristinam disciplinae sanctitudinem restituenda n o n p a r u m contulisti.
Ad haec promerita eam q u o q u e laudem tibi comparasti sane honestiss i m a m , q u a e in illustrandis v e t u s t o r u m t e m p o r u m m o n u m e n t i s continetur. Nos vero, caritatis in te Nostrae t e s t a n d a e causa, cum felicia
o m n i a ac salutaria tibi a Deo p r e c a m u r , t u m etiam t r i b u i m u s ut in
faustitate eius diei, sollemniter sacris operatus, benedictionem nomine
Nostro plenariamque indulgentiam semel a d s t a n t i b u s , usitatis conditionibus, impertías. Ac caelestium auspex d o n o r u m voluntatisque Nostrae
testis apostolica sit benedictio q u a m tibi, dilecte fili, tuisque omnibus
a m a n t i s s i m e in Domino largimur.
D a t u m R o m a e a p u d S. P e t r u m , die xix mensis iunii MCMXVIII, Pontificatus Nostri a n n o q u a r t o .
BENEDICTUS P P . XV
J
IV
AD R. D. IACOBUM OGIER, DE SODALITATE PRO PONTIFICE ET ECCLESIA, QUAE
ORNATUR LAUDIBUS ET COMMENDATUR.
Dilecte fili, s a l u t e m et apostolicam benedictionem. — U t r u m q u e
Nobis perplacuit, et t u a plena pietatis observantiaeque epistola, et scriptio q u a sodalitatis istius cui praesides, rationes retuiisti superioris
anni. E q u i d e m t a m salutare et p e r o p p o r t u n u m o p u s his r e r u m difficultatibus perstitisse a t q u e etiam aliquid cepisse incrementi, laetamur,
o p t a m u s q u e ut magis a t q u e magis florere pergat. Etenim cum comACTA, vol. X, n. 8. — 1-8-918.
21
322
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
positae r e s fuerint, diligens optimo cuique d a n d a erit opera ut christianae gentes, q u a s , saeviente bello, contrariae rationes causaeque dissociarunt, arctiore q u o d a m caritatis vinculo inter se c o p u l e n t u r ; et, ad
nova belli pericula praecavenda, legis a e t e r n a e s t a t u t a colant, Vicario
Iesu Christi duce ac magistro. P a t r i a m tueri m a g n u m quidem est officii
m u n u s : sed meminerit semper christianus h o m o ita sibi t e r r e n a m
c u r a n d a m esse patriam ut caelestem non amittat ; « n o n enim h a b e m u s
« hic m a n e n t e m civitatem, sed futuram i n q u i r i m u s ». Ad eam ut perveniatur, omnino illum audire, illi obtemperare, necesse est cui .claves in
beato P e t r o d a t a e s u n t regni caelorum. Quod a u t e m ab o m n i b u s praes t a n d u m est, id ipsum recte vos q u a m maximo studio exsequi, i d e m q u e
propositum animis aliorum inculcare e vestro proprio instituto contenditis. Alacriter igitur id persequi ne cessetis, Nobis valde p r o b a n t i b u s . Nos
vero fidei ac pietatis vestrae d o c u m e n t u m h a b e m u s etiam p e t r i a n a m
s t i p e m ; de q u a tibi et o m n i b u s qui eam contulerunt, gratias agimus. Ac
caelestium a u s p e x m u n e r u m p a t e r n a e q u e benevolentiae Nostrae testis
apostolica sit benedictio q u a m tibi, dilecte fili, sodalitatis in u n a q u a q u e
natione ac dioecesi moderatoribus, sodalibusque omnibus, t u m clericis
t u m laicis, amantissime in Domino i m p e r t i m u s .
D a t u m R o m a e a p u d S. P e t r u m , die x x v mensis iunii MCMXVIII, Pontificatus Nostri a n n o q u a r t o .
v
BENEDICTUS P P . XV
V
AD R. P. D. HENRICUM JOULAIN, EPISCOPUM IAFFNENSEM, QUEM, APPETENTE
VICESIMO QUINTO EPISCOPALIS CONSECRATIONIS NATALI, GRATULATONE
PROSEQUITUR.
Venerabilis frater, salutem et apostolicam benedictionem. — Vices i m a m q u i n t a m episcopalis consecrationis t u a e anniversariam diem
publica istic laetitia illustrem a u d i m u s fore, et perlibenter quidem. Nam
q u a e clerum p o p u l u m q u e t u u m a d g r a t u l a n d u m tibi a d d u c u n t causae,
eaedem Nosmet ipsos permovent. Scimus enim hoc a te e m e n s u m in
ista regenda dioecesi s p a t i u m aetatis clarorum fuisse plenum meritor u m : in quibus, praeter utilissime instituta ad regnum Iesu Christi prop a g a n d u m , ad p u e r o s ex u t r o q u e sexu rite educendos, ad iuventutem
c o n t r a desidiae inertiaeque pericula s e r v a n d a m , illud Nobis praesertim
Acta Benedicti PP. XV
323
p r o b a t u r quod indígenas sacris initiandos studiose curavisti. Q u a p r o p t e r
e a m diei faustitatem Nos participando n o n solum splendore q u o d a m
augere volumus, sed etiam fructu ; ob e a m q u e rem potestatem tibi facim u s semel populo benedicendi Nostro n o m i n e et indulgentiae plenariae, usitatis conditionibus, impertiendae. Atque auspicem caelestium
m u n e r u m benevolentiaeque Nostrae testem tibi, venerabilis frater, omnique clero ac populo tuis concredito curis apostolicam benedictionem
a m a n t i s s i m e in Domino largimur.
D a t u m R o m a e a p u d S. P e t r u m , die x x v n mensis iunii MCMXVIII,
Pontificatus Nostri a n n o q u a r t o .
B E N E D I C T U S P P . XV
VI
AD R. P. D. ADOLFUM FRITZEN, EPISCOPUM ARGENTORATENSEM, OB ANNUM
AETATIS OCTOGESIMUM FELICITER PLENUM, FAUSTA OMINA MITTIT.
Venerabilis frater, salutem et apostolicam benedictionem. — Qua
flores a p u d omnes existimatione virtutis, merito quidem argentoratenses
tui natalem t u u m octogesimum iis o m n i b u s p r o s e q u e n t u r significationibus laetitiae, q u a s in his r e r u m acerbitatibus grati filiorum animi
excogitare q u e u n t . Nobis quoque libet tibi gratulari, qui i m p e n s a m
pastoralis tuis m u n e r i s diligentiam s u m m a in h a n c Petri Cathedram
pietate cumulari iam pridem perspeximus. Itaque Deo tecum persolvimus grates, q u o d te in h u n c diem conserva vit; petimusque ut cum
diu alacriter isti ecclesiae consulere pergas, t u m Nobis te cotidie magis
probare, in spem caelestium p r a e m i o r u m . E u m vero diem honestandi
causa et a n i m a r u m fructu ditandi, tibi d a m u s ut papalem benedictionem cum indulgentia plenaria, usitatis conditionibus, semel vel per te
vel per alium impertías. Ac divinorum auspicem m u n e r u m p r a e c i p u e que benevolentiae Nostrae testem, tibi, venerabilis frater, et clero populoque tuis concredito curis, apostolicam benedictionem amantissime in
Domino largimur.
D a t u m R o m a e a p u d S. P e t r u m , die xxx mensis iunii MCMXVIII, Pontificatus Nostri a n n o q u a r t o .
B E N E D I C T U S P P . XV
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
324
VII
AD R. P. D. MICHAELEM FELICEM KORUM, EPISCOPUM TREVIRENSEM, QUI PRAECLARUM PIETATIS TESTIMONIUM ET PIGNUS
DEDERAT, GRATIAS
AGENS
RESCRIBIT.
Venerabilis frater, salutem et apostolicam benedictionem. — Litter a r u m t u a r u m officium, quo egregiam t u a m t u o r u m q u e pietatem pari
observantia coniunctam profitebaris, g r a t i s s i m u m Nobis fuit, ideo praesertim quia ad Nostras his miseris temporibus curas et sollicitudines
leniendas pertinebat. Profecto consolatur Nos comprobatio b o n o r u m c}e
iis r e b u s q u a s ad bellum vel mitigandum vel finiendum, sine intermissione gessimus. P r a e s t i t i m u s equidem in c o m m u n e b o n u m n o n m i n u s
certe q u a m d e b u i m u s , plus fortasse, auxiliante Deo, q u a m nonnulli
praeiudicatarum opinionum h o m i n e s a u t u m a n t . At vero q u o d Nostri
est muneris, id pro viribus persequi n o n d e s i s t e m u s ; cumque nihil t a m
oporteat q u a m divinam exorare clementiam, in hoc, bonis o m n i b u s
adiuvantibus, perseverabimus. Restat ut tibi a g a m u s gratias, venerabilis
frater, quod necessitatibus Apostolicae h u i u s Sedis, cui es addictissimus,
v
petriana stipe subvenire s t u d e s : q u a in re id vehementer tetigit a n i m u m
Nostrum quod scribis de captivis ex Gallia militum ductoribus qui cum
t u i s stipem pientissime contulerunt. R e m u n e r e t u r vos ubertim Deus
suae gratiae m u n e r i b u s : q u o r u m auspicem peculiarisaue benevolentiae
Nostrae testem, tibi, venerabilis frater, et clero p o p u l o q u e tuis concrédito
curis apostolicam benedictionem p e r a m a n t e r in Domino impertimus.
D a t u m R o m a e a p u d S. P e t r u m , die III mensis quintilis MCMXVIII,
Pontificatus Nostri a n n o quarto.
B E N E D I C T U S P P . XV
S. Congregatio Consistorialis
325
ACTA SS. CONGREGATIONUM
SACRA CONGREGATIO
CONSISTORIALIS
I
DE FACULTATE APPLICANDI MISSAS IN FAVOREM SEMINARIORUM.
Quaesitum est a nonnullis Episcopis u t r u m decretum S. Congregationis Consistorialis diei 25 aprilis h u i u s anni, quo s t a t u e b a t u r facultates
a S. Sede Ordinariis per c o m m u n i a indulta concessas finem esse habit u r a s , die quo Codex Canonici Iuris vigere coepisset, comprehenderet
etiam indulta q u a e d a m circa missas in favorem Seminarii applicandas
nonnullis dioecesibus concessa.
Huic dubio, de m a n d a t o SSñii D. N,, S. Congregatio r e s p o n d i t : memor a t a indulta n o n fuisse comprehensa, ideoque in suo robore m a n e r e .
D a t u m R o m a e , ex aedibus Sacrae
die 1 iulii 1918.
Congregationis Consistorialis,
C. CARD. DB LAI, Ep. Sabinen., Secretarius.
L. © S.
f V. SARDI, Archiep. Caesarien., Adsessor.
II
P R O V I S I O ECCLESIARUM
S. C. Consistorialis decretis, S s m u s D. N. Benedictus P P . XV h a s ,
q u a e s e q u u n t u r , ecclesias de proprio pastore providit, scilicet:
2 iulii 1918. — Cathedralibus Ecclesiis Melphictensi-Iuvenacensi et
Terlitiensi praefecit R. D. I o a n n e m Iacono, canonicum poenitentiarium
metropolitanae ecclesiae Catanensis et rectorem seminarii.
10 iulii. — Metropolitanae ecclesiae T u a m e n s i R. P. D. T h o m a m
Gilmartin, h a c t e n u s episcopum Clonfertensem.
326
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
17 iulii. — Archiepiscopali ecclesiae Aquilanae R. P. D. A d u l p h u m
Turchi, h a c t e n u s episcopum Canopitanum et secretarium S. C. de Religiosis.
18 iulii. — Cathedrali ecclesiae Detroitensi R. P. D. Michaelem Gallagher, hactenus episcopum G r a n d o r m e n s e m .
— Cathedrali ecclesiae Bakeriensi R. D. T e r e n t i u m Georgium Brady,
p a r o c h u m ecclesiae cathedralis Dubuquensis.
— Cathedrali ecclesiae Galvestoniensi R. D. C h r i s t o p h o r u m B y r n e ,
p a r o c h u m ecclesiae Ssmi Nominis Iesu in dioecesi Sancti Ludovici.
— Cathedrali ecclesiae Sancti Antonii (Texas) R. D. A r t h u r u m Drossaerts, p a r o c h u m ecclesiae Sancti Iosephi de « B a t o n Rouge » in dioecesi Novae Aureliae.
— Cathedrali ecclesiae Duluthensi R. P. I o a n n e m Mac Nicholas,
socium magistri generalis Ordinis P r a e d i c a t o r u m .
— Cathedrali ecclesiae Lafayettensi n u p e r erectae (11 ianuarii 19J8)
R. D. lulium J e a n m a r d , iam cancellarium et a d m i n i s t r a t o r e m apostolicum ecclesiae Novae Aureliae.
19 iulii. — Titulari archiepiscopali ecclesiae Stauropolitanae R. P.
D. Richardum Ysasa, h a c t e n u s episcopum tit. Anemuriensem.
SACRA CONGREGATIO CONCILII
MELE VITAN A
IURIS FUNERANDI
2 iunii 1917
%
SPECIES FACTI. - E x e u n t e a n n o 1913 ex d i s m e m b r a t i o n e territorii
potissimum paroeciae archipresbyteralis loci Gasai Zurrico dioecesis Melevitanae erecta fuit paroecia oppidi Birzebbugia; sed archipresbyter
h a u d r a r o iura novi parochi intercipere a r b i t r a t u s est, p r a e t e x t u quod
p a r o c h i a n o r u m aliqui, licet quasi-domicilium in novo districtu foverent,
p r a e c i p u a m vel a e q u a l e m sedem a d h u c in vetere retinerent. Defunctis
itaque in territorio filialis d u o b u s christifidelibus qui pariter in paroecia
matrice domicilium h a b e b a n t et in filiali quasi-domicilium, archipresbyter, alienum territorium ingressus, e o r u m corpora levare, associare,
deducere ad .suam ecclesiam ibique eos funerare n o n dubitavit. Controversia inde exorta ad Administratorem Apostolicum (vacScite t u n c Sede
327
S. Congregatio Concilii
Episcopali) delata est, qui, u t r i m q u e informatus, in Archipresbyteri favor e m decretum tulit die 19 septembris 1914, s t a t u e n s nimirum « cadaveri r u m associationem p e r a g e n d a m esse a parocho domicilii, q u o c u m q u e
« d e m u m loco obitus contingat : in casu a u t e m extra controversiam
« positum esse quod defuncti domicilium fovebant in loco Casale Zur«rico». Ab hoc decreto p a r o c h u s r e c u r s u m interposuit ad H. S. C,
q u a e , expectato de more adventu novi Episcopi, h u n c de sententia rogavit. Docuit quidem n o v u s Episcopus de consuetudine inolita post resolutionem H. S. Ordinis in Melëvitana, diei 30 aprilis 1904 (cfr. Thesaurus
resolutionum S. Congr. Concilii, t. GLXIII, an. 1904, pag. 505, ss.), vi cuius
consuetudinis u n u s p a r o c h u s domicilii ius h a b e r e t in Melevitani dioecesi associandi p r o p r i u m filianum, u b i c u m q u e d e m u m contingeret obit u s ; eam t a m e n u t p o t e a p r a e p o s t e r a praefatae resolutionis interpretatione profectam, a t q u e legitimo a d h u c temporis spatio minime suffultam,
n o n esse sustinendam facile recognovit. Verum, attento quod ius comm u n e h a c in re in dioecesim n o n sine difficultate introduci posset, quamvis id iussisset supradicta H. S. O. resolutio, die 30 apr. 1904 data, ad
futuras fortasse lites praecavendas p r o p o n e b a t ac enixe efflagitabat idem
Episcopus ut haec regula q u o a d funera pro t o t a Melevitana dioecesi
sanciretur, n i m i r u m : « Illi parocho exclusive pertinet funera absolvere,
« exceptis casibus sepulturae electivae a u t gentilitiae, in cuius paroecia
« christifidelis vita functus est, etsi ibi nec domicilium nec quasi-domi« cilium h a b e a t »; pro q u a n o r m a s t a t u e n d a adducebat t u m analogiam
c u m decreto Ne temere, q u o a d m a t r i m o n i o r u m validam celebrationem,
t u m aequitatis rationem, q u u m generatim u n u s p a r o c h u s loci s a c r a m e n t a
morituris ministret, t u m peculiares loci circumstantias, ut infra dicetur.
E re itaque visum est universam causam E m o r u m P a t r u m iudicio
subiicere propositis d u b i i s :
sit
I. An decretum Administratoris
confirmandum vel infirmandum
II. An
et
Apostolici d.
in casu;
d.
19 septembris
1914
quomodo excipienda sit petitio Episcopi in casu.
SYNOPSIS DISCEPTATIONIS. - Votum Consultoris summatim ita referri po
test. - I. Q u o a d p r i m u m d u b i u m praemittit u t r i m q u e supponi defunctos in
casu in paroecia archipresbyterali domicilium, in n o v a vero quasi-domicilium t a n t u m obtinuisse. Hoc ut minimum t a m q u a m plene firmatum suscipi
potest; n o n d e s u n t enim a d i u n c t a r e r u m u n d e merito suspicari quis
possit a s s e r t u m quasi-domicilium in nova paroecia esse verum et german u m domicilium, q u a in hypothesi quaevis controversia cessaret. Admissa
vero contraria, id t a n t u m superest i n q u i r e n d u m , quid nimirum iuris, circa
328
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
defunctum qui in paroecia quasi-domicilii obiit, quin s e p u l t u r a m electivam a u t gentilitiam h a b e r e t : an scilicet d e b e a t ac possit cadaver deferri
ad paroeciam domicilii ut ibi funera absolvantur, an potius p a r o c h u s
quasi-domicilii ius privativum sepulturae h a b e a t . Ast h a e c quaestio expeditissima e s t : in praesenti enim communissima est doctrina q u o d is « qui
« h a b e t quasi-domicilium in parochia et in alia parochia domicilium
« (verum a u t legale), et moritur in loco quasi-domicilii, ibi etiam sèpelien« d u s est, licet facile possit ad domicilium deferri. Ratio est quia p a r o c h u s
« quasi-domicilii est vere et proprie p a r o c h u s et proinde idem hic recur<< rit dicendum ac de eo qui duplex domicilium h a b e t » (Many, De loc.
sacris, p. 279, 2°, De quasi-domiciliatis, b). « P a r o c h u s in cuius parochia
« fideles defuncti v e r u m domicilium vel etiam quasi-domicilium habue« runt, est ad s e p u l t u r a m ibidem p e r a g e n d a m per se vel per s u u m dele« g a t u m privative competens » (Wernz, Ius decret., I I I , n. 776). Idem
legitur in Synopsi rerum moralium et canonicarum (n. 2143, vol. I I ,
v. Exequiae): « Qui moritur in loco domicilii vel quasi-domicilii, et alibi
« h a b e a t domicilium, vel quasi-domicilium, debet sepeliri ubi m o r t u u s
« est (Ferraris, v. Sepultura, n. 25), nisi alibi elegerit s e p u l t u r a m vel
« h a b e a t sepulcrum gentilitium ; sed q u a c u m q u e in hypothesi p a r o c h u s
« domicilii, si defunctus m o r t u u s est in loco quasi-domicilii et vicissim,
« nullum haberet ius, nec ad quartam quidem funerariam », quia videlicet, etiam per quasi-domicilium parochia acquiritur, adeoque q u u m
quis in loco quasi-domicilii decedit, eius p r o p r i u s p a r o c h u s , tunc, alius
n o n est nisi p a r o c h u s quasi-domicilii. Id confirmatur ex i n n u m e r i s resolutionibus H. S. G. etiam recentioribus, e. g. Reatina, Iuris associandi
cadaver, 22 dec. 1866; Cremen., Emolumentorum funeris, 12 mart. 1881;.
Ariminen., Sacramentorum et funerum, 24 m a r t . 1888; Novarien., Funerum, 27 maii 1893, etc.
Ad consuetudinem vero quod a t t i n e t : in facto novimus, ut refert
Episcopus, olim ab immemorabili inolevisse consuetudinem, in u n i v e r s a
insula, vi cuius filiani cadaver extra fines propriae paroeciae defuncti,
levabat quidem p a r o c h u s loci, sed ad fines suae paroeciae d u m t a x a t ,
u b i a parocho proprio defuncti suscipiebatur. Ast post varias c o n t r a r i a s
S. H. G. decisiones ab a. 1881 ab hoc more p a u l a t i m recessum est, cui
p o s t r e m u m v u l n u s intulit resolutio data die «30 aprilis 19CM^statuens
« in casu s e r v a n d u m esse ius c o m m u n e ». Deinceps vero, sensim sine
sensu, alius u s u s , fortasse ex praepostera dictae resolutionis intellectione
s u b o r t u s est, vi cuius parocho domicilii i u s esset levandi, associandi
ac funerandi cadavera filianorum etsi in loco decessus quasi-domicilium
illi h a b e r e n t . Ceterum animadvertit Episcopus nonnisi pauci casus citari
S. Congregatio Concilii
329
a d r e m p o s s u n t , q u u m r a r a a d m o d u m sese obtulerit h u c u s q u e decessus
in hisce circumstantiis occasio.
Quod ius spectat, certum quidem est c o n s u e t u d i n e m legitime praescriptam posse s t a t u e r e favore parochi domicilii ius exclusivum funer a n d i fideles in s u a paroecia domiciliatos, etsi in loco quasi-domicilii
obierint. Hinc ci. Many (1. c.) post transcripta verba subdit : « Nisi t a m e n
aliter ferat consuetudo ». Videndum t a m e n q u a e n a m consuetudo requir a t u r ; et q u u m ea ratione parocho quasi-domicilii competant funera
fidelis in s u a paroecia vita functi, quia est verus p a r o c h u s p r o p r i u s ,
quaestio ad id recidit, quo n e m p e temporis spatio o p u s sit ad praescrib e n d u m contra iura p a r o c h o r u m propria. Notissimum vero, ex D D .
alios ad r e m requirere consuetudinem immemorabilem, alios centenariam,
alios q u a d r a g e n a r i a m cum titulo (Cf. Petra, Comm. in Constitutionem IX,
Innoc. III, vol. II, n. 5 5 ; cf. Barbosa, De Parocho, p. III, cap. XXV,
n. 16, etc.), n e m i n e m decennali t a n t u m c o n t e n t u m esse.
Ast etsi concederemus decennalem consuetudinem posse in casu
sufficere ad praescribendum contra iura parochi quasi-domicilii t a m e n
in facto nec decennalis consuetudo exsistit. Et sane : 1) talis consuetudo
n o n exsistit contra paroeciam de Birzebbugia q u a e a n n o 1913 erecta fuit
(cfr. caus. Melevitana - Praestationis, d. 21 apr. 1917, supra, pag. 245);
nec 2) generalis in dioecesi dici potest, quia nec u s u s a p u d o m n e s
d e m o n s t r a t u r , nec iam ab a n n o 1914 recognoscebatur ab Episcopo
Melevitano, qui ad H. S. G. eam veluti ex erronea interpretatione resolutionis H. S. G. s u b o r t a m denuntiabat.
I t a q u e nec ex doctrina in iure, nec ex asserta consuetudine suffultum aliqua ratione a p p a r e t Decretum Administratoris Apostolici
in casu.
II. Alterum d u b i u m respicit petitionem Episcopi pro nova s t a t u e n d a
n o r m a , vi cuius semper ad loci p a r o c h u m , exceptis d u m t a x a t casibus
s e p u l t u r a e gentilitiae a u t electi vae, spectaret defuncti funera absolvere,
etsi ibi nec domicilium nec quasi-domicilium habeat.
Rationes q u a s Episcopus affert s u n t :
a
I Analogia cum iure ex decreto Ne temere, pro matrimoniis s t a tuto. Scilicet ex decreto Ne temere iurisdictio pro m a t r i m o n i o r u m celebratione evasit mere territorialis, ita ut p a r o c h u s vel O r d i n a r i u s loci ubi
m a t r i m o n i u m celebratur valide semper matrimonio adsistat. Id pariter
o p t a n d u m foret pro funeribus, relate ad s u a m dioecesim saltem.
2 Et sane hic m o d u s aequitati magis r e s p o n d e r e videtur : « Infatti
« n o n è il parroco del luogo dove m u o r e l'individuo che viene c h i a m a t o
« ad amministrargli gli ultimi sacramenti, ad assisterlo nella s u a agonia,
a
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
330
« esponendosi, q u a n d o la malattia è infettiva e contagiosa, al pericolo
« di c o n t r a r l a ? ecc. ».
a
3 T a n d e m censet Episcopus quod, si h a e c regula pro s u a dioecesi
firmaretur, controversiae et u s u s iuri contrarii q u a e quive suscitantur et
vigent,.etiam post resolutionem H. S. G. a. 1904, radicitus possent evelli.
Non t a m e n h a e c r a t i o n u m m o m e n t a urgere videntur. P r i m a et altera
ratio, ut patet, ordinis generalis sunt p r o i n d e q u e , si quid probarent, pro
universa Ecclesia s u a d e r e n t ius funérarium i m m u t a n d u m esse. H u c
a u t e m venit t r i t u m illud: quod nimis probat nihil probat, nihil scilicet
ad rem specialiter p r o b a t ; et cum n o n sit p r a e s e n s quaestio de iure
generali condendo, sed de iure particulari sanciendo, haec a r g u m e n t a
generalia q u o d i n t e n d u n t profecto n o n evincunt. Ceterum ea etiam in
seipsis considerata n u t a r e penitus videntur. In primis enim deficit analogia cum decreto Ne temere, q u i a verum est q u o d p a r o c h u s loci semper
valide adsistit matrimoniis, at vero licite nonnisi p a r o c h u s domicilii vel
m e n s t r u a e commorationis, q u a e loco quasi-domicilii ponitur, adsistere
valet. Ast analogia ut probaret, ad liceitatem respicere deberet, ex q u a
u n i c e ' f r u c t u s facit s u o s p a r o c h u s qui m a t r i m o n i o adsistit; n a m praecise sub hoc aspectu percipiendi p r o v e n t u s comparatio aliqua institui
valet inter legislationem pro matrimonio et eam q u a e pro funeribus
viget. In re funeraria n o n quaeritur, nimirum, an exequiae validae sint
vel invaiidae ; sed t a n t u m de iure eas faciendi, q u o d iusta p r o v e n t u u m
perceptio sequitur.
Nec altera ratio magis rem urget, quia, de facto, q u a n d o distantia
t a n t a est ut m o r i t u r u s a proprio p a r o c h o adsisti n o n possit, nec etiam
cadaver asportari ad p r o p r i a m paroeciam commode poterit ; ac proinde
parocho loci qui infirmi curam h a b u i t etiam funeralia, ex praescripto
q u o q u e c o m m u n i s iuris, competunt, salvo iure portionis favore parochi
proprii. Ceterum si illam considerationem aequitatis nimis quis extendat,
iniustum dicet v. g. eligere s e p u l t u r a m extra propriam paroeciam in
d a m n u m proprii parochi qui per totam vitam fideli adstitit, etc. T&\
dem cum lex haec generalis sit, omnia compensantur, et qui hodie sine
labore fructus percipit, cras versa vice sine fructu l a b o r a r e tenebitur. Nec
videretur ob t a m p a r v a s difficultates, q u a e post dicta vix admittendae
in praxi sunt, illud generale principium iuris in re funeraria subvertere, scilicet q u o d ibi quis sepeliendus est, ubi consuevit officia audire
divina et ecclesiastica recipere sacramenta, id est in p r o p r i a paroecia.
Quoad t e r t i a m rationem, illae loci circumstantiae nonnisi respiciunt
a s s e r t a m c o n s u e t u d i n e m post resolutionem H. S. C. a. 1904 i n t r o d u c t a m ;
ast, quia haec consuetudo recens est nec adeo generalis, facilius videtur
331
S. Congregatio Concilii
eradicari posse ac illa antiquior et immemorabilis q u a e olim viguit, et
post dictam resolutionem omnino cessavit. Consuetudo enim vincitur
consuetudine.
Hisce ex voto Consultoris depromptis, ex officio nonnisi p a u c a a d n o
t a b a n t u r quoad alterum dubium d u m t a x a t : videbatur enim propositio
Episcopi, utpote ad concordiam inter parochos fovendam concepta, n o n
esse ideo a limine reiicienda, quod generalioribus t a n t u m motivis fulciretur. Enimvero n o n de generali mutatione iuris funerarii agebatur, sed
de unico casu, et quidem r a r o , quo a d v e n a extra paroeciam proprii domicilii decederet: et quamvis hic etiam casus c o m m u n i iure sit praevisus
et contentus, a t t a m e n id n o n obstare videtur q u o m i n u s peculiari moderatione data de causa possit praecaveri, attento praesertim quod, h a c moderatione communiter a parochis acceptata, nulli praeiudicium causaretur,
c o m p e n s a t o videlicet detrimento ex fortuito decessu sui filiam ex emolumento in simili casu de alieno paroeciano aliquando percipiendo. Ceterum
h a u d deerant in petitione Episcopi.peculiaria motiva, ut ecce, p a u p e r t a s
q u a r u m d a m paroeciarum, praesertim noviter erectarum, in q u a s propterea
facilius alienos paroecianos t r a n s m i g r a r e et aliquoties obire extra sedem
domicilii contingit; itemque ratio consulendi funeribus pauperum praesertim, de q u i b u s parochi, sive domicilii sive quasi-domicilii causa proprii, n o n s e m p e r solent esse solliciti. Q u a m o b r e m expedire videbatur,
ut parochi totius dioecesis in proxima synodo vel alias coadunati audia n t u r s u p r a iuris moderatione ab Episcopo proposita; cui, si saltem
maior p a r s accessisset, per mutuam veluti conventionem sicut alias fieri
contigit, ab H. S. O. q u a t e n u s oporteret p r o b a n d a m , res finiri posset,
q u o remedio nullum consultius ac efficacius ad futuras p r a e v i d e n d a s et
praecidendas lites.
:
RESOLUTIO. - Propositis a u t e m in plenario E m o r u m ac R m o r u m
P a t r u m S. Congregationis Concilii conventu die 2 iunii 1917 in Palatio
Apostolico Vaticano habito, s u p r a enunciatis dubiis, r e s p o n s u m est:
Ad I. « Decretum Administratoris Apostolici diei 19 septembris 1914
« non sustineri, sed s t a n d u m iuri c o m m u n i ».
Ad II. « Provisum in primo ».
Q u a m E m o r u m P a t r u m resolutionem S S m u s D n u s Noster Benedictus Div. Prov. P p . XV ad relationem infrascripti Secretarii in audientia
diei 4 eiusdem mensis et a n n i , a p p r o b a r e et confirmare dignatus est.
I.
MORI,
Secretarius.
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
332
SACRA CONGREGATIO
RITUUM
I
HERBIPOLEN.
DE MISSA VOTIVA VEL COMMEMORATIONE PRO SPONSIS.
H o d i e r n u s Episcopus Herbipolen. Apostolicae Sedi sequentia dubia,
pro o p p o r t u n a declaratione, humillime exposuit n i m i r u m .
Iuxta Canonem 1108 Codicis Iur. Can. Ordinarii locorum benedictionem nuptialem permittere p o s s u n t , ex iusta causa, etiam tempore Advent u s u s q u e ad Navititatem Domini inclusive, et a F e r i a IV Cinerum u s q u e
-, ad Dominicam P a s c h a t i s inclusive, salvis legibus liturgicis. Hinc q u a e r i t u r :
I. Si Ordinarii ex h a c licentia, q u a e n o n limitata esse videtur, benedictionem nuptialem p e r m i t t a n t in Nativitate Domini et Dominica Resurrectionis, licetne Orationi Missae de respectivo F e s t o addere commemorationem pro sponsis, q u a m q u a m haec Festa, sicuti alia F e s t a Epiphaniae,
Pentecostes, Ssmae Trinitatis et Corporis Christi, u l l a m aliam orationem
excludant?
,
II. Licetne t e m p o r e clauso Missam votivam pro sponsis celebrare ?
III. In vigiliis, occurrentibus extra t e m p u s clausum, privilegiatis,
n e m p e Pentecostes et Epiphaniae, licetne legere Missam votivam pro
sponsis ?
Sacra R i t u u m Congregatio, audito specialis Commissionis suffragio,
et p r a e oculis habito Canone 1108 Codicis I u r i s Canonici u n a cum
Rubricis Missalis, quaestionibus sibi propositis ita r e s p o n d e n d u m censuit:
Ad I. Affirmative, sub unica conclusione.
Ad II. Si Ordinarius loci ex iusta causa permiserit etiam praedicto
t e m p o r e clauso s o l e m n e m benedictionem n u p t i a r u m , Missa votiva pro
sponsis celebrari poterit ; exceptis t a m e n Dominicis, Festis de praecepìb
etiam I et II classis, Octavis privilegiatis I et II ordinis, Feriis privilegiatis et vigilia Nativitatis Domini.
Ad III. Negative in u t r a q u e Vigilia.
Atque ita rescripsit ac declaravit, die 14 iunii 1918.
Pg A. CARD. VICO, E p . P o r t u e n . et S. Rufinae,
S.
B.
G.
Pro-Praefectus.
L. & S.
Alexander
Verde,
Secretarius.
Ä Congregatio Rituum
333
II
PORTUS LUDOVICI SEU EBROICEN.
DECRETUM INTRODUCTIONIS CAUSAE BEATIFICATIONIS ET CANONIZATIONIS SERVI
DEI IACOBI DESIDERATI LAVAL, SACERDOTIS MISSIONARII CONGREGATIONIS
SANCTI SPIRITUS.
Inter i n n u m e r o s filios q u o s nobilis Gallia genuit et Ecclesia catholica n o n solum in Christo regeneravit, sed etiam sacerdotes consecra vit
et ad p r a e d i c a n d u m evangelium in regiones longinquas misit, ardenti
studio et divina caritate p r a e s t a n t e s , digne r e c e n s e t u r Iacobus Deside
r a t u s Laval, sacerdos missionarius Congregationis S. Spiritus. Ex piis
honestisque p a r e n t i b u s n a t u s in oppido Groth, dioecesis Ebroiceiisis in
Gallia, die 18 septembris a n n i 1803, a pueritia suavis, obediens, devotus
et ad p a u p e r e s sublevandos inclinatus ostenditur. A p u d p a r o c h u m loci
Tourville, avunculum s u u m , litterarum hausit r u d i m e n t a . In Minori
Seminario Ebroicensi et in Collegio S. Stanislai Parisiis studia prosec u t u s est atque complevit. Anceps inter s t a t u m clerici aut medici, h u n c
u l t i m u m elegit, et in scientia a t q u e arte salutari, curriculo laudabiliter
absoluto, a n n o 1830 doctoris l a u r e a d o n a t u s fuit. Illico officium s u u m
exercuit in loco S. André n u n c u p a t o , infirmos n o n m i n u s sollicite c u r a n s
q u a m benigne ac generose s u s t e n t a n s . Aequalium et amicorum exemplis et conversatione m u n d i q u e levitatibus, etsi licitis, a l i q u a n t u l u m
indulsit ; vix t a m e n in locum vulgo Ivry-la-Bataille transivit, hisce obled a m e n t i s et vanitatibus neglectis ac spretis, saniora exempla et consilia secutus, piam, a u s t e r a m et actuosam cum s u a medicinae professione ducebat vitam. E v e n t u s inde accidit, qui illum ad perfectiorem
vitae s t a t u m et a n i m a r u m curam, Deo largiente, vocavit. E loco enim
de Yilliere-en<-Desouvre rediens equitando, repente in t e r r a m praecipit a t o est, a t q u e ita perire debere visus fuit. A t t a m e n t r e m e n s et stup e n s surrexit s a n u s , melior effectus a t q u e intus illustratus. Desiderio
flagrans se t o t u m divino servitio mancipandi, ad seminarium Parisiense
S. Sulpitii se contulit, ibique theologicis disciplinis s u m m a cum laude
expletis, simul effuso s u a r u m virtutum odore, mense decembri a n n o 1838
in ipsius Seminarii sacello ad s a c r u m presbyteratus ordinem evectus
est. In curionem electus prius paroeciae Pinterville, paulo post etiam
paroeciae Acquigny, in u t r i s q u e curiis boni postoris m u n i a per bienn i u m gessit, cum m a g n a gregis aestimatione et aedificatione ; illumque
334
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
per vias t r a n s e u n t e m incolae indigitabaut et S. Vincentio a P a u l o comp a r a b a n t . Dei F a m u l u s ad m a i o r a i n t e n d e n s a n i m u m , q u u m in Seminario Parisiensi Venerabilem F r a n c i s c u m Mariam P a u l u m L i b e r m a n n
eiusque virtutes ac gesta p r o b e agnovisset, societatem missionariorum
ab eó cum p a t e r n a cura et amore institutam s u b invocatione Immaculati Cordis Beatae Mariae Virginis et ad infideles in Africa degentes
evangelizandos destinatam, s u a sponte et voluntate a m p l e x a t u s est,
anno 1841 exoriente. Verum decennio ab illa societate condita vix
exacto, q u u m p i u m sodalitium ab egregio sacerdote Claudio Francisco
Poullart des Places a n n o 1703 Parisiis erectum s u b titulo Congregationis Sancti Spiritus fere idem p r o s e q u e r e t u r opus evangelizandi pauperes et a n i m a s derelictas, praesertim in coloniis Galliae, Venerabilis
L i b e r m a n n se s u o s q u e socios ipsumque I a c o b u m Laval, cum eximio et
concordi humilitatis exemplo, huic Congregationi aggregavit. Hinc ex
d u a b u s sodalitatibus u n a t a n t u m , sacerdotum n u m e r o et virtute fortis
et gloriosa superstes riteque recognita, exsistit Congregatio Sancti Spiritus. Quae Congregatio, doctrina, religione a t q u e apostolico studio
refulgens, et, eodem Ven. Francisco L i b e r m a n n praeside, p r o p a g a t a ,
praeposita etiam fuit erectioni et regimini Seminarii Gallici in Urbe ad
sanctae Clarae, q u o d S e m i n a r i u m de Ecclesia et Gallia opime m e r i t u m
et Pontificio titulo decoratum, praeclaris R o m a n o r u m Pontificum et Epis c o p o r u m Galliae testimoniis cohonestatur. S u b religiosa a u t e m disciplina eiusdem Congregationis regulariter addictus, p o s t u l a n t e R m o Episcopo P o r t u s Ludovici, in insula Mauritiana, et p r a e h a b i t a R m i Ordinarii
Ebroicensis et S u p e r i o r u m Congregationis licentia, I a c o b u s Lavai ad
illam insulam libentissime profectus est, feliciterque appulit die 14 septembris 1841. Ibidem per vigintitres a n n o s m a n s i t u s q u e ad obitum,
famam a d e p t u s sacerdotis exemplaris, religiosi perfecti et apostoli intrepidi Nigritorum, Insulam enim Mauritianam q u a m , t a m q u a m a g r u m
desertum et incultüm P. Laval i n v e n e r a t , assiduo sacri ministerii
labore et industria, adhibita etiam scientia et arte medica, ita purgavit
et excoluit, ut, superatis omnigenis obstaculis, minis et vexationibus,
Nigritos illius insulae, p a u l o a n t e a d u r a servitute liberatos, ad fidem
et m o r e s religionis catholicae, n u m e r o circiter sexagintaseptem millia,
convertisse feratur. Interim P. Iacobus Desideratus Laval q u e m Domin u s invenit vigilantem et virtutibus m e n t i s q u e divitem, iam infirma
valetudine l a b o r a n s viribusque debilitatus, d e m u m gravi et apoplético
morbo correptus, sacramentis Ecclesiae piissime susceptis, et Iesu, Maria,
Ioseph suavissime invocatis, beato fine quievit die 9 sept. a n n o 1864.
Sanctitatis fama q u a m Dei F a m u l u s in vita sibi acquisierat, post obi-
335
S. Congregatio Rituum
t u m adeo in dies invaluit, ut h o m i n e s cuiusque g r a d u s , sexus et dignitatis I p s u m s a n c t u m virum aestiment et appellent, eiusque sepulcrum
singillatim et t u r m a t i m visitent, floribusque exornent, atque defunctum
devota m e m o r i a et m a g n o pietatis affectu quasi viventem amplectantur.
Q u a p r o p t e r in dioecesibus P o r t u s Ludovici et Ebroicen. s u p e r e a d e m
fama Inquisitiones Ordinaria auctoritate a d o r n a t a e s u n t et ad Sacram
Rituum Congregationem t r a n s m i s s a e . Q u u m vero o m n i a in p r o m p t u
sint et, scriptis Servi Dei rite revisis, nihil obstet q u o m i n u s ad ulteriora procedi possit, instante Revmo P. Alphonso Eschbach, Congregationis S. Spiritus procuratore generali et h u i u s Causae postulatore,
attentisque litteris postulatoriis q u o r u m d a m E m o r u m S. R. E. Cardinalium, plurium R m o r u m S a c r o r u m Antistitum, necnon P r a e p o s i t o r u m
Ordinum, Congregationum, Sodalitatum u t r i u s q u e sexus, perillustrium
medicinae doctorum, a l i o r u m q u e virorum ac foeminarum, m u n e r i b u s ,
dignitatibus vel nobilitatis titulis praestantium, potissimum ex fortunata
Insula Mauritiana atque ex Gallia, q u a e missionariorum p a r e n s et altrix
patria dicitur, E m u s et R m u s D n u s Cardinalis Philippus Giustini, eiusdem
Causae P o n e n s seu Relator, in Ordinariis S a c r o r u m R i t u u m Congregationis
Comitiis subsignata die ad Vaticanas aedes coadunatis, sequens d u b i u m
discutiendum proposuit : An signanda sit Commissio Introductionis Causae
in casu et ad effectum de quo agitur? Et Emi ac Revmi P a t r e s sacris
t u e n d i s ritibus praepositi, post relationem ipsius E m i Ponentis, audito
voce et scripto R. P. D. Angelo Mariani, Fidei P r o m o t o r e generali,
o m n i b u s accurate perpensis, rescribendum c e n s u e r u n t : Signandam esse
Commissionem Introductionis Causae,
si Sanctissimo placuerit.
Die 25
iunii 1918.
Facta p o s t m o d u m de his Sanctissimo Domino nostro Benedicto
P a p a e XV per infrascriptum Cardinalem Sacrae Rituum Congregationi
P r o - P r a e f e c t u m relatione, Sanctitas Sua, Rescriptum eiusdem Sacrae
Congregationis r a t u m h a b e n s , p r o p r i a m a n u signare dignata est Commissionem Introductionis Causae beatificationis et canonizationis Servi
Dei Iacobi Desiderati Laval, sacerdotis missionarii Congregationis S. Spir i t u s , die 26, eisdem m e n s e et a n n o .
Ijg A. CARD. Vico, E p . P o r t u e n . et S. Rufinae,
S.
E.
C. Pro-Praefectus.
E. © S
Alexander
Verde,
Secretarius.
336
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
ACTA
TRIBUNALIUM
SACKA ROMANA R O T A
NOVARIEN.
RESTITUTIONIS IN INTEGRUM
Benedicto Pp. XV feliciter regnante, Pontificatus Dominationis Suae
anno tertio, die 7 augusti 1917, BB. PP. DD. Guilelmus Sebastianeiii,
Decanus, P o n e n s , Seraphinus Many et Ioannes Prior, Auditores de turno,
in causa Novarien. - Restitutionis in integrum, inter Revñium Vincentium Bairate, seu Congregationem p a r o c h o r u m Novarien., repraesentatum
per legitimum procuratorem Vincentium Sacconi, advocatum, et Sac. Ioannem
Pellagatta,
repraesentatum per legitimum procuratorem Angelum
D'Alessandri,
advocatum, interveniente et disceptante
in cawsa
Revmo
Promotore iustitiae,
hanc definitivam tulerunt sententiam.
Novariae q u o d d a m exstat Collegium P a r o c h o r u m u r b i s et suburbii,
iam inde a saeculo undecimo institutum et ab auctoritate ecclesiastica
recognitum. Sacerdotes, qui parochias obtinent, q u a r u m decessores fundatores fuerunt Collegii, ex iure eidem Collegio a d s c r i b u n t u r , reliqui ex
beneficio et liberalitate m e m b r o r u m , u n d e distinctio inter sodales de
iure et sodales de gratia. Anno 1913 sac. I o a n n e s Pellagatta, p a r o c h u s
S. Michaelis in maiori nosocomio Novarien., cooptationem in Collegium
postulavit. Q u a m petitionem excipiens Collegium, eum admisit ex gratia.
Hoc aegre tulit sac. Pellagatta, et p e r s u a s u m h a b e n s sibi competere cooptationem ex iure, actionem instituit adversus Collegium p e n e s Curiam
dioecesanam, a q u a die 8 nov. 1911 sententia prodiit actori favorabilis :
« Spetta al parroco pro tempore di S. Michele nell'ospedale maggiore di
« N o v a r a , e conseguentemente all'attore D. Giovanni Maria Pellagatta,
« il diritto di a p p a r t e n e r e alla veneranda Congregazione dei parroci
« u r b a n i e s u b u r b a n i di N o v a r a » . Die 16 eiusdem mensis Rev. Vincentius Bairate, p a r o c h u s S. Agabii, praefatae Curiae porrexit libellum, quo
intendebat « formalmentef appellare dal giudizio della Rev.da Curia di
« Novara a quello della S. R o t a ». At iudex a quo appellationem reiecit
S. Romana Rota
337
« perchè prodotta fuori termine e da p e r s o n a n o n avente veste legittima».
Re ad H. S. Auditorium delata, duo concordata fuerunt d u b i a : I An
constet de re iudicata in casu? et, q u a t e n u s affirmative, II An sit locus
restitutioni in integrum in casu? Quibus dubiis Domini P a t r e s de t u r n o
r e s p o n d e n d u m c e n s u e r e : Ad I affirmative; ad II negative. Cum a u t e m
parochus S. Agabii ad alium t u r n u m provocaverit; hodie tertio causa
disceptanda proponitur sub assuefa formula dubii:
in
An sententia
casu?
rotalis
diei
4
augusti
sit
confirmanda
vel
infirmanda
Ius quod spectat. - Ex cap. 15, tit. ,27, lib. Il, deducitur rem iudicatam esse ipsam sententiam definitivam, a q u a n o n fuit appellatum per
decendium, quod decendium absolute p e r e m p t o r i u m est, ita ut qui intra
id temporis spatium ad provocationis subsidium n o n advolat, censetur
p r a e s u m p t i o n e iuris et de iure voluisse latae sententiae parere. Hinc r e s
iudicata t a n t a m auctoritatem, t a n t a m que h a b e t firmitatem, ut pro veritate
h a b e a t u r ex regula iuris 297 « Res iudicata pro veritate a c c i p i t u r »
Decem a u t e m dies. incipiunt vel a die latae sententiae, si partes lectioni
a u t recitationi sententiae per se, a u t per procuratores, praesentes fuerint,
vel, si n o n fuerint praesentes, a die notificatae sententiae, cum ignorans
n o n possit deliberare. A die vero latae vel notificatae sententiae t e m p u s
est continuum, i. e. currit de m o m e n t o in m o m e n t u m , et quidem ininterrupte, c o m p r e h e n d e n s n i m i r u m etiam dies feriatos, adeo ut propter
ipsos decendium nec prorogari, nec limitari potest (leg. 1 Cod. De feriis).
Adversus rem iudicatam obtineri potest restitutio in integrum, quae
definitur « extraordinarium iuris remedium, quo graviter laesus ex natur
« rali aequitate, ex officio iudicis reducitur in eum statum, sive ius, in
« quo erat ante laesionem ». Ita Reiffenstuel in tit. X LI, lib. I, n. 3. U n d e
fundamentum restitutionis in integrum est gravis laesio; levis enim
laesio n o n attenditur, alioquin nullus u n q u a m contractus, a u t actus
subsisteret. Restitutio conceditur maioribus et minoribus, cum hoc tamen
discrimine, ut maioribns n o n concedatur, nisi, praeter laesionem, iustam
causam probaverint ; v. g. q u o d laesio ex dolo adversarii contigerit, vel
q u o d laesus propter grave impedimentum laesionem vitare non potuerit.
Minoribus vero d a t u r a b s q u e causa, seu melius d a t u r propter aetatis ac
iudicii imbecillitatem, q u a e causa semper subsistit. Minoribus, ex cap. 2,
tit. XLI, lib. I, a e q u i p a r a n t u r ecclesiae, q u a r u m nomine veniunt non
solum ecclesiae proprie dictae, sed etiam monasteria, aliaque loca reli.
giosa, capitula, collegia clericorum, ecc. Ita Reiffenstuell, 1. c, n. 7 5 ;
Devoti, Ius canonicum in eumd. tit., n. 5; Ferraris, ad v. Rest, in integr.,
Acta, vol.
X,
n.
8. — 1-8-918.
52
338
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
n. 10, aliique communiter. Ecclesiae, uti patet ex cap. 1 eod. tit., in VI
et ex Clementina unica eod tit., restitui p o s s u n t vel contra contractum,
a u t actum, vel contra sententiam, vel contra l a p s u m temporis, v. g. fatalia
appellationis, modo se graviter in iis laesas fuisse legitime probent. Si
restitutio p e t a t u r contra sententiam, obtineri certo nequit ob illud gravamen, quod semper parti succumbenti accidit, sed laesio resultare debet
ex sententiae iniustitia, ut S. R o t a declaravit in decisionibus i n n u m e r i s :
v. g. in dec. 672, n. 1, p. II, Recent., ubi legitur: « Iniustitia a u t e m (sen« tentiae) est potissima causa restitutionis, quia indubitanter continet lae« sionem ». Haec vero iniustitia n o n requiritur ut sit notoria, sed, uti
tenent c o m m u n i t e r Doctores, sufficit simplex et ordinaria; debet t a m e n
concludenter probari, alioquin praevalet res iudicata, quae, uti s u p r a
dictum est, pro veritate accipitur. Et haec fuit constans S. Rotae iurisprudentia. Ita in d e c 236, n. 3, p. X, Recent., h a b e m u s : « Restitutio in
« i n t e g r u m adversus rem iudicatam n o n conceditur, nisi clare et con« cludenter a p p a r e a t de iniustitia, u n d e deducitur laesio ». Eadem legunt u r in decis. 329, n. 1, p. I I ; decis. 35, n. 1, p. XII, Recent., etc.
Modo ad factum. - Sententia appellata in responsione
declaravit sententiam Curiae Novariensis diei 5 nov. 1914
auctoritatem rei i u d i c a t a e : in responsione ad II dubium
eamdem sententiam n o n esse concedendam restitutionem
ad I d u b i u m
transiisse in
edixit contra
in integrum.
Quoad rem iudicatam P a t r i b u s visum est n u l l a m adesse posse difficultatem. Constat enim sententiam Novariensem latam fuisse die
5 nov. 1914, et quidem p r a e s e n t e sac. Cassani, Congregationis praeside
et p r o c u r a t o r e ; u n d e , iuxta superius exposita, decendium pro appellatione concessum a die 5 novembris u s q u e ad diem 15 eiusdem mensis
continuum decurrit. At sac. Bairate, parochus S. Agabii et sodalis Congregationis, iuridice non appellavit nisi die 16 n o v e m b r i s : ergo t r a n s a c t o
tempore debito et proinde inefficaciter. Die quidem 14 idem p a r o c h u s
haec scripsit ad iudicem a quo: « R i t e n u t a detta sentenza gravosa ^i
« diritti, della Congregazione, e q u i n d i a quelli suoi proprii e dei nuovi
« successori, compie con la presente a t t o di protesta, perchè, q u a l o r a
« n o n si giudichi opportuno il tempo presente per interporre l'appello,
« sia riservata la facoltà di farlo in seguito ». Verum, uti clarissime patet,
n o n erat h a e c appellatio, sed m e r a protestatio et manifestatio propositi,
seu intentionis postea, appellandi, quod propositum revera exsequutus
fuit die 16 novembris, ut dictum est.
Haec t a m e n ad a b u n d a n t i a m dicta s u n t a P a t r i b u s . Etenim r e m
iudicatam in casu primitus edixit iudex a quo Novariensis sententia
S. Romana ' Rota
339
diei 7 decembris 1914, deinde confirmata fuit ab H. S. Auditorio in
sententia appellata. At contra sententiam rotalem, q u a e confirmatoria
sit alterius sententiae, sive rotalis sive alius Tribunalis, nullum d a t u r
r e m e d i u m praeter querelam nullitatis ex can. 33 Legis propriae.
Relate ad restitutionem in integrum c o n t r a sententiam Curiae N o v a riensis diei 5 nov. 1914, iuxta ea, q u a e s u p r a quoad ius exponimus,
p a r o c h o r u m Congregatio docere deberet de gravi laesione, seu de sententiae iniustitia, q u a e est fundamentum laesionis. Hoc a u t e m a s s e q u u t u m
n o n fuisse a Congregatione clare o s t e n d u n t defensiones ab eius P a t r o n o
nostro exhibitae Tribunali. Re quidem vera p a r o c h u s S. Michaelis ad
d e m o n s t r a n d u m ius sibi competere, esse de iure, et n o n t a n t u m de gratia,
sodalem Congregationis, q u a t u o r praecipua d o c u m e n t a producit; m a n u s criptum videlicet Frasconi circa a n n u m 1755 ; acta visitationis episcopalis
Illmi Bertone Balbis, a n n i 1765; m a n u s c r i p t u m Croce a n n i 1839, et relationem sac. Marucco a n n i 1903. Singula s u n t breviter perpendenda.
a) In manuscripto Frasconi, q u o d in archivio cathedralis Novariensis
asservatur, referuntur admissiones parochi S. Crucis de gratia speciali,
an. 1602; laudatio parochi vulgo della Bicocca, qui gratiam recepit ad
ingrediendam Congregationem an. 1731, et statim postea laudatio Felicis
Portigliotti parochi. S. Michaelis an. 1736, q u i n ulla fiat de gratia mentio.
Ex quo diverso loquendi modo, in eadem m a t e r i a et in eodem loco, argum e n t u m exsurgit p a r o c h u m Portigliotti n o n ex gratia, sed ex iure admissum fuisse ; quod eo magis dicendum est, quia q u a t u o r parochi* Portigliotti praedecessore^, scilicet Ioannes Baptista Degli Agostini, Franciscus
Maria Giallo, Iulius F e r r a r i et Dominicus Delle Donne m e m o r a n t u r in
actis Congregationis t a n q u a m sodales, quin additum u n q u a m inveniatur
de gratia. Neque dicatur n o n fuisse necessarium a d n o t a r e parochos
S. Michaelis ex gratia cooptatos fuisse in Collegium, quia ipsi in regimine a n i m a r u m n o n succedunt alicui ex fundatoribus Congregationis,
quod requiritur, ut quis sit sodalis de iure : et p a r o c h u s B e r n a r d i n u s
Tornotti, qui p r i m u s inter p a r o c h o s S. Michaelis sodalis invenitur, fuit
a d m i s s u s ex gratia. Etenim q u o a d p r i m u m , verum n o n est illos t a n t u m
esse sodales de iure, qui parochias regunt, q u a s obtinebant fundatores
Collegii. Nam a n t e omnia in articulo X R e g u l a r u m Societatis vagis nimis
verbis s t a t u u n t u r conditiones observandae in sociis a d m i t t e n d i s : « Nullus
« sacerdos, de novo receptus in aliquo beneficio dictae Congregationis n o n
« a d m i t t a t u r , nisi prius fecerit fidem plenam de accepto beneficio per
« i n s t r u m e n t u m i n v e s t i t u r a e , seu possesionis iam a p p r e h e n s a e illius
« beneficii sibi adepti ». Deinde praeter successionem, quem titulum dicere
p o s s u m u s originarium, alii adesse p o s s u n t tituli derivati, adventitii a u t
340
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
acquisiti, uti legitur in appellata sententia : « et titulus ad cooptationem
« i n Congregationem potest quoque esse successio in portionem aliquam
« a n t i q u a r u m p a r o c h i a r u m , a u t decretum Vicarii generalis acceptatum
« a Congregatione, vel simplex deliberatio Congregationis, sive parochus
« cooptatus succédât in aliquam portionem a n t i q u a r u m parochiarum, sive
« alia de causa ». Q u o a d s e c u n d u m , sacerdos Tornotti n o n petiit cooptationem in Collegium, sed t a n t u m facultatem incedendi processionaliter
cum Sodalibus sub Cruce ipsius Congregationis; q u a m facultatem obtinuit a Vicario Generali per m o d u m provisionis et sine praeiudicio «Congregationis.
b) A n n o 1765, E p i s c o p u s Novariensis, Bertone Balbis, Congregation e m parochorum canonice visitavit et, in visitatione peragenda, vo,cavit
duo m e m b r a Congregationis, ministrum (ministrale) videlicet Congregationis et alium sodalem ab eadem Congregatione ad hoc d e p u t a t u m ;
hi nonnulla iura et libros administrationis r e d i t u u m Episcopo exhibent;
h a e c scripta Episcopus videt, e x a m i n a t et recognoscit; ac inde haec a.
notario visitationis, e o d e m Episcopo dictante, referuntur: « Componitur
« (Congregatio) a nonnullis R R . parochis u r b a n i s et suburbanis, n e m p e
« p a r o c h i s ecclesiarum S. Petri, S, Crucis, S. E u p h e m i a e , S. Stephani,
« S. Nicolai, S. Matthaei, S. Michaelis, S. Andreae, S. Agabii, S. Mariae
€ della Bicocca... et q u a m v i s parochi praedictarum ecclesiarum h a b e a n t
« ius q u o d in fratres recipiantur, cogi t a m e n n o n p o s s u n t ». Ergo iuxta
hoc d o c u m e n t u m , a n . 1765 p a r o c h u s S. Michaelis erat u n u s ex parochis,
qui ius h a b e b a n t , ut in fratres reciperentur. Grave omnino est hoc testimonium in favorem p a r o c h i S. Michaelis, tum quia agitur de ipsamet
visitatione canonica, in q u a Episcopus agit vices n o n solum testis, et
testis qualificati, sed etiam iudicis de statu ecclesiarum; t u m quia
Episcopus Novariensis o m n e m diligentiam adhibuit, ut n o n nisi vera et
i u s t a dictaret, vocando officiales Congregationis, requirendo iura, docum e n t a et libros Congregationis, et omnia e x a m i n a n d o et s c r u t a n d o :
t u m d e m u m , quia ipsa Congregatio, q u a e procul dubio acta h u i u s visitationis, et o m n i a in eis contenta cognovit, et cuius maxime intererat
ut nihil in his actis esset, q u o d ipsius iura offenderet, n u m q u a m prot e s t a t a est contra haec acta, a u t quamlibet e o r u m partem, cuius prot e s t a t i o n s n u l l u m in actis vestigium a p a t r o n i s p a r t i u m indicatur.
P a t r o n u s Congregationis scribit acta visitationis non m a n a r e a Sodalitate, sed ab Episcopo, ideoque n o n referre legitimam partis confessionem, sed solius Episcopi opinionem. Verum ad hoc, ut scriptura vim
p r o b a n d i h a b e a t , n o n requiritur ut referat confessionem partis, alioquin
de omni genere probationum, p r a e t e r p a r t i u m confessionem, iam actum
S. Romana Rota
341
esset. In casu Episcopus, ut s u p r a dictum est, ea q u a e scripsit deprompsit ex documentis et scripturis, q u a e in Congregationis archivio custodiebantur. Scitum est a u t e m in iure d o c u m e n t a ex archiviis ecclesiarum,
monasteriorum et similium locorum extracta p r o b a r e contra ecclesias,
monasteria, etc., et etiam in factis antiquis pro ecclesiis, monasteriis, etc.
Reiffenstuel, in tit. De fide instrumentorum, n. 124; Santi, in eumd. tit., n. 7.
c) P a r o c h u s Croce, iam ab a n n o 1800 sodalis, et a n n o 1839 D e c a n u s
Congregationis, in manuscripto hoc eodem a n n o exarato tradidit n o r m a s
observandas a Cancellario Congregationis, quoties aliquis n o v u s p a r o c h u s in Congregationem recipi postularet, q u o d m a n u s c r i p t u m a s s e r v a t u r
in archivio Congregationis; agitur itaque de libro manuali, qui a t e s t e
omnino qualificato scriptus fuit et centies v e r s a t u s et lectus fuit ab omnib u s , q u o r u m intererat, praecipue a sodalibus Congregationis, a novitiis
et postulantibus. In hoc libro exponitur s t a t u s Congregationis relate ad
m e m b r a , q u i b u s constat; recensentur suppressiones aliquot titulorum
parochialium et restitutiones plurium, ita ut r e d d a t u r accurata ratio
n u m e r i sodalium. P o r r o , inter hos sodales Congregationis auctor m e m o r a t
p a r o c h u m S. Michaelis. Cum a u t e m an. 1839 parochia S. Michaelis administraretur a regularibus, sac. Croce declarat quod, n o n obstante h a c
iuris exercitii suspensione, statim ac parochia sacerdoti saeculari r e g e n d a
tradita fuerit, hic parochus ius h a b e r e t ut in sodalem Congregationis reciperetur. En ergo aliud grave a r g u m e n t u m in favorem parochi Sancti
Michaelis, q u o constat n o n solum penes Decanum, sed penes totam Congregationem, a t e m p o r e quod a n n o 1800 a n t e r i u s est u s q u e ad an. 1839
extitisse persuasionem de iure firmo, inconcusso ac pacifico parochi
S. Michaelis ut in Congregationem admitteretur.
Duo adversus libellum parochi Croce obiicit P a t r o n u s Congregat i o n i s : 1° ipsum non exhibere confessionem Sodalitatis; 2° p a r o c h u m
Croce errasse circa ius parochi S. Eustachii, qui etiam hodie de gratia
t a n t u m admittitur, et ideo potuisse errare etiam circa ius parochi Sancti
Michaelis. At p r i m a difficultas s u p r a praeoccupata est. Quoad s e c u n d a m
in primis dicere p o s s u m u s cum sententia Novariensi, quod si p a r o c h u s
Sancti Eustachii u s u s n o n fuerit d o c u m e n t o Croce in propriis iuribus
tuendis, nihil inde detrimenti oriri potest c o n t r a p a r o c h u m S. Michaelis.
Deinde vis documenti Croce in favorem parochi S. Michaelis n o n solum
d e s u m i t u r ex eo, q u o d a d n u m e r e t u r inter sodales de iure, sed etiam,
et praesertim ex verbis, q u a e auctor specialissime profert de parochia
S. Michaelis tunc temporis a regularibus administrata, asserens, ubi
primum regimen parochiale t r a d e r e t u r p a r o c h o saeculari, huic competere ius ut in Congregationem cooptetur.
342
Acta Apostolicae Sedis •-' Commentarium Officiale
d) A Congregatione r o g a t u s sac. Marucco, vir diligens i u r i u m q u e
tenax, an. 1903 exaravit relationem de statu Congregationis, e a m q u e
exhibuit Ordinario Novariensi ad hoc ut q u a e d a m in statutis inducer e n t u r mutationes a u t a d d i t a m e n t a . In hac relatione refert acta .visitationis anni 1765 ac n o r m a s a p a r o c h o Cróce scriptas, retinetque
t a n q u a m firmam seriem, a u t elenchum sodalium de iure ab Episcopo
Balbis descriptum. In hoc a u t e m elencho, uti s u p r a vidimus, reperitur
parochus S. Michaelis. Relatio parochi Marucco in archivio Congregationis deposita fuit, quin ulla animadversio a u t protestatio contra ius
parochi S. Michaelis facta fuerit ; proinde ex h a c relatione n o v u m exurgit
a r g u m e n t u m ad p r o b a n d u m ius parochi S. Michaelis.
Recensita q u a t u o r d o c u m e n t a n o n exhibent quidem actum constit u t i v u m iuris illius parochi, sed p r o b a n t p e r s u a s i o n e m et observantiam
plus q u a m centenariam in favore h u i u s iuris, seu, ut dicit sententia Novar i e n s i s : « Gli atti Bertone, Croce, Marucco n o n sono prodotti prrn« cipalmente quali atti costitutivi dei diritti del parroco dell'Ospedale
« (S. Michele), ma quali atti comprovanti che, ai t e m p o in cui essi vive« vano, èra u n a n i m e presso la Congregazione la convinzione sul diritto
« i n d i s c u s s o , pacifico, a v e n t e validità, del parroco dell'Ospedale, e atte« s t a n o , specie col manoscritto Frascone, o s u p p o n g o n o il godimento
« del legittimo e pacifico possesso del diritto, ed è un fatto costitutivo
« del quasi-possesso più che centenario, che p r e s u m e il miglior titolo
« del m o n d o e dispensa dalla produzione del titolo ».
Congregationis p a t r o n u s opponit, admissa q u o q u e observantia favore
p a r o c h o r u m S. Michaelis, n o n esse illico concludendum pro bono iure
sac. Pellagatta, etenim parochia S. Michaelis fuit s u p p r e s s a a Napoleone et, quamvis postea restituta fuerit, dici nequit n o v a m parochiam in
o m n i b u s iuribus a n t i q u a e successisse. Verum difficultas nullius momenti
est. Nam a d m i t t e n d u m est p a r o c h i a m suppressam fuisse decreto Napoleonis diei 22 iunii 1805, licite an non, auctoritate Pontificis a u t episcopali tantum, p a r u m ad rem n o s t r a m refert. Certum pariter est parochiam fuisse r e s t i t u t a m a Card. Marozzo, episcopo Novariensi, decreto
diei 19 iunii 1834, quo t a m e n in decreto n o n nova erigitur parochia,
sed a n t i q u a de novo excitatur et in pristinum restituitur. Hinc de d u a b u s
u n u m : aut titulus, quo a n t i q u a parochia S. Michaelis ad Congregationem
de iure pertinebat, erat realis, i n h a e r e n s scilicet ipsi parochiae, v. g. quia
hospitale m a i u s , quo parochia constabat et constat, erectum fuit in territorio alicuius e parochiis, q u a e Congregationem constituebant; vel titulus
ille erat adventitius, scilicet ex Congregationis deliberatione et concessione. In priori casu, qui probabilissimus est, patet h u n c titulum realem
S. Romana Rota
343
r e m a n e r e , et proinde idem ius hodierno parocho competere, quod compet e b a t a n t i q u o . In altero casu concessio semel facta a Congregatione p a r o chiae S. Michaelis iuribus accensenda est ipsius parochiae, q u o d ius cum
o m n i b u s aliis iuribus revirescere coepit per ipsius parochiae restitutionem.
Hinc merito sac. Croce in suo m a n u s c r i p t o superius m e m o r a t o , q u o d ipse
exaravit a n n o 1836, i. e. q u i n q u e post a n n i s a facta parochiae restauratione,
declarat quod, cessante administratione parochiae t u n c temporis a regularibus retenta, « e venendo in essa istituito un sacerdote secolare, q u e s t a
« ritornerà nel primo suo diritto di chiedere ed ottenere l'immissione alla
« detta Congregazione ».
Ex his o m n i b u s evidens est ex u n a parte sententiam Novariensem
inniti gravibus ac concludentibus argumentis favore parochi S. Michaelis,
ex altera nil, q u o d alicuius ponderis sit, attulisse p a t r o n u m Congregationis ad eadem a r g u m e n t a infirmanda; proinde sententia nullo modo
dici potest iniusta et laesiva; quod u n u m requiritur ad obtinendam restit u t i o n e m in i n t e g r u m .
. .
Quibus o m n i b u s in iure et in facto rite diligenterque perpensis, nos
infrascripti Auditores pro tribunali sedentes et solum Deum prae oculis
habentes, Christi nomine invocato, ad propositum d u b i u m r e s p o n d e m u s :
ad I Affirmative:
ad II Negative: c o n d e m n a n t e s Congregationem p a r o ;
c h o r u m ad expensas o m n e s iudiciales praesentis instantiae; nec n o n
ad dimidiam p a r t e m honorarii,
quod debetur advocato alterius partis
pro hac eadem instantia.
Ita dicimus, p r o n u n c i a m u s ac s e n t e n t i a m u s , m a n d a n t e s Ordinariis
locorum et ministris t r i b u n a l i u m ad q u o s spectat, ut exsecutioni mandent h a e c nostram definitivam sententiam et adversus reluctantes procedant ad n o r m a m s a c r o r u m c a n o n u m , et praesertim cap. 3 sess. XXV,
de Ref., Conc. Trid., iis adhibitis exsecutivis et coercitivis mediis, q u a e
magis efficacia et o p p o r t u n a pro r e r u m adiunctis existimaverint.
R o m a e , in sede Tribunalis S. R. Rotae, die 7 augusti 1917.
Guilelmus Sebastianeiii} D e c a n u s , Ponens.
S e r a p h i n u s Many.
I o a n n e s Prior.
Ex Cancellaria S. R o m a n a e Rotae.
Sac. T. Tani, Notarius.
t
Acta Apostolicae Sedis — Commentarium Officiale
344
PONTIFICIA
COMMISSIO
AD CODICIS CANONES AUTHENTICE INTERPRETANDOS
DUBIA
IN
PLENARIIS
COETIBUS
DIERUM
2-3
IUNII
1918
SOLUTA
I.
De
obligationibus
clericorum.
(Lib. II, P a r s I, Sect. I, Tit. III).
Utrum q u o a d licentias h a b e n d a s , de q u i b u s in Decr. Docente Apostolo, 11 nov. 1910, r e c u r r e n d u m sit ad S. Sedem, an vero ad p r o p r i u m
Ordinarium (Can. 139, § 3).
R e s p . : Ad Ordinarium p r o p r i u m .
II.
De
(Lib
religionum
regimine.
II, P a r s II, Tit. X, Cap. I).
U t r u m praescriptum c a n o n i s : « s u p e r i o r e s minores locales ne cons t i t u a n t u r ad t e m p u s u l t r a triennium, etc. », applicetur q u o q u e superioribus seu directoribus scholarum, hospitalium, a l i o r u m q u e piarum
d o m o r u m (Can. 505).
Resp.: Affirmative, si superiores isti seu directores sint simul supe^
riores religiosorum, s u b s u a potestate h a b e n t e s alios religiosos, etiam
q u o a d religiosam disciplinam.
III.
De
irregularitatibus
aliisque
impedimentis.
(Lib. III, Pars I, T i t . VI, art. II).
1. U t r u m ad s e n s u m canonis 987, n. 5, impediti sint qui ad milit i a m forsan vocabuntur, sed de facto [nondum s u n t vocati, vel quia
aetate i m p a r e s sunt, vel quia, e x a m i n e recte peracto, ad t e m p u s inhabiles s u n t declarati (Can. 987, n. 5).
Pontificia Commissio ad Codicis canones authentice interpretandos
345
Et quatenus negative:
;
. 2. U t r u m praedicti n o n s o l u m ad p r i m a m t o n s u r a m et m i n o r e s
Ordines, sed etiam ad maiores licite promoveri possint, servato t a m e n ,
q u o a d u s q u e hoc bellum perduraverit, Decreto Ut ius certum.
R e s p . : Ad l
m
Affirmative.
M
Ad 2 P r o v i s u m in p r i m o .
IV.
De
matrimonio.
(Lib. Iii, Pars I, Tit. VII).
. 1 . Si quis r e c l a n $ t ius s u u m ex sponsalibus vaiicje contractis contra
p a r t e m iriituram m a t r i m o n i u m cum alio, m a t r i m o n i u m eritne suspend e n d u m u s q u e d u m actum fuerit de iusta causa dispensationis priorum
sponsalium et de d a m n o r u m reparatione, si q u a debeatur ? (Can. 1017, § 3).
Resp.: Negative, seu n o n amplius admitti actionem de iusta causa
dissolutionis sponsalium; actionem vero reparationis d a m n o r u m non
s u s p e n d e r e matrimonii celebrationem.
2. Utrum actio reparationis d a m n o r u m , de q u a in can. 1017, § 3,
pertineat ad forum ecclesiasticum, an ad civile.
R e s p . : Actionem reparationis d a m n o r u m , de q u a in can. 1017, § 3,
esse mixti fori.
3. Si s p o n s a vel s p o n s u s inveniantur ignari doctrinae christianae)
eritne locus eos respuendi a matrimonio, vel differendi m a t r i m o n i u m
u s q u e ad i n s t r u c t i o n e m ? (Can. 1020, § 2).
Resp.: P a r o c h u s servet praescriptum canonis 1020, § 2; et d u m
ea peragit q u a e Codex peragenda praescribit, sponsos ignorantes sedulo
edoceat p r i m a saltem doctrinae christianae e l e m e n t a : quodsi r e n u a n t ,
n o n est locus eos respuendi a matrimonio ad n o r m a m canonis 1066.
4 Si p a r s post a d e p t a m p u b e r t a t e m p l u s q u a m per sex menses comm o r a t a fuerit in longissimis et dissitis oris, a q u i b u s ut h a b e a t u r regularis attestatio libertatis s t a t u s longius t e m p u s requiritur, cum t a m e n
u r g e a t celebratio matrimonii, sufficitne in casu ad c e r t i o r a n d a m libertatem s t a t u s i u r a m e n t u m partis cum testimonio d u a r u m , vel si n o n possint haberi duo, saltem u n i u s , qui secum commorati fuerint illis in
regionibus? (Can. 1023, § 2).
R e s p . : R e m remitti prudenti iudicio Ordinarii, qui alias probationes,
n o n excluso i u r a m e n t o suppletorio, praescribere potest ad n o r m a m canonis 1023, § 2.
Acta Apostolicae Sedis ~ Commentarium Officiale
346
5. Quid sì copula illicita et occulta praecesserit n a t i v i t a t e m n u b e n d a e ,
de q u a dubitari possit an sit filia vel soror alterius partis? (Cann. 97,
§ 1, 1077, etc.).
R e s p . : Provisum per can. 1076, § 3.
*
6. Vis novi Codicis estne retroactiva in his, q u a e modificantur circa
sponsalia et impedimenta tum impedientia q u a m dirimentia matrimonium, ita ut quodlibet ius acquisitum vigore sponsalium validorum,
nullimode possit reclamari, nisi in q u a n t u m n o v u s Codex concedit, et
contracta impedimenta modificata a novo Codice, nulla dispensatione,
i n d i g e a n t ? (Cann. 4, 10).
R e s p . : Codici, etiam quoad sponsalia et impedimenta, n o n esse
vim retroactivam: sponsalia a u t e m et m a t r i m o n i a regi iure vigenti q u a n d o
contracta sunt vel contrahantur, salvo tamen, quoad actionem ex sponsalibus, canone 1017, § 3.
7. Quid dicendum de matrimoniis, si q u a e nulla sint ex capite imped i m e n t o r u m a novo Codice a b r o g a t o r u m : fiuntne m a t r i m o n i a illa valida
ipsa promulgatione novi Codicis, vel etiam post dictam p r o m u l g a t i o n e m
indigent dispensatione, sanatione, etc.? (Cann. 4, 10).
R e s p . : Negative ad primam partem, affirmative ad secundam.
8. U t r u m cognatio spiritualis a n t e diem Pentecostes anni 1918 contracta ultra t e r m i n o s n u n c a novo Codice definitos in can. 768, a praefata Pentecostes die ipso facto cesset q u o a d o m n e s effectus, an t a n t u m
desinat esse i m p e d i m e n t u m ad m a t r i m o n i u m (Cann. 768, 1079).
Resp.: Negative ad primam p a r t e m ; affirmative ad secundam.
V.
De
custodia
et
cultu
Sanctissimae
Eucharistiae.
(Lib. III, Pars III, Tit. X V ) .
1. Canon 1267, q u o s t a t u i t u r in religiosa vel pia domo SS. E u c h a ristiam custodiri n o n posse nisi vel in ecclesia vel in principali oratorio,
intelligendûsne est ita, ut p r o h i b e a t u r eam custodiri p r a e t e r q u a m in
publica ecclesia pro commoditate fidelium, etiam in principali oratorio*
in quod sodales c o n v e n i u n t ad exercitia pietatis c o m m u n i a ? (Can. 1267).
E t q u a t e n u s negative a d p r i m u m .
2. An idem dicendum sit, si q u a n d o ecclesia clausa ordinarie m a n e a t
et fidelibus non pateat.
Pontificia Commissio ad Codicis canones authentice interpretandos
347
3. An idem dicendum sit de pluribus oratoriis in eadem pia domo
p l u r i b u s sodalium classibus destinatis (duobus, tribus, etc., pro novitiis ex. gr., fratribus laicis, studentibus, sacerdotibus), ita ut u n a q u a e q u e
. classis s u u m distinctum h a b e r e possit oratorium cum SS. S a c r a m e n t o ;
an potius hoc c o a r c t a n d u m ad ecclesiam et oratorium pro tota comm u n i t a t e destinatum.
Resp.: Sensus canonis 1267 hic e s ' . Si religiosa vel pia d o m u s
a d n e x a m h a b e a t publicam ecclesiam eaque u t a t u r ad ordinaria et quotidiana pietatis exercitia explenda, SS. S a c r a m e n t u m in ea t a n t u m
asservari potest; secus in oratorio principali eiusdem religiosae vel
piae d o m u s (sine praeiudicio iuris ecclesiae, si quod h a b e t ) ; in eoque
t a n t u m , nisi in eodem materiali aedificio sint distinctae ac separatea
familiae, ita ut formaliter sint distinctae religiosae vel piae d o m u s .
VI.
De
delictis
contra
obligationes proprias
status
clericalis
vel
religiosi.
(Lib. IV, T i t . XVII).
An societatibus clericalibus sine votis applicentur can. 2386, 2387,
2389, 2410, 2411, 2413.
Resp. : Affirmative quoad cann. 2386, 2387, 2389, q u a t e n u s sodales
avitam c o m m u n e m d e g a n t ; q u o a d can. 2410 q u a t e n u s societas privilegio
g a u d e a t dimissorias concedendi ad Ordines suis subditis ; quoad p r i m a m
partem can. 2411, salvis quoad reliqua constitutionibus; et q u o a d
can. 2413.
PETRUS
CARD.
GASPARRI,
Praeses.
Aloisius
Sincero,
Secretarius.
348
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
DIARIUM ROMANAE CURIAE
S. CONGREGAZIONE DEI RITI
Martedì 25 giugno 1918, nel Palazzo Apostolico Vaticano, si è tenuta la
Congregazione Ordinaria dei Sacri Riti, nella quale al giudizio degli Emi e Rmi
Signori Cardinali componenti la medesima sono state sottoposte le seguenti
materie:
1) introduzione della Causa di beatificazione e canonizzazione del Servo
di Dio Giacomo Desiderato Lavai, Sacerdote Missionario della Congregazione
dello Spirito Santo;
2) conferma del culto da tempo immemorabile prestato ai Servi di Dio
Agostino Cennini, Bartolomeo Donati, Giovanni Petrucci, Lorenzo Nerucci ed
altri sessanta religiosi dell'Ordine dei Servi di Maria, uccisi, come si asserisce,
in odio alla Fede;
3) intorno alla revisione degli scritti del Servo di Dio Davanzato, del
III Ordine di S. Francesco;
4) e degli scritti della Serva di Dio Maria di Gesù, religiosa professa
dell'Ordine dei Carmelitani Scalzi;
5) e degli scritti della Serva di Dio Maria Eustella Harpain, Vergine.
Martedì 2 luglio 1918, presso l'Emo e Revmo Signor Cardinale Antonio Vico,
Ponente della Causa di beatificazione e canonizzazione del Venerabile Servo
di Dio Frate! Benilde, della Congregazione delle Scuole Cristiane, si è tenuta
la Congregazione dei Sacri Riti Antipreparatoria, nella quale dai Revmi Prelati e dai Consultori Teologi si è discusso il dubbio sopra l'eroismo delle
virtù esercitate dal medesimo Ven. Servo di Dio.
Martedì 23 luglio 1918, nel Palazzo Apostolico Vaticano, si è tenuta la
Congregazione Ordinaria dei Sacri Riti, nella quale al giudizio degli Emi e Rmi
Signori Cardinali componenti la medesima sono state sottoposte le seguenti
materie :
1) introduzione della Causa di beatificazione e canonizzazione del Servo
di Dio Felice De Andreis, Sacerdote e primo Superiore della Congregazione
della Missione, in America:
2) intorno alla revisione degli Scritti del Beato Gioacchino Piccolomini,
Conf. dell'Ordine dei Servi di Maria;
3) e degli scritti del Servo di Dio Leonardo Murialdo, Fondatore della
Pia Società di S. Giuseppe.
Diarium Romanae Guriae
349
SEGRETERIA DI STATO
NOMINE
Con Biglietti della Segreteria di Stato il Santo Padre si è degnato di
nominare :
8 luglio 1918. L'Emo signor cardinale Antonio Vico, Prefetto della Sacra
Congregazione dei Miti.
9
»
»
L'Emo signor cardinale Aidano Gasquet, Protettore delle Suore
dell'Istituto « Holy Child Jesus », di Mayfield (Inghilterra).
13
»
»
Monsignor Achille Locatelli, arcivescovo titolare di Tessalonica, attualmente Nunzio Apostolico nel Belgio, Nunzio
Apostolico presso la Repubblica di Portogallo.
Con Brevi Apostolici il Santo Padre si è degnato di nominare:
Assistente al Soglio Pontificio:
1
luglio
1918. Mons. Ferdinando de Senior, vescovo di Erbipoli.
Protonotario Apostolico ad instar participantium:
4
luglio
1918. Mons. Nicola Fanelli, della diocesi di Teggiano.
Prelati Domestici di S. S.:
5
10
17
luglio
»
»
1918. Mons. Timoteo J. Sullivan, dell'archidiocesi di Toronto.
»
Mons. Giacomo Pompen, della diocesi di Bois-le-Duc.
»
Mons. Francesco Galli, dell'archidiocesi di Cosenza.
ONORIFICENZE
Con Brevi Apostolici il Santo Padre si è degnato di conferire le seguenti
onorificenze :
La Commenda dell'Ordine di S. Gregorio Magno, classe civile:
26 giugno 1918. Al sig. Paolo Lepercq-Destailleurs, della diocesi di Arras.
3 luglio
•»
Al sig. prof. Pietro De Sanctis, di Roma.
9
»
»
Al sig. Timoteo Foley, dell'archidiocesi di S. Paolo di Minnesota.
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
350
9
luglio
1918
»
»
»
»
»
»
Al sig. Carlo Enrico Francesco Smith, della medesima archidiocesi.
Al sig. Lorenzo Stédman Donaldson, della medesima archid
diocesi.
,
Al sig. Maurizio Me Donald, della medesima archidiocesi.
Il Cavalierato dell'Ordine di S. Gregorio Magno, classe civile:
2
luglio
4
11
19
»
»
»
1918. Al sig. Giorgio Carlo de Grandmaison, della diocesi di
Angers.
»
Al sig. Agostino ten Hompel, della diocesi di Münster.
»
Al sig. ing. Antonio Roncoroni, dell'archidiocesi di Milano.
» Al sig. Giuseppe Rojas Moreno conte de Casa Rojas, addetto air Ambasciata di Spagna presso la S. Sede.
La Commenda delV Ordine di S. Silvestro Papa :
20
»
giugno 1918. Al sig. prof. Domenico Del Campana, della diocesi di Fiesole.
»
»
Al sig. avv. Emilio Macció, della medesima diocesi.
»
Al sig. Francesco Della Monica, della diocesi di Cava e
Sarno.
Il Cavalierato dell'Ordine di S. Silvestro Papa:
1
19
26
marzo
luglio
»
1918. Al sig. Ruggero Barbini, di Roma.
»
Al sig. prof. Alessandro Piazza.
»
Al sig. Giovanni Battista Torriglia, dell'archidiocesi di
Genova.
MAGGIORDOMATO DI SUA SANTITÀ
Con Biglietti di S. E. Rma Mons. Maggiordomo, il Santo Padre si è degnato
di nominare:
Camerieri Segreti soprannumerari di S. S. :
6
30
»
aprile
»
»
1918. Mons. Giuseppe Rychlak, della diocesi di Cracovia.
»
Mons. Lamberto Schmidbauer, della diocesi di Linz.
»
Mons. Matteo Brandtner, della medesima diocesi.
Diarium Romanae Guriae
7
12
10
17
»
20
351
giugno 1918. Mons. Ludovico Keuller, della diocesi di Ruremonda.
»
»
Mons. Costantino Monico, della diocesi di Lodi.
luglio - »
Mons. Egidio Lari, di Roma.
»
» Mons. Luigi Mansi, dell'archidiocesi di Amalfi.
»
»
Mons. Roberto Patten, dell'archidiocesi di Birmingham.
»
» Mons. Francesco Morano, di Roma.
Camerieri segreti di Spada e Cappa soprannumerari di S. S.:
31 dicembre 1917. lì sig. dott. Federico Geier, della diocesi di Bressanone.
U giugno 1918. Il sig. Salvatore Pennisi Lelia, della diocesi di Acireale.
22
»
»
Il sig. barone Massimiliano de Fuerstenberg, dell'archid.
di Colonia.
Camerieri d'onore in abito paonazzo di S. S. :
23
»
11
22
»
28
2
3
16
aprile 1918. Mons. Venceslao Feierfeil, della diocesi di Leitmeritz.
»
»
Mons. Carlo Viszolajszy, deH'archidiocesi di Strigonia.
giugno
» Mons. Emilio Strenski, della diocesi di Brooklyn (S. U. A).
»
» Mons. Salvatore Velia, della diocesi di Noto.
»
» Mons. Antonio Morselli, dell'archidiocesi di Modena.
»
» Mons. Porfirio A. Ruiz, dell'archid. di Puebla Los Angeles.
luglio
» Mons. Americo Gnidi, di Roma.
»
»
Mons. Vittorio Bonardi, dell'archidiocesi di Torino.
»
» Mons. Vincenzo Sacristán de Mingo, della dioc. di Sigtìenza.
Chierico Segreto di S. S.
18
luglio
1918. Mons. Enrico Remiddi, di Roma.
352
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
NECROLOGIO
26 maggio 1918. Mons. Francesco Albino Symon, arcivescovo tit. di Attala.
4 luglio
»
L'Emo sig. cardinale Sebastiano Martinelli, Prefetto della
S. Congregazione dei Riti.
8
»
»
Mons. Baldassarre Kaltner, arcivescovo di Salisburgo.
11
»
»
Mons. Agostino Vittorio Vie, vescovo del Principato di
Monaco.
12
»
»
Mons. Giulio Maurizio Abbet, vescovo di Sion (Svizzera).
16
»
»
Mons. Giuseppe Capecci, vescovo di Alessandria.
21
»
»
Mons. Tommaso Cusack, vescovo di Albany.
»
»
Mons. Francesco Leone Gauthey, arcivescovo di Besançon.
Il R. P. Giuseppe Forestier, della Società di Maria, prefetto
apostolico delle Isole Salomoni settentrionali.
Il R. P. Fedele da Roma, dei Minori Cappuccini, prefetto
apostolico della Rezia.
Annus X - Vol. X
2 Septembris 1918
Num. 9
ACTA APOSTOLICAE SEDIS
COMMENTAKIUM
OFFICIALE
ACTA BENEDICTI PP. XV
APOSTOLICAE S U B PLUMBO LITTERAE
DE C A T H E D R A L I S ECCLESIAE A T E R R A D E N S I S ERECTIONE
BENEDICTUS EPISCOPUS
SERVUS SERVORUM DEI
AD
PERPETUAM
REI
MEMORIAM
R o m a n i s Pontificibus nil u n q u a m magis cordi fuit q u a m spiritualibus fidelium necessitatibus pro casuum adiunctis providere; a t q u e
idcirco, si q u a s d a m n o v e r u n t dioeceses, q u a r u m Episcopi ob n i m i a m
ipsarum amplitudinem gregi adesse, p r o u t oporteret, et consulere n o n
possent, eisdem, multiplicatis P a s t o r i b u s , subvenire non omiserunt.
Cum igitur venerabilis frater hodiernus Archiepiscopus Mariannensis suppliciter postulaverit ut, ob suorum fidelium b o n u m et commodum, nova dioecesis erigeretur per divisionem suae archidioecesis,
quae, etsi t r i b u s abhinc annis iam d i s m e m b r a t a fuerit, a d h u c amplissime
patet, et precibus eius auctoritas quoque accesserit venerabilis fratris
Nuntii Apostolici in Brasiliana Republica, Nos oblatas preces benigne
excipiendas censuimus. Q u a m o b r e m de consulto dilectarum filiorum
Nostrorum S. R. E. Cardinalium Sacrae Congregationi Consistoriali
praepositorum et suppleto, q u a t e n u s opus sit, q u o r u m intersit vel s u a
interesse p r a e s u m a n t consensu, de Apostolicae potestatis plenitudine et
facultate q u o q u e u t e n t e s R o m a n o Pontifici et Sanctae Sedi reservata
ACTA, vol. X, n. 9. — 2-9-918.
23
354
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
in Apostolicis s u b p l u m b o Litteris, q u a r u m initium est Ad universas
Orbis Ecclesias s u b d a t u m diei vigesimae septimae mensis aprilis anni
Domini millesimi octingentesimi n o n a g e s i m i . secundi, libere novam
ineundi in Brasilia circumscriptionem dioecesum, quoties id expedire
visum fuerit, territorium archidioecesis Mariannensis bifariam dividim u s ; in p a r t e orientali ipsam archidioecesim Mariannensem c o a r c t a m u s ,
in p a r t e vero occidentali, ubi oppidum Aterrado exstat, n o v a m dioecesim,
Aterradensem n u n c u p a n d a m , perpetuo erigimus erectamque d e c l a r a m u s
in eum, qui sequitur, m o d u m . P r a e p r i m i s circumscripta dioecesi Mariannensi u s q u e ad fines orientales paroeciarum vulgo Formiga, Porto Real,
Dores de Judaya et Abaede, h a e paroeciae cum reliqua territorii p a r t e ,
q u a e ad occidentem vergit et h u c u s q u e ad archidioecesim Mariannen- *
sem pertinebat, t r i b u e n t u r novae dioecesi Aterradensi, cui i n s u p e r adiicientur d u a e paroeciae, n e m p e S. Hieronymi et S. Francisci, a dioecesi
Uberabensi avulsae, Ordinario assentiente ; ita n e m p e ut n o v a dioecesis
constiterit sequentibus paroeciis: Aterrado, Arcos, Abaede, Dores do
ludaya, Formiga, Piumehy, Pimenta, Perobas, S. lodo da Gloria, S. Roqué,
Bambuhy, S. Gothardo, Tiros, Morada nova, Porto Real, Arcado, S. Jerónimo et S. Francisco.
Sedem vero et c a t h e d r a m episcopalem dioecesis noviter erectae
constituimus in oppido Aterrado, q u o d proinde ad civitatis episcopalis
honorem evehimus cum iuribus et privilegiis, q u i b u s ceterae civitates
episcopales iure c o m m u n i f r u u n t u r ; ecclesiam a u t e m parochialem ibidem existentem et Beatae Mariae Virgini a Luce n u n c u p a t a e sacram,
ad cathedralis s t a t u m et dignitatem evehimus, parochiali animarmi]
cura, uti antea, in ea servata : simulque ipsi ecclesiae eiusque pro t e m pore episcopis privilegia ac iura q u i b u s aliae cathedrales e a r u m q u e
praesules pollent, a t t r i b u i m u s .
E a m d e m n o v a m dioecesim Aterradensem suffraganeam facimus
metropolitanae ecclesiae Mariannensis illiusque pro t e m p o r e episcopum
metropolitico iuri praedicti Mariannensis archiepiscopi subiicimus, reservata Nobis et Sanctae Apostolicae Sedi libera facultate novam ineundi
dismembrationem noviter erectae dioecesis q u a n d o c u m q u e id opportun u m visum fuerit.
Quod a u t e m attinet ad dioecesis Aterradensis regimen a t q u e administrationem, ad antistitis pro t e m p o r e potestatem, officia ac iura, ad capituli cathedralis vel saltem consultorum collegii institutionem, ad seminarii dioecesani regimen et administrationem, ad vicarii capitularis seu
administratoris, sede vacante, electionem, ad i p s o r u m clericorum et
christifidelium i u r a et officia, ad d o c u m e n t o r u m traditionem aliaque id
Acta Benedicti PP. XV
355
g e n u s , religiose servanda esse i u b e m u s q u a e sacri canones et praesertim novus Codex iuris canonici ad r e m praescribunt.
I n s u p e r ut neoerectae dioecesis Aterradensis antistites et suae dignitatis decorem tueri et suae dioecesis necessitatibus occurrere q u e a n t ,
novae sedis episcopalis dotem ac m e n s a m constitui decernimus ex stipe
iam corrogata, ex curiae emolumentis a t q u e ex aliis oblationibus vel
subsidiis q u a e fideles liberaliter d a t u r o s esse n o n d u b i t a m u s .
Quoniam vero adest in Urbe collegium Pium Latinum Americanum,
ubi clerici fere sub oculis R o m a n o r u m Pontificum succrescunt a t q u e
sacris i n s t i t u u n t u r disciplinis, i u b e m u s ut etiam ab antistitibus Aterradensibus, p r o u t fit ab aliis Americae Latinae episcopis, huc m i t t a n t u r ,
q u a m p r i m u m fieri poterit, duo saltem, n o n intermissa vice, delecti iuvenes, suis s u m p t i b u s alendi, qui religionis scientiam in ipso veritatis
centro acquisitam cum suis deinde civibus utiliter communicent. Quo
vero stabilius et h o r u m clericorum sustentationi atque eiusdem collegii
dotationi sit provisum, valde e x o p t a m u s ut, cura episcopi pro t e m p o r e
Aterradensis, q u a m citius fieri poterit, tot conferantur bona, quot o p u s
s u n t ut ex e o r u m reditibus bini memorati iuvenes, a u t modo saltem
u n u s , sustentari q u e a n t eosque reditus, ubi p r i m u m percipiantur, collegio Pio Latino Americano in p e r p e t u u m assignatos volumus.
Quae a u t e m hisce Litteris, Apostolica auctoritate, a Nobis decreta
sunt, nulli h o m i n u m , ullo u n q u a m tempore, infringere aut iis repug n a r e vel quomodolibet contraire liceat. Si quis, q u o d Deus avertat,
hoc attentare praesumpserit, sciat obnoxium se evasurum esse poenis
a sacris canonibus contra obsistentes exercitio ecclesiasticae iurisdictionis statutis.
Ad haec autem omnia e x s e q u e n d a d e p u t a m u s venerabilem fratrem
H y a c i n t h u m Angelum Scapardini, archiepiscopum titularem Damascen u m a t q u e in Brasiliana Republica Apostolicum Nuntium, eidemque
necessarias et opportunas facultates tribuimus, etiam subdelegandi, ad
effectum de quo agitur, alium v i r u m in ecclesiastica dignitate constitut u m , imprimisque ipsum Mariannensem Archiepiscopum, simulque definitive p r o n u n t i a n d i super quavis difficultate vel oppositione in executionis actu quomodolibet exoritura, cum onere ad Sacram Congregationem
Consistoria em mittendi infra sex menses exemplar authentica forma
e x a r a t u m peractae exsequutionis, ut in eiusdem S. Congregationis archivio asservetur.
Decernimus denique h a s p r a e s e n t e s Litteras valituras contrariis
quibuslibet, etiam peculiari et expressa mentione dignis, minime obstantibus.
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
356
D a t u m R o m a e a p u d S. P e t r u m , a n n o Domini millesimo nongentesimo decimo octavo, die octava mensis iulii, Pontificatus Nostri a n n o
quarto.
O.
CARD.
CAGIANO
C.
S. B. E. Cancellarius.
CARD.
DE
LA!
S. C. Consistorialis Secretarius.
Raphaël
Virili,
Protonotarius Apostolicus.
Ludo vicus Schuller, Protonotarius Apostolicus.
Loco v£ Plumbi.
Reg. in Cane. Ap., vol. XVI, n. 21.
LITTERAE APOSTOLICAE
SODALITAS A S. PEREGRINO LAZIOSI IN CURIALI AEDE TAURINENSI S. CAROLI
ERECTA INDULGENTIIS DITATUR.
BENEDICTUS P P . XV
Ad perpetuam rei m e m o r i a m . —"A dilecto filio hodierno Provinciali
Ordinis Servorum B. M. V. ac parocho aedis S. Caroli in civitate Taurinensi humiles sunt Nobis adhibitae preces, ut piam consociationem, quae
vulgo « Compagnia di S. Pellegrino Laziosi » n u n c u p a t u r a t q u e in eodem
templo canonice erecta exsistit, caelestibus Ecclesiae thesauris locupletare
dignaremur. Nos, piis huiusmodi votis obsecundare volentes, praesent i u m vi, audito etiam dilecto filio Nostro S. R. E. Cardinali Poenitentiario Maiore, apostolica auctoritate Nostra, o m n i b u s ac singulis christifidelibus, qui dictam consociationem in posterum ingredientur, die primo
eorum ingressus, si, vere poenitentes et confessi, S S m u m Eucharistiae
s a c r a m e n t u m sumpserint, p l e n a r i a m ; ac t u m descriptis, tum pro tempore in dicta consociatione describendis sodalibus, qui, vere poenitentes
et confessi ac sacra Communione refecti, m e m o r a t a m ecclesiam visitaverint, ibique pro christianorum principum concordia, haeresum exstirpatione, peccatorum conversione ac sanctae Matris Ecclesiae exaltatione
pias ad Deum preces effuderint, primum qualibet feria tertia, quae singulis m e n s i b u s prima recurrit et in q u a peculiares ac piae exercitationes in honorem S. Peregrini h a b e n t u r , d u m m o d o t a m e n cunctis feriis
tertiis mensis praecedentis sacris functionibus, ab Ordinario approbatis,
interfuerint; s e c u n d u m semel in a n n o , quo die sodalibus placuerit, dummodo saltem, duodecim feriis tertiis, supradictis piis exercitationibus
Acta Benedicti PP. XV
357
adstiterint; tertium ultimo novendialis supplicationis die, festum eiusdem
S. Peregrini praecedenti, d u m m o d o eidem supplicationi quotidie adfuer i n t ; q u a r t u m denique q u u m defunctis sodalibus praecipue perlitatur,
plenariam similiter, quo die opera iniuncta expleverint, omnium peccat o r u m s u o r u m indulgentiam et remissionem misericorditer in Domino
concedimus ac largimur. P r a e t e r e a eisdem sodalibus, corde saltem contritis, qui sive quavis feria tertia cuiuslibet h e b d o m a d a e matutinae functioni in h o n o r e m S. Peregrini adstiterint, sive quolibet die novendialem praefatam supplicationem celebraverint, septem annos totidemque
q u a d r a g e n a s ; sodalibus postremo, qui quodvis pietatis caritatisve opus,
ex eiusdem piae consociationis praescripto, peregerint, centum dies de
iniunctis eis seu alias quomodolibet debitis poenitentiis in forma Ecclesiae consueta r e l a x a m u s . Quas omnes et singulas indulgentias, peccatorum remissiones ac poenitentiarum relaxationes etiam a n i m a b u s
fidelium in purgatorio detentis per m o d u m suffragii applicari posse indulg e m u s . In contrarium facientibus n o n o b s t a n t i b u s q u i b u s c u m q u e . Praesentibus perpetuo valituris.
Datum R o m a e a p u d sanctum P e t r u m sub annulo Piscatoris, die
xxvr iunii mcmxviii, Pontificatus Nostri a n n o q u a r t o .
P. CARD. GASPARRI, a Secretis Status
EPISTOLAE
I
AD R. P. D. MICHAELEM O' DOHERTY, ARCHIEPISCOPUM MANILANUM, CETEROSQUE EPISCOPOS INSULARUM PHILIPPINARUM, QUI DE ACTIS CONVENTUS
MANÍLANI COMMUNEM EPISTOLAM DEDERANT.
Venerabiles fratres, salutem et apostolicam benedictionem. — Pastoralis sollertiae, q u a vos Dei gloriae a n i m a r u m q u e saluti prospicitis, novo
ac praeclaro Nobis documento fuerunt cum Manilanus conventus, proxime actus, tum c o m m u n i s epistola q u a m istinc ad clerum p o p u l u m q u e
v e s t r u m dedistis. Considerantibus enim qui status r e r u m esset in vestris
dioecesibus, nihil fuit vobis a n t i q u i u s q u a m illa urgere proposita q u a e
ad religionem t u e n d a m fovendamque magis necessaria viderentur. Certe
quod scribitis, n o n p a r u m a p u d vos sacrorum ministros desiderari, gravissimum e s t ; id vel maiorem Nobis sollicitudinem afferret, nisi pro
certo h a b e r e m u s n u m q u a m Iesum D o m i n u m defuturum esse Ecclesiae
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
358
suae. C u m q u e eius sit u n i u s illos vocare qui sui sacerdotii sint participes,
dubitari non potest quin eos sit o p p o r t u n o et t e m p o r e et loco excitaturus.
Quae igitur p r u d e n s consilium suaserit, iis minime neglectis, ut vos facitis,
r o g e m u s instanter D o m i n u m messis ut mittat operarios in messem s u a m ,
illud r e p u t a n t e s , bonitatem potius in hoc genere q u a m copiam spectandam esse; eo magis quod b o n a paucorum studia Deus suae gratiae
m u n e r e a e q u a r e q u a m plurimis potest. De catholicorum viribus foederandis, equidem conata vestra p r o b a m u s ; cum enim t a n t a sit adversariorum
conspiratio ut fidei donum, u n u m o m n i u m p r a e s t a n t i s s i m u m , a populo
christiano eripiant, n o n minorem oportet esse, episcopis ducibus, consensionem b o n o r u m ut illud integrum inviolatumque conservent. Eiusdem rei causa, permagni sane interest ea o m n i a adhiberi q u a e c u m q u e
sunt subsidia ad fovendam pietatem m o r u m q u e disciplinam: c u m q u e
h u c a d m o d u m Codex iuris canonici, qui n u p e r est editus, pertineat,
curas l a u d a m u s a vobis in eo positas ut ipsius praescriptionibus religiose obtemperetur. Ad postremum, officia observantiae vestrae complectentes caritate paterna, a Deo petimus ut q u a e communi consilio
statueritis, eis s u a ope a d d a t efficacitatem. Auspicem vero caelestium
m u n e r u m peculiarisque benevolentiae Nostrae testem, vobis, venerabiles
fratres, cunctoque clero ac populo vestris concredito curis, apostolicam
benedictionem amantissime in Domino i m p e r t i m u s .
Datum R o m a e a p u d S. P e t r u m , die VIII mensis iulii MCMXVIII, Pontificatus Nostri a n n o q u a r t o .
BENEDICTUS P P . XV
II
AD REGEM RAJAH RAMA VÜRMAH, CUI DE SEXAGESIMO EIUS NATALI GRATULATUR.
Serenissime Rex, salutem et prosperitatem. — I u c u n d u s Nobis n u n tius allatus est, natalem Te sexagesimum proximo mense octobri celeb r a t u r u m ; ac sane facere n o n p o s s u m u s quin Celsitudini T u a e ex animo
gratulemur. Permagni enim facimus a e q u i t a t e m et benevolentiam singularem q u a uteris erga catholicos dicionis T u a e ; ob e a m q u e rem
libenter occasionem a r r i p i m u s propensissimae in Te Nostrae profitendae
voluntatis. Profecto in agendis faustae rei causa publicis laetitiis, n o n
postremi e r u n t ex Tuis civibus catholici h o m i n e s ; qui quidem ex ipso
christianae religionis instituto id h a b e n t ut officio obtemperandi obsequendique potestati legitimae cedant nemini. Eos benignitati T u a e com-
Acta Benedicti PP. XV
359
m e n d a t o s v o l u m u s v e h e m e n t e r ; quos si tueri perges clementia potentique patrocinio, n o n modo n o v a m h u m a n i t a t i s l a u d e m assequeris, sed
etiam gratissimus cives Tibi in p e r p e t u u m beneficio devincies. Interea,
felicissima omnia Tibi precamur, illud in primis a Deo petentes ut
incolumem Celsitudinem T u a m diu conservet, q u a e q u e posthac gesturus
es, ea modis o m n i b u s ad utilitatem et gloriam regni Tui fortunare velit.
D a t u m R o m a e a p u d S. P e t r u m , die x mensis iulii MCMXVIII, Pontificatus Nostri a n n o quarto.
BENEDICTUS P P . XV
III
AD R. P. D. NATALEM GABRIELEM MORIONDO, EPISCOPUM CUNEENSEM, NATALEM QUINTUM: ET VICESIMUM AB INITO SACERDOTIO CELEBRANTEM.
Venerabilis frater, salutem et apostolicam benedictionem. — Anniversarium diem, quo tui sacerdotii primitias a n t e a n n o s xxv Deo libasti,
proximo esse mense rediturum, didicimus. Publicis laetitiae significationibus h a c t a n t a t e m p o r u m tristitia sublatis, fieri n o n poterat q u i n clerus
p o p u l u s q u e t u u s s u a m tibi devotam d e d i t a m q u e voluntatem vellet, ut
affertur, ostendere, Deum t u a causa communiter sollemniterque supplicando. H u i u s Nos supplicationis perlibenter venimus in p a r t e m qui
t u a m vel pastoralis ministerii curam vel ipsis optatis Nostris obtemperationem magni facimus. Confidimus ecclesiam istam, te gubernante,
cotidie magis in omni christianarum virtutum l a u d e progressuram esse.
Q u a r e salutaria o m n i a a Deo tibi precamur. Caritatis vero erga te
Nostrae declarandae gratia, tibi tribuimus ut eo die, divina re perfunctus, papalem benedictionem p l e n a r i a m q u e indulgentiam, usitatis condicionibus, praesentibus semel impertías. Ac divinorum auspicem muner u m peculiarisque benevolentiae Nostrae testem, tibi, venerabilis frater,
t u o q u e clero ac populo apostolicam benedictionem amantissime in
Domino largimur.
D a t u m R o m a e a p u d S. P e t r u m , die xix mensis iulii MCMXVIII, P o n tificatus Nostri a n n o q u a r t o .
BENEDICTUS P P . XV
360
Acta Apostolicae S«äis - Commentarium Officiale
IV
AD R. P. D. IACOBUM COSTAMAGNA, EPISCOPUM TIT. COLONIENSEM, VICARIUM
APOSTOLICUM DE MÉNDEZ AG GUALAQUIZA, QUEM, OB SACERDOTII NATALEM L, GRATULATIONIBUS ET VOTIS PROSEQUITUR.
Venerabilis frater, salutem et apostolicam benedictionem. — Quoniam dena lustra propediem complebis ex quo sacrificandi initium fecisti,
g r a t u m Nobis est eam tibi declarare peculiarem benevolentiam q u a pro
tuis te meritis prosequimur. Novimus q u a n t u m ipse laboris, ingenii, diligentiae in Salesianam Sodalitatem, q u a m quidem vix efnorescentem
a m p l e x u s es, assidue tot a n n o r u m spatio contuleris: m a x i m e ut per
Americam inferiorem sua instituta promoveret praeclaro cum religionis
civilisque cultus emolumento. Istic enim, te suasore vel auctore, et novae
aedes iuventuti educandae a solo extructae sunt et apostolatus excitata
studia et ad ipsos indígenas multis in locis christianum n o m e n propagatum. T a n t i s a u t e m occupationibus distentus, multiplices t a m e n easd e m q u e frugiferas scriptiones edendas curavisti ad pietatem m o r u m q u e
disciplinam modis o m n i b u s fovendam. G r a t u l a m u r igitur u b e r t i m hucu s q u e virtuti t u a e favisse D e u m ; a quo m u l t a m tibi aetatis meritorumque accessionem precamur. Quo autem fructuosiorem eum efficiamus
faustum diem, tibi d a m u s libenter ut papalem benedictionem plenariamque indulgentiam, usitatis condicionibus, semel populo, cum volueris, impertias. Atque auspicem divinorum m u n e r u m praecipuaeque caritatis Nostrae testem, tibi, venerabilis frater, iisque o m n i b u s quibus
praees, apostolicam benedictionem p e r a m a n t e r in Domino largimur.
Datum R o m a e a p u d S. Petrum, die xxxi mensis iulii
Pontificatus Nostri a n n o quarto.
MCMXVIII,
B E N E D I C T U S P P . XV
V
AD R. P. D. VICTOREM ARRIEN, ARCHIEPISCOPUM PLATENSEM, CETEROSQUE EPISCOPOS BOLIVIAE, QUORUM COMMUNI EPISTOLAE RESCRIBTT.
Venerabiles fratres, salutem et apostolicam benedictionem. — Varie
sane affecti s u m u s eis litteris quas in a n n u o auspicando conventu ad
Nos conscripsistis. Etenim cum libenter fidei et observantiae vestrae
Acta Benedicti PP. XV
361
significationem acceperimus, t u m graviter tulimus difficultates q u a s ipsi
iure conquesti estis: in primisque paucitatem sacerdotum qui per immensitates i s t a r u m dioecesium sacro ministerio fungantur. Hac quidem de
re vos in eo coetu salutaria consilia cepistis. Profecto in ecclesiis idoneum conformare atque instituere clerum caput est: praecavendum
t a m e n ne m i n u s digni quoque, necessitatis causa, in sacerdotium admitt a n t u r ; « nec enim quisquam sumit sibi honorem, sed qui vocatur a
« Deo, t a m q u a m Aaron ». Itaque n o n quot sed quos sacrorum ministros a s s u m a m u s perpendere d e b e m u s ; o m n i a q u e experti q u a e ad sacerdotii studium in iuventute fovendum s u a d e a t prudentia, diligenter rem
Deo, cuius in m a n u est, c o m m e n d e m u s . Neque is certe « qui vult omnes
« h o m i n e s salvos fieri » n e g a t u r u s est u m q u a m salutis h u i u s o p p o r t u n a
subsidia; vult vero p e r administros sacrorum a p u d cunctas gentes divinae redemptionis perpetuare beneficia. De Codice iuris canonici proxime promulgato, n u l l u m d u b i u m esse potest quin, adnitentibus vobis,
eos fructus istic q u o q u e aliaturus sit qui exspectationi Nostrae respondeant, christianae vitae disciplinam provehendo. Ceterum peculiarem
q u a m d a m Nobis curam esse de religiosis Boliviae negotiis, satis compertum, venerabiles fratres, habetis ex eo quod proprium istuc legatum
misimus, qui Nostram a p u d vos personam gereret, vosque auctoritate Nostra omnibus in r e b u s adiuvaret. Pergite igitur coniuncte cum
Internuntio N o s t r o , ut facitis, pro Dei gloria a n i m a r u m q u e salute
laborare, illud considerantes, ea, quae desint industriae s o l e r t i a e q u e
nostrae, suppleturum esse Deum s u a gratia. Cuius auspicem ac benevolentiae Nostrae testem, vobis, venerabiles fratres, et clero populoque
vestro apostolicam benedictionem amantissime in Domino impertimus.
D a t u m R o m a e a p u d S. P e t r u m , die iv augusti MCMXVIII, Pontificatus Nostri a n n o quarto.
B E N E D I C T U S P P . XV
VI
AD CATHARINAM SCHYNSB, SODALITATIS « CATHOLICARUM MULIERUM MISSIONIBUS IUVANDIS » PRAESIDEM GENERALEM, XXV REDEUNTE NATALI, EX
QUO EADEM PIUM OPUS CONDIDERAT.
Dilecta filia, salutem et apostolicam benedictionem. — Quod Nobis
litterarum officio n u p e r n u n t i a b a s , n a t a l e m proxime completum iri quint u m et vicesimum cum istam societatem, cui praees, pie constituisti,
362
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
g r a t u m sane fuit. Quid enim p r a e s t a n t i u s esse potest, quidve n praesens o p p o r t u n i u s q u a m sancte, ut vos habetis propositum, cultum Sacramenti augusti pro vestra parte fovere, simulque tenuitati consulere
e a r u m aedium in q u i b u s necessaria a l t a r i u m supellex d e s i d e r e t u r ? In
quo q u a m impensa exstiterit hoc toto t e m p o r e t u a industria et labor,
c u m ex magno sodalium n u m e r o , t u m ex u b e r r i m i s religionis pietatisq u e fructibus metiri licet. Iure igitur plus semel o p u s t u u m salutare
Nostri decessores f. r. Leo X I I I ac P i u s X n o n m o d o laudibus, sed
etiam privilegiis, praesertim per memorabiles Apostolicas Litteras die
XXIV maii MCMX d a t a s , o r n a v e r u n t : q u a e o m n i a privilegia Nosmet ipsi
his Litteris confirmamus; eo libentius quod t u a illa in Ecclesiam promerita, in dies quidem aucta quo magis variis premebaris difficultatib u s , o b t e m p e r a n d i observandique studio c u m u l a r e consuevisti. I t a q u e
nihil est quod in r e r u m asperitate demittas a n i m u m ; vires enim ut ei
vincendae par sis, Ille tibi certe est a l l a t u r u s cui tu n a v a s sanctissimam
o p e r a m ; quae quidem eo acceptior Deo erit, quo ad p e r s e q u e n d u m difficilior. Ceterum id fore confidimus ut ista sodalitas, quae, te auctore ac
duce, t a m bene u s q u e a d h u c de religione merita est planeque Apostolicae huic Sedi satisfecit, in p o s t e r u m quoque, t e m e t ipsa moderante,
feliciter p r o g r e d i a t u r ; e a m d e m q u e episcopi o m n e s cum clero iuvare
tuerique velint, illud considerantes, uti omnino in Christi Ecclesia, ita
etiam vestro in opere q u a n d a m inesse n o t a m catholicitatis, ex cultu
divinae Eucharistiae maxime d u c e n t i s , q u e m vos promovere s u m m o
studio contenditis. Ac caelestium m u n e r u m a u s p e x itemque testis paternae caritatis Nostrae apostolica sit benedictio, q u a m tibi, dilecta filia, et
iis o m n i b u s quas h a b e s operis adiutrices, a m a n t e r in Domino impertimus.
Datum R o m a e a p u d S. P e t r u m , die VII augusti MCMXVIII, Pontificatus Nostri a n n o q u a r t o .
BENEDICTUS P P . XV
363
S. Congregatio Consistorialis
ACTA SS. CONGREGATIONUM
SACKA CONGREGATIO CONSISTORIALIS
I
DECRETUM
DE
EXTENSIONE
FACULTATUM
QUORUMDAM
ORDINARIORUM
DURANTE
BELLO
Decreto diei 25 aprilis h u i u s anni, quod incipit Proxima sacra,
d u m s t a t u e b a t u r facultates plures, q u a s c o m m u n i b u s indultis S. Sedes
Ordinariis concedere solebat, finem esse h a b i t u r a s die q u a canonici
iuris Codex vim exerere inciperet; simul circa matrimoniales dispensationes, praeter ea q u a e Codex tribuebat, S S m u s . D. N. Benedictus P P . XV
indulgebat ea q u a e s e q u u n t u r :
a) ut locorum Ordinarii in America, in insulis Philippinis, in
Indiis Orientalibus, in Africa extra Mediterranei maris oras et in Russia,
per q u i n q u e n n i u m , servatis canonicis regulis, dispensare valerent ab
impedimentis minoris g r a d u s , et m a t r i m o n i a ob eadem m p e d i m e n t a
nulliter contracta in radice s a n a r e q u i r e n t ;
b) ut iidem Ordinarii pariter per q u i n q u e n n i u m dispensare possent etiam ab impedimentis maioribus, iuris t a m e n ecclesiastici (duobus
s o l u m m o d o exceptis) et ab impedimento impediente mixtae religionis,
et m a t r i m o n i a ob i m p e d i m e n t a maiora nulliter contracta in radice
sanare.
H a e c t a m e n facultas circumscribebatur conditione si petitio dispensationis ad S. Sedem missa sit et urgens necessitas dispensandi supervenerit, pendente
recursu;
c) denique ut Ordinarii Galliae, regni uniti Magnae Britanniae
et Hiberniae, Germaniae, A u s t r i a e - U n g a r i a e et Poloniae, d u r a n t e bello,
quoties aditus ad S. Sedem difficilis a u t impossibilis saltem per m e n s e m
praevideatur, iisdem facultatibus uti possent, q u a e s u b litteris a) et b)
remotioribus aliis Ordinariis e r a n t concessae.
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
364
Verum ex parte p l u r i u m Americae O r d i n a r i o r u m o b s e r v a t u m est,
ex defectu securitatis maris, praesentis belli causa, se in conditione
versari vel peiori ac Ordinarii E u r o p a e s u b littera c) recensiti ; ideoque
supplices preces p o r r e x e r u n t ut pari indulto ac illi m u n i r e n t u r : cert u m enim est in praesenti r e r u m statu plus q u a m m e n s e m requiri ad
S. Sedem ex America a d e u n d a m .
P o r r o S S m u s Dominus hisce postulationibus, q u a e iustae sibi visae
sunt, a n n u e n d u m censuit; ideoque praesenti S. Congregationis Consistorialis decreto benigne pro tempore praesentis belli indulget ut Ordinarii locorum remotiorum, de quibus sub littera a), dispensare valeant
ab impedimentis maioribus et ab impediménto impediente mixtae religionis, et sanare in radice matrimonia nulliter contracta ob dirimens
i m p e d i m e n t u m de quo supra, quin obligati sint conditionem illam et
restrictionem, sub littera b) appositam, servare, hoc est si petitio dispen-
sationis ad S. Sedem missa sit et urgens necessitas dispensandi supervenerit, pendente recursu.
Debebunt t a m e n singuli Ordinarii in fine cuiuslibet anni, q u o u s q u e
d u r a haec r e r u m conditio perseverabit, r a t i o n e m reddere S. Congregationi de Sacramentis de specie et n u m e r o dispensationum q u a s ipsi concesserint, eaque occasione iuribus eiusdem S. Congregationis circa taxar u m solutionem satisfacere.
P r a e s e n t i b u s valituris, adiunctis, q u a e modo sunt, p e r d u r a n t i b u s ,
et-contrariis quibuslibet minime obstantibus.
Datum Romae ex S. C. Consistoriali, die 2 augusti 1918.
£g C. CARD. D B LAI, E p . Sabinen.,
L.
Secretarius.
$ S.
V. Sardi, Archiep. Caesarien.,
Adsessor.
II
DIVIONENSIS
ERECTIO DIGNITATIS SUB TITULO DECANATUS EIUSDEMQUE COLLATIONIS IN
FAVOREM REV.MI D.NI IOSEPHI GEOFFROY, VÍCARII GEN. DIOECESEOS.
DECRETUM
Cum Ordinarius Divionensis, de cathedralis Capituli consensu, enixe
postulaverit ut in eodem Capitulo, ad n o r m a m c a n o n u m 393 et 394,
dignitas sub titulo D e c a n a t u s e r i g a t u r , eaque Revñio D n o Iosepho
365
S. Congregatio Consistorialis
Geoffroy, ipsius Vicario Generali, conferatur; S S m u s D n u s Noster Benedictus P P . XV, votis Revmi Oratoris necnon cathedralis Capituli ab
infrascripto Cardinali Sacrae H u i u s Congregationis Secretario relatis,
libentissime obsecundans, u t r a m q u e gratiam concedere dignatus e s t ;
ñ r m a t a m e n in futurum reservatione collationis primae Dignitatis, ad
t r a m i t e m i u r i s : contrariis q u i b u s c u m q u e n o n obstantibus.
Datum R o m a e , ex Aedibus Sacrae Congregationis Consistorialis,
die 2 augusti 1918.
)${ C. CARD. DB LAT, E p . Sabinen., Secretarius.
I , & S.
Ioannes
Bapt. Rosa,
Substitutus.
III
DUBIUM
CIRCA LEGES ET DECRETA CONCILIORUM PROVINCIALIUM WESTMONASTERIEXSIUM.
Quaesitum fuit u t r u m d i s m e m b r a t a proximis praeteritis annis ecclesiastica provincia Westmonasteriensi et creatis ex ea novis q u a t u o r
provinciis, leges et decreta Conciliorum provincialium Westmonasteriensium, q u a e praecesserunt, q u a e q u e annis 1852, 1855, 1859 et 1873 celeb r a t a sunt, a d h u c vim obligandi h a b e a n t et debeant ab o m n i b u s ad
u n g u e m servari; an potius in novis provinciis valere cessaverint, nec
amplius ea r a t a ac firma haberi debeant.
Re m a t u r o examini subiecta, S S m u s D. N. Benedictus P P . XV iussit
responderi:
Affirmative ad primam partem, salvis t a m e n novi Codicis praescriptionibus si et in q u a n t u m legibus et decretis dictorum Conciliorum
derogaverint; negative ad secundam partem.
Et mandavit ut resolutio publici iuris fieret, eam in Actis Apostolicae
Sedis inserendo.
Datum R o m a e , ex Secretaria S. Congregationis Consistorialis, die
2 augusti 1918.
£ß C. CARD. DE LAI, Episc. Sabinen., Secretarius.
L.&S.
f V. Sardi, Archiep. Caesarien., Adsestvt-
366
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
IV
DECRETUM
DE DILATIONE RELATIONIS DIOECESANAE PRO
EPISCOPIS AMERICAE.
P r o x i m o a n n o 1919 Rmi Ordinarii dioecesum totius Americae, iuxta
decretum A remotissima S. Congregationis Consistorialis et Codicis
praescriptiones (can. 340), obligatione t e n e n t u r relationem conficiendi de
suae ecclesiae statu simulque visitandi, servata n o r m a can. 341, sacra
Apostolorum Limina.
Quamvis autem a u s p i c a n d u m sit ut i m m a n e bellum, quo u n i v e r s u m
h u m a n u m genus cruciatur, finem cito h a b i t u r u m sit, q u u m t a m e n in
ancipiti res sit et interim r o m a n u m iter ex America difficile sit ot p e riculis plenum, idcirco S S m u s D. N. Benedictus P P . XV, hoc S. Congregationis Consistorialis decreto, benigne indulget, ut m e m o r a t a e obligationis a d i m p l e m e n t u m Episcopi omnes differant ad futurum s u b s e q u e n t e m
a n n u m 1920.
Quod si a n n o 1920 eadem infeliciter p e r s e v e r a b u n t adiuncta, q u o d
t a m e n Deus in s u a m a g n a misericordia avertat, t u n c iidem R m i Episcopi
pro currenti secundo q u i n q u e n n i o dispensati m a n e b u n t a visitatione
ss. Liminum, firma t a m e n obligatione conficiendi relationem de statu
dioecesis, eamque ad S. Congregationem Consistorialem, meliori q u o
p o t e r u n t modo, q u a m p r i m u m transmittendi.
Contrariis quibuslibet m i n i m e o b s t a n t i b u s .
D a t u m R o m a e , ex Secretaria S. Congregationis Consistorialis, die
8 augusti 1918.
)$( C. CARD. DE LAI, Ep. Sabinen., Secretarius.
L. © S.
f V. Sardi, Archiep. Caesarien., Adsessor.
V
DESIGNATIO QUORUNDAM ORDINARIORUM PRO APPELLATIONE A METROPOLITIS
IUXTA
CAN. 1594, §
2.
2 augusti 1918. — E m u s Archiepiscopus P a n o r m i t a n u s designavit
O r d i n a r i u m Mazariensem.
— R m u s Archiepiscopus Bambergensis, Ordinarium Herbipolensem.
S. Congregatio Consistorialis
367
2 augusti 1918. — R m u s Archiepiscopus Vercellensis, Ordinarium
Novariensem.
— R m u s Archiepiscopus Urbinatensis, Ordinarium P i s a u r e n s e m .
9 augusti. — R m u s Archiepiscopus Gassiliensis, Ordinarium Vaterfodiensem et Limoriensem.
S S m u s D. N. Benedictus P P . XV, a u d i t a relatione E m i Secretarii
Sacrae Congregationis Consistorialis, designationes ut s u p r a factas approbare dignatus est.
VI
PROVISIO
ECCLESIARUM
S. C. Consistorialis decretis, S s m u s D. N. Benedictus P P . XV h a s ,
q u a e sequuntur, ecclesias de proprio pastore providit, scilicet:
29 iulii 1918. — Titulari episcopali ecclesiae Halicarnassensi praefecit
R. D. Stanislaum Gaii, quem deputavit in Auxiliarem Ríñi archiepiscopi
Varsaviensis.
— Titulari episcopali ecclesiae Arcalonitanae R. D. Adalbertum Stanislaum Owezarek, q u e m deputavit in Auxiliarem R m i Episcopi Vratislaviensis.
— Titulari episcopali ecclesiae Achantinae R. D. Wladislaum Krynicki, q u e m deputavit in Auxiliarem eiusdem R m i Episcopi Vratislaviensis.
— Titulari episcopali ecclesiae Barcaei R. D. Adulphum Szelazek,
q u e m deputavit in Auxiliarem Rmi Episcopi Plocensis.
— Titulari episcopali ecclesiae Chanathensi R. D. P a u l u m Kubicki,
q u e m deputavit in Auxiliarem Rmi Episcopi Sandomiriensis.
— Titulari episcopali ecclesiae C u s a r u m R. D. R o m u a l d u m Ialbrzykowski, quem deputavit in Auxiliarem R m i Episcopi Augustoviensis.
augusti. — Titulari archiepiscopali ecclesiae Diocletianopolitanae
R. P. D. A n t o n i u m A u g u s t u m De Assis, h a c t e n u s episcopum G u a x u p e n sem, q u e m deputavit in Auxiliarem R. P. D. Silverii Gomes P i m e n t a ,
archiepiscopi Mariannensis.
3 augusti. — Cathedrali ecclesiae Tutelensi R. D. I o a n n e m Castel,
vicarium generalem Apamiensem.
9 augusti. — Titulari episcopali ecclesiae de C a p h a r n a u m R. D. Aloisium Barlassina, vicarium c u r a t u m p e r p e t u u m S. Ioannis in L a t e r a n o .
368
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
SACRA CONGREGATIO CONCILII
PADERBORNEN.
SUPER ELEEMOSYNIS MISSARUM
Die 10 novembris 1917
SPECIES FACTI. - R m u s Episcopus Paderbornensis, idemque Admi-
nistrator Vicariatus apostolici Anhaltini, a S. Sede iampridem impetravit
indultum, vi cuius sacerdotes suae dioecesis ac vicariatus accipere valer e n t stipendium secundae Missae vulgo binatae, necnon Missae pro
populo litandae festis abrogatis, ea t a m e n lege ut illud t r a d e r e n t ipsi
Ordinario, in utilitatem Pii operis a Collegio Leonino n u n c u p a t i impend e n d u m . Idem porro Episcopus n u p e r supplici libello q u a e s e q u u n t u r
huic S. Congregationi exposuit: « A nonnullis sacerdotibus dubia mihi
« proposita sunt, u t r u m parochis qui festis suppressis Missam cantatam,
« sive m a n u a l e m sive fundatam, quae dominica praecedenti p r a e n u n « ciata fuerit cum indictione diei et horae, celebrant, et sacerdotibus,
< qui iterato sacro dominicis et festis de praecepto Missam fundatam
« celebrant, liceret ad Episcopum t r a n s m i t t e r e t a n t u m m o d o stipendium
« Missae lectae iuxta t a x a m dioecesanam, an ipsi deberent tradere inte« grum stipendium per constitutiones dioecesanas pro Missis a u t per
« fundationem s t a t u t u m . Dubiis propositis r e s p o n d i : Si diebus festivis
•< abrogatis exequiae vel nuptiae fiunt et parochus Missam cantatam
« exequialem vel pro sponsis celebrare debet, stipendium usitatum pro
« Missa privata tantum nobis tradendum est; in omnibus aliis casibus
« vero stipendium integrum sive manu oblatum sive ex fundatione sta« tutum nobis transmittendum est ».
« Humillime peto ut Sancta Sedes h a n c m e a m decisionem pro sacer« dotibus territorii mei a p p r o b a r e velit.
« A e q u u m enim censeo,^ quod parochi, qui in festis abrogatis Missam
« e x e q u i a l e m a u t nuptialem cum c a n t u celebrare debent, stipendium
« p r o Missa lecta t a n t u m t r a d a n t , cum alias i u r a stolae ipsorum dimi« n u e r e n t u r . In o m n i b u s a u t e m aliis casibus parochi Missam cum cantu
« celebrare m i n i m e obligati s u n t et stipendia pro Missis lectis semper
« habent. Ne quaeritandis Missis cum cantu species avaritiae in sacrificii •
« sanctissimi celebrationem irrepere videatur, ex re esse censui, quod
369
S. Congregatio Concilii
«
«
«
«
«
«
parochi integrum stipendium, sive m a n u a l e sive fundatum, favore
Collegii Leonini tradant. P o r r o parochi et alii sacerdotes, qui diebus
dominicis et festivis d u a s Missas in c o m m o d u m a n i m a r u m celebrare
debent, n u l l u m d e t r i m e n t u m p a t i u n t u r , si integrum stipendium manuale vel fundatum t r a d u n t , quia congruo salario eorum alias sufficienter provisum est ».
SYNOPSIS DISCEPTATIONIS. - Super hac re aliquis requisitus de suo
voto H. S. C. Consultor s u p r a r e l a t u m Episcopi decretum in u t r a q u e
p a r t e approbari posse censet, hisce adductis r a t i o n u m momentis. Quod
p r i m a m p a r t e m attinet, recte ratiocinatur Episcopus, aliter fieri n o n posse,
q u i n parochis debita iura stolae d e t r a h a n t u r . Sed p r a e t e r e a a t t e n d e n d u m
videtur agi in casu de Missis solemnibus cum cantu, q u i b u s nempe extrinsecus labor et incommodum praeter ordinem s u b e s t : at vero Haec Sacra
Congregatio, quae semper districtissime prohibuit ne pro altera Missa
in casu binationis q u i d q u a m perciperetur a celebrante, ultro permisit in
casu quo Missa illa cum cantu persolvi deberet, r e m u n e r a t i o n e m aliq u a m , « n o n pro Missae applicatione », sed d u m t a x a t , « intuitu laboris
et incommodi » ; cf. S. C. C, Treviren., 23 mart. 1 8 6 1 , ad L
Haec eadem a d d u c t a ratio obstare quidem videretur q u o m i n u s Episcopi oratoris decretum in altera sua p a r t e p r o b e t u r : n a m etiam in h a c
altera p a r t e sermo est de Missis cum cantu, ac propterea eadem subest ratio
extrinseci laboris et extraordinarii incommodi subeundi. At difficultas
facile evanescit, si consideretur praefata resolutione diei 23 mart. 1 8 6 1
permissionem in casu conscientiae et arbitrio Episcopi concessam fuisse:
« Posse permitti, prudenti arbitrio Episcopi, aliquam r e m u n e r a t i o n e m
« intuitu laboris et incommodi, exclusa qualibet eleemosyna pro appli« catione Missae ». In casu a u t e m Episcopus pro suo prudenti arbitrio
id p e r m i t t e n d u m minime censet, ne inconveniens et a d m i r a t i o s u b o r i a t u r
ex studiosa, quae secus contingere posset, Missarum cum cantu queritatione, ex parte eorum s a c e r d o t u m et p a r o c h o r u m qui Missarum simplicium copia n o n destituuntur. Utique h u i u s m o d i inconveniens n o n subest,
si a g a t u r de Missis fundatis; v e r u m t a m e n t u n c q u o q u e parochis ius retinendi integrum stipendium esset d u m t a x a t si ipsum « locum teneret
congruae parochialis », p r o u t explicite cavet decretum Ut debita, § 1 5 ;
q u o d a casu exsulare videtur, q u u m Episcopus doceat « congruo salario
« e o r u m - i. e. p a r o c h o r u m et aliorum s a c e r d o t u m - alias sufficienter pro« visum est ». Q u a m o b r e m , a t t e n t o praesertim quod indultum impetraverit Episcopus, n o n favore p a r o c h o r u m , sed favore Operis Pii, q u u m q u e
n o n resultet decretum de quo agitur alicuius ius laedere, ipsum sustiACTA, vol. X, n. 9. — 2-9-918.
24
370
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
n e n d u m est, immo, quia ad m a l a m avaritiae speciem a clero propellendam conceptum, p r u d e n s et laudabile apparet. H u c u s q u e Consultoris
votum.
Ex officio vero haec ad rem magis e x p l a n a n d a m et enucleandam
a d d e b a n t u r . 1. Generali quadam ratione, ex praxi et decretis H. S. C, videri
in hoc et similibus casibus integram Missarum eleemosynam devolvendam esse favore Pii Operis dioecesani, ceu resolutum fuit in u n a
Sancti Deodati diei 27 februarii 1905, ad 2. Proposito enim hoc d u b i o :
« Vigore plurium indultorum idem E p i s c o p u s Sancti Deodati concedere
« potest sacerdotibus suae dioecesis facultatem recipiendi eleemosynam
« vel pro secunda Missa vel pro Missis d i e r u m festorum in Gallia sup« pressorum, d u m m o d o supradicta eleemosyna pro suae dioecesis ope« ribus piis applicetur. Porro vestigiis trium s u o r u m antecessorum inhae« rens, idem Episcopus orator concessit sacerdotibus ut q u a e c u m q u e
« sit eleemosynae quantitas, ad cancellariam episcopalem n o n m i t t a t u r
« nisi eleemosyna synodalis, idest lib. 1.50. Q u a e r i t u r an haec Episcopi
« concessio sit legitima » ; r e s p o n s u m vero prodiit : Negative.
Et merito. Sicut enim eleemosyna ex integro t r a d e n d a est Missam
celebrantibus, cum h a n c offerens totam det intuitu oneris quod eis imponit, a pari a e q u u m est ut stipendium, pro quo percipiendo apostolicum
indultum in t h e m a t e concessum est, piis operibus ex integro a p p l i c e t u r
Eo vel fortius quia, si iisdem sacerdotibus excessum communis eleemosynae retinere fas esset, indultum ipsum h a u d unice - ut par est - pia
opera respexisset.
2. Veru m haec generalis regula suas p a t i t u r exceptiones, n o n quidem
ex titulo eidem Missae intrinseco, sed ex aliis titulis ipsi celebrationi
extrinsecis. Iamvero inter hos titulos, qui nonnisi per accidens sacro
ministerio a n n e c t u n t u r et sunt pretio aestimabiles, n e d u m iura congruae
vel stolae paroecialis, sed etiam maius incommodum vel labor vel etiam
industria personae accensentur.
Q u o a d iura congruae a u t stolae nullum superesse videtur d u b i u m .
Siquidem in u n a Monacen., diei 25 iulii 1875, q u a e confirmata i n v e n i t u r
ab ipso decreto H. S. C. Ut debita, diei 11 maii 1904, « attento quod
« e l e e m o s y n a e missarum q u o r u m d a m legatorum pro p a r t e locum tene« r e n t congruae parochialis, Emi P a t r e s c e n s u e r u n t licitum esse paro« cho, si per se satisfacere non possit, eas missas alteri sacerdoti com« mittere, a t t r i b u t a eleemosyna ordinaria loci sive pro missis lectis sive
« cantatis » (Acta &. Sedis, vol. 36, pag. 672). Similiter in altera Colonien., diei 25 iulii 1874, ad 5, q u u m exhibitum fuerit sequens dubium :
« In celebrandis matrimoniis exequiisve defunctorum iura stolae paro-
S. Congregatio Concilii
371
« e l i o n o n in cumulo solvuntur, sed certa portio assignata est pro sing u l i s actibus a d h a s functiones rite persolvendas requisitis. Hinc certa
« q u o q u e eleemosyna, eaque pinguior q u a m pro ceteris missis m a n u a l i b u s , a b Ordinario f i x a est t a m p r o missis nuptialibus q u a m pro
« missis exequialibus, q u a r u m celebratio de iure et consuetudine ad
« parochos spectat ». Sacra haec Congregatio respondit: « Cum a g a t u r
« de iuribus stolae satis esse si p a r o c h u s r e t r i b u a t celebranti eleemo« synam o r d i n a r i a m » (Acta S. Sedis, vol. 8, pag. 75).
Quum itaque in eleemosynis h a r u m Missarum ratio h a b e n d a sit
etiam de iuribus stolae vel congruae parochialis, consequi videtur q u o d
n o n integrum stipendium, sed ordinarium d u m t a x a t t r a d e n d u m sit
sacerdoti eas Missas celebranti. Quod valere etiam videtur q u u m eleem o s y n a Missae binatae vel pro populo consignanda est Ordinario ad
pias causas, quia ubi eadem est ratio, e a d e m esse debet iuris dispositio.
3. Nec aliter sentiendum videtur ad ceteros titulos missae extrínsecos quod attinet, n e m p e ad maiorem laborem aut extraordinarium
incommodum a u t etiam industriam personae, prout ex pluribus h u i u s
S. C. decisionibus eruitur.
Ita in l a u d a t a Treviren., diei 23 maii 1861, propositis his dubiis:
« 1° u t r u m parochi qui, ut menti fundatorum fiat satis, diebus domi« nicis et festis binam dicunt Missam et pro benefactoribus Promissa« riarum applicant, salarium ex fundo P r o m i s s a r i a r u m pro peculiari
« labore percipere possint; T u t r u m parochi, qui pro necessitate cir« c u m s t a n t i a r u m diebus dominicis et festis sive in ecclesia parochiali
« sive filiali dissita bis celebrant, tradita simul doctrina christiana, pro
« peculiari labore et industria certum salarium a n n u u m a parochianis
« o b l a t u m percipere v a l e a n t » haec S. C. respondit: « Posse permitti,
« prudenti arbitrio Episcopi, r e m u n e r a t i o n e m intuitu laboris et incombe modi, exclusa qualibet eleemosyna pro applicatione missae » (Acta
S. Sedis, vol. 1, pag. 15).
Item in Lugdunen., 31 ianuarii 1880, plures Episcopi Galliae exposuerunt, se obtinuisse apostolicum indultum applicandi piis operibus
dioecesanis stipendium q u a r u m d a m Missarum pro populo a p a r o chis l i t a n d a r u m , sed nonnulli ex his, misso ad Episcopum stipendio
ordinario, excessum pinguioris eleemosynae a fidelibus oblatae retinebant, contendentes in casu titulum extrinsecum adesse, vel laborem
extraordinarium si Missa sit cum c a n t u a u t publice p r a e n u n c i a t a in
dominica praecedenti, si iter sit faciendum, vel praesertim liberalitatem
intuitu solius p e r s o n a e sponte et evidenter impertitam. U n d e d u b i o :
372
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
« A n parochi, misso ad Episcopum stipendio a s t a t u t i s dioecesanis
« tax ato, valeant Missarum eleemosynae excessum retinere in casu »
ab h a c S. C. r e s p o n s u m fuit: «Negative, nisi morali certitudine constet,
« excessum c o m m u n i s eleemosynae oblatum fuisse intuitu personae
« vel ob maiorem laborem a u t incommodum » (Acta S. Sedis, vol. 13,
pag. 256).
P a r i t e r in Bambergen., 17 iunii 1905, Archiepiscopus h u i u s dioecesis,
q u u m indultum a S. Sede obtinuisset ut stipendia sive secundae Missae, q u a m o m n e s suae dioecesis sacerdotes ob ipsorum p e n u r i a m binando
litant, sive Missae a parochis et curatis in festis suppressis celebratae
in favorem seminarii dioecesani cederent, ab h a c S. C. postulavit:
« U t r u m sacerdotes dicto privilegio utentes, etiam in casu quo Missam
« cum c a n t u celebrent, t e n e a n t u r integrum stipendium inde perceptum
« tradere, an ipsis liceat t a x a m dioecesanam t a n t u m pro Missis lectis
« n o r m a t a m tradere, reliquam a u t e m stipendii partem (post remunerà« tionem pro Missis cantandis erogatam) pro se retinere » ; et hoc respons u m prodiit: « Communicetur Archiepiscopo resolutio diei 31 i a n u a « rii 1880 in Lugdunen. » (Acta S. Sedis, vol. 38, pag. 211).
D e m u m in Annecien., diei 24 martii 1906, ad dubia ut s e q u i t u r :
« I Q u a n d o parochi diebus festis suppressis celebrant Missam canta« t a m sive m a n u a l e m sive fundatam, quae in dominica praecedenti
« p r a e n u n c i a t a fuerit cum indicatione diei et horae, licetne ipsis ad
« Episcopum transmittere t a n t u m m o d o stipendium Missae lectae iuxta
« t a x a m dioecesanam (favore nempe seminarii dioecesani erogandum),
« an debent t r a d e r e integrum stipendium per constitutiones dioecesa« n a s pro h u i u s m o d i Missis praestitutum ; 2° si Missam exequialem
« cum cantu praedictis diebus celebrant, satisfaciuntne suae obligationi
« mittendo stipendium Missae lectae c o m m u n i s iuxta t a x a m dioecesa« n a m , an debent mittere stipendium Missae c a n t a t a e iuxta praedictam
« taxam, salvis iuribus stolae », haec eadem S. C. ita r e s p o n d e n d u m
censuit: « Ad u t r u m q u e affirmative ad p r i m a m p a r t e m , negative ad
« secundam, quoties morali certitudine constet, a u g m e n t u m c o m m u n i s
« eleemosynae d a t u m fuisse ob maiorem laborem vel incommodum, ad
« quae aliunde p a r o c h u s obligatus non sit » (Acta S. Sedis, vol. 39,
pag. 226).
o
Ex q u i b u s colligi posse videtur, sacerdotes in t h e m a t e , p r a e t e r q u a m
in casu quo a g a t u r de iuribus congruae vel stolae, n o n teneri t o t u m
Missae stipendium t r a d e r e Ordinario ad c a u s a m piam, etiam aliis in
casibus, q u u m videlicet moraliter constet excessum c o m m u n i s eleemos y n a e q u a m d a m praeseferre r e m u n e r a t i o n e m ob m a i u s incommodum
373
S. Congregatio Concilii
vel laborem vel etiam ob intuitum ipsius celebrantis. Hinc Episcopi
P a d e r b o r n e n s i s decretum, saltem q u o a d a l t e r a m partem, h a u d sustineri
posse videtur.
Nec ex adverso valet ratio eiusdem Episcopi ex eo deprompta q u o d
« parochi n u l l u m d e t r i m e n t u m p a t i u n t u r si integrum stipendium m a n u a l e
« vel fundatum t r a d u n t , quia congruo salario eorum alias sufficienter
« provisum est ». Nihil enim refert, divesne an p a u p e r sit celebrans, et
u t r u m ex beneficio ecclesiastico satis h a b e a t u n d e vivat. Nam, uti docet
F a g n a n u s in capite Fraternitatem, de sepulturis, n. 83, « sacri canones
« in assignatione stipendii n o n considerant p a u p e r t a t e m , sed mercedem
« laboris, cum n e m o militet propriis stipendiis » (cap. Cum ex officii, de
praescripta).
RESOLUTIO. - Propositis igitur, cum relatis animadversionibus, in
plenario E m o r u m S. Congregationis Concilii P a t r u m conventu, in Palatio
Apostolico Vaticano die 10 novembris 1917 habito, precibus Ordinarii
P a d e r b o r n e n . , super his r e s c r i b e n d u m E m i P a t r e s c e n s u e r e :
« Decisionem Episcopi probari, nisi morali certitudine constet, exces« sum c o m m u n i s eleemosynae oblatum fuisse intuitu personae vel ob
« maiorem laborem a u t i n c o m m o d u m ; uti resolutum fuit in Lugdunen.
« coram H. S. C. die 31 ianuarii 1880 ».
Q u a m resolutionem S S m u s D n u s Noster D. Benedictus Div. P r o v .
P P . XV, referente infrascripto S. C. C. Secretario in audientia diei 12 eiusdem mensis et anni, confirmare et approbare dignatus est.
I.
MORI,
Secretariis.
S. CONGREGATIO DE P R O P A G A N D A F I D E
NOMINATIO
Brevi Apostolico n o m i n a t u s est:
9 augusti 1918. — Auxiliaris Patriarchae Hierosolymitani R. D.
Aloisius Barlassina, vicarius p a r o c h u s Archibasilicae Lateranensis.
374
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
SACRA CONGREGATIO
RITUUM
SANCTI LUDOVICI
D E C R E T U M I N T R O D U C T I O N I S C A U S A E B E A T I F I C A T I O N I S E T CANONIZATIONIS S E R V I
DEI F E L I C I S D E A N D R E I S , SACERDOTIS E T PRIMI S U P E R I O R I S CONGREGATIONIS
M I S S I O N I S IN AMERICA.
.
Demontii in oppido, dioecesis Cuneensis, olim Taurinensis, die 12 decembris anni 1778 e piis p a r e n t i b u s Ortus e a d e m q u e die baptizatus est
Felix De Andreis. Octennis sacro chrismate confirmatus, a d h u c puer in
profundum flumen lapsus, Deo adiuvante, mirifice servatur incolumis.
In aetate quindecim a n n o r u m collegium ingressus liberalibus studiis,
praecipue poëticis, incumbens, ad Sodalitatem Missionis amplectendam
se i n c h o a t u m ostendit. Mox eiusdem sodalitatis Visitatori s u u m pandit
a n i m u m ac desiderium, sed, ob versatile ingenium variosque studiorum
cursus, o b s t r u s a m sibi reperit viam ad optatum finem a s s e q u e n d u m .
Attamen, nec deterritus nec desistens et ad omnia dispositus, t a n d e m
voti compos efficitur. Dilectis musis valedicens, prius ad probationem
et post a n n u m ad tyrocinium in Novitiatu Missionis Montis Regalis
anno 1797 admittitur. Tyrocinio laudabiliter absoluto, per aliquod tempus Taurini studiis operam dedit, eaque in Collegio Piacentino proseq u u t u s feliciter absolvit. Sacros s u b d i a c o n a t u s , diaconatus et presbyter a t u s Ordines rite suscepit, divinae gloriae ac suae suique proximi
aeternae saluti unice intentus. Sacerdotio insignitus, superiorum iussu,
variis moderatoris, praeceptoris et concionatoris m u n e r i b u s cum laude et
fructu perfunctus est. In linguis litterisque latinis, graecis, hebraicis, gallicis et hispanis valde eruditus, scientiarum q u o q u e naturalium, m a t h e sis, geographiae, chimicae, pharmaceuticae, medicinae et musicae studiosus exstitit cultor. Theologicas t a m e n disciplinas cum iure canonico
et sacram Scripturam cum Sanctorum P a t r u m et doctorum commentariis singulari sedulitate ac pietate excoluit et docuit, t u m in cathedra,
t u m in sacro ministerio, maxime in seminariis, monasteriis aliisque piis
institutis. In exteras quoque regiones et a p u d infideles Christi verbum
praedicare eiusque fidem propagare cupiens, licentiam petiit a t q u e obtinuit cum m a g n a sui animi laetitia, licet ad t e m p u s magis o p p o r t u n u m
eiusmodi licentiae exsecutio p r o t r a c t a sit. Interim t u m Piacentine, t u m
S. Congregatio Rituum
375
R o m a e , aliud o p u s eidem d e m a n d a t u m est. Mense enim martio a n n o 1806,
Provinciae R o m a n a e Visitator Felicem De Andreis in Urbem accivit eique
concredidit praeter theologiae dogmaticae cathedram in domo Missionis,
p r o p e Curiam Innocentianam, varia ministeria praedicationis et confessionis intra et extra d o m u m in cleri et populi utilitatem, praesertim
a p u d collegia, instituta familiasque religiosas, et a p u d coetum sacerd o t u m S. Pauli, in quem fuit cooptatus et m o d e r a t o r u m consilio adscrip t u s . Unde in m a g n a m venit aestimationem t u m Cardinalis de Somaglia,
in Urbe Vicarii generalis, tum ipsius S u m m i Pontificis, qui eum episcopali dignitate dignum iudicavit. Q u a n t u m vero Dei F a m u l u s , theologiae doctor ac praeceptor d a t u s tam clericis Congregationis Missionis
q u a m alumnis Collegii de Propaganda Fide, itemque optimus concionator, et missionarius, ad fidei m o r u m q u e integritatem excitandam et
s e r v a n d a m R o m a e adlaboraverit, tum sub hostili dominatione et exsulante Pio VII sa. me., t u m restituta Ecclesiae ipsique S u m m o Pontifici
libertate et pace, probatissimi viri ecclesiastici et laici privatis publicisque documentis testati sunt. Vertente a n n o 1815 R m u s Du Bourg,
Novae Aureliae in America septentrionali episcopus r e n u n t i a t u s , R o m a m
venit, ut debitum h o n o r e m et obedientiam Apostolicae Sedi et R o m a n o
Pontifici praestaret a t q u e etiam idoneos ac dignos suae dioecesi operarios provideret. In supradicta domo Missionis hospitio exceptus, facile
invenit ipsum Sodalitium Missionis in s u a dioecesi et nominatim in
civitate S. Ludovici utiliter et opportune instituendum. Difficultatibus
exortis et, Deo auxiliante, devictis, de amplissima suorum s u p e r i o r u m
licentia et S u m m o Pontifice a u g u s t a s u a praesentia auspicante et b e n e dicente, Felix De Andreis cum selectis sodalibus profectus est in regiones
longinquas, dum episcopus Du Bourg prae gaudio gestiebat de t h e s a u r o
sibi suaeque dioecesi comparato. In itinere per sex menses substitit et
mansit Burdigalae, ubi aliquot m u n e r a ab Archiepiscopo dioecesano sibi
commissa in carceribus, valetudinariis et a p u d Vincentianas Puellas Caritatis recte libenterque explevit. Ab ipso episcopo Du B o u r g suae Congregationis Visitator recognitus et vicarii generalis dioecesis titulo et
officio decoratus, u n a cum sociis varias Americae septentrionalis regiones
laboriosis itineribus sacrisque expeditionibus perlustravit, b o n u m eftundens semen c o n g r u u m q u e colligens fructum. Ipse Dei F a m u l u s scripto
retulit se suosque sodales, dum S. T h o m a e prope Bardstowon u r b e m
degerent, sub egregiis viris Dñis Flaget, episcopo, ac David, Missionario,
illius missionis tyrocinium egisse in doctrina linguarum, in agnitione
regionis, in ministerii exsperimento, in functionum o p p o r t u n i t a t e et in
vita publica et privata sacerdotis missionarii. Illic theologiae t r a d e n d a e
376
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
et ministerii operibus addictus, Felix cum sociis repente ad civitatem
S. Ludovici mittitur ibique paroeciam S. Genovefae r e g e n d a m suscepit.
Ad exemplum Divini Pastoris, factus forma gregis ex animo, finem
s u a e missionis, q u e m ita exprimere solebat: « Evangelizare p a u p e r i b u s
misit me », recta intentione, ardenti studio soiertique opere a s s e q u u t u s
est. Quo a u t e m Congregatio Missionis in Americae regionibus, ad n o r m a s
legesque statutas, stabile domicilium poneret et sese diffunderet, a n n u e n t e
et consentiente praesule Du Bourg, novitiorum collegium in ipsa u r b e
S. Ludovici die 3 decembris 1817 institutum fuit, s u b titulo et praesidio
S. Francisci Xaverii. Huic collegio adiectisque scholis praepositus est
moderator, rector ac doctor Felix De A n d r e i s ; sub cuius disciplina
novitii et alumni sapientibus paternisque magistri curis iugiter responderunt. Inito etiam consilio cum eodem P r a e s u l e , Dei F a m u l u s beneficia missionis extendere cogitabat ad gentes lingua, n a t u r a et moribus
b a r b a r a s a t q u e sylvestres ; et ad hoc ipsarum linguam vernaculam didicerat, eisque excipiendis et iuvandis totus erat et ad omnia p a r a t u s .
Verum vir Dei, post tot exantlatos labores viribus debilitatus, h o r a m
e vita discessus sibi a p p r o p i n q u a r e sentit et beatam retributionem,
servo bono et fideli promissam a Domino Deo, placida quietaque cons t a n t i a expectat. Incarnationis et Passionis Domini devotissimus, Deiparae Virginis a m a n t i s s i m u s filius, et sanctorum Francisci Xaverii, F r a n cisci Salesii suique patris legiferi Vincentii a P a u l o addictissimus discip u l u s et fidelis imitator, infirma valetudine iam affectus et insanabili
morbo correptus in dies ingravescente, e x t r e m a Ecclesiae s a c r a m e n t a
piissime suscepit; et p o s t e a q u a m sodalibus, a d s t a n t i b u s et moerore
afflictis, fidei et caritatis suae testimonia et pignora cum p a t e r n a benedictione, effuso animo, praebuerit, placide e vita migravit, die 15 octobris
a n n i 1820. Solemnibus exequiis a clero celebratis cum devotione et frequentia populi et optimatum, corpus Servi Dei in S e m i n a r i u m Barrens
delatum, prope altare S. Vincentii conf. et Congregationis Missionis
F u n d a t o r i s honorifice conditum est. Interim fama sanctitatis, q u a m Felix
De Andreis in vita sibi acquisierat, post eius obitum magis inclarescens,
causam dedit super ea inquirendi, auctoritate Ordinaria t u m R o m a e t u m
in ecclesiastica curia S. Ludovici. U t r o q u e Processu informativo confecto et S a c r o r u m R i t u u m Congregationi exibito, q u u m , iuris ordine
servato et scriptis eiusdem servi Dei diligenter revisis, nihil obstet quom i n u s ad ulteriora procedi possit ; instante R m o Dno Raphaele Ricciardelli, Congregationis Missionis postulatore generali, u n a cum universa
Familia Vincentiana, attentisque litteris postulatoriis q u o r u m d a m E m o r u m S. R. E. Cardinalium, plurium Archiepiscoporum, necnon P r a e p o -
377
S. Congregatio Bituum
sitorum Generalium Ordinum seu Congregationum aliorumque virorum
ecclesiastica vel civili dignitate p r a e s t a n t i u m , infrascriptus Cardinalis
A n t o n i u s Vico, Episcopus P o r t u e n s i s et S. Rufinae, loco et vice E m i ac
R m i Dñi Cardinalis Raphaelis Merry del Val, h u i u s Causae Ponentis, in
Ordinariis Sacrorum R i t u u m Congregationis comitiis subsignata die ad
Vaticanas aedes coactis, sequens d u b i u m discutiendum p r o p o s u i t : An
signanda sit Commissio Introductionis Causae in casu et ad effectum de
quo agitur? Et Emi ac R m i P a t r e s sacris tuendis ritibus praepositi, post
relationem eiusdem Cardinalis P r o p o n e n t i s , audito voce et scripto
R. P. D. Angelo Mariani, Fidei P r o m o t o r e generali, o m n i b u s sedulo perpensis, rescribendum censuerunt : Signandam esse Commissionem introductionis Causae, si Sanctissimo placuerit. Die 24 iulii 1918.
Quibus o m n i b u s Sanctissimo Domino nostro Benedicto P a p a e XV
per infrascriptum Cardinalem Sacrae R i t u u m Congregationi Praefectum
relatis, Sanctitas Sua, Rescriptum eiusdem Sacrae Congregationis r a t u m
habens, propria m a n u signare dignata est Commissionem Introductionis
Causae beatificationis et canonizationis Servi Dei Felicis De Andreis,
sacerdotis et primi superioris Congregationis Missionis in America, die 25
eisdem m e n s e et anno.
)$i ANTONIUS CARD. VICO, E p . P o r t u e n . et S. Rufinae,
S. B.
C. Praefectus.
L. £g S.
Alexander
Verde,
Secretarius.
378
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
ACTA
TRIBUNALIUM
SACKA
ROMANA ROTA
AMBIANEN.
NULLITATIS
MATRIMONII
(WATRIPON-DETUNCCj).
Benedicto PP. XV feliciter regnante, Pontificatus Dominationis Suae
•anno tertio, die 3 ianuarii 1917, RR. PP. DD. Fridericus Cattani-Ama•dori, P o n e n s , Petrus Rossetti et Raphael Ghimenti, Auditores de turno,
in causa Ambianen. - Nullitatis matrimonii (quae in prima instantia
H. S. O. a Summo Pontifice commissa fuit), inter Leonem W a t r i p o n ,
•repraesentatum per procuratores
Carolum
Santucci
et
Christophorum
Astorri, advocatos S. B. Rotae, et Dominam Isabellam Detuncq, contumacem; interveniente et disceptante in causa sacri Vinculi Defensore ex officio,
sequentem
tulerunt
sententiam.
Leo W a t r i p o n , Patricii filius, in dioecesi Ambianen. n a t u s est
a n n o 1878. Cum viginti et u n u m a n n o s haberet, cognovit Isabellam Detuncq, eiusque amore captus, saepe illam invisebat, et dein matrimonii
fidem ei spopondit. I n t e r i m militiae oneribus satisfecit, et die 19 mensis
maii, a n n o 1902, ipsam, quae t u n c 20 a n n o s n a t a erat, in u x o r e m duxit.
At malo fato! puella enim, duodeviginti post menses ab inito coniugio,
maritalem d o m u m dereliquit, et deinceps divortium a civili tribunali
petiit obtinuitque. Anno 1910 Leo Watripon ecclesiasticum t r i b u n a l
dioecesis Ambianensis adivit petens ut dispensationem a S u m m o Pontifice postularet s u p e r matrimonio rato et n o n c o n s u m m a t o . Sed paulo
post detecta est fraus actoris circa assertam n o n - c o n s u m m a t i o n e m ,
ideo causa derelicta est. Duos vero post a n n o s idem n o v a m tribunali
dioecesano petitionem exhibuit, ut nullitas eius matrimonii decerneret u r , aliud i m p e d i m e n t u m adducens, n e m p e metum gravem reverentialem,
s u b quo Isabella illud contraxisset. Libellum a u t e m petitionis primo
subscripsit q u i d a m m o n a c h u s Didier, O. S. B. (qui illum nomine ipsius
actoris exaravit), deinde ipse Leo Watripon. In fine libelli a d d i t a m e n t u m
S. Romana Rota
379
a d i u n g i t u r , in quo conscriptos haec h a b e t : « P. S. J'oubliais d'ajouter
« que Mr Léon W a t r i p o n sous l'inspiration de sa mère a laissé croire
« à la n o n - c o n s o m m a t i o n de son mariage, alors qu'il l'était réellement;
« Mme Watripon fait r e m a r q u e r q u ' u n prêtre lui aurait dit q u ' o n pou« vai t bien faire un petit mensonge p o u r sauver un enfant d'un tel
« e m b a r r a s ».
Curia Ambianensis libellum ad S. R o t a m remisit, et actor a S u m m o
Pontifice petiit ut causa in p r i m a instantia a N. S. Tribunali definir e t u r ; quod ipse obtinuit. Cum a u t e m Nostro T u r n o iudicium c o m missum sit, Nos, instructione causae peracta, proposito dubio respond e r e d e b e m u s : An constet de nullitate matrimonii in casu.
Quod est in facto. - In hac singulari causa, in q u a agitur de gravi
m e t u reverentiali a muliere passo in ordine ad m a t r i m o n i u m , hoc evenit
q u o d n e q u e mulier, quae m e t u m passa fuisse dicitur, neque eius parentes,
qui d i c u n t u r m e t u m ei incussisse, in iudicio sistere voluerunt. Isabella,
primo a iudice instructore citata, ita ei r e s p o n d i t : « En réponse à votre
« honorée du 29, j ' o s e r a i vous faire r e m a r q u e r que n'ayant reçu a u c u n e
« explication concernant votre convocation p o u r le 2 septembre, je ne
« vois p a s l'utilité de me rendre à Amiens ce j o u r - l à , sans en connaître
« l e motif; mes p a r e n t s sont d a n s les mêmes d i s p o s i t i o n s » .
Secundo in iudicium vocata, nullum dedit responsum. Tertio denique
iudici instructori S. Rotae haec rescripsit: « En réponse à la convoca« tion que j ' a i reçue de R o m e , je p r e n d s la liberté de vous exprimer
« ma surprise de ce, que le clergé français ait pris en considération la
« d e m a n d e de Mr W a t r i p o n en nullité de mariage. P u i s q u e n o u s s o m m e s
« sur le terrain de la religion, permettez-moi de vous dire que c'est lui
« qui m'a imposé le divorce, que je n'avais p a s d e m a n d é ; a t t e n d u que
« j ' a i toujours vu d a n s m o n catéchisme que le mariage est indissoluble
« et ne peut être r o m p u que par la mort. J'avais donc d e m a n d é sim« plement la séparation. En conséquence, s'il y a quelqu'un h o r s de
«l'Eglise, ce n'est p a s moi et je protèste avec indignation contre un
« acte, que je considère comme contraire à mes principes religieux.
« J'ignore les rapports, plus où moins faux, qui ont pu parvenir à l'Evê« ché d'Amiens, mais en conscience, il n'y a a u c u n cas valable pour la
« dissolution de m o n mariage. J'ai toute confiance que la justice du
« Souverain Pontife ne laissera p a s s'accomplir cette iniquité ».
Haec mulier ab Ambianensi episcopo perhibetur « v a n a specie ac
« fabulosa seu fabulatorum amatrix ». At p a r o c h u s loci, ubi commoratur,
de ea t e s t a t u r : « Je puis ajouter que sa conduite est irréprochable et
380
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
« q u ' e l l e ne m a n q u e a u c u n dès offices de la paroisse. On m'en a fait
« le plus bel éloge. J'ai appris également, p a r m o n enquête, que des
« confrères ont d o n n é leur signature sur u n e pièce a y a n t r a p p o r t au
« procès en cours. La mienne n ' a p a s été d e m a n d é e , et p o u r cause ».
Scripta, q u i b u s alludit p a r o c h u s ecclesiae Notre-Dame loci vulgo Honory,
s u n t testimonia q u a e d a m ab actore curiae Ambianensi exhibita, q u a e
testes subscripserunt, sed aliena m a n u s exaravit. Subscripti testes s u n t :
A r t u r u s Brunei, d o m i n a Clara Colin, d o m i n a Leontina Armand, Nestor
Brunei, d o m i n a Leocandia Foulon, Desideratus T h e o d u l u s Delcourt,
domina Maria Sannier n a t a Watripon, d o m i n a l s m e n i a Watripon v i d u a
Desprez.
Quae omnia testimonia, utpote extraiudicialia seu reddita, spreta
forma a iure prescripta nec iureiurando firmata, nullius sunt valoris,
et ideo t a m q u a m n o n exhibita haberi debent. Ad conficiendam circa
h a n c causam instructionem a Nostro Sacro Tribunali Rev. Curia R h e mensis delegata est, a q u a actor simul cum decem testibus rite a u d i t u s
est. Actoris igitur testimonium prius est e x p e n d e n d u m ; et quoniam ille
a n t e a libellum ad curiam A m b i a n e n s e m miserat, cui subscripserat simul
cum m o n a c h o Didier, et alium libellum, a se subscriptum, postea miserat
ad curiam R h e m e n s e m , ideo responsiones ab eo iudici instructori redditae, cum supradictis libellis r i m a n d a e erunt, ut clarius e a r u m valor
patescat. In priori libello actor scripserat: « Le j o u r m ê m e des noces
« elle (scilicet Isabella) laissait son mari seul, p o u r causer, s'amuser et
« danser avec un de ses cousins, son véritable a m a n t », etc. In r e s p o n sione a u t e m iudici instructori rem valde mitigat a i e n d o : « Le soir des
« noces elle a dansé assez souvent avec ce cousin ». In eodem libello
actor scripserat: « Cette femme n'eut j a m a i s p o u r son mari les délica« tesses et les attentions qu'il est en droit d'attendre d'elle; elle mangeait
« seule, ne p r é p a r a i t p a s p o u r le repas de son m a r i », etc. Iudici vero perc u n c t a r i respondit: « Après le mariage l'épouse, à certains j o u r s parais« sait peu attachée à son mari, mais elle n ' a p a s refusé de prendre ses
« repas avec lui ». In praedicto libello etiam n a r r a v e r a t : « N ' a y a n t (lsa« bella) que 17 a n s q u a n d elle se maria (quod falsum est, etenim tem« pore sui matrimonii Isabella a n n o s viginti habebat, ut ex actis constat),
« cette j e u n e fille était tellement enfant, qu'elle se p r o m e n a i t encore
« avec une poupée, quelques j o u r s a v a n t son mariage ». Iudici a u t e m
r e s p o n d e n s dixerat: « Mlle Isabelle Detuncq au m o m e n t du mariage
« a p a r u à Mr Watripon assez réfléchie: l'époux n ' a j a m a i s e n t e n d u
« dire que quelques j o u r s avant le mariage elle jouait encore avec u n e
« p o u p é e ». In libello a u t e m R h e m e n s i Tribunali misso, actor enarravit,
S. Romana Rota
381
sponsalium tempore hoc accidisse: « J ' a i cependant dû constater plu« sieurs fois que lors de mon arrivée la j e u n e fille se faisait attendre,
« et bien des fois, sa mère a dû aller la chercher et la conduire près
« de moi. Comme je l'aimais b e a u c o u p , la passion m'empêchait d'aperce« voir le dédain qu'elle avait p o u r m o i » . Dum e contra iudici instructori t e s t a t u s est: « Mr W a t r i p o n n'avait p a s rencontré de la p a r t de
« la j e u n e fille u n e g r a n d e sympathie. Cependant elle le recevait volon<< tiers ». In eodem libello a s s e r u e r a t : « P e n d a n t m o n année de service
« militaire à Amiens, ville très proche de St-Mauvis (45 km. environ) ne
« p o u v a n t pas aller la voir chez elle, je l'ai prié de venir me voir avec ses
« parents, mais elle n'est j a m a i s venue, t a n d i s que ses p a r e n t s sont venus
« plusieurs fois afin que je n'oublie p a s leur fille ». Dum e contra iudici
percunctanti dixit: « Elle venait de t e m p s en t e m p s voir Mr Watripon, qui
« faisait service militaire à A m i e n s ; ses p a r e n t s sont v e n u s plus souvent.
« D a n s ses visites elle paraissait assez contente de recevoir Mr Watri« p o n ». In praedicto libello etiam edixerat: « IiHmédiatement après le
« service militaire, le mariage a eu lieu le 19 mai 1902, mais d a n s des
« conditions, qui me firent tout de suite d o u t e r de la fidélité et de l'af« fection de mon épouse. Elle était très triste en ce j o u r - l à , je voyais
« son mécontentement. En effet le soir même du mariage elle ne voulut
« j a m a i s danser avec moi, tandis qu'elle dansait tout le t e m p s avec son
« cousin, chose que tout le m o n d e a r e m a r q u é avec é t o n n e m e n t ». E
contra iudici instructori t e s t a t u r : « Le père paraissait -aimable p o u r sa
« fille. Avant le mariage Mr W a t r i p o n n'a p a s pensé qu'Isabelle Detuncq
« fût forcée par ses p a r e n t s à le p r e n d r e p o u r époux. Elle a p a r u con« tente d a n s la cérémonie même du mariage. Mr Watripon, a v a n t le
« mariage, ne savait p a s qu'Isabelle Detuncq aimait son cousin Lefèvre.
« Le soir des noces elle a dansé assez souvent avec ce cousin ». I n s u p e r
in eodem libello haec enarravit « q u e les Detuncq voulaient rélever
« leur fortune avec ce mariage ; la preuve en est que Isabelle un j o u r
« e s s a y a de s'emparer de mes clefs avec intention de s'emparer de mes
« propres titres. Ce fait prouve que Isabelle non seulement ne voulait
« pas de moi, mais qu'elle n'était pas h o n n ê t e , p a r c e - q u e sa conduite,
« d a n s ce cas, était t o u t à fait contraire à celle d'une nouvelle épouse ».
In iudicio a u t e m , interrogatus de hac re, respondit: « Mr Watripon ne
« pourrait p a s dire q u ' o n a cherché à ouvrir son coffre-fort ». D e m u m
in libello n a r r a v i t : « Elle (Isabella) me dit aussi q u ' u n j o u r essayait
« de quitter sa maison, et q u e son père prit un fusil et lui dit: " Tu
« ne p a s s e r a s p a s la grille „ ». In testimonio vero, coram iudice reddito,
nihil p r o r s u s de hoc dixit, sed t a n t u m : « Mlle Isabelle Detuncq à dit
382
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
« à Mr Watripon d a n s les d i x - h u i t mois du mariage, qu'elle avait été
« poussée p a r ses p a r e n t s à l'épouser », q u i n ullimode determinaret,
q u i b u s modis p a r e n t e s Isabellam ad m a t r i m o n i u m impulissent. Post
tot t a n t a s q u e contradictiones, q u i b u s t e s t i m o n i u m actoris, cum suis
libellis c o m p a r a t u m , scatet, q u a m n a m fidem ei praebere possimus, lucu
lëntér apparet.
Testes, qui in iudicio steterunt, decem sunt. P r i m u m i n t e r r o g a t u r
a iudice dominus A r t u r u s Brunei, qui respondit: « Sait p a r Mlle De« t u n c q qui Fa dit à Mr et à Mme Brunei, qu'elle espérait se marier
« avec son cousin.... Tient de Mlle Detuncq, qui Fa dit en présence de
« Mr et Mme Brunei, qu'elle avait été forcée p a r ses p a r e n t s d'accepter
« ce mariage. Le témoin connaît Mr Detuncq comme un h o m m e t r è s
« violent et très original. 11 ne sait rien de plus.... Sait que les époux
« W a t r i p o n ont p a s s é chez lui la soirée du d i m a n c h e ; que le m a r d i
« Mr Detuncq est venu chercher sa fille, et que le samedi suivant
« Mr Watripon recevait une assignation en divorce. Ce dimanche soir
« les époux paraissaient t o u t à fait d'accord ». Cetera omnia, circa q u a e
interrogatur, refert utpote testis de scientia aliena, seu quia audivit ab
aliis, et praesertim a familia Watripon.
Testis Clara Colin de Mauflières nihil scit de scientia propria, praet e r q u a m quod familia Detuncq carebat religiositate.
Testis domina Leontina A r m a n d , n a t a W a t r i p o n , am ita a c t o r i s ,
t e s t a t u r de religiositatis defectu in familia Detuncq et de eiusdem bonor u m fortunae inopia, matrimonii t e m p o r e . I n s u p e r q u o d Isabella iam
a n t e nuptias s u u m a d a m a b a t consobrinum, quocum, ipso nuptiarum die,
libentissime saltavit: « A constaté que Mme Watripon n'a j a m a i s témoigné
« d'affection p o u r son mari. Q u a n t au reste, le témoin l'a entendu dire...
« Après avoir, en cachette, enlevé du linge q u e l q u e jours" a u p a r a v a n t ,
« son père vint la chercher en l'absence du mari, tout en disant p o u r
« quelques j o u r s , et l ' e m m e n a chez lui à St-Maulois ». De ceteris, q u a e
a iudice q u a e r u n t u r , nihil aliud .refert, nisi q u a e ab aliis audivit.
Testis d o m i n a Patritia Watripon, mater actoris, t e s t a t u r de irreligiositate familiae D e t u n c q ; asserit quod pater Isabellae de matrimonio
egit t a n t u m , ut fortunae b o n a filiae suae c o m p a r a r e t ; eiusdem a u t e m
m a t e r die postera matrimonii, dixit Leoni W a t r i p o n : « Si Isabelle s'est
« mariée avec vous, c'est u n i q u e m e n t à cause de votre position, car
« elle avait son cousin qui l'aimait b e a u c o u p et qui voulait se marier
« a v e c e l l e » . Iudici a u t e m interroganti r e s p o n d i t : « . . . q u e a v a n t l e
« mariage, Mlle Detuncq ne se m o n t r a i t p a s aimable p a r Mr Léon Watri« p o n ; elle ne p o u r r a i t p a s affirmer qu'elle ne voulait p a s épouser
S. Eomana Bota
« Mr Watripon. Q u a n t a u x persécutions et menaces graves, le témoin
« ne sait que ce q u ' o n dit la r u m e u r publique. Elle sait que Mr Detuncq
« est un h o m m e violent.... Le j o u r du mariage, et n o n la veille, elle n ' a
« d a n s é qu'avec son cousin Lefèvre... après le mariage Mme W a t r i p o n
« n'a j a m a i s témoigné d'affection à son mari ». T e s t a t u r insuper « que
« Mme Watripon est allée avec son père à P a r i s chez son cousin pen« d a n t huit j o u r s . . . que le j o u r du départ définitif de Mme W a t r i p o n ,
« Mr Léon Watripon s'est aperçu q u ' o n avait essayé d'ouvrir le coffre« fort, et qu'il n'y avait p a s d'autre p e r s o n n e d a n s la maison ». Hoc
a u t e m ipse actor, ut s u p r a vidimus, iudici denegavit.
Testis domina Leocadia F o u l o n cunctis quaestionibus, sibi a iudice
propositis, nihil aliud respondet, nisi q u a e ex a u d i t u accepit, quin declaret a q u i b u s n a m audivisset: «A r e m a r q u é que Mme Léon Watripon
« n'était p a s complaisante p a r son mari. P o u r le reste le témoin l'a
« simplement entendu dire ».
Testis Desiderius T h e o d u l u s Delecourt pariter nihil aliud de scientia
propria cognoscit nisi quod « M m e Watripon évitait a u t a n t que pos« sible de prendre ses repas avec son mari. Le témoin a vu entrer des
« étrangers en l'absence de Mr Watripon, a e n t e n d u le piano et des
» chants ».
Testis sac. Nestor B r u n e i , p a r o c h u s ecclesiae vulgo S e n a r p o n t
« s a i t par Mr l'abbé Roussel, ancien curé de Saint-Malines, que la
« famille Detuncq n'est p a s religieuse. Il le sait aussi par Mr Gauchy,
» voisin de la famille Detuncq, à Saint-Maulvis, et p a r un frère de ce
« Mr Gauchy qui habite Senarpont.... Sait par les p e r s o n n e s é n u m e r é e s
« q u e Mr Detuncq est un h o m m e très violent... Sait que Mme Watri« pon est partie p e n d a n t l'absence de son mari, c'est de notoriété« publique ».
Maioris ponderis est testimonium Mariae Saunier, sororis ipsius
actoris. Haec testatur se scire « que la famille Detuncq n'est p a s reli« gieuse, ne va pas aux offices, ne respecte p a s la loi de l'abstinence... q u e
« la famille Detuncq a eu des revers de fortune ». T e s t a t u r quoque,
quod in vespere diei n u p t i a r u m domina Lefèvre, mater consobrini Isabellae, ei dixit: « Mon fils ne p e u t s'empêcher de faire danser Isabelle;
« h e u r e u s e m e n t que votre frère n'est p a s jaloux ». I n s u p e r a i t : « Le
« lendemain du mariage le témoin a r e m a r q u é que Léon Watripon était
« triste, elle lui a d e m a n d é ce qu'il avait, et il lui r e p o n d u : " Ma -belle« mère est venue ce matin d a n s ma c h a m b r e et m'a dit: - Si Isabelle^
« s'est mariée avec vous, c'est à cause de votre position, car elle avait
« son cousin qu'elle aimait beaucoup et qui voulait se marier avec elle ».
384
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
Subiungit, audivisse a publico r u m o r e d o m i n a m Detuncq domino Watrip o n n u b e r e noluisse, et a p a r e n t i b u s ad h a s n u p t i a s esse coactam ; et
p r o s e q u i t u r : « L e témoin a spécialement e n t e n d u dire que Mlle Detuncq
« voulant quitter la m a i s o n paternelle p o u r se soustraire aux menaces,
« son père lui a u r a i t dit, en p r e n a n t son fusil: " Si tu sors, tu ne pas« seras pas la grille „. A vu que, a v a n t le mariage, Mlle Detuncq n'était
« pas aimable p o u r son fiancé.... Témoigne q u e le soir des noces se
« t r o u v a n t présente au bal, elle a r e m a r q u é q u e la j e u n e mariée dédai« gnait de danser avec son époux et qu'elle a c o n s t a m m e n t dansé avec
« son cousin Lefèvre ».
Testis d o m i n u s Aemilius Deblaugy : « A e n t e n d u Mlle Detuncq dire,
« en présence de son avoué Mr Lambert, qu'elle ne se serait p a s mariée
« avec Mr Watripon, si elle n'avait été forcée p a r ses p a r e n t s et même
« b a t t u e plusieurs fois par eux. Le témoin a e n t e n d u dire que Monsieur
« Detuncq est violent..,. A entendu Mme Watripon lui dire d a n s la salle
« des " p a s p e r d u s „ du Palais de Justice d'Amiens, lors de la compari<< tion pour l'instance en divorce, qu'elle détestait son mari, qu'il la
« dégoûtait, que du reste c'était un m a r c h a n d de cochons ». Cetera, quae
testis refert, ab aliis accepit.
Testis Henricus Cauchy, in ius vocatus, iudici rescripsit se paralysi
laborare, et ideo in u r b e m R h e m e n s e m pergere n o n posse. Mittit a u t e m
s u u m testimonium in scriptis; quod t a m e n nulla iurisiurandi fide fulcitur. Hic asserit quod Isabella Watripon, 17 a n n o s nata, n u p t i a s celebravit invita, « p a r l'insinuation de ses p a r e n t s et parce qu'elle a été
« fort menacée par son père ». Asserit insuper, Isabellam t u n c esse
o m n i n o insciam de his quae agebat. At contra constat ex actis Isabell a m viginti a n n o s habuisse, q u u m matrimonium contraxit, nec ullus
alius testis asserit, illam ignaram fuisse de his q u a e agebantur.
D e m u m sequitur testimonium dominae.Desprez de Lignières, amitae
actoris, quae t e s t a t u r « que la famille Detuncq, qu'elle connaît, n'est p a s
« religieuse.... Sait que le mariage a été recherché p a r les p a r e n t s et p a r la
« j e u n e fille et affirme q u e c'était pour la fortune.... Que Mlle Detuncq n'ai« mait p a s Mr Watripon, mais qu'elle voulait l'épouser quand-même.... Que
« Mlle Detuncq n ' a j a m a i s donné de m a r q u e s d'affection à Mr Watripon
« a v a n t son mariage, t o u t en essayant de l'attirer.... Qu'après le mariage
« Mme Watripon n ' a j a m a i s témoigné d'affection à Mr Watripon », etc.
Cetera q u a e t e s t a t u r scivit vel ab ipso actore suo nepote, post matrimonium, ut ipsa declarat, vel ab aliis, quos minime indicat, et n o n nulla adiungit, q u a e a testimonio ipsius actoris falsa d e p r e h e n d u n t u r ,
ut, ex. gr.: q u o d Isabella, n u p t i a r u m die, t a n t u m cum consobrino sal-
S.
Romana
385
Rota
t a s s e t ; quod cum coniuge coenare noluisset; quod istius a r e a m aerariam conata esset aperire, ut pecuniam auferret.
De testibus in hac causa a iudice interrogatis, episcopus Ambianen.
nullam Nobis dedit notitiam circa idoneitatem probitatemque, eo q u o d
ei noti n o n sint, excepto t a m e n sacerdote Leone (forsitan Nestore) Brunei,
cui o p t i m u m reddidit testimonium.
Attamen Nos, omnes ut fide dignos h a b e b i m u s , iuxta iuris effat u m : nemo praesumitur maius nisi probetur, si t a m e n actorem excipias,
qui pluribus mendaciis convictus est. Ea autem quae ex testibus eruuntur, ita colligi p o s s u n t : I quod Isabella s u u m consobrinum Lefèvre
multum a d a m a b a t , eique se coniugio unire cupiebat; T quod illa, sive
ante sive post matrimonium, minus benevolum a n i m u m erga Leonem
W a t r i p o n prae se tulit; 3° quod familia Isabellae Detuncq religiositate carebat, eiusque pater erat n a t u r a violentus ; 4° quod ipsa Isabella
d u o b u s testibus dixit (sed t a n t u m post s u u m m a t r i m o n i u m , imo testi
Aemilio Deblangy post suam separationem a marito) quod, nisi a parentibus coacta fuisset, se Leoni Watripon n o n nupsisset. P r a e t e r duos
dictos testes, n e m p e Arturum Brunei et Aemilium Deblangy, nonnulli
alii asserunt hoc idem se audivisse, quin determinent fontem, u n d e notitiam hauserunt; 5° q u o d familia Detuncq in pecuniae p e n u r i a versabatur, et ideo m a t r i m o n i u m filiae cum Leone meditata est, ut s u a m
reficeret inopiam, quod t a m e n evenisse n o n p r o b a t u r ; 6° d e m u m quod
vespere diei n u p t i a r u m Isabella cum suo consobrino Lefèvre frequentius saltaverit. De minis a u t e m vel aliis mediis, q u i b u s usus sit Isabellae pater, ut eam ad matrimonium cum Leone cogeret, nullus testis
nominatim aliquid refert, si t a n t u m excipias Mariam Sannier, actoris
sororem, quae de minatione cum sclopeto retulit, de q u a t a m e n ipse
actor in iudicio omnino siiuit, q u a m v i s in suo libello de illa mentionem fecerit. Sed testis Maria Sannier hoc asserit scivisse t a n t u m ex
publico r u m o r e .
o
Quod est in iure. - In h a c igitur causa, in q u a metus reverentialis
p r o b a r i deberetur, deest omnino testimonium illius, q u a e m e t u m p a s s a
fuisse dicitur; deest testimonium illius, qui incussisse dicitur vel alior u m ei propinquitate coniunctorum; testimonium autem actoris admitti
n e q u i t et ex decem testibus, qui coram iudice stiterunt, nihil determinati erui potest, ex quo probatio, sive directa sive indirecta, m e t u s
incussi coniiciatur. At m e t u s m a t r i m o n i u m irritans, p r a e s u m i nequit, et
ab allegante omnino p r o b a n d u s est (t. Cum te non solum ff. de iis quae
vis metusque causa). Minae, q u a s refert actoris soror, Maria Sannier,
A c t a , vol. X , n. 9 . — 2-9-918.
25
386
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
nulla testium fide confirmantur; q u o d a u t e m d u o testes ab ipsa Isabella audivisse referunt circa coactionem ab illa passam, t e m p o r e nimis
suspecto audivere. U t e r q u e enim post m a t r i m o n i u m hoc audivit, alter
cum iam inter coniuges W a t r i p o n exorta erant dissidia, alter cum Isabella a coniuge iam erat separata, imo in tribunali, ubi de eius divortio
agebatur. Sed quamvis tempore n o n suspecto audivissent, eorum testimon i u m ad testimonium u n i u s Isabellae reduceretur, q u o d in causa, q u a e
illam p l u r i m u m respicit, fidem facere nequit. Cetera omnia q u a e in actis
satis p r o b a t a exstant, q u a e q u e s u p r a recoluimus, per se nonnisi aliquod
possunt indicium de metu praebere. Etenim quod Isabella suo consobrino
se n u b e r e exoptasset, q u o d illum adamasset, quod cum illo nuptiarum diei
vespere frequentius saltasset, q u o d Leoni Watripon p a r u m demonstrasset
amoris, n o n impediunt q u o m i n u s illa cum eo voluntarie a t q u e libere
m a t r i m o n i u m contrahere potuisset; quod in facto ipsa Patritia Watripon,
actoris mater, aperte concedit cum iudici t e s t a t u r « ne pourrait p a s
« affirmer qu'elle (Isabella) ne voulait p a s épouser Mr Watripon ». Imo
actoris amita, domina Desprez de Lignier, hoc evenisse affirmat: « Sait
« (elle) que le mariage a été recherché par les p a r e n t et par la jeune
« fille »; quamvis adiungat id illos fecisse, propter fortunam sponsi: « et
« aifirme q u e c'était p o u r la fortune ». At a p p r i m e in matrimonio disting u e n d u s est finis operis a fine operantis. Finis operis ille est, ex quo* tria
b o n a matrimonii e x s u r g u n t : b o n u m prolis, b o n u m fidelitatis et b o n u m
Sacramenti. Si in celebratione matrimonii finis operantis ita contrarius sit
fini operis ut hic excludatur, tunc revera m a t r i m o n i u m nullum efficitur
ex carentia voluntatis in c o n t r a h e n t e ; sed si finis operantis, seu contrahentis, contrarius n o n sit fini operis, ita ut hic non excludatur, t u n c
matrimonii essentia servatur, et, q u o c u m q u e fine m a t r i m o n i u m cont r a h a t u r , validum est (cf. Wernz, Ius decret., tom. IV, n . 5 2 ; Gasparri,
De matrim., n. 9). Inviolata m a n e n t e validitate n u p t i a r u m , t a n t u m inter
se d i s p u t a n t theologi u t r u m , si finis operantis, seu coniugum, sit vel
pulchritudo, vel voluptas, vel generis nobilitas, vel b o n o r u m copia, etc.,
aliquod in eo inveniatur p e c c a t u m ; nec d e s u n t qui hoc idem ab omni
culpa excusent, quia nec pulchritudo, nec voluptas, nec generis nobilitas, nec divitiae s u n t res malae s e c u n d u m se, et proinde m a l u m n o n
est eas quaerere in matrimonio, d u m m o d o t a m e n nec principaliter nec
solae q u a e r a n t u r (Cfr. P o n t i u m , Diana, Sánchez). Inutiliter ergo, ex eo
q u o d familia Detuncq et ipsa Isabella in m a t r i m o n i o principaliter Leonis
divitias q u a e r e b a n t , c o n a n t u r patroni d e m o n s t r a r e nullitatem c o n t r a c t u s .
o
Quamvis igitur in capite XIV, De sponsalibus et matrimonio, et in
capitibus XV et XXVIII, eodem titulo, et in capite « Significasti » d&
S. Montana Mota
387
eo qui duxit in matrim., caveatur ne m a t r i m o n i u m sub metu contractum
sit, q u a m v i s etiam omnes auctores a d m i t t a n t quod si m e t u s sit: a) gravis; b) iniustus ex parte personae vim inferentis, sive quoad substantiam, sive saltem q u o a d m o d u m ; c) incussus ab extrinseco per causam
l i b e r a m ; d) consultus, idem in ordine ad e x t o r q u e n d u m consensum
matrimonialem cum determinata persona, vel cum u n a eligenda ex compluribus, impediat valorem matrimonii, etsi timor sit reverentialis, seu
incussus a persona in cuius potestate n u p t u r i e n s sit (modo hic q u o q u e
sit gravis), t a m e n cum nihil ex his in casu adfuisse probetur, ideo nullimode m e t u s impedimentum admitti potest.
Quibus o m n i b u s rite diligenterque perpensis, Nos infrascripti Auditores pro Tribunali sedentes, et solum Deum prae oculis h a b e n t e s , Christi
n o m i n e invocato, decernimus, declaramus et definitive s e n t e n t i a m u s ,
proposito dubio respondentes: Negative, seu non constare de nullitate
matrimonii in casu. Actorem a u t e m in o m n e s expensas iudiciales condemnamus.
M a n d a m u s insuper Ordinariis locorum et ministris Tribunalium, ad
q u o s spectat, ut exsecutioni m a n d e n t h a n c n o s t r a m definitivam sententiam, et adversus reluctantes procedant ad n o r m a m S a c r o r u m Canon u m , praesertim cap. 3, sess. XXV, de ref., Conc. Trid., iis adhibitis
exsecutivis et coercitivis mediis, q u a e magis efficacia et o p p o r t u n a p r o
r e r u m adiunctis, esse iudicaverint.
R o m a e , in sede Trib. S. R. Rotae, die 3 ianuarii 1917,
Fridericus Cattani-Amadori, Ponens.
P e t r u s Rossetti.
R a p h a e l Chimenti.
Ex Cancellaria, S. R. Rotae
Sac. T. Tani, Notarius.
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
388
COMMISSIO SPECIALIS RE. PP. CARDINALIUM
VERSALIEN.
NULLITATIS
MATRIMONII
Die 29 febr. 1908 B. G. coniugium iniit in facie Ecclesiae cum P.-D.,
sed consuetudo matrimonialis post breve t e m p u s p e r t u r b a t a fuit. Mulier
enim sibi proposuerat non n u b e r e nisi viro qui labe contubernii esset
i m m u n i s et hoc aperte pluries sponso sub conditione proprie dicta
declaraverat, qui vice s u a sub fide honoris iterum iterumque afirrmaverat se labe contubernii esse e x e m p t u m .
P o s t quindecim vix dies
pluries deinceps vir patefecit
a d h u c corde adhaerere. Hinc
separationis favore mulieris
anni 1909.
a contractis nuptiis in itinere nuptiali et
mulieri aliisque se amasiae adhaesisse et
gravia iurgia h a b i t a sunt, hinc sententia
a tribunali laico lata fuit mense martio
Anno 1910 mulier se sistit coram iudice ecclesiastico, i n s t a n s ut
s u u m m a t r i m o n i u m nullum declararetur ex capite conditionis appositae
et n o n impletae.
P l u r e s sententiae latae fuere actrici contrariae, q u i b u s illa h a u d
acquievit, sed S s m u m supplicavit et obtinuit ut Commissioni q u i n q u e
E m o r u m P a t r u m n o v u m examen suae causae deferretur. Die 2 augusti
currentis anni, a d s t a n t i b u s EE. P P . De Lai, Pompili, Gasparri, Giustini
et Lega ad id deputatis, r e s p o n s u m prodiit m a t r i m o n i u m in casu null u m fuisse ex conditione apposita et n o n impleta.
O
Certe si I mulier s u u m matrimonialem consensum s u b o r d i n a v a
conditioni proprie dictae quod vir labe contubernii in sua anteacta vita
fuerit i m m u n i s ; si 2° h a e c conditio a n t e initum m a t r i m o n i u m nec revocata fuit nec alio m o d o cessavit; si 3° d e m u m anteacta viri vita labe
contubernii revera infecta fuit, m a t r i m o n i u m est irritum ex defectu cons e n s u s ob appositam et n o n impletam conditionem; et in hoc omnes
u n o ore conveniunt. Q u a m q u a m enim error qualitatis, etiam d a n s causam contractui, m a t r i m o n i u m irritum per se n o n reddit, quia matrimonialem consensum minime excludit, si t a m e n error cadit in qualitatem,
conditione proprie dicta et u s q u e ad matrimonii celebrationem persev e r a n t e , requisitam, deficiente qualitate, et consensum eidem subordi-
Commissio specialis BB, PP. Cardinalium
389
n a t u m deficere ac proinde m a t r i m o n i u m viribus carere, evidens est.
Illae igitur tres quaestiones, potius facti q u a m iuris, ad examen revocandae sunt, ut exinde constet u t r u m m a t r i m o n i u m in casu ex hoc capite
valeat, necne.
In primis videamus n u m mulier praestiterit consensum sub ea conditione proprie dicta q u o d vir labe concubinatus esset i m m u n i s .
Conditio proprie dicta t u n c h a b e t u r q u a n d o p a r s explicito voluntatis actu s u u m consensum existentiae alicuius qualitatis alligavit, ita
ut si qualitas deficiat, etiam consensus, qualitati subordinatus, deficere
debeat, i a m vero ex actis h a b e t u r mulierem ante sponsaiitiam p r o m i s sionem colloquium cum viro habuisse, in quo eidem s u a m intentionem
ita declaravit: « ... s u b o r d o n n a n t m o n consentement à l'assurance for« melle qu'il n'avait eu d a n s son passé a u c u n e liaison suivie ... à trois
« r e p r i s e s je lui exprimais formellement ma volonté de ne p a s épouser
« un h o m m e qui aurait eu a u p a r a v a n t u n e liaison suivie. ... Je désirais
« doublement y s u b o r d o n n e r m o n consentement. ... Je mettais comme
« condition absolue de mon Consentement à mon mariage que celui que
« j ' é p o u s e r a i s n'aurait j a m a i s eu des liaisons suivies
«
«
«
«
«
«
Ma condition,
quoique n ' a y a n t pas été renouvelée, subsistait cependant toujours a u s s i
absolue, aussi vivace.... Je n'ai p a s renouvelée cette condition t r o u v a n t
que l'ayant si nettement formulée, je ne pouvais en dire d'avantage.
Mr D. P. avait du reste si bien compris que j ' e n faisait une condition
sine qua non de mon consentement, qu'il n'osât p a s la nier dans
l'interrogatoire ».
H a s suae intentionis declarationes se viro fecisse, mulier tempore
minime suspecto retulit pluribus testibus fide dignis, ita ut de facto
habiti colloquii cum relatis declarationibus nullo modo dubitare liceat.
Iamvero h a s declarationes conditionem proprie dictam continere evidens
est; et reipsa testes qui factas declarationes cognoverunt, eas de conditione proprie dicta intellexerunt. Mulier igitur ante sponsaiitiam promissionem non meram, uti fieri solet, peregit de anteacta viri vita inquisition e m , sed talem ut suum consensum explicite s u b o r d i n a t u m declaraverit
immunitati concubinatus ex p a r t e viri.
Sed n o n sufficit quod conditio proprie dicta posita fuerit ; requiritur
insuper ut n o n fuerit revocata nec alio modo cessaverit ante nuptias.
In primis dici nequit conditionem fuisse a muliere positive revocatane. Nam haec revocatio est factum et facta n o n p r a e s u m u n t u r sed prob a n t u r ; atqui revocatio n u l l a t e n u s probatur, imo ex actis contrarium potius d e d u c i t u r : « ... ma condition, quoique n ' a y a n t p a s été renouvelée, sub« sistait cependant toujours aussi absolue, aussi vivace.... Je n'ai p a s
390
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
« renouvelée cette condition t r o u v a n t que, l'ayant si n e t t e m e n t formulée,
« je ne pouvais en dire d'avantage ». Nec conditionem per se cessasse
coniici ex eo licet q u o d mulier ex falsa viri asseveratione acquisiverit cer
t u d i n e m h u n c esse contubernio i m m u n e m , Nam mulier conditionem apposuit a n t e viri asseverationem, ideoque a n t e acquisitam certitudinem;
s u b s e q u e n s a u t e m certitudo nullo m o d o destruit conditionem a n t e a
appositam, sed consensus eidem s u b o r d i n a t u s remanet, n o n obstante
subsequenti certitudine, q u a e esse simul potest cum virtuali voluntate
conditionata.
T
R e s t a t d e m u m ut i n q u i r a t u r n u m vir revera concubinariam duxerit
vitam ante m a t r i m o n i u m .
Ipse vir, ut s u p r a relatum est, dixit uxori se concubinarias fovisse
relationes cum q u a d a m muliere et quidem per duodecim a n n o s , a d d e n s :
« Quoique vous fassiez d a n s l'avenir, vous n'effacerez j a m a i s le sOu« venir de douze a n n é e s de b o n h e u r que ma petite amie m ' a donnée.
« Ma mère a la première place d a n s m o n cœur, ma petite amie vient
« ensuite et v o u s après. Je vous serai fidèle à moins que je ne rencon« tre ma petite amie ». Haec viri verba mulier retulit matri suae, matri
sponsi et aliis quos certiores antea fecerat circa colloquium ante n u p t i a s
h a b i t u m cum sponso et conditionem appositam. P o r r o si ei fides d a t a
est q u a n d o ante n u p t i a s s u u m retulit colloquium cum viro et adiectam
consensui conditionem, t r i b u e n d a q u o q u e est q u a n d o refert viri confessionem, ni quis velit in contradictionem incidere. Haec insuper confirmantur ex confessione facta ab eodem viro testibus indubiae fidei qui
de hoc testati sunt. In ipso d e m u m tribunali laico viri p a t r o n u s concub i n a t u m admisisse ex actis eruitur.
Quare q u u m mulier, c o n t r a h e n s sponsalia et m a t r i m o n i u m , alligaverit s u u m consensum conditioni proprie dictae immunitatis concubinatus
in P. D.; nihil in actis probet h a n c conditionem fuisse revocatam vel cess a s s e ; constet vero ex actis v i r u m amasiae adhaesisse, matrimonium ab
Emis P a t r i b u s n u l l u m declaratum est.
E.
LUCIDI,
a Secretis
Commissionis.
Supremum Signaturae Apostolicae Tribunal
391
SUPREMUM
SIGNATURAE APOSTOLICAE TRIBUNAL
MONTISREGALEN. IN SUBALPINIS
RECURSUS
P R O R E S T I T U T I O N E I N INTEGRUM
DieIovis
27
iunii
1918.
hi ordinario Congressu habito in aedibus Emi ac Rmi D. D. Michaelis
S. R. E. Card. Lega, Supremi Tribunalis Praefecti, inter alia ad examen
revocatus fuit recursus sac. Iosephi Ajmo adversus sententiam seu decisionem Huius Supremi Tribunalis, latam die 23 martii 1912, in causa
Montisi-egalen., Restitutionis in integrum et Iurium, interpositum ad
obtinendam
declarationem
nullitatis seu circumscriptionem praefatae sententiae, sin minus restitutionem in integrum. Quum autem, omnibus mature
perpensis, recursus fundamento boni iuris destitutus appareret, rescriptum
est ab Emo Card. Praefecto, ad normam can. 30 Leg. Prop. « Negative
ad u t r u m q u e », addito decreto Ut extenderetur brevis decisio.
Decisio autem sequentis tenoris est:
1. P e r Bullam Episcopalem diei 22 octobris 1894, cui accessit die*
16 iulii insequentis anni recognitio civilis seu regium placet, canonic a t u m « Viotti-Grosso » in ecclesia cathedrali Montisregalen. a s s e q u u t u s
est, praevio concursu ad n o r m a m t a b u l a r u m fundationis, sac. Iosephus
Ajmo, qui e u m d e m c a n o n i c a t u m die 7 ianuarii 1900, obtenta paroecia
loci Garassone, sponte dimisit. Eodem a n n o , n e m p e 1894, q u o canonicatus a d e p t u s est, coepit agere cum regio Oeconomatu generali Taurinensi, ut sibimet a t t r i b u e r e n t u r fructus p r a e b e n d a e a t q u e distributiones,
q u a e ab initio a n n i 1872 deinceps defluxerant, ac in m a n i b u s Regii Oecon o m a t u s c u m u l a t a fuerant, quo n e m p e ingenti temporis s p a t i o , ob
defectum civilis recognitionis nominationis antecessoris in canonicatu,
sac. Ioannis L a n z a , civiliter canonicatus idem vacaverat. F r u c t i b u s
a u t e m p r a e b e n d a e sacerdos Ajmo a limine valedicere coactus est, eo
q u o d Oeconomatus illos sibi iure regaliae arrogans, restituere p r o r s u s
a b n u i t : quo vero ad distributiones, q u a e , ad n o r m a m t a b u l a r u m fundationis, tres q u a r t a s p a r t e s cumulatae s u m m a e efficiebant, frustra administrativam viam expertus, die 3 iulii 1899 coram laico Tribunali Oecon o m a t u m ipsum vadavit. Q u u m autem, lite p e n d e n t e , conventus, allata
392
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
art. 14 t a b u l a r u m dispositione, ubi legitur generalis clausula « a riserva
« dei dritti di Sacrestia » n o n n u l l a excepisset circa i u r a eventualia quae
ex p a r t e Capituli obtendi possent, can. Ajmo Capitulum rogavit ut in"
c a u s a m interveniret, ad capitularia i u r a insimul t u e n d a ; q u o d facile
obtinuit per actum capitularem diei 6 septembris 1899. T u n c res transactione conclusa est inter Oeconomatum et can. Ajmo, cuius vi ille
sese obligavit ad t r a d e n d a m brevi m a n u s u m m a m lib. 12.000 canonico
Ajmo, hic pariter se obstrinxit ad relevandum R. Oeconomatum a quacumque molestia seu praetensione ex parte Capituli. In coetu capitulari
diei 23 martii 1900 sac. Ajmo, qui interim, factus p a r o c h u s loci Carassone, canonicatum dimiserat, post exhibitam h a n c transactionem Capitulo
declaravit ac sese obligavit de suo r e p e n s u r u m quidquid iuris Capitulum d e m o n s t r a r e t in vindicatam s u m m a m ; q u a declaratione fretus Capit u l u m s u u m consensum transactioni in scriptis dedit, simulque tres
capitulares delegit qui de iuribus ul s u p r a forsan Capitulo spectantibus
cum eodem sac. Ajmo agerent.
2. Deinceps acta silent; donec a. 1904 Sacrae Concilii Congregationi exhibita apparet, per tramitem Episcopi Montisregalen., Capituli
petitio, ut Sacra Congregatio determinare dignaretur quotam partem
de praefata 12.000 libellarum s u m m a Capitulo forsan spectantem, sicque
d e t e r m i n a t a m solvere sacerdotem Ajmo adigeret. Causa de more instructa, eadem Sacra Congregatio in plenario conventu diei 22 augusti 1908
rescripsit: « Dimidiam p a r t e m s u m m a e 12.000 libellarum t r i b u e n d a m
« esse Sacristiae Cathedralis, e a m q u e solvendam esse a can. Ajmo,
« a n n u i s ratis ab Episcopo determinandis ». At sac. Ajmo obtemperare
renuit, instantissime p o s t u l a n s ut de re iterum, i m p e t r a t a in integrum
restitutione, in s u p r e m o Hoc Tribunali ad tramitem iuris cognoscebatur. - Sacratissimo Principe benigne a d n u e n t e ut quaestio ad Apostolicam S i g n a t u r a m remitteretur, cum facultatibus necessariis et opportunis
ut Ea videret t u m super restitutione in integrum, tum super merito
causae, res, u t r a q u e p a r t e u b e r r i m e informante, funditus pertractata est
in Plena Signatura die 23 martii 1912, relatore E m o ac R m o P. D. D.
Francisco Cardinali Cassetta, propositisque dubiis: 1) An sit locus restitutioni in integrum in casu et q u a t e n u s affirmative: 2) Utrum can. Ajmo
ius habeat retinendi summam in casu, an potius teneatur ipsam persolvere Capitulo. Eminentissimi P a t r e s r e s p o n d e r u n t : Ad 1) Negative; ad
2) Provisum in primo; c o n d e m n a t o can. Ajmo in expensis.
3. Adversus h a n c sententiam n u n c r e c u r s u s interponitur, ut eadem
nulla declaretur et irrita, utpote substantialiter errore facti vitiata.
Huiuscemodi vitium substantiale p u t a t r e c u r r e n s inveniri in eis sen-
Supremum Signaturae Apostolicae Tribunal
393
tentiae verbis, q u i b u s describitur canonica conditio beneficii ViottiGrosso, sub antecessore can. Lanza. Cedo verba: « D i e 6 ianuarii 1871
« canonicatus vacavit, e u m q u e , facto periculo, obtinuit sacerdos Ioannes
« Lanza, qui in possessionem eiusdem beneficii iuxta leges canonicas rite
« immissus fuit. At quoniam iste canonicatus extra numerum XII eorum
« beneficiorum, quae civilis potestas admittit, exstabat, Civile G u b e r n i u m
« sanctionem vulgo " Regio Placet „ bullae episcopali collationis dene« gavit. Q u a m o b r e m can. I o a n n e s L a n z a n u m q u a m choro interfuit » etc.
Contendit porro r e c u r r e n s hasce tres assertiones veritati n o n respondere: constat enim ex actis, Can. Lanza n u m q u a m ab a. 1872 ad a. 1894
Regium Placet postulasse, ideoque nec occasionem quidem fuisse Gubernio illud denegandi; adest etiam in actis declaratio ipsius Oeconomi
Generalis sic concepta: « Si dichiara constare dagli Atti di questo Eco« n o m a t o Generale, che il canonicato Viotti Grosso è uno dei canoni« cati legalmente conservati nel Capitolo Cattedrale di Mondovi » ; denique,
quod gravius, constat ex actis canonicum I o a n n e m Lanza ne semel quidem in capitulo Montisregalensi praesentem fuisse, multoque m i n u s
capitulariter sui beneficii possessionem cepisse. P o s t r e m u s hic facti error,
pergit recurrens, omnimode et substantialiter in dispositionem sententiae influit: enimvero semel admisso canonicum Lanza possessionem
cepisse sui beneficii, iam istud vacans dici nequit, nec de iure nec de
facto: universasque distributiones in absentia illegitima canonici percipere debuit procul dubio Capitulum quod iure accrescendi fruebatur,
sive ex lege communi, ut n o n vacat recolere, sive ex iure speciali, t u m
Constitutionum Capitularium, t u m t a b u l a r u m fundationis: ibi, n. 1 1 :
« Che ove il Canonico per il tempo provvisto del Canonicato... si r e n d a
« assente... per maggior tempo delli mesi due senza alcuna legittima
« causa... in questo caso le distribuzioni... cedino e spettino a favore...
« dei signori Canonici ». Sed contra, s t a n t e quod canonicus n u n q u a m
possessionem ceperit, beneficium vacans, saltem de facto, censeri debuit
et debet: idque confirmatur evidentissime praxi Apostolicae Datariae,
q u a e beneficii collationem, etiam a se factam, nisi s e q u a t u r canonica
possessio, nullo modo considerat, sed illud « v a c a n s ut prius » deinde
conferre solet. At vero vacantis beneficii distributiones, ex tabulis fundationis in casu, successori r e s e r v a n t u r : ibi, art. 14: « Che il Capitolo
« abbia il comodo e beneficio del t e m p o di quattro mesi per fare detta
« n o m i n a ogni qualvolta che il canonicato verrà a vacare, in quai men« tre li redditi delle distribuzioni cedino a beneficio del canonico nomi« nando ». Q u a m o b r e m cardo totius controversiae in hoc sistit n u m
canonicus Lanza, antecessor sac. Ajmo, possessionem ceperit, n e c n e :
394
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
et q u u m sententia in hoc erraverit, affirmativam p a r t e m amplectens,
concludit recurrens, eadem sustantiali vitio irrita declaranda est.
4. Verumtamen obiecta haec g r a v a m i n a fundamento destituta facile
a p p a r e n t . In primis nullo m o d o recipiendam esse constat praefati art. 14
interpretationem, utpote iam in praecedenti disceptatione explosam, in
q u a a b u n d e d e m o n s t r a t u m est, quod vel legenti apparet, v e r b a « in
« quai mentre », n o n repraesentare ea q u a e statim a n t e c e d u n t « ogni
« qualvolta che il canonicato verrà a vacare » (quae verba nullam postea
consecutionem requirunt, q u u m sint ipsa complementum, et necess a r i u m omnino, eorum q u a e p r a e c e d u n t « per fare la detta n o m i n a »);
sed potius r e p r a e s e n t a r e q u a e longius ab initio p o n e b a n t u r : « il tempo
« di q u a t t r o mesi ». Quae praecedentium Iudicum interpretatio nullo
solido, immo ne novo quidem, a r g u m e n t o impetitur, proindeque prob a n d a est. Igitur etiam dato, n o n concesso, canonicum Lanza possessionem n o n cepisse, ac propterea beneficium vacasse, n o n d u m de bono
iure successoris ad distributiones, d u r a n t e vacantia, exceptis primis
q u a t u o r mensibus, m a t u r a t a s constaret.
5. Quod vero attinet immissionem in possessionem, a n i m a d v e r t e n d u m
est prostare in actis documentum quo facta illa perhibetur, q u a m v i s
n o n capitulariter. Ait enim eo documento, se subsignans u n a cum cancellario canonico R a m o r i n o Episcopus Montisregalensis : « Teque, A. R.
« D. I o a n n e m Lanza, ibidem, ut s u p r a seu coram Nobis, p r a e s e n t e m
« et acceptantem, in veram, realem et actualem possessionem dicti Cano« nicatus cum ei a d n e x a p r a e b e n d a ac a d n e x o r u m iurium et pertinen« tiarum praedictorum, per bireti nostri capiti tuo impositionem posuimus,
« misimus et induximus, ponimusque mittimusque et inducimus, praesen« tium tenore, stallum tibi in choro, locum et vocem in capitulo dictae
« Ecclesiae Nostrae Cathedralis... cum plenitudine iuris canonici assi« g n a n d o . . . In q u o r u m o m n i u m fidem et singulorum t e s t i m o n i u m h a s
« Nostras m a n u propria firmatas et in vim publici instrumenti r e d a c t a
« p e r Cancellarium Nostrum infrascriptum fieri ac subscribi et sigillo
« Nostro communiri iussimus. D a t u m etc.... praesentibus ibidem Illmo
« i o s e p h o Martini, canonico Ecclesiae Cathedralis, et
testibus ad
« praemissa omnia a d s t a n t i b u s , vocatis a t q u e rogatis ».
6. Iamvero, ut Doctores u n a n i m i ore t r a d u n t , innixi celebri cap. Si
Capitulo de concess. praeb., 1. III, tit. VII in 6°, q u a m q u a m verum sit,
possessionem capiendam esse capitulariter, aliterque factam n o n valere,
excipiendus est casus in quo Capitulum ipsum p r a e s t e t i m p e d i m e n t u m ,
ne capiatur. Sic praeclarus De Luca : « E regola che si deve pigliare
« il possesso capitolarmente, e che altrimenti n o n suffraga, ogni qual-
Supremum Signaturae Apostolicae Tribunal
395
« volta che n o n nasca il m a n c a m e n t o dello stesso Capitolo, il quale
« legittimamente interpellato a doversi congregare, ricusi di farlo, ovvero
« che artificiosamente lo sfugga, m e n t r e in tal caso la regola è certa
« che basta di prenderlo, come si può, anche non capitolarmente » (Il
Dottore volgare, vol. III, lib. 12, c. 20, n. 2); B a r b o s a : « T r i b u s aliis modis
« limitatur haec resolutio et 1) stante consuetudine n o n capiendi pos« sessio capitulariter ; 2) q u a n d o capitulum, nulla urgente ratione, dene« gavit tradere possessionem, quia tunc non capitulariter facta habetur
« ac si capitulariter facta fuisset; Beltram, ad Greg. XV, decis. 364, n. 7
« vers, " v e r u m praeallegata c o n c l u s i o , , . . . . Et semper existente aliquo
« impedimento propter q u o d possessio capitulariter adipisci n e q u e a t ,
« sufficit si aliter acquiratur... ut aliis decisionibus relatis fuit decisum
« in Nullius Praeposit. Castri Dur antis, coram b. m. R a m b a l d o 4 iul. 1623:
« " Et quod in ecclesiasticis, possessio habetur pro tradita ubi fuerit prae« stitum i m p e d i m e n t u m ex recursu ad iudices laicos,, » (De Can. et dign.,
c. XV, n. 10 ss). Monacelli: « Possessio canonica, q u o m o d o c u m q u e capta,
« etiam non capitulariter, est manutenibilis, q u a n d o Capitulum posses« siönem capi denegat vel impedit sine iuxta causa » (Formul., p. III,
tit. 3 ad form. 10, adn. 4. Cfr. Bouix, De Capit., P. I, sect. IV, cap. X
p. 188); q u a m doctrinam ultro complectitur et ampliat Codex Iuris
Canonici, can. 1442 u b i statuit, in casu impedimenti, dispensationem
ab Episcopo in scriptis o b t e n t a m , stare loco ipsius possessionis.
H a n c a u t e m possessionem, etiam n o n capitulariter, potuisse t r a d e r e
ipsum Episcopum, minime videtur ambigendum : « Generatim enim qui
« beneficium conferendi, is etiam possessionis t r a d e n d a e ius h a b e t »
(Devoti, Inst. Can. 1. H, tit. 14, lect. V, § 36); quin imo in litteris collat i o n i s m a n d a t u m Episcopi de immittendo in possessionem, canonicis
dirigi solet hisce vervis « Quocirca N. N. committimus plenarie, vicesque
« nostras in Dno delegamus, q u a t e n u s Te in eiusdem Ecclesiae canone nicum et in fratrem recipiant, stallum in choro tibi assignent, etc. ».
Cfr. q u o q u e form. rei. a Monacellio 1. c: « et in realem etc. possessio« nem auctoritate nostra per R. D. Archidiaconum cui nostras vices com« mittimus immitti m a n d a m u s ». Atqui n o n est d u b i u m posse quempiam
facere per seipsum q u o d potest facere per alium.
7. Igitur, ut in casu nostro constet de plena, canonica, et m a n u t e nibili possessione capta a Can. Lanza, superest t a n t u m m o d o evincere
ex actis i m p e d i m e n t u m q u o m i n u s capitulariter ipse possessionem ceperit,
praestitum seu oppositum fuisse ab eodem Capitulo. Sed huiusce rei
irrecusabile a r g u m e n t u m ipse r e c u r r e n s in novis exhibitis documentis
suppeditavit, actis allegando rescriptum S. C. Concilii diei 2 maii 1874
396
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
(dum Lanza possessionem cepit 20 iun. 1871) quo d e c e r n e b a t u r « attentis
« peculiaribus r e r u m adiunctis, praevia dispensatione ab assuetis poss e s s i o n i s formis, susceptionem in Choro, praesenti maiore - Canoni« eorum n u m e r o , h a b e n d a m esse loco et vice formalis possessionis pro
« omni iuris effectu », d u m m o d o de eadem in actis saltem secretis constaret; in precibus enim huic rescripto praeviis haec leguntur: « Il
« Vescovo di Mondovì espone, che q u a t t r o ecclesiastici, in varii tempi
« d o p o l ' i n c a m e r a m e n t o dei beni delia Chiesa (15 augusti 1867) sotio
« stati investiti con tutte le forme volute dai ss. canoni, di quattro pre« bende a p p a r t e n e n t i alla m a s s a della cattedrale. I medesimi però non
« poterono ottenere (dal Capitolo) il possesso dei rispettivi canonicati,
« perchè questo fatto si sarebbe considerato come violazione della legge, e
« i canonici che avessero dato il possesso, sarebbero incorsi in una pena« lita, perche i nuovi prebendati non avevano ottenuto U H. Placet ».
Quae omnia facile complentur ex publicis d o c u m e n t i s : notissima siquidem est, legis 15 aug. 1867, n. 3848 « per la liquidazione dell'asse
« ecclesiastico » art. 6 dispositio: « I canonicati delle chiese cattedrali
« non s a r a n n o provvisti oltre il n u m e r o di 12 » itemque art. 8, leg.
11 aug. 1870, n. 5784, alleg. P. « che devono ritenersi soppressi nelle
« c h i e s e cattedrali i canonicati che eccedono il n u m e r o di 1 2 » ; sed
insuper attendenda, dispositio art. 270 cod. poen. sard. a. 1859, t u n c
temporis a d h u c vigentis: « Q u a l u n q u e contravvenzione alle regole vigenti
« sopra la necessità dell'assenso del Governo per la pubblicazione od
« esecuzione di provvedimenti relativi alla religione... s a r à punita, secondo
« i casi, col carcere estensibile a sei mesi, o con multa estensibile a
« L. 500 ».
8. Ex quibus simul collatis evidentissimum fit, t u n c temporis, ab
a n n o videlicet 1867 ad an. 1874, Capitulum Montisregalense p r o r s u s
detrectasse, metu praefatarum p o e n a r u m , possessionem capitulariter tradere noviter institutis donec praeterea 12 a d h u c Canonici exstarent; in
quem casum n o n est d u b i u m incidisse provisionem q u o q u e factam in
personam Canonici Lanza. Nec etiam est d u b i u m , i m p e d i m e n t u m illud,
q u a m q u a m indirecte seu mediate ab alio, n e m p e a Gubernio laicali qui
eam legem, tulit, praestitum fuisse, t a m e n illud Capitulum s u u m fecisse,
et immediate, directe, reapse ipsum Capitulum illud praestitisse seu
opposuisse. Ergo vere hic in casu s u m u s possessionis q u a e a capitulari susceptione excusatur, et alio q u o c u m q u e m o d o suscepta, valet.
Nihil itaque r e p r e h e n d e n d u m est in impetita sententia, q u u m haec
asserit « canonicus Lanza in possessionem eiusdem beneficii, iuxta leges
« canonicas, rite immissus fuit »; n o n solum enim q u a e i u x t a n o r m a m ,
Supremum Signaturae Apostolicae Tribunal
397
sed etiam q u a e iuxta exceptionem a lege permissam, iuxta legem seu
rite fieri dicenda sunt. Posita a u t e m h a c possessionis susceptione, ut
fatetur recurrens,- irrecusabilis est sententiae ipsius sancita dispositio.
Q u a m o b r e m s u p e r v a c a n e u m videtur quod u l t r a o p p o n i t u r , e r r a r e nimirum
sententiam, dum canonicatum isium extra n u m e r u m d u o d e n a r i u m civiliter recognitorum asserit fuisse; nec ideo timeri a Lanza potuisse Regium
Placet u m q u a m sibi d e n e g a t u m iri. id quidem est verbis colludere. Stante
enim legis vetito « che non si provvedano canonicati oltre i 12 » stante
quod a. 1872, q u u m Lanza institutus est, iam 18 canonicatus provisi
erant, manifestum est canonicatum illum « illud extra duodenarium
« numerum mansisse », donec eius possessor in h u n c n u m e r u m introire
valuerit et voluerit: quod n o n obstat quominus, nunc, post ingressum
in d u o d e n a r i u m n u m e r u m , ab a. 1895 illud beneficium sit, p r o u t declaravit a n n o 1911 Oeconomus Regius, « u n o dei canonicati legalmente
« c o n s e r v a t i » ; manifestum quoque est, eum qui talem canonicatum
a n t e a. 1895 possidebat, n u m q u a m sperare potuisse sibi recognitionem
regiam concessam iri, q u o d satis est ne substantialiter errare dicenda
sit sententia, d u m habet « Civile Gubernium sanctionem bullae episco« pali collationis denegavit ».
9. Q u u m igitur omnia et singula recurrentis gravamina, diligenti examine perpensa, boni iuris fundamento destituta apparerent, q u u m q u e
signanter n o n d e m o n s t r a r e t u r ex his defectus competentiae, aut defectus mandati, q u o d exigebatur ut ad n o r m a m art. 4 Regularum N. O.,
coli. cum can. 1892 C. f. C. sententia nulla declararetur, nec etiam de
manifesta constaret iustitia rei iudicatae ad n o r m a m can. 1905 C. I. C.
ut novum causae examen, praevia restitutione in integrum, concedi
posset, hinc negativa responsione r e c u r s u s in u t r a q u e parte reiicendus
erat p r o r s u s q u e reiectus fuit.
Atque ita edictum est, etc. non solum, etc., sed et omni, etc.
D a t u m R o m a e , in Sede Supremi Tribunalis, hac ipsa die Iovis
27 iunii 1918.
Ubaldus
Mannucci,
Signaturae
Votans.
L. © S.
VISA
Evaristus Lucidi, S. A. S. T. a Secretis.
Aloisius
Scialdoni, Notarius.
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
398
DIARIUM ROMANAE CURIAE
S. CONGREGAZIONE DEI RITI
Martedì 13 agosto 1918, presso l'Emo e Rmo Signor Cardinale Vincenzo
Vannutelli, Ponente della Causa di Beatificazione ossia dichiarazione del martirio dei Venerabili Servi di Dio Mattia Marumba, Carlo Luanga e Soci, di
« Uganda » nel Vicariato Apostolico di Nianza Settentrionale dell'Africa centrale, si è tenuta la Congregazione dei Sacri Riti Antipreparatoria; nella quale
dai Rmi Prelati e dai Consultori Teologi si è discusso il dubbio sopra il martirio e la causa del martirio, segni o miracoli dei suddetti Venerabili, uccisi,
come si asserisce, in odio alla fede.
SEGRETERIA DI STATO
NOMINE
Con Biglietti della Segreteria di Stato il Santo Padre si è degnato di
nominare :
3
agosto
1918. L'Emo signor cardinale Donato Sbarretti, Protettore delle
Suore Agostiniane Serve di Gesù e Maria.
6
»
»
17
»
»
L'Emo signor cardinale Gaetano De Lai, Protettore della
Chiesa Collegiata dei Ss. Paolino e Donato in
Lucca.
L'Emo signor cardinale Raffaele Merry del Val, Protettore
della Congregazione delle Suore della Carità di
S. Carlo di Nancy.
Con Brevi Apostolici il Santo Padre si è degnato di nominare :
18 aprile
24 luglio
22 agosto
Protonotari
1918. Mons.
»
Mons.
»
Mons.
Apostolici ad instar participantium:
Pietro E. Blessing, della diocesi di Providence.
Luigi Testi, della diocesi di Sarsina.
Raffaele Canale Oberti, della diocesi di Santa Fé.
Diarium Romanae Curiae
399
Prelati Domestici di S. S.:
18
24
30
9
16
21
aprile 1918. Mons. Carlo C. Duray, della diocesi di Providence.
»
>> Mons. Alfonso Arrigoni, della diocesi di Sarsina.
»
» Mons. Domenico Ruffinatto, dell'archidiocesi di Torino.
agosto
»
Mons. Francesco Todisco, della diocesi di Bisceglie.
»
»
Mons. Aniceto Ferrazza, della diocesi dei Marsi.
»
»
Mons. Clemente Micara, Uditore della Nunziatura apostolica
di Vienna.
ONORIFICENZE
Con Brevi Apostolici il Santo Padre si è degnato di conferire le seguenti
onorificenze:
La
27
agosto
»
»
•»
»
»
»
»
»
»
»
Commenda dell'Ordine Piano:
1918. Al sig. conte Francesco Bezzi Scali, cadetto aiutante delle
Guardie Nobili Pontificie.
» Al sig. conte Filippo Aluffi Pentini, cadetto delle Guardie
Nobili Pontificie.
» Al sig. Stanislao dei conti De Witten, cadetto delle Guardie
Nobili Pontificie.
» Al sig. conte Filippo Sarazani, cadetto delle Guardie Nobili
Pontifìcie.
» Al sig. comm. Pietro Mencacci, cadetto delle Guardie Nobili
Pontificie. .
» Al sig. Enrico dei conti Paolini, cadetto delle Guardie Nobili Pontificie.
La Commenda con Placca dell'Ordine di S. Gregorio Magno, classe civile:
7
agosto
1918. Al sig. dott. Pietro Giuseppe De Rada y Gamio, segretario
della Legazione dei Perù presso la Santa Sede.
La Commenda dell'Ordine di S. Gregorio Magno, classe civile:
agosto
»
1918. Al sig. cav. Domenico Mordaccbihi, della diocesi di Sutri.
» Al sig. cav. Vincenzo Cavalletti, di Roma.
H Cavalierato dell'Ordine di S. Gregorio Magno, classe civile:
30
7
19
luglio 1918. Al sig. rag. Umberto Gazzetti, dell'archidiocesi di Bologna.
agosto
»
Al sig. avv. Adolfo Negretti, segretario generale della «Niccolò Tommaseo».
»
»
Al sig. Antonio Guglielmo van Thiel, della diocesi di Boisle-Duc.
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
400
il Cavalierato dell'Ordine di S. Silvestro Papa:
29 luglio
8 agosto
»
»
1918. Al sig. dott. Pietro Giovanni Kintz, della diocesi di Harlem.
»
Al sig. Nicola Pabeff, dell'archidiocesi di Scopia.
» Al sig. Paolo Medici, di Roma.
MAGGIORDOMATO DI SUA SANTITÀ
Con Biglietti di S. E. Rina Mons. Maggiordomo, il Santo Padre si è degnato
di nominare:
Camerieri Segreti soprannumerari di S. S. :
6
23
agosto
»
»
»
1918. Mons. Alfredo Sperling, dell'archidiocesi di Birmingham.
»
Mons. Polydoro Justino Stockman, della diocesi di Monterey-Los-Angeles.
» Mons. Patrizio J. Fisher, della medesima diocesi.
Camerieri d'onore in abito paonazzo di S. S.:
12 agosto
23
»
1918. Mons. Giorgio Dorangrichi, della diocesi di Monreale.
»
Mons. Giuseppe Neri, di Roma.
Cameriere d'onore di Spada e Cappa soprannumerario di S. S. :
6
agosto 1918. Il sig. Raimondo de Leonarte, dell'archidiocesi di Valenza.
Annus X - Vol. X
1 Octobris 1918
Num. 10
ACTA APOSTOLICAE SEDIS
COMMENTARIUM
OFFICIALE
ACTA BENEDICTI PF. XV
APOSTOLICAE S U B PLUMBO LITTERAE
DE
ERECTIONE
CONCATHEDRALI RECIFENSIS
IN
BRASILIA.
BENEDICTUS EPISCOPUS
SERVUS SERVORUM DEI
AD
PERPETUAM
REI
MEMORIAM
Cum u r b s Recife in Brasilia t u m incolarum n u m e r o r e r u m q u e commerciis, t u m politica auctoritate, q u a civilis gubernii de P e r n a m b u c o
s u p r e m a sedes, in eo Statu et in Olindensi archidioecesi sit facile
p r i n c e p s , et his de causis a multo iam t e m p o r e venerabiles fratres
Archiepiscopi Olindenses o p p o r t u n u m ac necessarium duxerint in ea
urbe, q u a e de caetero Olindensi civitati proxime adiacet, s u u m constit u e r e domicilium, ibique q u o q u e m a x i m a canonicorum p a r s inhabitet:
visum est expedire ut haec r e r u m conditio, quae de facto viget, canonica aliqua provisione sanciatur r a t a q u e h a b e a t u r .
Quapropter, votis a d h a e r e n t e s venerabilis fratris Sebastiani Lerne
a Silveira Cintra, hodierni Archiepiscopi Olindensis, quibus accessit
suffragium venerabilis etiam fratris Apostolici Nuntii in Brasilia, de
consulto Sacrae Congregationis Consistorialis, Nos s t a t u i m u s et decern i m u s ecclesiam S. Petri in Recifensi civitate ad Concathedralis h o n o rem et dignitatem evehere, ita n e m p e ut Archiepiscopus Olindensis
valeat sacras pontificales functiones ibidem pro opportunitate peragere
ACTA, vol. X, n. 10. — 1-10-918.
26
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
m
aeque ac in Metropolitana Ecclesia Olindensi, et ibidem q u o q u e residere
u n a cum canonicis Olindensibus, qui in Concathedrali S. Petri, sicut
in veteri Metropolitana Ecclesia Olindensi, pro t e m p o r u m o p p o r t u n i tate, convenire et sacras functiones, iuxta m o d u m de hodierni archiepiscopi consensu d e t e r m i n a n d u m , peragere p o t e r u n t et debebunt.
Archidioecesis a u t e m in p o s t e r u m n o m e n a s s u m e t Olindensis et
Recifensis.
Quae etiam hisce litteris, apostolica auctoritate, a Nobis decreta
sunt, suppleto q u o r u m intersit, vel s u a interesse p r a e s u m a n t , consensu,
nulli h o m i n u m , ullo u n q u a m t e m p o r e , infringere, a u t iis r e p u g n a r e vel
quomodolibet contraire liceat. Si quis, q u o d Deus avertat, hoc attentare praesumpserit, sciat o b n o x i u m se e v a s u r u m esse poenis a sacris
canonibus contra obsistentes exercitio ecclesiasticae iurisdictionis statutis.
Ad haec a u t e m omnia exsequenda d e p u t a m u s venerabilem fratrem
H y a c i n t h u m Angelum Scapardini, archiepiscopum titularem Damascen u m et in Brasiliana Republica Apostolicum N u n t i u m , eique t r i b u i m u s
necessarias et o p p o r t u n a s facultates, etiam subdelegandi, ad effectum
de quo agitur, alium virum in ecclesiastica dignitate constitutum, imprimis ipsum Olindensem Archiepiscopum, simulque definitive pronuntiandi super quavis difficultate vel oppositione in exsecutionis actu
quomodolibet oritura, cum onere ad S a c r a m Congregationem Consistorialem intra sex menses, fidem, authentica forma exaratam, absolutae
exsecutionis h u i u s Nostri m a n d a t i transmittendi, ut in eiusdem S. Congregationis archivo asservetur.
Decernimus denique h a s praesentes Litteras valituras contrariis
quibuslibet, etiam peculiari et expressa mentione dignis, minime obstantibus.
Datum R o m a e a p u d S. P e t r u m , a n n o Domini millesimo nongentesimo decimo octavo, die vigesima sexta mensis iulii, Pontificatus Nostri
a n n o quarto.
O . CARD.
CAGIANO
S. B. E. Cancellarius.
Ludo^icus
Schüller,
Protonotarius
Apostolicus.
Leopoldus Capitani, Subst. Reg. ex spec. deleg.
Loco h& Plumbi.
Reg. in Cane. Ap., vol. XVII, n. 18.
Acta Benedicti PP. XV
403
LITTERAE APOSTOLICAE
I
RESTITUTIO IN ABBATIAM SUI IURIS ABBATIAE OTTENBURANAE ORDINIS SANCTI
BENEDICTI.
BENEDICTUS P P . XV
Ad perpetuam rei m e m o r i a m . — Constat a p p r i m e p e r a n t i q u u m
monasterium O t t e n b u r a n u m , vulgo Ottobeuren, ad Ss. Alexandri et
Theodori m a r t y r u m , Ordinis S. Benedicti, intra limites positum dioecesis Augustanae in provincia Suebia hodierni regni Bavarici in Germania, fundatum fuisse a n n o r e p a r a t a e salutis DCCLXIV. Compertum
quidem est, hoc coenobium p l u s q u a m mille p e r s o n a s religionis cultu,
a n i m a r u m studio, scientiarum copia, b o n a r u m artium o r n a m e n t o , iuven u m institutione ac disciplinae vigore floruisse ; illique, n u n q u a m intermissa serie, quinque super quinquaginta Abbates praefuisse, qui ut
veri monasticae familiae sponsi ac patres, etiam gravissimis reipublicae
et Ecclesiae temporibus, fidem catholicam et legiferi Benedicti P a t r i s
spiritum integre servarunt. P o s t q u a m vero teterrima gliscente tempestate, anno MDCCCII etiam monasterium O t t e m b u r a n u m a civili gubernio
s u p p r e s s u m et Bavariae regno addictum fuit, n o n ignoramus, a n n u e n t e
episcopo Augustano, m o n a c h o s illos, n o n obstante t e m p o r u m angustia,
eadem in domo religiosa in vita m o n a s t i c a perseverasse. Et sane ad
a n n u m u s q u e MDCCCVII illos rexit e o r u m a b b a s P a u l u s Ait, qui a n t e
suppressionem monasterio enunciato praefuerat, eoque vita functo, praefectus eis fuit a Vicariatu Generali episcopi A u g u s t a m pater Maurus
Tyerabeud, quo m o r t u o die VII martii a n n o MDCCCXVIII in monasterii
regimen pater Willibaldus Staader successit. Q u u m vero idem a n n o
MDCCCXXXI universae carnis viam regressus est, u n u s in vetusto m o n a sterio P a t e r Basilius Miller mansit superstes ad felicem u s q u e novi
m o n a c h o r u m coetus adventum, qui evenit a n n o MDCCCXXXV. I n t e r e a
enim a n n o MDCCCXXXI v munificentissimus Bavariae rex Ludovicus I,
ex inito cum hac S. Sede Apostolica concordatu a n n o MDCCCCVII, restitutis in Bavaria Ordinis S. Benedicti monachis, in civitate A u g u s t a n a
ad S. Stephani monasterium, nec n o n antiqui Ottenburani monasterii
aedes adsignaverat. Auctore simul eodem Ludovico rege et instante
Ignatio Alberto de Riegg, episcopo Augustano, Gregorius P P . XVI
rec. me. Praedecessor Noster, Apostolicis Litteris die xix mensis maii
404
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
a n n o MDGCGXXXV datis, dictum coenobium ad S. Stepnani Augustae Vindelicorum in m o n a s t e r i u m Ordinis S. Benedicti erexit, eique praefecit
in Abbatem B a r n a b a m Stuber, iam in O t t e n b u r a n o m o n a c h u m . P r a e terea ipse Praedecessor Noster dicto Abbati ad S. Stephani eiusque in
m u n e r e successoribus p e r p e t u u m in m o d u m concessit a t q u e indulsit, ut
pontificalibus insignibus uti aliisque o m n i b u s iuribus, privilegiis a t q u e
indultis libere ac licite frui possent ac valerent, q u i b u s Abbates monasterii O t t e n b u r a n i legitime uti ac frui p o t e r a n t . Cum a u t e m in praefatis
Apostolicis Litteris nulla alia mentio facta fuisset antiqui monasterii
Ottenburani, illud ad hodiernos u s q u e dies P r i o r a t u s simplex mansit,
in quo in praesentia degunt q u i n q u e sacerdotes et sexdecim fratres conversi, o m n e s professi monasterii Augustini ad S. Stephani, quibus
praeest Prior claustralis ab Abbate Augustano omnino dependens. Relat u m vero est ad Nos his temporibus, ex auspicato adiuncta verum ita
in melius esse, m u t a t a ut nihil obstare videatur, quin vetus Ottenbur a n u m m o n a s t e r i u m t a m q u a m in sui iuris monasterium iterum instauretur. Etenim ecclesia O t t e n b u r a n a , q u a e inter celebérrimas a t q u e
amplissimas totius Germaniae merito n u m e r a t u r , n o n m i n u s q u a m antiq u u m ingentis molis m o n a s t e r i u m ecclesiae continens, a d h u c i m m o t a
m a n e n t ac minime fatiscunt: et licet aedes ipsae civilis gubernii regni
Bavarici sint propriae, nihilominus idem Bavariae r e x Ludovicus 1 tum
ecclesiae, cum monasterii u s u m liberum Monachis Benedictinis in perp e t u u m concessit. I n s u p e r pro monastica familia convenienter alenda
congrua dotatio praeebat, t u m e fundis, t u m e patrimonialibus s u m m i s
e a r u m q u e redditibus percipienda. S p e r a n d u m quidem est, fore ut complures e religiosis viris, iam dicto in monasterio degentibus, stabilem
in ipso sedem ponant, nec n o n ut frequens t y r o n u m n u m e r u s , e vicinis
provinciis ardore fidei praecellentibus, ad idem m o n a s t e r i u m , p o s t q u a m
denuo canonice erectum fuerit, properent. Accedit ad haec quod universum Abbatiale S. Stephani Capitulum nec n o n dilectus filius Schaeftlariensis abbas Sigibertus Liebert, Congregationis Benedictinae Bavaricae
Praeses, u n a cum ceteris ipsius Congregationis Praesulibus, item venerabilis frater Maximilianus de Lingg, episcopus A u g u s t a n u s , immo et
ipse dilectissimus in Christo filius Noster Ludovicus III B a v a r o r u m rex
inclytus, salutari proposito monasterii O t t e n b u r a n i i n s t a u r a n d i summopere faveant et p l a u d a n t . H o r u m vota, s u p r e m o lumine implorato, Nobis
exhibenda n u p e r curavit dilectus filius h o d i e r n u s Abbas Monasterii ad
S. Stephani Augustae Vindelicorum Ordinis S. Benedicti; Nosque, quibus
nihil potius est q u a m ut vetusta et gloriosa m o n u m e n t a catholicae religionis ad pristinum decus revocentur, optatis his a n n u e n d u m ultro liben-
Acta Benedicti PP. XV
405
t e r q u e existimavimus. Quapropter, collatis consiliis cum VV. F F . NN.
S. R. E. Cardinalibus Congregationi praepositis pro Regularium negotiis pertractandis, apostolica Nostra auctoritate, praesentium vi, perpet u u m q u e in modum, haec q u a e infrascripta sunt statuimus. - I. Ottenb u r a n a m Abbatiam cum o m n i b u s i u r i b u s ac privilegiis olim ipsi concessis
restituimus, e a m q u e t a m q u a m sui iuris Abbatiam cum proprio tyrocinio
Congregationi Benedictinae Bavaricae u n i m u s , nec n o n privilegiorum
et favorum dictae Congregationi coneessorum participem facimus, salvis
in omnibus iuribus, privilegiis a t q u e indultis quae per Literas Apostolicas die XIX mensis maii a n n o MDCCCXXXV datas, p e r p e t u u m in modum
Abbatibus ad S. Stephani concessa sunt. - II. Plenam O t t e n b u r a n a e
Abbatiae sic per nos restitutae administrationem u n a cum nominatione
Prioris claustralis, ceterisque iuribus quae ad Abbatiae regimen spectent, committimus hodierno Abbati Monasterii ad S. Stephani Augustae
Vindelicorum Ordinis S. Benedicti, eiusque legitimis in memorati S. Stephani Abbatia successoribus, t a m q u a m Administratoribus Apostolicis,
usque dum religiosa familia Abbatiae O t t e n b u r a n a e tanta, Deo favente,
incrementa susceperit, ut proprius Abbas eidem institutae Abbatiae praefici possit. - III. Abbatia O t t e n b u r a n a , per illud temporis spatium quo
ab Abbate S. Stephani administrabitur, ad Capitulum Generale Congregationis Benedictinae Bavaricae mittere t e n e a t u r cum pleno suffragii
iure, p r a e t e r d e p u t a t u m a conventualibus eligendum, alterum monachum a supradicto Abbate n o m i n a n d u m . Etenim cum, iuxta Benedictinae
Congregationis tabulas, c o n s u l t u m sit ut ad Capitulum, praeter deput a t u m conventus, Superior v o c e t u r uniuscuiusque monasterii sui iuris,
q u u m Abbas S. Stephani propriae Abbatiae partes in Capitulo agat,
expedit ut alius religiosus vir, Superioris monasterii Ottenburani partes
gerat, Capituloque intersit ibique ferat votum. - IV. Abbati Praesidi
Congregationis Benedictinae Bavaricae, ipsoque impedito illi qui i u x t a
Congregationis statuta vices ipsius gerit, committimus installationem
Abbatis S. Stephani, t a m q u a m Administratoris Apostolici, in Abbatia
O t t e n b u r a n a : et volumus pariter, ut ipse Abbas administrator, q u a n d o
p r i m u m o p p o r t u n u m tempus advenisse, o m n i a q u e a sacris c a n o n i b u s
praescripta adesse iudicaverit, ab administratione se abdicet et p r i m u m
Abbatem O t t e n b u r a n u m , audito Conventus voto et r e b u s cum Regio
gubernio apte compositis, nominet, n o m i n a t u m q u e Sanctae huic Apostolicae Sedi rite confirmandum praesentet. - V. Concedimus denique Abbati
S. Stephani, ut q u o s idoneos iudicaverit ex m o n a c h i s et conversis p r o priae Abbatiae Augustanae, sive n u n c Augustae Vindelicorum, sive iam
in O t t e n b u r a n o monasterio degant, Abbatiae sic restitutae adsignet, ita
406
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
t a m e n ut, elapso a restitutione Abbatiae O t t e n b u r a n a e quinquennio, liber u m ipsis sit a u t stabilem in O t t e n b u r a n a supradicta Abbatia sedem firmare, a u t ad propriam Abbatiam A u g u s t a n a m , si malint, redire. Haec stat u i m u s , praecipimus, m a n d a m u s , decernentes p r a e s e n t e s Litteras f i r m a s ,
validas a t q u e efficaces semper exstare ac p e r m a n e r e , s u o s q u e plenos
a t q u e integros effectus sortiri atque obtinere, dictaeque O t t e n b u r a n a e
Abbatiae sic p e r Nos restitutae n u n c et in p o s t e r u m plenissime suffrag a r i : sicque rite iudicandum esse ac definiendum, i r r i t u m q u e ex n u n c
et inane fieri si q u i d q u a m secus super his a quovis, auctoritate qualibet, scienter sive ignoranter attentari contigerit. Non o b s t a n t i b u s Nostra
et Cancellariae Apostolicae regula de iure quaesito non tollendo, aliisque
Constitutionibus et Ordinationibus Apostolicis, ceterisque o m n i b u s speciali licet atque individua mentione ac derogatione dignis in contrarium
facientibus q u i b u s c u m q u e .
D a t u m R o m a e a p u d s a n c t u m P e t r u m , s u b a n n u l o Piscatoris, die
ii iulii MCMXVIII, Pontificatus Nostri anno q u a r t o .
P . CARD. GASPARRI, a Secretis Status.
n.
RESTITUTIO IN ABBATIAM MONASTERII CIRICIENSIS ORDINIS CISTERCIENSIUM
IN TARNOVIENSI DIOECESI.
B E N E D I C T U S P P . XV
Ad futuram rei m e m o r i a m . — Constat sane m o n a s t e r i u m Ciriciense
loci vulgo Szezyiziic Ordinis Cisterciensis in dioecesi Tarnoviensi, iam
inde a b a n n o fundationis, n e m p e MCCXXXXIV fuisse A b b a t i a m : eique
ad a n n u m u s q u e MDCCXXXIV, n o n intermissa per saecula serie, Abbates
praefuisse. Illo q u i d e m a n n o , ereptis per nefas publicatisque Abbatiae bonis, deturbati a pristina sede, in aliam Ordinis Abbatiam secess e r u n t monachi, donec a n n o MDCCCLXV, parte b o n o r u m r e d e m p t a feliciter, ad vetus Ciriciense monasterium d e n u o religiosi viri convolarunt.
Ex eo tempore u s q u e in praesens conventum illum Priores Regentes
moderati sunt : n u n c vero cum dilectus filius T h e o d o r u s Magiera, Prior
Regens, suo et a l u m n o r u m o m n i u m n o m i n e , enixas Nobis preces h u m i liter adhibuerit, ut eidem Ciriciensi monasterio Abbatiae titulus per Nos
r e s t i t u a t u r ; Nos, p r o b e noscentes res c o m m u n i t a t i s illius adeo convaluisse, ut p e r o p p o r t u n u m videatur consilium diuturnis a t q u e iteratis
Acta Benedicti PP. XV
407
eiusdem religiosae familiae votis obsecundare, haec, quae infrascripta
s u n t , decernenda existimavimus. Nimirum, o m n i b u s rei momentis attento
ac sedulo studio perpensis cum VV. F F . NN. S. R. E. Cardinalibus
Congregationi praepositis pro Religiosorum Sodalium negotiis p e r t r a ctandis, apostolica Nostra auctoritate, p r a e s e n t i u m vi, monasterio Ciriciensi Ordinis Cisterciensis in dioecesi Tarnoviensi, quem semper, uti
memoravimus, habuit, Abbatiae titulum restituimus, ita ut ad canonic a m electionem Abbatis, iuxta s t a t u t a Ordinis, procedi valeat. Decernentes praesentes Litteras firmas,* validas atque efficaces semper exstare
et p e r m a n e r e , suosque plenarios a t q u e integros effectus sortiri atque
obtinere, eidemque monasterio sic in Abbatiam per Nos restituto n u n c
et in posterum plene suffragari: sicque rite iudicandum esse ac definiend u m : irritumque ex n u n c et i n a n e fieri si q u i d q u a m secus super his a
quovis, auctoritate qualibet, scienter sive ignoranter contigerit attentari.
Non obstantibus Nostra et Cancellariae Apostolicae regula de iure q u a e
sito n o n tollendo, aliisque constitutionibus et sanctionibus apostolicis,
ceterisque o m n i b u s in- c o n t r a r i u m facientibus q u i b u s c u m q u e .
D a t u m R o m a e a p u d s a n c t u m P e t r u m , sub a n n u l o Piscatoris, die
vi iulii MCMXVIII, Pontificatus Nostri a n n o q u a r t o .
P. CARD. GASPARRI, a Secretis Status.
III
PLENARIAE IN PERPETUUM INDULGENTIAE CONCEDUNTUR UBIQUE TERRARUM
SODALIBUS DOMINI INFANTIS IESU SUB TITULO PRAGENSIS.
B E N E D I C T U S P P . XV
Ad p e r p e t u a m rei memoriam. — Benigne a n n u e n t e s oblatis Nobis
precibus a P r o c u r a t o r e Generali Ordinis Carmelitarum Excalceatorum,
collatisque consiliis cum dilecto filio Nostro S. R. E. Cardinali Maiore
Poenitentiario, de omnipotentis Dei misericordia ac B b . Petri et Pauli
Apostolorum Eius auctoritate confisi, o m n i b u s et singulis n u n c et in
p o s t e r u m existentibus sodalibus Domini Infantis Iesu s u b titulo Pragensis, u b i q u e t e r r a r u m , qui die quo festum sodalitatis celebratur, quotannis, a d m i s s o r u m sacramentali confessione expiati et coelestibus epulis
refecti, propriam, si exstet, sodalitii ecclesiam, secus quodvis publicum
t e m p l u m sive sacellum, a medietate praecedentis diei ad mediam u s q u e
noctem festivitatis eiusdem, devote visitent, ibique pro christianorum
principum concordia, h a e r e s u m extirpatione, peccatorum conversione
408
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
ac S. Matris Ecclesiae exaltatione pias ad Deum preces effundant, plenariam o m n i u m peccatorum suorum indulgentiam et remissionem, q u a m
etiam a n i m a b u s fidelium in purgatorio detentis per m o d u m suffragii
applicari posse, misericorditer in Domino concedimus et largimur. Commoditati autem sodalium eorundem benigne prospicientes, cum p l u r i b u s
in locis exercitium m e n s t r u u m sodalitatis p r o p r i u m non die vicesimo
quinto mensis, sed alio, locum habeat, largimur, ut ipsa die sodale»!,
qui illo exercitio adsistunt, indulgentias quo die vicesimo quinto concessas lucrari licite queant, d u m m o d o q u a e iniuncta sunt pietatis opera
in Domino rite peregerint. Insuper facultatem facimus, concessionem
h a n c Nostram in sodalitatis summario, d u m m o d o idem iam sit r i t e
a d p r o b a t u m , inserendi. Contrariis n o n o b s t a n t i b u s q u i b u s c u m q u e . P r a e sentibus perpetuis futuris temporibus valituris. V o l u m u s a u t e m ut praesentium Litterarum t r a n s u m p t i s , seu exemplis, etiam impressis, m a n u
alicuius Notarii publici subscriptis ac sigillo personae in ecclesiastica
dignitate vel officio constitutae munitis eadem p r o r s u s fides a d h i b e a t u r
quae adhiberetur ipsis praesentibus si forent exhibitae vel ostensae.
D a t u m R o m a e a p u d s a n c t u m P e t r u m , s u b a n n u l o Piscatoris die
XXII iulii MCMXVIII, Pontificatus Nostri a n n o q u a r t o .
P. CARD. GASPARRT, a Secretis Status.
IV
ECCLESIA B. M. VIRGINIS IN COELUM ASSUMPTAE CIVITATIS RAVELLO, IN ARCHIDIOECESI AMALPHITANA, ERIGITUR IN BASILICAM MINOREM CUM ADNEXÍS
TITULO PRIVILEGIIS.
B E N E D I C T U S P P . XV
Ad perpetuam rei m e m o r i a m . — Illustri in civitate cui n o m e n Ramilo A m a l p h i t a n a e archidioecesis intra limites, vetustate n o n m i n u s
q u a m o r n a t u et amplitudine conspicua eminet ecclesia, q u a e olim cathedralis fuit, Deo in h o n o r e m Deiparae Virginis in coelum a s s u m p t a e dicata
a t q u e consecrata. Eximiis ac variis artis operibus p r a e s t a n s , duplici decor a t u r a m b o n e lapideo ac vermiculato pro Epistolae et Evangelio decantandis, iuxta a n t i q u a m consuetudinem in nonnullis Ecclesiis a d h u c vigentem ;
ianuis q u o q u e aeneis a n n o MCLXXXX extructis, plerisque emblematibus,
figuris a t q u e imaginibus per m a n u s insignium artificum sive sculptis,
sive pictis exornata renidet. Cathedra episcopali a n n o MLXXXVII a beato
Victore III fundata ibidem est et apostolicae Sedi immediate subiecta,
Acta Benedicti PP. XV
409
eaque p e r m a n s i t ad a n n u m u s q u e MDCCCXVIII, a t q u e altaris principis
basilicae formam re ferentis, pretiosa fragmenta a d h u c supersunt. Plures
s a n c t o r u m et quidem insignes reliquiae eadem in ecclesia religiose
asservantur, q u a s inter os ex brachio S. T h o m a e apostoli, dentes
S. Matthaei apostoli et evangelistae, caput S. B a r b a r a e virginis et martyris, necnon sanguis incorruptus et in ampulla inclusus S. P a n t a l e o n i s
martyris, civitatis patroni, qui singulis annis, n o n sine admiratione ac
devotione christiani populi t u r m a t i m confluentis, prodigiose liquescere
et fluere conspicitur. T a n d e m h u i u s ecclesiae iam cathedralis ad instar
m o n u m e n t i publici recognitae, capitulum, licet post suppressionem aedis
episcopalis o m n i u m q u e capitularium r e d d i t u u m , ecclesiasticis officiis
sacrisque functionibus perfungi n u n q u a m destitit, atque in p r a e s e n s
haec omnia per novem canonicos aliosque de clero cum sacra supellectile congrua etiam nobili ad cultum et decorem domus Dei proveh e n d u m rite ac devote adimplentur. Nunc vero enunciatum Capitulum
c e t e r a s q u e clerus, simulque ordo municipalis et civitatis Eavello universus p o p u l u s humillimis Nos precibus efflagitarunt, ut s u p r a d i c t a m
ecclesiam B. Mariae Virginis in coelum a s s u m p t a e ad h o n o r e m et dignitatem minoris basilicae evehere dignaremur. Hasce autem preces cum
ornet et cumulet venerabilis fratris Herculani Marini, archiepiscopi Amalphitana amplissimum suffragium, Nos animo repetentes nobilis illius
aedis vetustas memorias, optatis his a n n u e n d u m p e r a m a n t e r existimavimus. Quae cum ita sint, collatis consiliis cum VV. F F . NN. S. R. E. Cardinalibus Congregationi pro sacris tuendis Ritibus praepositis, apostolica
Nostra auctoritate, p r a e s e n t i u m vi, p e r p e t u u m q u e in m o d u m , ecclesiam B. Mariae Virginis sideribus receptae civitatis Eavello archidioecesis Amalphitanae intra fines, titulo ac dignitate basilicae minoris
a u g e m u s a t q u e c o h o n e s t a m u s , illique t r i b u i m u s omnia et singula privilegia atque honorificentias q u a e m i n o r i b u s almae h u i u s Urbis Nostrae
basilicis de iure competunt. Decernentes praesentes Litteras firmas,
validas a t q u e efficaces semper exstare ac p e r m a n e r e , s u o s q u e plenos
a t q u e integros effectus sortiri a t q u e obtinere, illisque ad quos pertinent
n u n c et in p o s t e r u m perpetuo suffragari: sicque in praemissis iudicandum ac definiendum esse, irritumque ex n u n c et inane fieri, si q u i d q u a m
secus s u p e r his a quovis, auctoritate qualibet, scienter sive ignoranter
attentari contigerit. Non o b s t a n t i b u s contrariis q u i b u s c u m q u e .
D a t u m R o m a e a p u d s a n c t u m P e t r u m , s u b a n n u l o Piscatoris, die
XXXI iulii MCMXVIII, P o n t i c a t u s Nostri a n n o q u a r t o .
P . CARD. GASPARRI, a Secretis Status.
410
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
V
PLENARIAE ET PARTIALES INDULGENTIAE CONCEDUNTUR IN PERPETUUM FIDELIBUS AD TEMPLUM VIRGINIS A GRATIIS IN MONTE ARANA CONFLUENTIBUS.
BENEDICTUS PP. XV
Ad p e r p e t u a m rei m e m o r i a m . — Cum, sicuti ad Nos relatum, in
•ecclesia titulo B. Mariae Virginis de Gratiis in Monte Arana, archidioecesis T u r r i t a n a e intra limites, a n t i q u a religione exculta B. Mariae
Virginis et miraculis inclyta exstet imago, ad q u a m potissimum mense
maio ac septembri innumeri fideles t u r m a t i m confluere solent q u o t a n n i s ;
Nos, ad a u g e n d a m fidelium religionem a n i m a r u m q u e salutem procur a n d a m caelestibus Ecclesiae t h e s a u r i s pia charitate intenti, audito
dilecto filio Nostro S. R. E. Cardinali Penitentiario Maiore, o m n i b u s et
singulis fidelibus ex u t r o q u e sexu, qui singulis a n n i s u n o die mensis
maii ad cuiusque lubitum eligendo, et similiter u n o die ex intercedentibus a XXIX mensis augusti ad x x x mensis septembris, ad arbitrium
•eligendo, a d m i s s o r u m sacramentali confessione expiati ac caelestibus
epulis refecti, praefatam ecclesiam visitaverint devote, ibique, coram
Deiparae imagine, pro christianorum principum concordia, haeresum
extirpatione, peccatorum conversione ac S. Matris Ecclesiae exaltatione
pias ad D e u m preces effuderint, quo ex praedictis die id egerint, plen a r i a m o m n i u m peccatorum s u o r u m indulgentiam et remissionem misericorditer in Domino concedimus. P r a e t e r e a fidelibus iisdem, quo per
a n n u m die, contrito saltem corde, s u p e r e n u n c i a t a s ecclesiam et imaginem preces, ut superius diximus, fundentes celebrent, de n u m e r o poenalium in forma Ecclesiae solita septem a n n o s t o t i d e m q u e q u a d r a g e n a s
e x p u n g i m u s . T a n d e m largimur fidelibus iisdem, si malint, liceat plenariis hisce ac partialibus indulgentiis vita functorum labes poenasque
expiare. Contrariis n o n o b s t a n t i b u s q u i b u s c u m q u e . P r a e s e n t i b u s perpetuis futuris t e m p o r i b u s valituris.
m
Datum R o m a e a p u d s a n c t u m P e t r u m , s u b annulo Piscatoris, die
in augusti MCMXVIII, Pontificatus Nostri a n n o q u a r t o .
P. CARD. GASPARRI, a Secretis Status.
Acta Benedicti PP. XV
411
VI
M E T R O P O L I T A N U M T E M P L U M P R I M A R I U M CARTH A G I N E N S B T I T U L O A C P R I V I L E GIIS B A S I L I C A E
MINORIS
COHONESTATUR.
B E N E D I C T U S P P . XV
Ad perpetuam rei memoriam. — lllustriores inter sacras Aedes, q u a e
•sive sacrorum Antistitum sanctimonia, sive Conciliorum celebritate, sive
m a r t y r u m copia in historiis dilaudantur, omni procul dubio illa eminet
Primaria Carthaginensis appellata. In s u m m o veteris urbis clivi fastigio,
inter p a g a n o r u m templorum ruinas s a c r a s q u e recenter detectas primi
-aevis christiani aedes, a fundamentis erecta fere exeunte saeculo decim o n o n o , Deo in h o n o r e m S. Cypriani episcopi et martyris et S. Ludovici
regis F r a n c o r u m confessoris sollemniter dicata, nobilium Gallicae nationis virorum munificentiam late praedicat. Et sane circumstantes inter
agros aedes ista caput effert, christiani nominis insigne t r o p h a e u m et
victoriae prius de ethnico, dein de islamitico cultu relatae splendidum
m o n u m e n t u m . Hic cura et sollertia amplissimi viri, divinae gloriae atq u e aeternae h o m i n u m salutis studiosissimi, bo. me. Caroli Martialis
S. R. E. Presbyteri Cardinalis Lavigerie, tituli ad S. Agnetis extra moenia,
postea archiepiscopi Carthaginensis, feliciter actis effossionibus, plures
et quidem ingentes Basilicae in lucem redierunt, ornatae sepulchris
tertii saeculi ad q u a r t u m r e p a r a t a e salutis, passim épigraphes sive epit a p h i a referentibus, in quibus, praeter omnigenam veritatem, formarum
Crucis et D. N. Iesu Christi m o n o g r a m m a t i s legere est, adiectos hos
t i t u l o s : episcopus, diaconus, subdiaconus, acolytus, lector, exorcista,
clericus, virgo sacra et saepissime vocabulum : fidelis. P e r a m p l a interior
aedes, etsi enunciatae basilicae r o m a n a e ad S. Agnetis extra moenia
formam aliquatenus imitetur, s t r u c t u r a m t a m e n bizantino-arabicam praesefert, pulcherrime decoratam gentilibus s t e m m a t i b u s descendentium
€ viris illis, qui in sacris expeditionibus vulgo « Cruciatis » b o n u m pro
fide certamen strenue decertarunt. Magnificis decora artis operibus plura
a d s u n t sacella, ubi pretiosa varioque de m a r m o r e nitent altaria. Templi
a u t e m decus adauget splendidissima theca, affabre elaborata, et in altari
principe collocata, q u a e S. Ludovici F r a n c o r u m regis et confessoris reli q u i a s insignes recondit, itemque conspicuum m o n u m e n t u m , sive m a u soleum, ad p e r e n n a n d a m memoriam p u r p u r a t i principis Lavigerie exstruc t u m , qui b e n e m e r e n t i s s i m u s exstitit in Metropolitani templi condito
412
Acta-
Apostolicae
Sedis
-
Commentarium
Officiale
illique pro dignitate o r n a n d o , nullis laboribus pareens, donec vixit, consuluit, a t q u e in ea sede honoris sui conditus, exspectat i m m u t a t i o n e m .
Denique praecipuum, ne dicamus caelestem, templo nitorem effert Beatissimae Dei Genitricis m a r m o r e u m simulacrum, vetustissimo p r a e g r a n d i
anaglyfo ibidem reperto, accuratissime expressum. Virgo Dei Mater, Dom i n a nostra Carthaginensis, ut vocant, Infantem Iesum ulnis complectens,
veluti solio maiestatis assidet, a t q u e ex illo u r b i s culmine, P u n i c a olim*»
arce, subiectam civitatem et p r o p e m o d u m cunctas Algeriae ac Tuneti
regiones m a t e r n a sollicitudine tutari benignissime videtur. Q u a r e ad ipsius
a r a m voti et piae peregrinationis causa frequentes ac persaepe t u r m a tim accedunt fideles, g r a t i a r u m a p u d Deum sequestrae Virginis praesidium opemque imploraturi, vel ut p l u r i m u m felici successu, quod ibi
appensae tabellae votivae ac donaria luculenter t e s t a n t u r . Quemadmod u m Carthaginensi S a c r o r u m Antistiti fel. rec. Praedecessor Noster
Leo P P . XIII p r i m a t u s honoris et iurisdictionis in Africanis cunctis
Ecclesiis privilegium recognitum, confirmavit, ita Metropolitano templo
triginta q u a t u o r abhinc annis noviter aedificato, P r i m a r i a m aeque dignitatem ac pristinum eius Ecclesiae splendorem, per Literas sub p l u m b o
die x mensis novembris a n n o MDCCCLXXXIV datas, iure restitutum idem
Praedecessor Noster voluit, vestigiis a d h a e r e n s Leonis P P . IX, qui de
eo P r i m a t u sententiam rogatus, in epistolam ad T h o m a m Episcopum
Africanum, medio saeculo undecimo, perhonorificum et gravissimum
testimonium scripserat. Nil m i r u m igitur q u o d brevi a n n o r u m spatio in
P r i m a r i a nova illa Aede octo episcopales consecrationes habitae fuerint,
itemque t e m p l u m sacra suppellectili ditiore a b u n d e refertum sit a t q u e
indulgentiarum t h e s a u r o locupletatum, nil m i r u m quod eiusdem templi
ordo canonicorum, qui u n a cum cetero clero divinis officiis m u n u s q u e
ecclesiasticis ibidem in exemplum perfungitur, ab h a c Sancta Apostolica Sede potioribus choralibus insignibus et privilegiis late h o n e s t a t u s
fuerit. H a e c omnia a n i m o repetens venerabilis frater B a r t h o l o m a e u s
Clemens Combes, archiepiscopus Carthaginensium, Africae P r i m a s , de
honore qui templi Metropolitani cultuque a u g e n d o a p p r i m e sollicitus,
ferventia quoque vota cleri populique sibi commissi humiliter depromens, enixis Nos precibus rogavit, ut primariam Aedem Metropolitanam
Carthaginensem basilicae minoris appellatione ac dignitate cohonestare
dignaremur. Nos autem, quibus nihil antiquius est, q u a m ut templum
hoc, munificentiae ac pietatis praenobilis Gallicae nationis m o n u m e n t u m
praestantissimum, singulari per Nos a u g e a t u r honoris titulo, optatis hisce
a n n u e n d u m ultro libentesque existimavimus. Quare, collatis consiliis
cum V V. F F . NN. S. R. E. Cardinalibus Congregationi-praepositis p r o
Acta Benedicti PP. XV
413
sacris t u e n d i s Ritibus, apostolica Nostra auctoritate, praesentium vi, perp e t u u m q u e in modum, t e m p l u m Metropolitanum Cartilagineuse, Deo in
honorem S. Cypriani episcopi et martyris ac S. Ludovici F r a n c o r u m regis
et confessoris dicatum, Decessorum Nostrorum beneficiis, ac potissimum
perpetuo privilegio P r i m a t u s super totius Africae Ecclesiis h o n e s t a t u m ,
basilicae minoris titulo d o n a m u s , illique omnia et singula honorificentias
ac privilegia tribuimus, q u a e m i n o r i b u s almae huius Urbis Basilicis de
iure competunt. P o r r o h a e c largimur, decernentes praesentes Litteras
Nostras firmas, validas a t q u e efficaces semper exstare ac permanere,
s u o s q u e plenos atque integros effectus sortiri atque obtinere, illisque
ad quos pertinent n u n c et in posterum plenissime suffragari; sicque
rite iudicandum esse ac definiendum, irritumque ex n u n c et inane fieri
si q u i d q u a m secus super h i s a quovis, auctoritate qualibet, scienter
sive ignoranter attentari contigerit. Non obstantibus constitutionibus
et ordinationibus apostolicis, ceterisque omnibus in contrarium facientibus q u i b u s c u m q u e .
Datum R o m a e a p u d sanctum P e t r u m , sub a n n u l o Piscatoris, die
v augusti MCxWxvm, Pontificatus Nostri a n n o q u a r t o .
P.
CARD.
GASPARRI,
a Secretis Status.
Acta Apostolicae pedis - Commentarium Officiale
414
ACTA SS. CONGREGATIONUM
SACRA CONGREGATIO CONSISTORIALIS
I
DECRETUM
RESTITUTIONIS CAPITULI METROPOLITANI MONTIS REGALIS.
Cum cathedrale capitulum metropolitanae ecclesiae Montis Regalis in
Sicilia, variis de causis sensim defecerit, ita n e m p e ut in praesenti u n u s
supersit canonicus ex o m n i b u s iis qui civilis suppressionis tempore
canonicales p r a e b e n d a s obtinebant, nimirum archiepiscopus Dominicus
Gaspar Lancia di Brolo, et cum hic r e r u m status privet Ordinarium de
consilio et subsidio eorum qui ex iure vocati s u n t ad eum i u v a n d u m
in dioecesis regimine, ideoque in detrimentum vergat boni publici; r e b u s
o m n i b u s in S. Congregatione Consistoriali m a t u r e perpensis, de consilio
Em. P a t r u m , Sanctitas S u a decrevit et statuit cathedrale capitulum in
metropolitana ecclesia Montis Regalis instaurare et ad n o r m a m sacror u m c a n o n u m in Codice statutorum r e s t i t u e r e ; n e c n o n statim ac nonnulla peculiaria adiuncta q u a e desiderantur locum h a b u e r i n t , vacantes
p r a e b e n d a s providere. Q u u m a u t e m sacerdotes ex ordine S. Benedicti
qui ad eas p r a e b e n d a s ius certum habeant, deficiente Congregatione
Sicula, n o n adsint, idem S S m u s D. N. decrevit m e m o r a t a s p r a e b e n d a s
suo tempore conferendas esse sacerdotibus saecularis cleri, salvo iure
Archiepiscopi q u a a n t i q u u s canonicus, et contrariis quibuslibet minime
obstantibus.
D a t u m R o m a e , ex Secretaria S. Congregationis Consistorialis, die
3 septembris a n n i 1918.
C. CARD. DE LAI, Ep. Sabinen., Secretarius.
L. © S.
f V. Sardi, Archiep. Caesarien., Adsessor.
S. Congregatio Consistorialis
415-
II
DECRETO
D'UN ORDINARIO COMUNE PEI PROFUGHI IN ITALIA.
Considerando che i sacerdoti e seminaristi profughi, o per q u a l siasi causa internati, e dispersi nelle varie diocesi d'Italia, n o n possono
comunicare coi rispettivi loro Ordinari, o possono solo farlo con difficoltà; considerando che i Vescovi del luogo di dimora n o n h a n n o su
di essi t u t t a la necessaria autorità, la quale in ogni caso p u ò essere
elusa m u t a n d o d i m o r a ; tenuto calcolo del voto di parecchi Ordinari,,
in conformità al parere espresso dagli Emi P a d r i della S. Congregazione
Concistoriale, S u a Santità ha stabilito di n o m i n a r e un Prelato, il quale
tenga luogo dell'Ordinario proprio ed immediato per tutti i detti sacerdoti
e seminaristi in qualsiasi luogo e diocesi essi dimorino; e ciò fino a che
perdurino le attuali condizioni di cose, comprendendo in questa dispo
sizione, per uniformità di disciplina, anche i sacerdoti profughi della
diocesi di Udine.
Con ciò tuttavia non si intendono rotti o diminuiti i doverosi r a p porti di sudditanza che legano i sacerdoti e i seminaristi ai rispettivi loro Ordinari di origine, coi quali il Prelato dalla S. Sede Delegato si terrà, per q u a n t o è possibile, in relazione, facendone rispettare
le giuste prescrizioni e l'autorità: e n e m m e n o si i n t e n d o n o diminuiti
i diritti che i sacri canoni concedono all'Ordinario locale sui chierici
n o n propri dimoranti nella s u a diocesi; ma si intende dare a tutti i
detti sacerdoti e seminaristi un Superiore unico, immediato, di facile
accesso ed alla cui giurisdizione n i u n o possa sottrarsi, ed a cui debbono ubbidire.
Con questo mezzo intende inoltre la S. Sede di meglio provvedere
all'assistenza religiosa dei laici profughi e segnatamente di quelli che
si trovano raggruppati in piccoli centri e che richieggono u n a più s p e ciale assistenza, dando a tal fine al detto Prelato l'autorità per destin a r e i sacerdoti profughi, sentiti possibilmente gli Ordinari propri, ed in
ogni caso i Vescovi di dimora, all'assistenza dei detti gruppi e provvedere ai loro bisogni spirituali.
Finalmente S u a Santità ha eletto a disimpegnare detto officio Mon-
416
Acia
Apostolicae
Sedis
-
Commentarium
Officiale
signor Garlo Pietropaoli, arcivescovo titolare di Calcide, dandogli all'uopo
tutte le necessarie facoltà.
R o m a , dalla Segreteria della S. Congregazione Concistoriale, 3 settembre 1918.
£g G. CARD. DB LAI, Vescovo di Sabina, Segretario.
L. © S. .
f V. Sardi, Arciv. di Cesarea, Assessóre.
Ili
LINGONENSIS
DECRETUM
ERECTIONIS DIGNITATIS-DECANATUS
O p p o r t u n u m fore censens R. P. D. Oli verius Maria De Durfort De
Ci vrac De Lorge, Ordinarius Lingonensis, D e c a n a t u s Dignitatem in Capitulo Cathedrali constituere, eodem Capitulo plene suffragante, id a
S S m o Dno Nostro Benedicto P P . XV suppliciter petiit. Sanctitas vero
Sua oblatis Sibi precibus benigne a n n u e n d u m d u x i t ; ideoque, apostolica
auctoritate, in praefato Capitulo perpetuo erigit ac instituit Capitularem
Dignitatem, cui Decanatus nomen inhaereat. Canonicus autem Decanus
praeses et caput erit Cathedralis Capituli, simulque o m n i b u s iuribus,
privilegiis ac praeminentiis cohonestabitur, q u i b u s ceterae Dignitates
Cathedrales iure communi ac legitima consuetudine f r u u n t u r et gaudent. H u i u s Dignitatis collatio, iuxta SS. C a n o n u m praescripta, singulis
vicibus, Apostolicae Sedi reservata erit. Hisce super r e b u s idem S S m u s
praesens edi iussit eonsistoriale Decretum, perinde valiturum ac si Apostolicae sub p l u m b o Litterae expeditae fuissent: cuius exsecutio, u n a cum
facultatibus ad id necessariis, praefato Revmo Ordinario Lingonensi
committitur. Contrariis q u i b u s c u m q u e n o n o b s t a n t i b u s .
Datum R o m a e , ex Aedibus S. Congregationis Consistorialis, die
4 septembris 1918.
')$( C. CARD. DE LAI, E p . Sabinen., Secretarius.
L.
ÜB S .
V. Sardi, Archiep. Caesarien., Adsessor.
S. Congregatio pro Ecclesia Orientali
417
IV
PROVISIO
ECCLESIARUM
S. C. Consistorialis decretis, S S m u s D. N. Benedictus XV h a s ,
q u a e s e q u u n t u r , ecclesias de proprio pastore providit, scilicet:
7 iunii 1918. — 'Metropolitanae ecclesiae Quitensi, in Aequatoriana
Republica Americae Meridionalis, praefecit R. P. D. E m m a n u e l e m Mariam Polit, h a c t e n u s episcopum Conchensem in Indiis.
*
8 iunii. — Cathedrali ecclesiae Spalatensi et Macarscensi R. P.
D. Georgium Carie, h a c t e n u s episcopum titularem Ceramensem.
2 augusti. — Titulari episcopali ecclesiae Eleutheropolitanae R.
D. Nicolaum De Carlo, canonicum cathedralis ecclesiae P a r a n e n s i s , q u e m
constituit Auxiliarem Revmi episcopi P a r a n e n s i s .
14 septembris, -r- Cathedrali ecclesiae P h a r e n s i R. P. D. L u c a m P a p pafava, h a c t e n u s episcopum Sebenicensem.
— Titulari episcopali ecclesiae Télmissensi R. D. Boleslaum Twardowski, quem deputavit in Auxiliarem Revmi archiepiscopi Leopoliensis Latinorum.
— Metropolitanae ecclesiae Bisuntinae R. P. D. Ludovicum Humbrecht, h a c t e n u s episcopum Pictaviensem.
SACRA CONGR]
PRO ECCLESIA ORIENTALI
I
DECRETUM
DE
PAROECIA ABBATIAE
CRYPTOFERRATENSIS
I a m d u d u m Leo X I I I fel. rec. Ecclesiam Orientalem m a g n o prosec u t u s studio, ritum graecum in pervetusta Abbatia S. Mariae Cryptaeerratae Monachorum Basilianorum pene obsoletum ad pristinam revocavit vitam decreto S. Congregationis de P r o p a g a n d a Fide pro Negotiis
ACTA, vol. X, n. 10. — 1-10-918.
27
418
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
R i t u u m Orientalium diei 12 aprilis anni 1882. Ne a u t e m fideles latini
qui vicinia incolebant grave persentirent i n c o m m o d u m ex nova h a c
Monasterii instauratione, eodem decreto statuit « c u r a m a n i m a r u m in
« Ecclesia eiusdem Abbatiae et in ipsius P a r o c h i a e a m b i t u ab uno ex
« monachis eiusdem Monasterii exercendam
esse,
qui tamen
latinum
« ritum omnino teneret, p r o u t c a u t u m fuerat a SS. P P . Benedicto XIV
« in Constitutione Inter multa diei 24 aprilis 1747 et a Leone X I I
« in Apostolicis litteris Inter coetera datis die 12 novembris anni 1824;
« facta eidem licentia, u n u m vel alterum cooperatorem latini ritus, sive
« monachum, sive etiam presbyterum saecularem, sibi adsciscere ». Cum
a u t e m p l u r i u m a n n o r u m experientia docuerit exercitium curae animar u m latini ritus fidelium n o n p a r u m distrahere Monachos ab exercitio
ritus graeci, Eniis P a t r i b u s h u i u s Sacrae Congregationis pro Ecclesia
Orientali, cui m u n u s d e m a n d a t u m est venerandos orientales ritus q u a m
maxime fovere, integros p u r o s q u e conservare et a b u s u s , si qui in ipsis
irrepserint, corrigere ac reformare, in plenariis Comitiis die I iulii coadunatis propositum fuit dubium an expediret latinam parochiam a
Graeco Monasterio Cryptoferratensi omnino separare, ac, o m n i b u s hinc
inde m a t u r e perpensis, r e s p o n d e n d u m c e n s u e r u n t negative et ad mentem. Mens a u t e m est, ut, immutatis q u a e de cura a n i m a r u m decreto
Sacrae Congregationis de P r o p a g a n d a Fide s u p e r i u s m e m o r a t o s t a t u t a
fuerant, deinceps - habituali cura a p u d Monasterium p e r d u r a n t e - cura
actualis a n i m a r u m exerceatur a Monachis per presbyterum, sive saecularem sive etiam regularem, ritus t a m e n latini - seclusis ab eodem exercitio Monachis Basilianis, quos o m n e s graeci ritus omnino esse o p o r t e t t a m q u a m Vicarium p e r p e t u u m ; cuius t a m e n praesentatio ad Curiam
T u s c u l a n a m , a q u a latini fideles loci in spiritualibus pendent, Abbati
pro t e m p o r e in p e r p e t u u m reservetur; firmis in caeteris m a n e n t i b u s iis,
quae de eadem c u r a a n i m a r u m Benedictus XIV ac Leo XII b. r. Constitutionibus s u p r a memoratis statuerant.
a
H a n c a u t e m E m o r u m P a t r u m sententiam Sanctissimus D. N. Benedictus divina Providentia P a p a XV, referente me infrascripto S. Congregationis Cardinali Secretario, die 10 iulii h u i u s anni r a t a m habuit
ac confirmavit, et per praesens Decretum edi iussit.
Contrariis q u i b u s c u m q u e non o b s t a n t i b u s .
D a t u m R o m a e , ex Aedibus S. Congregationis pro Ecclesia Orientali,
die et a n n o ut s u p r a .
NICOLAUS
CARD.
MARINI,
Secretarius.
S. Congregatio pro Ecclesia Orientali
419
II
DECRETUM
DE SEMINARIO
PRO PUERIS
ITALO-GRAECIS
IN
MONASTERIO
CRYPTOFERRA-
TENSI INSTITUENDO,
Perspiciens Sacra Congregatio pro Ecclesia Orientali ritum graecum
in locis Italiae, in q u i b u s fideles ex Albania oriundi incolunt, pene
neglectum esse, praesertim ob ignorantiam tum linguae liturgicae tum
disciplinae Ecclesiae Orientalis, o p t i m u m consilium duxit ad praedictum
ritum ibidem i n s t a u r a n d u m , adolescentes colligere, qui ad clericalem
vitam adspirant, eosque in studio et observantia ritus graeci pressius
educare. Quapropter Emi P a t r e s eiusdem S.Congregationis in plenariis
Comitiis kalendis iulii habitis, c e n s u e r u n t supplicandum esse Sanctissimo, ut ad id consilium, si placuisset, perficiendum, eadem Beatitudo
Sua dignaretur in Abbatia S. Mariae Cryptoferratae Monachorum Graecorum S. Basilii Magni ephebeum seu seminarium condere, in quo pueri
selecti, tum ex praedictis Italiae locis, t u m etiam ex continenti Albania
sub disciplina et regimine praedictorum Monachorum in studiis literariis et in ritu graeco instituantur.
Quas E m o r u m P a t r u m preces, per me infrascriptum S. Congregationis Cardinalem Secretarium in audientia diei 10 iulii relatas, S S m u s
Dominus Noster Benedictus divina providentia P a p a XV valde comm e n d a n s benigniter excepit, ac praesens Decretum pro Seminarii ItaloGraeci erectione, prouti superius exponitur, apostolica Sua auctoritate
confici promulgarique iussit.
D a t u m Romae, ex Aedibus S. Congregationis pro Ecclesia Orientali,
die et a n n o ut supra.
NICOLAUS
CARD.
MARINI,
Secretarius.
420
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
ACTA
TRIBUNALIUM
SACRA ROMANA ROTA
MONTEREYEN. ANGELORUM.
N U L L I T A T I S MATRIMONII ( P I R R I - S E R V I M O ) .
Benedicto PP. XV feliciter regnante, Pontificatus Dominationis Suae
anno quarto, BR. PP. DD. Ioannes Prior, P o n e n s , Aloisius Sincero et
Fridericus Cattani-Amadori, Auditores de turno,
in causa Montereyen.
Angelorum - Nullitatis matrimonii, inter Mariam Pirri, repraesentatam
per legitimum procuratorem ex officio deputatum Rev. D. Carmelum Conte,
et Franciscum Servidio, interveniente et disceptante in causa Substituto
defensoris vinculi ex officio, sequentem tulerunt definitivam sententiam.
Mariae Pirri, in u r b e Los Angeles, in Statibus Foederatis Americae
Septentrionalis, ex italis p a r e n t i b u s , illuc e Calabria profectis, oriundae,
d u m 16 a n n o r u m aetatem agebat, p r a e s e n t a t u s fuit a p a t r e quidam barbitonsor, cui n o m e n F r a n c i s c u s Servidio, ex eadem regione calabrica
n u p e r proveniens, ut m a t r i m o n i u m cum illo iniret. Puella, vero, a quadam amica vicina p e r s u a s a se nimis iuvenem fuisse ad onera matrimonii s u m e n d a , nuptiis propositis imprimis restitit; deinde, vero, genitoribus suadentibus, consensit et, post sponsalia trium circiter mensium,
die 2 septembris a n n i 1906 coram Ecclesia cum viro coniuncta est in
matrimonio. Vita coniugalis in domo p a t e r n a sponsae i n a u g u r a t a est,
ubi n o n defuerunt dissidia inter sponsae p a t r e m et virum Franciscum,
qui, tertio vertente a n n o coniugii, e domo soceri discedere coactus est.
Maria a u t e m , p a t r e aegrotante, noluit virum s e q u i : m o r t u o p a t r e suo,
de viro sequendo ne cogitavit quidem, sed t r i b u n a l civile adiit et divortium obtinuit, aliique viro vinculo civili se coniunxit. Aliquot post a n n o s
precibus c u i u s d a m piae mulieris cedens, ut conscientiae suae consuler e t , Maria a tribunali ecclesiastico Curiae Montereyen. Angelorum
petiit ut m a t r i m o n i u m s u u m cum Francisco Servidio nullum declarar e t u r ex capite vis et m e t u s ex p a r t e ipsius actricis, et die 19 decembris 1914 sententiam sibi favorabilem retulit. Curia vero metropolitana
Q
S. Romana Rota
421
S. Francisci Californien., in secundo g r a d u sententiam pro vinculo, die
30 augusti 1915, tulit. Appellatione interposita a p u d N. S. Tribunal,
causa primo discussa fuit in t u r n o rotali diei 8 iulii 1917, et responder u n t DD. Auditores: Dilata, et compleantur acta iuxta instructionem a
D. Ponente dandam. Completo processu suppletorio, causa iterum nobis
proponitur definienda sub dubio c o n s u e t o : An constet de nullitate matrimonii in casu.
Quaestio exclusive agitur de metu reverentiali qualificato per m i n a s
occisionis, semel t a n t u m m o d o prolatas a patre Mariae Pirri, actricis, q u a e
praetendit p a t r e m minitatum fuisse ipsam occidere cum sclopeto, vulgo
revolver, nisi matrimonio cum Francisco Servidio c o n s e n t i r e i
Metus reverentialis, ut n o t u m est, ex sese levis est et m a t r i m o n i u m
n o n irritaj;, nisi qualificatus sit per minas graves, a u t verbera, aut preces
instantes et i m p o r t u n a s . De verberibus in casu nostro n o n est q u a e stio, c u m nullus testis de eisdem loquatur. Neque de precibus instantibus et importunis, ut patet ex ipsa confessione actricis. I n t e r r o g a t a :
« V o i fate menzione di p a r e n t i : chi erano i parenti che vi pregavano
« di consentire per a m o r e di p a c e ? », respondit: « Mia zia... Filomena
« Pirri.... U n a mia altra zia... Maria Pirri ». Q u a e s t : « Questi parenti vi
« spingevano r i p e t u t a m e n t e ? », r e s p o n d i t : « No: proprio u n a sola volta ».
Quaest: « Come cercava vostro padre provocare il vostro consenso? »,
r e s p o n d i t : « Col parlarmi lo stesso giorno ». Quaest. : « Lo stesso giorno
« che vostro p a d r e pronunciò la minaccia? », r e s p o n d i t : « Sì ». Mater
autem ait se semel t a n t u m m o d o locutam esse cum filia Maria ad matrimonium u r g e n d u m : rogata e n i m : « A v e s t e qualche conversazione con
« Maria riguardo ai suo matrimonio ? », respondit : « Sì, io la consigliai
« a sposarlo ». Quaest. : « Ricordate di aver parlato a lei frequentemente
« del fatto che Francesco sarebbe per lei un buon m a r i t o ? », responditì
« Io gliene parlai u n a sola volta ». Et actrix, interrogata : « Le parole
« di vostra m a d r e non produssero n e s s u n effetto particolare su di voi ? »,
respondit: « No, fu realmente per mio p a d r e che acconsentii ».
Actrix etiam t e s t a t u r minas occisionis semel t a n t u m m o d o a patre
fuisse p r o l a t a s ; i n t e r r o g a t a : « Fu quella minaccia ripetuta in qualche
« altra occasione? », respondit: « Solo u n a volta ».
Huiusmodi conclusiones, h u c u s q u e indicatae, moraliter certae dici
debent, quia per confessionem iudicialem actricis favore vinculi firmatae
sunt. «Confessio enim coniugis, q u a e pro matrimonii valore militat,
« vim probandi in iis casibus habet, in q u i b u s coniugibus ius accusandi
« m a t r i m o n i u m privative reservatur », inter q u o s a n n u m e r a n d u s est
casus ex capite vis et m e t u s . Ita Wernz (num. 745, ed. 1911); similiter
422
Acta Apostolicae Sedis - Commevdarium Officiale
Instructio Austriaca, n. 149. I n s u p e r ait Reiffenstuel (lib. II, tit. XVIII,
n u m . 62): « Confessio facta in iudicio, n o n solum plene p r o b a t a t q u e
« actorem ab o n e r e p r o b a n d i relevat, sed etiam facit r e m manifestam
« et inducit n o t o r i u m » (Textus est in cap. ult., De cohabit. clericor. et
cap. Cum olim, 24, De verb. signif. cum concordantiis) ac notat Mas c a r d u s , De probat., etc., cum communi. Quamvis haec regula, ab
auctore Reiffenstuel i n d i c a t a , generatim affirmetur de causis ubi de
negotio privato agitur, et non universim teneat in iis ubi de bono publico sit quaestio, ut in causis matrimonialibus, t a m e n per analogiam
applicari potest in causa matrimoniali ex "capite vis et m e t u s , ubi confessio m e t u m patientis contra seipsum vim specialem habet, cum ipse
metum patiens p r a e o m n i b u s certo noscere p r a e s u m a t u r quales fuerint
causae trepidationis animi a sese passae.
P o r r o , confessio deliberate facta in iudicio revocari nequit, nisi fiat
in continenti, vel p r o b e t u r confessionem per errorem facti contigisse.
Ita Reiffenstuel (loc. cit.), cum communi (similia h a b e n t u r in can. 1752
Cod. Iur. Can.). Ideo nihili facienda est depositio actricis contraria in
processu suppletorio, ubi dicit, quin ullam rationem assignet mutati
testimonii, p a t r e m ter ipsam m i n a t u m esse in tribus diebus q u a e intercesserunt inter praesentationem anuli et eiusdem acceptationem, et in
fine: « Dal tempo della promessa fino al tempo del matrimonio mio
« p a d r e e mia m a d r e mi fecero continue pressioni, che cioè era bene
« per alligarmi e sposare, che era un b u o n u o m o . . . Io n o n diceva nulla ».
Siquidem h u i u s m o d i pressiones vel coactio actricis ex parte genitorum,
semel dato consensu puellae, ab eadem omnino excluduntur in praevia
depositione.
Neque valet depositio matris, in processu suppletorio facta, ad prob a n d u m minas ter fuisse prolatas, quia contradicit confessioni actricis,
quia unicus testis est, et quia substantialiter mutavit depositionem in
primo interrogatorio factam, quin fuerit ulla ratio mutationis assignata;
et denique quia sibi contradicit, cum implicite saltem in p r i m a depositione retulerit m i n a s u n a vice fuisse prolatas. Interrogata enim : « Com« piacetevi dire che cosa sapete riguardo alla p r o m e s s a di Maria a Fran«. cesco Servidio? », respondit n a r r a n d o m i n a s a p a t r e factas: immediate deinde i n t e r r o g a t a : « Come agì Maria dopo essere stata minac« ciata dal suo p a d r e ? », r e s p o n d i t : « Maria diede il suo consenso ».
Tota igitur causa vertitur de minis occisionis a patre actricis semel
prolatis, de q u i b u s duplex oritur q u a e s t i o : 1) an reapse factae fuerunt
dictae m i n a e ? et, q u a t e n u s affirmative: 2) an fuerint efficaces, ita ut
per illas Maria Servidio m e t u coacta fuerit ad matrimonium i n e u n d u m ?
423
S. Romana Rota
Q u o a d primam quaestionem de facto prolationis m i n a r u m , notand u m est regulariter requiri et sufficere ad aliquid p r o b a n d u m in iudicio
d u o s testes capaces et idoneos, omni suspicione maiores, ex p r o p r i a
scientia de facto testantes. In casu n o s t r o h a b e t u r u n u s t a n t u m testis
idoneus et capax, ex propria scientia deponens de minis occisionis cum
sclopeto, vulgo revolver, m a t e r sponsae n e m p e , quae, licet actrici conr
sanguinea, ac proinde testis non capax in causis ordinariis filiae suae,
t a m e n in causa matrimoniali a lege ecclesiastica admittitur. Testimon i u m ipsius actricis, utpote post m a t r i m o n i u m contra valorem matrimonii factum, omni vi probandi caret, iuxta cap. De eo qui, lib. IV,
tit. XV. Cf. Instructio Austriaca, n. 148, 169; Wernz, n. 745 et 1911.
N
Licet autem ordinarie r e q u i r a t u r testimonium d u o r u m testium ex
propria scientia deponentium et o m n i suspicione maiorum, in causis
tamen, ex n a t u r a s u a difficilis probationis, uti c a u s a matrimonialis ex
capite vis et metus, q u a e ordinarie circa res intra domesticas parietes
gestas agitur, iure admittitur probatio per praesumptiones, coniecturas,
indicia, quae, cumulative sumpta, certitudinem moralem gignere possunt.
In casu nostro, uti supra n o t a v i m u s , testem u n i c u m de visu seu
de propria scientia h a b e m u s , m a t r e m n e m p e actricis, q u a e rem sic
n a r r a t : « Un tempo brevissimo passò dal primo incontro ai negozio a
« q u a n d o Francesco venne in casa con l'anello. Io stessa, mio marito,
« Maria e Francesco eravamo presenti. Francesco tentò di dare l'anello
« a Maria, ma questa n o n volle prenderlo ; mio marito le parlò adira« t a m e n t e , e allora lei accettò l'anello, ma non lo mise al dito. Maria
« non. parlò. Il giorno dopo, mio marito Venne su da Maria e con un
« revolver la spaventò e disse che lui la ucciderebbe se essa n o n spo« sasse Francesco. Dopo, t o r n a n d o verso di me, disse che ucciderebbe
« anche me se io n o n usassi la mia influenza nel persuaderla a spo« sare Francesco ». I n t e r r o g a t a dein: « Come agì Maria dopo essere
« stata m i n a c c i a t a ? » , r e s p o n d i t : « Maria diede il suo consenso ». Num
vero Carmela Pirri, actricis mater, testis sit omni suspicione maior, salt e m d u b i u m est, quia sibi n o n cohaeret, sed potius sibi contradicit, cum
in primo interrogatorio de minis u n a vice prolatis loquatur, q u a s immediate s e q u e b a t u r consensus matrimonio a filia praestitus, d u m in
secundo interrogatorio affirmat p a t r e m Mariae ter eam minasse in periodo
unius hebdomadae.
Tres s u n t testes de a u d i t u respectu m i n a r u m occisionis: Maria Pirri,
actricis p a t r u a , Maria Doyle (alias Coyle) et Guillelma B r e n n a n .
Testis^ Maria Pirri praetendit utique, se immediatam testem fuisse
m i n a r u m mortis q u a m patrem protulisse dicit in prima anuli praesen-
424
Acta Apostolicae Sedis .- Commentarium Officiale
latione. H u i u s m o d i testimonium a u t e m reiiciendum est tanquam, falsum,
quia nullus alius testis, inter eos q u i eo t e m p o r e adfuerunt, de dictis
minis q u i d q u a m referunt; porro, tres ex ipsis id explicite e x c l u d u n t :
F r a n c i s c u s Moreno nempe, ipsa actrix et S t e p h a n a Pometti, q u a e etiam
in d o m o Pirri erat q u a n d o puella s p o n s u m p r i m o repulit, uti n a r r a t
a c t r i x : « E s s a (S. Pometti) mi udì a dir di no, q u a n d o io salii al piano
« superiore ». Denique, m a t e r puellae id saltem implicite excludit, c u m
de minis t a n t u m die insequenti factis l o q u a t u r .
Huiusmodi falsum testimonium naturaliter suspectam reddit aliam
eiusdem testis depositionem, q u a ex a u d i t u t e s t a t u r de minis a p a t r e
p r o l a t i s ; semel m e n d a x , enim, semper m e n d a x , i n t e r r o g a t a a i u d i c e :
« Aveste qualche conversazione con Maria d u r a n t e i tre giorni che pas« sarono tra il suo rifiuto dell'anello e la accettazione di esso ? », respondit: « Sì, io la consigliai r i p e t u t a m e n t e di sposare Francesco ». Quaest.:
« D u r a n t e questi t r e giorni parlaste alla m a d r e di Maria intorno al m a t r i m o n i o ? », r e s p o n d i t : « Noi parìammo*insieme del matrimonio, e la
« m a d r e di Maria disse che la miglior via per liberarsi da ogni trava« glio, sarebbe per Maria di sottomettersi ai desideri di suo p a d r e ed
« accettare Francesco per suo marito ». Q u a e s t . : « Vi disse qualche cosa
« la m a d r e di Maria riguardo alla minaccia fatta dal p a d r e di Maria ? »,
respondit : « Sì, disse che se Maria n o n desse il suo consenso, suo p a d r e
« continuerebbe ad essere adirato con lei ed arriverebbe fino ad ucci« deria ». Quaest. : « La m a d r e di Maria disse che il p a d r e aveva fatto
« qualche minaccia, e se è così, di che n a t u r a e r a ? », r e s p o n d i t : « Disse
« che il p a d r e faceva minaccia di uccidere Maria ». Quaest.: « La m a d r e
« di Maria vi disse in che maniera il p a d r e minacciò di uccidere Maria? »,
r e s p o n d i t : « N o » . Quaest.: « Vi disse la m a d r e di Maria se il p a d r e
« disse che ucciderebbe Maria con un coltello, u n a pistola o la getter e b b e dalla finestra? », r e s p o n d i t : « No, essa n o n mi disse mai il
« modo come il p a d r e disse che l'ucciderebbe ».
Iamvero DD. Auditores censent h a n c depositionem testis Mariae
Pirri nullatenus confirmare testimonium de minis a Carmela Pirri narratomi, n o n solum quia suspecta evadit ex evidenti mendacitate testis
respectu m i n a r u m in occasione praesentationis anuli, sed etiam q u i a
nihil scit de modo quo minae p r a e t e n s a e a puellae p a t r e factae fuerunt,
m a n u videlicet sclopeto a r m a t a , qui m o d u s circumstantiam substantialem minationis p r a e t e n s a e constituit. Incredibile enim videtur, quod
actricis p a t r u a , quae, iuxta ipsius declarationem i u r a t a m , in pluribus
colloquiis eum puella habitis in illis tribus diebus post primam anuli
praesentationem, reluctantiam eiusdem consiliis vincere c o n a b a t u r et
S. Montana Mota
m a t r e m eius, eodem temporis intervallo, de minis factis loquentem a u d i vit, nihil omnino a m a t r e vel a puella ipsa audivit de circumstantia
substantiali, q u o d n e m p e pater, m a n u m a r m a t a m c u m revolver v e r s u s
filiam extendit, d u m m i n a s mortis proferebat. Ideo c o n c l u d e n d u m putam u s testimonium Mariae Pirri n a r r a t i o n e m de minis a Carmela Pirri
factam n u l l a t e n u s confirmare.
Alia testis ex auditu, Maria Doyle, sibi contradicit, quin contradictionis rationem reddat, ac proinde suspectum redditur eius t e s t i m o
nium. Interrogata e n i m : « Aveste u n a conversazione con Maria Pirri
« prima delle nozze ? », respondit : « Solo u n a volta. Diceva che a n d a v a
« a maritarsi, ed essa n o n ne aveva piacere, ma suo padre la costrin« geva a s p o s a r e » . Deinde, posterius i n t e r r o g a t a : « Q u a n t e volte essa
« vi parlò riguardo a q u e s t a materia (il matrimonio) ? », respondit :
« Circa tre volte ». Refert etiam haec testis quod, iuxta n a r r a t i o n e m sibi
ab actrice factam, h u i u s soror Aloysia adstitit m i n a r u m p r o l a t i o n i :
Aloysia vero negat p a t r e m u n q u a m c o r a m ipsa minas contra sororem
Mariam protulisse. Tredecim a n n o s h a b e b a t tempore matrimonii, ideoque, p u b e r t a t e m adepta, idonea testis erat.
:
T a n d e m Guillelma B r e n n a n , de cuius veracitate n o n ambigitur, de
minis didicit tempore suspecto, idest n o n solum post m a t r i m o n i u m contractum, sed etiam post s e c u n d u m m a t r i m o n i u m cum alio viro J a n n y
civiliter initum, et quidem q u a n d o ipsa B r e n n a n ab actrice rationes
q u a e r e b a t pro nullitate matrimonii cum Francisco Servidio. Alia ratio
fidem denegandi narration! ab actrice Dominae B r e n n a n factae est q u o d
illa ipsi retulit circumstantiam coactionis praetensae, de q u a o m n i n o
silent ipsa actrix et alii testes in iudicio, n e m p e : « Essa disse che (il
•« padre) la chiuse in u n a camera e la fece stare lì, finche consentisse ».
Ad p r o b a n d u m factum specificum m i n a r u m occisionis c u m revolver,
igitur, h a b e m u s t a n t u m m o d o u n u m testem de scientia propria, C a r m e lam Pirri, q u a e sibi, implicite saltem, in facto substantiali contradicit,
et u n u m solum testem de auditu, Mariam Doyle, q u a e sibi etiam contradicit. Excluditur testis Maria Pirri, q u a e , ob rationes s u p r a indicatas,
factum specificum m i n a r u m c u m revolver n o n confirmat. Excluditur etiam
testis B r e n n a n , quia solum refert confessionem coniugis post matrimonium, quod, ut s u p r a n o t a t u m est, vim probandi n o n habet.
T a n d e m testimonium ipsius actricis, q u o d ad normam iuris comm u n i s solummodo uti adminiculum probationis adhiberi potest, debilit a t u r ex pluribus contradictionibus. Ita, ex. gr., actrix quaesitis iudicis:
« Voi fate menzione di p a r e n t i ; chi e r a n o i parenti che vi pregavano
« d i consentire per a m o r e di p a c e ? », r e s p o n d i t : « Mia zia... F i l o m e n a
426
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
« Pirri... U n a mia altra zia... Maria P i r r i . . . ». Quaest.: « Questi parenti
« vi spingevano r i p e t u t a m e n t e ? », r e s p o n d i t : « No, proprio uria sola
« volta ». Quaest. : « Aveste qualche conversazione con vostra m a d r e
« dopo la minaccia che v'era stata fatta, e p r i m a che consentiste a spor
« sare il signor Servidio? », r e s p o n d i t : « No, soltanto io dissi che spo« serei per loro amore ». Quaest.: « Non discuteste la cosa con vostra
« m a d r e d o p o ? », respondit.: « No ». Quaest.: « Non discuteste la cosa
« con qualche altro? », respondit.: « No, il secondo giorno io consentii
«a convivere con lui... ». Quaest.: « Dopo di aver espresso la vostra
« ripugnanza, come vi regolaste e che cosa faceste? », r e s p o n d i t : « Io
« era adiratissima, ed essi n o n discorsero di ciò innanzi a me per t r e
« g i o r n i » . Quaest.: « D u r a n t e questi tre giorni discorreste della cosa
« con qualcuno? », r e s p o n d i t : « No, ma dissi alla signora Doyle che
« n o n voleva sposare ». Quaest.: « Aveste qualche conversazione con
« vostra m a d r e ? », r e s p o n d i t : « Certamente ». Quaest.: « Che cosa dice« ste? », respondit: « Dissi a mia m a d r e che n o n volevo sposarlo ».
I n t e r r o g a t a p o s t e r i u s : « Aveste qualche conversazione durante questi
« tre giorni (nempe post denegatum consensum) con qualche p e r s o n a
« o persone, riguardo al vostro matrimonio p r o p o s t o ? », r e s p o n d i t : « Sì,
« con le mie due zie.... U n a Filomena Pirri e l'altra Maria Pirri ». Quaest.:
« D u r a n t e questi tre giorni a intervalli parlaste a vostra m a d r e e alle
« vostre zie del vostro matrimonio col sig. Servidio? », r e s p o n d i t : « Cer« t a m e n t e ». Praeterea, d u m in primo interrogatorio m i n a s semel factas
fuisse asserit, in secundo dicit eas ter p r o l a t a s fuisse.
Satis patet, igitur, probationem facti specifici m i n a r u m deficere, si
depositiones testium n u d e et in se p e r p e n d a n t u r ; haec vero deficientia
magis magisque apparet, si ratio h a b e a t u r m u l t a r u m p r a e s u m p t i o n u m
q u a e ex toto c i r c u m s t a n t i a r u m complexu oriuntur, q u a e quidem suadent factum p r a e t e n s u m m i n a r u m n u n q u a m h a b u i s s e locum. De iis breviter discurremus.
Imprimis indoles patris erga filios erat a d m o d u m benevola, prout
o m n e s referunt: speciatim o m n e s f i l i i e o r u m q u e m a t e r t e s t a n t u r eum
filios n u n q u a m vi physica correxisse : filia eius Margarita Pagliuso, solitariae exceptionis meminit, q u a n d o n e m p e p a t e r semel ei alapam dedit.
Mater ait e u m aliquando filios corporaliter p u n i r e minitasse, n u n q u a m
vero minas fuisse e x s e c u t u m : filia Aloysia a u t e m p a t r e m corporalem
p u n i t i o n e m n e q u e u n q u a m minitasse testatur. Mater actricis de ratione
agendi mariti erga seipsam a i t : « Non mi minacciò mai, ne mi atterrì
« (con minacce) sino a circa 15 anni dopo che fummo sposati ». Alius
etiam testis, F r a n c i s c u s Moreno, a m i c u s i n t i m u s familiae Pirri, mitem
•S. Romana Rota
427
patris indolem confirmat; a i t : « Non era capace di uccidere u n a mosca ».
P o n d u s h u i u s m o d i testimonii cumulativi de indole patris benevola et miti
erga filios n o n m i n u i t u r declaratione a l i q u o r u m q u o d aliquando ira mot u s fuit, quod et personis benevolae indolis aliquando contingere potest.
Tempore, porro, quo minaé p r a e t e n s a e prolatae fuerunt, pater matrim o n i u m propositum n o n d u m firmo animo voluit. Narrat enim F r a n ciscus Moreno patrem post consensum a puella d a t u m sic eum allocutum e s s e : « Questo Signore (F. Servidio) è a lavorare da voi, e io
« desidero che lo proviate e vediate se è uomo capace di sostenere mia
«figlia, altrimenti noi possiamo troncarla ». Reapse post tres h e b d o . m a d a s F. Moreno r e s p o n s u m patri dedit, e u m q u e certiorem fecit de
capacitate viri Servidio s u s t e n t a n d i eius filiam. Ad quid, igitur, pater
benevolus minis mortis insisteret ut filia matrimonio consentirei, q u o d
nec ipse firmo consilio voluit?
Deinde, ipsa actrix se minis n o n cessisse, quod et soror eius, Margarita Pagliuso, confirmat. Id vero p r a e s u m p t i o n e m facit, n o n solum contra
m i n a r u m efíicaciam, sed etiam, a t t e n t a n a t u r a m i n a r u m p r a e t e n s a r u m in
casu, contra e a r u n d e m existentiam. Inverosimile enim est quod puella
inexpers, sexdecim a n n o r u m , illico resistere a u d e a t voluntati patris,
qui, ira incensus, contra ipsam dirigit sclopetum ad oecidendum, si
ipsa flecti r e n u a t : eo vel magis id valet in casu, quo ratio resistentiae
nonnisi levis erat, n e m p e quia nimis iuvenis a d h u c erat ad o n e r a
matrimonii assumenda. A iudice q u a e s i t a : « In qual tempo del giorno
« vostro p a d r e proferiva questa minaccia? », respondit actrix: « Nella
« m a t t i n a ». Q u a e s t . : « Deste voi in seguito il vostro consenso? »,
r e s p o n d i t : « No ». Quaest.: « Che cosa finalmente v ' i n d u s s e a cambiare
« la vostra intenzione? », respondit: « Nel vedere mia m a d r e in miseria
« voler ciò; e i miei parenti che allora mi pregavano di consentire per
« amore di pace ». Margarita Pagliuso, soror actricis, i n t e r r o g a t a : « Cre« dete che ciò fu (che Maria sposasse il Servidio) perchè suo padre la
« minacciò? », respondit: « Non credo che lei avesse molto timore di lui,
« ma sposò per provare che era innocente, che non aveva altro fidanzato ».
P r a e s u m p t i o porro, omnino gravis, contra factum p r a e t e n s u m minar u m h a b e t u r ex eo quod ii, qui intimo nexu necessitudinis vel consuetudinis cum familia Pirri coniuncti erant et illis praecise diebus de
matrimonio, sive cum actrice sive cum m a t r e eius, locuti sunt, nihil
sciunt de minis cum revolver factis. Ita Aloysia Pirri, actricis soror, q u a e
t u n c tredecim a n n o s h a b e b a t ; ita Maria Pirri, actricis p a t r u a , quae pluries, ut ipsa ait, puellae consilium eo tempore dedit ut matrimonio cons e n t i r e i et primae anuli praestationi a d e r a t ; ita Stephana Pometti, quae,
4^8
nacta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
actrice testante, eodem t e m p o r e a d e r a t et, ut refert Maria Doyle, fere
semper in d o m o Pirri e r a t : « E s s a era solita starvi tutto il t e m p o » ;
ita Fr. Moreno, qui s p o n s u m c ö m i t a b a t u r d u m a n u l u m p r a e s e n t a b a t et
t a n t a m partem habuit in matrimonio p r e p a r a n d o , et matrimonii celebrationi simul cum u x o r e s u a adstitit t a m q u a m testis.
Sola ratio c u r puella primo renuit nuptiis propositis c o n s e n t i r e ,
erat, ut ipsa ait, quia nimis iuvenis e r a t ; a m o r e m erga alium virum
n o n fovebat, uti declarat soror eius, Margarita P a g l i u s o ; repugnantiam
versus virum ac propositas n u p t i a s n o n ea erat q u a e minis indigebat
ad illam vincendam, sed potius genitorum consilio, quo filiam inexpertem
suadere possent. Denique, eodem modo se gerebat pater in matrimonio
puellae Mariae p a r a n d o ac in matrimonio pro aliis negotiando, uti n a r r a t
mater puellae, Carmela Pirri, ubi t a m e n , ut in confesso est, nulla coactionis materia adfuit.
O m n i b u s , itaque, h u i u s m o d i p r a e s u m p t i o n i b u s perpensis et h a b i t a
ratione deficientis probationis ab actrice deductae, concludendum censemus n o n constare de facto specifico m i n a r u m occisionis.
Quod ad secundam quaestionem attinet, efficaciam videlicet minar u m , dato, sed non concesso, quod locum habuerint, item n o n constare
de eadem dicendum est. Ad probationem m i n a r u m regulariter r e q u i r u n t auctores ut qui m i n a s profert, solitus sit easdem exsequi; secus
enim concludendum aiunt m i n a s h a u d serio proferri, seu inefficaces
esse. Iamvero, ex depositionibus testium, uti s u p r a m e m o r a t u m est,
patet actricis patrem vel minas non adhibuisse in filiis corrigendis, vel
saltem easdem exsequi non consuevisse. Ita actrix in interrogatorio.
Quaest.: « Egli era un b u o n p a d r e ? », respondit: « Sì, un ottimo u o m o ».
Quaest.: « Se qualche m e m b r o della famiglia per caso fosse stato disob« bediente, come si comportava con lui? », respondit: « E r a adiratis« s i m o , e ci diceva: " N o i dobbiamo fare b e n e - l a prossima v o l t a , , » .
Q u a e s t : « Aveva l'abitudine di punire i figli? », respondit; « No ». Soror
actricis, Aloysia, de eodem t h e m a t e sic l o q u i t u r : « T e m e v a t e voi il
« v o s t r o p a d r e ? » , r e s p o n d i t : « N o n moltissimo; proprio come qualsiasi
« altro b a m b i n o ». Q u a e s t . : « Vi punì mai? », respondit: « No ». Quaest.:
« Si adirò mai con voi? », r e s p o n d i t : « U n a volta in qualehe t e m p o ».
Quaest.: « Minacciò mai il vostro p a d r e di punirvi? », respondit: « N o ,
« egli era buonissimo con noi ». Quaest.: « E r a anche buonissimo con
« vostra sorella? », r e s p o n d i t : « Sì ». Quaest.: « E r a un u o m o moderato
« e pacifico? », respondit: « Sì, era ottimo ». Quaest.: « Ricordate vostro
« p a d r e fare qualche cosa per indurre vostra sorella a sposare Fran« «esco Servadio? », r e s p o n d i t : « No ». Q u a e s t : « Minacciò egli v o s t r a
S. Born ana Bota
429
« s o r e l l a ? » , r e s p o n d i t : « No, in faccia a me ». Inefftcaciam m i n a r u m
in casu alii testes s u p r a relati, Fr. Moreno et ipsa actricis mater, confirmant, d u m de miti et benevola patris indole loquuntur, affirmantes
e u m h a u d solitum fuisse filios punire.
Praeterea, notatu dignum est actricem directe, a iudice interrogatam,
an censuerit p a t r e m minas praetensas reapse fore exsecuturum, non
a n s a m fuisse affirmative respondere. Imo testatur, uti vidimus, se minis
n o n cessisse, sed ob amorem pacis m a t r i m o n i o consensisser^eidem vero
testi postea contraria affirmanti fides adhiberi nequit, uti iam declar a t u m est. Denique, altera actricis soror, M. Pagliuso, recise declarat
puellam nec timorem patris habuisse, neque ex m e t u coactam fuisse ad
matrimonium contrahendum.
P o r r o , ea q u a e m a t r i m o n i u m antecesserunt vel Gomitata vel subsec u t a s u n t carentiam pressionum ex parte genitorum et deliberatum
a n i m u m puellae plane manifestant. Id discimus ex ore ipsius actricis
iudicis interrogationibus respondentis : ait enim : « Io fui b u o n a con lui,
« dopo che acconsentii ». Quaest.: « Con q u a n t a frequenza il sig. Ser« vidio frequentava la vostra c a s a ? », r e s p o n d i t : « Due volte la setti« m a n a ». Quaest.: « Dove a n d a v a t e con lui? », respondit: « Alle volte
« a un b u o n spettacolo ». Quaest.: « Dopo aver stretto compagnia col
« sig. Servidio, cominciaste ad a m a r l o ? », r e s p o n d i t : « Sì, noi anda« vamo i n s i e m e . . . » . Quaest.: « A n d a v a t e fuori con l u i ? » , r e s p o n d i t :
« U n a volta alla settimana ». Q u a e s t : « A gite dì p i a c e r e ? » , r e s p o n d i t :
« Sì, come al lido, e a u n o spettacolo». Quaest.. « Vi costringeva vostro
« p a d r e a uscire con lui? », r e s p o n d i t : « No ». Quaest.: « Uscivate con
« l u i v o l e n t i e r i ? » , r e s p o n d i t : « S ì » . Q u a e s t : « Q u a l i sentimenti pro« vavate verso di lui? », respondit: « Non saprei dirlo; realmente n o n
« a m a v o l'uomo, ma n e p p u r e l'odiavo ». Quaest.: « Vi preparavate per
« le nozze volentieri? », respondit: « Certamente ». Quaest.: « Faceste
« niente sotto pressione? », r e s p o n d i t : « Mio p a d r e e mia madre com« prava no le cose, e me le d a v a n o . . . » . Q u a e s t . : « L a coppia fidan« zata entrò volentieri in tutti i preparativi? », r e s p o n d i t : « Sì ».
Refert etiam actrix se libere matrimonio consessisse in celebratione
n u p t i a r u m et post m a t r i m o n i u m debita coniugalia sine reclutantia reddidisse, et in genere q u a e sponsae s u n t m u n e r a libere adimplevisse.
Interrogata enim : « Q u a n d o lo sposaste il 2 settembre 1906, lo sposaste
« v o l e n t i e r i ? », r e s p o n d i t : « Certamente ». Q u a e s t : « V i furono tutti
« g l i amici e p a r e n t i ? » , r e s p o n d i t : « S ì » . Q u a e s t : « D e s t e a d inten« dere a qualcuno che voi eravate u n a moglie sposata senza consenso? »,
r e s p o n d i t : « No ». Quaest.: « Vivevate volentieri con vostro m a r i t o ? » ,
430
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
r e s p o n d i t : « S i » . Quaest. « F a c e s t e n e s s u n a opposizióne per aver rela« zioni matrimoniali con lui? », respondit: « No ». Quaest.: « Facevate
« voi la parte di u n a moglie obbediente, volenterosa? », respondit: « Sì ».
Quaest.: « S o t t o ogni r i s p e t t o ? » , respondit: « S ì » . Quaest.: « Procu« ravate fare le cose in meglio per l u i ? » , r e s p o n d i t : « S ì » . Quaest.:
« E r a ogni cosa soddisfacente?», r e s p o n d i t : « S ì » . E x hisce confessionibus actricis patet eam nuptiis propositis n o n restitisse, n o n quia
v a n a m p u t a b a t resistentiam, sed quia deliberate noluit resistere.
R e u s conventus, denique, et parochus Bucci qui sponsos matrimonio coniunxit, n e g a n t q u o d c u m q u e coactionis vestigium fuisse in
praestito mulieris consensu. Quod etiam confirmat testis Fr. Moreno,
qui, uti vidimus, m a g n a m partem h a b u i t in matrimonio p r e p a r a n d o , n o n
obstante ipsius desiderio ut m a t r i m o n i u m nullum declararetur. Et refert
testis Priscilla Scottini, parochi ancilla, s p o n s a m sibi dixisse tres hebdom a d a s ante matrimonium se n u p t u r a m fuisse quia aderat opportunitas
n u b e n d i : « I o le chiesi perchè si maritasse così presto; allora mi disse
« che, poiché aveva u n a occasione, così doveva maritarsi ».
Saltem probabiliter, itaque, concludendum est Mariam Pirri, actricem,
p r o p r i a m reluctantiam vicisse et consensum dedisse ut morem gereret,
qui m a t r i m o n i o favebant: quod, ut saepius H. S. Ordo docuit, validitati consensus matrimonialis n u l l a t e n u s obstat.
Quibus omnibus t a m in iure q u a m in facto consideratis et bene perpensis, Christi nomine invocato, Nos infrascripti Auditores de T u r n o , pro
Tribunali sedentes et solum D e u m prae oculis habentes, decernimus,
declaramus et definitive sententiamus, non constare de matrimonii nullitate in casu, seu ad propositum d u b i u m r e s p o n d e m u s : negative.
Ita pronuciamus, m a n d a n t e s Ordinariis locorum et ministris tribunalium, ad quos spectat, ut exsecutioni m a n d e n t h a n c n o s t r a m definitivam sententiam et a d v e r s u s reluctantes procedant ad n o r m a m SS. Canon u m et praesertim cap. B, sess. XXV, De ref., Conc. Trid., iis adhibitis
exsecutivis et coercitivis mediis, quae magis efficacia et o p p o r t u n a pro
r e r u m adiunctis exstitura sint.
R o m a e in sede Tribunalis S. R. Rotae, die 21 decembris 1917.
Ioannes Prior, Ponens.
Aloisius Sincero.
Fridericus Cattani-Amadori.
Ex Cancellaria S. R o m a n a e Rotae.
Sac. T. Tani, Notarius.
Diarium Romanae Curiae
431
DUBIUM ROMANAE CURIAE
SEGRETERIA DI STATO
AVVISO.
La Direzione dell' « Annuario Pontificio » presso la Segreteria di Stato
interessa vivamente gli Illmi e Rmi Ordinari delle diocesi, i collegi prelatizi,
i Superiori generali degli Ordini religiosi, i Rettori dei collegi ecclesiastici e
tutti i dignitari appartenenti alla Corte pontificia a volerle trasmettere in
tempo utile le relazioni e rettifiche occorrenti per la edizione dell'« Annuario »
pel prossimo anno 1919, in conformità della lettera circolare dell'Emo sig. Cardinale Gasparri, Segretario di Stato, in data 15 luglio 1915, e delle particolari
istruzioni ricevute al momento delle nomine e promozioni.
NOMINE
Con Biglietti della Segreteria di Stato il Santo Padre si è degnato di
nominare :
13 settembre 1918. L'Emo signor cardinale Alessio Ascalesi, arcivescovo di Benevento, Protettore del Monastero di Santa Chiara
in Montefalco.
16
»
»
Monsignor Bonaventura Cerretti, arcivescovo tit. di Corinto,
segretario della Sacra Congregazione degli Affari
Ecclesiastici Straordinari, Consultore della Sacra
Congregazione per la Chiesa Orientale.
»
»
»
Monsignor Isaia Papadopulos, vescovo titolare di Grazianopoli, assessore della Sacra Congregazione per la
Chiesa Orientale, Consultore della Sacra Congregazione degli Affari Ecclesiastici Straordinari.
Acta Apostolicae Seáis - Commentarium Officiale
MAGGIORDOÉATO DI SUA SANTITÀ
Con Biglietti di S. E. Rma Mons. Maggiordomo, il Santo Padre si è degnato
di nominare:
Camerieri Segreti soprannumerari di Si S. :
6
26
aprile
agosto
»
»
1918. Mons. Pasquale Ferrari, della diocesi di Massa-Carrara.
»
Mons. Giovanni Di Vano, della diocesi di Viterbo e Tuscania.
Mons. Sestilio Giulianelli, della medesima diocesi.
»
Mons. Vincenzo Marciano, dell'archidiocesi di Reggio Calabria.
NECROLOGIO
31 agosto 1918. Mons. Antonio Giuseppe de Souza Barroso, vescovo di Porto.
17 settembre »
L'Emo signor cardinale Giovanni Maria Farley, arcivescovo
di New York.
23
»
» Mons. Pellegrino Maria Francesco Stagni, arcivescovo titolare di Ancira.
25
»
» Mons. Giovanni Ireland, arcivescovo di San Paolo di Minnesota.
»
»
Mons. Andrea Segura y Domínguez, vescovo di Tepic (Messico).
»
»* Mons. Francesco Silas Chatard, vescovo di Indianapolis.
Annus X - Vol. X
2 Novembris 1918
Num. 11
ACTA APOSTOLICAE
COMMENTARIUM
OFFICIALE
ACTA BENEDICTI PP. XV
LITTERAE APOSTOLICAE
I
PRAEFECTURA
A P O S T O L I C A « DE B E T A F O » IN V I C A R I A T U M A P O S T O L I C U M E R I -
GITUR.
B E N E D I C T U S P P XV.
Ad p e r p e t u a m rei m e m o r i a m . — Laeto semper accipimus animo
s a c r a m aliquam expeditionem t a n t u m fidei i n c r e m e n t u m suscepisse, ut
necesse sit eam de novis potioribusque subsidiis in Domino providere.
Cum igitur Praefectura Apostolica de Betafo in insula Madagascar,
ob a c t u o s u m missionariorum de la Salette studium, aucto fidelium
n u m e r o , n o n m i n u s q u a m fiorenti o p e r a ac disciplina c o m m e n d e t u r ; Nos,
q u o christiana religio ibidem facilius s a t i u s q u e proferatur, eandem
Missionem ad altiorem dignitatis g r a d u m libentes p r o m o v e m u s . Q u a r e ,
de consilio q u o q u e V V. F F . NN. S. R. E. Cardinalium Christiano nomini
p r o p a g a n d o praepositorum, Praefecturam Apostolicam de Betafo, in
insula de Madagascar, de Apostolicae potestatis Nostrae plenitudine,
p r a e s e n t i u m tenore, m o t u proprio, certa scientia et m a t u r a deliberatione
Nostra, in Apostolicum Vicariatum, eodem ei servato nomine, erigimus et
Constituimus. Novo propterea h u i u s m o d i Vicariatui omnia et singula
t r i b u i m u s iura, privilegia, honores, indulta, q u a e ad sacras h a s Missiones pertinent. Decernentes p r a e s e n t e s Litteras firmas, validas atque
efficaces semper exsistere et fore, s u o s q u e plenarios a t q u e integros effec t u s sortiri et obtinere, illisque ad q u o s pertinent, in o m n i b u s et per
ACTA, vol. X, n. 11. — 2-11-918.
28
434
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
o m n i a plenissime suffragari: sicque i u d i c a n d u m esse ac definiendum,
irritumque a t q u e inane fieri si secus s u p e r his, a q u o q u a m , auctoritate
qualibet, scienter vel ignoranter contigerit attentari. Non * o b s t a n t i b u s
contrariis q u i b u s c u m q u e .
XXIV
D a t u m R o m a e a p u d s a n c t u m P e t r u m , s u b a n n u l o Piscatoris, die
mensis augusti MCMXVIII, Pontificatus Nostri a n n o q u a r t o .
P . CARD. GASPARRI, a Secretis Status.
II
PRAEFECTURA APOSTOLICA NIGERIAE OCCIDENTALIS IN VICARIATUM APOSTOLICUM ERIGITUR.
B E N E D I C T U S P P . XV
Ad p e r p e t u a m rei memoriam. — S u m m a afficimur laetitia, q u u m
Nobis refertur sacram aliquam Missionem t a m u b e r e s in Domino fructus dedisse, ut eam ad potiorem dignitatis g r a d u m evehere oporteat.
Id de Praefectura Apostolica Nigeriae Occidentalis audivimus, ac de
consilio etiam VV. F F . NN. S. R. E. Cardinalium negotiis P r o p a g a n d a e
Fidei praepositorum, eam in Vicariatum Apostolicum libenti quidem
animo erigere s t a t u i m u s . Q u a r e ut catholico nomini a e t e r n a e q u e fidelium saluti in Africa Septentrionali bene, prospere ac feliciter eveniat,
a t q u e ut suscepti labores ac fructus in Apostolica Nigeriae Occidentalis
Missione latius multiplicentur, Apostolicam eandem Praefecturam motu
proprio, certa scientia ac m a t u r a deliberatione Nostra, de Apostolicae
potestatis Nostrae plenitudine, p r a e s e n t i u m tenore, in Vicariatum A p o stolicum, iisdem servatis nomine et limitibus, erigimus ac constituimus,
cum o m n i b u s et singulis honoribus, iuribus, privilegiis, praerogativis,
indultis, q u a e ad huiusmodi Vicariatus Apostolicos pertinent. Decern e n t e s praesentes Litteras firmas, validas a t q u e efficaces semper exsistere et fore, s u o s q u e plenarios a t q u e integros effectus sortiri et obtinere, illisque ad q u o s pertinent, in o m n i b u s et per omnia plenissime
suffragari: sicque iudicandum esse ac definiendum, irritumque a t q u e
inani fieri si secus super his, a q u o q u a m , auctoritate qualibet, scienter v e l
ignoranter contigerit attentari. Non o b s t a n t i b u s contrariis q u i b u s c u m q u e .
XXIV
D a t u m R o m a e a p u d s a n c t u m P e t r u m , sub a n n u l o Piscatoris, die
mensis augusti MCMXVIII, Pontificatus Nostri a n n o q u a r t o .
P. CARD. GASPARRI, a Secretis Status.
Acta Benedicti PP. XV
435
III
TEMPLUM B. MARIAE VIRG. DE MERCEDE IN CIVITATE BARCINONENSI TITULO ET
PRIVILEGIIS BASILICAE MINORIS DECORATUR.
BENEDICTUS P P . XV
Ad p e r p e t u a m rei memoriam. — Conspicua templa in memoriam
magni alicuius eventus erecta, q u a e q u e n o n m i n u s artis operibus q u a m
et cultus splendore et potissimum fidelium pietate praestent, de more
institutoque R o m a n o r u m Pontificum praedecessorum Nostrorum, honoribus privilegiisque cumulare libenti quidem animo solemus. I t a q u e
o m n i b u s compertum et exploratum est, Barcinone, in urbe nobilissimae
H i s p a n o r u m gentis praeclara, regale exsistere templum, q u o d singulare
et celeberrimum illud ostentum in m e n t e m revocat, q u u m septem a b h i n c
saeculis, ineunte mense augusto a n n o MCCXVIII Deipara Virgo devoto
filio suo P e t r o Nolasco, cupiditate flagranti christianos captivos ex
i m m a n i infidelium servitute redimendi, sese conspiciendam obtulit. P e r illustris h u i u s m o d i aedes, in h o n o r e m B. Mariae Virginis a Mercede
exstructa a t q u e ob aucta fidelium n u m e r u m et pietatem, prioribus et
sacello et templo, Dei Matri pariter sacris, substituta, t a n d e m a. MDCCLXXV
eidem Virgini dicata fuit ac multis spectatisque nominibus prae ceteris
excellit. Eius enim amplitudo renidet arte, ac superpositus tholus, a e n e u m
simulacrum Deiparae Virginis in s u m m o fastigio ferens, eminus conspicitur. In interiore a u t e m templi p a r t e et super m a i u s Altare pervetus
Virginis Mercedoniae asservatur aliud simulacrum, catalaunica arte ex
ligno mirifice sculptum, quod a sancto P e t r o Nolasco religiosissime
t r a d i t u m fuit. Incredibile m e m o r a t u est q u a m locupleti ac vere regio
a p p a r a t u a e q u e ac i n n u m e r i s donariis virgínea illa s t a t u a cohonestetur, q u a m non modo cives Barcinonenses, verum etiam universa gens
Hispanica, et Catalauniae, Castellae ac deinceps omnium H i s p a n i a r u m
Reges sunt imprimis eximia religione venerati. Neque praeterire fas est,
eandem sacram aedem suo q u o q u e tempore praestantissimus adiisse
viros, qui, vitae sanctimonia ac recte factis Christi Ecclesia illustrata,
altarium honores meruerunt. Quo in certamine pietatis Sacrorum Antistites Barcinonenses principem, ut p a r est, obtinuere locum, a t q u e ab
h a c Apostolica Sede u n a cum clero et populo impetrarunt, ut B. M.
Virgo a Mercede n o n solum ipsorum civitatis, sed totius Ecclesiae B a r cinonensis praecipua declararetur P a t r o n a . Lectum a u t e m Capitulum
ipsius Cathedralis Ecclesiae Barcinonensis simul cum Episcopo sollem-
436
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
nia in Deiparae Virginis Mercedoniae templo q u o t a n n i s peragit, ac die
anniversario Mariae Deseensionis Virgineum Simulacrum, e suo loco
eductum, supplicationibus ac p o m p a in Ecclesia Cathedrali honorificentissimo cultui proponit, et festis inde celebratis, h a u d minore sollemnit a t e et confertissimo comitante populo ad s u u m sanctuarium restituit.
Mira praeterea s u n t s t u d i u m ac sollertia t u m parochi tum sacerdotum
c o a d i u t o r u m in suis inibi fungendis m u n e r i b u s , n e q u e sanctuario deest
Collegium Beneficiariorum, q u o r u m a s s i d u a opera templi decus q u a m
maxime ad augetur. Denique fidelium u t r i u s q u e sexus et cuiuslibet ordinis Sodalitates, q u a e religionem et caritatem exercent, Dei Matri honor e m certatim praestant, ac statis etiam diebus et horis preces ante Eius
Iconem effundere solent. Hoc mariale s a n c t u a r i u m tot tantisque de
causis celebratum, R o m a n o r u m quoque Pontificum, ut a e q u u m est,
sollicitudinem excitavit, a t q u e ita festum Deiparae Virginis de Mercede
Ordini Mercedonio a rec. me. Gregorio IX concessum, ab alio Decessore Nostro Innocentio X I I I ad universam Ecclesiam e x t e n s u m fuit, et
fel. rec. P i u s P a p a IX eandem Virginem Mercedoniam sive Barcinonis
sive cunctae dioeceseos P a t r o n a m constituit ac renuntiavit, d u m Leo X I I I
tam insigne simulacrum a u r e a corona redimiendum sollemniter decrevit. Hisce insuper h o n o r i b u s ac privilegiis aliae nonnullae s u n t additae
concessiones, n a m indulgentiarum copiae, quibus et o p u s redemptionis
captivorum et pietatis exercitationes ditata fuerunt, rec. me. Pius P a p a X
decessor Noster indulgentiam de P o r t i u n c u l a n u n c u p a t a m adiunxit,
et Nos ipsi, sanctuarii fama ac fidelium desiderio permoti, facultatem
p e r a m a n t e r largiti sumus, cuius vi media nocte, diem q u a r t u m et vicesimum septembris praecedente, quo festum B. M. Virginis a Mercede
celebratur, S a c r u m in ipso sanctuario confici potest. Quae omnia venerabilem fratrem H e n r i c u m Reig et Casanova, praesulem Barcinonensem, votis ac suffragiis cleri populique fuitum, facile ad Nos r o g a n d u m
induxerunt, ut hoc parochiale regale t e m p l u m ad potiorem dignitatis grad u m evehere dignaremur, ac Nos, o m n i b u s et singulis m a t u r e perpensis, de consilio etiam V V. F F . NN. S. R. E. Cardinalium sacris ritibus
tuendis, h u i u s m o d i preces benigne excipiendas existimavimus. Quare,
p r a e s e n t i u m tenore, Apostolica auctoritate Nostra m e m o r a t u m p a r o chiale regale t e m p l u m , in h o n o r e m Deiparae Virginis a Mercede Barcinone erectum, Basilicae Minoris titulo perpetuum in m o d u m augemus,
illique o m n i a et singula conferimus iura, privilegia, honores, praerogativas, indulta, q u a e m i n o r i b u s h u i u s almae Urbis Nostrae Basilicis.de
iure competunt. Decernentes praesentes Litteras firmas, validas atque
efficaces semper exsistere et fore, s u o s q u e plenarios a t q u e integros effe-
437
Acta Benedicti PJf. XV
ctus sortiri et obtinere, illisque ad q u o s pertinent, in o m n i b u s et per
o m n i a plenissime suffragari: sicque iudicandum esse ac definiendum,
irritumque a t q u e i n a n e fieri si secus s u p e r his, a q u o q u a m ^ u c t o r i t a t e
qualibet, scienter vel ignoranter contigerit attentari. Non obstantibus
contrariis q u i b u s c u m q u e .
D a t u m R o m a e a p u d sanctum P e t r u m , sub annulo Piscatoris, die
x mensis septembris MCMXVIII, Pontificatus Nostri a n n o quinto.
P . CARD. GASPARRI, a Secretis Status.
IV
SUB EXITUM SAECULI VII EX QUO S. FRANCISCUS ASSISIENSIS PALAESTINAM
ADIIT, FRATRUM MINORUM IN LOCIS SANCTIS CUSTODIENDIS LAUDANTUR
PROMERITA, ET IURA, PRIVILEGIA,
INDULGENTIARUM
MUNERA,
IIS
AB
APOSTOLICA SEDE CONCESSA, CONFIRMANTUR.
B E N E D I C T U S P P . XV.
Ad perpetuam rei memoriam. — Inelytum F r a t r u m Minorum conditorem, Franciscum Assisiensem in Palaestinam se contulisse et Sepulcrum Domini invisisse argumentis constat adeo certis et illustribus ut
in d u b i u m vocari n o n liceat. Nec m i n u s consentiunt historici hoc iter
ab eo h a b i t u m esse a n n o MCCXIX cum, fere biennio ante, a l u m n o s aliquot in Syriam misisset qui Iesu Christi Evangelium, ubi p r i m u m insonuit, praedicando propagarent. Ex eo tempore usque ad h a n c diem
F r a t r e s Minores ibi sine ulla intermissione m a n s e r u n t , obtinentes Provinciam Terrae Sanctae, o m n i u m quidem totius Franciscalis Ordinis
nobilissimam q u a m P a t r i a r c h a sanctissimus fundaverat. Palaestinensia
autem, q u a e divinus ipse christiani nominis Auctor consecravit, a u g u s t a
religionis m o n u m e n t a , Dei providentis consilio accidit ut et in m a n u s
Ecclesiae catholicae iure dominii et proprietatis cederent, et Ordini F r a t r u m Minorum conservanda a c t u e n d a committerentur. Etenim m a g n a
semper exstitit erga F r a t r e s Minores, qui in Palaestina pro Christi gloria
elaborarent, benevolentia Sedis Apostolicae: quam benevolentiam t u m
declarant Gregorii IX Apostolicae Litterae Si Ordinis Fratrum Minorum, a n n o MCCXXX datae, quibus ii P a t r i a r c h a e Hierosolymitano et
Antiocheno c o m m e n d a n t u r ; t u m n o n obscure hoc indicat quod pluries ad Soldanos Aegypti pro christianorum defensione apostolicas legationes obierunt. E a d e m q u e de causa Locorum Sanctorum possessionem
m a t u r e nacti sunt, ac semper deinceps R o m a n i Pontifices, occasione
438
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
oblata, privilegium eisdem F r a t r i b u s eadem Loca custodiendi confirmar u n t . Ita Clemens VI in Constitutione Gratias agimus die x x i n o vembris MCCCXLii ; Martinus V in Constitutione Ad assiduum die v i r
iulii MCCCCXX; et Innocentius XI qui in Constitutione Exponi nobis,
a n n o MDCLXXXVI edita, haec h a b e t : « S a n c t a Loca Palaestinae, sive Ter« rae Sanctae, ac praesertim sanctissimum Domini-Nostri Iesu Christi
« Sepulcrum, q u e m a d m o d u m antehac per F r a t r e s Ordinis Minorum ex
« h u i u s Sanctae Sedis Apostolicae concessione custodita fuerunt, ita in
« p o s t e r u m quoque ab iisdem F r a t r i b u s custodiri, regi et gubernari,
« auctoritate Apostolica, tenore praesentium s t a t u i m u s et o r d i n a m u s ».
Q u a m varium vero et q u a m multiplex m u n u s sit F r a t r i b u s Terrae Sanctae Custodibus, q u a n t o r u m q u e l a b o r u m ac s u m p t u u m , n e m o est qui
ignoret. E o r u m est enim et divinum tueri cultum in sanctuariis Hierosolymae, Bethléem, Nazareth aliisque ; et peregrinos u n d i q u e , pietatis
causa, advenientes gratuito hospitio accipere; et catholicis latinis ex
I u d a e a , Galilaea, Syria, Aegypto ac Cypro c u r a m a n i m a r u m impendere, scholis, orphanotrophiis praesidiisque eius